HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN
KHOA PHÁT THANH - TRUYỀN HÌNH BÀI THU HOẠCH
MÔN: TIẾNG VIỆT THỰC HÀNH
Đề bài: Chọn một chủ đề bất kỳ trong bảo tàng phụ nữ Việt Nam để tìm hiểu
Đề tài: Áo dài: Xưa và nay
Sinh viên thực hiện: Nghiêm Thị Mai - 2256090027
Lớp: Báo Mạng Điện Tử (CLC) K42 I. Mở đầu
Tà áo dài chứa đựng những ý nghĩa truyền thống sâu sắc, là trang phục chiếm
trọn niềm tự hào và trái tim người Việt. Mặc cho trải qua bao nhiêu ngàn năm,
văn hoá Việt vẫn không bị mai một và được lưu giữ giá trị qua chiếc áo dài –
trang phục mang nét quyến rũ mà kín đáo, thanh lịch, không hề lẫn với các nền
văn hoá khác.Hình ảnh người phụ nữ mặc áo dài luôn được hiện diện trong
những dịp lễ lớn hay đấu trường quốc tế trong các cuộc thi dù lớn hay nhỏ,
chứng tỏ tà áo dài luôn được người Việt trân trọng và sử dụng vào các ngày
quan trọng của đất nước và ngay cả trong đời sống cá nhân.
II. Lịch sử phát triển áo dài qua các thời kỳ
Áo giao lĩnh (thế kỷ 17 – thế kỷ 18)
Áo giao lĩnh hay còn gọi là Áo giao lãnh là một dạng của Áo trực lĩnh (cổ áo
thẳng) phân biệt với Áo đoàn lĩnh (cổ áo tròn). Đến nay, chưa có nhà nghiên cứu
nào có thể xác định chính chính xác lịch sử áo dài và thời điểm xuất hiện của áo
dài. Theo nhận định cảm quan của người Trung Quốc thì áo dài xuất thân từ
sườn xám nhưng sườn xám mới xuất hiện từ năm 1920 còn áo dài đã xuất hiện cách đây hàng ngàn năm.
Sự xuất hiện của áo dài bắt nguồn từ áo giao lĩnh (năm 1744) – là kiểu dáng sơ
khai nhất của áo dài Việt Nam. Áo giao lĩnh còn được gọi là áo đối lĩnh, được
may rộng, xẻ hai bên hông, cổ tay rộng, thân dài chấm gót. Thân áo được may
bằng 4 tấm vải kết hợp mặc cùng thắt lưng màu và váy đen. Đây là kiểu áo cổ
chéo gần giống với áo tứ thân. Áo giao lãnh được xem là nguyên gốc của áo dài Việt Nam xưa.
Vào thời gian này, vua Nguyễn Phúc Khoát đã lên ngôi và cai trị vùng đất phía
Nam. Miền bắc được cai quản bởi chúa Trịnh ở Hà Nội, người dân ở đây mặc áo
giao lĩnh, trang phục mang nét tương đồng với người Hán. Nhằm phân biệt giữa
Nam và Bắc, vua Nguyễn Phúc Khoát đã yêu cầu tất cả phụ tá của mình vận
quần dài bên trong một chiếc áo lụa. Bộ váy này kết hợp giữa trang phục người
Hán và Chămpa. Có thể đây là hình ảnh của bộ áo dài đầu tiên.
Áo dài tứ thân (thế kỷ 18 – đầu thế kỷ 20)
Theo các nhà nghiên cứu và những hiện vật tại các bảo tàng áo dài thì để tiện
hơn trong việc lao động sản xuất của người phụ nữ, chiếc áo giao lĩnh được may
rời 2 tà trước để buộc vào với nhau, hai tà sau may liền lại thành vạt áo.
Loại áo này thường may màu tối, được xem là chiếc áo mộc mạc, khiêm tốn
mang ý nghĩa tượng trưng cho 4 bậc sinh thành của hai vợ chồng. Áo dài ngũ thân (1744)
Áo ngũ thân là một loại trang phục truyền thống của người Việt Nam, ra đời
năm 1744, sau cải cách trang phục đàng trong của chúa Nguyễn Phúc Khoát. Áo
cho nam có cổ cao, thẳng và vuông tượng trưng cho sự chính trực của người
quân tử. Áo có 5 cúc làm bằng kim loại, ngọc, gỗ,… chứ không phải bằng vải
như sườn xám Trung Quốc. Áo có ngũ thân tượng trưng cho tứ thân phụ mẫu,
một thân con (nhỏ nhất, nằm trong) tượng trưng cho mình (người mặc). Tà áo
không bó sát người mà rộng, càng xuống càng xòe ra. Tay áo rộng, hẹp tùy ý.
Áo luôn có 5 cúc cài thể hiện đạo lý làm người của người Việt Nam là Nhân –
Lễ – Nghĩa – Trí – Tín. Áo mặc thường màu sắc nhã nhặn, không có viền cổ,
viền tay áo. Thường được mặc kèm một chiếc áo lót màu trắng để làm nền cho
áo ngoài, thể hiện sự sạch sẽ ở bên trong. Thể hiện quan niệm truyền thống đẹp
đẽ của người Việt: cái gì đẹp thì nên giấu vào trong. Áo ngũ thân luôn đi kèm với khăn vấn.
Ban đầu, áo ngũ thân vốn được tạo ra để cả nam và nữ cùng mặc. Tuy nhiên
theo thời gian, chiếc áo dài nam dần mất. Vì thế khi nhắc đến áo dài người ta
nghĩ ngay đến tà áo dài nữ.
Áo có 4 vạt được may thành 2 tà như áo dài, ở tà trước có thêm một vạt áo như
lớp lót kín đáo chính là vạt áo thứ 5. Kiểu áo này được may theo phom rộng, có
cổ và rất thịnh hành đến đầu thế kỉ XX.
Áo dài Lemur (1939 – 1943)
Kiểu áo này được cải biến từ áo ngũ thân do họa sĩ Cát Tường sáng tạo vào năm
1939. Áo dài Lemur là tên được đặt theo tên tiếng Pháp của bà, áo chỉ có hai vạt
trước và sau, vạt trước dài chấm đất, áo được may ôm sát cơ thể, tay thẳng và có
viền nhỏ. Khuy áo được mở sang bên sườn nhằm nhấn thêm vẻ nữ tính, kiểu áo
này thịnh hành đến 1943 thì bị lãng quên.
Áo dài Lê Phổ (1943 – 1950)
Đây cũng là một sự kết hợp mới từ áo tứ thân, biến thể của áo dài Lemur của
họa sĩ Lê Phổ nên được gọi là áo dài Lê Phổ.
Bà đã thu gọn kích thước áo dài để ôm khít thân hình người phụ nữ Việt Nam,
đẩy cầu vai, kéo dài tà áo chạm đất và đem đến nhiều màu sắc mới mẻ. Nói cách
khác, bà khiến nó trở nên gợi cảm, tinh tế và thu hút hơn. Mẫu áo dài Lê Phổ cổ
cao được xem là mẫu nguyên gốc của thiết kế áo dài Việt hiện nay.
Áo dài Trần Lệ Xuân / Áo dài bà Nhu (1958 – đầu những năm 1960)
Vào cuối thập niên 50, Mỹ thay Pháp đô hộ Việt Nam, và đây là thời điểm áo
dài bước vào chính trường một lần nữa. Năm 1958, Trần Lệ Xuân, vợ của cố
vấn chính trị tổng thống (đồng thời cũng là anh trai) tạo nên đột phá khi mặc bộ
váy và mang găng tay cùng với cổ chữ V và tay ngắn. Mặc dù nhiều người ca
ngợi vẻ tinh tế trong bộ váy của bà, rất nhiều người chỉ trích rằng bộ váy thiếu
thẩm mỹ. Đó cũng là lúc ngôi vị áo dài bị rớt bảng. Thực tế, mẫu thiết kế hiện
đại bị chê bai nhiều đến nỗi khiến chính quyền cấm trang phục này khỏi giới tư bản.
Vào cùng khoảng thời gian đó, bộ váy bắt đầu đặt chân đến miền Nam, và nhà
thiết kế người Sài Gòn Trần Kim và Dung đã cải tiến chiếc áo một lần nữa bằng
cách thêm vào tay áo bà ba. Đây là điểm nổi bật với đường may chéo chạy từ
dưới cánh tay lên đến cổ áo. Rất nhiều phụ nữ thích chi tiết này vì nó giúp họ dễ
cử động và thoải mái hơn. Áo dài Raglan (1960)
Áo dài Raglan còn gọi là áo dài giắc lăng, xuất hiện vào năm 1960 do nhà may
Dung ở Đakao, Sài Gòn sáng tạo ra. Áo dài Raglan với đặc điểm nổi bật ôm khít phần eo.
Điểm khác biệt lớn nhất của áo dài Raglan là áo ôm khít cơ thể hơn, cách nối tay
từ cổ chéo xuống một góc 45 độ giúp người mặc thoải mái linh hoạt hơn. Hai tà
nối với nhau bằng hàng nút bấm bên hông. Đây chính là kiểu áo dài góp phần
định hình phong cách cho áo dài Việt Nam sau này.
Áo dài hiện đại Việt Nam (từ 1970 đến nay)
Áo dài Việt Nam qua các thời kỳ có sự biến đổi với nhiều kiểu dáng, chất liệu từ
hiện đại đến phá cách. Áo dài còn được biến chuyển thành áo cưới, áo cách
tân… Nhưng dù thế nào thì chiếc áo dài truyền thống của người phụ nữ Việt vẫn
giữ được nét uyển chuyển, gợi cảm, kín đáo mà không trang phục nào mang lại được.
Cùng với xu hướng năng động, thay đổi của lối sống hiện đại, tà áo dài truyền
thống được các nhà thiết kế cách điệu với tà ngắn hơn, thay đổi ở cổ áo, tay áo
hoặc thậm chí là tà áo hoặc quần mặc chung với áo dài đem đến cho người phụ
nữ Việt nhiều sự chọn lựa. Cũng chính vì sự cách điệu này mà áo dài ngày càng
được phụ nữ Việt diện nhiều hơn trong đời sống hàng ngày. Bạn có thể bắt gặp
tà áo dài đầy màu sắc với nhiều kiểu dáng mới lạ, độc đáo trong văn phòng,
chốn chùa chiền linh thiêng hay thậm chí khi đi dạo phố bên ngoài.
Với lịch sử phát triển qua thời gian dài như vậy, chiếc áo dài Việt Nam đã hoàn
thiện hơn bao giờ hết. Áo dài trở thành biểu tượng của nền văn hóa, tôn lên vẻ
đẹp của người phụ nữ Việt. Có thể nói, áo dài không chỉ là một bộ trang phục
đại diện cho cả một nền văn hóa, mà còn là cảm hứng sáng tác không dứt của nghệ thuật Việt Nam.
Tóm lại, áo dài đã được giữ nguyên từ cuối thập niên 70 đầu thập niên 80 khi áo
dài trở nên ôm khít hơn, với cổ áo cao và quần ống loe cho tới tận ngày nay.
Với lịch sử phát triển từ ngàn năm trước, áo dài Việt Nam đã có nhiều sự thay
đổi đáng kể. Tuy nhiên vẫn giữ được những nét đặc trưng riêng của tà áo dài
Việt Nam. Ngày nay, áo dài được thiết kế phải dựa trên nền vải mượt mềm như
lụa, đảm bảo rằng không chỉ mang màu sắc biểu tượng cho đất nước, con người
Việt Nam mà còn giúp cho bạn bè thế giới biết đến người Việt Nam nhiều hơn thông qua tà áo dài.
III. Ý nghĩa của áo dài
Qua hơn ngàn năm Bắc thuộc và trăm năm chịu sự đô hộ của thực dân Pháp
chính vì thế chiếc áo dài Việt Nam chịu sự ảnh hưởng phần nào bởi hai nền
văn hóa phương Đông và phương Tây vượt qua bao thăng trầm để giờ đây sự
góp mặt của chiếc áo dài chính là niềm tự hào dân tộc.
Áo dài Việt Nam hơi thở của nền văn hóa Việt
Không đơn giản gì mà trước hàng trăm sự lựa chọn đến từ nhiều bộ trang phục
đang có tại đất nước Việt Nam thế mà chiếc áo dài lại chiếm trọn trái tim mọi
người dân đất Việt. Bởi phom dáng của áo dài tạo nên nét cuốn hút ở phần hông
xẻ dài đến tà áo chia thành 2 vạt trước sau, ôm trọn đường cong cơ thể người
phụ nữ. Vừa gợi cảm, quyến rũ thế nhưng vẫn không kém phần kín đáo, sang trọng.
Vào năm 1970, một sự kiện hội chợ quốc tế OSaKa diễn ra tại đất nước Nhật
Bản chiếc áo dài Việt Nam vinh dự nhận huy chương vàng và được bầu chọn là
một trong những bộ y phục đẹp nhất.
Áo dài Việt Nam mang đậm triết lý nhân sinh
Ngoài nét đẹp văn hóa vốn có chiếc áo dài Việt Nam còn chứa đựng ý nghĩa đạo
lý truyền thống từ bao đời nay. Bởi được cải tiến dựa trên áo tứ thân thời xa xưa
vốn dĩ hai tà áo đã được tượng trương tứ thân, phụ mẫu, năm chiếc khuy cài bên
ngực trái của áo bên cạnh tác dụng giữ cho chiếc áo ngay thẳng, kín đáo mà còn
đại diện cho năm đạo làm người: nhân, lễ, nghĩa, trí, tín…
Áo dài Việt Nam bản thu nhỏ của đất nước Việt Nam
Khoác lên mình bộ trang phục truyền thống người con gái Việt Nam toát lên vẻ
đẹp thuần khiết trong sáng, các chiếc áo dài được thiết kế vừa vặn tôn lên đường
cong hình chữ S hoàn hảo. Tựa như hình dạng của Việt Nam trên bản đồ thế
giới. Bộ trang phục truyền thống Việt Nam ngày nay được xuất hiện tại hầu hết
các cuộc thi sắc đẹp trên toàn cầu, qua bàn tay nhà thiết kế chiếc áo dài được
điểm tô thêm phần họa tiết tạo nên sức thu hút quyến rũ hơn.