Vai trò lịch sử của chủ nghĩa tư bản?

lOMoAR cPSD| 35966235
I. Vai trò lịch sử của chủ nghĩa tư bản
1. Vai trò tích cực của chủ nghĩa tư bản
• Thứ nhất,chủ nghĩa tư bản ra đời dưới quy luật của giá trị thặng dư và các quy luật khác trong chủ nghĩa tư bản
Thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển nhanh chóng, chuyển lao động từ kỹ thuật thủ
công lên lao động kỹ thuật ngày càng hiện đại. Giải phóng sức lao động, nâng cao hiệu
quả khám phá và chinh phục tự nhiên của con người.
• Thứ hai, chủ nghĩa tư bản chuyển nền sản xuất nhỏ thành nền sản xuất lớn hiện đại, nó xây
dựng nên 1 xã hội hiện đại, khác tất cả xã hội cổ truyền trước đây trong chu kì văn minh của
nhân loại và dưới tác động của các quy luật kinh tế thị trường, nó đã kích thích cải tiến kĩ
thuật, tăng năng suất lao động, hợp lí hóa quá trình sản xuất,…. Tạo ra khối lượng sản phẩm khổng lồ
Như Mác đánh giá ở thời kì của mác, chủ nghĩa tư bản từ giữa thế kỉ 18 đến giữa thế kỉ 19, nó
đã tạo ra 1 lực lượng sản xuất ngang bằng lực lượng sản xuất trước đó của loài người cộng lại,
và trong thế kỉ 20, các nhà kinh tế học của nước anh đã đánh giá: 100 năm tồn tại của chủ nghĩa
tư bản trong thế kỉ 20(1905-2000), chủ nghĩa tư bản đã tạo ra 1 khối lượng của cải gấp 15 lần
khối lượng của cải của loài người trước đó cộng lại
• Thứ 3, sự tồn tại của chủ nghĩa tư bản, nó đã đẩy nhanh quá trình xã hội hóa, sản xuất phát
triển mạnh về cả chiều rộng lẫn chiều sâu, làm cho quá trình sản xuất được liên kết với nhau,
phụ thuộc với nhau 1 cách chặt chẽ thành một hệ thống sản xuất xã hội thống nhất. Quá trình
liên kết này không chỉ diễn ra trong 1 qgia, mà diễn ra trong khu vực và hiện nay đang diễn
ra rất mạnh mẽ trên toàn tg
2. Những giới hạn phát triển của chủ nghĩa tư bản
Thứ nhất, ta thấy mục đích của nền sản xuất tư bản chủ nghĩa là giá trị thặng dư, nó bốc lột
lao động làm thuê của giai cấp công nhân và nhân dân lao động, vì thế mục đích của nó là
tập trung chủ yếu vì lợi ích của giai cấp tư sản, k phải vì lợi ích của quần chúng nhân dân lao
động một cách tự giác, nó tạo nên 1 sự bất công, bất bình đẳng trong xã hội CHO NÊN chủ
nghĩa tư bản không phù hợp với sự phát triển của tiến bộ loài người. Loài người phải đi đến,
đấu tranh cho 1 xã hội tiến bộ hơn so với chủ nghĩa tư bản.
Thứ hai, chủ nghĩa tư bản với mục đích là giá trị thặng dư cho nên nó luôn luôn tìm mọi biện
pháp để chiếm lĩnh thị trường ( thị trường đầu vào, thị trường đầu ra) cho nên chủ nghĩa tư 1
bản trong xã hội hiện đại là một trong những nguyên nhân cơ bản của hầu hết các cuộc chiến
tranh trên thế giới. Như chúng ta đã biết, mọi ngòi nổ chiến tranh như cuộc ctranh tg lần thứ
nhất, lần thứ 2 và các cuộc ctranh cục bộ trong tk 20 và đầu tki 21 này vẫn đang diễn ra đều
xuất phát từ mục đích của chủ nghĩa tư bản. Hơn nữa, hậu quả của chiến tranh rất lớn, nó
phá hủy lực lượng sản xuất, kéo lùi nền kinh tế thế giới hàng chục năm, gây ra đau khổ cho hàng triệu người.
Thứ 3, sự phân hóa giàu nghèo ngày càng sâu sắc, trong chủ nghĩa tư bản, sự phân hóa này
thể hiện ở sự bần cùng hóa đối với đại đa số nhân dân lao động và tích lũy sự giàu có, của
cải cho các tư bản độc quyền. trên thế giới, sự phân cực giàu nghèo giữa các quốc gia ngày
càng cao, đó là sự phân cực giữa các nước phương đông và các nước phương tây, sự phân
cực giữa các nước phương nam và các nước phương bắc.
Chính vì thế, với những giới hạn đó, chúng ta thấy chủ nghĩa tư bản không phải là giai đoạn lịch
sử cuối cùng của nhân loại. Nhân loại phải đấu tranh đi đến, tìm ra một xã hội mới tiến bộ hơn so với chủ nghĩa tư bản.
3. Xu hướng vận động của chủ nghĩa tư bản
Trên cơ sở chúng ta đã xem xét bản chất của chủ nghĩa tư bản trong giai đoạn tự do cạnh tranh,
trong giai đoạn chủ nghĩa tư bản độc quyền và độc quyền nhà nước cũng như chúng ta đã vạch ra
được mặt tích cực và hạn chế của chủ nghĩa tư bản thì ta thấy xu hướng vận động của chủ nghĩa
tư bản được thể hiện như sau:
Thứ nhất, trong chủ nghĩa tư bản, vì mục đích lợi nhuận (tức giá trị thặng dư) trình độ xã
hội hóa của lực lượng sản xuất ngày càng cao. Để thích ứng, quan hệ sản xuất tư bản chủ
nghĩa không ngừng được điều chỉnh, mở rộng mang hình thức xã hội cả về quan hệ sở hữu,
quan hệ tổ chức quản lý và quan hệ phân phối. Chúng ta đã thấy quá trình điều chỉnh đó
được thực hiện thông qua chủ nghĩa tư bản độc quyền và chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà
nước nhưng dù cho nó điều chỉnh, mở rộng, mang hình thức xã hội thì bản chất của quan hệ
sản xuất tư bản chủ nghĩa vẫn không hề thay đổi, vẫn dựa trên cơ sở sở hữu tư bản tư nhân
chủ nghĩa về tư liệu sản xuất và bóc lột lao động làm thuê dưới hình thức giá trị thặng dư,
không những thế tính chất tư nhân của nó ngày càng được tập trung cao và được thể hiện rõ
nhà nước tư sản trở thành một chủ thể sở hữu tư bản tư nhân..
Thứ hai, sự điều chỉnh quan hệ sản xuất trong chủ nghĩa tư bản. Trong quá trình điều chỉnh
thì phần nào đã tạo ra sự phù hợp nhất định của quan hệ sản xuất với tính chất xã hội hóa lOMoAR cPSD| 35966235
ngày càng cao của lực lượng sản xuất, từ đó nó góp phần duy trì sự tồn tại và phát triển của
chủ nghĩa tư bản. Nhưng những sự điều chỉnh đó không làm giảm đi mà còn làm tăng thêm
tính gay gắt trong mẫu thuẫn vốn có, cơ bản của chủ nghĩa tư bản là mâu thuẫn giữa tính
chất xã hội hóa ngày càng cao của lực lượng sản xuất với tính chất tư nhân của quan hệ sản
xuất tư bản chủ nghĩa. Mâu thuẫn này tất yếu dẫn chủ nghĩa tư bản tới chỗ phải bị thay thế
bằng 1 xã hội mới, tiến bộ hơn. Main idea để làm pp:
2d.1. vai trò tích cực của chủ nghĩa tư bản
Thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển nhanh chóng, chuyển từ kỹ thuật lao động thủ
công lên kỹ thuật ngày càng hiện đại, giải phóng sức lao động, nâng cao hiệu quả khám
phá và chinh phục tự nhiên của con người
Chuyển nền sản xuất nhỏ thành nền sản xuất lớn hiện đại, dưới tác động của các quy luật
của kinh tế thị trường đã kích thích cải tiến kỹ thuật, tang năng suất lao động…tạo ra khối
lượng sản phầm hàng hóa khổng lồ
Xã hội hóa sản xuất phát triển cả chiều rộng và chiều sâu => quá trình sản xuất được liên
kết với nhau, phụ thuộc lẫn nhau thành một hệ thống sản xuất xã hội thống nhất.
2d.2. những giới hạn phát triển của chủ nghĩa tư bản
Mục đích của nền sản xuất tư bản chủ nghĩa trước hết tập trung chủ yếu vì lợi ích của
thiểu số giai cấp tư sản, không phải vì lợi ích của quần chúng nhân dân lao động 1 cách
tự giác => không phù hợp với sự phát triển của tiến bộ loài người.
Chủ nghĩa tư bản là một trong những nguyên nhân của hầu hết các cuộc chiến tranh trên
thế giới. chiến tranh đã phá hủy lực lượng sản xuất, kéo lùi nền kinh tế thế giới hàng chục năm.
Sự phân hóa giàu nghèo ngày càng sâu sắc, thể hiện ở sự bần cùng hóa đối với đa số nhân
dân lao động và sự giàu có của các tư bản độc quyền. Trên thế giới, sự phân cực giàu
nghèo giữa các quốc gia ngày càng cao.
2d.3 xu hướng vận động của chủ nghĩa tư bản.
Trong chủ nghĩa tư bản, vì mục đích lợi nhuận trình độ xã hội hóa của lực lượng sản xuất
ngày càng cao. Để thích ứng, quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa không ngừng được điều
chỉnh, mở rộng mang hình thức xã hội cả về quan hệ sỡ hữu, quan hệ quản lý và quan hệ
phân phối, nhưng tính chất tư bản tư nhân chủ nghĩa không hề thay đổi, không những thế
tính chất tư nhân ngày càng được tập trung cao. 3
Sự điều chỉnh quan hệ sản xuất trong chủ nghĩa tư bản phần nào đã tạo ra sự phù hợp
nhất định của quan hệ sản xuất với tính chất xã hội hóa ngày càng cao của lực lượng sản
xuất, góp phần diuy trì sự tồn tại và phát triển của chủ nghĩa tư bản. Nhưng những điều
chỉnh đó không làm giảm mà còn làm tang tính gay gắt trong mâu thuẫn giữa lực lượng
sản xuất và quan hệ sản xuất.