Tiểu luận phòng chống tham nhũng môn Tư tưởng Hồ chí minh - Trường Đại học lao động -  xã hội

Tiểu luận phòng chống tham nhũng
Chủ đề: Tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh về chống tham ô, tham nhũng, lãng phí. Liên hệ bản thân.
I. Tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh về chống tham ô, tham nhũng, lãng phí.
Theo pháp lệnh chống tham nhũng ngày 26-2-1998 có đề cập: “Tham nhũng là
hành vi của người có chức vụ, quyền hạn đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn đó để
tham ô, hối lộ hoặc cố ý làm trái pháp luật vì động cơ vụ lợi, gây thiệt hại cho tài
sản của Nhà nước, tập thể và cá nhân, xâm phạm hoạt động đúng đắn của các cơ quan, tổ chức”
Tham nhũng là một hiện tượng xã hội tiêu cực xuất hiện cùng với Nhà nước.
Đây được coi là mối hiểm họa to lớn, là giặc nội xâm mà Đảng và Nhà nước phải
kiểm soát và phòng chống mạnh mẽ trong thời kỳ xây dựng, phát triển nước Việt Nam.
Hiện nay, tham nhũng theo các nhà khoa học lý luận chỉ ra qua nhiều bình diện
trong cuộc sống như: chính trị, kinh tế, pháp lý, đạo đức,...
Tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh về phòng, chống tham nhũng, tham ô là cơ sở
lý luận có giá trị to lớn đối với cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng ởViệt Nam hiện nay.
1.1. Tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh về chống tham ô, tham nhũng
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng khẳng định: “Tham ô là hành động xấu xa
nhất, tội lỗi, đê tiện nhất trong xã hội. Tham ô là trộm cắp của công, chiếm của
công làm của tư. Nó làm hại đến sự nghiệp xây dựng nước nhà; hại đến công việc
cải thiện đời sống của nhân dân; hại đến đạo đức cách mạng của người cán bộ và
công nhân”. Mặt khác, Người còn chỉ rõ một cách rành mạch, rõ ràng khái niệm
tham ô, một biểu hiện đặc trưng điển hình của tệ tham ô:
-Đối với cán bộ, tham ô được hiểu là: Ăn cắp của công làm của tư, đục khoét
của nhân dân, tiêu ít mà khai nhiều, lợi dụng của chung của Chính phủ để làm quỹ
riêng cho địa phương mình, đơn vị mình, cũng là tham ô.
-Đối với nhân dân, tham ô là ăn cắp của công, khai gian, lậu thuế.
Vì vậy bản chất của tham ô, tham nhũng là xấu, “ăn trộm” của công để biến thành
của tư, không có sự bình đẳng và công bằng trong việc hưởng thụ thành quả, lợi
ích theo năng lực, công sức của mọi người. “Có người nói: không giữ quỹ, không
giữ tiền, không có quyền thì là không tham ô. Cái nắm tiền, cái có quyền mà ăn
cắp là trực tiếp. Còn gián tiếp như trên, sự thực cũng là tham ô”. Hơn nữa, tham ô,
tham nhũng có nhiều biểu hiện khác nhau, như: các cán bộ khai khống tiêu ít, khai
nhiều, bớt xén lợi ích của công để làm quỹ riêng cho địa phương, tổ chức đơn vị
cũng là tham ô. Cán bộ làm việc và được trả lương bởi Nhà nước và nhân dân lại
thiếu trách nhiệm, không làm tròn bổn phận, chức trách của bản thân và không
đảm bảo giờ giấc cũng được coi là tham ô.
Vì vậy, Người đã sớm nhận ra và nêu rõ phòng chống tham ô, tham nhũng là
chức trách quan trọng của toàn Đảng và toàn dân. Ta phải phòng chống từ những
biểu hiện tiêu cực: bè phái, quan liêu, lối làm việc bàn giấy, chạy đua thành tích,
kỷ luật, kỉ cương không nghiêm,... Đây là những biểu hiện tiêu cực làm suy thoái,
hủy hoại đạo đức, tư tưởng, lối sống của Đảng viên trong bộ máy nhà nước.
Cùng với đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng chỉ ra tham ô, tham nhũng như con
sâu đục khoét hoa quả cần phải diệt trừ nhanh chóng và có hiệu quả. Bởi nó đem
đến những hậu quả vô cùng nghiêm trọng.
-Một, tham ô, tham nhũng gặm nhấm hủy hoại đạo đức cách mạng, làm hỏng
tinh thần trong sạch và ý chí của cán bộ. Có những các cán bộ trong thời chiến
từng quyết tâm hy sinh, chiến đấu anh dũng không tiếc sức mình vì độc lập,hòa
bình, là người có công với cách mạng. Song khi đất nước hòa bình, họ được nhận
trợ cấp, quyền lợi thì lại nảy sinh lòng tham, ích kỷ, kiêu ngạo. Từ đó dễ gây áp lực
cho việc thu hẹp khoảng cách giàu nghèo, làm dân giàu nước mạnh. Chủ tịch Hồ
Chí Minh đã nhắc nhở: “Cán bộ nào mà tham ô, hủ hóa là có tội to với Đảng và
Chính phủ, có tội to với nhân dân và có tội to cả với anh chị em cán bộ khác”.
-Hai, tham ô, tham nhũng gây phí hoài sức lực, tiêu hao của cải, ngân sách của
Nhà nước và nhân dân. Khi tài sản chiếm đoạt, nguồn tài nguyên chính và chất của
nhà nước không được sử dụng đúng mục tiêu sẽ gây thiệt hại cho ngân sách nhà
nước. Các dự án phát triển kinh tế, hạ tầng và dịch vụ công cộng sẽ thiếu nguồn
lực, làm chậm lại sự phát triển và tăng trưởng kinh tế của quốc gia, nhất là các
nước đang phát triển như Việt Nam.
-Ba, tham ô, tham nhũng làm suy yếu đạo đức chính trị. Khi một số bộ phận
cán bộ nhận được lợi ích và quyền lực đáng lẽ được chia đều cho mọi người sẽ làm
nhân dân mất niềm tin vào cơ chế quản lý của Đảng, Chính phủ, các cơ quan công
quyền và thể chế chính trị. Điều này dễ dẫn đến các xung đột lợi ích, bất mãn tính
xã hội, thậm chí là biểu hiện chống phá, phản kháng trước các đường lối chính trị,
cản trở sự ổn định và phát triển của đất nước. Nếu không có sự ngăn chặn, phòng
chống kịp thời và hiệu quả thì đây sẽ là lỗ hổng chính trị to lớn, là “giặc nội xâm”
phá hủy bộ máy nhà nước.
Trong "Sửa đổi lối làm việc" (1947), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Tham
ô, lãng phí và quan liêu, dù cố ý hay không, đều là bạn đồng minh của thực dân và
phong kiến. Nó làm băng hoại cả tinh thần, đạo đức và lối sống cách mạng”. Từ
đó, ta có thể thấy tầm quan trọng trong việc phòng chống tham nhũng theo tư
tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh.
-Thứ nhất, bảo vệ uy tín của Đảng và Nhà nước. Hồ Chí Minh nhấn mạnh rằng
một Đảng cách mạng muốn mạnh mẽ thì phải sạch, phải liêm khiết. Tham mê làm
mất niềm tin của nhân dân vào lãnh đạo đảng và làm suy giảm năng lực quản lý,
điều hành của nhà nước. Để bảo vệ uy tín của mình, Đảng cần hiển quyết chống lại
mọi hành vi tham ô, tham nhũng.
-Thứ hai, đảm bảo công bằng xã hội và quyền lợi của nhân dân. Trong tư tưởng
Hồ Chí Minh, nhân dân là chủ thể của cách mạng, là mục tiêu và động lực của mọi
chính sách. Tham nhũng xâm chiếm quyền lợi của nhân dân, tạo ra sự bất bình
đẳng và dẫn đến những xã hội vững chắc. Vì vậy, chống tham nhũng là cách thiết
thực để bảo vệ quyền lợi chính đáng của nhân dân.
-Thứ ba, thúc đẩy sự phát triển bền vững của đất nước. Tham ô, tham nhũng làm
lãng phí tài nguyên, thất thoát ngân sách và gây mất hiệu quả trong quản lý, điều
hành. Tư tưởng Hồ Chí Minh nhấn mạnh rằng việc loại bỏ tham vọng sẽ giúp sử
dụng nguồn lực một cách hiệu quả, tạo điều kiện cho sự phát triển bền vững cho đất nước.
- Thứ tư, xây dựng văn hóa đạo đức cách mạng. Hồ Chí Minh luôn coi trọng việc
xây dựng đạo đức cách mạng, trong đó liêm chính và chống tham nhũng là những
giá trị cốt lõi. Việc chống tham nhũng không chỉ làm trong sạch bộ máy nước mà
còn góp ý xây dựng một xã hội dựa trên các giá trị đạo đức tốt đẹp.
- Thứ năm, tạo động lực phấn đấu lao động sản xuất cho nhân dân. Khi việc
phòng chống tham ô, tham nhũng được đẩy mạnh và cho thấy hiệu quả sẽ giúp dân
tin tưởng vào chính quyền bộ máy nhà nước, từ đó mọi người hăng hái, tích cực
lao động, làm theo lối sống tiết kiệm đóng góp sức lực vào công cuộc xây dựng đất nước.
1.2. Tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh về chống lãng phí
Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là một người lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt
Nam mà còn là tấm gương sáng về đạo đức, lối sống cần, kiệm, liêm, chính. Người
luôn nhấn mạnh việc chống lãng phí phải thực hiện song hành bài hát với chống
tham ô, tham nhũng, vì đây là những hiện tượng làm suy yếu nền kinh tế và nền
chính trị của nước nhà.
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Lãng phí tuy khác với tham ô ở chỗ người gây ra
lãng phí không trực tiếp trộm cắp của công làm của riêng, nhưng kết quả thì làm
tổn hại rất nghiêm trọng cho Nhà nước, cho nhân dân. Lãng phí có nhiều nguyên
nhân. Hoặc vì lập kế hoạch không chu đáo. Hoặc vì trong khi thực hiện kế hoạch
tính toán không cẩn thận. Hoặc vì bệnh hình thức xa xỉ, phô trương. Hoặc vì thiếu
tinh thần bảo vệ của công. Nói tóm lại là vì thiếu ý thức trách nhiệm, thiếu ý thức
quý trọng sức của, sức người của Nhà nước và của nhân dân”.
Lãng phí có thể xảy ra trong nhiều lĩnh vực, từ tài chính, nhan lực, vật tư đến
thời gian và trí tuệ. Một số biểu hiện của lãng phí ta có thể thấy rõ như:
- Lãng phí thời gian: Người từng nói: “Thời gian là vàng bạc. Nhưng vàng bạc
không mua được thời gian.” Mọi việc đều nên được làm theo trình tự và tuân thủ
thời gian nghiêm ngặt để mang lại hiệu quả tối đa nhất. Trong suốt cuộc đời của
Bác, thời gian được tận dụng một cách hợp lý cho việc học tập, làm việc, đóng góp
cho công cuộc xây dựng lý tưởng cách mạng. Song Người cũng khuyến khích mọi
người cân bằng giữa công việc và nghỉ ngơi để có sức khỏe đảm bảo chất lượng
sống. Vậy mà trong thực tế hiện nay, tình trạng lãng phí thời gian xuất hiện ở mọi
cá nhân, mọi lứa tuổi, mọi công việc. Ví dụ: trong một cuộc họp, người chủ trì
thông báo yêu cầu mọi người tập trung đủ tại phòng họp trước 10 phút nhưng điều
này rất ít khi được chấp hành, tình trạng giờ cao su trở thành vấn đề cần giải quyết
cấp bách để đạt được hiệu suất cao trong công ty, xí nghiệp.
- Lãng phí sức lao động: “Lao động là vinh quang”. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có
quan điểm rõ ràng, sâu sắc về sử dụng sức lao động, coi đó là nguồn lực quan trọng
để xây dựng đất nước. Sức lao động không chỉ là phương tiện sản xuất vật chất, mà
còn là yếu tố quyết định cho sự phát triển của xã hội. Hiện nay, vì thiếu tác phong
công nghiệp, trách nhiệm trong khâu tổ chức, sắp xếp không khoa học đã làm lãng
phí sức lao động. Đây không chỉ là vấn đề cá nhân mà còn lây lãng phí nguồn lực
chung của xã hội. Khi một người không tận dụng hoặc sử dụng không hiệu quả sức
lao động, đồng nghĩa với việc làm của họ đã lãng phí tài sản của toàn dân. Người
khẳng định: "Tiết kiệm thời gian, tiết kiệm sức lao động là một biểu hiện của lòng yêu nước.”
- Lãng phí tiền của: Theo tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh lãng phí tiền của là một
vấn đề đáng lo ngại gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của đất nước ta.
Người đã chỉ ra một vài trường hợp lãng phí: chi tiêu không hợp lý và không có kế
hoạch như tổ chức các cuộc hội họp to, sự kiện kéo dài mà không có kết quả cụ thể
gây tốn thời gian và tiền của; lãng phí trong quản lý sản xuất như sử dụng nguồn
năng lượng không hiệu quả, làm hao tổn nguyên liệu, máy móc, công cụ trong sản
phẩm; tiêu dùng cá nhân sa hoa, tiêu xài không mục đích không phù hợp với tình
hình kinh tế đất nước, đặc biệt là trong những giai đoạn đất nước trên đà phát triển,...
1.3. Các biện pháp, quy trình đấu tranh chống tham nhũng theo tư tưởng, đạo đức
Hồ Chí Minh
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh: "Kiệm là tiết kiệm, không xa xỉ, không
hoang phí, không bừa bãi. Tiết kiệm không phải bủn xỉn. Khi không nên tiêu xài
thì một đồng xu cũng không nên tiêu. Khi có việc đáng làm, việc có lợi cho đồng
bào, cho tổ quốc, thì dù bao nhiêu công, tốn bao nhiêu của cũng vui lòng. Như thế
mới đúng là kiệm. Tiết kiệm phải quyết không xa xỉ. Việc đáng làm trong một giờ,
mà kéo dài 2,3 giờ là xa xỉ. Hao phí vật liệu là xa xỉ. Ăn sang mặc đẹp trong lúc
đồng bào đang thiếu cơm, thiếu áo là xa xỉ. Vì vậy xa xỉ có tội với tổ quốc, với
đồng bào". Người luôn khuyến khích mọi người sống giản dị, làm việc hiệu quả và
biết trân trọng từng đồng tiền, từng tài nguyên. Vậy nên ta cần phải vạch ra những
giải pháp tiếp tục đẩy mạnh phòng chống tham nhũng, tham ô, lãng phí theo tư
tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh:
-Trước hết, Đảng và xã hội phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng
cao nhận thức, tạo ra sự thống nhất cao về ý chí và hành động trong đấu tranh
phòng, chống tham nhũng, tiêu cực của cán bộ, đảng viên và nhân dân, mà bắt đầu
là sự gương mẫu, quyết liệt của người đứng đầu cấp ủy, địa phương, cơ quan, đơn
vị. Kiên trì giáo dục, rèn luyện cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức về đức tính
liêm khiết, xây dựng văn hóa tiết kiệm, không tham nhũng, tiêu cực.
-Tiếp đến, phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị và nhân dân; thực hiện
đồng bộ các biện pháp chính trị, tư tưởng, tổ chức, hành chính, kinh tế, hình sự
trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Coi phòng, chống tham nhũng,
tiêu cực là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng,
xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; củng cố và phát huy sức mạnh
của khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.
-Hơn nữa, Đảng cần tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao năng lực, hiệu
quả hoạt động của các cơ quan, đơn vị chuyên trách có chức năng phòng, chống
tham nhũng, tiêu cực. Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội, cơ quan báo
chí, truyền thông và Nhân dân trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.
Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán; đẩy mạnh điều tra,
truy tố, xét xử, thi hành án; phát hiện sớm, xử lý nghiêm minh các vụ án, vụ việc
tham nhũng, nâng cao hiệu quả thu hồi tài sản tham nhũng. Nâng cao hiệu quả phát
hiện, xử lý nghiêm minh các hành vi tham nhũng, tiêu cực để “không dám”,
“không muốn” tham nhũng, tiêu cực.
Chủ tịch Hồ Chí Minh sớm nhận thức rõ những biểu hiện, tác hại của tham
nhũng, tiêu cực; vạch rõ nguyên nhân và chỉ ra biện pháp để phòng, chống tham
nhũng, tiêu cực trong quá trình xây dựng xã hội mới. Trên cơ sở đó, Đảng và Nhà
nước ta đã hoạch định chủ trương, đường lối, xây dựng hệ thống chính sách về đấu
tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; tăng cường lãnh đạo, quản lý, kiên
quyết, kiên trì đấu tranh tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong thời kỳ mới
nhằm xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, vững
bước đi lên con đường xã hội chủ nghĩa. “Để giành thắng lợi, chúng ta phải nắm
vững chính sách của Đảng, đi đúng đường lối quần chúng, phải dựa vào lực lượng
của quần chúng, phải lắng nghe ý kiến của quần chúng, phải thật sự mở rộng dân chủ”.
II. Liên hệ bản thân - Đối với sinh viên:
Sinh viên cần phải có suy nghĩ đúng đắn và có sự tìm hiểu sâu xa về tham
nhũng, tham ô, lãng phí. Sinh viên cần thể hiện thái độ nghiêm túc trong học tập,
rèn luyện, phấn đấu bằng chính năng lực bản thân. Hơn hết, họ cần rèn cho mình
đức tính liêm khuyết, trung thực có cái nhìn mọi việc, mọi tình huống khôn khéo,
nâng cao ý thức phê và tự phê. Bên cạnh đó, sinh viên nên tích cực tham gia các
phong trào tập thể, xã hội với hoạt động tìm hiểu tuyên truyền về phòng chống
tham ô, tham nhũng, lãng phí. Trong môi trường giáo dục học đường, sinh viên
cũng cần có những xử sự đúng mực để xây dựng các mối quan hệ lành mạnh, bồi
dưỡng tư tưởng tập thể, đoàn kết lan tỏa năng lượng tuổi trẻ hăng hái đến mọi
người. Học sinh, sinh viên là chủ nhân tương lai của đất nước. Đúng như Chủ tịch
Hồ Chí Minh đã từng nói: “Học cái tốt thì khó, ví như người ta leo núi, phải vất vả,
khó nhọc mới lên đến đỉnh. Học cái xấu thì dễ, như ở trên đỉnh núi trượt chân một
cái là nhào xuống vực sâu.” Mỗi sinh viên phải luôn kiên định với lối sống và làm
việc theo phong cách của Bác, tránh xa các thói xấu tiêu cực như tham lam, lãng
phí để cống hiến một phần sức lực của mình cho công cuộc xây dựng làm chủ nước nhà.
- Đối với môi trường giáo dục, nhà trường:
Môi trường giáo dục nhà trường, giáo viên, giảng viên là nền tảng giúp xây dựng
xã hội trong sạch và chống lại hành vi tiêu cực tham nhũng, lãng phí. Nhà trường
đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục thế hệ trẻ về ý thức liêm chính, trung
thực và trách nhiệm đối với xã hội. Trước hết, mỗi cơ sở giáo dục cần phải có
chương trình giáo dục học sinh, sinh viên ý thức, kiến thức tìm hiểu về phòng
chống tham nhũng, tham ô, lãng phí. Nhà trường cần mở thêm các khu thư viện
phổ biến pháp luật theo Chỉ thị Số: 10/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày
12/6/2013 về việc đưa nội dung phòng, chống tham nhũng vào giảng dạy tại các cơ
sở giáo dục, đào tạo từ năm học 2013-2014… Giáo viên có thể đưa vấn đề phòng
chống tham nhũng, lãng phí lồng ghép vào chủ đề học tập pháp luật nhằm nâng cao
ý thức, tinh thần đạo đức về các vấn đề tiêu cực lãng phí trong đời sống cho sinh
viên bàn luận. Tiếp đến, nhà trường cần có sự quản lý sát xao học sinh về giờ giấc
chuyên cần, các trường hợp trong thi cử và học tập. Nhà trường đưa ra các nội
dung về phòng, chống tham nhũng, lãng phí vào các môn học như Giáo dục công
dân, Pháp luật, Lịch sử hoặc trong các buổi sinh hoạt ngoại khóa hoặc những cuộc
thi viết, vẽ, tìm hiểu về pháp luật cho học sinh, sinh viên. Điều này tạo ra môi
trường học tích cực và gắn liền được những giá trị giáo dục sâu sắc.