Vấn đề dân tộc trong thời kỳ quá độ - Chủ nghĩa xã hội | Đại học Ngoại ngữ - Tin học Thành phố Hồ Chí Minh

14:01 10/8/24
Vấn đề dân tộc trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội
Vấn đề dân tộc trong thời kỳ quá độ
lên chủ nghĩa xã hộ i.
Liên hệ với vấn đề dân tộc ở Việt Nam
3. Dân tộc và quan hệ dân tộc ở V N
Đặc điểm dân tộc ở V N
- Thứ nhất, có sự chênh lệch về số dân giữa các tộc người
VN có tất cả bao nhiêu dân tộc anh em? – 54
Có bao nhiêu dân tộc ít người? – 53
Việt Nam là một quốc gia đa dân tộc với 54 dân t c ộ cùng sinh s ng, ố trong
đó người Kinh có 73.594.341 người, chiếm 85,7% dân số Việt Nam và
12.252.656 người, chiếm 14,3% dân số là 53 dân t c ộ thiểu s c ố òn lại của cả nước.
Tỷ lệ dân số của các dân t u ộc không đồng đề
 Hơn 1 triệu người như : Tày, Thái, Mường, Khơ Me, Mông…..)
 Chỉ vài ba trăm người như: Brâu, Si la, Pu péo, Rơ măm, Ơ đu).  Th c ự tế cho thấy nếu m t ộ dân t c ộ mà s dâ ố
n chỉ có vài trăm người sẽ
gặp rất nhiều khó khăn cho việc tổ chức cuộc sống, bảo tồn tiếng nói và
văn hóa dân tộc, duy trì và phát triển giống nòi.
 Vì vậy, việc phát triển s
ố dân hợp lý cho các dân t c
ộ thiểu số, đặc biệt
đối với những dân tộc thiểu số rất ít người đang được Đảng, Chính phủ,
Nhà nước Việt Nam có những chính sách quan tâm đặc biệt.
Vd: Sinh kế và giảm nghèo: chuyển các cộng đồng từ lối sống du canh
du cư truyền thống sang định canh định cư, giao đất lâm nghiệp, tín dụng và trợ cấp.
Phát triển nguồn nhân lực: miễn học phí, phát triển y tế dự phòng và
cải thiện dinh dưỡng, thúc đẩy bình đẳng giới, khuyến khích lãnh
đạo là người dân tộc trong cộng đồng và tại chính quyền các cấp. 1 about:blank 1/9 14:01 10/8/24
Vấn đề dân tộc trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội
Phát triển văn hóa: xây dựng nhà văn hóa thôn, thương mại hóa sản
phẩm truyền thống, xem xét lại tài sản văn hóa.
Phát triển cơ sở hạ tầng: xây dựng cơ sở hạ tầng thiết yếu bao gồm
trường học, trạm y tế, đường xá, cầu cống, lưới điện, công trình thủy
lợi, chợ bán buôn và bán lẻ, hệ thống thông tin liên lạc.
 Những hỗ trợ này đã mang đến một số cải thiện về mức sống ở các
vùng dân tộc thiểu số, đáng chú ý về: kết nối giao thông, tiếp cận các dịch
vụ công cộng (giáo dục và y tế), điều kiện nhà ở và tiếp cận các tiện ích
công cộng (điện, nước sạch).
- Thứ hai, các dân tộc cư trú xen kẽ nhau
Đây là đặc điểm nổi bật đặc biệt ở các tỉnh miền núi phía Bắc, Tây
Nguyên, duyên hải miền Trung.
Việt Nam vốn là nơi chuyển cư của nhiều dân tộc ở khu vực Đông Nam
Á. Tính chất chuyển cư như vậy đã tạo nên bản đồ cư trú của các dân tộc
trở nên phân tán, xen kẽ và làm cho các dân tộc ở Việt Nam không có lãnh th t
ổ ộc người riêng. Vì vậy, không có m t ộ dân t c ộ nào ở Việt Nam
cư trú tập trung và duy nhất trên một địa bàn.
 Đặc điểm này một mặt tạo điều kiện thuận lợi để các dân tộc tằng
cường hiểu biết lẫn nhau, mở rộng giao lưu lẫn nhau cùng phát triển và tạo nên m t ộ n ng nh ền văn hóa thố ất trong đa dạng.
 Mặt khác, do có nhiều tộc người sống xen kẽ nên trong quá trình sinh
sống cũng dễ nảy sinh mâu thuẫn, xung đột, tạo kẻ hở để các thế lực thù
địch lợi dụng vấn đề dân tộc phá hoại an ninh chính trị và sự thống nhất của đất nước. Vd: S c
ự hênh lệch về trình độ phát triển ở Tây Nguyên đã dẫn d ụ tới việc
biểu tình của người thượng vào năm 2001 và 2004 2 about:blank 2/9 14:01 10/8/24
Vấn đề dân tộc trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội - Thứ ba, các dân t c ộ thiểu s ố ở VN phân b
ố chủ yếu ở địa bàn có vị
trí chiến lược quan trọng
Những vị trí trọng yếu của quốc gia là ở đâu? - Vùng biên giới, vùng
núi cao, vùng biển, hải đảo, vùng sâu, vùng xa của đất nước.
Mặc dù chỉ chiếm 14,3% dân số, nhưng 53 dân tộc thiểu số Việt Nam lại
cư trú trên diện tích lãnh thổ và ở những vị trí trọng yếu của quốc gia về
kinh tế, an ninh, quốc phòng, môi trường sinh thái – n, h đó là vùng biể ải
đảo, vùng sâu, vùng xa của đất nước .
Vị trí chiến lược kinh tế là cửa ngõ, cửa khẩu của biên giới; tài nguyên
thiên nhiên đa dạng phong phú, nhiều thành phần dân tộc với bản sắc văn
hóa đặc sắc. Cảnh sắc thiên nhiên phù hợp với phát triển du lịch, chính
trị, anh ninh quốc phòng, giao lưu quốc tế. Cũng là vùng có nhiều cửa
khẩu với nhánh riêng có cửa ngõ thông ra biển với Asean.
- Thứ tư, các dân tộc ở VN có trình độ phát triển không đều
Các dân tộc ở nước ta còn có sự chênh lệch khá lớn về trình độ phát triển
kinh tế, văn hóa, xã hội.
 Về phương diện xã hội, trình độ tổ chức đời sống, quan hệ xã h i ộ của các dân t c ộ thiểu s khác nhau. ố
 Về phương diện kinh tế, có thể phân loại các dân tộc thiểu số Việt
Nam ở những trình độ phát triển khác nhau: M t ộ số ít các dân tộc
còn duy trì kinh tế chiếm đoạt, dựa vào khai thác tự nhiên; tuy nhiên,
đại bộ phận các dân tộc Việt Nam đã chuyển sang phương thức sản
xuất tiến bộ, tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
 Về văn hóa, trình độ dân trí, trình độ chuyên môn k ỹ thuật c a ủ nhiều
dân tộc thiểu số còn thấp.
Phong tục phương thức canh tác c a
ủ dân tộc là khác nhau, đây là nguyên
nhân cơ bản. Nguyên nhân thứ hai là do lịch sử của dân tộc Việt Nam ta là sự th ng ố
nhất không đều là do hậu quả của chính sách khai thác, áp bức bóc lột c a
ủ thực dân lên trình độ dân trí cũng
như đời sống của nhân
dân. Địa hình và điều kiện tự nhiên gây khó khăn trong việc tiếp cận vùng 3 about:blank 3/9 14:01 10/8/24
Vấn đề dân tộc trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội
sâu vùng xa và bất cập trong vấn đề xây d ng ự vật chất, hệ th ng ố giao thông.
Vd: Chính sách ngu dân của thực dân Pháp ⇒ hơn 90% dân ta mù chữ.
Ra chính sách xây quán bán rượu, thuốc phiện còn nhiều hơn trường học .
 Muốn thực hiện bình đẳng dân tộc, phải từng bước giảm, tiến tới xóa
bỏ khoảng cách phát triển giữa các dân tộc về kinh tế, văn hóa, xã hội.
Đây là nội dung quan trọng trong đường lối, chính sách của Đảng và Nhà
nước Việt Nam để các dân tộc thiểu số phát triển nhanh và bền vững.
- Thứ năm, các dân tộc VN có truyền thống đoàn kết gắn bó lâu đời
trong cộng đồng dân tộc - qu c ố gia th ng nh ố ất
Đặc trưng này được hình thành do yêu cầu c a
ủ quá trình cải biến t ự nhiên và nhu cầu phải hợp s
ức để cùng đấu tranh chống ngoại xâm nên dân tộc
Việt Nam đã hình thành từ rất sớm và tạo ra độ kết dính cao giữa các dân tộc. Dân t c
ộ Việt Nam có ý thức cộng ng, đồ có ý thức t ự tôn dân tộc. Đoàn kết dân t c
ộ trở thành truyền th ng ố quý báu c a
ủ các dân tộc Việt Nam,
chúng ta có ý thức về c i
ộ nguồn và khẳng định bản sắc c a ủ mình, là một
trong những nguyên nhân và động lực qu ết đị y
nh mọi thắng lợi của dân
tộc trong các giai đoạn lịch sử; đánh thắng mọi kẻ thù xâm lược để giành độc lập thố ấ
ng nh t Tổ quốc. Ngày nay, để thực hiện thắng lợi chiến lược xây d ng ự và bảo vệ v ng ữ
chắc Tổ quốc Việt Nam, các dân t c ộ thiểu s ố
cũng như đa số phải ra sức phát huy nội lực, giữ gìn và phát huy truyền thống đoàn kết dân t c
ộ , nâng cao cảnh giác, kịp thời đập tan mọi âm mưu
và hành động chia rẽ, phá hoại khối đại đoàn kết dân tộc.
Vd: Theo lời dạy của Bác H
ồ là: “ Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết”.
- Thứ sáu, mỗi dân tộc có ả
b n sắc văn hóa riêng, góp phần tạo nên
sự phong phú, đa dạng c a ủ nền văn hóa VN
Việt Nam là một quốc gia đa dân tộc. Trong văn hóa mỗi dân tộc đều có
những sắc thái độc đáo riêng góp phần làm cho nền văn hóa Việt Nam
thống nhất trong đa dạng. Sự thống nhất đó, suy cho cùng là bởi, các dân
tộc đều có chung một lịch sử dựng nước và gi
ữ nước, đều sớm hình thành ý th c
ứ về một quốc gia độc lập, th ng nh ố ất. 4 about:blank 4/9 14:01 10/8/24
Vấn đề dân tộc trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội
Xuất phát từ đặc điểm cơ bản của dân tộc Việt Nam, Đảng và Nhà nước
ta luôn quan tâm đến chính sách dân tộc, xem đó là vấn đề chính trị - xã hội r ng l ộ
ớn và toàn diện gắn liền với các m c
ụ tiêu trong thởi kỳ quá độ
lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Vậy nên người dân phải biết kế thừa và
tiếp thu để xây dựng nền văn hóa theo chủ trương của Đả ng.
Vd: Bản sắc văn hóa của dân t c ộ Mông:
 Người Mông tổ chức nhiều lễ hội trong năm như: lễ ộ h i Gầu Tào, Nào S ng, ồ Tết c
ổ truyền của người Mông vào tháng 12 dương lịch…
 Nhạc cụ là đặc trưng trong văn hóa của người Mông, tiêu biểu là khèn trúc, khèn lá, nhị ng..
đàn tròn, đàn môi, sáo, trố
 Nguồn sống chính làm nương rẫy, trồng ngô, trồng lúa, ở một vài
nơi có ruộng bậc thang. Cây lương thực chính là ngô và lúa nương,
lúa mạch. Ngoài ra, đồng bào còn tr ng l ồ
anh dệt lấy sợi dệt vải.
Bản sắc văn hóa của dân tộc Thái
 Người Thái rất yêu văn nghệ, thích ca múa, h ọ thường t ổ ch c ứ nhiều
hoạt động văn hóa, văn nghệ gắn với sinh ạt ho đời sống và tín
ngưỡng như: mừng nhà mới; mừng cơm mới; xên bản xên mường.
 Họ thường biểu diễn trong các lễ h i ộ c a
ủ bản và được huy động tham
gia các sự kiện của địa phương. Vùng lòng chảo Mường Thanh hiện
có nhiều đội văn nghệ thường xuyên duy trì tổ ch c ứ múa quạt, múa
xòe hoa, múa khăn piêu do chính đồng bào Thái sáng tạo, gìn giữ và
phát triển phục vụ mỗi khi có khách đến thăm.
 Những đặc trưng về ẩm thực nổi tiếng của đồng bào dân tộc Thái
như: các món nướng, nộm, lạp, canh, mọ và xôi. Trong các món ăn
họ ưu tiên sử dụng các loại gia vị c như mắ khén, ớt, t i ỏ và gừng... để
ướp đồ ăn trước khi chế biến theo những cách riêng. Trang phục
truyền thống của người Thái vô cùng đặc sắc và tinh tế: nam giới
mặc quần áothổ cẩm màu chàm xanh hoặc chàm đen, phụ n m ữ ặc áo
cóm bó sát với hàng khuy bạc, váy dài đen quấn suông ặc ho được
thêu viền hoa văn ở gấu. Cùng với váy, áo, ph n ụ ữ Thái đen còn có
chiếc khăn Piêu thêu hoa văn bằng nhiều loại chỉ màu rất sặc sỡ và đẹp mắt. 5 about:blank 5/9 14:01 10/8/24
Vấn đề dân tộc trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội
Quan điểm và chính sách dân tộc của Đảng, Nhà nước Việt Nam - Quan điểm
Vấn đề dân tộc và đoàn kết dân tộc là vấn đề chiến lược cơ bản, lâu dài,
đồng thời cũng là vấn đề cấp bách hiện nay của cách mạng VN
 Vấn đề dân tộc và đoàn kết dân tộc là vấn đề chiến lược, không phải
sách lược. Không chỉ có trước mắt, mà còn lâu dài. Đồng thời còn là
vấn đề cấp bách hiện nay của cách mạng VN
 Tại sao Đảng ta xác định đây là vấn đề cơ bản? (một ấn v đề chiến
lược cơ bản) → Nhìn trong lịch sử, vđ dân tộc là một trong những
vấn đề nổi bật → nhờ truyền thống đoàn kết dân tộc → giữ được độc lập chủ quyền (nhờ t
thông qua đoàn kế dân tộc) → đoàn kết dân tộc
là vấn đề chiến lược cơ bản lâu dài của VN → Nhờ đoàn kết dân tộc → giữ được độc lập ch quy ủ
ền → đánh bại được các thế lực đế quốc rất hùng mạnh
 VD: Đánh bại nhiều thế lực ản ph
động hàng đầu thế giới: quân
Nguyên - Mông, thực dân Pháp, đế quốc Mĩ, các thế l c ự phản ng độ khác
 Đoàn kết dân tộc → giữ được chủ qu ề
y n, toàn vẹn lãnh thổ như ngày hum nai
 Vấn đề dân tộc là vấn đề cấp bách?  VN là qu c
ốc gia đa dân tộ , có nhiều dân tộc, 54 dân t c ộ anh em
 Thế lực phản động thù địch ở bên ngoài → tìm cách chia rẽ ối đạ kh i
đoàn kết dân tộc. Lợi dụng chiêu bài tự ết quy → (1) can thiệp vào công việc n i
ộ bộ của chúng ta → (2) kịch đ ng ộ những phần t ử cực
đoan trong các dân tộc  tạo nên sự bất ổn về chính trị xh → làm
suy yếu khối đại đoàn kết toàn dân t c ộ  Nhìn vào lịch s ,
ử các dân tộc ở VN s ng ố
rất hòa hợp. Nếu có bất
đồng, do sự kích động của các thế lực phản động bên ngoài. VD: sự
kiến Tây Nguyên nổ ra 2001, sau đó tiếp t c ụ nổ ra 2004 (do s ự kết
nối của một số phần tử cực đoan trong dân tộc thiểu số + thế l ực đế
quốc bên ngoài  phá vỡ khối đại đoàn kết toàn dân tộc) sự kiện
Mường Nhé Điện Biên (thế lực ở bên ngoài lợi dụng 1 số phần tử
cực đoan trong các dân tộc để giương cao chiêu bài dân tộ c tự quyết
tạo nên sự bất ổn về chính trị ở VN) 6 about:blank 6/9 14:01 10/8/24
Vấn đề dân tộc trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội 
Đảng và Nhà nước xác định ….
Các dân tộc trong đại gia đình VN bình đẳng, đoàn kết, tương trợ, giúp
nhau cùng phát triển, cùng nhau phấn đấu thực hiện thắng lợi sự nghiệp CN hóa, hi i
ện đạ hóa, xây dựng bảo vệ T ổ qu c ố VN XHCN. Kiên quyết đấu tranh với m dâ ọi âm mưu chia rẽ n tộc
 Xưa + Nay: Dân tộc VN sống bình đẳng, đoàn kết và tương trợ lẫn
nhau, giúp nhau cùng phát triển
 Luật pháp: thực hiện quyền bình đẳng dân tộc, nghiêm trị, nghiêm
cấm mọi hành vi chia rẽ dân tộc, chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc
 Thực tế: Đảng và nhà nước làm rất tốt …
Phát triển toàn diện chính trị, kinh tế, văn hóa, xh và an ninh - quốc phòng
trên địa bàn vùng dân tộc và miền núi; gìn giữ, phát huy những giá trị,
bản sắc văn hóa truyền th ng ố
của các dân tộc thiểu s ố trong sự nghiệp phát triển chung của c ng dâ ộng đồ n tộc VN th ng nh ố ất
 Đảng và Nhà nước đứng trên nguyên tắc toàn diện, vận d ng ụ nguyên
tắc toàn diện → đưa ra các chủ trương, chính sách, đường lối, cơ chế,
thể chế, chính sách đối với vùng đồng bào dân t c ộ thiểu s , ố vùng núi,
vùng sâu, vùng xa → có chính sách hỗ trợ cần thiết để tạo điều kiện
cho vùng miền núi tiến kịp với miền xuôi, dân t c ộ thiểu s c ố ó dk rút
ngắn trình độ khoảng cách với dân tộc đa số ⇒ Đưa ra các chính sách
ngoài đưa ra chính sách → tổ chức chính sách (đưa ra hỗ trợ kịp thời) Vì dân tộc thiểu s ố ch y
ủ ếu sống vùng sâu/xa, nơi khó khăn cho phát
triển kt- xh. Nếu không có chính sách hỗ trợ → khó rút ngắn khoảng
cách về trình độ phát triển Dân t c ộ thiểu s
ố có phương thức canh tác
lạc hậu (nông nghiệp, ph
ụ thuộc rất lớn vào đk tự nhiên (khắc
nghiệt)). No chính sách hỗ trợ, định hướng của Đảng và nhà nước,
cơ quan chính quyền đoàn thể → không rút ngắn được khoảng cách
về trình độ phát triển + m ng t ứuc độn hưở
hụ các giá trị văn hóa tinh thần  Th c
ự hiện phát triển toàn diện … 7 about:blank 7/9 14:01 10/8/24
Vấn đề dân tộc trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội
Ưu tiên đầu tư phát triển kt – xh các vùng dân tộc và miền núi (chính
sách phát triển rất rộng :))))
 (1) Đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng (chỉ nhà nước làm được - vì tốn
kém) (điện, đường, trường, trạm,…) → tạo đk thúc đẩy phát triển kinh tế xã h i ộ
 Dù là sản xuất nông nghiệp, công nghiệp → kết cấu không đi trước  không thể y phát nào thúc đẩ triển kinh tế  Ưu tiên … Công tác dân tộc và th c
ự hiện chính sách dân t c ộ là nhiệm v ụ của toàn
Đảng, toàn dân, toàn quân, của các cấp, các ngành, của toàn bộ ệ h thống chính trị
 Cho thấy chính sách dân t c ộ là nhiệm v ụ của toàn ng, Đả toàn dân, toàn quân, c a
ủ các cấp, các ngành, c a ủ toàn b h ộ ệ th ng chí ố nh trị  Đây là một ấn v
đề chiến lược lâu dài cơ bản của cách mạng ⇒ huy
động toàn đảng, nhà nước, đoàn thể và toàn thể nhân dân, toàn thể
dân tộc → thực hiện và cùng nhau chung tay để xây dựng và phát
triển, thực hiện chính sách và tạo đk cho các dân tộc (đặc biệt dân tộc thiểu s n ố) có đk phát triể
Từ những quan điểm của Đảng như vậy thì được cụ thể
hóa bằng chính sách dân tộc của nhà nước V N - Chính sách
Về chính trị: Tiếp tục phát huy truyền thống đấu tranh kiên cường anh
dũng, cần cù lao động của dân tộc
Về kinh tế: Phát triển kinh tế hàng hóa nhiều thành phần phù hợp với
đặc điểm và điều kiện môi trường dân tộc.
Về văn hóa: Tôn trọng lợi ích truyền thống văn hóa, phong tục tập quán,
tín ngưỡng các dân tộc
 Múa quạt của người Thái
 Tục uống rượu cần c i ủa ngườ Thái
 Múa biểu diễn cồng chiêng 8 about:blank 8/9 14:01 10/8/24
Vấn đề dân tộc trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội
Về xã hội: Thực hiện chính sách xã hội, đảm bảo an sinh xã hội trong
vùng đồng bào dân tộc thiểu số.  Why? → Ở đâ
y còn nhiều phong tục cổ hủ, lạc hậu + sản xuất nông
nghiệp (bị tác động lớn của môi trường tự nhiên) → khong có chính sách xh, đảm ảo b
anh sinh xh → rất ảnh hưởng tiêu cực (từ phong
tực tập quán, đk tự nhiên, nhận th c ứ c a
ủ bà con) ⇒ rào cản, cản trở, hạn chế khả c năng thự hiện sinh kế  Vai trò các t
ổ chức chính trị ở cơ sở có ý
nghĩa quan trọng (đặc biệt t ổ chức đoàn thể ở vùng
núi…: hội phụ nữ, Đoàn thanh niên, hội nông dân)
⇒ các tổ chức này sẽ tạo đk cho ng đồ bào dân t c ộ thiểu s , ố họ tư ván,
định hướng cho đồng bào về phát triển kinh tế, nâng cao trình độ dân trí.
Về an ninh - quốc phòng: Tăng cường sức mạnh bảo vệ Tổ quốc trên
cở sở đảm bảo ổn định chính trị, thực hiện tốt an ninh chính trị, trật tự - an toàn XH.
 Tuy là chính sách chung
 Nhưnggg ta biết, đồng bào các dân t c ộ thiểu s ố ch y ủ ếu sống ở vùng
miền núi, sâu, xa, cao biên biên giới → họ là ữ nh ng chiến sĩ tiên
phong để bảo vệ tổ quốc từ xa
 Cùng với phất triển về kinh tế + nâng cao về trình độ dân trí, còn
phải tác động bằng nhiều biện pháp khác → để vùng đồng bào dân
tộc thiểu số có điều ki
ện để thúc đẩy phát triển kinh tế.
 Có đk để nâng cao về mức s ng ố
(vật chất + tinh thần) → làm tốt bảo
vệ an ninh quốc phòng từ xa.
 Chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước ta mang tính chất toàn diện,
tổng hợp, bao trùm tất cả các lĩnh vực của đời sống XH, liên quan đến
mỗi dân tộc và quan hệ giữa các dân tộc trong cộng đồng quốc gia; mang
tính cách mạng và tiến bộ, đồng thời còn mang tính nhân văn sâu sắc,
không bỏ sót bất kì dân tộc nào, không cho phép bất cứ tư tưởng kỳ thị,
chia rẽ dân tộc nào, đồng thời phát huy nội lực của mỗi dân tộc kết hợp
với sự giúp đỡ có hiệu quả của các dân tộc anh em trong cả nước 9 about:blank 9/9