<Muốn thực sự hiểu được sự vật, cần phải nhìn bao quát và nghiên cứu tất cả các mặt, tất cả các mối liên hệ và quan hệ gián tiếp của sự vật đó> (V.I.Lênin). Kết luận này được trực tiếp rút ra từ nội dung nào sau đây:

 Quan điểm toàn diện

  Nguyên tắc khách quan

  Quan điểm thống nhất

 Phù hợp của hình thức với nội dung

Thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập

Phủ định của phủ định

Quy luật phủ định của phủ ịnh

Quy luật mâu thuẫn

Vật chất có trước, ý thức có sau, vật chất quyết định ý thức

Vật chất có trước, ý thức có sau, ý thức quyết định vật chất.

Vật chất và ý thức tồn tại hoàn toàn độc lập với nhau.

Sự thống nhất của các mặt đối lập

Sự chuyển hóa của các mặt đối lập

Sự tác động và chuyển hóa của các mặt đối lập

Vạch ra khuynh hướng của sự vận ộng, phát triển.

 Vạch ra khả năng của sự vận động, phát triển

Vạch ra nguồn gốc, động lực của sự vận động, phát triển

 Tính ngẫu nhiên, chủ quan

Tính khách quan nhưng không có tính phổ biến và tính đa dạng

Tính khách quan, tính phổ biến nhưng không có tính đa dạng

Nguyên lý vật chất quyết định ý thức

  Tất cả các áp án trên ều úng

Nguyên lí về sự phát triển.

  Hoạt động chính trị xã hội

   Hoạt động thức nghiệm khoa học

Cả ba phương án trên

Phủ định biện chứng mang tính kế thừa

Phủ ịnh biện chứng mang tính khách quan

Phủ định biện chứng là sự tự phủ định.

Thực tiễn là toàn bộ hoạt động vật chất của con người nhằm cải tạo tự nhiên và xã hội

Thực tiễn là toàn bộ hoạt động vật chất có ý thức, có mục đích của con người

Thực tiễn là toàn bộ hoạt động có tính chất loài của con người

Vì cái ơn nhất và cái chung có thể chuyển hóa lẫn nhau tùy vào những iều kiện nhất định.

Vì cái riêng chứa đựng nhiều đặc điểm, nhiều thuộc tính đa dạng, phong phú.

Vì cái riêng giữ vai trò quyết định đối với cái chung

Thực tại khách quan tồn tại độc lập với cảm giác

Thực tại khách quan

Tồn tại khách quan nhưng không thể nhận biết ra nó vì thực tại nó là một sự trừu tượng của tư duy

Chất

Độ

Điểm nút

Nhận thức thông thường

Nhận thức lý tính

Nhận thức khoa học