Văn mẫu Ngữ Văn lớp 8: Phân tích tác phẩm Ca Huế trên sông Hương | Kết nối tri thức

Văn mẫu Ngữ Văn lớp 8: Phân tích tác phẩm Ca Huế trên sông Hương. Tài liệu được biên soạn dưới dạng file PDF bao gồm 19 trang tổng hợp các kiến thức chọn lọc giúp các bạn tham khảo, ôn tập và đạt kết quả cao trong kỳ thi sắp tới. Mời các bạn đón xem!

1
Bài Văn Mẫu Lp 8
Phân tích tác phm Ca Huế trên sông Hương
n ý phân tích tác phm Ca Huế trên sông Hương
I. M bài
Gii thiu v tác gi Hà Ánh Minh, văn bn Ca Huế trên sông Hương (xut x,
khái quát giá tr ni dung và giá tr ngh thuật…).
II. Thân bài
1. Gii thiu v Huế - cái nôi ca những n điệu n ca
- Các làn điệu dân ca, điệu Huế:
Các điu - hò khi đánh trên sông ngòi, bin c, lúc cy cày, gt
hái, trng cây, chăn tm: gi gm mt ý tình trn vn.
Chèo cạn, bài thai, hò đưa linh hn bun bã.
giã gạo, ru em, giã vôi, giã đip, bài chòi, bài tim, nang vung: náo
nc nng hậu tình ngưi.
Hò lơ, hò ô, xay lúa, hò nn: gần i với dân ca Ngh nh.
Các điệu lý: con sáo, lý hoài xuân,hoài nam...
=> Huế th hin lòng khao khát, ni mong ch hoài vng thiết tha ca tâm
hn Huế.
- Các dng c âm nhạc: đàn tranh, đàn nguyt, tì bà, nhị, đàn tam, đàn bu, sáo,
cp sanh.
=> Huế là mảnh đt, cái nôi sinh ra những làn điệu dân ca. Các làn điu
phong phú và đa dng, sâu sc, chan cha tình cm.
2
2. Những đc sc ca ca Huế trên ng Hương
- Cách thc biu din:
Các ca công còn rt tr, nam mc áo dài the, qun thng, đầu đội khăn
xếp, n mc áo dài, khăn đóng duyên dáng.
Nhạc công dùng các ngón đàn trau chuốt như ngón nhn, m, v, v,
ngón bm, dây, chp, búng, ngón phi, ngón rãi.
Dàn nhc ct lên tiếng đàn lúc khoan lúc nht làm nên tiết tấu xao đng
tận đáy hn người.
=> Thanh lch, tinh tế, mang nét dân tc.
- Cách thưởng thc:
Thời gian: đêm, màn sương dày đc, thành ph lên đèn như sao sa.
Không gian: con thuyn bng bềnh trôi trên dòngng trăng gn sóng.
Cách thc: trc tiếp nghe và xem c nhc công biu din.
- Ngun gc ca ca Huế: kết hp gia dòng nhc dân gian và ca nhạc cung đình,
nhã nhc trang trng, uy nghi nên có thn thái ca ca nhc thính phòng.
- Th điu ca ca Huế: i ni, tươi vui, bun cm, bâng khuâng, tiếc
thương, ai oán…Li ca thong th, trang trng, trong sáng gi nên tình ngưi,
tình đất nước, trai hin, gái lch.
=> Ca Huế va trang trng, va sôi ni uy nghi. Nghe ca Huế mt thú vui tao
nhã.
III. Kết bài
Khẳng đnh li giá tr ni dung ngh thut của văn bản “Ca Huế trên ng
Hương”.
3
Phân tích tác phm Ca Huế trên sông Hương - Mu 1
Việt Nam là đất nước giàu truyn thng văn a, lịch s. Mi ng min
những nét đc sc riêng v văn a. Bc Ninh quan h, Tây Nguyên cng
chiêngn đến vi x Huế mộng ta ca Huế - nét đặc sc ca người
Huế i riêng ca Vit Nam nói chung. Nhng nét ni bật đó đã được phn
ánh mt cách chi tiết qua văn bản “Ca Huế trên ng Hươngcủa Ánh Minh.
Ca Huế trên ng Hương là văn bn nht dng. Tác phm đã gii thiu s
phong p, đa dng ca ca Huế v ni dung, làn điu, s tinh tế trong biu din
thưởng thức. Đây là nét đp ca c đô Huế cần được gi gìn phát trin.
M đu c phm s khẳng định ca Hà Ánh Minh v x Huế: Xứ Huế vn
ni tiếng vi các điệu hò.khi đánh cá trên sông ni, bin c, hòc cy cày,
gt hái, trồng y, chăm tằm”. Như vy ta th thy rng nếp sinh hot
văn hóa quen thuc, ăn sâu vào tim thc, đời sng của người dân x Huế.
Không ch dng li đó, vi bin pháp lit kê Hà Ánh Minh n cho thy s đa
dng, phong phú của các điu hò: chèo cạn, bài thai, đưa linh, hò ggo, ru
em, giã i, gđiệp… vô vàn các điu khác nhau th hin nhng suy
ng. Nhng cung bc tình cm ca con người và dù điệu hò đó ngn hay dài
thì vn luôn th hin trn vn mt ý tình ca người hát.
Cái hay nhất, đặc sc nht chính phn tác gi nói v hình thc sinh hoạt văn
a ca Huế đưc diễn ra trên sông Hương, ch cần đc nhng nét ch tài hoa
ca tác gi ta cũng như được sng trong cái êm ái, dìu dt ca âm nhc Huế.
Bng s am hiu ca mình, tác gi đã gii ngun gc ca ca Huế đưc hình
thành t nhạc dân gian (mang âm hưởng sôi ni, lc quan) kết hp vi nhc
cung đình (tôn nghiêm, trang trng, uy nghi). Vi s kết hp hai yếu t đối lp
ng chừng như không th hòa hợp được vi nhau nhưng li chính yếu t
làm nên tính cht ni bt nht ca ca Huếs đa dng v hình thc, phong phú
v sc thái tình cm.
4
Cách thc biu din ca Huế cũng được tác gi mô t rt chi tiết, cách vào đ
cùng t nhiên: “Đêm. Thành ph lên đèn như sao sa. Màn sương dày dn lên,
cnh vt m đi trong một màu trắng đục” người l khách bước xung thuyn
rng, hóng mát, ngắm trăng thưng thc cái tinh hoa nht ca x Huế y
chính các làn điu dân ca. Qua tng chng, tng lớp lang, Ánh Minh đã
cho người đọc thấy được ch thc biu din, công c cũng như tâm tư, tình
cm của con người nơi đây đưc gi gm qua mi câu hát, li hò đó.
Nhc c đ chơi ca Huế cũng rt phong p, bao gồm: đàn tranh, đàn nguyt,
bà, nh, đàn tam. Ngoài ra còn đàn bu, sáo cặp sanh đnhp, dàn nhc
tht thanh lch, tinh tế, mang đm tính dân tc. Vi nhng nhc c này cùng vi
các nhạc công tài hoa đã to nên những bài hò đc sc, in đm du n trong lòng
ngưi nghe. Biu diễn các n điu Huế n s góp mt ca các ca ng, h
đều những người còn rt tr, nam mc qun thng, áo the, đầu đội khăn xếp,
n mặc áo dài, khăn đóng duyên dáng. Các nhc công s dng những ngón đàn
trau chuốt như: nhn, m, v, ngón bấm… trong không gian yên tĩnh nhng âm
thanh y hòa quyện vào nhau du dương, trm bng, réo rt khiến c khung cnh
con người như bng tnh giấc, làm xao đng cõi sâu thm nht trong lòng
mỗi con người.
Để thưởng thc trn vẹn cái hay cái đp ca ca Huế, thì la chn khung cnh
cũng hết sc quan trng. Phi trên mt con thuyn rng, lênh đênh gia dòng
sông Hương mng, với ánh trăng tri vàng khp mi i, không gian huyn
o, sóng v nh vào mn thuyền… kng gian y to nên s c kính, trang
trọng nhưng đng thi cũng hết sc a hp vi thiên nhiên. Không ch vy
không gian đó làm m hn ta tm thanh tnh, trong sạch đ cm nhn tt c
nhng tinh y nht ca ca Huế. Làn điu ca Huế đa dạng, phong phú khi
bun bã, bi ai khi li sôi nổi, vui tươi nchính nhng cung bc cm c ca
con người nơi đây.
5
Bài viết đã th hin nhng nét ngh thuật đặc sc ca bút kí kết hp vi ngh
lun, miêu t và biu cm ca tác gi. Bng bin pháp lit kê tác gi đã cho thy
nhiều nét đc sắc, đặc trưng riêng của làn điệu dân ca x Huế. Nhà văn va lit
va kết hp vi bình luận giúp người đc hình dung hơn v s phong p
của c làn điu, s sâu sc và m hồn con người Huế gi gm qua mi câu ca,
lời hát đó.
Ch vi mt bài viết ngn gn, đng sâu sc c gi đã m ni bt nhng
nét đặc sc ca ca Huế. t tinh hoa ca x Huế - ca Huế đưc gói gn trong
lp ngôn t gin dị, mượt mà, nh nhàng giàu tình cm. Cho thy tình yêu u
nng ca tác gi vi văn hóa, con ngườii đây.
Phân tích tác phm Ca Huế trên sông Hương - Mu 2
“Ca Huế trên sông Hương” là một bài tùy bút đc sc, giàu chất thơ của Hà Ánh
Minh đã đăng trên báo “Ngưi Hà Ni”. Bài y bút đã ngi ca v đp phong
phú, đặc sc, độc đáo của những điu hò, bài , nhng bài dân ca Huế, nhng
khúc nhc, nhng tiếng đàn réo rắt du dương đy sc quyến rũ, th hin mt
cách tuyệt đp tâm hn con ni Huế xưa và nay.
Ánh Minh cho biết “xứ Huế ni tiếng vi các điệu hò như: chèo cn, bài
thai, đưa linh, giã gạo, mái n, hò mái đẩy, ru em, gđip, gvôi,
bài chòi, bài tim, nàng vung... con x Huế ct tiếng trong lao đng sn
xut, hay trong mi sinh hoạt đng quê, “hò khi đánh cá trên sông ngòi, bin c,
lúc cày cy, gt hái, trng cây, chăn tằm”... x Huế, ý nh “trọn vẹn”, từ
ng địa phương được ng “nhun nhuyễn”, ngôn ng din t tht tài ba
phong phú”. Giọng điệu cũng muôn màu muôn v: h đưa kinh (tông tin linh
hn) thì “bun bã”; chèo cn, ggạo, mái nhì, mái đy, bài chòi... thì
“náo nức, nng hậu tình người". Các điệu lơ, hò xay lúa, nện... “thể hin
lòng khát khao, ni mong ch hoài vng thiết tha ca tâm hn Huế”. Dân ca
6
Huế còn ni tiếng vi c điệu rt tình t, du ngọt như: con sáo, lí hoài
xuân, lí hoài nam...
Thú nghe ca Huế tao nhã, đy sc quyến rũ. Ca Huế s kết hp hài hòa gia
ng ca nhạc dân gian đậm đà, đắm say ca nhạc cung đình, nnhạc trang
trọng uy nghi”. Ca Huế rt phong phú, th hin theo hai dòng lớn: điệu Bc và
điu Nam với trên sáu mươi tác phm thanh nhc và khí nhạc. Điệu Nam như
nam ai, nam bình, qu phụ, nam xuân, tương khúc, hành vân... thì “bun man
mác, thương cảm, bi ai, vương vấn”.
Ca Huế rất phong phú, đa dạng, biến a v âm hưởng, th điu li ca. Âm
ng các bn nhạc điu Bắc pha phách điệu Nam thì “không vui, không buồn”
như “tứ đại cảnh”. Th hin ca Huế “sôi nổi, tươi vui, bun cm, bâng
khuâng, tiếc thương ai oán”. Lời ca thì trăm u trăm vẻ: thong th, trang
trng, trong sáng gi lên tình người, tình đất nước, trai hin, gái lch”:
Đặc bit, ca Huế còn rt hp dẫn đi vi du khách vì không gian trình din
trên mt con thuyn rộng to và dài, đu rồng như muốn bay lên; sàn g bào
nhn, mui m trang trí lng lẫy. Đêm xuống, màn sương dày lên. Trăng lên.
Gió mơn man u dịu. ng sông Hương gn sóng. Con thuyn bng bnh.
Những đêm ca Huế tuyt vi như vy.
Dàn nhc dân tc trong đêm ca Huế đàn tranh, đàn nguyt, t bà, đàn nh,
đàn tam, đàn bu, sáo, cặp sanh đ gõ nhp, có đ mt anh tài tham gia.
Các ca công rt tr, nam vi áo dài the, qun thng, khăn xếp; n rất xinh đẹp,
mặc áo dài, khăn đóng, duyên dáng. Ngh thut biu diễn cùng điêu luyn,
đủ c ngón đàn trau chut như: ngón nhấn, m, v, v, ngón bm, dây, chp,
ng, ngón phi, ngón rãi..., nghe rất du dương, trm bng, réo rt, c khoan lúc
nhặt “làm nên tiết tấu xao đng tận đáy hồn người”.
7
Hòa cùng tiếng đàn, nhp phách là “sóng v ru mn thuyền”, là tiếng gà gáy bên
làng Th Xương, tiếng chuông chùa Thiên M gọi năm canh... Đêm đã khuya,
chùa Thiên M m o, ngn tháp Phước Duyên dát vàng... Khung cnh y tht
huyn ảo, thơ mộng. Gia không gian ấy lúc đêm đã v khuya, các ca nhí đp
như nhng nàng tiên ct lên những điệu Nam “nghe bun man c, thương cm,
bi ai, vương vấn”. Đúng nc gi đã nói: “Thú nghe ca Huế tao nhã, đy sc
quyến rũ”. gáy đã sang canh trong khoang thuyền “vẫn đy p li ca,
tiếng nhc”.
Hà Ánh Minh - mt l kch thích giang h, lần đầu được thưởng thc một đêm
ca Huế trên sông Hương kng bao gi th quên. c bước xung thuyn
rồng “với hn thơ lai láng, tình ni nng hậu”. Lúc nm trên dòng Hương thơ
mộng để nghe ca Huế “vi tâm trng ch đi rn lòng”. Say đm trong li ca
tiếng nhạc du dương, tác gi cm thấy: “Kng gian như lắng đọng. Thi gian
như ngừng trôi”. Ca Huế, chính ni tâm con gái Huế “tht phong phú âm
thầm, kín đáo sâu thẳm”. Nhận xét y rất xác đáng, rất phong tình và tài hoa.
Câu văn nrung đng, cmc dn nén li, lắng đng và bâng khuâng.
Qua bài y bút Ca Huế trên ng Hương, tác gi đã dành nhng lời đp nht,
hay nht ngi ca một thú chơi tao nhã của con người núi Ng sông Hương đã
bao đi nay. Huế, ca Huế nhng tiếng đàn réo rắt du dương trong nhng
đêm trăng ca Huế trên ng Hương mt nét đp ca miền văn hóa Huế rt
đáng trân trng và t hào.
Phân tích tác phm Ca Huế trên sông Hương - Mu 3
Mảnh đt Huế, con người Huế, văn a Huế không ch đ tài cho âm nhc,
hi ha cho c văn chương. biết bao nhiêu bài tnói v Huế, biết
bao nhiêu nhà văn xut thân t Huế. T xa xưa Huế đang mang cho mình mt
nét đp du dàng mộng. Để góp phn tôn vinh nhng v đp ca Huếc gi
8
Ánh Minh đã trình làng một bài bút Ca Huế trên ng Hương đ ca ngi
nét văn hóa nơi này.
Trước hết c gi trình bày s đa dng phong phú ca ca Huế cũng như
nhng nhc c dân tc i này. Ca Huế vô cùng phong phú nó gm nhiu th
loi và mang những âm hưởng khác nhau. Bng cách lit nhng th loi ca
ca Huếc gi đã mở ra một vùng văn hóa vô cùng đc sc trước mắt nời đọc.
Bên cnh nhng th loi ca Huế thì kng th không k đến nhng nhc c dân
tc truyn thống. Đó là chiếc đàn tranh, đàn nguyt, tì bà, cặp sanh….
Để m nên s hp dn ca ca Huế thì không th k đến ngh thut biu din.
Mt bài hát hay đến đâu mà mang cho một người không biết hát không biết
biu din thì chng còn giá tr gì. Nhng ca công mc qun áo đp, nhng
nhc công s dng nhiều ngón đàn điêu luyn. Khi ca công ct lên tiếng khi
nhc công ct lên tiếng đàn thì hai th âm thanh đó hòa quyn vi nhau âm
vang trên sông nước.
Ca Huế vn phong phú hp dn thế nhưng ch thc s trn vn khi con
người ta thưởng thc ca Huế trên sông Hương. Khác vi nhng th loi âm
nhc khác, phải được nghe ca Huế trên dòng sông mới đúng cht ca Huế.
Ngi trên sông nước mênh mông nghe âm thanh vang vang và náo nc đợi ch.
Vy ngun gc ca ca Huế t đâu? Ca Huế đưc kết hp t hai th loi âm
nhạc xưa, đó nhc dân gian nhạc cung đình. Đó s kết hp gia s m
áp tình ni, bình d thân thương với s tôn nghiêm kính cn.
Qua đây ta th thấy được nét đẹp văn hóa Huế c th ca Huế.
không ch ngun gốc đặc bit còn hp dẫn hay khi đưc trình din
trên sông Hương. Tác gi bng kinh nghim và hiu biết ca mình đã trình bày
tht chi tiết v ngh thut x Huế.
Phân tích tác phm Ca Huế trên sông Hương - Mu 4
9
Qua những áng văn chương, chúng ta đã được thưởng thc biết bao nét đp ca
nhiều vùng đất nước. min Bc, tiêu biu là Hà Ni, cốm Vòng tm do,
a xuân du dàng... min Nam, tiêu biu Sài Gòn - Thành ph H Chí
Minh - cnh ngọc ngà, người nhân hu... Còn miền Trung, ng đt gia
thân hình T quc Vit Nam - c đô Huế thì sao? Nhiu ngh xưa và nay
tng gi Huế là ng đt mng và thơ. Mt trong nhng cht mộng và thơ y
ca Huế kho tàng nhng bài ca dao - dân ca, nhng cuc biu din
thưởng thc ca nhc Huế trên ng Hương vào những đêm trăng trong, gmát.
Đấy là một nét đẹp văn hoá ca x Huế. Đọc bài bút Ca Huế trên ng
Hương của Ánh Minh, chúng ta s đưc tham dự, thưởng thc mt sinh hot
đậm màu sắc văn hoá đc đáo của vùng đt min Trung rut tht y.
“X Huế vn ni tiếng vi c điệu hò…” - tác gi Ánh Minh nhận xét như
thế. đã đim qua mt s làn điệu dân ca Huế vi những đặc điểm ni bt
đáng ghi nh: chèo cạn, bài thai, đưa linh bun bã. Hò giã go, ru em, giã vôi,
giã điệp, bài chòi, bài tim, nàng vung náo nc nng hậu tình người. Hò, hò ô,
xay lúa, nn thì gần i với dân ca Ngh Tĩnh. Ngoài ra còn các điu
như con o, hoài xuân, hoài nam... Tuy mi làn điệu mang âm sc, tiết
tấu khác nhau, nhưng dường như dân ca x Huế đu ging nhau là: “Th hin
lòng khao khát, ni mong ch hoài vng thiết tha ca tâm hn Huế”. Phải chăng
đó tình yêu q hương, đất nước, là tình ngưi nhân hu thu chung,
nhng khát vng v cuc sng luôn được m no, hnh pc... hoà trong tâm hn
Vit Nam mi miền đất nước?
Sau khi suy ngm, tìm hiu v kho tàng các điu , bài hát dân gian x Huế,
tác gi đưa người đc xung thuyn rng, tham d một đêm trăng nghe ca nhc
Huế. Gia thuyền “một n g bào nhẵn mui m được trang trí lng ly,
xung quanh thuyn hình rng trước mũi là một đầu rng như mun bay
lên…”. Tuy nh, nhưng con thuyn vẫn đ không gian ca mt sân khu ca
nhạc. Điều khác sân khu trong rp khán gi và người biu din cn k bên
10
nhau thân mật như người nhà. Trước khi thưởng thc ca nhc, ta hãy ngm nn
các diễn viên. Đấy ng những con người đp q và kng kém sang trng!
Các ca công nam mc áo dài the, qun thụng, đầu đi khăn xếp, n mc áo dài,
khăn đóng duyên dáng. Nhìn ra không trung, cnh Huế hoà vi con ni, chiếc
thuyền cũng đẹp và thơ mộngm sao. “Trăng lên. Gió mơn man, dìu du. Dòng
sông trăng gn ng. Con thuyn bng bềnh. Đêm nm trên ng Hương thơ
mộng để nghe ca Huế, vi tâm trng ch đợi rn lòng…”. Ngòi bút miêu tả
biu cm ca tác gi êm nh, trong trẻo và say đắm mơ mộng làm sao. Thưởng
thc ca nhạc nthế đúng một sinh hoạt văn hoá dân gian, khác hn nghe ca
nhc trong rp hát hoc bằng, đĩa tại gia đình... Sinh hoạt n h dân gian
thường mang tính nguyên hợp, nghĩa nó hoà đng, tng hp, đó, không
gian, ngưi diễn xướng người thưởng thức... đồng hin, gn bó vi nhau to
nên bc tranh cuc sống sinh đng, lôi cun.
Bui diễn xướng bắt đu. C không gian, ánh trăng, mặt nước, ng người cùng
bng lên vi nhng âm thanh ca các loi nhc khí hoà hp vi ging ca dìu dt,
uyn chuyn ca các ca công. Nhng bn nhc c mang những cái tên độc đáo:
“lưu thu, kim tin, xuân phong, long hổ…” - ngân lên dưới các ngón đàn tài
hoa, trau chuốt “nhn, m, v, v, ngón bm, dây, chp, búng, nn phi, ngón
rãi…”. Tiếng đàn khoan nhặt làm xao đng tận đáy hn người. Nhng li ca
cùng ngân lên hoà trong thanh sc ca tiếng đàn, nhịp phách. Khúc điu Nam -
Nam ai, Nam bình, qu ph, nam xuân, tương tư khúc, hành vân nghe bun man
mác, thương cảm, bi ai, vương vn. Khúc t đi cảnh mang âm hưởng điu Bc
pha điệu Nam không bun không vui làng lng biết bao ni nim. Tt c,
âm thanh, lời hát, ánh trăng, sóng nưc, tâm hn người ngh người thưởng
thc hòa quyn vi nhau khi sôi ni, tươi vui, lúc bâng khuâng, tiếc thương, ai
oán, khi thong th, trang trng, c dn dp, thiết tha gi lên tình người, tình đt
c, trai hin, gái lịch... Nhà văn Ánh Minh tht tinh tế, đắm say khi va
miêu t phong cnh, va ghi âm các bn nhc, li ca, va suy ngm, nhn din
11
tên các tác phm dân gian đc sc x Huế. Hoà trong cm nhận, nghĩ suy y ca
tác gi, chúng ta hiu thêm nhiều điu thức, bài ca đc đáo của Huế mng và
thơ.
Ca Huế s hòa quyện, giao lưu gia cht dân gian mc mc và cht bác hc
trau chut, đt tới đ hoàn thin, hoàn m. thế, thưởng thc ca Huế, nht
trong khung cảnh đêm trăng ngi sáng. Trên dòng Hương Giang bng bnh, cn
k ngay cnh các ngh nam thanh n một thú vui tao nhã đy sc quyến
rũ. Nói khác đi, đây mt sinh hoạt văn hoá thanh cao, lch s, d gây được
cm tình và ng yêu mến gia con người vi con ni, giữa con người vi
thiên nhiên.
Cảnh người x Huế mng và thơ. Tác gi đã s dng ngòi t miêu t hài
hoà vi k chuyn; biu ý hài hvi biu cm, liệt kê được khá nhiu danh t
gi tên các bài ca, các khúc nhc, nhc c; hài hvi nhiu tính từ, động t
đặc t tính chất, đng tác; u văn dài ngn, khoan nht, co dui, lên bng,
xung trầm... đã tái hiện được mt bức tranh sinh động của đêm nghe ca Huế
trên sông Hương. Ngh thut y, ý và tình y phần nào đã tương xng vi
những nét đẹp văn hoá của x Huế....
Qua văn bản “Ca Huế trên sông Hương”, chúng ta hiu tm mt sinh hoạt văn
hoá đc đáo của x Huế, biết thêm nhiều điều v kho tàng dân ca, ca nhc
ng đt c đô... Từ đó, chúng ta thêm yêu mến, t hào v mt đa danh min
Trung ca T quc chúng ta - Huế mộng thơ - yêu mến thêm nhng bài ca,
điu nhc hài hoà cht dân dã và chất cung đình của Huế.
Phân tích tác phm Ca Huế trên sông Hương - Mu 5
Vit Nam - một đất c giàu truyn thng văn hóa, ngh thut. Những nét đp
độc đáo đó đã tr thành ngun cm hng sáng tác ca rt nhiều nhà văn, nhà thơ.
Tiêu biểu là văn bản “Ca Huế trên sông hương” của Hà Ánh Minh.
12
M đu tác phm, Hà Ánh Minh khéo léo gi nhc v s khi ngun ca nhng
điu hò x Huế: “Xứ Huế vn ni tiếng vi các điệu hò, hò khi đánh trên
sông ni, bin c, hò c cy cày, gt hái, trng cây, chăm tm”. Chng biết t
bao giờ, đã tr thành nếp sinh hoạt văn hóa quen thuộc ca người Huế.
ăn sâu vào tim thc của người dân nơi đây, tr thành mt phn không th thiếu
ca cuc sng.
Tác gi đã sử dng thành công bin pháp liệt đ th hin s đa dạng phong
phú ca những điệu hò. Không ch một hai điệu, chèo Huế có vàn điu
khác nhau: chèo cạn, bài thai, hò đưa linh, giã go, ru em, hò gvôi, g
đip... Mỗi điệu hò li mang mt suy nghĩ, chứa đng nhng cung bc cm c
khác nhau. Dù ngn dài luôn gi gm trn vn tình ý của ngưi hát, tha thiết,
lay động tâm hồn. Để ri t đó, tác gi đi vào gii thiu hình thc sinh hoạt văn
a ca Huế trên sông Hương. Dưới ngòi t tài hoa và tình yêu dành cho ca Huế,
người đc như được sng trong s êm ái, sâu lng ca âm nhc x Huế, chân
thực đến l thường.
Tiếp đến, Ánh Minh gii ngun gc ca ca Huế. Ca Huế là s kết hp hài
a ca nhc dân gian vi nhạc cung đình. Chính vy, va mang âm
ng sôi ni, lc quan va s tôn nghiêm, trang trng và uy nghi. S kết
hp của hai âm ng mang t chất đối lập đã to ra s đc đáo ni bt ca Ca
Huế, c v hình thc biểu đt ln sc thái tình cm.
Sau khi s khi ngun ca Ca Huế, H Minh Ánh tiếp tc đem tới cho người
đọc cái nn vô cùng c th v cách thc biu din loi hình ngh thuật đc đáo
này. Khung cnh y hin lên tht t nhiên chân thc. Không phi ban ngày
náo nhit, không phải nơi phòng kín bày bin phong ch c xưa. Địa đim và
thi gian thưởng thc ca Huế cc k mi lạ. Đó là khi màn đêm buông xung,
“Đêm. Thành ph lên đèn nsao sa. Màn sương dày dn lên, cnh vt m đi
trong mt màu trắng đục”. Người l khách bước xung thuyn rng, va tn
ng những cơn gió trong lành mát i, va tm mình dưới ánh trăng, va
thưởng thức các làn điu dân ca - cái tinh hoa bc nht ca x Huế. Tng u
13
tng ch, tng lp tng làng, lần lượt gi lên cho chúng ta bc tranh hoàn chnh
v cách thc biu din, công c biu diễn. Cũng ncảm xúc, m trng ca
con người được gi gm trn vn qua tng câu hát, từng làn điệu.
Nhc c biu din ca Huế rt phong phú. Bao gm nhiu loi nhc c truyn
thng ca dân tộc như: đàn tranh, đàn nguyt, bà, nhị, đàn tam. Ph tr thêm
còn đàn bu, sáo và cặp sanh đ gõ nhp, dàn nhc tht thanh lch, tinh tế,
mang đậm tinh hoa dân tc. m điu to thành t nhc c hòa cùng s khéo léo,
tài hoa ca các nhc ng to nên du ấn sâu đậm trong ng người nghe v
những điệu hmt không hai.
Bên cạnh đó, không th không nhắc đến s góp mt ca nhng ca công. H
những người tr tui, khoác lên mình trang phc truyn thng, nam mc qun
thng, áo the, đầu đi khăn xếp, n mc áo dài, khăn đóng duyên dáng. H s
dng nhng ngón tay khéo léo, chau chut mượt đàn: nhn, m, v, ngón
bm... cùng nhau to nên những âm điệu say đm lòng ni. Trong kng gian
yên tĩnh v đêm, nhng âm thanh to ra nh những người tài hoa ngh đan
quyện vào nhau, du dương, trm bổng, lay đng ti tn linh hn mỗi con ni.
để thưởng thc trn vẹn cái đp ca ca Huế, vic la chn khung cnh vô
cùng trng yếu. Như Minh Ánh i, nơi thưng thc ca Huế phi là con
thuyn rồng lênh đênh trôi nổi giữa dòng sông Hương thơ mộng. Khi n đêm
đã buông và ánh trăng bàng bc bao ph khắp nơi, lung linh huyền nchn
bng lai tiên cnh. Va c nh, nghiêm trang va hòa hp với thiên nhiên tươi
đẹp. Tâm hồn người nghe cũng bng chc được gt ra, thanh tnh, trong sch,
không vướng bn, không lo âu. T đó mới cm nhận được trn vn nhng gì
tinh túy, gtr nht ca ca Huế. Cm nhận được trn vn nhng cung bc cm
c của con nời i đây.
th nói, bài viết s kết hp thành công những đặc sc ca ngh thut bút
vi ngh lun, miêu t và biu cm. Ngôn t t mà, gin d giàu tình
cảm. Đặc bit, vic s dng thành công và khéo léo bin pháp lit kê, tác gi đã
đem đến cho người đọc nhiu hiu biết v nét đặc trưng riêng của làn điệu dân
14
ca x Huế. Qua đó, không ch gii thiu v ca Huế trên sôngơng, tác gi còn
ngi ca v đp tâm hn con người Huế th hin trong mi câu ca, li hát, gi
gm nh yêu tha thiết của mình dành cho văn hóa ngh thut, dành cho ca Huế
và con ni Huế.
Mt bài viết ngn gn, súc tích nhưng n cha nhiu gtr sâu sc. Nh đó,
những người vốn chưa một lần đặt chân đến x Huế mộng lại như được
sng trong không gian ngân nga những làn điu dân ca tr tình đm thm. Bt
tri bt giác, thêm yêu mảnh đt y vô cùng.
Phân tích tác phm Ca Huế trên sông Hương - Mu 6
Ca Huế mt hình thc sinh hoạt văn hóa - âm nhc thanh lch tao nhã, mt
sn phm tinh thần đáng trân trọng bo tồn. Đến vi Ca Huế trên sông
Hương, Hà Ánh Minh đã giúp ngưi đc cm nhận được rõ điều đó.
Đầu tiên, tác gi đã s dng bin pháp liệt đ cho thy s phong phú ca các
làn điu x Huế. Nơi đây vn ni tiếng vi các điệu : “hò khi đánh trên
sông ngòi, bin cả”. Ngoài ra còn c điệu như: “lý con sáo, hoài xuân,
hoài nam”. Ánh Minh còn ch nét đặc trưng của từng làn điệu: “Bốn
nhạc khúc lưu thu, kim tin, xuân phong, long h du dương, trm bng, réo rt,
các ngón đàn trau chut. Tiếng đànc khoan lúc nht làm nên tiết tấu xao đng
tận đáy hn ni. Những khúc điu Nam nghe bun man mác, thương cảm, bi
ai, vương vấn như: nam ai, nam bình, qu phụ, nam xuân, tương kc, hành
vân. ng bn nhạc mang âm hưởng điu Bắc phá phách điệu Nam kng
vui, không bun…”. Ca Huế nhng giá tr ni bt s phong phú, đa dạng
v làn điu nhc c, nhc khúc và sâu sc, thm thía v tình cm.
Cùng với đó, tác gi còn gii ngun gc ca ca Huế. Những làn điu ca Huế
mang những nét đặc trưng của đất và ni x Huế. Ca Huế đưc nh thành t
s kết hp gia ca nhc dân gian và ca nhạc cung đình. S kết hp gia ca nhc
dân gian ca nhc cung đình đem li cho ca Huế nét đc sc riêng th hin
ni dung hình thc, trong cách biu din ca ca nhi, nhc công trang
15
phục… Chính vy, nó vừa mang âm hưởng sôi ni, lc quan va s n
nghiêm, trang trng và uy nghi.
Tác gi tiếp tc đưa ra những đặc đim ni bt ca ca nhc dân gian các làn
điu dân ca, những điệu hò, điệu thưng phản ánh sinh động các cung bc
tình cm vui bun của con người. Còn nhạc cung đình là nhc dùng trong
nhng bui l tôn nghiêm ca vua chúa hoặc i ng miếu thiêng liêng nên
thường sc thái trang trng, uy nghi.
Nhà văn đã khc ha khung cảnh thiên nhiên trên sông Hương đầy mộng và
huyn ảo: “Đêm. Thành ph lên đèn như sao sa. Màn sương dày dn lên, cnh
vt m đi trong một màu trắng đục. Trăng lên. Gió mơn man dìu du. Dòng
sông trăng gợn sóng. Đêm đã v khuya. Xa xa b bên kia Thiên M hin ra m
o, ngn tháp Phước Duyên dát ánh trăng vàng”. Trên nền thiên nhiên đó, con
ngưi xut hin. H những người ngh sĩ: “Trong khoang thuyn, dàn nhc
gm đàn tranh, đàn nguyt, bà, nhị, đàn tam. c ca công mc áo dài, đi
khăn xếp, khăn đóng. Các ca nhi cất lên những khúc điu Nam nghe bun man
mác thương cảm, bi ai, vương vấn…”. Từng câu tng ch đã v nên mt bc
tranh hoàn chỉnh: “Bừng lên nhng âm thanh của đàn hoà tấu, du dương, trm
bng, réo rt m đầu đêm ca Huế… các ngón đàn trau chut như ngón nhn, m,
v, vả… Tiếng gáy bên làng Th Cương, cùng tiếng chuông chùa Thiên M
gi năm canh”. Tác gi s dng ngh thut so sánh, liệt kê, các đng t, tính t,
hình ảnh để v lên khung cảnh thiên nhiên tươi đp, hu tình nét sinh hot
văn hoá thanh lch, tinh tế, đậm đà bn sc dân tc ca x Huế.
Tóm lại sau khi đc tác phẩm “Ca Huế trên sông Hương”, Ánh Minh đã cho
thy ca Huế một nét đp trong bn sc x Huế, là điu m hn ca người
Huế.
Phân tích tác phm Ca Huế trên sông Hương - Mu 7
16
X Huế vn ni tiếng vi nhiu loi hình ngh thuật dân gian độc đáo, trong đó
ca Huế. Mt trong nhng tác phm tiêu biu viết v ca Huế Ca Huế trên
sông Hương” của tác gi Hà Ánh Minh.
M đu bài viết, tác gi đã khẳng đnh rng x Huế ni tiếng vi nhiều điệu .
Tác gi còn phân tích giá trị, nét độc đáo của các c điệu : t ng địa
phương nhuần nhuyn, din t ý tình trn vn. Tiếp đến, nhà văn khc ha
khung cảnh thiên nhiên trên sông Hương đầy mộng huyn ảo: “Đêm.
Thành ph lên đèn như sao sa. Màn sương dày dn lên, cnh vt m đi trong
mt màu trắng đục”. Tác gi t ví mình ging như một người l khách bước
xung con thuyn rồng đ thưởng thc ca Huế. Nhà văn đã miêu t chi tiết v
nhc c, nhc công và cách thc biu diễn: “Trong khoang thuyn, dàn nhc
gm đàn tranh, đàn nguyt, bà, nhị, đàn tam. c ca công mc áo dài, đi
khăn xếp, khăn đóng. Các ca nhi cất lên những khúc điu Nam nghe bun man
mác thương cm, bi ai, vương vấn…”.
Tiếp đến, nhà văn còn làm ngun gc ca ca Huế: “Ca Huế đưc hình thành
t s kết hp gia ca nhc dân gian và ca nhạc cung đình. S kết hp gia ca
nhc dân gian và ca nhạc cung đình đem li cho ca Huế nét đặc sc riêng th
hin ni dung hình thc, trong cách biu din ca ca nhi, nhc công và
trang phục…”.
Xen vào đó những câu văn cảm nhn ca tác gi v giai điệu ca ca Huế:
“Đấy là lúc các ca nhi ct lên những kc điu Nam nghe bun man mác,
thương cảm, bi ai, vương vấn như nam ai, nam nh, qu ph, nam xuân, tương
kc, hành vân. Cũng bn nhc mang âm hưởng điu Bắc pha phách điu
Nam không vui, không bun như tứ đi cnh. Th điu ca Huế sôi ni, tươi
vui, bun cm, bâng khuâng, tiếc thương ai oán… Li ca thong th, trang
trng, trong sáng gợi lên tình người, tình đất nước, trai hin, gái lch.”. Những
li nhn xét rt tinh tế, th hin s am hiu sâu sc v ca Huế.
17
Như vậy, qua văn bn, th khẳng đnh rng ca Huế là mt nh thc sinh
hoạt văn hóa - âm nhc thanh lch tao nhã, mt sn phm tinh thần đáng trân
trng và bo tn.
Phân tích tác phm Ca Huế trên sông Hương - Mu 8
Ca Huế mt hình thc sinh hoạt văn hóa - âm nhc thanh lch tao nhã, mt
sn phm tinh thần đáng trân trng và bo tồn. Điều đó được khẳng đnh qua tác
phẩm “Ca Huế trên sông Hương” của Hà Ánh Minh.
M đu bài viết, Ánh Minh khẳng đnh x Huế ni tiếng vi nhiều điu hò.
T đó, tác gi phân ch gtr, nét đc đáo của c các điu hò: t ng địa
phương nhun nhuyn, din t ý nh trn vn, th hin lòng khao khát, ni
mong ch hoài vng thiết tha ca tâm hn Huế. Tt c làm nên s đa dạng trong
các loi hình ngh thut ca Huế.
Tiếp theo, nhà văn khc ha khung cảnh thiên nhiên trên ng Hương đy
mng huyn ảo: “Đêm. Thành ph lên đèn nsao sa. Màn sương dày dn
lên, cnh vt m đi trong mt màu trắng đục”. Ánh Minh đã t ví mình
giống như một người l khách bước xung con thuyn rng - con thuyn này
xưa kia ch dành cho vua chúa để thưởng thc ca Huế. Nhà văn đã miêu t c
th, t m v nhc c: “Trong khoang thuyn, dàn nhc gm đàn tranh, đàn
nguyt, bà, nhị, đàn tam. Ngoài ra n đàn bu, sáo cặp sanh đ
nhịp…”. Cùng vi các nhc công: c ca công còn rt tr, nam mc áo dài the,
qun thng, đầu đội khăn xếp, n mặc áo dài, khăn đng duyên dáng. Huế chính
quê hương chiếc áo dài Việt Nam…”. c cách thc biu din ca Huế:
“Nhạc ng ng các nn đàn trau chut như ngón nhấn, m, v, v, ngón
bm, day, chp, búng, ngón phi, ngón rãi. Tiếng đàn lúc khoan lúc nht làm nên
tiết tấu xao động tận đáy hn người…”. Tác gi s dng ngh thut so sánh, lit
đ v lên khung cảnh thiên nhiên tươi đp, hu tình và nét sinh hoạt văn hoá
thanh lch, tinh tế, đậm đà bn sc dân tc ca x Huế.
18
Cui cùng, nvăn làm ngun gc ca ca Huế: Ca Huế đưc hình thành t
s kết hp gia ca nhc dân gian và ca nhạc cung đình. S kết hp gia ca nhc
dân gian ca nhc cung đình đem li cho ca Huế nét đc sc riêng th hin
ni dung hình thc, trong cách biu din ca ca nhi, nhc công trang
phục…”. Cùng vi đó li nhn xét v ca Huế: “Đấy lúc các ca nhi ct lên
những khúc điệu Nam nghe bun man mác, thương cảm, bi ai, vương vấn n
nam ai, nam nh, qu ph, nam xuân, tương tư kc, hành n. ng bn
nhạc mang âm hưởng điệu Bắc pha phách điu Nam không vui, không bun
như tứ đại cnh. Th điu ca Huế có sôi nổi, tươi vui, bun cm, bâng
khuâng, tiếc thương ai oán… Li ca thong th, trang trng, trong sáng gi
lên tình người, tình đất nước, trai hin, gái lch…”. Lời nhn xét tinh tế ca
ngưi ngh sĩ đích thc.
Bài viết “Ca Huế trên sông Hươngcủa Ánh Minh đã cung cp nhng kiến
thức độc đáo v ca Huế.
Phân tích tác phm Ca Huế trên sông Hương - Mu 9
Ca Huế mt hình thc sinh hoạt văn hóa - âm nhc thanh lch tao nhã, mt
sn phm tinh thần đáng trân trọng và bo tn. Văn bản Ca Huế trên sông
Hương” của Ánh Minh đã cung cp nhng kiến thc b ích v ca Huế.
M đu, tác gi đã giới thiu v x Huế, vn i nôi ca những làn điu dân
ca. Các làn điệu dân ca, điu lý Huế lần lượt được liệt kê: “hò khi đánh cá trên
sông ngòi, bin cả”. Ngoài ra còn c điệu như: “lý con sáo, hoài xuân,
lí hoài nam”. Ngoài ra, c gi cũng ch ra nét đặc trưng của từng làn điệu: “Bn
nhạc khúc lưu thu, kim tin, xuân phong, long h du dương, trm bng, réo rt,
các ngón đàn trau chut. Tiếng đànc khoan lúc nht làm nên tiết tấu xao đng
tận đáy hn ni. Những khúc điu Nam nghe bun man mác, thương cảm, bi
ai, vương vấn như: nam ai, nam bình, qu phụ, nam xuân, tương kc, hành
vân. ng bn nhạc mang âm hưởng điu Bắc phá phách điệu Nam kng
vui, không bun…”. Ch vi một đoạn văn ngắn, nhưng Anh Minh đã làm
19
đưc rng Huế mảnh đt, là cái nôi sinh ra những làn điu dân ca. c làn
điệu phong phú và đa dng, sâu sc, chan cha tình cm.
Tiếp đến, tác gi đã phân tích những nét đc sc ca loi hình ngh thut ca Huế.
Khung cảnh thiên nhiên trên ng Hương đầy mộng và huyn ảo: “Đêm.
Thành ph lên đèn như sao sa. Màn sương dày dn lên, cnh vt m đi trong
mt màu trắng đục. Trăng lên. Gió mơn man dìu dịu. Dòng sông trăng gn sóng.
Đêm đã v khuya. Xa xa b bên kia Thiên M hin ra m o, ngn tháp Phước
Duyên dát ánh trăng vàng”. Chính trong không gian này, ca Huế đưc trình din
mang li một điu thật đặc bit.
T khung cảnh thiên nhiên trên ng Hương, c gi chuyển đến kng gian
trên thuyền: “Trong khoang thuyn, dàn nhc gm đàn tranh, đàn nguyt, bà,
nhị, đàn tam. Các ca công mặc áo dài, đội khăn xếp, khăn đóng. Các ca nhi cất
lên những khúc điệu Nam nghe bun man mác thương cm, bi ai, vương vấn…”.
Tng u tng ch đã v nên mt bc tranh hoàn chnh, mt bui biu din ca
Huế: “Bng lên nhng âm thanh của đàn hoà tấu, du dương, trầm bng, réo rt
m đầu đêm ca Huế… các ngón đàn trau chut như ngón nhn, m, v, vả…
Tiếng gáy bên làng Th Cương, cùng tiếng chuông chùa Thiên M gọi năm
canh”.
những câu văn tiếp, tác gi li gii ngun gc ca ca Huế - đưc hình thành
t s kết hp gia ca nhc dân gian ca nhạc cung đình. S kết hp gia này
đã đem li cho ca Huế nét đặc sc riêng th hin ni dung hình thc, trong
cách biu din ca ca nhi, nhc công và trang phc.
Đon cui, c gi đóng vai một người l khách đang ngi trên thuyền để
thưởng thc ca Huế, t đó bc l tâm trạng, suy nghĩ của bn thân.
Tác phm Ca Huế trên ng Hươngca Hà Ánh Minh đã p phn gii thiu
v mt loi hình ngh thuật đc sc ca mảnh đt c đô Huế, một nét đp
trong bn sc x Huế, là điu tâm hn ca người Huế.
| 1/19

Preview text:


Bài Văn Mẫu Lớp 8
Phân tích tác phẩm Ca Huế trên sông Hương
Dàn ý phân tích tác phẩm Ca Huế trên sông Hương I. Mở bài
Giới thiệu về tác giả Hà Ánh Minh, văn bản Ca Huế trên sông Hương (xuất xứ,
khái quát giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật…). II. Thân bài
1. Giới thiệu về Huế - cái nôi của những làn điệu dân ca
- Các làn điệu dân ca, điệu lý ở Huế:
• Các điệu hò - hò khi đánh cá trên sông ngòi, biển cả, hò lúc cấy cày, gặt
hái, trồng cây, chăn tằm: gửi gắm một ý tình trọn vẹn.
• Chèo cạn, bài thai, hò đưa linh hồn buồn bã.
• Hò giã gạo, ru em, giã vôi, giã điệp, bài chòi, bài tiệm, nang vung: náo
nức nồng hậu tình người.
• Hò lơ, hò ô, xay lúa, hò nện: gần gũi với dân ca Nghệ Tĩnh.
• Các điệu lý: lý con sáo, lý hoài xuân, lí hoài nam...
=> Hò Huế thể hiện lòng khao khát, nỗi mong chờ hoài vọng thiết tha của tâm hồn Huế.
- Các dụng cụ âm nhạc: đàn tranh, đàn nguyệt, tì bà, nhị, đàn tam, đàn bầu, sáo, cặp sanh.
=> Huế là mảnh đất, là cái nôi sinh ra những làn điệu dân ca. Các làn điệu
phong phú và đa dạng, sâu sắc, chan chứa tình cảm. 1
2. Những đặc sắc của ca Huế trên sông Hương - Cách thức biểu diễn:
• Các ca công còn rất trẻ, nam mặc áo dài the, quần thụng, đầu đội khăn
xếp, nữ mặc áo dài, khăn đóng duyên dáng.
• Nhạc công dùng các ngón đàn trau chuốt như ngón nhấn, mổ, vỗ, vả,
ngón bấm, dây, chớp, búng, ngón phi, ngón rãi.
• Dàn nhạc cất lên tiếng đàn lúc khoan lúc nhặt làm nên tiết tấu xao động tận đáy hồn người.
=> Thanh lịch, tinh tế, mang nét dân tộc. - Cách thưởng thức:
• Thời gian: đêm, màn sương dày đặc, thành phố lên đèn như sao sa.
• Không gian: con thuyền bồng bềnh trôi trên dòng sông trăng gợn sóng.
• Cách thức: trực tiếp nghe và xem các nhạc công biểu diễn.
- Nguồn gốc của ca Huế: kết hợp giữa dòng nhạc dân gian và ca nhạc cung đình,
nhã nhạc trang trọng, uy nghi nên có thần thái của ca nhạc thính phòng.
- Thể điệu của ca Huế: có sôi nổi, tươi vui, có buồn cảm, bâng khuâng, có tiếc
thương, ai oán…Lời ca thong thả, trang trọng, trong sáng gợi nên tình người,
tình đất nước, trai hiền, gái lịch.
=> Ca Huế vừa trang trọng, vừa sôi nổi uy nghi. Nghe ca Huế là một thú vui tao nhã. III. Kết bài
Khẳng định lại giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản “Ca Huế trên sông Hương”. 2
Phân tích tác phẩm Ca Huế trên sông Hương - Mẫu 1
Việt Nam là đất nước giàu truyền thống văn hóa, lịch sử. Mỗi vùng miền có
những nét đặc sắc riêng về văn hóa. Bắc Ninh có quan họ, Tây Nguyên có cồng
chiêng… Còn đến với xứ Huế mộng mơ ta có ca Huế - nét đặc sắc của người
Huế nói riêng và của Việt Nam nói chung. Những nét nổi bật đó đã được phản
ánh một cách chi tiết qua văn bản “Ca Huế trên sông Hương” của Hà Ánh Minh.
Ca Huế trên sông Hương là văn bản nhật dụng. Tác phẩm đã giới thiệu sự
phong phú, đa dạng của ca Huế về nội dung, làn điệu, sự tinh tế trong biểu diễn
và thưởng thức. Đây là nét đẹp của cố đô Huế cần được giữ gìn và phát triển.
Mở đầu tác phẩm là sự khẳng định của Hà Ánh Minh về xứ Huế: “Xứ Huế vốn
nổi tiếng với các điệu hò. Hò khi đánh cá trên sông ngòi, biển cả, hò lúc cấy cày,
gặt hái, trồng cây, chăm tằm”. Như vậy ta có thể thấy rằng hò là nếp sinh hoạt
văn hóa quen thuộc, ăn sâu vào tiềm thức, đời sống của người dân xứ Huế.
Không chỉ dừng lại ở đó, với biện pháp liệt kê Hà Ánh Minh còn cho thấy sự đa
dạng, phong phú của các điệu hò: chèo cạn, bài thai, hò đưa linh, hò giã gạo, ru
em, hò giã vôi, giã điệp… Có vô vàn các điệu hò khác nhau thể hiện những suy
nghĩ. Những cung bậc tình cảm của con người và dù điệu hò đó có ngắn hay dài
thì nó vẫn luôn thể hiện trọn vẹn một ý tình của người hát.
Cái hay nhất, đặc sắc nhất chính là phần tác giả nói về hình thức sinh hoạt văn
hóa ca Huế được diễn ra trên sông Hương, chỉ cần đọc những nét chữ tài hoa
của tác giả ta cũng như được sống trong cái êm ái, dìu dặt của âm nhạc Huế.
Bằng sự am hiểu của mình, tác giả đã lý giải nguồn gốc của ca Huế được hình
thành từ nhạc dân gian (mang âm hưởng sôi nổi, lạc quan) kết hợp với nhạc
cung đình (tôn nghiêm, trang trọng, uy nghi). Với sự kết hợp hai yếu tố đối lập
tưởng chừng như không thể hòa hợp được với nhau nhưng lại chính là yếu tố
làm nên tính chất nổi bật nhất của ca Huế là sự đa dạng về hình thức, phong phú về sắc thái tình cảm. 3
Cách thức biểu diễn ca Huế cũng được tác giả mô tả rất chi tiết, cách vào đề vô
cùng tự nhiên: “Đêm. Thành phố lên đèn như sao sa. Màn sương dày dần lên,
cảnh vật mờ đi trong một màu trắng đục” người lữ khách bước xuống thuyền
rồng, hóng mát, ngắm trăng và thưởng thức cái tinh hoa nhất của xứ Huế ấy
chính là các làn điệu dân ca. Qua từng chặng, từng lớp lang, Hà Ánh Minh đã
cho người đọc thấy được cách thức biểu diễn, công cụ cũng như tâm tư, tình
cảm của con người nơi đây được gửi gắm qua mỗi câu hát, lời hò đó.
Nhạc cụ để chơi ca Huế cũng rất phong phú, bao gồm: đàn tranh, đàn nguyệt, tì
bà, nhị, đàn tam. Ngoài ra còn có đàn bầu, sáo và cặp sanh để gõ nhịp, dàn nhạc
thật thanh lịch, tinh tế, mang đậm tính dân tộc. Với những nhạc cụ này cùng với
các nhạc công tài hoa đã tạo nên những bài hò đặc sắc, in đậm dấu ấn trong lòng
người nghe. Biểu diễn các làn điệu Huế còn có sự góp mặt của các ca công, họ
đều là những người còn rất trẻ, nam mặc quần thụng, áo the, đầu đội khăn xếp,
nữ mặc áo dài, khăn đóng duyên dáng. Các nhạc công sử dụng những ngón đàn
trau chuốt như: nhấn, mổ, vỗ, ngón bấm… trong không gian yên tĩnh những âm
thanh ấy hòa quyện vào nhau du dương, trầm bổng, réo rắt khiến cả khung cảnh
và con người như bừng tỉnh giấc, làm xao động cõi sâu thẳm nhất trong lòng mỗi con người.
Để thưởng thức trọn vẹn cái hay cái đẹp của ca Huế, thì lựa chọn khung cảnh
cũng hết sức quan trọng. Phải là trên một con thuyền rồng, lênh đênh giữa dòng
sông Hương mơ mộng, với ánh trăng trải vàng khắp mọi nơi, không gian huyền
ảo, sóng vỗ nhẹ vào mạn thuyền… không gian ấy tạo nên sự cổ kính, trang
trọng nhưng đồng thời cũng hết sức hòa hợp với thiên nhiên. Không chỉ vậy
không gian đó làm tâm hồn ta thêm thanh tịnh, trong sạch để cảm nhận tất cả
những gì tinh túy nhất của ca Huế. Làn điệu ca Huế đa dạng, phong phú khi
buồn bã, bi ai khi lại sôi nổi, vui tươi như chính những cung bậc cảm xúc của con người nơi đây. 4
Bài viết đã thể hiện những nét nghệ thuật đặc sắc của bút kí kết hợp với nghị
luận, miêu tả và biểu cảm của tác giả. Bằng biện pháp liệt kê tác giả đã cho thấy
nhiều nét đặc sắc, đặc trưng riêng của làn điệu dân ca xứ Huế. Nhà văn vừa liệt
kê vừa kết hợp với bình luận giúp người đọc hình dung rõ hơn về sự phong phú
của các làn điệu, sự sâu sắc và tâm hồn con người Huế gửi gắm qua mỗi câu ca, lời hát đó.
Chỉ với một bài viết ngắn gọn, cô đọng và sâu sắc tác giả đã làm nổi bật những
nét đặc sắc của ca Huế. Nét tinh hoa của xứ Huế - ca Huế được gói gọn trong
lớp ngôn từ giản dị, mượt mà, nhẹ nhàng giàu tình cảm. Cho thấy tình yêu sâu
nặng của tác giả với văn hóa, con người nơi đây.
Phân tích tác phẩm Ca Huế trên sông Hương - Mẫu 2
“Ca Huế trên sông Hương” là một bài tùy bút đặc sắc, giàu chất thơ của Hà Ánh
Minh đã đăng trên báo “Người Hà Nội”. Bài tùy bút đã ngợi ca vẻ đẹp phong
phú, đặc sắc, độc đáo của những điệu hò, bài lý, những bài dân ca Huế, những
khúc nhạc, những tiếng đàn réo rắt du dương đầy sức quyến rũ, thể hiện một
cách tuyệt đẹp tâm hồn con người Huế xưa và nay.
Hà Ánh Minh cho biết “xứ Huế nổi tiếng với các điệu hò” như: chèo cạn, bài
thai, hò đưa linh, hò giã gạo, hò mái nhì, hò mái đẩy, ru em, giã điệp, giã vôi,
bài chòi, bài tiệm, nàng vung... Bà con xứ Huế cất tiếng hò trong lao động sản
xuất, hay trong mọi sinh hoạt đồng quê, “hò khi đánh cá trên sông ngòi, biển cả,
hò lúc cày cấy, gặt hái, trồng cây, chăn tằm”... Hò xứ Huế, ý tình “trọn vẹn”, từ
ngữ địa phương được dùng “nhuần nhuyễn”, ngôn ngữ diễn tả “thật tài ba
phong phú”. Giọng điệu cũng muôn màu muôn vẻ: hồ đưa kinh (tông tiễn linh
hồn) thì “buồn bã”; chèo cạn, hò giã gạo, hò mái nhì, mái đẩy, bài chòi... thì
“náo nức, nồng hậu tình người". Các điệu hò lơ, hò xay lúa, hò nện... “thể hiện
lòng khát khao, nỗi mong chờ hoài vọng thiết tha của tâm hồn Huế”. Dân ca 5
Huế còn nổi tiếng với các điệu lý rất tình tứ, dịu ngọt như: lý con sáo, lí hoài xuân, lí hoài nam...
Thú nghe ca Huế tao nhã, đầy sức quyến rũ. Ca Huế là sự kết hợp hài hòa giữa
dòng ca nhạc dân gian đậm đà, đắm say và ca nhạc cung đình, nhã nhạc “trang
trọng uy nghi”. Ca Huế rất phong phú, thể hiện theo hai dòng lớn: điệu Bắc và
điệu Nam với trên sáu mươi tác phẩm thanh nhạc và khí nhạc. Điệu Nam như
nam ai, nam bình, quả phụ, nam xuân, tương tư khúc, hành vân... thì “buồn man
mác, thương cảm, bi ai, vương vấn”.
Ca Huế rất phong phú, đa dạng, biến hóa về âm hưởng, thể điệu và lời ca. Âm
hưởng các bản nhạc điệu Bắc pha phách điệu Nam thì “không vui, không buồn”
như “tứ đại cảnh”. Thể hiện ca Huế có “sôi nổi, tươi vui, có buồn cảm, bâng
khuâng, có tiếc thương ai oán”. Lời ca thì trăm màu trăm vẻ: “thong thả, trang
trọng, trong sáng gợi lên tình người, tình đất nước, trai hiền, gái lịch”:
Đặc biệt, ca Huế còn rất hấp dẫn đối với du khách vì không gian trình diễn là
trên một con thuyền rộng to và dài, đầu rồng như muốn bay lên; sàn gỗ bào
nhẵn, mui vòm trang trí lộng lẫy. Đêm xuống, màn sương dày lên. Trăng lên.
Gió mơn man dìu dịu. Dòng sông Hương gợn sóng. Con thuyền bồng bềnh.
Những đêm ca Huế tuyệt vời như vậy.
Dàn nhạc dân tộc trong đêm ca Huế có đàn tranh, đàn nguyệt, tỳ bà, đàn nhị,
đàn tam, đàn bầu, sáo, cặp sanh để gõ nhịp, có đủ mặt anh tài tham gia.
Các ca công rất trẻ, nam với áo dài the, quần thụng, khăn xếp; nữ rất xinh đẹp,
mặc áo dài, khăn đóng, duyên dáng. Nghệ thuật biểu diễn vô cùng điêu luyện,
đủ các ngón đàn trau chuốt như: ngón nhấn, mổ, vỗ, vả, ngón bấm, dây, chớp,
búng, ngón phi, ngón rãi..., nghe rất du dương, trầm bổng, réo rắt, lúc khoan lúc
nhặt “làm nên tiết tấu xao động tận đáy hồn người”. 6
Hòa cùng tiếng đàn, nhịp phách là “sóng vỗ ru mạn thuyền”, là tiếng gà gáy bên
làng Thọ Xương, tiếng chuông chùa Thiên Mụ gọi năm canh... Đêm đã khuya,
chùa Thiên Mụ mờ ảo, ngọn tháp Phước Duyên dát vàng... Khung cảnh ấy thật
huyền ảo, thơ mộng. Giữa không gian ấy lúc đêm đã về khuya, các ca nhí đẹp
như những nàng tiên cất lên những điệu Nam “nghe buồn man mác, thương cảm,
bi ai, vương vấn”. Đúng như tác giả đã nói: “Thú nghe ca Huế tao nhã, đầy sức
quyến rũ”. Gà gáy đã sang canh mà trong khoang thuyền “vẫn đầy ắp lời ca, tiếng nhạc”.
Hà Ánh Minh - một lữ khách thích giang hồ, lần đầu được thưởng thức một đêm
ca Huế trên sông Hương không bao giờ có thể quên. Lúc bước xuống thuyền
rồng “với hồn thơ lai láng, tình người nồng hậu”. Lúc nằm trên dòng Hương thơ
mộng để nghe ca Huế “với tâm trạng chờ đợi rộn lòng”. Say đắm trong lời ca
tiếng nhạc du dương, tác giả cảm thấy: “Không gian như lắng đọng. Thời gian
như ngừng trôi”. Ca Huế, chính là nội tâm con gái Huế “thật phong phú và âm
thầm, kín đáo và sâu thẳm”. Nhận xét ấy rất xác đáng, rất phong tình và tài hoa.
Câu văn như rung động, cảm xúc dồn nén lại, lắng đọng và bâng khuâng.
Qua bài tùy bút Ca Huế trên sông Hương, tác giả đã dành những lời đẹp nhất,
hay nhất ngợi ca một thú chơi tao nhã của con người núi Ngự sông Hương đã
bao đời nay. Hò Huế, ca Huế và những tiếng đàn réo rắt du dương trong những
đêm trăng ca Huế trên sông Hương là một nét đẹp của miền văn hóa Huế rất
đáng trân trọng và tự hào.
Phân tích tác phẩm Ca Huế trên sông Hương - Mẫu 3
Mảnh đất Huế, con người Huế, văn hóa Huế không chỉ là đề tài cho âm nhạc,
hội họa mà cho cả văn chương. Có biết bao nhiêu bài thơ nói về Huế, có biết
bao nhiêu nhà văn xuất thân từ Huế. Từ xa xưa Huế đang mang cho mình một
nét đẹp dịu dàng mơ mộng. Để góp phần tôn vinh những vẻ đẹp của Huế tác giả 7
Hà Ánh Minh đã trình làng một bài bút kí Ca Huế trên sông Hương để ca ngợi nét văn hóa nơi này.
Trước hết tác giả trình bày sự đa dạng và phong phú của ca Huế cũng như
những nhạc cụ dân tộc nơi này. Ca Huế vô cùng phong phú nó gồm nhiều thể
loại và mang những âm hưởng khác nhau. Bằng cách liệt kê những thể loại của
ca Huế tác giả đã mở ra một vùng văn hóa vô cùng đặc sắc trước mắt người đọc.
Bên cạnh những thể loại ca Huế thì không thể không kể đến những nhạc cụ dân
tộc truyền thống. Đó là chiếc đàn tranh, đàn nguyệt, tì bà, cặp sanh….
Để làm nên sự hấp dẫn của ca Huế thì không thể kể đến nghệ thuật biểu diễn.
Một bài hát có hay đến đâu mà mang cho một người không biết hát không biết
biểu diễn thì nó chẳng còn giá trị gì. Những ca công mặc quần áo đẹp, những
nhạc công sử dụng nhiều ngón đàn điêu luyện. Khi ca công cất lên tiếng và khi
nhạc công cất lên tiếng đàn thì hai thứ âm thanh đó hòa quyện với nhau âm vang trên sông nước.
Ca Huế vốn phong phú và hấp dẫn thế nhưng nó chỉ thực sự trọn vẹn khi con
người ta thưởng thức ca Huế trên sông Hương. Khác với những thể loại âm
nhạc khác, phải được nghe ca Huế ở trên dòng sông mới đúng chất ca Huế.
Ngồi trên sông nước mênh mông nghe âm thanh vang vang và náo nức đợi chờ.
Vậy nguồn gốc của ca Huế là từ đâu? Ca Huế được kết hợp từ hai thể loại âm
nhạc xưa, đó là nhạc dân gian và nhạc cung đình. Đó là sự kết hợp giữa sự ấm
áp tình người, bình dị thân thương với sự tôn nghiêm kính cẩn.
Qua đây ta có thể thấy được nét đẹp văn hóa Huế mà cụ thể là ca Huế. Nó
không chỉ có nguồn gốc đặc biệt mà còn hấp dẫn và hay khi được trình diễn ở
trên sông Hương. Tác giả bằng kinh nghiệm và hiểu biết của mình đã trình bày
thật chi tiết về nghệ thuật xứ Huế.
Phân tích tác phẩm Ca Huế trên sông Hương - Mẫu 4 8
Qua những áng văn chương, chúng ta đã được thưởng thức biết bao nét đẹp của
nhiều vùng đất nước. Ở miền Bắc, tiêu biểu là Hà Nội, có cốm Vòng thơm dẻo,
có mùa xuân dịu dàng... Ở miền Nam, tiêu biểu có Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí
Minh - cảnh ngọc ngà, người nhân hậu... Còn ở miền Trung, vùng đất ở giữa
thân hình Tổ quốc Việt Nam - cố đô Huế thì sao? Nhiều nghệ sĩ xưa và nay
từng gọi Huế là vùng đất mộng và thơ. Một trong những chất mộng và thơ ấy
của Huế là kho tàng những bài ca dao - dân ca, là những cuộc biểu diễn và
thưởng thức ca nhạc Huế trên sông Hương vào những đêm trăng trong, gió mát.
Đấy là một nét đẹp văn hoá của xứ Huế. Đọc bài bút ký Ca Huế trên sông
Hương của Hà Ánh Minh, chúng ta sẽ được tham dự, thưởng thức một sinh hoạt
đậm màu sắc văn hoá độc đáo của vùng đất miền Trung ruột thịt ấy.
“Xứ Huế vốn nổi tiếng với các điệu hò…” - tác giả Hà Ánh Minh nhận xét như
thế. Và đã điểm qua một số làn điệu dân ca Huế với những đặc điểm nổi bật
đáng ghi nhớ: chèo cạn, bài thai, hò đưa linh buồn bã. Hò giã gạo, ru em, giã vôi,
giã điệp, bài chòi, bài tiệm, nàng vung náo nức nồng hậu tình người. Hò lơ, hò ô,
xay lúa, hò nện thì gần gũi với dân ca Nghệ Tĩnh. Ngoài ra còn có các điệu lý
như lý con sáo, lý hoài xuân, lí hoài nam... Tuy mỗi làn điệu mang âm sắc, tiết
tấu khác nhau, nhưng dường như dân ca xứ Huế đều giống nhau là: “Thể hiện
lòng khao khát, nỗi mong chờ hoài vọng thiết tha của tâm hồn Huế”. Phải chăng
đó là tình yêu quê hương, đất nước, là tình người nhân hậu thuỷ chung, là
những khát vọng về cuộc sống luôn được ấm no, hạnh phúc... hoà trong tâm hồn
Việt Nam ở mọi miền đất nước?
Sau khi suy ngẫm, tìm hiểu về kho tàng các điệu hò, bài hát dân gian xứ Huế,
tác giả đưa người đọc xuống thuyền rồng, tham dự một đêm trăng nghe ca nhạc
Huế. Giữa thuyền là “một sàn gỗ bào nhẵn có mui vòm được trang trí lộng lẫy,
xung quanh thuyền có hình rồng và trước mũi là một đầu rồng như muốn bay
lên…”. Tuy nhỏ, nhưng con thuyền vẫn đủ không gian của một sân khấu ca
nhạc. Điều khác sân khấu trong rạp là khán giả và người biểu diễn cận kề bên 9
nhau thân mật như người nhà. Trước khi thưởng thức ca nhạc, ta hãy ngắm nhìn
các diễn viên. Đấy cũng là những con người đẹp quý và không kém sang trọng!
Các ca công nam mặc áo dài the, quần thụng, đầu đội khăn xếp, nữ mặc áo dài,
khăn đóng duyên dáng. Nhìn ra không trung, cảnh Huế hoà với con người, chiếc
thuyền cũng đẹp và thơ mộng làm sao. “Trăng lên. Gió mơn man, dìu dịu. Dòng
sông trăng gợn sóng. Con thuyền bồng bềnh. Đêm nằm trên dòng Hương thơ
mộng để nghe ca Huế, với tâm trạng chờ đợi rộn lòng…”. Ngòi bút miêu tả và
biểu cảm của tác giả êm nhẹ, trong trẻo và say đắm mơ mộng làm sao. Thưởng
thức ca nhạc như thế đúng là một sinh hoạt văn hoá dân gian, khác hẳn nghe ca
nhạc trong rạp hát hoặc bằng, đĩa tại gia đình... Sinh hoạt văn hoá dân gian
thường mang tính nguyên hợp, nghĩa là nó hoà đồng, tổng hợp, mà ở đó, không
gian, người diễn xướng và người thưởng thức... đồng hiện, gắn bó với nhau tạo
nên bức tranh cuộc sống sinh động, lôi cuốn.
Buổi diễn xướng bắt đầu. Cả không gian, ánh trăng, mặt nước, lòng người cùng
bừng lên với những âm thanh của các loại nhạc khí hoà hợp với giọng ca dìu dặt,
uyển chuyển của các ca công. Những bản nhạc cổ mang những cái tên độc đáo:
“lưu thuỷ, kim tiền, xuân phong, long hổ…” - ngân lên dưới các ngón đàn tài
hoa, trau chuốt “nhấn, mổ, vỗ, vả, ngón bấm, dây, chớp, búng, ngón phi, ngón
rãi…”. Tiếng đàn khoan nhặt làm xao động tận đáy hồn người. Những lời ca
cùng ngân lên hoà trong thanh sắc của tiếng đàn, nhịp phách. Khúc điệu Nam -
Nam ai, Nam bình, quả phụ, nam xuân, tương tư khúc, hành vân nghe buồn man
mác, thương cảm, bi ai, vương vấn. Khúc tứ đại cảnh mang âm hưởng điệu Bắc
pha điệu Nam không buồn không vui mà làng lủng biết bao nỗi niềm. Tất cả,
âm thanh, lời hát, ánh trăng, sóng nước, tâm hồn người nghệ sĩ và người thưởng
thức hòa quyện với nhau khi sôi nổi, tươi vui, lúc bâng khuâng, tiếc thương, ai
oán, khi thong thả, trang trọng, lúc dồn dập, thiết tha gợi lên tình người, tình đất
nước, trai hiền, gái lịch... Nhà văn Hà Ánh Minh thật tinh tế, đắm say khi vừa
miêu tả phong cảnh, vừa ghi âm các bản nhạc, lời ca, vừa suy ngẫm, nhận diện 10
tên các tác phẩm dân gian đặc sắc xứ Huế. Hoà trong cảm nhận, nghĩ suy ấy của
tác giả, chúng ta hiểu thêm nhiều điệu thức, bài ca độc đáo của Huế mộng và thơ.
Ca Huế là sự hòa quyện, giao lưu giữa chất dân gian mộc mạc và chất bác học
trau chuốt, đạt tới độ hoàn thiện, hoàn mỹ. Vì thế, thưởng thức ca Huế, nhất là
trong khung cảnh đêm trăng ngời sáng. Trên dòng Hương Giang bồng bềnh, cận
kề ngay cạnh các nghệ sĩ nam thanh nữ tú là một thú vui tao nhã đầy sức quyến
rũ. Nói khác đi, đây là một sinh hoạt văn hoá thanh cao, lịch sự, dễ gây được
cảm tình và lòng yêu mến giữa con người với con người, giữa con người với thiên nhiên.
Cảnh và người xứ Huế mộng và thơ. Tác giả đã sử dụng ngòi bút miêu tả hài
hoà với kể chuyện; biểu ý hài hoà với biểu cảm, liệt kê được khá nhiều danh từ
gọi tên các bài ca, các khúc nhạc, nhạc cụ; hài hoà với nhiều tính từ, động từ
đặc tả tính chất, động tác; câu văn dài ngắn, khoan nhật, co duỗi, lên bổng,
xuống trầm... đã tái hiện được một bức tranh sinh động của đêm nghe ca Huế
trên sông Hương. Nghệ thuật ấy, ý và tình ấy phần nào đã tương xứng với
những nét đẹp văn hoá của xứ Huế....
Qua văn bản “Ca Huế trên sông Hương”, chúng ta hiểu thêm một sinh hoạt văn
hoá độc đáo của xứ Huế, biết thêm nhiều điều về kho tàng dân ca, ca nhạc ở
vùng đất cố đô... Từ đó, chúng ta thêm yêu mến, tự hào vẻ một địa danh miền
Trung của Tổ quốc chúng ta - Huế mộng và thơ - yêu mến thêm những bài ca,
điệu nhạc hài hoà chất dân dã và chất cung đình của Huế.
Phân tích tác phẩm Ca Huế trên sông Hương - Mẫu 5
Việt Nam - một đất nước giàu truyền thống văn hóa, nghệ thuật. Những nét đẹp
độc đáo đó đã trở thành nguồn cảm hứng sáng tác của rất nhiều nhà văn, nhà thơ.
Tiêu biểu là văn bản “Ca Huế trên sông hương” của Hà Ánh Minh. 11
Mở đầu tác phẩm, Hà Ánh Minh khéo léo gợi nhắc về sự khởi nguồn của những
điệu hò xứ Huế: “Xứ Huế vốn nổi tiếng với các điệu hò, hò khi đánh cá trên
sông ngòi, biển cả, hò lúc cấy cày, gặt hái, trồng cây, chăm tằm”. Chẳng biết tự
bao giờ, hò đã trở thành nếp sinh hoạt văn hóa quen thuộc của người Huế. Nó
ăn sâu vào tiềm thức của người dân nơi đây, trở thành một phần không thể thiếu của cuộc sống.
Tác giả đã sử dụng thành công biện pháp liệt kê để thể hiện sự đa dạng phong
phú của những điệu hò. Không chỉ có một hai điệu, chèo ở Huế có vô vàn điệu
khác nhau: chèo cạn, bài thai, hò đưa linh, hò giã gạo, ru em, hò giã vôi, giã
điệp... Mỗi điệu hò lại mang một suy nghĩ, chứa đựng những cung bậc cảm xúc
khác nhau. Dù ngắn dù dài luôn gửi gắm trọn vẹn tình ý của người hát, tha thiết,
lay động tâm hồn. Để rồi từ đó, tác giả đi vào giới thiệu hình thức sinh hoạt văn
hóa ca Huế trên sông Hương. Dưới ngòi bút tài hoa và tình yêu dành cho ca Huế,
người đọc như được sống trong sự êm ái, sâu lắng của âm nhạc xứ Huế, chân thực đến lạ thường.
Tiếp đến, Hà Ánh Minh lý giải nguồn gốc của ca Huế. Ca Huế là sự kết hợp hài
hòa của nhạc dân gian với nhạc cung đình. Chính vì vậy, nó vừa mang âm
hưởng sôi nổi, lạc quan vừa có sự tôn nghiêm, trang trọng và uy nghi. Sự kết
hợp của hai âm hưởng mang tố chất đối lập đã tạo ra sự độc đáo nổi bật của Ca
Huế, cả về hình thức biểu đạt lẫn sắc thái tình cảm.
Sau khi rõ sự khởi nguồn của Ca Huế, Hồ Minh Ánh tiếp tục đem tới cho người
đọc cái nhìn vô cùng cụ thể về cách thức biểu diễn loại hình nghệ thuật độc đáo
này. Khung cảnh ấy hiện lên thật tự nhiên và chân thực. Không phải ban ngày
náo nhiệt, không phải nơi phòng kín bày biện phong cách cổ xưa. Địa điểm và
thời gian thưởng thức ca Huế cực kỳ mới lạ. Đó là khi màn đêm buông xuống,
“Đêm. Thành phố lên đèn như sao sa. Màn sương dày dần lên, cảnh vật mờ đi
trong một màu trắng đục”. Người lữ khách bước xuống thuyền rồng, vừa tận
hưởng những cơn gió trong lành mát rượi, vừa tắm mình dưới ánh trăng, vừa
thưởng thức các làn điệu dân ca - cái tinh hoa bậc nhất của xứ Huế. Từng câu 12
từng chữ, từng lớp từng làng, lần lượt gợi lên cho chúng ta bức tranh hoàn chỉnh
về cách thức biểu diễn, công cụ biểu diễn. Cũng như cảm xúc, tâm trạng của
con người được gửi gắm trọn vẹn qua từng câu hát, từng làn điệu.
Nhạc cụ biểu diễn ca Huế rất phong phú. Bao gồm nhiều loại nhạc cụ truyền
thống của dân tộc như: đàn tranh, đàn nguyệt, tì bà, nhị, đàn tam. Phụ trợ thêm
còn có đàn bầu, sáo và cặp sanh để gõ nhịp, dàn nhạc thật thanh lịch, tinh tế,
mang đậm tinh hoa dân tộc. m điệu tạo thành từ nhạc cụ hòa cùng sự khéo léo,
tài hoa của các nhạc công tạo nên dấu ấn sâu đậm trong lòng người nghe về
những điệu hồ có một không hai.
Bên cạnh đó, không thể không nhắc đến sự góp mặt của những ca công. Họ là
những người trẻ tuổi, khoác lên mình trang phục truyền thống, nam mặc quần
thụng, áo the, đầu đội khăn xếp, nữ mặc áo dài, khăn đóng duyên dáng. Họ sử
dụng những ngón tay khéo léo, chau chuốt mượt mà đàn: nhấn, mổ, vỗ, ngón
bấm... cùng nhau tạo nên những âm điệu say đắm lòng người. Trong không gian
yên tĩnh về đêm, những âm thanh tạo ra nhờ những người tài hoa nghệ sĩ đan
quyện vào nhau, du dương, trầm bổng, lay động tới tận linh hồn mỗi con người.
Và để thưởng thức trọn vẹn cái đẹp của ca Huế, việc lựa chọn khung cảnh là vô
cùng trọng yếu. Như Hà Minh Ánh nói, nơi thưởng thức ca Huế phải là con
thuyền rồng lênh đênh trôi nổi giữa dòng sông Hương thơ mộng. Khi màn đêm
đã buông và ánh trăng bàng bạc bao phủ khắp nơi, lung linh huyền bí như chốn
bồng lai tiên cảnh. Vừa cổ kính, nghiêm trang vừa hòa hợp với thiên nhiên tươi
đẹp. Tâm hồn người nghe cũng bỗng chốc được gột rửa, thanh tịnh, trong sạch,
không vướng bận, không lo âu. Từ đó mới cảm nhận được trọn vẹn những gì
tinh túy, giá trị nhất của ca Huế. Cảm nhận được trọn vẹn những cung bậc cảm
xúc của con người nơi đây.
Có thể nói, bài viết là sự kết hợp thành công những đặc sắc của nghệ thuật bút
kí với nghị luận, miêu tả và biểu cảm. Ngôn từ mượt mà, giản dị mà giàu tình
cảm. Đặc biệt, việc sử dụng thành công và khéo léo biện pháp liệt kê, tác giả đã
đem đến cho người đọc nhiều hiểu biết về nét đặc trưng riêng của làn điệu dân 13
ca xứ Huế. Qua đó, không chỉ giới thiệu về ca Huế trên sông Hương, tác giả còn
ngợi ca vẻ đẹp tâm hồn con người Huế thể hiện trong mỗi câu ca, lời hát, gửi
gắm tình yêu tha thiết của mình dành cho văn hóa nghệ thuật, dành cho ca Huế và con người Huế.
Một bài viết ngắn gọn, súc tích nhưng ẩn chứa nhiều giá trị sâu sắc. Nhờ đó,
những người vốn chưa một lần đặt chân đến xứ Huế mộng mơ lại như được
sống trong không gian ngân nga những làn điệu dân ca trữ tình đằm thắm. Bất
tri bất giác, thêm yêu mảnh đất ấy vô cùng.
Phân tích tác phẩm Ca Huế trên sông Hương - Mẫu 6
Ca Huế là một hình thức sinh hoạt văn hóa - âm nhạc thanh lịch và tao nhã, một
sản phẩm tinh thần đáng trân trọng và bảo tồn. Đến với Ca Huế trên sông
Hương, Hà Ánh Minh đã giúp người đọc cảm nhận được rõ điều đó.
Đầu tiên, tác giả đã sử dụng biện pháp liệt kê để cho thấy sự phong phú của các
làn điệu xứ Huế. Nơi đây vốn nổi tiếng với các điệu hò: “hò khi đánh cá trên
sông ngòi, biển cả”. Ngoài ra còn có các điệu lý như: “lý con sáo, lí hoài xuân,
lí hoài nam”. Hà Ánh Minh còn chỉ rõ nét đặc trưng của từng làn điệu: “Bốn
nhạc khúc lưu thuỷ, kim tiền, xuân phong, long hổ du dương, trầm bổng, réo rắt,
các ngón đàn trau chuốt. Tiếng đàn lúc khoan lúc nhặt làm nên tiết tấu xao động
tận đáy hồn người. Những khúc điệu Nam nghe buồn man mác, thương cảm, bi
ai, vương vấn như: nam ai, nam bình, quả phụ, nam xuân, tương tư khúc, hành
vân. Cũng có bản nhạc mang âm hưởng điệu Bắc phá phách điệu Nam không
vui, không buồn…”. Ca Huế có những giá trị nổi bật là sự phong phú, đa dạng
về làn điệu nhạc cụ, nhạc khúc và sâu sắc, thấm thía về tình cảm.
Cùng với đó, tác giả còn lý giải nguồn gốc của ca Huế. Những làn điệu ca Huế
mang những nét đặc trưng của đất và người xứ Huế. Ca Huế được hình thành từ
sự kết hợp giữa ca nhạc dân gian và ca nhạc cung đình. Sự kết hợp giữa ca nhạc
dân gian và ca nhạc cung đình đem lại cho ca Huế nét đặc sắc riêng thể hiện ở
nội dung và hình thức, trong cách biểu diễn của ca nhi, nhạc công và trang 14
phục… Chính vì vậy, nó vừa mang âm hưởng sôi nổi, lạc quan vừa có sự tôn
nghiêm, trang trọng và uy nghi.
Tác giả tiếp tục đưa ra những đặc điểm nổi bật của ca nhạc dân gian là các làn
điệu dân ca, những điệu hò, điệu lý thường phản ánh sinh động các cung bậc
tình cảm vui buồn của con người. Còn nhạc cung đình là nhạc dùng trong
những buổi lễ tôn nghiêm của vua chúa hoặc nơi tông miếu thiêng liêng nên
thường có sắc thái trang trọng, uy nghi.
Nhà văn đã khắc họa khung cảnh thiên nhiên trên sông Hương đầy mơ mộng và
huyền ảo: “Đêm. Thành phố lên đèn như sao sa. Màn sương dày dần lên, cảnh
vật mờ đi trong một màu trắng đục. Trăng lên. Gió mơn man dìu dịu. Dòng
sông trăng gợn sóng. Đêm đã về khuya. Xa xa bờ bên kia Thiên Mụ hiện ra mờ
ảo, ngọn tháp Phước Duyên dát ánh trăng vàng”. Trên nền thiên nhiên đó, con
người xuất hiện. Họ là những người nghệ sĩ: “Trong khoang thuyền, dàn nhạc
gồm đàn tranh, đàn nguyệt, tì bà, nhị, đàn tam. Các ca công mặc áo dài, đội
khăn xếp, khăn đóng. Các ca nhi cất lên những khúc điệu Nam nghe buồn man
mác thương cảm, bi ai, vương vấn…”. Từng câu từng chữ đã vẽ nên một bức
tranh hoàn chỉnh: “Bừng lên những âm thanh của đàn hoà tấu, du dương, trầm
bổng, réo rắt mở đầu đêm ca Huế… các ngón đàn trau chuốt như ngón nhấn, mổ,
vỗ, vả… Tiếng gà gáy bên làng Thọ Cương, cùng tiếng chuông chùa Thiên Mụ
gọi năm canh”. Tác giả sử dụng nghệ thuật so sánh, liệt kê, các động từ, tính từ,
hình ảnh để vẽ lên khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp, hữu tình và nét sinh hoạt
văn hoá thanh lịch, tinh tế, đậm đà bản sắc dân tộc của xứ Huế.
Tóm lại sau khi đọc tác phẩm “Ca Huế trên sông Hương”, Hà Ánh Minh đã cho
thấy ca Huế là một nét đẹp trong bản sắc xứ Huế, là điệu tâm hồn của người Huế.
Phân tích tác phẩm Ca Huế trên sông Hương - Mẫu 7 15
Xứ Huế vốn nổi tiếng với nhiều loại hình nghệ thuật dân gian độc đáo, trong đó
có ca Huế. Một trong những tác phẩm tiêu biểu viết về ca Huế là “Ca Huế trên
sông Hương” của tác giả Hà Ánh Minh.
Mở đầu bài viết, tác giả đã khẳng định rằng xứ Huế nổi tiếng với nhiều điệu hò.
Tác giả còn phân tích giá trị, nét độc đáo của các các điệu hò: từ ngữ địa
phương nhuần nhuyễn, diễn tả ý tình trọn vẹn. Tiếp đến, nhà văn khắc họa
khung cảnh thiên nhiên trên sông Hương đầy mơ mộng và huyền ảo: “Đêm.
Thành phố lên đèn như sao sa. Màn sương dày dần lên, cảnh vật mờ đi trong
một màu trắng đục”. Tác giả tự ví mình giống như một người lữ khách bước
xuống con thuyền rồng để thưởng thức ca Huế. Nhà văn đã miêu tả chi tiết về
nhạc cụ, nhạc công và cách thức biểu diễn: “Trong khoang thuyền, dàn nhạc
gồm đàn tranh, đàn nguyệt, tì bà, nhị, đàn tam. Các ca công mặc áo dài, đội
khăn xếp, khăn đóng. Các ca nhi cất lên những khúc điệu Nam nghe buồn man
mác thương cảm, bi ai, vương vấn…”.
Tiếp đến, nhà văn còn làm rõ nguồn gốc của ca Huế: “Ca Huế được hình thành
từ sự kết hợp giữa ca nhạc dân gian và ca nhạc cung đình. Sự kết hợp giữa ca
nhạc dân gian và ca nhạc cung đình đem lại cho ca Huế nét đặc sắc riêng thể
hiện ở nội dung và hình thức, trong cách biểu diễn của ca nhi, nhạc công và trang phục…”.
Xen vào đó là những câu văn cảm nhận của tác giả về giai điệu của ca Huế:
“Đấy là lúc các ca nhi cất lên những khúc điệu Nam nghe buồn man mác,
thương cảm, bi ai, vương vấn như nam ai, nam bình, quả phụ, nam xuân, tương
tư khúc, hành vân. Cũng có bản nhạc mang âm hưởng điệu Bắc pha phách điệu
Nam không vui, không buồn như tứ đại cảnh. Thể điệu ca Huế có sôi nổi, tươi
vui, có buồn cảm, bâng khuâng, có tiếc thương ai oán… Lời ca thong thả, trang
trọng, trong sáng gợi lên tình người, tình đất nước, trai hiền, gái lịch.”. Những
lời nhận xét rất tinh tế, thể hiện sự am hiểu sâu sắc về ca Huế. 16
Như vậy, qua văn bản, có thể khẳng định rằng ca Huế là một hình thức sinh
hoạt văn hóa - âm nhạc thanh lịch và tao nhã, một sản phẩm tinh thần đáng trân trọng và bảo tồn.
Phân tích tác phẩm Ca Huế trên sông Hương - Mẫu 8
Ca Huế là một hình thức sinh hoạt văn hóa - âm nhạc thanh lịch và tao nhã, một
sản phẩm tinh thần đáng trân trọng và bảo tồn. Điều đó được khẳng định qua tác
phẩm “Ca Huế trên sông Hương” của Hà Ánh Minh.
Mở đầu bài viết, Hà Ánh Minh khẳng định xứ Huế nổi tiếng với nhiều điệu hò.
Từ đó, tác giả phân tích giá trị, nét độc đáo của các các điệu hò: từ ngữ địa
phương nhuần nhuyễn, diễn tả ý tình trọn vẹn, thể hiện lòng khao khát, nỗi
mong chờ hoài vọng thiết tha của tâm hồn Huế. Tất cả làm nên sự đa dạng trong
các loại hình nghệ thuật của Huế.
Tiếp theo, nhà văn khắc họa khung cảnh thiên nhiên trên sông Hương đầy mơ
mộng và huyền ảo: “Đêm. Thành phố lên đèn như sao sa. Màn sương dày dần
lên, cảnh vật mờ đi trong một màu trắng đục”. Hà Ánh Minh đã tự ví mình
giống như một người lữ khách bước xuống con thuyền rồng - con thuyền này
xưa kia chỉ dành cho vua chúa để thưởng thức ca Huế. Nhà văn đã miêu tả cụ
thể, tỉ mỉ về nhạc cụ: “Trong khoang thuyền, dàn nhạc gồm đàn tranh, đàn
nguyệt, tì bà, nhị, đàn tam. Ngoài ra còn có đàn bầu, sáo và cặp sanh để gõ
nhịp…”. Cùng với các nhạc công: “Các ca công còn rất trẻ, nam mặc áo dài the,
quần thụng, đầu đội khăn xếp, nữ mặc áo dài, khăn đống duyên dáng. Huế chính
là quê hương chiếc áo dài Việt Nam…”. Và cả cách thức biểu diễn ca Huế:
“Nhạc công dùng các ngón đàn trau chuốt như ngón nhấn, mổ, vỗ, vả, ngón
bấm, day, chớp, búng, ngón phi, ngón rãi. Tiếng đàn lúc khoan lúc nhặt làm nên
tiết tấu xao động tận đáy hồn người…”. Tác giả sử dụng nghệ thuật so sánh, liệt
kê để vẽ lên khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp, hữu tình và nét sinh hoạt văn hoá
thanh lịch, tinh tế, đậm đà bản sắc dân tộc của xứ Huế. 17
Cuối cùng, nhà văn làm rõ nguồn gốc của ca Huế: “Ca Huế được hình thành từ
sự kết hợp giữa ca nhạc dân gian và ca nhạc cung đình. Sự kết hợp giữa ca nhạc
dân gian và ca nhạc cung đình đem lại cho ca Huế nét đặc sắc riêng thể hiện ở
nội dung và hình thức, trong cách biểu diễn của ca nhi, nhạc công và trang
phục…”. Cùng với đó là lời nhận xét về ca Huế: “Đấy là lúc các ca nhi cất lên
những khúc điệu Nam nghe buồn man mác, thương cảm, bi ai, vương vấn như
nam ai, nam bình, quả phụ, nam xuân, tương tư khúc, hành vân. Cũng có bản
nhạc mang âm hưởng điệu Bắc pha phách điệu Nam không vui, không buồn
như tứ đại cảnh. Thể điệu ca Huế có sôi nổi, tươi vui, có buồn cảm, bâng
khuâng, có tiếc thương ai oán… Lời ca thong thả, trang trọng, trong sáng gợi
lên tình người, tình đất nước, trai hiền, gái lịch…”. Lời nhận xét tinh tế của
người nghệ sĩ đích thực.
Bài viết “Ca Huế trên sông Hương” của Hà Ánh Minh đã cung cấp những kiến
thức độc đáo về ca Huế.
Phân tích tác phẩm Ca Huế trên sông Hương - Mẫu 9
Ca Huế là một hình thức sinh hoạt văn hóa - âm nhạc thanh lịch và tao nhã, một
sản phẩm tinh thần đáng trân trọng và bảo tồn. Văn bản “Ca Huế trên sông
Hương” của Hà Ánh Minh đã cung cấp những kiến thức bổ ích về ca Huế.
Mở đầu, tác giả đã giới thiệu về xứ Huế, vốn là cái nôi của những làn điệu dân
ca. Các làn điệu dân ca, điệu lý ở Huế lần lượt được liệt kê: “hò khi đánh cá trên
sông ngòi, biển cả”. Ngoài ra còn có các điệu lý như: “lý con sáo, lí hoài xuân,
lí hoài nam”. Ngoài ra, tác giả cũng chỉ ra nét đặc trưng của từng làn điệu: “Bốn
nhạc khúc lưu thuỷ, kim tiền, xuân phong, long hổ du dương, trầm bổng, réo rắt,
các ngón đàn trau chuốt. Tiếng đàn lúc khoan lúc nhặt làm nên tiết tấu xao động
tận đáy hồn người. Những khúc điệu Nam nghe buồn man mác, thương cảm, bi
ai, vương vấn như: nam ai, nam bình, quả phụ, nam xuân, tương tư khúc, hành
vân. Cũng có bản nhạc mang âm hưởng điệu Bắc phá phách điệu Nam không
vui, không buồn…”. Chỉ với một đoạn văn ngắn, nhưng Hà Anh Minh đã làm 18
rõ được rằng Huế là mảnh đất, là cái nôi sinh ra những làn điệu dân ca. Các làn
điệu phong phú và đa dạng, sâu sắc, chan chứa tình cảm.
Tiếp đến, tác giả đã phân tích những nét đặc sắc của loại hình nghệ thuật ca Huế.
Khung cảnh thiên nhiên trên sông Hương đầy mơ mộng và huyền ảo: “Đêm.
Thành phố lên đèn như sao sa. Màn sương dày dần lên, cảnh vật mờ đi trong
một màu trắng đục. Trăng lên. Gió mơn man dìu dịu. Dòng sông trăng gợn sóng.
Đêm đã về khuya. Xa xa bờ bên kia Thiên Mụ hiện ra mờ ảo, ngọn tháp Phước
Duyên dát ánh trăng vàng”. Chính trong không gian này, ca Huế được trình diễn
mang lại một điều thật đặc biệt.
Từ khung cảnh thiên nhiên trên sông Hương, tác giả chuyển đến không gian
trên thuyền: “Trong khoang thuyền, dàn nhạc gồm đàn tranh, đàn nguyệt, tì bà,
nhị, đàn tam. Các ca công mặc áo dài, đội khăn xếp, khăn đóng. Các ca nhi cất
lên những khúc điệu Nam nghe buồn man mác thương cảm, bi ai, vương vấn…”.
Từng câu từng chữ đã vẽ nên một bức tranh hoàn chỉnh, một buổi biểu diễn ca
Huế: “Bừng lên những âm thanh của đàn hoà tấu, du dương, trầm bổng, réo rắt
mở đầu đêm ca Huế… các ngón đàn trau chuốt như ngón nhấn, mổ, vỗ, vả…
Tiếng gà gáy bên làng Thọ Cương, cùng tiếng chuông chùa Thiên Mụ gọi năm canh”.
Ở những câu văn tiếp, tác giả lại giải nguồn gốc của ca Huế - được hình thành
từ sự kết hợp giữa ca nhạc dân gian và ca nhạc cung đình. Sự kết hợp giữa này
đã đem lại cho ca Huế nét đặc sắc riêng thể hiện ở nội dung và hình thức, trong
cách biểu diễn của ca nhi, nhạc công và trang phục.
Đoạn cuối, tác giả đóng vai một người lữ khách đang ngồi trên thuyền để
thưởng thức ca Huế, từ đó bộc lộ tâm trạng, suy nghĩ của bản thân.
Tác phẩm “Ca Huế trên sông Hương” của Hà Ánh Minh đã góp phần giới thiệu
về một loại hình nghệ thuật đặc sắc của mảnh đất cố đô Huế, là một nét đẹp
trong bản sắc xứ Huế, là điệu tâm hồn của người Huế. 19