Văn mẫu lớp 10: Phân tích cảnh Ra-ma buộc tội Xi-ta | Cánh diều

Dàn ý phân tích cảnh Ra-ma buộc tội Xi-ta I. Mở bài
- Dẫn dắt vấn đề cần nghị luận II. Thân bài
1. Hoàn cảnh tái hợp của Ra-ma và Xi-ta
- Xi-ta vừa được Ra-ma giải cứu khỏi tay quỷ vương Ra-va-na.
- Cuộc tái hợp của hai vợ chồng không phải ở không gian riêng tư mà trong không
gian cộng đồng với sự chứng kiến của rất nhiều người.
- Ra – ma trong tư cách kép với những ràng buộc kép:
• Một quốc vương với bổn phận cai trị vương quốc mẫu mực
• Một người chồng hết lòng quan tâm nhớ thương vợ.
=> Ra-ma trong vai trò của một quan tòa buộc phải kết tội Xi-ta. Lời buộc tội có sự
chi phối lớn bởi hoàn cảnh.
- Xi-ta chưa kịp vui mừng, hạnh phúc vì được giải thoát, đã bị chính người chồng đem ra kết tội, sỉ nhục
=> Xi-ta buộc phải minh chứng cho danh dự và phẩm chất của mình.
=> Hoàn cảnh tái hợp đặc biệt ấy chính là điều kiện để Ra-ma và Xi-ta bộc lộ phẩm chất.
2. Lời buộc tội của Ra-ma
- Trước khi Xi-ta lên giàn hỏa thiêu:
• Xưng hô: ta - phu nhân, cách xưng hô trịnh trọng nhưng lạnh lùng xa cách.
• Nhấn mạnh mục đích chiến đấu “ta làm điều đó vì nhân phẩm của ta…”, không
phải vì Xi-ta mà vì danh dự, phẩm giá.
• Bộc lộ nghi ngờ, ghen tuông về trinh tiết của Xi-ta: “nàng đã lưu lại lâu trong nhà kẻ xa lạ,…”.
• Lăng nhục Xi-ta, không nhận vợ và đuổi nàng đi “ta không cần đến nàng nữa…”.
=>Những lời nói rất lạnh lùng, tàn nhẫn với những chỉ thị oai nghiêm của người anh
hùng chứng tỏ lòng ghen tuông đẩy đến cao độ khiến Ra-ma thiếu bình tĩnh. Ra-ma
tuy là một vị thần nhưng vẫn mang đặc điểm của người trần tục: lúc yêu lúc ghen, lúc
oai phong lúc tầm thường, lúc cương quyết lúc mềm yếu.
- Khi Xi-ta lên giàn hỏa thiêu:
• Kiên quyết không nói một lời, ngồi câm lặng “mắt dán xuống đất”
• Ra-ma tê dại “nom chàng khủng khiếp như thần chết”.
=> Một tâm lý phức tạp với nhiều cung bậc giằng xé trong con người Ra-ma:
Anh hùng (cao thượng) >< Con người (mềm yếu)
=> Hoàn cảnh ngặt nghèo buộc Ra-ma phải lựa chọn danh dự. Đó là một hình mẫu lý
tưởng của người anh hùng thời xưa.
=> Mặc dù rất yêu vợ nhưng Ra-ma bị đặt trong tình thế của một vị vua cai trị quốc
vương một cách mẫu mực, đứng trong không gian của cộng đồng lời buộc tội càng trở
nên gay gắt. Ra-ma có lòng trung thành tuyệt đối với bổn phận, trách nhiệm của cộng đồng.
3. Lời đáp và hành động của Xi-ta
- Phản ứng trước những lời buộc tội của Rama
• Mở tròn xoe đôi mắt đẫm lệ,
• Đau đớn đến nghẹt thở như một dây leo bị vòi voi quật nát, muốn chôn vùi cả hình hài lẫn thân xác.
• Nước mắt đổ ra như suối, giọng nói nghẹn ngào nức nở
=> Phản ứng của Xi-ta từ ngạc nhiên đến sững sờ, bàng hoàng đến đau đớn tột độ - Lời đáp của Xi-ta.
• Chỉ trích lời nói của Ra-ma, xem đó là lời lẽ của kẻ thấp hèn chửi mắng một con mụ thấp hèn.
• Nêu ra những bằng chứng chứng minh cho sự thủy chung: Khỉ Ha-nu-man có
thể làm chứng cho nàng, nguồn gốc xuất thân cao quý không cho phép nàng làm điều ô uế
• Lấy tư cách của mình ra để thề: “hãy tin vào danh dự của thiếp”
• Khẳng định tình yêu dành cho Ra-ma: “trái tim thiếp thuộc về chàng”.
=> Lời nói của Xi-ta vừa có tình vừa có lí, thể hiện nàng là một người phụ nữ lí trí,
thông minh, đức hạnh và chung thủy.
- Hành động tự thiêu của Xi-ta
• Xi-ta đi quanh Ra-ma, cúi lậy chư thần, đấng Bra-ma, cầu xin sự chứng giám của thần Lửa A-nhi
• Nàng dũng cảm chấp nhận cái chết để chứng minh cho sự chung thủy, cho tình
yêu, cho phẩm hạnh của mình.
• Thái độ của người xung quanh: ai nấy đều đau lòng đứt ruột, các phụ nữ kêu
khóc thảm thương,..thể hiện lòng thương cảm, sự tin tưởng.
• Xi-ta nhảy vào lửa nhưng không chết bởi nàng được thần linh che chở và
chứng giám cho sự chung thủy.
=> Xi-ta là mẫu phụ nữ lí tưởng của Ấn Độ yêu chồng, thủy chung, nhẫn nại, chịu
đựng, dũng cảm, vị tha 4. Nghệ thuật
- Ngôn ngữ: trang trọng, phong phú, biểu cảm.
- Miêu tả tâm lý, tính cách nhân vật qua đối thoại, qua hành động, cử chỉ
- Kết hợp yếu tố hiện thực và kì ảo
- Xây dựng tình huống đầy kịch tính III. Kết bài
- Khái quát lại vấn đề
Phân tích cảnh Ra-ma buộc tội Xi-ta
Ra-ma buộc tội được trích từ sử thi Ra-ma-ya-na của Ấn Độ, đoạn trích đã tái hiện
cảnh tái ngộ đầy bi kịch, éo le của hai vợ chồng Ra-ma và Xi-ta. Qua cách ứng xử,
hành động của hai nhân vật sau những ngày xa cách đã phần nào bộc lộ những phẩm
chất đẹp đẽ của họ.
Vợ của Ra-ma là Xi-ta bị quỷ vương Ra-va-na bắt đi. Sau cuộc đấu tranh quyết liệt
của Ra-ma với quỷ vương, chàng đã cứu được vợ, nhưng lại nghi ngờ sự trong trắng
của Xi-ta trong những ngày bên cạnh quỷ vương, cơn ghen tuông nổi lên và bản thân
chàng không muốn nhận lại Xi-ta làm vợ mình.
Không gian gặp gỡ giữa hai người là không gian cộng đồng, diễn ra trước sự chứng
kiến của tất cả mọi người. Lấy không gian này, Ra-ma nhằm công khai hóa lời buộc
tội với vợ, đồng thời thể hiện uy tín và danh dự của một đức vua trong tương lai.
Chính bối cảnh này cũng có tác động mạnh mẽ đến ngôn ngữ, tâm lí của hai nhân vật.
Ra-ma đứng trên hai tư cách, một là người chồng, hai là tư thế một vị anh hùng phải
bảo vệ danh dự của bản thân. Điều đó khiến cho tâm trạng chàng có sự đấu tranh
giằng xé giữa lí trí và tình cảm. Xi-ta vô cùng đau đớn, xấu hổ khi bị chính chồng
mình buông ra những lời buộc tội trước cộng đồng. Nàng cảm thấy mình bị sỉ nhục.
Đây chính là hoàn cảnh thử thách mà hai nhân vật chính phải vượt qua để khẳng định
danh dự, phẩm chất của bản thân.
Trước hết về diễn biến tâm trạng của Ra-ma. Sau khi đánh thắng quỷ vương, nếu như
Xi-ta khao khát được gặp chồng bao nhiêu thì Ra-ma lại tìm cách trì hoãn cuộc trùng
phùng bấy nhiêu. Khi gặp lại vợ trong chàng là hai trạng thái cảm xúc đan xen nhau
vừa vui mừng vừa buồn đau. Ngay từ giây phút đầu tiên gặp mặt, Ra-ma đã tỏ thái độ
xa cách qua ngôn ngữ: “Hỡi phu nhân cáo quý!”, đồng thời Ra-ma cũng phủ nhận lí
do chiến đấu với quỷ vương không phải vì Xi-ta mà bởi chính bản thân Ra-ma mà thôi:
“Ta đã trả thù kẻ lăng nhục ta và cơn giận của ta đã hả”. Chàng muốn thông báo cho
Xi-ta và tất cả mọi người về cuộc chiến đã thành công, ngầm khẳng định tài năng của
mình trước tất cả dân chúng, còn với Xi-ta chàng cũng muốn gửi tới nàng bức thông
điệp về vị trí của Xi-ta đã thay đổi, chàng phải sống với danh dự và bổn phận của một đức vua tương lai.
Mặc dù nói những lời như vậy, nhưng khi buộc tội Xi-ta lòng Ra-ma lại đau như cắt,
dù vậy chàng vẫn phải nói những lời lạnh lùng, “nàng muốn đi đâu tùy nàng, ta không
ưng có nàng nữa”. Trong lời cáo buộc, Ra-ma chỉ nói đến danh dự, nhân phẩm mà
quên đi tình nghĩa vợ chồng. Lí do chàng đưa ra chính là do Xi-ta đã lưu lại quá lâu
trong nhà của một kẻ xa lạ. Trong lời buộc tội Ra-ma dùng rất nhiều từ ngữ có tính
khẳng định “ta biết chắc điều này” “phải biết chắc điều này…” thể hiện một tâm trạng
đau đớn, dường như nói những điều đó ra, lòng Ra-ma còn đau đớn hơn Xi-ta gấp
ngàn lần. Trong những lời buộc tội đó ta không chỉ thấy sự lạnh lùng mà còn thấy một
trái tim yêu đương cháy bỏng đang ghen tuông, chẳng có người chồng nào lại không
ghen khi thấy vợ mình bị bắt bởi một người đàn ông khác.
Nhưng đau đớn nhất là giờ phút Ra-ma phải chứng kiến Xi-ta bước lên giàn lửa, lúc
ấy “trông chàng khủng khiếp như thần chết vậy”. Chàng ngồi đó mắt dán xuống đất.
Chắc hẳn trong thời khắc đó, Ra-ma đã đau đớn, dằn vặt hơn bất cứ người nào khác.
Qua đoạn trích ta có thể thấy Ra-ma hiện lên là một người anh hùng có sức mạnh phi
thường, một bậc quân vương trọng danh dự, nhân phẩm, nhưng chàng cũng là người
giàu tình nghĩa, luôn yêu thương vợ.
Xi-ta một người phụ nữ xinh đẹp, thủy chung, nàng bị quỷ vương bắt đi. Khi nghe tin
Ra-ma đã giành chiến thắng, Xi-ta vô cùng vui mừng, hạnh phúc, điều nàng mong mỏi
nhất chính là được gặp Ra-ma. Nhưng khi gặp Ra-ma trước tất cả mọi người Xi-ta vô
cùng ngạc nhiên, đồng thời nàng cũng nhanh chóng hiểu ra tình thế của mình, nàng tỏ
ra khiêm nhường trước Ra-ma. Trước những lời buộc tội của Ra-ma, nàng “mở tròn
đôi mắt đẫm lệ” trong nỗi ngạc nhiên, đau đớn đến tột cùng. Sau khi nghe xong những
lời buộc tội hết sức tàn nhẫn, nàng “đau đớn đến nghẹt thở” “như một cây dây leo bị
vòi voi quật nát”. Mỗi lời Ra-ma nói như “xuyên vào trái tim nàng một mũi tên”
“nước mắt đổi như suối”. Hàng loạt các câu văn miêu tả với biện pháp so sánh sinh
động đã cho thấy nỗi đau đớn, tủi hổ đến tận cùng của Xi-ta. Nhưng ngay sau đó nàng
lấy lại bình tĩnh và cất lên lời thanh minh cho chính mình. Nàng trách Ra-ma đã
không suy xét mà đánh đồng nàng với những phụ nữ tầm thường: “giống như kẻ thấp
hèn chửi mắng một con mụ thấp hèn”. Và nàng khẳng định phẩm hạnh, tư cách của
mình, với những lời lẽ thanh minh hết sức sắc sảo: khi Ra-va-na bắt nàng, nàng ngất
đi. Nàng phân biệt giữa điều tùy thuộc vào số mệnh nàng và quyền lực của kẻ khác.
Nàng cũng khẳng định chắc chắn trái tim mình chỉ thuộc về Ra-ma. Nhưng dù dùng
tất cả nỗ lực, cố gắng Xi-ta vẫn không minh chứng được sự trong sạch của mình.
Bị dồn đến bước đường cùng, Xi-ta đưa ra quyết định mang cả tính mệnh của mình để
minh chứng cho tấm lòng, phẩm hạnh của bản thân, nàng nhờ thần lửa A-nhi chứng
minh cho tấm lòng trong trắng, thủy chung. Đây là hành động dũng cảm, tự tin của
Xi-ta về phẩm giá, đức hạnh của mình. Có thể nói chi tiết Xi-ta nhảy vào lửa là chi tiết
đẹp nhất, huyền thoại nhất trong đoạn trích. Với hành động đó nàng đã chứng minh
được lòng thủy chung, sự trong trắng bản thân trong những ngày bị quỷ vương bắt,
đồng thời khẳng định phẩm giá của một một phụ nữ cáo quý, qua đó giải tỏa được mối ghen tuông của Ra-ma.
Đoạn trích thành công trong nghệ thuật tạo dựng tình huống giàu kịch tính qua đó
buộc lộ tâm trạng, tính cách của mỗi nhân vật. Nghệ thuật khắc họa tâm lí qua ngôn
vật tài tình. Ngôn ngữ, giọng điệu đa dạng, phong phú thể hiện được tâm trạng nhân
vật. Xây dựng các chi tiết mang tính huyền thoại vô cùng đặc sắc.
Tác phẩm đã ghi lại thành công diễn biến tâm trạng phức tạp của Ra-ma và Xi-ta trong
cuộc gặp gỡ của họ trước cộng đồng. Ra-ma một mặt là người anh hùng trong danh dự,
nhân phẩm nhưng đồng thời là người chồng biết yêu, biết ghen tuông. Xi-ta lại là điển
hình cho người phụ nữ có tình yêu sâu sắc, sự thủy chung và ý thức về danh dự. Hai
nhân vật là đại diện tiêu biểu cho vẻ đẹp con người Ấn Độ.