Hiện nay ở các nước tư bản phát triển, một bộ phận công nhân đã tham gia sở hữu một lực lượng tư liệu sản xuất của xã hội thông qua chế độ cổ phần hóa một chút vốn trong nhà máy, từ đó làm xu hướng:

Chủ nghĩa Mác - Lênin với phong trào yêu nước

Chủ nghĩa Mác - Lênin với phong trào công nhân và phong trào yêu nước

Chủ nghĩa Mác - Lênin với phong trào giải phóng dân tộc

Giai cấp nông dân

Đội ngũ trí thức

Đội ngũ doanh nhân

Giai đoạn

Hình thái

Thể chế

Công xã Pari ra đời (1871)

Cách mạng tháng Tám 1945 ở Việt Nam

Cách mạng dân tộc dân chủ Trung Quốc 1949

Nền kinh tế hang hóa nhiều thành phần

Chế độ sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất

Nền kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa

Định luật bảo toàn và chuyển hóa năng lượng

Học thuyết tiến hóa của Đácuyn

Học thuyết tế bào

là phong trào thực tiễn, phong trào đấu tranh của nhân dân lao động chống các giai cấp thống trị.

là trào lưu tư tưởng, lí luận phản ánh lí tưởng giải phóng nhân dân lao động khỏi áp bức, bóc lột, bất công

là một chế độ xã hội hiện thực tốt đẹp, giai đoạn đầu của hình thái kinh tế - xã hội cộng sản chủ nghĩa.

Học thuyết giá trị thặng dư

Chủ nghĩa duy vật biện chứng

Học thuyết sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân

Chủ nghĩa duy vật lịch sử

Chủ nghĩa duy vật biện chứng

Học thuyết sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân

Phương pháp Lịch sử - Logic

Phương pháp khảo sát, phân tích về mặt chính trị - xã hội

Các phương pháp liên ngành

Xóa bỏ cả quan hệ sản xuất bóc lột và lực lượng sản xuấttrong chủ nghĩa tư bản

Xóa bỏ cả quan hệ sản xuất và kế thừa thành tựu tiến bộ về quan hệ sản xuất trong chủ nghĩa tư bản 

Xóa bỏ vưn hóa và tư tưởng bóc lột của chủ nghĩa tư bản

Tâm lý, ý thức

Đạo đức

Xã hội

Vì họ đều đại biểu cho lực lượng sản xuất tiên tiến, hiện đại

Vì họ mâu thuẫn đối kháng với giai cấp tư sản

Vì họ không đại biểu cho quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa

Giai cấp công nhân vẫn là lực lượng sản xuất hang đầu trong xã hội hiện đại

Ở các nước tư bản hiện đại, giai cấp công nhân đã được trung lưu hóa, bình đẳng nên không còn sứ mệnh lịch sử thế giới nữa

Phong trào cộng sản và công nhân ở nhiều nước vẫn là lực lượng đi đầu trong cuộc đấu tranh vì hòa bình, hợp tác và phát triển

Giai cấp lãnh đạo thông qua tổ chức tiên phong là Đảng cộng sản

Giai cấp có vai trò ngày càng mờ nhạt đối với sự phát triển xã hội

Giai cấp không còn vai trò lãnh đạo cách mạng