Trong lý luận về mâu thuẫn người ta gọi hai cực dương và âm của thanh nam châm là:

 Phù hợp của hình thức với nội dung

Thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập

Phủ định của phủ định

 Quan điểm toàn diện

  Nguyên tắc khách quan

  Quan điểm thống nhất

Sự thống nhất của các mặt đối lập

Sự chuyển hóa của các mặt đối lập

Sự tác động và chuyển hóa của các mặt đối lập

 Tính ngẫu nhiên, chủ quan

Tính khách quan nhưng không có tính phổ biến và tính đa dạng

Tính khách quan, tính phổ biến nhưng không có tính đa dạng

Quy luật phủ định của phủ ịnh

Quy luật mâu thuẫn

Vật chất có trước, ý thức có sau, vật chất quyết định ý thức

Vật chất có trước, ý thức có sau, ý thức quyết định vật chất.

Vật chất và ý thức tồn tại hoàn toàn độc lập với nhau.

Phủ định biện chứng mang tính kế thừa

Phủ ịnh biện chứng mang tính khách quan

Phủ định biện chứng là sự tự phủ định.

Điểm nút

 Lượng

  Bước nhảy

Lao động trí óc và lao động chân tay

Lao động và nghiên cứu khoa học

Thực tiễn kinh tế và lao động

Ý thức hình thành do sự phản ánh của thế giới khách quan vào trong bộ não người

Ý thức là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan

Ý thức ra đời từ trong lao động

Quy luật quan hệ sản xuất phù hợp với trình độ phát triển của LLSX

  Quy luật phủ định của phủ định

 Quy luật chuyển hóa từ những thay đổi về lượng dẫn đến những thay đổi về chất và ngược lại

Vật chất khi tác động lên giác quan của con người thì gây ra cảm giác

Vật chất không phụ thuộc vào ý thức của con người

  Vật chất là cái có thể nhận thức được

 Nhận thức kinh nghiệm

Nhận thức cảm tính

Trực quan sinh động

Các mặt có đặc điểm, khuynh hướng biến đổi ngược chiều nhau

Các mặt có đặc điểm, khuynh hướng biến dổi ngược chiều nhau, tồn tại trong cùng sự vật (hay hệ thống sự vật)

Các mặt có đặc điểm, khuynh hướng biến đổi ngược chiều nhau nằm trong sự liên hệ với nhau

Vạch ra khuynh hướng của sự vận ộng, phát triển.

 Vạch ra khả năng của sự vận động, phát triển

Vạch ra nguồn gốc, động lực của sự vận động, phát triển