Tiểu Luận Vai Trò Đạo Đức và Sự Nghiệp Xây Dựng Đất Nước | Môn Tư tưởng Hồ Chí Minh - Đại học Gia Định

lOMoAR cPSD| 60772721
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIA ĐỊNH
KHOA: KINH TẾ - QUẢN TRỊ TIỂU LUẬN
QUAN ĐIỂM CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ VAI TRÒ VÀ SỨC
MẠNH CỦA ĐẠO ĐỨC. LIÊN HỆ TƯ TƯỞNG NÀY ĐỐI
VỚI SỰ NGHIỆP XÂY DỰNG ĐẤT NƯỚC HIỆN NAY Ngành: MARKETING
Chuyên ngành: DIGITAL MARKETING
Môn học: TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
Giảng viên hướng dẫn: NGUYỄN ĐÌNH SƠN Sinh viên thực hiện: Lớp: K15MAKT02
TP. Hồ Chí Minh, tháng 12, năm 2023 lOMoAR cPSD| 60772721
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIA ĐỊNH
KHOA: KINH TẾ - QUẢN TRỊ TIỂU LUẬN
QUAN ĐIỂM CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ VAI TRÒ VÀ SỨC
MẠNH CỦA ĐẠO ĐỨC. LIÊN HỆ TƯ TƯỞNG NÀY ĐỐI
VỚI SỰ NGHIỆP XÂY DỰNG ĐẤT NƯỚC HIỆN NAY Ngành: MARKETING
Chuyên ngành: DIGITAL MARKETING
Môn học: TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
Giảng viên hướng dẫn: NGUYỄN ĐÌNH SƠN Sinh viên thực hiện:
PHAN DIỆU ÁI – 2109110272
NGUYỄN THỊ KIM CHI – 2109110269
PHƯƠNG THỊ MỸ LÊ – 2109110294
PHẠM THỊ XUÂN TRANG – 2109110298 Lớp: K15MAKT02
TP. Hồ Chí Minh, tháng 12, năm 2023 lOMoAR cPSD| 60772721
Khoa/Viện: KINH TẾ - QUẢN TRỊ
NHẬN XÉT VÀ CHẤM ĐIỂM CỦA GIẢNG VIÊN
TIỂU LUẬN MÔN: TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH 1. Họ và tên: Phan Diệu Ái MSSV: 2109110272 Nguyễn Thị Kim Chi MSSV: 2109110269 Phương Thị Mỹ Lê MSSV: 2109110294 Phạm Thị Xuân Trang MSSV: 2109110298
2. Tên đề tài: Quan điểm của Hồ Chí Minh về vai trò và sức mạnh của đạo đức. Liên hệ
tư tưởng này đối với sự nghiệp xây dựng đất nước hiện nay. 3. Nhận xét:
a) Những kết quả đạt được:
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
b) Những hạn chế:
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
4. Điểm đánh giá (theo thang điểm 10, làm tròn đến 0.5):
Sinh viên:…………………………………………………………………………….
Điểm chữ: ……….…… Điểm chữ: …………………………………………………
TP. HCM, ngày … tháng … năm 20……
Giảng viên chấm thi
(Ký và ghi rõ họ tên) lOMoAR cPSD| 60772721 LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên chúng em xin chân thành cảm ơn trường Đại Học Gia Định đã tạo
điều kiện để sinh viên chúng em có một môi trường học tập thoải mái về cơ sở hạ tầng
cũng như cơ sở vật chất.
Chúng em chân thành cảm ơn thầy Nguyễn Đình Sơn đã giảng dạy môn Tư
Tưởng Hồ Chí Minh giúp chúng em được mở rộng kiến thức về tư tưởng Hồ Chí Minh,
một tư tưởng hết sức quan trọng, đóng vai trò quyết định đối với vận mệnh nước nhà.
Qua đó chúng em có thể nhận thức một cách đầy đủ và toàn diện cuộc đời, sự nghiệp,
những đóng góp và vai trò của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với toàn thể dân tộc Việt Nam.
Và chúng em cũng cảm ơn thầy đã hướng dẫn tận tình để nhóm chúng em hoàn thành tiểu luận này.
Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống tư tưởng rộng lớn và bao quát mà Chủ
tịch Hồ Chí Minh đã xây dựng nên trong suốt cuộc đời và sự nghiệp của mình .Vậy nên,
với những giới hạn về kiến thức và thời gian, trong quá trình tìm hiểu nhóm không thể
nào tránh khỏi những thiếu sót, mong thầy tận tình góp ý để chúng em hoàn thiện hơn
nữa những kiến thức của mình.
Một lần nữa cảm ơn và kính chúc thầy và gia đình thật nhiều sức khỏe, hạnh phúc
và gặt hái được nhiều thành công trên con đường giảng dạy.
Chúng em xin chân thành cảm ơn! MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1
1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................................ 1
2. Mục tiêu nghiên cứu .................................................................................................. 1
3. Đối tượng nghiên cứu ................................................................................................ 1
4. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................................... 2
5. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 2
6. Kết cấu tiểu luận ........................................................................................................ 2 lOMoAR cPSD| 60772721
PHẦN NỘI DUNG ............................................................................................................ 3
CHƯƠNG 1: QUAN ĐIỂM CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ VAI TRÒ VÀ SỨC MẠNH
CỦA ĐẠO ĐỨC ............................................................................................................. 3
1.1. Quan điểm về vai trò của đạo đức ............................................................................ 3
1.1.1. Đạo đức là gốc, là sức mạnh của người cách mạng .................................... 3
1.1.2. Đạo đức là nhân tố tạo nên sức hấp dẫn của chủ nghĩa xã hội .................. 3
1.1.3. Đức và tài có mối quan hệ chặt chẽ với nhau ............................................... 4
1.2. Quan điểm về những chuẩn mực đạo đức cách mạng ............................................ 5
1.2.1. Trung với nước, hiếu với dân ........................................................................ 5
1.2.2. Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư .......................................................... 7
1.2.3. Thương yêu con người, sống có tình có nghĩa ............................................. 8
1.2.4. Tinh thần quốc tế trong sáng ......................................................................... 9
1.3. Quan điểm về những nguyên tắc xây dựng đạo đức cách mạng ......................... 10
1.3.1. Nói đi đôi với làm, nêu gương về đạo đức ................................................... 10
1.3.2. Xây đi đôi với chống ..................................................................................... 11
1.3.3. Tu dưỡng đạo đức suốt đời .......................................................................... 13
CHƯƠNG 2: TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ VAI TRÒ VÀ SỨC MẠNH ....... 15
CỦA ĐẠO ĐỨC ĐỐI VỚI SỰ NGHIỆP XÂY DỰNG ĐẤT NƯỚC HIỆN NAY . 15
2.1. Vai trò của đạo đức đối với sự nghiệp xây dựng đất nước hiện nay.................... 15
2.2. Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức đối với sự nghiệp xây .................. 17
dựng đất nước hiện nay .................................................................................................. 17
2.2.1. Thực trạng của đạo đức đối với sự nghiệp xây dựng đất nước hiện nay .. 17
a) Tích cực ............................................................................................................... 17
b) Tiêu cực ............................................................................................................... 18
2.2.2. Giải pháp ....................................................................................................... 19
PHẦN KẾT LUẬN .......................................................................................................... 20 lOMoAR cPSD| 60772721
TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................................. 21 lOMoAR cPSD| 60772721 PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Hồ Chí Minh là một trong những vị lãnh tụ vĩ đại nhất của Việt Nam, được nhân
dân trong và ngoài nước kính trọng. Bác không chỉ là một nhà lãnh đạo chính trị mà còn
là một nhà tư tưởng, một nhà cách mạng, một con người có đạo đức cao đẹp.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ thị về vấn đề đạo đức đảng và cách mạng như sau:
“Đảng ta là đảng cầm quyền, mọi đảng viên, mọi cán bộ phải có đạo đức cách mạng
thực sự. Chúng ta phải thực sự cần cù, tiết kiệm, liêm chính, công bằng, vô tư. Phải giữ
cho Đảng ta trong sạch, xứng đáng là người đầy tớ chân chính của nhân dân”.
Việc tìm hiểu và học tập tư tưởng Hồ Chí Minh là cần thiết để thế hệ trẻ hiểu
sâu hơn về lịch sử, văn hóa Việt Nam và góp phần vào sự phát triển của đất nước. Với
sự quan tâm và nghiên cứu kỹ lưỡng về chủ đề “Quan điểm của Hồ Chí Minh về vai
trò và sức mạnh của đạo đức. Liên hệ tư tưởng này đối với sự nghiệp xây dựng đất
nước hiện nay”, hy vọng bài luận này sẽ mang lại những giải pháp rất thiết thực, giúp
nâng cao nhận thức đạo đức của sinh viên, đồng thời góp phần vào sự phát triển toàn
diện của Việt Nam như hiện nay.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Tìm hiểu quan điểm Hồ Chí Minh về phẩm chất đạo đức của con người Việt
Nam thời đại mới. Làm rõ vai trò, sức mạnh của đạo đức theo quan điểm Hồ Chí Minh
và vận dụng nó vào việc bồi dưỡng tinh thần học sinh. Những phát hiện này hỗ trợ cho
cuộc vận động học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh hiện nay.
3. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài tiểu luận nghiên cứu về vai trò và sức mạnh của đạo đức theo quan điểm của Hồ Chí Minh. lOMoAR cPSD| 60772721
4. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài tiểu luận tập trung nghiên cứu trong phạm vi về vai trò và sức mạnh của
đạo đức theo quan điểm của Hồ Chí Minh nằm trong tư tưởng Hồ Chí Minh.
5. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện bài tiểu luận này chúng em đã áp dụng kiến thức sử dụng phương
pháp viết tiểu luận, khảo cứu tài liệu kết hợp với các phương phân tích tổng hợp nhằm
chọn lọc thông tin và đưa ra các ý chính cần thiết để phục vụ đề tài.
6. Kết cấu tiểu luận
Bài tiểu luận gồm có 3 phần chính: Phần mở đầu, phần nội dung và phần kết luận.
Với phần nội dung gồm có 2 chương:
Chương 1: Quan điểm của Hồ Chí Minh về vai trò và sức mạnh của đạo đức
Chương 2: Tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò và sức mạnh của đạo đức đối với
sự nghiệp xây dựng đất nước hiện nay lOMoAR cPSD| 60772721 PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: QUAN ĐIỂM CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ VAI TRÒ VÀ SỨC MẠNH CỦA ĐẠO ĐỨC
1.1. Quan điểm về vai trò của đạo đức 1.1.1.
Đạo đức là gốc, là sức mạnh của người cách mạng
Hồ Chí Minh là một trong những nhà tư tưởng, lãnh tụ cách mạng thế giới bàn
nhiều về vấn đề đạo đức và giáo dục, thực hành đạo đức. Khi đánh giá vai trò của đạo
đức trong đời sống, từ rất sớm, Hồ Chí Minh đã nêu rõ: đạo đức là nguồn nuôi dưỡng
và phát triển con người. Hồ Chí Minh nhiều lần khẳng định đạo đức là gốc, là nền tảng,
là sức mạnh, là tiêu chuẩn hàng đầu của người cách mạng. Người cách mạng phải có
đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân. Vì
muốn giải phóng cho dân tộc, giải phóng cho loài người là một công việc to tát, mà tự
mình không có đạo đức, không có căn bản, tự mình đã hủ hóa, xấu xa thì còn làm nổi
việc gì?". Trong tác phẩm Đạo đức cách mạng (1958), Hồ Chí Minh viết: “Làm cách
mạng để cải tạo xã hội cũ thành xã hội mới là một sự nghiệp rất vẻ vang, nhưng nó cũng
là một nhiệm vụ rất nặng nề, một cuộc đấu tranh rất phức tạp, lâu dài, gian khổ. Sức có
mạnh mới gánh được nặng và đi được xa. Người cách mạng phải có đạo đức cách mạng
làm nền tảng, mới hoàn thành được nhiệm vụ cách mạng vẻ vang".
Người chỉ rõ cán bộ, đảng viên muốn cho dân tin, dân phục, thì cần nhớ rằng:
“Trước mặt quần chúng, không phải ta cứ viết lên trán chữ “cộng sản” mà ta được họ
yêu mến. Quần chúng chỉ quý mến những người có tư cách, đạo đức”. 1.1.2.
Đạo đức là nhân tố tạo nên sức hấp dẫn của chủ nghĩa xã hội
Đạo đức trở thành nhân tố quyết định của sự thành bại của mọi công việc, phẩm
chất mỗi con người. Bởi vì, có đạo đức cách mạng trong sáng mới làm được những việc
cao cả, vẻ vang. Người quan niệm, “Việc nước lấy Đoàn thể làm cốt cán. Việc Đoàn thể
lấy cán bộ làm cốt cán. Cán bộ lấy đạo đức làm cốt cán”. Theo Hồ Chí lOMoAR cPSD| 60772721
Minh, “Đại đa số chiến sĩ cách mạng là người có đạo đức: Cả đời hết lòng hết sức phục
vụ nhân dân, sinh hoạt ngày thường thì làm gương mẫu: gian khổ, chất phác, kính trọng của công...
Hồ Chí Minh thường nhắc lại tinh thần của V.I. Lênin: Đảng Cộng sản phải tiêu
biểu cho trí tuệ, danh dự, lương tâm của dân tộc và thời đại. Trong Di chúc, Người viết:
“Đảng ta là một Đảng cầm quyền. Mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự thấm nhuần đạo
đức cách mạng, thật sự cần kiệm liêm chính, chí công vô tư. Phải giữ gìn Đảng ta thật
trong sạch, phải xứng đáng là người lãnh đạo, là người đầy tớ thật trung thành của nhân
dân. ĐOÀN VIÊN VÀ THANH NIÊN ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung
phong, không ngại khó khăn, có chí tiến thủ. Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức
cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội
vừa “hồng” vừa “chuyên”. Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan
trọng và rất cần thiết”.
Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh là đạo đức trong hành động, lấy hiệu quả thực
tế làm thước đo. Chính vì vậy, Hồ Chí Minh luôn đặt đạo đức bên cạnh tài năng, gắn
đức với tài, lời nói đi đôi với hành động và hiệu quả trên thực tế. Người nói: “Phải lấy
kết quả thiết thực đã góp sức bao nhiêu cho sản xuất và lãnh đạo sản xuất mà đo ý chí
cách mạng của mình. Hãy kiên quyết chống bệnh nói suông, thói phô trương hình thức,
lối làm việc không nhằm mục đích nâng cao sản xuất”. 1.1.3.
Đức và tài có mối quan hệ chặt chẽ với nhau
Đức và tài phải là những phẩm chất thống nhất của con người. Nếu đạo đức là
tiêu chuẩn cho mục đích hành động thì tài là phương tiện thực hiện mục đích đó. Vì vậy,
con người cần có cả đức và tài, nếu thiếu tài thì làm việc gì cũng khó, nhưng thiếu đạo
đức thì vô dụng, thậm chí có hại. Trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh, đức và tài, hồng
và chuyên, phẩm chất và năng lực phải thống nhất làm một. Trong đó, đạo đức là gốc,
là nền tảng của người cách mạng. Hồ Chí Minh thường khuyên: “Dạy cũng như học
phải biết chú trọng cả tài lẫn đức. Đức là đạo đức cách mạng. Đó là cái gốc, rất quan
trọng. Nếu không có đạo đức cách mạng thì có tài cũng vô dụng”. lOMoAR cPSD| 60772721
Hồ Chí Minh hết sức quan tâm giáo dục toàn diện cho các em học sinh, sinh
viên cả “Đức, Trí, Thể, Mỹ". Trong đó, đức là gốc, là trước hết; tài là cực kỳ quan trọng,
không có tài thì không xây dựng, phát triển được đất nước. Đức bao gồm nếp ăn ở, sinh
hoạt hằng ngày, trước hết là với gia đình, anh em, bạn bè, rộng ra là với quốc gia, dân
tộc; học để làm việc, làm người, làm cán bộ.
1.2. Quan điểm về những chuẩn mực đạo đức cách mạng
Hồ Chí Minh quan niệm đạo đức là nền tảng, là sức mạnh, là tiêu chuẩn hàng
đầu của người cách mạng. Người cách mạng phải có đạo đức cách mạng làm nền tảng
thì mới hoàn thành được nhiệm vụ cách mạng vẻ vang vì sự nghiệp độc lập dân tộc và
tiến lên chủ nghĩa xã hội. Người quan niệm đạo đức tạo ra sức mạnh, nhân tố quyết định
sự thắng lợi của mọi công việc. Nhưng như vậy không có nghĩa Hồ Chí Minh tuyệt đối
hóa mặt đức, coi nhẹ mặt tài. Người cho rằng “có tài mà không có đức là người vô dụng,
có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó”. Cho nên, đức là gốc nhưng đức và tài
phải kết hợp với nhau để hoàn thành tốt nhiệm vụ cách mạng.
Những chuẩn mực đạo đức cách mạng được Hồ Chí Minh quan niệm là: trung
với nước, hiếu với dân; cần, kiệm, liêm, chính; thương yêu con người, sống có tình
nghĩa; tinh thần quốc tế trong sáng. 1.2.1.
Trung với nước, hiếu với dân
Theo Hồ Chí Minh, đây là phẩm chất quan trọng nhất, bao trùm nhất và chi phối
các phẩm chất khác.Từ quan niệm cũ “ trung với vua, hiếu với cha mẹ” trong đạo đức
truyền thống của xã hội phong kiến phương Đông, Hồ Chí Minh đưa vào đó một nội
dung mới, cao rộng hơn là “trung với nước, hiếu với dân”, đã tạo nên một cuộc cách
mạng sâu sắc trong lĩnh vực đạo đức. Người chỉ rõ: “Đạo đức, ngày trước thì chỉ trung
với vua, hiếu với cha mẹ. Phải trung với nước. Phải hiếu với toàn dân, với đồng bào.
Theo Người, trung với nước là trung thành với lợi ích của quốc gia, dân tộc, với
sự nghiệp đấu tranh cách mạng của Ðảng, với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ vững chắc
Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa... Nước ở đây với ý nghĩa "Dân là con nước, nước lOMoAR cPSD| 60772721
là mẹ chung", là nước của dân, của toàn dân tộc chứ không phải của riêng ai. Mối quan
hệ nước – dân, dân –nước mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, hòa quyện với nhau trong
một thể thống nhất về trách nhiệm, nghĩa vụ và quyền lợi công dân với cộng đồng, quốc gia, dân tộc.
Nội dung chủ yếu của trung với nước bao gồm:
 Đặt lợi ích của Đảng, của Tổ quốc, của cách mạng lên trên hết
 Quyết tâm phấn đấu thực hiện mục tiêu của cách mạng
 Thực hiện tốt chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước
Với chữ “hiếu”, theo Hồ Chí Minh là hiếu với dân. Hiếu với dân không phải chỉ
là hiếu với cha mẹ mình như người xưa vẫn nói, mà là hiếu với nhân dân, với toàn dân
tộc, vì “nước lấy dân làm gốc”, dân là “gốc” của nước. Bác Hồ từng chỉ rõ: “Nhân dân
ta từ lâu đã sống với nhau có tình có nghĩa như thế. Từ khi có Đảng ta lãnh đạo và giáo
dục, tình nghĩa ấy càng cao đẹp hơn, trở thành tình nghĩa đồng bào, đồng chí, tình nghĩa
năm châu bốn biển một nhà….đạo đức ngày nay rộng hơn: không phải chỉ có hiếu với
bố mẹ, mà phải trung với nước, hiếu với dân”.
Nội dung của hiếu với dân bao gồm:
 Khẳng định vai trò sức mạnh thực sự của nhân dân
 Tin dân, lắng nghe dân, học dân, tổ chức vận đồng nhân dân cùng thực hiện tốt
đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước.
 Chăm lo đến đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân
 Mọi đường lối, chính sách đều phục vụ lợi ích của nhân dân
Đây là chuẩn mực đạo đức có ý nghĩa quan trọng hàng đầu. Người khẳng định:
Trung với nước, hiếu với dân, suốt đời phấn đấu hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc,
vì chủ nghĩa xã hội, nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng.
Vì vậy, Hồ Chí Minh luôn mong muốn mỗi người Việt Nam phải trung với nước, hiếu
với dân; còn đối với cán bộ, đảng viên, Hồ Chí Minh cho rằng điều chủ chốt nhất của lOMoAR cPSD| 60772721
đạo đức cách mạng là tuyệt đối trung thành với Đảng; với nhân dân, là trung với nước,
hiếu với dân; thì mới xứng đáng vừa là người lãnh đạo, vừa là đầy tớ trung thành của
nhân dân. Vì vậy phải gần dân, gắn bó với dân, kính trọng và học tập dân, lấy dân làm gốc. 1.2.2.
Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư
Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư là nội dung cốt lõi của đạo đức cách
mạng, đó là phẩm chất đạo đức gắn liền với hoạt động hằng ngày của mỗi người, là đại
cương đạo đức Hồ Chí Minh chỉ ra rằng, bọn phong kiến ngày xưa nêu ra “cần, kiệm,
liêm, chính” nhưng không bao giờ thực hiện mà lại bắt nhân dân tuân theo để phụng sự
quyền lợi cho chúng. Ngày nay ta đề ra cần, kiệm, liêm, chính cho cán bộ thực hiện làm
gương cho nhân dân là để đem lại hạnh phúc cho dân.
Cũng như khái niệm “Trung, Hiếu”, “Cần, Kiệm, Liêm, Chính, Chí công vô tư”
cũng là những khái niệm cũ trong truyền thống dân tộc, được Hồ Chí Minh lọc bỏ những
nội dung không phù hợp và đưa vào những nội dung mới đáp ứng yêu cầu của cách mạng. Theo Hồ Chí Minh:
Cần tức là lao động cần cù, siêng năng, lao động có kế hoạch, sáng tạo, có năng
suất cao, lao động với tinh thần tự lực cánh sinh, không lười biếng, không ỷ lại, không
dựa dẫm. Phải thấy rõ “lao động là nghĩa vụ thiêng liêng, là nguồn sống, nguồn hạnh phúc của chúng ta”.
Kiệm tức là tiết kiệm sức lao động, tiết kiệm thì giờ, tiết kiệm tiền của dân, của
đất nước, của bản thân mình; phải tiết kiệm từ cái to đến cái nhỏ, nhiều cái nhỏ cộng lại
thành cái to, không xa xỉ, không hoang phí, không bừa bãi, không phô phương hình thức, không liên hoan.
Liêm là “luôn luôn tôn trọng giữ gìn của công và của dân”, “không xâm phạm
một đồng xu, hạt thóc của Nhà nước, của nhân dân”. Phải “trong sạch, không tham lam”,
“Không tham địa vị. Không tham tiền tài. Không tham sung sướng. Không ham người
tâng bốc mình. Vì vậy, mà quang minh chính đại, không bao giờ hủ hóa”. lOMoAR cPSD| 60772721
Theo Hồ Chí Minh các đức tính cần, kiệm, liêm, chính có quan hệ chặt chẽ với
nhau, ai cũng phải thực hiện, song cán bộ, đảng viên phải là người thực hành trước để
làm kiểu mẫu cho dân. Người thường nhắc nhở cán bộ, công chức, những người trong
các công sở đều có nhiều hoặc ít quyền hạn.
Chí công vô tư là tính tốt có thể gồm năm điều: nhân, nghĩa, trí, dũng, liêm. Bồi
dưỡng phẩm chất đạo đức: “Cần, Kiệm, Liêm, Chính, Chí công vô tư” là để người cách
mạng vững vàng qua mọi thử thách: “Giàu sang không quyến rũ, nghèo khó không thể
chuyển lay, uy vũ không thể khuất phục”. Bác nói: “Đem lòng chí công vô tư mà đối
với người, với việc”.
Theo quan điểm của Bác thì Cần, Kiệm, Liêm, Chính là thước đo giá trị giàu
có, là nền tảng của đời sống mới, của các phong trào thi đua yêu nước. Một dân tộc biết
cần, kiệm, biết liêm, là một dân tộc giàu về vật chất, mạnh về tinh thần, là một dân tộc
văn minh tiến bộ. Để trở thành người có phẩm chất đạo đức tốt, phải hội đủ các yếu tố
cần, kiệm, liêm, chính. Người coi cần, kiệm, liêm, chính là bốn đức tính cơ bản của con
người, giống như bốn mùa của trời, bốn phương của đất. 1.2.3.
Thương yêu con người, sống có tình có nghĩa
Hồ Chí Minh đã xác định tình thương yêu con người là một trong những phẩm
chất đạo đức cao đẹp nhất. Người cách mạng là người giàu tình cảm, có tình cảm cách
mạng mới đi làm cách mạng. Vì yêu thương nhân dân, yêu thương con người mà Hồ
Chí Minh sẵn sàng chấp nhận mọi gian khổ, hy sinh để đem lại độc lập cho dân tộc, tự
do hạnh phúc cho con người.
Tư tưởng yêu thương con người của Hồ Chí Minh rất rõ ràng, cụ thể, không trừu
tượng chung chung. Tình yêu thương con người là tình cảm nhân ái sâu sắc, rộng lớn,
trước hết dành cho những người bị nghèo khổ, những người bị mất quyền, những người
bị áp bức, bị bóc lột không phân biệt màu da, dân tộc. Tình yêu thương con người thể
hiện trước hết là tình yêu thương với đại đa số nhân dân, những người lao động bình
thường trong xã hội, những người nghèo khổ, bị áp bức, bóc lột. Yêu thương con người
phải làm mọi việc để phát huy sức mạnh của mỗi người, đoàn kết để phấn đấu cho đạt lOMoAR cPSD| 60772721
được mục tiêu “ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành”. Vì vậy, phải thực
hiện phê bình, tự phê bình chân thành, giúp nhau sửa chữa khuyết điểm, phát huy ưu
điểm để không ngừng tiến bộ. Yêu thương con người phải biết và dám dấn thân để đấu
tranh giải phóng con người.
Phải có thái độ tôn trọng những quyền của con người, tạo điều kiện cho con
người phát huy tài năng; nâng con người lên, kể cả những người nhất thời lầm lạc, chứ
không phải là thái độ “dĩ hòa vi quý”, không phải hạ thấp, càng không phải vùi dập con người. 1.2.4.
Tinh thần quốc tế trong sáng
Chủ nghĩa quốc tế là một trong những phẩm chất quan trọng nhất của đạo đức
cộng sản chủ nghĩa. Điều này được bắt nguồn từ bản chất của giai cấp công nhân, nhằm
vào mối quan hệ rộng lớn vượt ra khỏi giới hạn quốc gia-dân tộc, thực hiện đoàn kết với
nhân dân lao động các nước. Đó là tinh thần đoàn kết quốc tế vô sản mà Hồ Chí Minh
đã nêu lên bằng một mệnh đề “bốn phương vô sản đều là anh em”, là tinh thần đoàn kết
với các dân tộc bị áp bức, với nhân dân lao động các nước mà Bác đã dày công vun đắp
bằng hoạt động cách mạng thực tiễn của bản thân mình và bằng sự nghiệp cách mạng
của dân tộc, là tinh thần đoàn kết của nhân dân Việt Nam với tất cả nhân dân tiến bộ trên
toàn thế giới vì hòa bình, công lý và tiến bộ xã hội.
Đoàn kết quốc tế giữa những người vô sản toàn thế giới vì một mục tiêu chung,
“bốn phương vô sản đều là anh em”. Để chống lại kẻ thù chung, đạt tới mục tiêu giải
phóng thân phận nô lệ và bị bóc lột, đòi hỏi sự đoàn kết liên minh chặt chẽ nhân dân lao
động ở thuộc địa và chính quốc.
Hồ Chí Minh nêu cao tinh thần độc lập, tự chủ, tự lực, tự cường, nhưng luôn
luôn kêu gọi phải tăng cường đoàn kết và hợp tác quốc tế, đồng thời phải ra sức ủng hộ
và giúp đỡ đối với các cuộc đấu tranh của nhân dân các nước vì hòa bình, độc lập dân
tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội. Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng, Hồ Chí Minh
đã dày công xây đắp tinh thần đoàn kết hữu nghị giúp nhân dân Việt Nam và nhân dân
thế giới, đã tạo ra một kiểu quan hệ quốc tế mới, nhằm kiến tạo một nền văn hóa hòa lOMoAR cPSD| 60772721
bình cho nhân loại, đó là di sản thời đại vô giá của Người về hòa bình, hữu nghị, hợp
tác phát triển giữa các dân tộc.
1.3. Quan điểm về những nguyên tắc xây dựng đạo đức cách mạng 1.3.1.
Nói đi đôi với làm, nêu gương về đạo đức
Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, đạo đức cách mạng là hệ thống các chuẩn mực,
quy tắc ứng xử của con người trong xã hội, thể hiện lý tưởng, mục tiêu, bản chất, sứ
mệnh của giai cấp công nhân và Đảng Cộng sản Việt Nam. Nói đi đôi với làm, nêu
gương về đạo đức là hai nguyên tắc quan trọng hàng đầu trong xây dựng đạo đức cách mạng.
Nói đi đôi với làm là sự thống nhất giữa lời nói và hành động, giữa tuyên truyền
và thực hành đạo đức. Đây là một nguyên tắc cơ bản của đạo đức cách mạng, là thước
đo phẩm chất đạo đức của mỗi người, đặc biệt là cán bộ, đảng viên. Theo Chủ tịch Hồ
Chí Minh, nói đi đôi với làm là một yêu cầu nghiêm túc của đạo đức, là một biểu hiện
của tính trung thực, thẳng thắn, chính trực, có lý, có tình. Nói đi đôi với làm giúp cho
con người trở nên đáng tin cậy, được mọi người yêu mến, kính trọng.
Nói đi đôi với làm là nét đẹp trong đạo đức truyền thống của dân tộc được Hồ
Chí Minh nâng lên một tầm cao mới. Người coi đây là nguyên tắc quan trọng bậc nhất
trong nền xây dựng đạo đức mới. Nguyên tắc cơ bản này là sự thống nhất giữa lý luận
và thực tiễn, đã trở thành phương pháp luận trong cuộc sống và là nền tảng triết lý sống
hết sức bình dị mà vô cùng sâu sắc của người. Trong tác phẩm “Đường cách mệnh”, Hồ
Chí Minh yêu cầu “ Nói thì phải làm”. Trong suốt cuộc đời mình, Hồ Chí Minh đã giáo
dục mọi người và chính Người đã thực hiện điều đó một cách nghiêm túc và đầy đủ nhất.
Nêu gương về đạo đức là việc làm gương về đạo đức, lối sống, phẩm chất, năng
lực cho mọi người học tập, noi theo. Đây là một nguyên tắc quan trọng trong xây dựng
đạo đức cách mạng, là cách thức hiệu quả nhất để giáo dục, bồi dưỡng đạo đức cho con
người.Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, nêu gương về đạo đức là một nhiệm vụ quan trọng
của cán bộ, đảng viên, nhất là những người giữ cương vị lãnh đạo, quản lý. lOMoAR cPSD| 60772721
Người cán bộ, đảng viên gương mẫu về đạo đức sẽ là tấm gương sáng cho quần chúng
noi theo, thúc đẩy phong trào quần chúng phát triển.
Nêu gương về đạo đức là một nét đẹp truyền thống văn hóa phương Đông. Để
đạo đức cách mạng thấm sâu, bám chắc vào đời sống xã hội và trở thành nền tảng tinh
thần của nhân dân, Hồ Chí Minh đòi hỏi cán bộ, đảng viên: “Trước hết, mình phải làm
gương, gắng làm gương trong anh em, và khi đi công tác, gắng làm gương cho dân. Làm
gương về cả ba mặt: tinh thần, vật chất và văn hóa”. Sự gương mẫu của cán bộ, đảng
viên trong lời nói và việc làm không chỉ là cách thức để giáo dục đạo đức cho quần
chúng, mà còn là một phương pháp để tự giác giáo duch bản thân. Lời nói đi đôi với
việc làm phải gắn liền với nêu gương đạo đức. Hồ Chí Minh đã viết: “Nói chung thì các
dân tộc phương Đông đều giàu tình cảm, vầ đối với họ một tấm gương sống còn có giá
trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền”. Với ý nghĩa đó, Hồ Chí Minh đã đào tạo
các thế hệ cán bộ cách mạng Việt Nam không chỉ bằng lý luận cách mạng tiền phong
mà còn bằng chính tấm gương đạo đức cao cả của mình.
Theo Hồ Chí Minh hơn bất cứ một lĩnh vực nào khác, trong việc xây dựng một
nền đạo đức mới, đạo đức cách mạng phải đặc biệt chú trọng đạo làm gương. Đối với
cán bộ, đảng viên, Người nêu luận điểm quan trọng: “Trước mặt quần chúng, không
phải ta cứ viết lên trán chữ “Cộng sản” mà ta được họ yêu mến. Quần chúng chỉ yêu
mến những người có tư cách, đạo đức. Muốn hướng dẫn nhân dân, mình phải làm mực
thước cho người ta bắt chướt”. Muốn làm được như vậy thì phải chú ý phát hiện, xây
dựng hình ảnh người tốt, việc tốt rất gần gũi trong đời thường, trong các lĩnh vực lao
động, sản xuất, chiến đấu, học tập, nghiên cứu.
Như vậy, một nền đạo đực mới chỉ được xây dựng trên cái nền rộng lớn, vững
chắc, khi những chuẩn mực đạo đức trở thành hành vi đạo đức hằng ngày của mỗi người và của toàn cã hội. 1.3.2.
Xây đi đôi với chống
Trong đời sống hàng ngày, những hiện tượng tốt – xấu, đúng – sai, cái có đạo
đức – cái vô đạo đức vẫn tồn tại, đan xen nhau, đối chọi nhau thông qua hành vi của con lOMoAR cPSD| 60772721
người. Cùng với việc xây dựng những phẩm chất đạo đức tốt đẹp, nhất thiết phải chống
những biểu hiện sai trái, xấu xa, trái với những yêu cầu đạo đức mới. Vì vậy, trong lĩnh
vực đạo đức xây xây phải đi đôi với chống, muốn xây phải chống, chống nhằm mục đích xây.
Theo Hồ Chí Minh, “không có ai cái gì cũng tốt, cái gì cũng hay”. Chính vì vậy,
việc xây và chống trong lĩnh vực đạo đức rõ ràng không đơn giản. Vấn đề quan trọng
trong việc giáo dục đạo đức là phải khơi dậy ý thức đạo đức lành mạnh ở mỗi người, để
mọi người tự giác nhận thức được trách nhiệm đạo đức của mình, như Hồ Chí Minh đã
nói, cảm nhận thấy sâu sắc sự trau dồi đạo đức cách mạng là việc làm “sung sướng và
vẻ vang thất trên đời”. Tiếp nhận sự giáo dục đạo đức là vấn đề nhất thiết không thể
thiếu được, nhưng sự tự giáo dục, tự trau dồi đạo đức ở mỗi người còn quan trọng hơn.
Xây dựng đạo đức mới, đạo đức cách mạng phải được tiến hành bằng việc giáo
dục những phẩm chất, những chuẩn mực đạo đức mới. Việc giáo dục đạo đức mới phải
được tiến hành phù hợp với từng giai đoạn cách mạng, phù hợp với từng lứa tuổi, ngành
nghề, giai cấp, tầng lớp và trong từng môi trường khác nhau; phải khơi dậy được ý thức
đạo đức lành mạnh ở mỗi người. Hồ Chí Minh quan niệm, “Mỗi con người đều có thiện
và ác ở trong lòng. Ta phải biết làm cho phần tốt ở trong mỗi con người nảy nở như hoa
mùa Xuân và phần xấu bị mất dần đi, đó là thái độ của người cách mạng”. Bản thân sự
tự giác cũng là một phẩm chất đạo đức cao quý đối với mỗi người và mỗi tổ chức, trước
hết là đối với đẳng viên, cán bộ.
Xây dựng đạo đức mới cho cán bộ, đảng viên và hàng triệu, hàng triệu con
người, trước tiên phải chăm lo bồi dưỡng những phẩm chất, chuẩn mực đạo đức mới
ngay từ trong gia đình, đến nhà trường và xã hội; chống lại cái xấu, cái sai, cái vô đạo
đức. Trong bài Chống quan liêu, tham ô, lãng phí (năm 1952), Hồ Chí Minh chỉ rõ:
“Quan liêu, tham ô, lãng phí là tội ác. Phải tẩy sạch nó để thực hiện cần kiệm liêm
chính”. Nguồn gốc của mọi thứ tệ nạn là chủ nghĩa cá nhân. Trong bài Nâng cao đạo
đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân (năm 1969), Người viết: “Do cá nhân chủ
nghĩa mà phạm nhiều sai lầm... Phải kiên quyết quết sạch chủ nghĩa cá nhân, nâng cao
đạo đức cách mạng, bồi dưỡng tư tưởng tập thể, tinh thần đoàn kết, tỉnh tổ chức và tính lOMoAR cPSD| 60772721
kỷ luật. Tuy nhiên, Người lưu ý: “Đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân không phải là
“giày xéo lên lợi ích cá nhân.
Nguyên tắc xây đi đôi với chống là một trong những nguyên tắc quan trọng
trong tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng đạo đức cách mạng. Nguyên tắc này xuất phát
từ thực tế trong đời sống có cái tốt và cái xấu, cái thiện và cái ác luôn đan xen, đấu tranh
với nhau. Muốn xây dựng những phẩm chất tốt đẹp, đạo đức cách mạng, nhất thiết phải
chống lại những biểu hiện phi đạo đức, xấu xa. Vì vậy hai luận điểm xây và chống phải
luôn đi đôi với nhau và không được tách trời thì chuyện gì đi chăng nữa thì chúng ta vẫn sẽ vượt qua. 1.3.3.
Tu dưỡng đạo đức suốt đời
Hiểu một cách chung nhất, đạo đức là một phạm trù thuộc hình thái ý thức xã
hội; là tập hợp những nguyên tắc, quy tắc nhằm điều chỉnh và đánh giá cách ứng xử của
con người trong quan hệ với nhau, với xã hội, với tự nhiên, trong hiện tại, quá khứ cũng
như tương lai. Chúng được thực hiện bởi niềm tin cá nhân, bởi truyền thống và sức mạnh của dư luận xã hội.
Đạo đức là bộ phận cấu thành đặc biệt trong nhân cách của con người, giúp định
hướng hành vi con người. Cùng với trí tuệ sâu sắc, đạo đức trong sáng là cơ sở vô cùng
quan trọng để con người vững tin và tự lựa chọn được con đường, đưa ra được những
quyết định đúng đắn trong những hoàn cảnh cụ thể, không bị tác động bởi yếu tố ngoại
cảnh, nhất là những tiêu cực của xã hội. Vì vậy, Hồ Chí Minh luôn khẳng định đạo đức
cách mạng là nguồn nuôi dưỡng và phát triển con người, như gốc của cây, ngọn nguồn
của suối. Để xây dựng một nền đạo đức mới, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nêu ra các nguyên
tắc cơ bản, nhằm định hướng cho sự lãnh đạo của Đảng và cho việc rèn luyện mỗi người,
trong đó có nguyên tắc: “Phải tu dưỡng đạo đức suốt đời”.
Theo Hồ Chí Minh, tu dưỡng đạo đức như một cuộc cách mạng trường kỳ, gian
khổ. Một nền đạo đức mới chỉ có thể được xây dựng trên cơ sở tự giác tu dưỡng đạo đức
của mỗi người. Hồ Chí Minh quan tâm phải làm thế nào để mỗi người tự nhận thấy sâu
sắc việc trau dồi đạo đức cách mạng là một việc phải kiên trì, thường xuyên, liên tục. lOMoAR cPSD| 60772721
Người nhắc lại luận điểm của Khổng Tử “chính tâm, tu thân”; “tề gia, trị quốc, bình
thiên hạ”, và nêu rõ: “Chính tâm tu thân tức là cải tạo. Cải tạo cũng phải trường kỳ gian
khổ, vì đó là một cuộc cách mạng trong bån thân của mỗi người. Bồi dưỡng tư tưởng
mới để đánh thắng tư tưởng cũ, đoạn tuyệt với con người cũ để trở thành con người mới
không phải là một việc dễ dàng... Dù khó khăn gian khổ, nhưng muốn cải tạo thì nhất định thành công”.
Đạo đức cách mạng thể hiện trong hành động của người Việt Nam yêu nước vì
độc lập tự do của dân tộc, hạnh phúc của nhân dân. Chỉ có trong hành động, đạo đức
cách mạng mới bộc lộ rõ những giá trị của nó. Do vậy, đạo đức cách mạng đòi hỏi mỗi
người phải tự giác rèn luyện thông qua các hoạt động thực tiễn, trong công việc, trong
các mối quan hệ của minh, phải nhìn thẳng vào mình, không tự lừa dối, huyễn hoặc;
phải thấy rõ cái hay, cái tốt, cái thiện của mình để phát huy và thấy rõ cái dở, cái xấu,
cái ác của mình để khắc phục; phải kiên trì rèn luyện liên tục, tu dưỡng suốt đời, trong
đó, thời tuổi trẻ đặc biệt quan trọng. Đạo đức không phải là cái gì đó có tính “nhất thành
bất biến”, mà nó được hình thành, phát triển do môi trường giáo dục, do sự rèn luyện,
phấn đấu và tu dưỡng bản thân của mỗi người. Từ thực tiễn, Người tổng kết sâu sắc:
“Đạo đức cách mạng không phải trên trời sa xuống. Nó do đấu tranh, rèn luyện bền bỉ
hằng ngày mà phát triển và củng cố. Cũng như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng
luyện càng trong”. Do vậy, Hồ Chí Minh đòi hỏi mọi người phải thường xuyên được
giáo dục và tự giáo dục về mặt đạo đức. Người chỉ rõ, “Muốn cải tạo thế giới và cải tạo
xã hội thì trước hết phải tự cải tạo bản thân chúng ta. Thực hiện việc này phải kiên trì,
bền bỉ. Nếu không kiên trì rèn luyện, thì ở thời kỳ trước là người có công, nhưng thời
kỳ sau có thể lại là người có tội, lúc trẻ giữ được đạo đức, nhưng lúc già lại thoái hóa biến chất, hư hỏng.
Tóm lại để thực hiện nguyên tắc này, mỗi người cần phải có ý chí, nghị lực,
quyết tâm cao. Cần phải có kế hoạch, phương pháp rèn luyện đạo đức cụ thể, phù hợp
với điều kiện, hoàn cảnh của bản thân. Bên cạnh đó, cần phải thường xuyên tự phê bình,
tự kiểm tra, nghiêm khắc với bản thân, tránh sa vào chủ nghĩa cá nhân, lối sống thực
dụng. Tu dưỡng đạo đức suốt đời là một quá trình lâu dài, gian khổ nhưng vô cùng cần