Văn bản: Cõi lá | Bài giảng PowerPoint Ngữ văn 11 Chân trời sáng tạo

CÕI LÁ Đỗ Phấn Mục tiêu bài học 0
Học sinh phân tích nhan đề và chỉ ra mối quan hệ giữa cây, 1
lá và con người được tác giả đề cập trong văn bản 0
Học sinh phân tích tác dụng của các đoạn văn có kết hợp các
yếu tố tự sự với trữ 2
tình/ nghị luận hoặc miêu tả thiên nhiên trong văn bản 0
Học sinh xác định chủ đề văn bản, đánh giá ý nghĩa thông 3 điệp của văn bản KHỞI ĐỘNG
Xem video sau, lắng nghe những ca khúc về Hà Nội
https://www.youtube.com/watch?v=MYttJPrYe2s HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Nhiệm vụ
Đọc văn bản và cho biết bố cục của
văn bản, bố cục đó cho thấy được đặc
trưng thể loại như thế nào?
1. Bố cục, nhận xét bố cục Từ đầu đến “... xôn
Từ “Chín cây bồ đề...” Phần còn lại -> Niềm xao lá cành” -> Cảm
đến “ . quyến rũ từng rung cảm khi đi trong xúc vỡ oà khi bất ngờ
bước chân người” -> “cõi lá mùa xuân thành nhận ra mùa xuân đã Miêu tả chi tiết đặc phố. tới.
điểm từng loại lá, cây chuyển sắc theo mùa.
Nhận xét: Bố cục trên đã thể hiện đặc điểm cơ bản của thể loại tản văn:
Không hoàn toàn theo mạch tự sự, luôn có sự kết hợp với mạch cảm xúc;
tự sự và trữ tình hoà quyện. Nhiệm vụ
✿ Đọc lại phần ngôn ngữ văn học và trả lời câu hỏi:
✿ Em hiểu như thế nào là “cõi lá”?
✿ Tác giả đã phát hiện ra điều gì về mối liên hệ giữa
cây, lá và con người?
2. Ý nghĩa hình ảnh “cõi lá” và mối liên hệ giữa cây, lá với con người
Vẻ đẹp thiên nhiên
Lá cây bồ đề như khoảng trời trong veo,
“Cõi lá” là xứ sở của lá,
thế giới của lá. Tác giả
ngọt ngào như mật chảy tháng Giêng; lá
đã miêu tả “cõi lá” với
của những cây sấu cổ thụ, lá bằng lăng, các tầng bậc ý nghĩa:
lá bàng đỏ chói, lá xà cừ xanh chen lẫn
vàng,… tất cả làm nên những nét đặc
trưng, quyến rũ của cảnh sắc Hà Nội.
2. Ý nghĩa hình ảnh “cõi lá” và mối liên hệ giữa cây, lá với con người
Cõi người, cõi nhân sinh
“Những đứa trẻ tan trường ríu rít dưới gốc
“Cõi lá” là xứ sở của lá,
cây như những thiên thần bước ra từ lá; là
thế giới của lá. Tác giả
tình yêu của người Hà Nội: “Những người Hà Nội chẳng đã
có việc gì cũng vòng xe qua quãng
miêu tả “cõi lá” với
phố đông mà chật chội [...] này chỉ để ngắm các tầng bậc ý nghĩa:
nhìn chút sắc lá ngọt ngào như mật chảy
tháng Giêng”; là “cõi nhớ” của người Hà
Nội, khi xa Hà Nội, nhớ về Hà Nội là nhớ về
những mùa lá rụng vàng rượi bên hồ Hoàn
Kiếm;... là nguồn nhựa sống của người Hà
Nội, đi trong “cõi lá” thấy mình như trẻ lại. Nhiệm vụ
✿ HS thảo luận theo nhóm đôi đọc và tìm hiểu các đoạn văn:
✿ + Kết hợp giữa tự sự với trữ tình/ Nghị luận
✿ + Miêu tả thiên nhiên với miêu tả con người
✿ Làm rõ tác dụng của sự kết hợp ấy
3. Sự kết hợp linh hoạt các phương thức biểu đạt trong văn bản
Đoạn văn có sự kết hợp giữa tự sự với trữ tình/nghị luận
Nhìn chung thì vòng đời của một chiếc lá
bồ đề dù được mọc ra ở Hà Nội hay ở nơi
Những tưởng vô duyên đến như cây xà cừ
Phật tổ Thích Ca Mâu Ni thuyết pháp cũng
là cùng. Cứ như người đàn bà phổng phao
chỉ kéo dài không đến một năm. Có rất
nhạt hoét. Chỉ được mỗi ưu điểm về kích
nhiều loài cây trong phố có một vòng đời
thước. Và cũng là nhược điểm. Mùa mưa
như vậy. Và hình như đó cũng là đặc trưng
bão rất mất công cắt tỉa bớt cành phòng
của cây Hà Nội. Làm nên mùa lá rụng kéo
khi bị đổ. Nhưng không hẳn thế. Thân hình
dài suốt từ thu sang đông. Nó làm cho
cường tráng và lá cành rậm rạp đến thế
người đi xa nhớ về và người Hà Nội thì
của cây lại vô cùng yếu mềm trước một
thao thiết đợi chờ những khoảnh khắc nghỉ
heo may đến sớm. Ngập cả lối đi những lá
ngơi thần trí trong cái biển người chộn rộn
xanh chen lẫn lá vàng làm nên một mùa áo cơm này.
thu quyến rũ bước chân người.
3. Sự kết hợp linh hoạt các phương thức biểu đạt trong văn bản
Đoạn văn có sự kết hợp giữa miêu tả thiên nhiên với miêu tả con người:
+ Chín cây bồ đề trên đường Trần
+ Miên man trong cõi lá mùa xuân
Nhân Tông làm thành một khoảng trời
thành phố, gương mặt ai ai cũng như
trong veo màu thạch lựu. Những chiếc
có phần trẻ lại. Hay tự nhận rằng
lá non đu đưa trong gió tưởng như có tiếng mình như thế.
chuông chùa huyền hoặc vọng về
từ cõi thanh cao u tịch. Những đứa trẻ
tan trường ríu rít dưới gốc cây như
những thiên thần bước ra từ lá.
Tác dụng: Kết hợp miêu tả thiên nhiên với miêu tả con người khiến bức tranh
thiên nhiên sống động, có hồn. Thiên nhiên trở nên gần gũi với con người, hoà quyện với con người. Nhiệm vụ
✿ HS thảo luận theo nhóm đọc và thực hiện nhiệm vụ
✿ 1. Xác định chủ đề
✿ 2. Đánh giá ý nghĩa thông điệp văn bản
✿ 3. Chỉ ra một vài nét đẹp văn hóa được thể hiện
4. Chủ đề, ý nghĩa thông điệp và nét đẹp văn hóa được thể hiện trong văn bản Chủ đề văn bản
Cảm xúc của tác giả về cảnh sắc thiên nhiên Hà Nội gắn với từng mùa cây thay
lá trong hiện tại và kí ức.
Đánh giá ý nghĩa thông điệp của VB:
+ Sự sống của con người luôn gắn bó hữu cơ với thiên nhiên.
+ Thiên nhiên không chỉ làm đẹp cảnh quan mà còn giúp tâm hồn con người
thêm phong phú, cân bằng, tươi mới.
+ Nhắc nhở mỗi chúng ta phải có ý thức bảo vệ, gìn giữ thiên nhiên.
4. Chủ đề, ý nghĩa thông điệp và nét đẹp văn hóa được thể hiện trong văn bản
Một vài biểu hiện của nét đẹp văn hoá thể hiện trong VB:
+ Con người sống gần gũi với thiên nhiên, yêu mến thiên nhiên. Họ dõi theo thiên nhiên,
nắm được quy luật thay lá của mỗi loài cây. Từng loại cây, lá lại mang tới nét vẻ riêng cho cảnh sắc Hà Nội.
+ Thiên nhiên làm cuộc sống con người thêm tươi đẹp, trữ tình, lãng mạn. Người Hà Nội
thích dạo chơi, ngắm nhìn mỗi loại lá khi chuyển mùa, vui sướng đi trong miên man “cõi lá”.
+ Thiên nhiên là nơi lưu giữ kí ức đẹp đẽ về quê hương, Tổ quốc, khiến con người thêm yêu
Tổ quốc, quê hương mình. TỔNG KẾT PHƯƠNG PHÁP ĐỌC THỂ LOẠI
Nội dung được miêu tả có ý nghĩa như thế nào? Nhận biết những
tình cảm, suy nghĩ của tác giả bộc lộ trong quá trình miêu tả.
Khả năng quan sát, xâu chuỗi các sự việc, hiện tượng nhỏ nhặt,
rời rạc để hướng tới thể hiện chủ đề tác phẩm.
Cách nhìn, cách cảm về thế giới, con người giàu tính sáng tạo và thẩm mĩ.
Ngôn ngữ của tản văn giàu sức gợi, chất thơ.
Yếu tố tự sự và trữ tình luôn đan xen, hoà quyện; các chi tiết, sự
kiện được miêu tả vừa đậm chất suy tư, vừa bay bổng, lãng mạn. VẬN DỤNG LIÊN HỆ Nhiệm vụ
✿ Học sinh liên hệ và thực hiện dự án về một nét đẹp đặc sắc về
cảnh sắc cũng như kỉ niệm của một địa danh mà em yêu thích
✿ GV gợi ý xem video về các vẻ đẹp danh thắng của Việt
Nam: https://www.youtube.com/watch?v=Au6LqK1UH8g
Document Outline

• Slide 1: CÕI LÁ
• Slide 2: Mục tiêu bài học
• Slide 3: KHỞI ĐỘNG
• Slide 4: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI
• Slide 5: Nhiệm vụ
• Slide 6: 1. Bố cục, nhận xét bố cục
• Slide 7: Nhiệm vụ
• Slide 8: 2. Ý nghĩa hình ảnh “cõi lá” và mối liên hệ giữa cây, lá với con người
• Slide 9: 2. Ý nghĩa hình ảnh “cõi lá” và mối liên hệ giữa cây, lá với con người
• Slide 10: Nhiệm vụ
• Slide 11: 3. Sự kết hợp linh hoạt các phương thức biểu đạt trong văn bản
• Slide 12: 3. Sự kết hợp linh hoạt các phương thức biểu đạt trong văn bản
• Slide 13: Nhiệm vụ
• Slide 14: 4. Chủ đề, ý nghĩa thông điệp và nét đẹp văn hóa được thể hiện trong văn bản
• Slide 15: 4. Chủ đề, ý nghĩa thông điệp và nét đẹp văn hóa được thể hiện trong văn bản
• Slide 16: TỔNG KẾT PHƯƠNG PHÁP ĐỌC THỂ LOẠI
• Slide 17
• Slide 18: VẬN DỤNG LIÊN HỆ
• Slide 19: Nhiệm vụ