Quan điểm “Duy vật biện chứng” cho rằng:

Coi vật chất là vật cụ thể

Tôm-xơn phát hiện ra điện tử

Thuyết tương đối của Einstein (1905)

Nguyên nhân vận động là do thượng đế

Ý thức tác động trở lại vật chất thông qua hoạt động thực tiễn của con người

Ý thức có trước và quyết định vật chất

Là những hình thức tồn tại của vật chất

Đều phụ thuộc vào tốc độ, khối lượng và trường hấp dẫn

Khách quan, vô hạn

Aristot

Platon

Democrit

Ý thức và vật chất là vĩnh hằng bất biến

Ý thức là đặc tính của mọi sự vật hiện tượng

Ý thức và vật chất đều tồn tại khách quan

Coi vật chất là nguyên tử

Coi vật chất và cái vô hạn

Các phương án trên đều đúng

Sản phẩm của vật chất có tổ chức cao là bộ não người

Hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan

Sự phản ánh của thế giới khách quan vào óc người trên cơ sở của lao động và ngôn ngữ

1. Vận động cơ học/ 2. Vận động vật lí / 3. Vận động sinh học/ 4. Vận động xã hội/ 5. Vận động hóa học

1. Vận động vật lí/ 2. Vận động cơ học/ 3. Vận động sinh học/ 4. Vận động xã hội/ 5. Vận động hóa học

1. Vận động vật lí/ 2. Vận động cơ học/ 3. Vận động sinh học/ 4. Vận động xã hội/ 5. Vận động hóa học

Được đem lại/ chép lại, chụp lại, phản ánh/ không phụ thuộc

Một phạm trù triết học/ được đem lại/ chép lại, chụp lại, phản ánh / phụ thuộc

Một phạm trù triết học/ chép lại, chụp lại/ không phụ thuộc

Sản phẩm của vật chất

Có tính xã hội và tính sáng tạo

Sự phản ánh của thế giới khách quan vào não người

Ý thức là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan

Ý thức là sản phẩm của vật chất có tổ chức cao là bộ não người

Ý thức là sự phản ánh của thế giới khách quan vào óc người trên cơ sở của lao động và ngôn ngữ

Không gian, thời gian, vận động và vật chất tách rời nhau

Ý thức có trước và quyết định vật chất

Nguyên nhân vận động nằm ngoài sự vật

Phải thông qua hoạt động của con người

Có thể thúc đẩy điều kiện vật chất phát triển

Có thể kìm hãm sự phát triển của điều kiện vật chất

4 hình thức

3 hình thức

2 hình thức

Vận động là tương đối

Vận động không có quan hệ với vật chất

Vận động là hình thức của sự vật