Theo quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng, hoạt động thực tiễn khác với hoạt động nhận thức vì:

Tri giác.

Khái niệm.

Phán đoán.

Những mặt khác nhau nhưng có mối liên hệ với nhau.

Những mặt luôn luôn phủ định lẫn nhau, bài trừ lẫn nhau.

Những mặt luôn luôn trái ngược nhau.

Mỗi sự vật chỉ có một mâu thuẫn.

Mỗi sự vật có nhiều mâu thuẫn.

Mỗi sự vật xét trong mối liên hệ phổ biến có nhiều mâu thuẫn.

Khái niệm mâu thuẫn.

Khái niệm mâu thuẫn biện chứng.

Khái niệm thống nhất của các mặt đối lập.

Không thể

Có thể

Sinh viên ĐHBK Hà Nội là cái đơn nhất

Sinh viên ĐHBK Hà Nội là cái chung.

Xuân - Hạ

Ngày - Đêm.

Biến số - hàm số

Có những sự vật hiện tượng xảy ra mà không thể biết được nguyên nhân.

Có những sự vật hiện tượng xảy ra chưa biết được nguyên nhân.

Có những sự vật hiện tượng xảy ra có thể biết được nguyên nhân.

Mối quan hệ nhân quả là vốn có của các sự vật, hiện tượng.

Mối quan hệ nhân quả là do hoạt động của con người quy định.

Mối quan hệ nhân quả do cảm giác của con người tạo ra.

Nhận thức để thỏa mãn sự hiểu biết của con người về thế giới.

Nhận thức vì ý chí của thượng đế.

Nhận thức vì sự phát triển của ý niệm tuyệt đối.

Không thấy được vai trò của tư duy lý luận.

Không thấy tính năng động ,sáng tạo của ý thức.

Tính trực quan, máy móc siêu hình.

Là tính chính xác.

Là được nhiều người thừa nhận.

Là những tiện ích cho tư duy con người.

Là mục đích của nhận thức.

Là tiêu chuẩn để đánh giá quá trình nhận thức đúng hay sai.

Là hình thức suy luận của nhận thức.

Chỉ có chủ nghĩa duy vật biện chứng mới thừa nhận nhận thức là sự phản ánh hiện thực khách quan vào bộ óc con người.

Mọi chủ nghĩa duy vật đều thừa nhận con người có khả năng nhận thức thế giới.

Chỉ có chủ nghĩa duy vật siêu hình mới không thừa nhận con người có khả năng nhận thức thế giới.

Quy luật lượng – chất.

Quy luật phủ định của phủ định.

Quy luật tự nhiên.