Theo quan điểm của chủ nghĩa duy vật lịch sử nguyên nhân trực tiếp làm xuất hiện nhà nước là:

Nguyện vọng của giai cấp thống trị.

Nguyện vọng của mỗi quốc gia, dân tộc.

Do sự phát triển của xã hội.

Công cụ quyền lực quản lý xã hội vì mục đích chung.

Công cụ quyền lực thực hiện chuyên chính giai cấp.

Công cụ quyền lực của giai cấp thống trị.

Nguyên nhân chính trị.

Nguyên nhân tâm lý.

Nguyên nhân tư tưởng.

Sự biến đổi về kinh tế.

Sự biến đổi căn bản về chính trị.

Sự biến đổi về văn hóa.

Hệ thống luật pháp.

Hệ thống thuế khóa. 

Sức mạnh quân sự.

Bộ máy công quyền phục vụ lợi ích chung của xã hội.

Trọng tài phân xử các mâu thuẫn của các giai cấp trong xã hội

Kẻ thù của mọi giai tầng bị thống trị trong xã hội thống trị của giai cấp

Tổ chức kiến tạo kết cấu giai cấp của xã hội.

Thực hiện chuyên chính, trấn áp các giai cấp đối lập.

Thúc đẩy sự hình thành và phát triển của các giai cấp mới.

Ba

Năm

Sáu

Chức năng của nhà nước.

Bản chất giai cấp của nhà nước.

Nguồn gốc của nhà nước

Nhà nước dân chủ cộng hòa.

Nhà nước chuyên chính vô sản.

Nhà nước dân chủ nhân dân.

Củng cố vững chắc quyền lực giai cấp.

Chuyển hóa thành nhà nước cộng sản.

Chuyển hóa thành nhà nước toàn cầu.

Nhà nước dân chủ đại nghị.

Nhà nước xã hội chủ nghĩa.

Nhà nước pháp quyền dân chủ nhân dân.

Quân chủ lập hiến, cộng hòa đại nghị.

Chính thế quân chủ, chính thể cộng hòa.

Quân chủ chuyên chế, cộng hòa hỗn hợp,

Đối nội.

Đối ngoại

Thống trị chính trị.

Đảo chính.

Cải cách.

Tiến bộ xã hội.