Văn mẫu lớp 10: Phân tích người anh hùng Đăm Săn trong Chiến thắng Mtao Mxây | Cánh diều
Văn mẫu lớp 10: Phân tích nhân vật Đăm Săn trong Chiến thắng Mtao Mxây gồm 13 bài văn mẫu khác nhau cực hay kèm theo gợi ý cách viết chi tiết. Qua đó giúp các em có thể tham khảo để nâng cao trình học văn học của mình với những bài văn mẫu hay, sáng tạo.
Chủ đề: Bài 1: Thần thoại và sử thi (CD)
Môn: Ngữ Văn 10
Sách: Cánh diều
Thông tin:
Tác giả:
Tài liệu liên quan:
Preview text:
Dàn ý phân tích người anh hùng Đăm Săn Dàn ý số 1 I. Mở bài
- Giới thiệu về sử thi Đăm Săn và đoạn trích chiến thắng Mtao Mxây
- Khái quát về hình tượng người anh hùng Đăm Săn: Dũng mãnh, cao thượng, đẹp như một vị thần. II. Thân bài
1. Đăm Săn trong cuộc chiến với Mtao Mxây
- Trong cảnh khiêu chiến:
● Đăm Săn gọi, khiêu khích để Mtao Mxây xuống chiến đấu.
● Không thèm đánh lén, đâm khi Mtao Mxây xuống.
⇒ Đăm Săn là người đàng hoàng, ngay thẳng, tự tin quyết kiệt. Đối lập với sự hèn nhát của Mtao Mxây. - Trong trận đấu:
● Đăm Săn múa khiên, một lần xốc tới chàng vượt một đồi tranh, một lần xốc tới vượt một đồi lồ ô.
● Chàng chạy vun vút qua phía Đông, vun vút qua phía Tây.
● Ăn được miếng trầu của Hơ Nhị, múa trên cao gió như bão, múa dưới thấp gió
như lốc, múa chạy nước kiệu quả núi ba lần rạn nứt... Nhưng đâm không thủng Mtao Mxây.
● Chi tiết miếng trầu biểu tượng cho sức mạnh cộng đồng, cho thấy Đăm Săn
chiến đấu có sử ủng hộ, giúp đỡ của cộng đồng.
● Được ông trời chỉ giúp, đâm chết được kẻ thù, cắt đầu đem bêu ngoài đường.
Ông trời đại diện cho thần linh chỗ dựa tinh thần của cộng đồng thị tộc cũng
giúp đỡ và đứng về phía Đăm Săn.
⇒ Đăm Săn là một dũng sĩ vô cùng dũng cảm, tài năng, có sức mạnh phi thường, lấn át kẻ thù.
⇒ Chiến đấu vì mục đích bảo vệ danh dự cá nhân, hạnh phúc gia đình và quan trọng
hơn là danh dự và sự bình yên của cộng đồng, thị tộc,
2. Đăm Săn trong cảnh trở về và tiệc ăn mừng chiến thắng
- Đăm Săn trong cảnh trở về:
● Đăm Săn với dân làng có ba cuộc đối đáp, là lời thuyết phục của Đăm Săn và
lời chấp thuận đi theo của dân làng.
● Ba cuộc đối đáp gặp nhau ở tiếng nói đồng lòng “không đi sao được” và có sự tăng tiến.
=> Đăm Săn trở thành người anh hùng giàu có, chiến đấu để thỏa khát vọng của cộng đồng.
=> Sự yêu mến, ngưỡng mộ, thán phục của dân làng về tài năng và phẩm chất của
Đăm Săn, quyết tâm một lòng đi theo.
- Cảnh ăn mừng chiến thắng:
● Ngoại hình: Nằm trên võng, tóc thả trên sàn, Ngực quấn chéo một tấm mền
chiến, mình khoác một tấm áo chiến, tai đeo nụ, sát bên mình nghênh ngang
nhiều gươm giáo, đôi mắt long lanh, bắp chân to bằng cây xà ngang
● Sức mạnh: Sức ngang sức voi đực, hơi thở ầm ầm tựa sấm, nằm sấp thì gãy
gầm sàn, nằm ngửa thì gãy xà dọc,...
● Phẩm chất: Danh tiếng lẫy lừng, được tung hô, ca ngợi là một “dũng tướng
chắc chết mười mươi cũng không lùi bước”
=> Đăm Săn hiện lên như một một vị thần mang vẻ đẹp dũng mãnh, hoang sơ của núi rừng.
=> Thể hiện cái nhìn ngưỡng vọng, sùng kính của nhân dân đối với người anh hùng của cộng đồng
3. Nghệ thuật xây dựng nhân vật
- Cách kể và tả hấp dẫn
- Ngôn ngữ khoa trương, phóng đại.
- Sử dụng các phép liệt kê, so sánh, tăng tiến, đối lập.
- Giọng điệu trang trọng toát ra từ cái nhìn sử thi đầy chiêm bái, ngưỡng vọng. III. Kết bài
- Khái quát về các đặc điểm của nhân vật và nghệ thuật xây dựng nhân vật
- Mở rộng: Bên cạnh anh hùng Đăm Săn còn có rất nhiều hình tượng người anh hùng
đại diện cho cộng đồng được khắc họa như Đăm Di, Xinh Nhã, Khinh Dú (Ê-đê), Đăm Noi (Ba-na),.. Dàn ý số 2
I. Mở bài: giới thiệu nhân vật Đăm Săn II. Thân bài:
1. Những nét chung của nhân vật Đăm Săn:
- Đăm Săn có vẻ đẹp ngoại hình hoàn mỹ. Theo quan niệm của người Ê đê thì Đăm
Săn là nhân vật có vẻ đẹp đáng ngưỡng mộ và tự hào. Chàng có hình dáng vạm vỡ,
phi thường khỏe đẹp và đậm chất Tây Nguyên
- Giọng nói của Đăm Săn hào sảng
- Trang phục của Đăm Săn rất uy nghiêm
- Chàng là người nhiều của cải
=> Mang vẻ đẹp tự nhiên, hoang dã
2. Đăm Săn trong trận đấu:
- Đăm Săn chiến đấu với kẻ thù mục đích chính đáng chính là cứu vợ
- Đăm Săn rất anh hùng, không đánh chết kẻ thù
- Đăm Săn chiến đấu vì giữ hạnh phúc gia đình, vì mục đích chính đáng
=> Đăm Săn là một dũng sĩ dũng cảm, sức mạnh phi thường, đáng được ngưỡng mộ.
3. Đăm Săn trở về và tiệc ăn mừng chiến thắng
- Lời đối đáp thuyết phục và sự chấp thuận của dân dàng
- Miêu tả hình ảnh nằm trên võng => ngoại hình mạnh vẽ, sức mạnh: ngang sức voi,
hơi thở ầm ầm tựa sấm
=> Vẻ đẹp dũng mạnh của Đăm Săn và sự kính phục của nhân dân với người anh hùng của họ.
III. Kết bài: nêu cảm nhận của em về nhân vật Đăm Săn. Dàn ý số 3 1. Mở bài
- Sử thi là thể loại văn học dân gian lâu đời của các dân tộc thiểu số.
- Sử thi Đăm Săn của dân tộc Ê-đê là được biết đến nhiều hơn cả, với nhân vật chính
là chàng Đăm Săn anh hùng, dũng mãnh.
- Chiến thắng Mtao Mxây kể lại chiến công lừng lẫy giành lại vợ của Đăm Săn. 2. Thân bài
- Khi Đăm Săn biết vợ bị bắt đi, liền tới Mtao Mxây để khiêu chiến.
● Chứng tỏ sự anh dũng thiện chiến của mình bằng câu thách đấu: "Ơ diêng, ơ
diêng, mau xuống đây, ta thách nhà ngươi đọ dao với ta đấy".
● Dọa phá nhà => Mtao Mxây sợ hãi đi xuống.
● Là người thẳng thắn, có phong thái anh hùng, mỉa mai sự sợ hãi của Mtao
Mxây: "Sao ta lại đâm ngươi khi ngươi đang đi xuống nhỉ? Ngươi xem đến con
lợn nái của nhà ngươi ở dưới đất ta cũng không thèm đâm nữa là", "đến con
trâu của nhà ngươi ở trong chuồng ta cũng không thèm đâm nữa là".
- Bước vào trận chiến:
● Hiệp 1: Mtao Mxây múa may một cách yếu ớt, khiên "kêu lạch xạch như quả
mướp khô", điệu bộ hết sức hài hước, khác hẳn cái vẻ huênh hoang thường
ngày => Đăm Săn tỏ ý khinh thường ", "Miếng múa ấy ngươi học ai vậy?
Ngươi múa chơi đó phải không?"
● Hiệp 2: Đăm Săn múa, múa ra bao nhiêu dũng mãnh, phong độ của người anh
hùng. Chàng vượt qua cả đồi tranh, đồi lồ ô, sức chạy vun vút hết đông lại tây,
Mtao Mxây không tài nào đuổi kịp, chém trượt.
● Hiệp 3: Đăm Săn múa tựa gió bão, nhưng không chém thủng giáp sắt của Mtao
Mxây, vừa chạy vừa ngủ hỏi ông trời cách.
● Hiệp 4: Nhờ ông trời chỉ bảo, chàng giết được Mtao Mxây và không tha cho hắn đường sống
=> Sự mạnh mẽ của người anh hùng, tránh để lại hậu họa.
- Sau khi giết được tù trưởng Sắt:
● Đăm Săn không hề làm hại đến những tôi tớ trong nhà kẻ thù
● Tìm cách thu phục họ về phía mình, làm việc cho chàng
=> Thể hiện tấm lòng độ lượng của một người anh hùng, một người thủ lĩnh có tầm nhìn xa trông rộng. 3. Kết bài
- Xây dựng hình tượng người anh hùng mạnh mẽ, toàn tài, thẳng thắn có lòng tự tôn
quyết không để kẻ nào khinh thường, bôi nhọ danh dự.
- Đăm Săn là biểu tượng cho sức mạnh, niềm tin và khao khát của các dân tộc về một
cuộc sống yên bình, làng mạc trù phú, ấm no và yên vui.
Phân tích hình ảnh người anh hùng Đăm Săn - Mẫu 1
Cuộc chiến này bắt đầu vì Mtao Mxây đã đánh cắp Hơ Nhị - người vợ của Đăm Săn.
Với người dân Ê-đê theo phong tục truyền thống, việc bị kẻ thù cướp đi người vợ là
một sự nhục nhã cho cả cộng đồng. "Thắng lợi trước Mtao Mxây" là lần thứ hai Đăm
Săn phải đối mặt với đối thủ để chứng minh sức mạnh của mình. Anh ta phải đương
đầu với kẻ thù tàn bạo và có sức mạnh đáng kinh ngạc. Chuỗi hình ảnh so sánh trong
đoạn trích nhấn mạnh sự tương phản giữa Đăm Săn và kẻ thù, từ đó tôn vinh lòng
dũng cảm của anh ta và sự thảm hại của Mtao Mxây. Điều này làm nổi bật nét đặc biệt
trong nghệ thuật của đoạn trích này, vinh danh vẻ đẹp của anh hùng Đăm Săn.
Vẻ đẹp của Đăm Săn đã được phô diễn ngay từ khi anh ta bước vào lãnh thổ của Mtao
Mxây. Tù trưởng Sát, hung bạo và tự phụ, không thể không sợ hãi trước sự hiện diện
của Đăm Săn. Hình ảnh của Đăm Săn cùng các đồng minh của anh hiện lên trước mắt
kẻ thù với sự dũng mãnh, với khói màu sặc sỡ, đầu đội khăn đẹp" cùng tư thế hùng
hồn, "Gươm sáng như mặt trời. Thân mình ở trần như quả dưa, ở thế chờ sẵn như con
sóc. Mắt sáng gấp đôi gấp ba mắt thường". Hình ảnh so sánh đặc trưng này đã làm nổi
bật sự phi thường của người anh hùng, tư thế đó còn kết hợp với hành động thần thánh
"chặt ống tre thành ba khúc, xô đổ hàng rào", bộc lộ sức mạnh vô song của Đăm Săn.
Trong trận chiến với Đăm Săn, dù Mtao Mxây cũng có dũng mãnh nhưng vẫn tỏ ra sợ
hãi trước Đăm Săn. Lời nói của hắn cho thấy sự nhát gan "đừng đâm ta khi ta đang
xuống nhé". Trả lời lại, Đăm Săn đã thể hiện sự khinh bỉ đối thủ bằng tư thế thanh lịch
của mình: "Sao ta lại đâm ngươi khi ngươi đang đi xuống nhỉ? Ngươi xem, đến con
lợn nái của nhà ngươi dưới đất, ta cũng ko thèm đâm nữa là!
Cuộc đối đầu giữa Đăm Săn và Mtao Mxây là cuộc đấu trí của hai tù trưởng dũng
mãnh. Trong sử thi, phẩm chất anh hùng được thể hiện qua việc chiến thắng bằng sức
mạnh và can đảm. Trận đấu sinh tử này không dung thân cho kẻ nào nhát gan. Trong
tình cảm tôn vinh anh hùng của cả buôn làng, mọi cử chỉ, ngôn ngữ và hành động của
Đăm Săn đều vượt trội hơn kẻ thù. Chúng ta được chứng kiến màn thi tài múa khiên
thú vị: Mtao Mxây thể hiện sự mánh khóe khi tiếng khiên của hắn vang lên "tiếng
khiên lộc cộc, lộp cộp như tiếng mướp đập vào nhau", nhưng Đăm Săn đã đánh tan sự
lảng tránh đó bằng sức mạnh phi thường trong màn múa khiên độc đáo. Ngôn ngữ sử
thi tôn vinh sức mạnh của Đăm Săn như ngang bằng sức mạnh của thiên nhiên: "Một
bước nhảy, chàng qua mấy đồi tranh... nghiêng ngả". Lần múa khiên thứ hai của anh
ta còn đáng sợ hơn, mang trong đó sức mạnh trừng phạt Mtao Mxây. Sức mạnh của
Đăm Săn còn được nâng cao nhờ sự hỗ trợ của vợ, Hơ Nhị, khi nàng ném trầu và
thuốc để gia tăng sức lực cho anh ta.
Đăm Săn không đứng một mình trong cuộc chiến này để bảo vệ danh dự. Anh ta đã có
sự giúp đỡ của những tù trưởng đồng minh mạnh mẽ, giúp anh giành lại người vợ yêu
quý. Đồng thời, anh còn nhận được sự trợ giúp từ thần linh. Người anh hùng trong sử
thi luôn có mối liên hệ với siêu nhiên. Thần linh đã giúp Đăm Săn làm rơi giáp sắt của
Mtao Mxây. Khi không còn được bảo vệ bởi giáp sắt, kẻ địch trở nên thảm hại và nhát
gan. Đăm Săn đánh bại kẻ thù trong sự xin lỗi nhục nhã từ Mtao Mxây. Anh đã khôi
phục danh dự, giành lại người vợ và công lý. Chiến thắng được tôn vinh và Đăm Săn
sở hữu tất cả tài sản, vùng đất cùng tôi tớ của Mtao Mxây. Hình ảnh trong sử thi được
miêu tả với quy mô tráng lệ: mọi người tự nguyện theo Đăm Săn, đông như bầy cà
tông, dày đặc như bầy thiêu thân, đông đúc như kiến mối. Anh ta có thêm quyền lực,
nhiều tài sản và trở thành biểu tượng của sức mạnh tuyệt đối của người anh hùng.
Sau chiến thắng oai hùng, bộ tộc của Đăm Săn đã tổ chức một buổi tiệc mừng chiến
thắng hoành tráng. Lời kêu gọi của Đăm Săn có sức lan tỏa khắp nơi, vì nó mang đến
sự vinh quang của chiến thắng hùng vĩ, cũng như để tôn vinh những người xứng đáng:
" Hãy đi lấy rượu bắt trâu! ... Rượu bảy ché, trâu bảy con ... ko còn ai bì kịp". Trong
cuộc vui náo nhiệt ấy, không ai nổi bật bằng người anh hùng Đăm Săn - tù trưởng
mạnh mẽ, không ai sánh bằng. Ngay cả trong bầu không khí bình yên của cộng đồng,
vẻ đẹp ấy vẫn tỏa sáng từ diện mạo cho đến hành động: tóc dài quyến rũ trải dài...
chẳng bao giờ đủ no. Hơn nữa, ngôn ngữ tráng lệ của sử thi so sánh anh hùng với sức
mạnh thần linh: "Oai linh đến tận thần núi phía Đông, đến tận thần núi phía Tây".
Hình ảnh của Đăm Săn sau chiến công này được phóng đại và trở thành điệu nhạc
vang vọng niềm tự hào về người anh hùng xuất sắc của cộng đồng: "Và người ta bàn
tán không ngừng... trong lòng mẹ". Vẻ đẹp ấy chỉ có thể hiện diện trong sử thi anh
hùng, chỉ có ngôn ngữ sử thi mới mang đến những vẻ đẹp độc đáo như vậy.
Phân tích nhân vật Đăm Săn - Mẫu 2
Nhận định về sử thi “Đăm Săn”, nhà nghiên cứu Nhi-cu-lin nhận xét: “Sử thi Đăm
Săn là câu chuyện thơ về cuộc đời của người dũng sĩ và những chiến công của chàng.
Những người diễn xướng không chỉ ca ngợi thủ lĩnh của bộ lạc là Đăm Săn mà cất lời
ca ngợi tất cả những người của cộng đồng - tất cả người làng”. Đây là nhận định hoàn
toàn xác đáng, ngắn gọn để thấy được vẻ đẹp phẩm chất, ngoại hình của người anh hùng Đăm Săn.
Trước hết, Đăm Săn mang vẻ đẹp hình thể khỏe mạnh cường tráng. Vẻ đẹp hình thể
của chàng không được miêu tả từ đầu đoạn trích, mà chủ yếu tập trung ở cuối đoạn
trích, khi ăn mừng chiến thắng trở về. Hình thể cường tráng, vạm vỡ: “Bắp chân
chàng to bằng cây xà nàng, bắp đùi chàng to bằng ống bễ, sức chàng ngang sức voi
đực, hơi thở chàng ầm ầm tựa sấm dậy, chàng nằm sấp thì gãy dầm sàn, chàng nằm
ngửa thì gãy xà dọc: Đăm Săn vốn đã ngang tàng từ trong bụng mẹ”. Đoạn văn ngắn
nhưng tác giả sử dụng hàng loạt biện pháp nghệ thuật so sánh, phóng đại trùng điệp,
liên tiếp nhau để làm nổi bật vẻ đẹp hình thể của Đăm Săn. Qua đó thể hiện tình cảm
yêu quý, kính trọng và ngợi ca vẻ đẹp của chàng, đồng thời cũng là sự khẳng định vẻ
đẹp sức mạnh của cộng đồng.
Không chỉ đẹp về ngoại hình, Đăm Săn còn hội tụ đầy đủ trong mình phẩm chất anh
hùng, phẩm chất đó được thể hiện rõ trong trận chiến với Mtao Mxây. Mtao Mxây
cướp vợ Đăm Săn trong khi chàng đang đi làm nương cùng bà con trên rẫy. Khi trở về
buôn, Đăm Săn dẫn mọi người đến buôn làng của Mtao Mxây để khiêu chiến. Trước
thái độ ngạo mạn, khiêu khích của Mtao Mxây: “Tay ta đang còn bận ôm vợ hai
chúng ta ở trên nhà này cơ mà”, Đăm Săn càng tỏ ra kiên quyết, mạnh mẽ hơn:
“Xuống ngay, diêng! Xuống, diêng”. Thái độ của chàng vô cùng dứt khoát, dồn kẻ thù
vào cuộc giao đấu, chàng quyết sống chết với Mtao Mxây một trận để phân chia thắng
bại. Đăm Săn và Mtao Mxây trải qua hai hiệp đấu. Mỗi hiệp chàng lại hiện lên với
một vẻ đẹp khác nhau. Hiệp thứ nhất, chàng múa những đường khiên vô cùng đẹp
mắt: “Đăm Săn rung khiên múa. Một lần xốc tới, chàng vượt một đồi tranh. Một lần
xốc tới nữa, chàng vượt một đồi lồ ô. Chàng chạy vun vút qua phía Đông, vun vút qua
phía Tây”. Thủ pháp phóng đại đã cho thấy sức mạnh, vẻ đẹp phi thường của Đăm
Săn. Càng về sau sức mạnh của Mtao Mxây càng yếu, hắn yêu cầu Hơ Nhị ném cho
mình thêm miếng trầu để gia tăng sức mạnh, nhưng Đăm Săn đã nhanh chóng đoạt
được miếng trầu, khiến cho sức mạnh của chàng tăng lên gấp bội. Sự xuất hiện của
miếng trầu và người vợ có ý nghĩa đặc biệt với Đăm Săn. Hơ Nhị là vợ chính thức của
chàng, bởi vậy, miếng trầu ném ra Đăm Săn bắt được chính là tình yêu tiếp sức cho
chàng, để Đăm Săn phóng giáo trúng đùi Mtao Mxây. Nhưng áo giáp của Mtao Mxây
không thủng, khiến cho Đăm Săn thấm mệt, chàng vừa chạy vừa ngủ và nằm mơ thấy
ông Trời. Trong giấc mơ ông Trời đã chỉ ra lý do vì sao chàng chưa chiến thắng được
Mtao Mxây và đưa ra giải pháp cho chàng. Ông Trời là nhân vật trở thủ thứ hai giúp
đỡ cho chàng, chi tiết này cho thấy cuộc chiến đấu của Đăm Săn là chính nghĩa bởi
vậy nên không chỉ nhận được sự ủng hộ của con người mà còn nhận được sự trợ giúp
của các thế lực siêu nhiên. Đăm Săn choàng tỉnh và tiếp tục chiến đấu với Mtao Mxây.
Cuối cùng chàng đã giành được thắng lợi vẻ vảng, khiến cho Mtao Mxây phải sợ hãi
rúc vào chuồng lợn xin hàng. Cuộc chiến với Mtao Mxây càng cho ta thấy rõ sự anh
dũng, sức mạnh phi thường của chàng Đăm Săn.
Không chỉ là một anh hùng, Mtao Mxây còn là người có lòng nhân hậu và đức khoan
dung. Trong đoạn trích cũng như toàn bộ tác phẩm ta thấy rằng không có chi tiết nào
nói về việc Đăm Săn đi cướp bóc của buôn làng khác. Chàng đến buôn làng của Mtao
Mxây mục đích là để đòi lại vợ. Sau khi giết chết Mtao Mxây, dân làng không còn ai
đứng đầu, họ cần một tù trưởng để dẫn dắt, cần một cộng đồng để chung sống. Bởi
vậy, Đăm Săn mới ra lời ướm hỏi và kêu gọi họ: “Ơ nghìn chim sẻ, ơ vạn chim ngói!
Ơ tất cả tôi tớ bằng này! Các ngươi có đi với ta không?”. Chàng còn gõ vào mạch, vào
phên từng nhà trong làng. Những cử chỉ hành động đó cũng đủ cho thấy sự chân thành
của chàng. Đáp lại sự chân thành đó, dân làng: “Không đi sao được, làng chúng tôi
phía bắc đã mọc cỏ gấu, phía nam đã mọc cỏ hoang, người giàu cầm đầu chúng tôi
nay đã không còn nữa”. “Đoàn người đông như bầy cà tong, đặc như bầy thiêu thân,
ùn ùn như kiến, như mối. Tôi tớ mang của cải về nhiều như ong đi chuyển nước, như
vò vẽ đi chuyển hoa, như bầy trai gái đi giếng làng cõng nước”. Không khí trở về tấp
nập, nhộn nhịp, buôn làng của Đăm Săn càng trở nên vững mạnh, giàu có và thịnh vượng hơn.
Ngoài ra, cũng cần thấy rằng Đăm Săn còn là người trọng tình nghĩa, ghi nhớ công ơn
tổ tiên và những người đã ngã xuống. Mặc dù đoạn trích không miêu tả cảnh đổ máu,
nhưng chắc chắn rằng trong trận đấu đó đã có rất nhiều người ngã xuống. Bởi vậy lễ
cúng người mất và thần linh để tưởng nhớ và biết ơn những người đã hi sinh vì nghĩa
lớn đã được tổ chức. Lễ vật dâng cúng thần, tổ tiên vô cùng long trọng và hậu hĩnh để
cầu sức khỏe, bình yên và sự thịnh vượng. Sau đó lễ ăn mừng chiến thắng cũng diễn
ra hết sức long trọng, tưng bừng: tiếng cồng chiêng vang lên khắp nơi, người đến từ
bốn phương, chật ních. Ai cũng được đón tiếp long trọng, ăn uống no say thỏa thích.
Xây dựng nhân vật Đăm Săn tác giả dân gian đã sử dụng linh hoạt các biện pháp so
sánh, phóng đại để làm nổi bật vẻ đẹp và sức mạnh phi thường của chàng. Ngôn ngữ
đối thoại của nhân vật hết sức linh hoạt, giàu kịch tính, những câu yêu cầu, mệnh lệnh,
lời kêu gọi tạo nên không khí hùng tráng cho toàn bộ thiên truyện.
Qua đoạn trích ta có thể thấy Đăm Săn là một người anh hùng, hội tụ những phẩm
chất đẹp đẽ nhất: trọng danh dự, gắn bó với hạnh phúc gia đình, chiến đấu không chỉ
để cứu vợ mà còn nhằm mục đích cao cả hơn đó là làm cho cuộc sống của mọi người
được ấm no, hạnh phúc. Ta có thể thấy Đăm Săn là hội tụ vẻ đẹp, tài năng, sức mạnh
và ý chí của cộng đồng, dân tộc.
Phân tích nhân vật Đăm Săn - Mẫu 3
Từ bao đời nay, người Ê-đê đã cùng quây quần bên bếp lửa, nghe không biết chán từ
đêm này sang đêm khác sử thi Đăm Săn, bài ca về người tù trưởng anh hùng của dân
tộc mình với những chiến công hiển hách trong xây dựng phát triển buôn làng và bảo
vệ cộng đồng chống lại bao kẻ thù hung hãn. Trong những chiến công lẫy lừng ấy,
ngất ngây lòng người vẫn là đoạn “Chiến thắng Mtao Mxây”, chứng tỏ tài năng, bản
lĩnh, lòng dũng cảm phi thường và sức mạnh vô địch của Đăm Săn.
Sở dĩ xảy ra cuộc chiến này là do Mtao Mxây (tù trưởng sắt) đã cướp Hơ Nhị - vợ của
Đăm Săn. Đối với người Ê-đê theo chế độ mẫu hệ, việc bị kẻ thù cướp mất vợ là một
nỗi sỉ nhục của cả cộng đồng. Chiến thắng Mtao Mxây là lần thứ hai Đăm Săn phải
chiến đấu với kẻ thù để giành lại người vợ, chứng tỏ sự hùng mạnh của Đăm Săn,
Chàng phải đối mặt với kẻ thù hung bạo và cũng có sức mạnh phi thường không kém.
Hàng loạt những hình ảnh so sánh trong đoạn trích cho thấy rõ sự tương phản giữa
Đăm Săn với kẻ thù, làm nổi bật lên sự hào hùng của chàng và sự thảm hại của Mtao
Mxây. Đó chính là nét đặc sắc trong nghệ thuật đoạn trích này, tôn vinh vẻ đẹp người anh hùng Đăm Săn.
Vẻ đẹp Đăm Săn hiện rõ ngay từ khi chàng bước chân vào lãnh địa của Mtao Mxây.
Tù trưởng Sắt hung bạo dù kiêu căng ngạo mạn cũng luôn phải dè chừng sự hiện diện
của chàng. Hình ảnh Đăm Săn cùng những bạn bè đồng minh của chàng hiện lên dưới
mắt kẻ thù thật dũng mãnh với khố màu sặc sỡ, đầu đội khăn đẹp cùng khí thế hừng
hực Gươm sáng như mặt trời. Thân mình ở trần như quả dưa, ở thế chờ sẵn như con
sóc. Mắt sáng gấp đôi gấp ba mắt thường. Hình ảnh so sánh thật đặc trưng đã làm đậm
nét phi thường của người anh hùng. Tư thế ấy lại gắn liền hành động thách thức chặt
ống tre thành ba khúc, xô đổ hàng rào hàm chứa sức mạnh tuyệt luân của chàng. Khi
giáp chiến cùng Đăm Săn, dù ngôn ngữ sử thi miêu tả Mtao Mxây cũng rất đẹp, rất
dũng mãnh nhưng vẫn lộ ra sự khiếp nhược trước Đăm Săn. Lời nói của hắn với chàng
lộ ra sự hèn nhát: “Ngươi không được đâm ta khi ta đang đi xuống đó, nghe. Đáp lại
Đăm Săn đã bộc lộ sự khinh bỉ kẻ thù bằng tư thế đàng hoàng của mình: Sao ta lại
đâm ngươi khi ngươi đang đi xuống nhỉ? Ngươi xem, đến con lợn nái của nhà ngươi
dưới đất, ta cũng không thèm đâm nữa là”.
Cuộc đối đầu của Đăm Săn với Mtao Mxây là cuộc đối đầu giữa hai tù trưởng dũng
mãnh. Phẩm chất anh hùng theo cách nhìn sử thi là ở sự chiến thắng bằng sức mạnh
và sự can đảm. Cuộc đối đầu sinh tử ấy không có chỗ dung thân cho kẻ nào hèn nhát
hơn. Trong tình cảm tôn vinh người anh hùng của buôn làng, mọi cử chỉ, ngôn ngữ,
hành động của Đăm Săn đều nổi bật, vượt trội hơn kẻ thù. Chúng ta cùng được chứng
kiến màn thi tài mùa khiên thú vị: Mtao Mxây thể hiện rõ sự khoác lác khi lời nói của
hắn được minh chứng bằng tiếng khiên kêu lộc cộc, lạch cạch như tiếng những quả
mướp khô, còn Đăm Săn đã dập tắt nhuệ khí của hắn bằng sức mạnh phi thường trong
màn múa khiên độc đáo. Ngôn ngữ sử thi khoa trương sức mạnh ấy ngang sức mạnh
tự nhiên: Một bước nhảy, chàng vượt qua mấy đồi tranh. Một bước lùi, vượt qua mấy
đồi mía. Tiếng gió khiển rít vù vù như giông bão, cây cối nhà cửa ở xung quanh cũng
nghiêng ngả. Lần múa khiên thứ hai của chàng còn ghê gớm hơn bởi dồn chứa sức
mạnh trừng phạt Mtao Mxây. Sức mạnh Đăm Săn có được còn nhờ sự trợ lực của
người vợ Hơ Nhị khi nàng ném trâu và thuốc cho chàng để sức lực tăng lên gấp bội.
Đăm Săn không hề đơn độc trong cuộc chiến vì danh dự này. Chính nghĩa thuộc về
chàng khi các tù trưởng bạn hùng mạnh giúp chàng giành lại người vợ yêu quý. Đồng
thời, chàng còn được sự trợ giúp của ông trời. Người anh hùng sử thi luôn có mối
quan hệ với lực lượng siêu nhiên. Trời đã giúp chàng đánh rơi áo giáp của Mtao
Mxây. Khi không còn áo sắt, hắn thật thảm hại và hèn nhát khi lần lượt chạy trốn vào
chuồng heo, chuồng trâu, khi sắp chết lại buông ra những lời hèn nhát, ông Trời chỉ
đóng vai trò hỗ trợ Đăm Săn, còn chính chàng mới là người kết liễu kẻ thù, đòi lại
danh dự, cướp lại người vợ được trời tác thành. Giết Mtao Mxây, chính nghĩa thuộc về
Đăm Săn. Chiến thắng được tôn vinh cùng với việc Đăm Săn được sở hữu tất cả tài
sản, dân làng, tôi tớ của hắn. Quyền sở hữu này là đặc trưng gắn với thời kì chuyển từ
công xã thị tộc sang chiếm hữu nô lệ, làm nên vinh quang của người anh hùng. Bởi
thế hình ảnh trong sử thi được mô tả với quy mô hoành tráng: mọi người tình nguyện
theo Đăm Săn đông như bầy hươu nai, lố nhố như đàn kiến cánh, như bầy kiến đen,
như đàn mối trắng. Chàng thêm quyền uy, thêm nhiều chiêng núm, chiêng bằng - của
cải trở thành biểu tượng sức mạnh tuyệt đối của người anh hùng.
Chính vì thế, để xứng đáng với chiến công cũng phải có một tiệc ăn mừng chiến thắng
thật kỳ vĩ. Lời kêu gọi của Đăm Săn có sức mạnh hiệu triệu muôn người như một, bời
chàng đem lại niềm vinh quang chiến thắng, đem lại sự bình yên cho bến nước buôn
làng. Lễ cúng mừng chiến thắng hào phóng cũng là để tôn vinh xứng đáng: Hãy lấy
bảy chung rượu, bảy con trâu đực, bảy con heo thiến để cúng cho Đăm Săn này đã
chiến thắng Mtao Mxây, để ta được như cây cổ thụ cao vút. Dấu ấn tâm linh sau chiến
thắng cho thấy Trời đứng về phía Đăm Săn. Không khí hội còn náo nức tưng bừng với
chiêng trống vang lừng khiên vỡ cả sàn nhà, làm bay mái tranh lợp nhà, con khỉ con
vượn mải nghe mà quên đi hái trái cây, những con voi và con tê giác cũng phải lắng
nghe mà quên cả cho con bú. Nổi bật giữa đám đông hoan hỉ ấy tất yếu phải là người
anh hùng Đăm Săn - tù trưởng hùng mạnh ít ai sánh kịp. Ngay cả trong không khí yên
bình của cộng đồng, vẻ đẹp ấy vẫn nổi bật từ ngoại hình đến hành động: mái tóc dài
cuồn cuộn thả xuống một cái chiêng, uống rượu không bao giờ say, ăn uống không
bao giờ thấy no. Hơn thế nữa, ngôn ngữ phóng đại của sử thi đã so sánh chàng ngang
sức mạnh thần linh: Oai linh vang đến tận thần núi phía Đông, đến tận thần núi phía
Tây. Hình ảnh Đăm Săn sau chiến công này được mô tả phóng đại và như một điệp
khúc vang vọng niềm tự hào về người anh hùng tiêu biểu của cộng đồng: Và người ta
bàn tán không cùng, rằng Đăm Săn quả thật là một tù trưởng dũng cảm, không bao giờ
chịu lùi bước. Chàng ta mang chăn choàng trên vai, tay đeo vòng, cầm gươm chạm trổ
sắc bén. Đăm Săn hùng cường ngay từ trong lòng mẹ, vẻ đẹp ấy chỉ có thể xuất hiện
trong sử thi anh hùng, chỉ có ngôn ngữ sử thi mới đem lại những vẻ đẹp độc đáo đến thế.
Đoạn trích đã đem lại cho ta những cách nhìn độc đáo về người anh hùng Đăm Săn
trong chiến công bảo vệ buôn làng, đem lại bình yên cho bến nước, lời kể chuyện hấp
dẫn cùng ngôn ngữ miêu tả khoa trương tạo được dấu ấn đặc sắc, chứa đựng những
giá trị nhân văn đặc trưng của sử thi. Sử thi anh hùng Đăm Săn quả thật, đã hình thành
ý thức và tình cảm cộng đồng vững bền của dân tộc Ê-đê, thành di sản quý báu của
Tây Nguyên và dân tộc Việt Nam, đánh dấu thời đại sử thi rực rỡ với vẻ đẹp: một đi không trở lại.
Phân tích nhân vật Đăm Săn - Mẫu 4
Sở dĩ xảy ra cuộc chiến này là do Mtao Mxây đã cướp Hơ Nhị - vợ của Đăm Săn. Đối
với người Ê-đê theo chế độ mẫu hệ, việc bị kẻ thù cướp mất vợ là một nỗi sỉ nhục của
cả cộng đồng. “Chiến thắng Mtao Mxây” là lần thứ hai Đăm Săn phải chiến đấu với
kẻ thù để chứng tỏ sự hùng mạnh của Đăm Săn. Chàng phải đối mặt với kẻ thù hung
hãn và cũng có sức mạnh phi thường ko kém. Hàng loạt những hình ảnh so sánh trong
đoạn trích cho thấy sự tương phản giữa Đăm Săn với kẻ thù, làm nổi bật lên sự hào
hùng của chàng và sự thảm hại của Mtao Mxây. Đó chính là nét đặc sắc trong nghệ
thuật đoạn trích này, tôn vinh vẻ đẹp người anh hùng Đăm Săn.
Vẻ đẹp Đăm Săn hiện rõ ngay từ khi chàng bước chân vào lãnh địa của Mtao Mxây.
Mtao Mxây hung bạo, du kiêu căng ngạo mạn nhưng cũng phải e dè sự hiện diện của
Đăm Săn. Hình ảnh Đăm Săn cùng những người bạn đồng minh của chàng hiện lên
dưới mắt kẻ thù thật dũng mãnh với “khố màu sặc sỡ, đầu đội khăn đẹp” cùng khí thế
hừng hực “Gươm sáng như mặt trời. Thân mình ở trần như quả dưa, ở thế chờ sẵn như
con sóc. Mắt sáng gấp đôi gấp ba mắt thường”. Hình ảnh so sánh thật đặc trưng đã
làm đậm nét phi thường của người anh hùng, Tư thế ấy lại gắn liền hành động thách
thức “chặt ống tre thành ba khúc, xô đổ hàng rào" hàm chứa sức mạnh tuyệt luân của
chàng. Khi giáp chiến cùng Đăm Săn, dù Mtao Mxây cũng rất dũng mãnh nhưng vẫn
lộ ra sự khiếp sợ trước Đăm Săn. Lời nói của hắn với chàng lộ ra sự hèn nhát “đừng
đâm ta lúc ta đang xuống nhé”. Đáp lại, Đăm Săn đã bộc lộ sự khinh bỉ kẻ thù bằng tư
thế đường hoàng của mình: “Sao ta lại đâm ngươi khi ngươi đang đi xuống nhỉ?
Ngươi xem, đến con lợn nái của nhà ngươi dưới đất, ta cũng ko thèm đâm nữa là!”.
Cuộc đối đầu của Đăm Săn với Mtao Mxây là cuộc đối đầu giữa hai tù trưởng dũng
mãnh. Phẩm chất anh hùng theo cách nhìn sử thi là ở sự chiến thắng bằng sức mạnh
và sự can đảm. Cuộc đối đầu sinh tử ấy không có chỗ dung thân cho kẻ nào hèn nhát.
Trong tình cảm tôn vinh người anh hùng của buôn làng, mọi cử chỉ, ngôn ngữ, hành
động của Đăm Săn đều nổi bật, vượt trội hơn kẻ thù. Chúng ta cùng được chứng kiến
màn thi tài múa khiên thú vị: Mtao Mxây thể hiện sự khoác lác khi lời nói của hắn
được chứng minh bằng “tiếng khiên lộc cộc, lộp cộp như tiếng mướp đập vào nhau”,
còn Đăm Săn đã dập tắt khí nhuệ của hắn bằng sức mạnh phi thường trong màn múa
khiên độc đáo. Ngôn ngữ sử thi khoa trương sức mạnh áy ngang sức mạnh của tự
nhiên: “Một bước nhảy, chàng qua mấy đồi tranh... nghiêng ngả”. Lần múa khiên thứ
hai của chàng còn ghê gớm hơn bởi dồn chứa sức mạnh trừng phạt lên Mtao Mxây.
Sức mạnh của Đăm Săn có được còn nhờ sự trợ lực của người vợ Hơ Nhị khi nàng
ném trầu và thuốc cho chàng để sức lực chàng tăng lên gấp bội.
Đăm Săn không hề đơn độc trong cuộc chiến vì danh dự này. Chính nghĩa thuộc về
chàng khi các tù trưởng bạn hùng mạnh giúp chàng giành lại người vợ yêu quý. Đồng
thời, chàng còn được sự trợ giúp của ông Trời. Người anh hùng sử thi luôn có mối
quan hệ với lực lượng siêu nhiên. Trời đã giúp chàng đánh rơi áo giáp của Mtao
Mxây. Khi không còn giáp sát, hắn thật thảm hại và hèn nhát. Đăm Săn kết liễu kẻ thù
trong sự cầu xin một cách nhục nhã của Mtao Mxây. Đòi lại danh dự, giành lại được
vợ, chính nghĩa đã thuộc về Đăm Săn. Chiến thắng được tôn vinh cùng việc Đăm Săn
được sở hữu tất cả tài sản, dân làng, tôi tớ của Mtao Mxây. Hình ảnh trong sử thi được
mô tả với quy mô hoành tráng: mọi người tình nguyện theo Đăm Săn “đông như bầy
cà tong, đặc như bầy thiêu thân, ùn ùn như kiến mối”. Chàng thêm quyền uy, thêm
nhiều chiêng núm, chiêng bằng - của cải trở thành biểu tượng sức mạnh tuyệt đối của người anh hùng.
Chính vì thế, để xứng đáng với chiến công cũng phải có một tiệc mừng chiến thắng
thật kỳ vĩ. Lời kêu gọi của Đăm Săn có sức mạnh hiệu triệu như một, bởi chàng đem
lại niềm vinh quang chiến thắng hào phóng cũng là để tôn vinh xứng đáng: “Hãy đi
lấy rượu bắt trâu! ... Rượu bảy ché, trâu bảy con ... không còn ai bì kịp”. Nổi bật giữa
đám đông hoan hỉ ấy tất yếu phải là người anh hùng Đăm Săn - tù trưởng hùng mạnh
ít ai sánh kịp. Ngay cả trong không khí yên bình của cộng đồng, vẻ đẹp ấy vẫn nổi bật
từ ngoại hình cho đến hành động: “mái tóc dài cuồn cuộn thả xuống ... không bao giờ
thấy no”. Hơn thế nữa, ngôn ngữ phóng đại của sử thi so sánh chàng ngang sức mạnh
thần linh: “Oai linh đến tận thần núi phía Đông, đến tận thần núi phía Tây”. Hình ảnh
Đăm Săn sau chiến công này được mô tả phóng đại và như một điệp khúc vang vọng
niềm tự hào về người anh hùng tiêu biểu của cộng đồng: “Và người ta bàn tán không
ngừng... trong lòng mẹ”. Vẻ đẹp ấy chỉ có thể xuất hiện trong sử thi người anh hùng,
chỉ có ngôn ngữ sử thi mới đem lại những vẻ đẹp độc đáo đến như thế.
Phân tích nhân vật Đăm Săn - Mẫu 5
Đến với đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây”, người đọc sẽ thấy được hình ảnh Đăm
Săn - một con người trọng danh dự, gắn bó với hạnh phúc gia đình và thiết tha với
cuộc sống bình yên, phồn vinh của thị tộc.
Đăm Săn trong cuộc chiến đấu với Mtao Mxây hiện lên là một võ sĩ dũng cảm, tài
năng và có sức mạnh phi thường lấn át cả kẻ thù. Nghe tin vợ mình bị bắt, Đăm Săn
tức tốc trở về, đem quan đến đánh Mtao Mxây để cứu vợ. Đăm Săn đã khiêu chiến với
Mtao Mxây vì hắn cướp vợ của chàng là Hơ Nhị. Điều này chứng tỏ Đăm Săn là một
người coi trọng danh dự cá nhân cũng như danh dự cộng đồng. Khi Đăm Săn đem
quân đến, Mtao Mxay luôn tìm cách phòng thủ. Để dụ hắn ra chiến đấu, Đăm Săn liên
tiếp đe dọa: “Ta thách nhà ngươi đọ dao với ta đấy”, “ta sẽ lấy cái sàn hiện của nhà
ngươi ta bổ đôi”, “lấy cầu thang… ta chẻ ra kéo lửa”, “ta hun cái nhà của nhà ngươi”.
Nhưng Mtao Mxây lại tìm cách khiêu khích: “Mtao Mxây: “tay ta đang còn bận ôm
vợ hai chúng ta”, vì thực ra hắn đang sợ hãi: “ta sợ ngươi đâm ta khi ta đang đi lắm”.
Trước lời đe dọa của Đăm Săn, hắn buộc phải ra chiến đấu.
Liên tiếp ba hiệp đấu diễn ra, hành động của cả hai nhân vật đều được khắc họa rõ nét.
Trong hiệp đấu thứ nhất, Mtao Mxây “múa khiên như trò chơi, khiên kêu lạch xạch
như quả mướp khô, chạy bước cao bước thấp, chạy hết từ bãi tây sang bãi đông, tự
xem mình là tướng quen đánh trăm trận, quen xéo nát đất đai thiên hạ”. Còn Đăm Săn
thì thách Mtao Mxây múa khiên trước, lúc Mtao Mxây múa khiên Đăm Săn không hề
nhúc nhích. Lúc Đăm Săn múa “Một lần xốc tới, chàng vượt qua đồi tranh. Một lần
xốc tới nữa chàng vượt qua đồi lồ ô. Chạy vun vút qua phía đông, vun vút qua phía
tây”. Sự đối lập trong hành động của hai nhân vật đã cho thấy sự yếu đuối của Mtao
Mxây và sự khỏe mạnh của Đăm Săn. Hiệp đấu thứ hai trở nên gay cấn hơn khi Đăm
Săn trở nên mạnh mẽ hơn nhờ đớp được miếng trầu mà Mtao Mxây bảo Hơ Nhị
quăng cho hắn, sức chàng như tăng lên gấp bội, múa khiên càng mạnh, càng nhanh,
càng đẹp, “chàng múa trên cao, gió như bão. Chàng múa dưới thấp, gió như lốc…”.
Đăm Săn đuổi theo Mtao Mxây trúng nhưng không thủng đầu vì bộ áo giáp trên người
hắn. Hình ảnh “miếng trầu” cũng giống như một phần thưởng nhỏ của Hơ Nhị để tiếp
thêm sức mạnh cho chàng. Cuối cùng, nhờ sự giúp sức của Ông Trời, Đăm Săn tìm ra
kế sách để đánh bại Mtao Mxây. Chàng đã giành chiến thắng và cứu được vợ mình.
Ông trời chính là đại diện của công lý, cũng là đại diện của sức mạnh trí tuệ. Chàng đã
chiến đấu vì mục đích bảo vệ danh dự cá nhân, hạnh phúc gia đình và quan trọng hơn
là danh dự và sự bình yên của cộng đồng, thị tộc. Nên chiến thắng là điều tất yếu.
Sau khi kết thúc trận chiến, Đăm Săn kêu gọi binh lính, đầy tớ của Mtao Mxây đi theo
mình cùng nhau xây dựng một cộng đồng lớn mạnh hơn. Lời kêu gọi vô cùng chân
thành và tha thiết: “Ơ tất cả dân làng này, các ngươi có đi với ta không? Tù trưởng các
ngươi đã chết, lúa các ngươi đã mục. Ai chăn ngựa, hãy đi bắt ngựa. Ai giữ voi, hãy đi
bắt voi. Ai giữ trâu, hãy đi lùa trâu về”. Lời kêu gọi ấy đã nhận được sự đồng thuận
của dân làng, họ đều cùng chung một mục đích: “Không đi sao được, làng chúng tôi
phía bắc đã mọc cỏ gấu, phía nam đã mọc cỏ hoang, người giàu cầm đầu chúng tôi
nay đã không còn nữa”. Họ đã về cùng với Đăm Săn: “Đoàn người đông như bầy cà
tong, đặc như bầy thiêu thân, ùn ùn như kiến, như mối. Tôi tớ mang của cải về nhiều
như ong đi chuyển nước, như vò vẽ đi chuyển hoa, như bầy trai gái đi giếng làng cõng nước”.
Khung cảnh ăn mừng chiến thắng kéo dài suốt mùa khô, tù trưởng khắp nơi kéo về.
Hình ảnh Đăm Săn được miêu tả từ ngoại hình đến hành động. Chàng “Nằm trên
võng, tóc thả trên sàn, Ngực quấn chéo một tấm mền chiến, mình khoác một tấm áo
chiến, tai đeo nụ, sát bên mình nghênh ngang nhiều gươm giáo, đôi mắt long lanh, bắp
chân to bằng cây xà ngang…”. Xung quanh mọi người đều tung hô, khen ngợi chiến
công của Đăm Săn. Điều đó thể hiện cái nhìn ngưỡng vọng, tô sùng đối với người anh hùng của buôn làng.
Như vậy, hình ảnh người anh hùng Đăm Săn hiện lên trong đoạn trích “Chiến thắng
Mtao Mxây” vô cùng chân thực và sinh động. Chàng chính là đại diện cho vẻ đẹp
cũng như sức mạnh của cộng đồng người Ê-đê.
Phân tích nhân vật Đăm Săn - Mẫu 6
Qua đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây”, hình ảnh người anh hùng Đăm Săn hiện
lên với vẻ đẹp đại diện cho sức mạnh cộng đồng của người dân Ê-đê.
Đầu tiên là đẹp ngoại hình được miêu tả ở cuối đoạn trích. Hình thể của chàng hiện
lên đầy cường tráng, vạm vỡ: “Bắp chân chàng to bằng cây xà nàng, bắp đùi chàng to
bằng ống bễ, sức chàng ngang sức voi đực, hơi thở chàng ầm ầm tựa sấm dậy, chàng
nằm sấp thì gãy dầm sàn, chàng nằm ngửa thì gãy xà dọc: Đăm Săn vốn đã ngang tàng
từ trong bụng mẹ”. Chỉ vài nét phác họa thôi, nhưng người đọc đã hình dung ra được
sự khỏe mạnh, cường tráng của một vị tù trưởng.
Không chỉ vậy, đó còn là vẻ đẹp tài năng thể hiện qua cuộc chiến đấu với Mtao Mxây.
Đăm Săn nghe tin vợ bị bắt bởi Mtao Mxây vô cùng giận dữ, đem quân đến nhà Mtao
Mxây quyết tâm đòi lại vợ cho bằng được. Khi bước vào trận chiến, vì là người khiêu
chiến nên Đăm Săn tỏ ra là một người thông minh, có khí phách và dũng cảm: “Ta
thách nhà ngươi đọ dao với ta đấy”, “ta sẽ lấy cái sàn hiên của nhà ngươi ta bổ đôi”,
“lấy cầu thang… ta chẻ ra kéo lửa”, “ta hun cái nhà của nhà ngươi”. Còn Mtao Mxây
thì tìm cách khiêu khích: “Mtao Mxây: “tay ta đang còn bận ôm vợ hai chúng ta”,
nhưng thực chất là vô cùng sợ hãi: “ta sợ ngươi đâm ta khi ta đang đi lắm”. Trước liên
tiếp những lời đe dọa của Đăm Săn, Mtao Mxây không còn cách nào khác là phải bước vào cuộc chiến.
Cuộc chiến đấu của hai tù trưởng diễn ra qua ba hiệp đấu - con số thường thấy trong
mỗi trận chiến. Qua đó khẳng định chiến thắng cuối cùng của Đăm Săn là vô cùng
xứng đáng. Trong hiệp đấu thứ nhất, Mtao Mxây “múa khiên như trò chơi, khiên kêu
lạch xạch như quả mướp khô, chạy bước cao bước thấp, chạy hết từ bãi tây sang bãi
đông, tự xem mình là tướng quen đánh trăm trận, quen xéo nát đất đai thiên hạ”. Còn
Đăm Săn thì thách Mtao Mxây múa khiên trước, lúc Mtao Mxây múa khiên Đăm Săn
không hề nhúc nhích. Lúc Đăm Săn múa “Một lần xốc tới, chàng vượt qua đồi tranh.
Một lần xốc tới nữa chàng vượt qua đồi lồ ô. Chạy vun vút qua phía đông, vun vút qua
phía tây”. Sự đối lập trong hành động của hai nhân vật đã cho thấy sự yếu đuối của
Mtao Mxây và sự khỏe mạnh của Đăm Săn. Hiệp đấu thứ hai trở nên gay cấn hơn khi
Đăm Săn trở nên mạnh mẽ hơn nhờ đớp được miếng trầu mà Mtao Mxây bảo Hơ Nhị
quăng cho hắn, sức chàng như tăng lên gấp bội, múa khiên càng mạnh, càng nhanh,
càng đẹp, “chàng múa trên cao, gió như bão. Chàng múa dưới thấp, gió như lốc…”.
Đăm Săn đuổi theo Mtao Mxây trúng nhưng không thủng đầu vì bộ áo giáp trên người
hắn. Hình ảnh “miếng trầu” cũng giống như một phần thưởng nhỏ của Hơ Nhị để tiếp
thêm sức mạnh cho chàng. Cuối cùng, nhờ sự giúp sức của Ông Trời, Đăm Săn tìm ra
kế sách để đánh bại Mtao Mxây. Chàng đã giành chiến thắng và cứu được vợ mình.
Ông trời chính là đại diện của công lý, cũng là đại diện của sức mạnh trí tuệ cũng
đứng về phía Đăm Săn - một con người có tinh thần chính nghĩa và uy tín với cộng đồng.
Sau khi kết thúc trận chiến, Đăm Săn đã có những hành động thật đẹp. Chàng kêu gọi
binh lính, đầy tớ của Mtao Mxây đi theo mình cùng nhau xây dựng một cộng đồng lớn
mạnh hơn. Lời kêu gọi vô cùng chân thành và tha thiết: “Ơ tất cả dân làng này, các
ngươi có đi với ta không? Tù trưởng các ngươi đã chết, lúa các ngươi đã mục. Ai chăn
ngựa, hãy đi bắt ngựa. Ai giữ voi, hãy đi bắt voi. Ai giữ trâu, hãy đi lùa trâu về”. Lời
kêu gọi ấy đã nhận được sự đồng thuận của dân làng, họ đều cùng chung một mục
đích: “Không đi sao được, làng chúng tôi phía bắc đã mọc cỏ gấu, phía nam đã mọc
cỏ hoang, người giàu cầm đầu chúng tôi nay đã không còn nữa”. Họ đã về cùng với
Đăm Săn: “Đoàn người đông như bầy cà tong, đặc như bầy thiêu thân, ùn ùn như kiến,
như mối. Tôi tớ mang của cải về nhiều như ong đi chuyển nước, như vò vẽ đi chuyển
hoa, như bầy trai gái đi giếng làng cõng nước”. Khi trở về, tất cả cùng nhau mở tiệc ăn
mừng chiến thắng - cuộc vui kéo dài suốt mùa khô, tù trưởng khắp nơi đều kéo về.
Điều ấy càng cho thấy sự lớn mạnh, phát triển của buôn làng dưới sự quản lý của tù
trưởng Đăm Săn. Qua đó, cũng thấy được Đăm Săn là một người trượng nghĩa và giàu tình yêu thương.
Qua phân tích trên, có thể thấy được vẻ đẹp toàn diện của người anh hùng Đăm Săn:
không chỉ đến từ ngoại hình mà còn từ trí tuệ, phẩm chất.
Phân tích nhân vật Đăm Săn - Mẫu 7
Đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây là một trong những đoạn trích tiêu biểu nằm trong
chương 34 của bộ sử thi Đăm Săn. Qua đoạn trích, ta không chỉ thấy được sức mạnh
cộng đồng, con người Tây Nguyên mà còn cảm nhận được vẻ đẹp uy nghi, hùng tráng
của người anh hùng sử thi. Điều đó được thể hiện rõ qua nhân vật người tù trưởng
Đăm Săn với chiến công lẫy lừng.
Sức mạnh và tài năng của Đăm Săn trước hết được thể hiện qua cuộc đấu với Mtao
Mxây. Cuộc đấu xảy ra khi Đăm Săn nghe tin vợ mình bị bắt, đó là ngòi nổ Mtao
Mxây gây ra, Đăm Săn chủ động tới trước chân cầu thang của hắn để thách đấu. Vẻ uy
nghi cùng những lời lẽ bản lĩnh, thách thức của chàng khiến Mtao Mxây phải sợ hãi,
phân vân " Xuống, giếng! Xuống, giếng!....hun cái nhà của người cho mà xem". Mtao
Mxây đành chấp nhận bước xuống trong nỗi lo sợ bị Đăm Săn đâm lén, nhưng đời nào
một anh hùng lại làm chuyện tiểu nhân, chỉ có kẻ bỉ ổi mới chực chờ người khác
không để ý mà ra tay hành động "Sao ta lại đâm ngươi ta cũng không thèm đâm nữa
là". Rõ ràng trong lời nói của Đăm Săn đã thể hiện rõ khí chất của một bậc anh hùng,
mạnh mẽ, dứt khoát và quyết liệt. Khác với một Mtao Mxây hèn nhát, tiểu nhân, thích
khích bác người khác mà thiếu bản lĩnh. Khi hắn bước xuống với xiêm áo lộng lẫy tựa
vị thần, vũ khí sắc bén với gươm óng ánh cầu vồng trong cái dáng vẻ tần ngần do dự,
bước đi mà chẳng dám thì cũng là lúc mà hình ảnh Đăm Săn được nổi bật hơn.
Bước vào trận chiến, Đăm Săn nhường cho hắn múa khiên trước, vậy mà hắn tìm cách
để ép chàng mua trước bằng lời lẽ hiếu thắng, khoe khoang :" người mới là người múa
trước đã gãy mất cánh". Sau cùng hắn vẫn múa trước với những đường múa chán nản,
" kêu lạch xạch như quả mướp khô", Đăm Săn vẫn đừng im nhìn hắn mua một cách
khinh bỉ. Vậy mà hắn vẫn không thôi khoe khoang những vẻ vang của mình, còn Đăm
Săn cứ việc múa những đường gươm đầy điêu luyện, thể hiện một tài năng xuất chúng
của mình " Đăm Săn rụng khiên khiên múa vun vút qua phía tây".
Sự đối lập giữa màn đấu kiếm đã cho thấy một Đăm Săn đầy hùng dũng trong chiến
trận, một kẻ khó lòng ai có thể vượt qua. Nhìn thấy sức mạnh ấy của chàng, Mtao
Mxây phải vội cầu cứu Hơ Nhị nhưng miếng trầu nàng trao lại bị Đăm Săn chụp
được, lúc này sức mạnh và sinh lực của chàng càng tăng lên gấp bội. Rồi tiếp tục là
những trận múa, những đòn đánh đuổi mạnh mẽ , thần tốc vào kẻ địch " Thế là Đăm
Săn lại múa. Chàng đâm vào người Mtao Mxây cũng không thủng". Được sự trợ giúp
của ông Trời, Đăm Săn liền dùng chày mòn ném vào vành tai địch, truy đuổi đến cùng
, hắn phải van xin cầu phúc, nhưng sự kiện quyết của Đăm Săn đã giết chết hắn, đầu
Mtao Mxây bị đem bêu khắp đường.
Chiến thắng Mtao Mxây không chỉ là chiến thắng cá nhân mà còn là chiến công của
cộng đồng. Bởi vậy mà khi Đăm Săn kêu gọi mọi người đi cùng đều được nhân dân
tin tưởng đi theo "Ơ ngân chim sẻ, ơ vạn chim ngói....chúng ta về nào!". Với những
người vô tội, chàng không hề một chút mảy may trách móc, trái lại muốn họ cùng
mình xây dựng một cộng đồng giàu mạnh, thịnh vượng hơn. Đó là vẻ đẹp của một tấm
lòng lơn, tấm lòng rộng lượng vì nhân dân.
Không chỉ mang vẻ đẹp về tài năng, phẩm chất, ở Đăm Săn còn có cả vẻ đẹp về ngoại
hình. Trong bữa tiệc thiết đãi mừng năm mới, Đăm Săn uy nghi và to lớn như một
tướng lĩnh thư thái, một dũng tướng hào hùng "Chàng nằm trên võng....ở dưới đất là
một cái nông hoa", " Ngực quấn chéo một tấm mền Đăm Săn vốn đã ngang tàng từ
trong bụng mẹ". Đánh tiếng Đăm Săn vang dội khắp mọi miền, đến cả vạn vật sông
núi cũng phải kính trọng, nể phục. Cộng đồng trong tay Đăm Săn ngày một phát triển,
giàu có chính là nhờ phúc phần và tài năng của vị tù trưởng anh minh.
Đăm Săn qua đoạn trích hiện lên là một người anh hùng đầy đẹp đẽ, một tù trưởng
trách nhiệm, bản lĩnh. Hình ảnh Đăm Săn giúp em thêm tự hào hơn về lịch sử dân tộc,
tin tưởng vào sức mạnh của chính nghĩa và cố gắng hoàn thiện, xây dựng bản thân
mỗi ngày cả về trí tuệ và thể chất, xứng đáng là một " tù trưởng" của xã hội mới hôm
nay, xây dựng và cống hiến cho đất nước giàu mạnh.
Phân tích nhân vật Đăm Săn - Mẫu 8
Sử thi là một thể loại văn học độc đáo, Việt Nam ta đã sưu tầm được khá nhiều bộ sử
thi có giá trị từ các dân tộc thiểu số như Mường, Thái và các dân tộc anh em ở Tây
Nguyên. Song song với văn hóa cồng chiêng thì sử thi cũng là một di sản văn hóa phi
vật thể mang tầm thế giới, cần được bảo tồn và phát huy hơn nữa. Chiến thắng Mtao
Mxây là một đoạn trích ngắn trong bộ sử thi khá nổi tiếng Đăm Săn của đồng bào Tây
Nguyên, kể về một trong những chiến công lẫy lừng của người anh hùng Đăm Săn.
Sử thi là một thể loại văn học có dung lượng rất đồ sộ, từ vài nghìn câu tới hàng vạn
câu, tái hiện được những nội dung mang tầm vóc lớn lao. Thuộc loại hình tự sự dân
gian. Khi xây dựng nhân vật hình tượng của sử thi thì thường là nhân vật có tầm vóc
phi thường, có nhiều chiến công kỳ tích, hào hùng, là niềm tự hào cho cả dân tộc. Sử
thi có thể được kể bằng văn xuôi hoặc văn vần, giọng điệu tráng lệ. Có hai loại là sử
thi thần thoại và sử thi anh hùng.
Đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây nằm trong chương 34 của sử thi Đăm Săn, kể về
một trong những chiến công nổi bật nhất của Đăm Săn trong cuộc chiến với tù trưởng
trưởng Sắt Mtao Mxây, để giành lại vợ, đồng thời mở rộng lãnh thổ, đất đai. Hình
tượng người anh hùng Đăm Săn được xây dựng một cách đẹp đẽ và hùng tráng.
Đầu tiên hình tượng nhân vật Đăm Săn hiện lên trong trận chiến đấu với Mtao Mxây.
Trước khi cuộc chiến bắt đầu, Đăm Săn sau khi nghe tin vợ mình là Hơ Nhị bị bắt đi
đã rất tức giận. Chàng đã đến tận chân cầu thang của nhà Mtao Mxây, để gọi kẻ thù ra
khiêu chiến, để trả thù. Nhưng ngược lại với sự dũng cảm, thiện chiến của Đăm Săn
thì Mtao Mxây lại sợ hãi, nhút nhát trước sự hùng hổ của Đăm Săn mà không dám
bước xuống để đối mặt, chỉ đến khi bị Đăm Săn dọa phá nhà thì hắn mới dám xuống.
Mtao Mxây bước xuống với phục trang lộng lẫy, bệ vệ nhưng dáng điệu lại tần ngần,
do dự không có khí thế của một vị anh hùng.
Đăm Săn đã có những lời khiêu chiến "Ta thách nhà ngươi đọ dao với ta đấy", với kẻ
thù nhưng không được đáp ứng, thậm chí còn bị trêu tức "Tay ta đang còn bận ôm vợ
hai của chúng ta ở trên nhà này cơ mà". Vì lẽ đó Đăm Săn càng nổi giận hơn, lời của
chàng trở nên giục giã và mang tính đe dọa, đòi bổ đôi sàn hiên, cầu thang, đốt nhà
Mtao Mxây. Mtao Mxây sợ hãi đành phải xuống, nhưng không quên nhắc nhở Đăm
Săn không được làm hại mình. Thấy vậy Đăm Săn đã khẳng khái khẳng định sẽ không
làm trò đánh lén, kèm theo đó là trạng thái khinh bỉ dành cho sự nhút nhát của Mtao
Mxây. Đăm Săn ngầm so sánh kẻ thù với những con lợn nái, con trâu của nhà hắn mà
chàng không thèm đâm, không thèm để vào mắt. Qua những lời thoại và hành động
thẳng thắn như vậy, ta có thể thấy được Đăm Săn là một con người đàng hoàng, luôn
trong thế chủ động, mang trong mình tinh thần thượng võ của một người anh hùng.
Còn Mtao Mxây thì lại là kẻ yếu đuối nhát gan, chỉ biết làm trò lén lút, châm chọc,
ghen ăn tức ở, ỷ mạnh ăn hiếp phụ nữ, không xứng là một đấng nam nhi.
Trước lời khiêu khích, thách đấu của Đăm Săn, Mtao Mxây buộc phải chấp nhận
thách đấu, tại cuộc chiến ta lại càng hiểu rõ về con người của chàng Đăm Săn. Cuộc
chiến gồm có 4 hiệp, trong hiệp 1 Đăm Săn đã yêu cầu Mtao Mxây múa khiên trước
nhưng Mtao Mxây lại tìm mọi cách để đùn đẩy, tự nhận mình còn non yếu, không
dám múa trước. Tuy nhiên cuối cùng hắn vẫn phải múa trước, còn Đăm Săn đứng yên
không nhúc nhích. Trong đôi mắt của Đăm Săn, Mtao Mxây múa khiên lạch xạch như
một quả mướp khô, thậm chí chàng còn có chút khinh bỉ, hài hước hỏi: "Miếng múa
ấy ngươi học ai vậy? Ngươi múa chơi đấy phải không, ơ diêng?" . Tuy nhiên Mtao
Mxây không hề biết xấu hổ, lại còn khoe khoang những chiến tích chẳng biết có thật
hay không của mình. Còn Đăm Săn lại rất khiêm tốn, thật thà, không khoe khoang gì cả.
Trong hiệp 2 đến lượt Đăm Săn rung khiên múa, chàng múa vừa khỏe, vừa đẹp, vừa
dũng mãnh, lại nhanh nhẹn phóng qua đồi tranh, đồi lồ ô, khiến cho Mtao Mxây phải
chật vật khó khăn bước cao bước thấp đuổi theo từ bãi này tới bãi kia, đầy thảm hại.
Sự kém cỏi của Mtao Mxây càng thể hiện khi hắn phản đòn mà chẳng chém nổi kheo
chân của Đăm Săn thay vào đó là cắm phập vào cái chão cột trâu. Đăm Săn lại càng
thêm coi thường hắn, mà hỏi chế giễu: "Sao ngươi lại chém cái chão cột trâu? Còn
kheo chân ta ngươi dành làm gì?", nhân vật Mtao Mxây lại càng trở nên hài hước hơn.
Trong hiệp ba vì cay cú Mtao Mxây yêu cầu Hơ Nhị ném trầu cho ăn nhưng trớ trêu
hắn lại chẳng bắt trúng mà bị Đăm Săn nhanh tay chụp được, chàng ăn rồi thì sinh lực
tăng lên bội phần. Lúc này đây Đăm Săn nhường cho Mtao Mxây chạy trước để chàng
đuổi. Chàng múa khiên, "múa trên cao gió như bão", "múa dưới thấp gió như lốc",
múa đến mức đồi tranh bật rễ, núi phải nứt vỡ, điều đó càng khẳng định cái tài năng
và sức mạnh phi thường của người anh hùng Đăm Săn. Rồi thì chàng nhanh nhẹn ra
những đòn tấn công mạnh mẽ, trực diện vào đùi, vào người Mtao Mxây nhưng do hắn
mặc giáp sắt nên không hề hấn gì. Một chi tiết rất ấn tượng đó là khi đã thấm mệt
Đăm Săn đã thấm mệt, chàng vừa chạy vừa ngủ, rồi mộng thấy ông, được ông trời chỉ
cho cách bại Mtao Mxây. Chi tiết này đã minh chứng cho quan điểm ở hiền gặp lành,
người tài giỏi chính trực chắc chắn được thần phật giúp đỡ để đánh bại cái ác. Kết
thúc trận chiến, khi Mtao Mxây đã đại bại, Đăm Săn truy sát đến tận cùng, không để
cho tên này sống sót dù hắn đã van xin được nộp cống phẩm để thoát chết. Nhưng
Đăm Săn đã quyết tiệt chặt đầu Mtao Mxây, phòng trừ hậu họa về sau.
Hình tượng của Đăm Săn còn hiện lên trong cảnh dẫn nô lệ về sau chiến thắng. Thông
thường sau khi giết thủ lĩnh, thì tôi tớ của kể đó chắc chắn cũng bị tàn sát để diệt trừ
hậu họa, tránh rắc rối về sau này. Nhưng ở Đăm Săn lại khác, ở chàng toát lên chí khí
của người anh hùng dũng mãnh cũng lại độ lượng, không lạm sát người vô tội mà tìm
cách quy hàng họ. Đây cũng là lối ứng xử đầy cao đẹp của người anh hùng thời bấy
giờ. Sau khi dẫn nô lệ về, Đăm Săn lại cho mở tiệc mừng, mổ trâu mổ bò, tiếng chiêng
trống rầm rộ. Bạn bè khách khứa nhiều vô kể, chàng hiếu khách, trò chuyện không
biết mệt. Điều ấy càng thể hiện cái danh tiếng và chí khí tốt đẹp của người anh hùng
Đăm Săn đã vang danh khắp chốn. Chàng là hiện thân của phe chính nghĩa, đem lại
cuộc sống no đủ cho dân của buôn làng mình, đem lại cho dân làng cảnh trù phú giàu
có mà trước đây chưa từng ai làm được bao giờ.
Đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây trích trong sử thi Đăm Săn đã cho chúng ta một
cách nhìn ấn tượng và mới lạ về hình tượng người anh hùng Đăm Săn trong công cuộc
chiến đấu với kẻ thù để giành lại vợ, đồng thời cũng thể hiện được được cái bản lĩnh
mạnh mẽ, chính nghĩa của Đăm Săn đã đem lại bình yên cho buôn làng, đem lại nhiều
của cải, đem lại sự giàu có và trù phú. Đồng thời cách cư xử và tính cách của chàng
xứng đáng là một tù trưởng thống lĩnh cả một buôn làng hùng mạnh. Đoạn trích còn
giáo dục cho con người quan điểm chính luôn chiến thắng tà, người tốt sẽ luôn được thần phật giúp đỡ.
Phân tích nhân vật Đăm Săn - Mẫu 9
Người anh hùng sử thi là trọng tâm miêu tả của bức tranh hoành tráng. Tầm vóc lẫn
chiến công của chàng trùm lên toàn bộ chiến công, toàn bộ thiên nhiên và xã hội Ê-đê.
Trong quan niệm của người dân tộc Ê-đê, cuộc chiến từng đóng vai trò là “bà đỡ lịch
sử” khiến cho cộng đồng ngày càng phát triển, ngày càng có cuộc sống ấm no, thịnh
vượng. Trong sự phát triển ấy, người anh hùng có vị trí hết sức lớn lao tầm cỡ. Sau
mỗi chiến công của người anh hùng là một lễ ăn mừng hoành tráng của cộng đồng để
suy tôn, ca ngợi cũng như thể hiện niềm vui về sự no đủ, đông đúc mỗi ngày.
Sau chiến thắng oanh liệt trước tù trưởng Mtao-Mxây, Đăm Săn đã trở thành người
anh hùng giàu có, hùng mạnh nhất. Tôi tớ theo về “đặc như bầy cà tông”, của cải đưa
về “nhiều như ong đi chuyển nước”. Tràn ngập trong niềm vui, Đăm Săn đã cho toàn
bộ tộc ăn mừng chiến thắng. Tiếng tuyên bố mở hội dõng dạc vang vọng của chàng
khiến cho khắp rừng núi âm vang trong không khí háo hức. Cả cộng đồng người Ê-đê
và người Ê-ga được tái hiện sinh động đầy sức sống. Và sừng sững trong xã hội ấy, là
nét đẹp vừa hoành tráng, vừa lãng mạn của người anh hùng Đăm Săn.
Nét đẹp được ghi nhận trước tiệc của Đăm Săn trong lễ ăn mừng chính là nét đẹp về
ngoại hình và sức mạnh. Chàng được miêu tả với vẻ đẹp và sức mạnh của một vị thần.
Người Ê-đê, Ê-ga ca ngợi Đăm Săn là một dũng tướng chắc chết mười mươi cũng
không lùi bước. "Mình quấn chéo một tấm mền chiến, tai đeo nụ, sát bên mình nghênh
ngang đủ giáo gươm, đôi mắt long lanh như chim, bắp chân chàng to bằng cây xà
ngang, bắp đùi chàng to bằng ống bễ, sức tràng ngang sức voi đực, hơi thở chàng ầm
ầm tựa sấm dậy, chàng nằm sấp thì gãy dầm sàn, chàng nằm ngửa thì gãy xà dọc".
Bằng nghệ thuật miêu tả, so sánh gần gũi, cụ thể với nhiều chi tiết hết sức sinh động,
kết hợp với nghệ thuật trì hoãn sử thi và cách nói phóng đại sử thi, người dân Tây
Nguyên đã biến người anh hùng của họ thành một vị thần với tất cả sức mạnh hội tụ từ
núi rừng, vũ trụ. Sức mạnh của chàng được so sánh với những gì mạnh nhất, đẹp nhất của thiên nhiên.
Vốn ngang tàng từ trong bụng mẹ, trải qua bao cuộc chiến, Đăm Săn đã lớn lên và trở
thành chiến thần. Chàng có tất cả vẻ đẹp cũng như sức mạnh của thần linh qua trí
tưởng tượng bay bổng kì diệu và lòng mến yêu vô hạn của người Tây Nguyên. Không
chỉ có sức mạnh dũng mãnh chàng còn có vẻ đẹp lãng mạn: “Chàng nằm trên võng,
tóc thả trên sàn, hứng tóc chàng ở dưới đất là một cái nong hoa, đầu đội khăn nhiễu,
vai mang mũ hoa, chàng ăn không biết no, uống không biết say, trò chuyện không biết
chán”. Toát lên từ câu chữ một chàng Đăm Săn hòa đồng vui vẻ. Không hề phân biệt
địa vị cao thấp giàu hèn. Đăm Săn là biểu tượng cho hài hoà giữa cái đẹp dữ dội của
núi rừng, vũ trụ với cái đẹp êm ả lãng mạn của tâm hồn người Tây Nguyên. Cái đẹp
ấy vừa có sự cao cả, kì vĩ của người anh hùng lại vừa có nét kì diệu, đậm đà bản sắc Tây Nguyên.
Không chỉ hiện lên với vẻ đẹp của sức mạnh và hình thể, Đăm Săn còn hiện lên trong
lễ ăn mừng, ở vẻ đẹp của lòng tôn kính tổ tiên, thần linh, lòng hiếu khách, một tâm
hồn thuỷ chung, phóng khoáng rộng rãi. Sau chiến thắng, Đăm Săn không quên sai tôi
tớ làm lễ cảm tạ tổ tiên và thần linh đã giúp cho chàng chiến thắng, đã giúp bộ tộc của
chàng ngày một vững mạnh giàu có. "Ơ các con, ơ các con, hãy đi lấy rượu bắt trâu,
rượu năm ché, trâu bảy con để dâng thần, rượu bảy chém, lợn thiến bảy con cầu cho ta
được bình yên vô sự, nạn khỏi tai qua, lớn lên như sông nước, cao lên như cây rừng,
không còn ai bì kịp”. Cách Đăm Săn sai tôi tớ sắm đồ lễ cúng tế chứng tỏ lòng thành
kính sâu sắc với thần linh, tổ tiên của chàng. Nó cũng chính là tiếng nói tín ngưỡng
của cả cộng đồng dân tộc Ê-đê.
Sau khi làm lễ tạ khấn thần linh, tổ tiên Đăm Săn đã mời tất cả anh em, bạn bè, tôi tớ
ăn uống: “Hỡi anh em trong nhà, hỡi bà con trong làng, xin mời tất cả đến với ta,
chúng ta sẽ mở tiệc ăn mừng năm mới…”. Tiếng mời chào sang sảng như chính tấm
lòng hào hiệp của chàng Đăm Săn. Chàng đã thiết đãi bạn bè, dân làng bằng những
vật chất đầy đủ sang trọng, bằng niềm vui thân ái, khiến cho “cả một vùng nhão ra
như nước” vui tới mức “lươn trong hang, giun trong bùn, rắn hổ, rắn mai đều chui lên
nằm trên cao sưởi nắng, ếch nhái dưới gầm nhà, kì nhông ngoài bãi thì kêu inh ỏi suốt
ngày đêm”. Bạn bè của chàng đông đúc: “Các cô gái đi lại vú đụng vú, các chàng trai
đi lại ngực đụng ngực”. Không khí ăn mừng như thế này bây giờ mới có. Bởi bây giờ
người Ê-đê mới có người thủ lĩnh anh hùng dũng cảm, hào hiệp đến thế. Đó chính là
niềm tự hào sâu sắc của người dân Ê-đê về vị tù trưởng Đăm Săn.
Cách xây dựng hình tượng đẹp đẽ lớn lao của người anh hùng trong không khí đông
vui nhộn nhịp, lớn mạnh của cộng đồng là một đặc điểm nổi bật của sử thi Tây
Nguyên. Người anh hùng sử thi được toàn thể cộng đồng suy tôn tuyệt đối. Qua người
anh hùng ta thấy được sự phát triển, ý chí thống nhất của toàn thể cộng đồng Ê-đê –
một biểu hiện quan trọng của ý thức dân tộc.
Phân tích nhân vật Đăm Săn - Mẫu 10
Trong quá trình lao động sản xuất nhân dân ta đã sáng tác được ra những câu chuyện
những tác phẩm tuyệt vời kể về cuộc đời, số phận chiến công của các tù trưởng anh
hùng như Đăm Săn, Đăm Di, Xinh Nhã, …được đánh giá cao và có tầm ảnh hưởng
lớn đối với người đọc.Truyện Đăm Săn là một tác phẩm như thế và đây cũng là một
trong những tác phẩm sử thi của dân tộc Ê đê Tây Nguyên và là một trong những tác
phẩm hay nhất trong kho tàng dân tộc Việt Nam. Tác phẩm nói về người tù trưởng
mang tên Đăm Săn cũng chính là câu chuyện về cộng đồng thị tộc Ê đê trong buổi đầu
lịch sử. Đoạn trích "Chiến thắng Mtao-Mxây" đã xây dựng thành công hình tượng
người anh hùng Đam San có vẻ đẹp toàn diện từ ngoại hình, lời nói, hành động đến
nhân cách và lí tưởng sống.
Sử thi là thể loại thuộc loại hình tự sự dân gian, có quy mô lớn, ngôn ngữ có vần nhịp,
hình tượng hào hùng hoành tráng, kể về những biến cố trọng đại của cộng đồng, lưu
truyền bằng phương thức hát –kể khan.Sử thi có hai loại là sử thi thần thoại và sử thi
anh hùng. Sử thi Đam San là sử thi anh hùng tiêu biểu nhất của các dân tộc Tây
Nguyên.Tác phẩm đã tái dựng lại đời sống đầy biến động của cộng đồng người Ê đê
cổ đại qua hàng loạt những chiến công của người anh hùng Đăm Săn : đánh thắng các
tù trưởng Sắt, Kền Kền, mở mang buôn làng, chặt cây Smuk, bắt ông Trời phải làm
theo mình, chinh phục nữ thần mặt trời. Đoạn trích Chiến thắng Mtao-Mxây ( SGK
Ngữ văn 10 ) nằm ở giữa tác phẩm, kể về chiến công Đăm Săn đánh thắng tù trưởng
Sắt cứu vợ, bảo vệ thành công sự ấm no, hòa bình của buôn làng. Trong Đoạn trích,
Đam San đã tỏ rõ mình là người anh hùng qua việc khiêu chiến, giao chiến trong bốn
hiệp, chiến thắng Mtao-Mxây, thuyết phục tôi tớ Mtao-Mxây theo mình và ăn mừng chiến thắng.
Trước hết, Đam san là người có vẻ đẹp ngoại hình hoàn mỹ theo quan niệm của người
Ê đê cổ đại.Vẻ đẹp của chàng được miêu tả bằng những mĩ từ trang trọng, giọng điệu
sùng kính, thái độ ngưỡng mộ, tự hào. Đam San có giọng nói hào sảng, vang động khi
ra lệnh cho tôi tớ chuẩn bị lễ vật cúng thần, mời tất cả buôn làng, ra lệnh đánh chiêng
trong khắp buôn.Chàng có hình dáng phi thường, vạm vỡ, khỏe đẹp, đậm chất tự
nhiên Tây Nguyên.Tóc chàng dài thả xuống đầy cái nong hoa ; bắp chân to bằng cây
xà ngang, bắp đùi to bằng ống bễ, sức ngang sức voi đực, hơi thở ầm ầm tựa sấm, mắt
long lanh như chim ghếch ăn hoa tre.Trang phục của chàng oai nghiêm, thể hiện sức
mạnh, uy quyền và sự giàu có: ngực quấn chéo một tấm mền chiến, khoác tấm áo
chiến, có đủ gươm giáo. Chàng nhiều của cải, sung túc, có chiêng đồng, voi bầy, lá
nhiều, bạn bè như nêm như xếp, các tù trưởng khác khiêng lễ vật đến kết thân, cả thần
linh cũng biết tiếng tăm của chàng. Chàng là niềm tự hào của cả bộ tộc.Vẻ đẹp của
chàng hoang dã, gần tự nhiên.Sự giàu có, phồn vinh của chàng cũng là sự hùng mạnh của buôn làng.
Trong cuộc giao chiến, tài năng, phẩm chất anh hùng của Đam San thể hiện rõ nhất
trong cuộc giao chiến với Mtao-Mxây, trong tư thế đối lập hoàn toàn với kẻ thù. Đam
San chiến đấu với Mtao M xây nhằm mục đích chính đáng là cứu vợ bảo vệ hạnh phúc
gia đình, bảo vệ danh dự cá nhân và cộng đồng, bảo vệ giữ gìn sự bình yên, phồn
thịnh của buôn làng, đều là lẽ đúng, đứng ở bên chính nghĩa.
Khi giao chiến, Đăm Săn được miêu tả trong thế so sánh với Mtao M xây.Tác giả dân
gian thường miêu tả Mtao M xây trước để làm nền tôn vinh tài năng, sức mạnh của
Đam San. Cuộc chiến diễn ra trong bốn hiệp.Hiệp 1, Đam San Đam San nhường kẻ
thù múa khiên trước ; hiệp 2 : cả hai cùng múa khiên, Mtao M xây chém trượt Đam
San ; hiệp 3 Đăm Săn đớp được miếng trầu của vợ, đam trúng Mtao M xây nhưng hắn
không chết ; hiệp 4 : ông Trời mách nước Đăm Săn giết được kẻ thù .Vẻ đẹp Đăm Săn
hiện rõ ngay từ khi chàng bước chân vào lãnh địa của mơ-tao Mơ-xây. Đam San chủ
động tự tin khiêu chiến, đến tận chân cầu thang nhà Mtao M xây thách đấu mặc dù kẻ
thù có lợi thế đất nhà, giàu có, được trang bị vũ khí tinh xảo, có bề ngoài uy nghi đáng
sợ.Tù trưởng Sắt hung bạo dù kiêu căng ngạo mạn cũng luôn phải dè chừng sự hiện
diện của chàng. Hình ảnh Đăm Săn cùng những bạn bè đồng minh của chàng hiện lên
dưới mắt kẻ thù thật dũng mãnh với khói màu sặc sỡ, đầu đội khăn đẹp cùng khí thế
hừng hực "Gươm sáng như mặt trời. Thân mình ở trần như quả dưa, ở thế chờ sẵn như
con sóc. Mắt sáng gấp đôi gấp ba mắt thường".
Hình ảnh so sánh thật đặc trưng đã làm đậm nét phi thường của người anh hùng. Tư
thế ấy lại gắn liền hành động thách thức chặt ống tre thành ba khúc, xô đổ hàng rào
hàm chứa sức mạnh tuyệt luân của chàng. Khi giáp chiến cùng Đam Săn, dù ngôn ngữ
sử thi miêu tả mơ-tao Mơ-xây cũng rất đẹp, rất dũng mãnh nhưng vẫn lộ ra sự khiếp
nhược trước Đam Săn. Lời nói của hắn với chàng lộ ra sự hèn nhát "đừng đâm ta lúc
ta đang xuống nhé". Đáp lại, Đăm Săn đã bộc lộ sự khinh bỉ kẻ thù bằng tư thế đàng
hoàng của mình: "Tao không thèm đâm mày trước lúc mày xuống! Ngay con heo nái
nhà mày tao cũng có thèm chém đâu!".
Trong cuộc giao chiến, bất cứ lúc nào Đăm Săn cũng tỏ ra chủ động, tự tin, bình tĩnh,
dũng mãnh, chiến đấu kiên cường, hành động kiên quyết. Chàng múa khiên rất khỏe,
đẹp, nhanh : một lần xốc tới vượt một đồi tranh, một lần xốc tới vượt một đồi lồ ô, vun
vút qua phía đông, phía tây ; múa khiên như gió bão gió lốc, khiến chòi lẫm đổ lăn
lóc, cây cối chết rụi, khiến ba lần quả núi rạn nứt, ba đồi tranh bật rễ bay tung. Nghệ
thuật cường điệu đã cho thấy sức mạnh và tài năng phi thường của Đăm Săn.
Đam Săn không hề đơn độc trong cuộc chiến vì danh dự này. Chính nghĩa thuộc về
chàng khi các tù trưởng bạn hùng mạnh giúp chàng giành lại người vợ yêu quý.Đồng
thời, chàng còn được sự trợ giúp của ông Trời. Người anh hùng sử thi luôn có mối
quan hệ với lực lượng siêu nhiên. Sang hiệp thứ hai hắn đã đuối sức và cầu của Hơ
Nhị ném cho hắn một miếng trầu nhưng cô đã không ném cho hắn mà ngược lại là
dành cho chồng. Nhận được miếng trầu từ tay vợ sức mạnh của Đăm Săn càng tăng
lên gấp bội chàng múa khiên như gió bão như lốc "núi ba lần rạn nứt ba đồi tranh bật
rễ" cây giáo thần của Đăm Săn nhằm vào đùi, vào người Mtao-Mxây mà phóng tới,
mà đâm vào nhưng không thủng. Trận chiến đã lên đến đỉnh điểm khiến Đăm Săn
thấm mệt. Bước sang hiệp giao đấu thứ hai, Đăm Săn vừa chạy, vừa mộng thấy ông
trời, rồi được ông trời chỉ dẫn. Sáng tạo nên chi tiết kì ảo thú vị này, tác giả dân gian
đã huyền thoại hóa người anh hùng sử thi để ca ngợi của chàng.
Việc Đăm Săn được ông trời giúp đỡ không hạ thấp tài năng của chàng mà trái lại
càng tăng thêm thanh thế uy danh của Đăm Săn. Nó chứng tỏ cuộc chiến của chàng là
cuộc chiến chính nghĩa nên được thần linh trợ giúp. Tuy nhiên, ông trời cũng chỉ là
người mách nước còn quyết định vẫn phụ thuộc hoàn toàn vào hành động trực tiếp của
Đăm Săn. Bừng tỉnh sau lời "cố vấn" của ông trời, Đăm Săn càng nhanh nhẹn, quyết
liệt và dứt khoát. Nhanh như chớp chàng "chộp ngay...kẻ địch" khiến cho "cái giáp
của Mtao-Mxây...loảng xoảng". Hắn thảm bại, chạy trốn cầu xin Đăm Săn nhưng Đăm
Săn không hề khoan nhượng. Chàng kể tội, kết án kẻ thù rồi "đâm phập...ngoài
đường". Hành động đó của chàng không hề thể hiện Đăm Săn là một kẻ dã man ,khát
máu, nó là lối hành xử quen thuộc, thường thấy ở các thủ lĩnh anh hùng thời cổ đại khi
kẻ thù xúc phạm tới danh dự, điều thiêng liêng, cao quý nhất của họ.
Trái hẳn với Đam San, Mtao-Mxây rất kém cỏi, hèn nhát.Lúc đầu hắn huênh hoang tự
nhận mình là học trò của thần Rồng là tướng chuyên đi xé nát đất thiên hạ nhưng khi
giao chiến thì hắn múa khiên lạch xạch như quả mướp khô, được nhường đánh trước
thì đâm trượt Đam San, khi yếu thế thì chạy trốn quanh chuồng lợn, chuồng trâu, khi
bị thua thì cầu xin giữ lại tính mạng. Trong đoạn giao chiến, Đăm Săn hiện lên là
người anh hùng tài giỏi, quả cảm, giàu tinh thần thượng võ, Đam San chính là kết tinh
sức mạnh ,vẻ đẹp, y chí, khát vọng của cả cộng đồng .Ngôn ngữ tả hành động chiến
đấu của Đăm Săn giàu nhịp điệu, hình ảnh, chất thơ, sử dụng nhiều phép so sánh
cường điệu, liệt kê trùng điệp dày đặc.
Sau khi chiến thắng, Đăm Săn không tiến hành giết chóc đẫm máu mà thuyết phục,
kêu gọi tôi tớ của Mtao m xây theo chàng.Thái độ kêu gọi của chàng rất nhiệt thành,
tận tình, vồn vã, thuyết phục ba lần, chàng trực tiếp đến gõ cửa từng nhà để kêu gọi.
Lời kêu gọi thể hiện l tưởng anh hùng của Đam San : thống nhất các buôn làng, khát
vọng hòa bình, phồn vinh, giàu mạnh, thống nhất lợi ích cá nhân chàng và lợi ích của
cả buôn làng.Đáp lại lời kêu gọi của Đam San, tôi tớ của Mtao M-xây nô nức đem
theo của cải về với chàng.Điều đó thể hiện uy tín của Đam San với cộng đồng, khát
vọng hòa bình, giàu mạnh của chàng phù hợp với nguyện vọng chung của dân làng
cũng như người Ê đê cổ đại.
Kết thúc trận đấu chàng về bản tổ chức ăn mừng. Lễ ăn mừng chiến thắng là một
chuỗi những ngày hội dài "kéo dài hết mùa khô" và được tổ chức: linh đình và sang
trọng; đông vui, nhộn nhịp; với đầy đủ phong tục tập quán của đồng bào Ê- đê Tây
Nguyên. Nổi bật giữa đám đông hoan hỉ ấy tất yếu phải là người anh hùng Đăm Săn –
tù trưởng hùng mạnh ít ai sánh kịp. Ngay cả trong không khí yên bình của cộng đồng,
vẻ đẹp ấy vẫn nổi bật từ ngoại hình đến hành động: mái tóc dài cuồn cuộn thả xuống
một cái chiêng, uống rượu không bao giờ say, ăn uống không bao giờ thấy no. Hơn
thế nữa, ngôn ngữ phóng đại của sử thi đã so sánh chàng ngang sức mạnh thần linh:
"Oai linh vang đến tận thần núi phía Đông, đến tận thần núi phía Tây".
Hình ảnh Đăm Săn sau chiến công này được mô tả phóng đại và như một điệp khúc
vang vọng niềm tự hào về người anh hùng tiêu biểu của cộng đồng: "Và người ta bàn
tán không cùng, rằng Đam Săn quả thật là một tù trưởng dũng cảm, không bao giờ
chịu lùi bước. Chàng ta mang chăn choàng trên vai, tay đeo vòng, cầm gươm chạm trổ
sắc bén…Đam Săn hùng cường ngay từ trong lòng mẹ". Vẻ đẹp ấy chỉ có thể xuất
hiện trong sử thi anh hùng, chỉ có ngôn ngữ sử thi mới đem lại những vẻ đẹp độc đáo
đến thế! Và lần ăn mừng bấy giờ cũng là khúc khải hoàn ca của bộ tộc Đăm Săn cho
ta thấy sự phát triển, giàu có, hùng mạnh của bộ tộc Đăm Săn sau khi chàng giành
chiến thắng. tô đậm và khắc sâu ý nghĩa thời đại của chiến tranh bộ tộc trong sự phát triển của cộng đồng.
Với ngôn ngữ trang trọng giàu hình ảnh giàu nhạc điệu cùng phép so sánh và cường
điệu độc đáo, ngôn ngữ trang trọng, giàu hình ảnh, chất thơ, nhạc điệu, lời kể hấp dẫn
qua chiến công của Đăm Săn tác phẩm đề cao hình tượng oai phong dũng mãnh đề
cao tài năng đề cao hạnh phúc gia đình tha thiết với cuộc sống phồn vinh bình yên của
cộng đồng của người anh hùng Đăm Săn qua đó làm nổi bật phẩm chất khát vọng cao đẹp của người xưa.
Đoạn trích đã đem lại cho ta những cách nhìn độc đáo về người anh hùng Đăm Săn
trong chiến công bảo vệ buôn làng, đem lại bình yên cho bến nước. Lời kể chuyện hấp
dẫn cùng ngôn ngữ miêu tả khoa trương tạo được dấu ấn đặc sắc, chứa đựng những
giá trị nhân văn đặc trưng của sử thi. Sử thi anh hùng Đăm Săn quả thật đã hình thành
ý thức và tình cảm cộng đồng vững bền của dân tộc Ê-Đê, thành di sản quý báu của
Tây Nguyên và dân tộc Việt Nam, đánh dấu thời đại sử thi rực rỡ với vẻ đẹp "một đi không trở lại".
Phân tích nhân vật Đăm Săn - Mẫu 11
Văn học dân gian Việt Nam, bên cạnh những bài ca dao trữ tình sâu lắng, bên cạnh
những làn điệu chèo mượt mà làm mê đắm lòng người... còn có những áng sử thi hào
hùng thể hiện sức mạnh và trí tưởng tượng tuyệt vời của con người. Người anh hùng
Đăm Săn trong sử thi Đăm Săn qua đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây đã để lại trong
lòng người đọc lòng yêu mến, khâm phục xen lẫn niềm tự hào về vẻ đẹp của sức mạnh
thể chất, trí tuệ và tâm hồn cha ông tiên tổ của mình.
Đăm Săn là một tù trưởng giàu có và đầy sức mạnh. Bị Mtao Mxây cướp mất vợ, lòng
tự trọng của một người con núi rừng, lòng tự trọng của một người tù trưởng đã cho
chàng sức mạnh để đến nhà Mtao Mxây thách chiến. Trong cuộc chiến gay cấn và
khốc liệt ấy, lòng dũng cảm, sự mưu trí và sức mạnh thể chất phi thường của người
anh hùng Đăm Săn khiến bất cứ ai cũng cảm thấy khâm phục.Mtao Mxây cũng là một
tù trưởng giàu có và mạnh mẽ. Chính Đăm Săn cũng cũng thừa nhận Ngôi nhà của lão
tù trưởng nhà giàu này trông quả thật là đẹp và trông hắn dữ tợn như một vị thần. Với
một tù trưởng như vậy, giao chiến với hắn ngoài chiến trường đã là một khó khăn,
giao chiến tại nhà của hắn lại là một thử thách lớn hơn. Nhưng Đăm Săn đã dám “vào
hang cọp” để đòi lại người vợ, đòi lại danh dự của mình. Chàng đến nhà Mtao Mxây
thách thức “ta thách nhà ngươi đọ dao với ta đấy”, rồi hết lời khinh bỉ, mỉa mai cốt dụ
hắn ra khỏi nhà để giao chiến. Sự can đảm đó thật hiếm có.
Con người chàng cũng thượng võ vô cùng. Kẻ thù không dám xuống thang bởi lẽ hắn
sợ chàng đâm khi đang đi xuống. Khi Mtao Mxây đi xuống thang chính là lúc hắn sơ
hở nhiều nhất. Những kẻ cơ hội, hèn hạ thường lợi dụng lúc ấy để tấn công kẻ thù
(bản thân Mtao Mxây có lẽ cũng là một kẻ như vậy, nếu không tại sao hắn nghĩ đến
việc Đăm Săn sẽ làm như vậy với hắn). Nhưng Đăm Săn thì khác. Chàng nói: “đến
con lợn nái của nhà ngươi dưới đất, ta cũng không thèm đâm nữa là, đến con trâu của
nhà ngươi trong chuồng ta cũng không thèm đâm nữa là”. Tinh thần ấy chỉ có thể có ở
một tâm hồn cao thượng và một sức mạnh vững vàng.
Bước vào trận chiến, người đọc lại càng thêm khâm phục tài năng và sức mạnh của vị
tù trưởng đầu đội khăn kép, vai mang túi da này. Trong khi Mtao Mxây múa khiên
lạch xạch như quả mướp, hắn lại được cậu, được bác, được Thần Rồng dạy múa khiên
đánh võ thì Đăm Săn tự học tất cả. Vậy mà chàng đã tự rèn cho mình một sức mạnh
và tài năng làm trời long núi lở. Đăm Săn múa khiên một lần xốc tới, chàng vượt một
đồi tranh... vượt một đồi lồ ô, chàng chạy vun vút... Chàng không chỉ mạnh mẽ về thể
chất mà còn nhanh trí vô cùng. Mtao Mxây bảo Hơ Nhị quăng cho miếng trầu, hắn
chưa kịp đớp lấy Đăm Săn đã nhanh hơn đón được từ đó sức mạnh của chàng tăng lên
gấp bội. Người anh hùng toàn tài toàn trí không khỏi khiến lòng ta trầm trồ thán phục.
Sự tài giỏi, trí lực của Đăm Săn không chỉ được người người yêu mến. Con người ấy
còn được thần linh hết lòng giúp đỡ. Sự thần thánh hoá chi tiết Đăm Săn được Trời
giúp diệt Mtao Mxây cũng chỉ là một cách để bày tỏ lòng yêu mến con người phi
phàm này.Giết chết Mtao Mxây, Đăm Săn không giết chóc thêm ai. Chàng thể hiện sự
đôn hậu, nhân ái trong tiếng gọi tôi tớ kẻ thù về với mình. Kẻ mạnh thường khiến
người khác phải sợ nhưng ở đây, trong đoạn trích này, sức mạnh của Đăm Săn lại
được yêu mến. Bởi ở Đăm Săn không chỉ có sức mạnh của thể chất mà còn ánh lên vẻ
đẹp của sức mạnh trong tâm hồn.
Ở những người anh hùng ngoài chiến trận, sa trường thường toát lên vẻ gân guốc, khô
khan và cứng nhắc. Nhưng đến với Đăm Săn ta không khỏi ngạc nhiên, thích thú với
vẻ ngoài vừa mạnh mẽ vừa đẹp đẽ của chàng. Mình chàng quấn tấm mền chiến, khoác
áo chiến. Chân chàng bắp bằng xà ngang, đùi bằng ống bễ. Mắt chàng sáng long lanh -
ánh sáng của trí tuệ, của sức mạnh, của lòng dũng cảm. Và có một chi tiết rất ấn tượng
tóc (chàng) thả dài trên sàn, hứng tóc chàng ở dưới đất là một cái nong hoa'. Bên cạnh
cái đẹp của sự gan góc, can trường ở Đăm Săn vẫn có những nét thật mềm mại, đáng mến.
Yêu mến, khâm phục vẻ đẹp của người anh hùng Đăm Săn khiến ta thấy tự hào, trân
trọng hơn về cha ông, về quá khứ của tổ tiên người Ê đê. Hình ảnh của những Đăm
Săn, Xinh Nhã... đã đứng dậy một thời kì xa xưa âm vang tiếng cồng chiêng, vang
vọng tiếng voi gầm... và vang dội tiếng những con người anh hùng đi mở đất cho cộng đồng, dân tộc.
Phân tích Đăm Săn hay nhất - Mẫu 12
Sử thi là một thể loại hay trong văn học Việt Nam, nó đã bộc lộ rõ những hình ảnh thể
hiện những chi tiết hào hùng và mạnh mẽ nhất trong dân tộc, những anh hùng dân tộc
nổi bật và làm nên những trang lịch sử vẻ vang đó là người anh hùng Đăm Săn.
Đăm Săn là người anh hùng của dân tộc sử thi, những hình ảnh của người anh hùng
này đã hiện lên mạnh mẽ trong tác phẩm, các hình ảnh đó không chỉ đem lại cho con
người nhiều những hình ảnh mạnh mẽ nhất cho dân tộc của mình. Người anh hùng của
dân tộc đã hiện lên mạnh mẽ và nó tác động mạnh mẽ đến cuộc sống của những người
dân ở đây, những hình ảnh trong dân tộc không chỉ để lại những hình ảnh sâu sắc nhất.
Chi tiết ở đầu câu chuyện dẫn đến làm nổi bật người anh hùng này đó là Hơ Nhị bị bắt
cóc, những hình ảnh đi cứu Hơ Nhị của Đăm Săn và sự thách thức của Đăm Săn và
Mtao Mxay đã làm rõ lên hình ảnh và bóng dáng của dân tộc mình.
Hình ảnh của người anh hùng này nổi bật lên trong chi tiết đó là cuộc chiến đấu để
cứu Hơ Nhị những trận đấu diễn ra mạnh mẽ và nó đã làm cho hình ảnh của vị anh
hùng này nổi bật hơn, hình ảnh đó đã làm cho nhân vật này hiện lên trong những
khoảnh khắc tuyệt vời nhất. Các hình ảnh về vị anh hùng này đã hiện lên trong những
lần múa kiếm với Mtao Mxay, những cuộc chiến đấu mạnh mẽ và hình ảnh của Đăm
Săn hiện lên trong từng khoảnh khắc, ở hiệp 1, Mtao Mxay tỏ ra kiêu ngạo và là người
múa kiếm trước, nhưng trước những hình ảnh đó Đăm Săn vẫn rất bình tĩnh và ôn tồn,
ở chi tiết đó cho chúng ta thấy về tính cách của vị anh hùng này, một người luôn bình
tĩnh và lý trí trước kẻ thù, sự ôn tồn và bình tĩnh sẽ để cho vị anh hùng này giải quyết
công việc tốt nhất, những hình ảnh kiêu ngạo và những cuộc múa kiếm của kẻ thù
không làm cho lý trí của Đăm Săn lung lay.
Dùng lý trí để giải quyết công tốt công việc của mình cũng chính là giải quyết tốt công
việc của toàn dân tộc, niềm tự hào về truyền thống dân tộc vẻ vang đã mang lại nhiều
những ý nghĩa nhất định và những ảnh hưởng sâu sắc. Tiếp theo cuộc chiến đấu vẫn
diễn ra sôi nổi và hàng loạt những hình ảnh thể hiện tài năng và phẩm chất của Đăm
Săn đã hiện lên mạnh mẽ và nó tác động sâu sắc đến con người này, hình ảnh của vị
anh hùng dân tộc nổi lên qua những bước múa kiếm mạnh mẽ và nó tác động sâu sắc
đến hình ảnh của anh hùng này.
Khi múa kiếm những hình ảnh múa kiếm oai vệ và nó tác động sâu sắc đến hình ảnh
của vị anh hùng này, những hình ảnh đó làm cho chân dung của vị anh hùng này nổi
bật và hiện hữu mạnh mẽ nó không chỉ đem lại những hình ảnh đó cho cả dân tộc của
mình. Những hình ảnh của dân tộc và nó đã tác động đến hình tượng của người anh
hùng dân tộc, những hình dáng vẻ vang và nó đã hiện hữu lên thêm cho hình ảnh cuộc
sống của cuộc sống những người anh hùng này, hình ảnh của dân tộc đã hiện hữu lên
trên con người của Đăm Săn, Đăm Săn là một vị anh hùng anh dũng và lẫm liệt hình
ảnh đó đã dựa trên những hình ảnh mạnh mẽ và tác động mạnh mẽ và nó trở nên vẻ
vang và hùng vĩ lên trên con người của mình.
Đăm săn có nhiều hình ảnh đẹp thông qua cuộc thách đấu với Mtao Mxay Đăm săn là
một anh hùng dũng cảm , mạnh mẽ trước những gì mà Mtao Mxay nói , không có một
đắn đo gì Đăm săn đã nói ra những gì mà mình mong muốn, những hình ảnh đó đã tạo
nên một người hùng dũng và tạo nên nhiều những ấn tượng sâu sắc trong lòng người
đọc, hình ảnh người anh hùng này hiện hữu lên trên trong nhiều chi tiết và hình ảnh đó
không chỉ mang lại cho con người những suy nghĩ nhất định, trước hình ảnh chiến đấu
mạnh mẽ người anh hùng này đã làm nổi bật lên trong con người những hình ảnh hiện
hữu sinh động và mạnh mẽ nhất, hàng loạt những hình ảnh đã thể hiện được điều đó
đó là cuộc chiến một mất một còn giữa vị tù trưởng những hình ảnh mang những đặc
trưng sâu sắc trong cuộc chiến đấu giữa các anh hùng của dân tộc sử thi.
Hình ảnh về người anh hùng Đăm Săn với dân làng, với chiến thắng trở về Đăm Săn
trong lòng dân chúng đã thể hiện mạnh mẽ trong mỗi người dân trong làng, hình ảnh
đó không chỉ đem lại sự tin tưởng tuyệt đối đối với Đăm Săn, niềm vui chiến thắng
khi trở về và những cuộc chiến đã giành được nhiều thắng lợi vẻ vang, những cuộc
chiến đấu đó không chỉ mang lại nhiều những điều vẻ vang và hạnh phúc đối với cuộc
sống của mình, những hình ảnh đó đã tạo nên nhiều những hình ảnh mang đặc trưng
nhất định đối với truyền thống của dân tộc sử thi. Những hình ảnh trên không chỉ làm
nổi bật lên vị anh hùng của dân tộc ta mà đó là niềm tự hào vô bờ bến đối với những
vị anh hùng của đất nước, truyền thống dân ta, và những chiến thắng đó đã đem lại
nhiều thắng lợi và tự hào về truyền thống của dân tộc mình.
Đăm Săn là một niềm tự hào đối với sử thi, vị anh hùng này đã hiện lên trên trang văn
của dân tộc những hình ảnh mang nhiều đặc trưng nhất, các hình ảnh đó đã tạo dựng
nhiều những con người anh hùng thắng lợi của cuộc chiến đấu của dân tộc ta. Đăm
Săn là một người có sức ảnh hưởng mạnh mẽ đối với dân tộc sử thi, nhờ chiến thắng
được kẻ thù chính vì vậy Đăm Săn là một vị anh hùng dũng cảm và hết lòng vì dân
chúng, tất cả những hình ảnh đó đã tác động mạnh mẽ đến truyền thống của dân tộc
Việt Nam. Sự đoàn kết và tin tưởng vào vị tù trưởng đó đã đem lại những hình ảnh vẻ
vang và có ý nghĩa nhất. Hình ảnh của những người anh hùng này không chỉ dừng lại
ở cuộc chiến đấu với Mtao Mxây mà nó còn hiện hữu trong những giây phút vẻ vang
trước dân làng, những đối thoại đó đã làm cho hình dáng và phẩm chất của anh hùng này được nâng cao.
Các hình ảnh tiếp theo của câu chuyện đã làm nổi bật được cuộc sống của vị anh hùng
này đối với truyền thống của dân tộc ta, mỗi chúng ta rất tự hào về truyền thống của
dân tộc. Trước thắng lợi của Đăm Săn các tù trưởng của dân tộc đã hội họp về đây để
ăn mừng, và chung vui cùng cả dân tộc này. Nhờ chiến thắng đó mà Đăm Săn xây
dựng được nhiều những tiếng vang trong cuộc đời, Đăm Săn thu hút được nhiều người
tham gia và cùng vào đội của Đăm Săn, tinh đến thời điểm đó thì Đăm Săn đã thống
lĩnh một số lượng người rất lớn và tạo dựng niềm tin mạnh mẽ cho con người.
Cuộc chiến đấu đó không chỉ đem lại cho mỗi người khi đọc câu chuyện này hiểu rõ
được nhân vật Đăm Săn một người luôn luôn vì đất nước và có những ước muốn vẻ
vang đối với dân tộc của chúng ta. Mỗi người khi đọc tác phẩm này có lẽ sẽ ấn tượng
nhất đối với vị anh hùng Đăm Săn và nó mang lại nhiều những ý nghĩa quan trọng và
tác động lớn mạnh nhất tới con người và hình ảnh của dân tộc đã hiện lên mạnh mẽ và
nó mang nhiều ảnh hưởng to lớn đối với dân tộc Việt Nam. Hình ảnh của Đăm Săn đã
làm nổi bật lên truyền thống vẻ vang của dân tộc và niềm tự hào về truyền thống của
dân tộc sử thi, hàng loạt những chi tiết của bài đã thể hiện được điều đó và chúng ta
nên tự hào về truyền thống của dân tộc ta.
Phân tích người anh hùng Đăm Săn - Mẫu 13
Sử thi là sáng tác tự sự dân gian có cốt truyện kể về quá khứ anh hùng của cộng đồng.
Đề tài và nhân vật anh hùng trong sử thi miêu tả quá khứ hào hùng và chiến công oanh
liệt. Con người và mọi thứ đều hoàn hảo, phi thường và lý tưởng hóa. Thế giới sử thi
và âm điệu sử thi là âm điệu hoành tráng. Ngôn ngữ sử thi lộng lẫy và lung linh, hấp
dẫn. Một trong những sử thi anh hùng thể hiện sâu sắc điều đó chính là Sử thi Đăm
Săn của người Tây Nguyên, mà đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây” đã xây dựng
hình tượng nhân vật Đăm Săn với vẻ đẹp lí tưởng.
Đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây thuộc phần giữa của tác phẩm: Sau khi về làm
chồng hai chị em tù trưởng Hơ Nhị và Hơ Bhị, Đăm Săn trở nên một tù trưởng giàu có
và uy danh lừng lẫy. Các tù trưởng Kên Kên(Mtao Grứ) và tù trưởng Sắt (Mtao Mxây)
lừa lúc Đăm Săn cùng các nô lệ lên rẫy, ra sông lao động sản xuất đã kéo người tới
cướp phá buôn làng của chàng và bắt Hơ Nhị về làm vợ. Cả hai lần ấy Đăm Săn đều
tổ chức đánh trả và chiến thắng, vừa cứu được vợ lại vừa sáp nhập được đất đai, của
cải của kẻ địch khiến cho oai danh của chàng càng lừng lẫy, bộ tộc càng giàu có và đông đúc hơn.
Vẻ đẹp Đăm Săn hiện rõ ngay từ khi chàng bước chân vào lãnh địa của Mơ-tao Mơ-
xây. Tù trưởng Sắt hung bạo dù kiêu căng ngạo mạn cũng luôn phải dè chừng sự hiện
diện của chàng. Hình ảnh Đăm Săn cùng những bạn bè đồng minh của chàng hiện lên
dưới mắt kẻ thù thật dũng mãnh với khói màu sặc sỡ, đầu đội khăn đẹp cùng khí thế
hừng hực “Gươm sáng như mặt trời. Thân mình ở trần như quả dưa, ở thế chờ sẵn như
con sóc. Mắt sáng gấp đôi gấp ba mắt thường”. Hình ảnh so sánh thật đặc trưng đã
làm đậm nét phi thường của người anh hùng. Tư thế ấy lại gắn liền hành động thách
thức chặt ống tre thành ba khúc, xô đổ hàng rào hàm chứa sức mạnh tuyệt luân của
chàng. Khi giáp chiến cùng Đam Săn, dù ngôn ngữ sử thi miêu tả mơ-tao Mơ-xây
cũng rất đẹp, rất dũng mãnh nhưng vẫn lộ ra sự khiếp nhược trước Đam Săn. Lời nói
của hắn với chàng lộ ra sự hèn nhát “đừng đâm ta lúc ta đang xuống nhé”. Đáp lại,
Đăm Săn đã bộc lộ sự khinh bỉ kẻ thù bằng tư thế đàng hoàng của mình: “Tao không
thèm đâm mày trước lúc mày xuống! Ngay con heo nái nhà mày tao cũng có thèm chém đầu!”.
Cuộc đối đầu của Đăm Săn với Mơ-tao Mơ-xây là giữa hai tù trưởng dũng mãnh.
Phẩm chất anh hùng theo cách nhìn sử thi là ở sự chiến thắng bằng sức mạnh và sự
can đảm. Cuộc đối đầu sinh tử ấy không có chỗ dung thân cho kẻ nào hèn nhát hơn.
Trong tình cảm tôn vinh người anh hùng của buôn làng, mọi cử chỉ, ngôn ngữ, hành
động của Đăm Săn đều nổi bật, vượt trội hơn kẻ thù. Chúng ta cùng được chứng kiến
màn thi tài múa khiên thú vị: Mơ-tao Mơ-xây thể hiện rõ sự khoác lác khi lời nói của
hắn được minh chứng bằng “tiếng khiên kêu lộc cộc, lộp cộp như tiếng những quả
mướp đập vào nhau”, còn Đăm Săn đã dập tắt nhuệ khí của hắn bằng sức mạnh phi
thường trong màn múa khiên độc đáo. Ngôn ngữ sử thi khoa trương sức mạnh ấy
ngang sức mạnh tự nhiên: “Một bước nhảy, chàng vượt qua mấy đồi tranh. Một bước
lùi, vượt qua mấy đồi mía. Tiếng gió khiến rít vù vù như giông bão, cây cối nhà cửa ở
xung quanh cũng nghiêng ngả”. Lần múa khiên thứ hai của chàng còn ghê gớm hơn
bởi dồn chứa sức mạnh trừng phạt Mơ-tao Mơ-xây. Sức mạnh Đăm Săn có được còn
nhờ sự trợ lực của người vợ Hơ-nhí khi nàng ném trầu và thuốc cho chàng để sức lực tăng lên gấp bội.
Đam Săn không hề đơn độc trong cuộc chiến vì danh dự này. Chính nghĩa thuộc về
chàng khi các tù trưởng bạn hùng mạnh giúp chàng giành lại người vợ yêu quý. Đồng
thời, chàng còn được sự trợ giúp của ông Trời. Người anh hùng sử thi luôn có mối
quan hệ với lực lượng siêu nhiên. Trời đã giúp chàng đánh rơi áo giáp của Mơ-tao
Mơ-Xây. Khi không còn áo sắt, hắn thật thảm hại và hèn nhát khi lần lượt chạy trốn
vào chuồng heo, chuồng trâu, khi sắp chết lại buông ra những lời hèn nhát. Ông Trời
chỉ đóng vai trò hỗ trợ Đam San, còn chính chàng mới là người kết liễu kẻ thù, đòi lại
danh dự, cướp lại người vợ được Trời tác thành. Giết mơ-tao Mơ-xây, chính nghĩa
thuộc về Đăm Săn. Chiến thắng được tôn vinh cùng với việc Đăm Săn được sở hữu tất
cả tài sản, dân làng, tôi tớ của hắn. Quyền sở hữu này là đặc trưng gắn với thời kì
chuyển từ công xã thị tộc sang chiếm hữu nô lệ, làm nên vinh quang của người anh
hùng. Bởi thế hình ảnh trong sử thi được mô tả với quy mô hoành tráng : mọi người
tình nguyện theo Đam Săn đông như bầy hươu nai, lố nhố như đàn kiến cánh, như bầy
kiến đen, như đàn mối trắng. Chàng thêm quyền uy, thêm nhiều chiêng núm, chiêng
bằng – của cải trở thành biểu tượng sức mạnh tuyệt đối của người anh hùng.
Chính vì thế, để xứng đáng với chiến công cũng phải có một lễ ăn mừng chiến thắng
thật kì vĩ. Lời kêu gọi của Đăm Săn có sức mạnh hiệu triệu muôn người như một, bởi
chàng đem lại niềm vinh quang chiến thắng, đem lại sự bình yên cho bến nước buôn
làng. Lễ cúng mừng chiến thắng hào phóng cũng là để tôn vinh xứng đáng: “Hãy lấy
bảy chum rượu, bảy con trâu đực, bảy con heo thiến để cúng cho Đăm Săn này đã
chiến thắng Mơ-tao Mơ-xây, để ta được như cây cổ thụ cao vút”. Dấu ấn tâm linh sau
chiến thắng cho thấy Trời đứng về phía Đăm Săn. Không khí hội còn náo nức tưng
bừng với chiêng trống vang lừng khiến vỡ cả sàn nhà, làm bay mái tranh lợp nhà, con
khỉ con vượn mải nghe mà quên đi hái trái cây, những con voi và con tê giác cũng
phải lắng nghe mà quên cả cho con bú. Nổi bật giữa đám đông hoan hỉ ấy tất yếu phải
là người anh hùng Đăm Săn – tù trưởng hùng mạnh ít ai sánh kịp. Ngay cả trong
không khí yên bình của cộng đồng, vẻ đẹp ấy vẫn nổi bật từ ngoại hình đến hành
động: mái tóc dài cuồn cuộn thả xuống một cái chiêng, uống rượu không bao giờ say,
ăn uống không bao giờ thấy no. Hơn thế nữa, ngôn ngữ phóng đại của sử thi đã so
sánh chàng ngang sức mạnh thần linh: “Oai linh vang đến tận thần núi phía Đông, đến
tận thần núi phía Tây”. Hình ảnh Đăm Săn sau chiến công này được mô tả phóng đại
và như một điệp khúc vang vọng niềm tự hào về người anh hùng tiêu biểu của cộng
đồng: “Và người ta bàn tán không cùng, rằng Đam Săn quả thật là một tù trưởng dũng
cảm, không bao giờ chịu lùi bước. Chàng ta mang chăn choàng trên vai, tay đeo vòng,
cầm gươm chạm trổ sắc bén…Đam Săn hùng cường ngay từ trong lòng mẹ”. Vẻ đẹp
ấy chỉ có thể xuất hiện trong sử thi anh hùng, chỉ có ngôn ngữ sử thi mới đem lại
những vẻ đẹp độc đáo đến thế!
Tóm lại, đoạn trích đã đem lại cho ta những cách nhìn độc đáo về người anh hùng
Đăm Săn trong chiến công bảo vệ buôn làng, đem lại bình yên cho bến nước. Lời kể
chuyện hấp dẫn cùng ngôn ngữ miêu tả khoa trương tạo được dấu ấn đặc sắc, chứa
đựng những giá trị nhân văn đặc trưng của sử thi. Sử thi anh hùng Đăm Săn quả thật
đã hình thành ý thức và tình cảm cộng đồng vững bền của dân tộc Ê-Đê, thành di sản
quí báu của Tây Nguyên và dân tộc Việt Nam, đánh dấu thời đại sử thi rực rỡ với vẻ
đẹp “một đi không trở lại”