Tư tưởng Hồ Chí Minh - Chương 3 Cách mạng Giải phóng Dân tộc | Trường Đại học Tài chính - Ngân hàng Hà Nội

Chương 3

oĐịnh nghĩa “Cách mạng giải phóng dân tộc” là cuộc cách mạng của nhân

dân các dân tộc thuộc địa đấu tranh để thủ tiêu sự thống trị của tư bản và giành

độc lập dân tộc.

oĐịnh nghĩa “Cách mạng vô sản” là cuộc cách mạng do giai cấp vô sản lãnh

đạo, đấu tranh chống lại xã hội cùng thời và đưa đất nước phát triển theo con

đường xã hội chủ nghĩa.

oPhong trào đấu tranh cứu nước theo tư tưởng phong kiến là đấu tranh

giành độc lập dân tộc và khôi phục lại chế độ xã hội phong kiến như cũ. -> Quân

chủ chuyên chế -> Thất bại.

Cơ sở hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh xuất phát từ 2 cơ sở

(1) Cơ sở thực tiễn :

+ Trong nước : Tại Việt Nam vào cuối thế kỉ 19 – đầu thế kỉ 20, Hồ Chí Minh đã

tổng kết rất nhiều phong trào đấu tranh.

Ví dụ : Vào cuối thế kỉ 19 – Pháp xâm lược nước ta, có phong trào đấu tranh cứu nước

theo tư tưởng phong kiến (phong trào Cần Vương, khởi nghĩa Yên Thế của Hoàng Hoa

Thám).Bước sang đầu thế kỉ 20, phong trào cách mạng Việt Nam do có sự ảnh hưởng

của luồng tư tưởng mới, từ cuộc cách mạng Minh Trị, Duy Tân của Nhật Bản đến tư

tưởng cải cách của Khang Hi, Lương Hải Siêu, cho nên, các nhà yêu nước Việt Nam

hướng phong trào cách mạng của chúng ta theo khuynh hướng dân chủ tư sản ( cứu

nước, giành độc lập dân tộc, đưa đất nước phát triển theo con đường dân chủ tư sản ).

Điển hình, trên vũ đài chính trị lúc này là xu hướng bạo động của cụ Phan Bội Châu và

xu hướng cải cách, vận động Duy Tân của cụ Phan Châu Trinh. Mỗi cụ thì có đường đi,

nước bước khác nhau, ví dụ cụ Phan Bội Châu có phong trào Đông Du - dựa vào Nhật

để chống Pháp, còn cụ Phan Châu Trinh có phương pháp cải cách ôn hòa, dựa vào

Pháp để chống triều đình phong kiến. Cả 2 phong trào của 2 cụ đều sớm tan rã, tuy

nhiên, nó có tác dụng cổ vũ tinh thần rất lớn : tinh thần yêu nước, phát động nhiều

phong trào.

Hồ Chí Minh đã tổng kết được 1 số nguyên nhân khiến các phong trào

nổ ra thất bại :

(1) Do phong trào nổ ra nhưng chưa có tổ chức lãnh đạo.

(2) Chưa có đường lối cách mạng.

(3) Chưa có phương pháp cách mạng.

(4) Chưa đoàn kết dân tộc, đoàn kết quốc tế.

+ Trên thế giới :

⎝Hồ Chí Minh đã tổng kết 3 cuộc Cách mạng lớn trên thế giới :

+ Cách mạng Mỹ ( 1776 ) : cuộc CM tư sản chưa đến nơi, chưa triệt để

+ Cách mạng Pháp ( 1879 ) : cuộc CM tư sản chưa đến nơi, chưa triệt để

+ Cách mạng Nga ( 1917 ) : HCM đánh giá đây là cuộc CM vô sản

triệt để, đến nơi, bởi vì, cuộc CM này đã đem đến cho con người rất

nhiều giá trị : đuổi được vua, đuổi được tư bản, đuổi được địa chủ,

gia sức cho công nhân các nước làm CM để lật đổ chủ nghĩa tư bản

trên thế giới

-Cụ thể, cơ sở của Lý luận của chủ nghĩa Mác Lê-nin trong bản “Sơ thảo lần

thứ nhất luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa” thể hiện ở

5 nội dung :

1. Vấn đề tự quyết là vấn đề của tất cả các dân tộc.

2. Những người Cách mạng ở các nước đế quốc phải giúp đỡ

những người Cách mạng ở thuộc địa để đánh bại chủ

nghĩa đế quốc.

3. Cách mạng thuộc địa không những giải phóng khỏi ách đô

hộ nước ngoài mà còn phải giải phóng cả bọn phản động

trong nước.

4. Sau khi CM thành công với sự giúp đỡ của 1 nước đã làm

CMXHCN thành công thì nước đó có thể bỏ qua giai đoạn

phát triển tư bản chủ nghĩa, đi lên phát triển chủ nghĩa

cộng sản.

5. Nước Nga Xô-Viết là căn cứ, thành trì của Cách mạng thế

giới.

Hồ Chí Minh kết luận : “Muốn cứu nước và giải phóng dân tộc, không có

con đường nào khác ngoài con đường Cách mạng vô sản dân tộc.”

Con đường Cách mạng vô sản trong tư tưởng Hồ Chí Minh

-Bao gồm 4 nội dung :

1. Tiến hành Cách mạng giải phóng dân tộc và từng bước đi tới xã hội cộng sản

chủ nghĩa. ( Hay là nội dung nguyên văn trong Chính cương vắn tắt là chủ

trương làm Cách mạng dân quyền và thổ địa CM để đi tới xã hội cộng

sản chủ nghĩa. )

2. Lãnh đạo CM là giai cấp công nhân thông qua đội tiên phong và đảng cộng

sản.

3. Lực lượng CM là khối đại đoàn kết toàn dân trên cơ sở liên minh công-nông.

4. CMVN là 1 bộ phận của CM thế giới phải thực hiện đoàn kết quốc tế.

-> Con đường Cách mạng vô sản là 1 tất yếu khách quan, đáp ứng được yêu

cầu của xã hội Việt Nam, thể hiện được sự sáng tạo của Hồ Chí Minh so với

các nhà yêu nước tiền bối và so với quan điểm của Quốc tế Cộng sản.

Câu hỏi : So sánh sự khác nhau giữa sáng tạo nổi bật/quan điểm của Hồ Chí Minh

so với các nhà yêu nước tiền bối là gì ? chính là 4 nội dung về con đường CM

vô sản trong tư tưởng HCM.

d. Cách mạng giải phóng dân tộc phải tiến hành chủ động, sáng tạo, có khả

năng nổ ra và giành thắng lợi trước Cách mạng vô sản ở chính quốc.

-> Đây là luận điểm sáng tạo nhất của Hồ Chí Minh so với Quốc tế Cộng sản/

lý luận Mác Lê-nin.

a. Quan điểm của Quốc tế Cộng sản :

- Là quan điểm về mối quan hệ giữa Cách mạng giải phóng dân tộc ở thuộc địa và

Cách mạng vô sản ở chính quốc.

- Cho rằng : “Cách mạng giải phóng dân tộc phụ thuộc vào Cách mạng ở chính quốc

- “Cách mạng thuộc địa phụ thuộc Cách mạng chính quốc”, do 2 lí do :

+ Quốc tế Cộng sản cho rằng những nước thuộc địa là những nước có nền kinh

tế nghèo nàn, lạc hậu, kém phát triển.

+ Giai cấp công nhân còn non yếu về chất lượng và số lượng.

b. Quan điểm của Hồ Chí Minh :

+ Quan điểm thứ nhất là mối quan hệ giữa Cách mạng ở thuộc địa và Cách

mạng vô sản ở chính quốc. -> Hồ Chí Minh cho rằng “CM ở thuộc địa và CM

vô sản ở chính quốc có mối quan hệ hữu cơ, tác động qua lại lẫn nhau.”

+ Quan điểm thứ hai là dự báo của Hồ Chí Minh : “Cách mạng giải phóng

dân tộc cần tiến hành chủ động, sáng tạo, có khả năng nổ ra và giành thắng

lợi trước Cách mạng vô sản ở chính quốc.”

⎝

Note : “Khả năng giành thắng lợi trước Cách mạng vô sản ở chính quốc”

được Hồ Chí Minh phân tích trên 3 cơ sở :

(1)Hồ Chí Minh phân tích chủ nghĩa đế quốc ở thuộc địa.

(2)Hồ Chí Minh phân tích về cách mạng phía giải phóng dân tộc.

(3)Hồ Chí Minh đánh giá cao tinh thần, khả năng cách mạng của người Việt Nam và

Đông Dương.

Chứng minh : Hồ Chí Minh phân tích chủ nghĩa đế quốc ở thuộc địa ??

**Luận điểm 1 : Hồ Chí Minh cho rằng : “Thuộc địa có vai trò rất quan trọng đối

với sự tồn tại và phát triển của Chủ nghĩa đế quốc”.

Bởi vì, tất cả sinh lực của chủ nghĩa đế quốc đều lấy ở xứ thuộc địa,

thuộc địa chính là nơi mà chúng lấy nhiên liệu cho nhà máy, đầu tư tiêu thụ hàng hóa,

thuê nhân công rẻ mạt, tuyển binh lính chiến tranh phản cách mạng.

**Luận điểm 2 : Hồ Chí Minh cho rằng : “Thuộc địa chính là nơi tập trung cao độ

những mâu thuẫn giữa chủ nghĩa đế quốc với chủ nghĩa đế quốc.”

⎝Thuộc địa chính là mắt khâu yếu nhất trong sợi dây chuyền của chủ nghĩa đế quốc.

Nếu phong trào Cách mạng tập trung vào sợi dây yếu này thì sợi dây này sẽ đứt ra

và chủ nghĩa đế quốc sẽ bị suy yếu.

Chứng minh : Hồ Chí Minh phân tích về phía cách mạng giải phóng dân tộc ??

**Luận điểm 1 : Hồ Chí Minh phân tích cuộc sống của người dân lao động.

Người bảo rằng : “Chưa ở đâu nơi nào có những người lao động bị bóc lột tàn

nhẫn đến như vậy, họ bị tước đoạt hết những giá trị vật chất, tinh thần, họ không có

bất kì quyền nào : kể cả quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh

phúc.”

⎝Để đi đế kết luận, có áp bức thí có đấu tranh.

**Luận điểm 2 : Hồ Chí Minh đánh giá rất cao chủ nghĩa yêu nước, tinh thần tự

lực cánh sinh.

Chứng minh : Hồ Chí Minh đánh giá cao tinh thần, khả năng cách mạng của người Việt

Nam và Đông Dương ??

-Ngoài sự áp bức bóc lột vô nhân đạo của chủ nghĩa đế quốc làm cho người

Việt Nam và Đông Dương hiểu rằng : “Có cách mạng thì sống, không có cách

mạng thì chết.”

-Do tác động của Cách mạng tháng 10 và sức hấp dẫn của xã hội chủ nghĩa.

-Do yếu tố truyền thống lịch sử, giá trị truyền thống dân tộc.

-> Để từ đó Hồ Chí Minh đi đến kết luận “Chủ nghĩa cộng sản có thể tác động

ở Châu Á dễ dàng hơn Châu Âu”, tức là 1 chế độ xã hội mới sẽ ra đời ở châu

Á dễ dàng hơn ở châu Âu khi có tất cả điều kiện nêu trên (tinh thần yêu

nước, bị áp bức bóc lột, yếu tố truyền thống lịch sử hay tác động của Cách

mạng nước ngoài ) thì Cách mạng dân tộc sẽ nổ ra và giành thắng lợi trước.

** Để Cách mạng đi đến thắng lợi thì cần có 2 điều kiện

+ Có Đảng Cộng sản lãnh đạo theo chủ nghĩa Mác Lê-nin.

+ Có sự ủng hộ của phong trào Cách mạng thế giới.

** Ý nghĩa

+ Đây là 1 luận điểm sáng tạo của Hồ Chí Minh so với lý luận của chủ nghĩa

Mác Lê-nin, có giá trị lý luận thực tiễn rất là cao, 1 cống hiến của Hồ Chí Minh

vào kho tàng lý luận của chủ nghĩa Mác Lê-nin.

+ Thực tiễn của phong trào Cách mạng Việt Nam đã chứng minh tư

tưởng Hồ Chí Minh là đúng đắn thông qua thắng lợi của Cách mạng

tháng 8 ( 1945 )