Vấn đề 5. Dự báo tội phạm và phòng ngừa tội phạm môn Tội phạm học | Trường Đại học Luật Hà Nội

lOMoAR cPSD| 58448089 TỘI PHẠM HỌC
Vấn đề 5. DỰ BÁO TỘI PHẠM VÀ PHÒNG NGỪA TỘI PHẠM I.
Dự báo tình hình tội phạm I.1. Khái niệm
- Dự báo tội phạm là hoạt động dựa trên cơ sở lý luận và thực tiễn để đưa ra những nhận
định mang tính phán đoán về tình hình tội phạm trong tương lai, những thay đổi về nhân
thân người phạm tội những yếu tố có ảnh hưởng trực tiếp đến đến tội phạm và khả năng
phòng chống tội phạm của các chủ thể thể. Từ đó kiến nghị các phương hướng để phòng ngừa tội phạm Căn cứ của dự báo TP
- Số liệu về tội phạm trong đơn vị không gian và đơn vị thời gian nhất định. Với khoảng
thời gian ít nhất là 5 năm thì mới có thể xác định được quy luật, khuynh hướng phát triển
cuae tội phạm, hạn chế sai sót trong dự báo
- Những kết quả nghiên cứu về nguyên nhân của tội phạm
- Sự thay đổi về chính sách kinh tế, xã hội và sự thay đổi về pháp luật
- Kết quả hoạt động phòng chống tội phạm của các cơ quan chức năng trong những năm qua
- Thông tin về văn hóa, ý thức pháp luật và mức độ tự giác chấp hành pháp luật của người dân
Căn cứ của dự báo THTP
- Các nhân tố kinh tế, chính trị, xã hội tác động ảnh hưởng đến tình hình tội phạm như sự
phân hóa giàu nghèo trong xã hội; tình trạng thấy nghiệp, thất học; tệ nạn mại dâm, ma
túy, cờ bạc; sự gia tăng dân số..
- Các nhân tố khác ở bên ngoài nước ta tác động ảnh hưởng đến tội phạm như khủng hoảng
suy thoái kinh tế thế giới
- Sự hợp tác quốc tế trong phòng chồng tội phạm đang nghiên cứu như tội phạm ma túy, tội
mua bán người, tham nhũng… Các loại dự báo Theo thời gian dự báo:
- Dự báo ngắn hạn (nghỉ hè của học sinh, kỳ học, dịp lễ tết..)
- Dự báo trung hạn (3-5 năm)
- Dự báo dài hạn (10-20 năm) Theo đối tượng dự báo:
- Dự báo tình hình tội phạm của nhóm tội phạm cụ thể hoặc của tội phạm cụ thể có thể xảy
ra trong đơn vị không gian và thời gian nhất định
- Dự báo tội phạm cá biệt dự báo khả năng thực hiện tội phạm của cá nhân hoặc nhóm
người trong tương lai ở những địa điểm, thời gian và nạn nhân nhất định để chủ động
ngăn chặn tội phạm kịp thời
Các phương pháp dự báo 1) Phương pháp ngoại suy lOMoAR cPSD| 58448089
- Là dựa trên những số liệu đã có về
2) Phương pháp mô hình hóa
- Nghiên cứu về hiện tượng tội phạm trong tương lai thông qua việc xây dựng các mô hình hoạt động của nó
Các mô hình được xây dựng để mô tả tội phạm trong tương lai 3) Phương pháp chuyên gia I.2.
Các nội dung cơ bản của dự báo tội phạm
• Dự báo phải cho thấy ự thay đổi của tình hình tội phạm. Dự báo về tội phạm trong tương
lai, phải thấy khả năng xuất hiện của những loại tội phạm mới, cũng như khả năng mất đi
hay giảm hẳn của 1 số tội phạm cụ thể trước những biến đổi ucar đời sống XH sự thay đổi
• Dự báo về người phạm tội trong những đặc điểm nhân thân của người phạm tội, sự thay
đổi về phương thức thủ đonạ công cụ phương tiện trong tình hình mới
• Dư báo về những nhân tố vẫn còn tiếp tục động. Ví dụ như ảnh hưởng đến thtp trong
tương lai, trái của nền kinh tế thị trường
• Dự báo khả năng phòng chống tội phạm của các cá thể trong xh, đặc biệt là khả năng của
các chủ thể chuyên trách I.3.
Các đặc điểm của dự báo tình hình tội phạm
Dự báo tội phạm là 1 bộ phận của dự báo xã hội - Tính phạm vi I.4.
Các thông tin tài liệu được sử dụng trong việc dự báo tội pham I.5.
Ý nghĩa của dự báo tội phạm
Vấn đề 04. Nguyên nhân của tội phạm
1. Nêu khái niệm và phân loại nguyên nhân của tội phạm
Nguyên nhân của tội phạm là tổng hợp các nhân tố mà sự tác động qua lại giữa chúng đưa đến
việc thực hiện tội phạm của người phạm tội
2. Phân tích vấn đề nhân thân của người phạm tội
3. Quan điểm cá nhân: Theo anh/chị, trong các thành tố cấu thành nên nguyên nhân của tội
phạm, thành tố nào quan trọng nhất? Tại sao?
4. Vận dụng kiến thức đã học, anh/chị hãy làm rõ nguyên nhân của tội phạm từ 1 vụ án hình sự điển hình II. Phòng ngừa tội phạm
1. Khái niệm phòng ngừa tội phạm 1.1. Định nghĩa lOMoAR cPSD| 58448089
Xét về ngôn ngữ được hiểu là hoạt động nhằm không cho tội phạm xảy ra. Để thực hiện
mục đích này đòi hỏi hoạt động phòng ngừa tội phạm phải loại trừ dần nguyên nhân của
tội phạm qua việc loại trừ hoặc làm thay đổi hoặc vô hiệu hóa tác động của những thành
tố tạo thành nguyên nhân của tội phạm. Hoạt động này đồi hỏi phải là hoạt động có tính
chủ động và tổng hợp của NN, của cả xã hội và của mọi công dân
Như vậy, có thể định nghĩa: “Phòng ngừa tội phạm là hoạt động có tính chủ động và tổng
hợp của NN, của XH và của mọi công dân hướng tới việc hạn chế, ngăn ngừa sự hình
thành các thành tố tạo thành nguyên nhân của tội phạm hoặc làm cho các thành tố này
không phát huy được tác dụng để loại trừ dần nguyên nhân của tội phạm, ngăn ngừa tội phạm xảy ra 1.2.
Mục đích và nội dung của phòng ngừa tội phạm Mục đích:
Mục đích của phòng ngừa tội phạm có các mức độ khác nhau từ kím chế sự gia
tăng của tội phạm, hạn chế dần mức độ, tính chất nghiêm trọng của tội phạm đến
ngăn ngừa tội phạm xảy ra
Để có thể đạt được mục đích này đòi hỏi phải đưa ra được hệ thống các biện pháp
phòng ngừa trên cơ sở Nội dung:
Các biện pháp phòng ngừa tội phạm là các biện pháp hướng tới các thành tố có
thể tạo thành nguyên nhân của tội phạm. Do vậy, các biện pháp phòng ngừa tội
phạm cần hướng tới những người có nguy cơ phạm tội; những người hoặc tổ chức
có nguy cơ trở thành nạn nhân của tội phạm và các biện pháp hướng tới khả năng
phát sinh tình huống tiêu cực của môi trường 1.3.
Phân loại các biện pháp phòng ngừa tội phạm
1.3.1. Xét về tính chất tác động có thể phân loại các biện pháp phòng ngừa tội phạm thành 2 nhóm sau
• Các BP Cơ bản – gián tiếp như:
o Phát triển kinh tế, ổn định XH, khắc phục những hạn chế như thất nghiệp, thất
học, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của các tầng lớp dân cư
o Các biện pháp lành mạnh hóa môi trường giáo dục, nâng cao trình độ dân trí,
nâng cao ý thức tôn trọng pháp luật..
• Các BP phòng ngừa trực tiếp:
o Là các biện pháp hướng tới các “nguy cơ phạm tội”, tác động đến các thành tố tạo
thành nguyên nhân của tội phạm với nội dung cụ thể là hạn chế, triệt tiêu hoặc vô
hiệu hóa các thành tố này. Bao gồm:
Các biện pháp tăng cường hiệu quả quản lí hành chính NN trong các lĩnh
vực khác nhau của đời sống XH
Các biện pháp tăng cường quản lí giám sát các đối tượng có nguy cơ phạm tội hay phạm tội lại
Các biện pháp cảnh báo, hướng dẫn tránh trở thành nạn nhân của tội phạm
1.3.2. Xét về nội dung tác động các biện pháp phòng ngừa có thể phân thành: lOMoAR cPSD| 58448089
1.3.3. Xét về phạm vi tác động các biện pháp phòng ngừa tội phạm phân thành:
• Các biện pháp phòng ngừa tội phạm nói chung
• Các biện pháp phòng ngừa nhóm tội phạm cụ thể
• Các biện pháp phòng ngừa tội phạm do từng nhóm chủ thể thực hiện
• Các biện pháp phòng ngừa loại tội cụ thể
2. Phòng ngừa tội phạm và đấu tranh chống tội phạm
• Phòng ngừa tội phạm là hoạt động nhằm không để cho tội phạm xảy ra
• Đấu tranh chống tội phạm là các hoạt động phát hiện và xử lí tội phạm để bảo vệ xã hội
và công dân khỏi sự xâm hại của tội phạm. Hoạt động này bao gồm: phát hiện điều tra,
truy tố, xét xử và thi hành án hình sự
Hai hoạt động này không phải độc lập hoàn toàn với nhau mà có mối quan hệ nhất định. Phòng
tội phạm và chống tội phạm là hai mặt không thể tách rời của một thể thống nhất
3. Phòng ngừa tội phạm và kiểm soát tội phạm
Chuẩn mực xã hội tạo ra “khuôn mẫu” cho hành vi con người và đòi hỏi mỗi thành viên XH phải tuân theo
Để đảm bảo sự tuân theo chuẩn mực XH cần phải sử dụng các biện pháp kiểm soát khác nhau.
Trong đó có biện pháp kiểm soát theo hướng tạo diều kiện cho hành vi phù hợp chuẩn mực
Kiểm soát tội phạm là bộ phận kiểm soát phản ứng tiêu cực, có mục đích khuôn hành vi theo các
chuẩn mực XH trong lĩnh vực chuẩn mực XH được pháp luật hình sự bảo vệ. Kiểm soát tội phạm
Kiểm soát tội phạm tuy có nội dung khác với phòng ngừa tội phạm nhưng có quan hệ chặt chẽ
với hoạt động này. Kiểm soát tội phạm không chỉ trực tiếp ngăn chặn không cho người phạm tội
tiếp tục phạm tội cũng như nhằm điều chỉnh hành vi họ trong tương lai cho phù hợp với các
chuẩn mực pháp luật mà còn tác động răn đe, giáo dục đối với những người có nguy cơ phạm tội
và đối với các thành viên khác trong xã hội nói chung
4. Các định hướng phòng ngừa tội phạm 4.1.
Giáo dục con người, xây dựng môi trường xã hội có tính giáo dục VẤN ĐỀ 4:
Tại sao con người lại thực hiện tội phạm?
Tội phạm không phải được nghiên cứu dưới dạng hành vi mà là hiện tượng xẫ hội Câu hỏi:
1. Khái niệm về nguyên nhân? Phân tích cơ chế tâm lí xh của hành vi phạm tội (quá trình
nhân cách lệch lạc :mtrg vi mô, mtrg vĩ mô) môi trường nào hình thành nhân cách rõ hơn