Ba quy luật cơ bản của phép biện chứng môn Triết học Mác - Lênin | Đại học Văn Lang

TRIẾT HỌC
1. Cc quy lut c bn ca php bin chng duy vt
Quy lut l mi lin h ph bin, khch quan, bn cht, bn vng, tt yu gia cc
đi t!"ng v nht đ#nh tc đ$ng khi c% cc điu kin ph& h"p. “Quy lut khch
quan” vn thu$c bin ch*ng c+a s- t.n t/i khch quan khc v0i “quy lut khoa
h2c” vn l s- khi qut nhng lin h v quy lut khch quan đ!"c tr4nh by
trong cc l5 thuyt khoa h2c b6ng nhng phn đon ph bin. Do đ%, v nguyn
t8c, cc quy lut khoa h2c ch9 g:n đ;ng v0i cc quy lut khch quan. S- th=a nhn
t>nh khch quan c+a cc quy lut t- nhin v x@ h$i l nguyn t8c ph!Ang php
lun quan tr2ng đi v0i s- pht triBn tri th*c khoa h2c. Khi nhn th*c đ!"c cc
quy lut t- nhin v x@ h$i, con ng!Di t>ch c-c vn dFng ch;ng vo ho/t đ$ng th-c
tiGn, t*c l nu khHng thB “lm thay đi” ch;ng, th4 l/i d-a trn ch;ng đB lm thay
đi t- nhin v x@ h$i. V.I. Lnin vit: “ch=ng no ch;ng ta ch!a bit đ!"c m$t
quy lut c+a gi0i t- nhin th4 quy lut đ%, trong khi t.n t/i v tc đ$ng đ$c lp v M
ngoi nhn th*c c+a ta, bin ta thnh nhng nH l c+a “t>nh tt yu m& qung”. Khi
ch;ng ta đ@ bit đ!"c quy lut đ%, quy lut tc đ$ng (nh! Mc đ@ nh8c l/i hng
ngn l:n) khHng l thu$c vo 5 ch> c+a ch;ng ta v vo 5 th*c c+a ch;ng ta th4
ch;ng ta trM thnh ng!Di ch+ c+a gi0i t- nhin”1. Con ng!Di c% thB nhD m$t s
quy lut đB kim ch s- tc đ$ng c+a nhng quy lut khc. ChSng h/n quy lut v/n
vt hp dTn (do Newton pht hin ra) đ@ tc đ$ng t= lXu tr!0c khi c% con ng!Di,
trong qu tr4nh ho/t đ$ng, con ng!Di vTn t- pht d-a theo n%, nh!ng khi đ@ bit,
con ng!Di sY t ch*c ho/t đ$ng c+a m4nh ph& h"p v0i s- tc đ$ng v c% khi cZn vH
hiu h%a s- tc đ$ng c+a n%... Do vy, “khi nim quy lut l m$t trong nhng giai
đo/n c+a s- nhn th*c c+a con ng!Di v t>nh thng nht v v lin h, v s- phF
thu$c lTn nhau v t>nh ch9nh thB c+a qu tr4nh th gi0i”2.
M2i quy lut đu thB hin ci ph bin vn c% M cc giai đo/n vn đ$ng, thB hin
s- thng nht cc đi t!"ng đa d/ng. Do vy, nhng mi lin h đ!"c phn nh
trong cc quy lut c\ng khHng mang t>nh cht đAn nht. M]t khc, điu đ% khHng
c% ngh^a l nhng mi lin h ph bin đ!"c phn nh trong quy lut đ@ thXu t%m
ht m2i đi t!"ng khch quan. M*c đ$ chung c+a cc đi t!"ng l khc nhau, do
vy cc quy lut c\ng c% m*c đ$ ph bin khc nhau v m$t cch t!Ang đi c% thB
chia tt c cc quy lut thnh ba nh%m: quy lut ring, quy lut chung v quy lut ph bin.
Nhng quy lut c+a ph_p bin ch*ng mang t>nh ph bin, phn nh nhng mi lin
h ph bin c+a tt c cc đi t!"ng hin th-c, đ.ng thDi c\ng phn nh c n$i
dung chung, thng nht vn c% M cc quy lut nh%m th* nht v th* hai. ChSng
h/n, trong th gi0i khch quan c% nhiu quy lut ring phn nh quan h gia cc
thu$c t>nh đi lp nhau c+a đi t!"ng: quy lut t!Ang tc cc đin t>ch tri du, cc
h/t v phn h/t, h;t v đ`y; đu tranh sinh t.n trong c&ng m$t loi v gia cc loi
sinh vt; đu tranh giai cp trong x@ h$i... N$i dung c+a tt c cc quy lut đ% bao
g.m ci chung, l]p l/i v đ!"c bao qut bMi quy lut bin ch*ng thng nht v đu
tranh c+a cc m]t đi lp c% 5 ngh^a ph bin. T!Ang t- nh! vy l quy lut ph+
đ#nh c+a ph+ đ#nh v quy lut nhng thay đi v l!"ng dTn đn nhng thay đi v cht v ng!"c l/i.
Vic nhn th*c cc quy lut khch quan, nht l cc quy lut ph bin, c% 5 ngh^a
th-c tiGn to l0n, t/o điu kin cho con ng!Di lm ch+ tt hAn t- nhin v x@ h$i.
Nhng quy lut ph bin c+a ph_p bin ch*ng duy vt khi qut cch th*c, nguyn
nhXn v khuynh h!0ng vn đ$ng, pht triBn c+a s- vt, hin t!"ng, phn nh bn
cht bin ch*ng c+a th gi0i khch quan vn đ!"c con ng!Di r;t ra t= trong l#ch sc
c+a gi0i t- nhin v l#ch sc c+a x@ h$i loi ng!Di. Cc quy lut ny đ#nh h!0ng
vic nghin c*u cc quy lut đ]c th&, mi lin h gia ch;ng, t= đ% t/o ra cA sM
khch quan cho mi lin h gia trit h2c duy vt bin ch*ng v0i khoa h2c chuyn ngnh.
* Quy lut chuy$n h%a t& nh'ng thay đ)i v* l+,ng d-n đ.n nh'ng thay đ)i v* ch/t v0 ng+,c l1i
Quy lut ny ch9 ra cch th*c chung nht c+a s- vn đ$ng v pht triBn, khi cho
thy s- thay đi v cht ch9 xy ra khi s- vt, hin t!"ng đ@ t>ch l\y nhng thay
đi v l!"ng đ/t đn ng!dng nht đ#nh. Quy lut c\ng ch9 ra t>nh cht c+a s- vn
đ$ng v pht triBn, khi cho thy s- thay đi v l!"ng c+a s- vt, hin t!"ng diGn ra
t= t= kt h"p v0i s- thay đi nhy v2t v cht lm cho s- vt, hin t!"ng v=a tin
b!0c tu:n t-, v=a c% nhng b!0c đ$t ph v!"t bc. Ph. fngghen vit: “... trong
gi0i t- nhin, th4 nhng s- bin đi v cht - xy ra m$t cch xc đ#nh ch]t chY đi
v0i t=ng tr!Dng h"p c bit - ch9 c% thB c% đ!"c do thm vo hay b0t đi m$t s
l!"ng vt cht hay vn đ$ng” . 1
N$i dung quy lut đ!"c v/ch ra thHng qua vic lm rh cc khi nim, ph/m tr& c% lin quan.
Cht l khi nim d&ng đB ch9 t>nh quy đ#nh khch quan vn c% c+a s- vt, hin
t!"ng; l s- thng nht hu cA c+a cc thu$c t>nh, yu t t/o nn s- vt, hin t!"ng
lm cho s- vt, hin t!"ng l n% m khHng phi l s- vt, hin t!"ng khc (tr lDi
cho cXu hii s- vt, hin t!"ng đ% l g4? Gi;p phXn bit n% v0i s- vt, hin t!"ng
khc). Đ]c điBm cA bn c+a cht l n% thB hin t>nh n đ#nh t!Ang đi c+a s- vt,
hin t!"ng; ngh^a l khi n% ch!a chuyBn h%a thnh s- vt, hin t!"ng khc th4 cht
c+a n% vTn ch!a thay đi. Mmi s- vt, hin t!"ng đu c% qu tr4nh t.n t/i v pht
triBn qua nhiu giai đo/n, trong mmi giai đo/n y n% l/i c% cht ring. Nh! vy, mmi
s- vt, hin t!"ng khHng phi ch9 c% m$t cht m c% thB c% nhiu cht.
Cht v s- vt c% mi quan h ch]t chY, khHng tch rDi nhau. Trong hin th-c
khch quan khHng thB t.n t/i s- vt khHng c% cht v khHng thB c% cht n6m ngoi
s- vt. Cht c+a s- vt đ!"c biBu hin qua nhng thu$c t>nh c+a n%, nh!ng khHng
phi bt kn thu$c t>nh no c\ng biBu hin cht c+a s- vt. Thu$c t>nh c+a s- vt c%
thu$c t>nh cA bn v thu$c t>nh khHng cA bn. Nhng thu$c t>nh cA bn đ!"c tng
h"p l/i t/o thnh cht c+a s- vt; quy đ#nh s- t.n t/i, vn đ$ng v pht triBn c+a s-
vt, ch9 khi no ch;ng thay đi hay mt đi th4 s- vt m0i thay đi hay mt đi.
Nh!ng thu$c t>nh c+a s- vt ch9 b$c l$ qua cc mi lin h cF thB v0i cc s- vt
khc. BMi vy, s- phXn chia thu$c t>nh thnh thu$c t>nh cA bn v thu$c t>nh khHng
cA bn c\ng ch9 mang t>nh t!Ang đi. Trong mi lin h cF thB ny, thu$c t>nh ny
l thu$c t>nh cA bn thB hin cht c+a s- vt, trong mi lin h cF thB khc sY c%
thm thu$c t>nh khc hay thu$c t>nh khc l thu$c t>nh cA bn. V> dF: Trong mi
quan h v0i đ$ng vt th4 cc thu$c t>nh c% kh npng ch t/o, sc dFng cHng cF, c% t!
duy l thu$c t>nh cA bn c+a con ng!Di cZn nhng thu$c t>nh khc khHng l thu$c
t>nh cA bn. Song trong quan h gia nhng con ng!Di cF thB v0i nhau th4 nhng
thu$c t>nh c+a con ng!Di v nhXn d/ng, v du vXn tay,... l/i trM thnh thu$c t>nh cA bn.
Cht c+a s- vt khHng nhng đ!"c quy đ#nh bMi cht c+a nhng yu t t/o thnh
m cZn bMi ph!Ang th*c lin kt gia cc yu t t/o thnh, ngh^a l bMi kt cu c+a
s- vt. Trong hin th-c cc s- vt đ!"c t/o thnh bMi cc yu t nh! nhau, song
cht c+a ch;ng l/i khc. V> dF: Kim c!Ang v than ch4 đu c% c&ng thnh ph:n h%a
h2c do cc nguyn t ccbon t/o nn nh!ng do ph!Ang th*c lin kt gia cc
nguyn tc ccbon l khc nhau, v4 th cht c+a ch;ng hon ton khc nhau. Kim
c!Ang rt c*ng, cZn than ch4 l/i mm. Trong m$t tp thB nht đ#nh nu ph!Ang
th*c lin kt gia cc c nhXn bin đi th4 tp thB đ% c% thB trM nn vng m/nh,
ho]c sY trM thnh yu k_m, ngh^a l cht c+a tp thB bin đi.
T= đ% c% thB thy s- thay đi v cht c+a s- vt v=a phF thu$c vo s- thay đi cc
yu t cu thnh s- vt, v=a phF thu$c vo s- thay đi ph!Ang th*c lin kt gia cc yu t y.
L!"ng l khi nim d&ng đB ch9 t>nh quy đ#nh vn c% c+a s- vt, hin t!"ng v m]t
quy mH, tr4nh đ$ pht triBn, cc yu t biBu hin M s l!"ng cc thu$c t>nh, M tng
s cc b$ phn, M đ/i l!"ng, M tc đ$ v nh#p điu vn đ$ng v pht triBn c+a s-
vt, hin t!"ng. L!"ng cZn biBu hin M k>ch th!0c di hay ng8n, s l!"ng l0n hay
nhi, tng s >t hay nhiu, tr4nh đ$ cao hay thp, tc đ$ vn đ$ng nhanh hay chm,
mu s8c đm hay nh/t... Đ]c điBm cA bn c+a l!"ng l t>nh khch quan v4 n% l
m$t d/ng biBu hin c+a vt cht, chim m$t v# tr> nht đ#nh trong khHng gian v
t.n t/i trong thDi gian nht đ#nh. Trong s- vt, hin t!"ng c% nhiu lo/i l!"ng khc
nhau; c% l!"ng l yu t quy đ#nh bn trong, c% l!"ng ch9 thB hin yu t bn ngoi
c+a s- vt, hin t!"ng; s- vt, hin t!"ng cng ph*c t/p th4 l!"ng c+a ch;ng c\ng
ph*c t/p theo. Trong t- nhin v ph:n nhiu trong x@ h$i, l!"ng c% thB đo, đm
đ!"c nh!ng trong m$t s tr!Dng h"p c+a x@ h$i v nht l trong t! duy, l!"ng kh%
đo đ!"c b6ng s liu cF thB m ch9 c% thB nhn bit đ!"c b6ng npng l-c tr=u t!"ng
h%a. S- phXn bit gia cht v l!"ng ch9 c% 5 ngh^a t!Ang đi, t&y theo t=ng mi
quan h m xc đ#nh đXu l l!"ng v đXu l cht; ci l l!"ng trong mi quan h
ny, l/i c% thB l cht trong mi quan h khc.
Mi quan h gia cc khi nim cu thnh quy lut ch9 ra r6ng, mmi s- vt, hin
t!"ng l m$t thB thng nht gia hai m]t cht v l!"ng, ch;ng tc đ$ng bin ch*ng
lTn nhau theo cA ch khi s- vt, hin t!"ng đang t.n t/i, cht v l!"ng thng nht
v0i nhau M m$t đ$; nh!ng c\ng trong ph/m vi đ$ đ%, cht v l!"ng đ@ tc đ$ng lTn
nhau lm cho s- vt, hin t!"ng d:n bin đi b8t đ:u t= l!"ng. Qu tr4nh thay đi
c+a l!"ng diGn ra theo xu h!0ng ho]c tpng ho]c gim nh!ng khHng lp t*c dTn
đn s- thay đi v cht c+a s- vt, hin t!"ng; ch9 khi no l!"ng thay đi đn gi0i
h/n nht đ#nh (đn đ$) m0i dTn đn s- thay đi v cht. Nh! vy, s- thay đi v
l!"ng t/o điu kin cho cht đi v kt qu l s- vt, hin t!"ng c\ mt đi, s- vt, hin t!"ng m0i ra đDi.
Cc khi nim đ$, điBm n;t, b!0c nhy, xut hin trong qu tr4nh tc đ$ng lTn
nhau gia cht v l!"ng. Đ$ l khi nim d&ng đB ch9 mi lin h thng nht v
quy đ#nh lTn nhau gia cht v0i l!"ng; l gi0i h/n t.n t/i c+a s- vt, hin t!"ng m
trong đ% s- thay đi v l!"ng ch!a dTn đn s- thay đi v cht; s- vt, hin t!"ng
vTn l n%, ch!a chuyBn h%a thnh s- vt, hin t!"ng khc. ĐiBm gi0i h/n m t/i đ%
s- thay đi v l!"ng đ/t t0i chm ph vd đ$ c\, lm cho cht c+a s- vt, hin t!"ng
thay đi, chuyBn thnh cht m0i, thDi điBm m t/i đ% b8t đ:u xy ra b!0c nhy, g2i
l điBm n;t. Đ$ đ!"c gi0i h/n bMi hai điBm n;t v s- thay đi v l!"ng đ/t t0i
điBm n;t trn sY dTn đn s- ra đDi c+a cht m0i. S- thng nht gia l!"ng m0i v0i
cht m0i t/o ra đ$ m0i v điBm n;t m0i. B!0c nhy l khi nim d&ng đB ch9 giai
đo/n chuyBn h%a cA bn v cht c+a s- vt, hin t!"ng do nhng thay đi v l!"ng
tr!0c đ% gXy ra, l b!0c ngo]t cA bn trong s- bin đi v l!"ng. B!0c nhy kt
th;c m$t giai đo/n bin đi v l!"ng, l s- gin đo/n trong qu tr4nh vn đ$ng lin
tFc c+a s- vt, hin t!"ng.
S- vt, hin t!"ng m0i xut hin l do b!0c nhy đ!"c th-c hin; trong s- vt,
hin t!"ng đ% l!"ng l/i bin đi, đn điBm n;t m0i, l/i xy ra b!0c nhy m0i. C*
nh! th, s- vn đ$ng c+a s- vt, hin t!"ng diGn ra, l;c th4 bin đi tu:n t- v
l!"ng, l;c th4 nhy v2t v cht, t/o nn m$t đ!Dng di thay th nhau vH tn s- vt,
hin t!"ng c\ b6ng s- vt, hin t!"ng m0i. Quy lut l!"ng đi - cht đi cZn n%i
ln chiu ng!"c l/i, ngh^a l khi cht m0i đ@ khSng đ#nh m4nh, n% t/o ra l!"ng m0i
ph& h"p đB c% s- thng nht m0i gia cht v0i l!"ng.
Nh! vy, quy lut ch9 ra r6ng quan h l!"ng - cht l quan h bin ch*ng. Nhng
thay đi v l!"ng dTn đn nhng thay đi v cht v ng!"c l/i; cht l m]t t!Ang
đi n đ#nh, l!"ng l m]t dG bin đi hAn. L!"ng bin đi, mXu thuTn v0i cht c\,
ph vd đ$ c\, cht m0i h4nh thnh v0i l!"ng m0i; l!"ng m0i l/i tip tFc bin đi,
đn đ$ no đ% l/i ph vd cht c\ đang k4m h@m n%. Qu tr4nh tc đ$ng qua l/i lTn
nhau gia l!"ng v cht t/o nn s- vn đ$ng lin tFc. T&y vo s- vt, hin t!"ng,
t&y vo mXu thuTn vn c% c+a ch;ng v vo điu kin, trong đ% diGn ra s- thay đi
v cht c+a s- vt, hin t!"ng m c% nhiu h4nh th*c b!0c nhy.
Cpn c* vo quy mH v nh#p đ$ c+a b!0c nhy, c% b!0c nhy ton b$ v b!0c nhy
cFc b$. B!0c nhy ton b$ lm cho tt c cc m]t, cc b$ phn, cc yu t... c+a s-
vt, hin t!"ng thay đi. B!0c nhy cFc b$ ch9 lm thay đi m$t s m]t, m$t s
yu t, m$t s b$ phn... c+a ch;ng. S- phXn bit b!0c nhy ton b$ hay cFc b$
ch9 c% 5 ngh^a t!Ang đi, bMi ch;ng đu l kt qu c+a qu tr4nh thay đi v l!"ng.
Cpn c* vo thDi gian c+a s- thay đi v cht v d-a trn cA ch c+a s- thay đi đ%,
c% b!0c nhy t*c thDi v b!0c nhy d:n d:n. B!0c nhy t*c thDi lm cht c+a s-
vt, hin t!"ng bin đi mau ch%ng M tt c cc b$ phn. B!0c nhy d:n d:n l qu
tr4nh thay đi v cht diGn ra b6ng cch t>ch l\y d:n nhng yu t c+a cht m0i v
lo/i bi d:n cc yu t c+a cht c\, trong tr!Dng h"p ny s- vt, hin t!"ng bin đi chm hAn.
C% thB khi qut l/i n$i dung cA bn c+a quy lut chuyBn h%a nhng thay đi v
l!"ng dTn đn nhng thay đi v cht v ng!"c l/i nh! sau: M2i đi t!"ng đu l
s- thng nht c+a hai m]t đi lp cht v l!"ng, nhng s- thay đi d:n d:n v
l!"ng v!"t qu gi0i h/n c+a đ$ sY dTn đn s- thay đi cpn bn v cht thHng qua
b!0c nhy, cht m0i ra đDi tip tFc tc đ$ng trM l/i duy tr4 s- thay đi c+a l!"ng. q ngh^a ph!Ang php lun:
Th* nht, trong ho/t đ$ng nhn th*c v ho/t đ$ng th-c tiGn phi bit t>ch l\y v
l!"ng đB c% bin đi v cht; khHng đ!"c nHn n%ng c\ng nh! khHng đ!"c bo th+.
B!0c nhy lm cho cht m0i ra đDi, thay th cht c\ l h4nh th*c tt yu c+a s-
vn đ$ng, pht triBn c+a m2i s- vt, hin t!"ng; nh!ng s- thay đi v cht do th-c
hin b!0c nhy gXy nn ch9 xy ra khi l!"ng đ@ thay đi đn gi0i h/n, t*c l đn
điBm n;t, đn đ$ nn mun t/o ra b!0c nhy th4 phi th-c hin qu tr4nh t>ch l\y v l!"ng.
Th* hai, khi l!"ng đ@ đ/t đn điBm n;t th4 th-c hin b!0c nhy l yu c:u khch
quan c+a s- vn đ$ng c+a s- vt, hin t!"ng; t! t!Mng nHn n%ng th!Dng biBu hin
M chm khHng ch; 5 thia đng đn s- t>ch l\y v l!"ng m cho r6ng s- pht triBn
c+a s- vt, hin t!"ng ch9 l nhng b!0c nhy lin tFc; ng!"c l/i, t! t!Mng bo th+
th!Dng biBu hin M chm khHng dm th-c hin b!0c nhy, coi s- pht triBn ch9 l
nhng thay đi v l!"ng. Do vy, c:n kh8c phFc c hai biBu hin trn.
Th* ba, s- tc đ$ng c+a quy lut ny đZi hii phi c% thi đ$ khch quan, khoa h2c
v quyt tXm th-c hin b!0c nhy; tuy đu c% t>nh khch quan, nh!ng quy lut x@
h$i ch9 diGn ra thHng qua ho/t đ$ng c% 5 th*c c+a con ng!Di; do vy, khi th-c hin
b!0c nhy trong l^nh v-c x@ h$i, tuy vTn phi tuXn theo điu kin khch quan,
nh!ng c\ng phi ch; 5 đn điu kin ch+ quan. N%i cch khc, trong ho/t đ$ng
th-c tiGn, khHng nhng c:n xc đ#nh quy mH v nh#p điu b!0c nhy m$t cch
khch quan, khoa h2c, chng gio điu, rp khuHn, m cZn phi c% quyt tXm v
ngh# l-c đB th-c hin b!0c nhy khi điu kin đ@ ch>n mu.i, ch+ đ$ng n8m b8t thDi
cA th-c hin k#p thDi b!0c nhy khi điu kin cho ph_p, chuyBn thay đi mang t>nh
tin h%a sang thay đi mang t>nh cch m/ng.
Th* t!, quy lut yu c:u phi nhn th*c đ!"c s- thay đi v cht cZn phF thu$c
vo ph!Ang th*c lin kt gia cc yu t t/o thnh s- vt, hin t!"ng; do đ%, phi
bit l-a ch2n ph!Ang php ph& h"p đB tc đ$ng vo ph!Ang th*c lin kt đ% trn
cA sM hiBu rh bn cht, quy lut c+a ch;ng.
* Quy lut th2ng nh/t v0 đ/u tranh ca cc m5t đ2i lp
Quy lut thng nht v đu tranh c+a cc m]t đi lp thB hin bn cht, l h/t nhXn
c+a ph_p bin ch*ng duy vt, bMi quy lut đ cp t0i vn đ cA bn v quan tr2ng
nht c+a ph_p bin ch*ng duy vt - vn đ nguyn nhXn, đ$ng l-c c+a s- vn đ$ng,
pht triBn. Theo V.I. Lnin, “c% thB đ#nh ngh^a v8n t8t ph_p bin ch*ng l h2c
thuyt v s- thng nht c+a cc m]t đi lp. Nh! th l n8m đ!"c h/t nhXn c+a ph_p bin ch*ng,...” . 1
N$i dung c+a quy lut ny c\ng đ!"c lm sng ti thHng qua vic lm rh cc khi
nim, ph/m tr& lin quan.
Trong ph_p bin ch*ng duy vt, mXu thuTn bin ch*ng l khi nim d&ng đB ch9 s-
lin h, tc đ$ng theo cch v=a thng nht, v=a đu tranh; v=a đZi hii, v=a lo/i tr=,
v=a chuyBn h%a lTn nhau gia cc m]t đi lp. Yu t t/o thnh mXu thuTn bin
ch*ng l cc m]t đi lp, cc b$ phn, cc thu$c t>nh... c% khuynh h!0ng bin đi
tri ng!"c nhau, nh!ng c&ng t.n t/i khch quan trong mmi s- vt, hin t!"ng c+a
t- nhin, x@ h$i v t! duy. Trong mmi mXu thuTn, cc m]t đi lp v=a thng nht
v0i nhau, v=a đu tranh lTn nhau t/o nn tr/ng thi n đ#nh t!Ang đi c+a s- vt,
hin t!"ng. Thng nht gia cc m]t đi lp l khi nim d&ng đB ch9 s- lin h
gia ch;ng v đ!"c thB hin M vic: Th* nht, cc m]t đi lp c:n đn nhau, n!Ang
t-a vo nhau, lm tin đ cho nhau t.n t/i, khHng c% m]t ny th4 khHng c% m]t kia;
Th* hai, cc m]t đi lp tc đ$ng ngang nhau, cXn b6ng nhau thB hin s- đu tranh
gia ci m0i đang h4nh thnh v0i ci c\ ch!a mt hSn; th* ba, gia cc m]t đi lp
c% s- t!Ang đ.ng, đ.ng nht do trong cc m]t đi lp cZn t.n t/i nhng yu t
ging nhau. Do s- đ.ng nht ny m trong nhiu tr!Dng h"p, khi mXu thuTn xut
hin v tc đ$ng M điu kin ph& h"p, cc m]t đi lp chuyBn h%a vo nhau. Đ.ng
nht khHng tch rDi v0i s- khc nhau, v0i s- đi lp, bMi mmi s- vt, hin t!"ng
v=a l bn thXn n%, v=a l s- vt, hin t!"ng đi lp v0i n% nn trong đ.ng nht đ@
bao hm s- khc nhau, đi lp.
Đu tranh gia cc m]t đi lp l khi nim d&ng đB ch9 s- tc đ$ng qua l/i theo
h!0ng bi tr=, ph+ đ#nh lTn nhau gia ch;ng v s- tc đ$ng đ% c\ng khHng tch rDi
s- khc nhau, thng nht, đ.ng nht gia ch;ng trong m$t mXu thuTn. So v0i đu
tranh gia cc m]t đi lp th4 thng nht gia ch;ng c% t>nh t/m thDi, t!Ang đi, c%
điu kin, ngh^a l s- thng nht đ% ch9 t.n t/i trong tr/ng thi đ*ng im t!Ang đi
c+a s- vt, hin t!"ng; cZn đu tranh c% t>nh tuyt đi, ngh^a l đu tranh ph vd
s- n đ#nh t!Ang đi c+a ch;ng dTn đn s- chuyBn h%a v cht c+a ch;ng. T>nh
tuyt đi c+a đu tranh g8n v0i s- t- thXn vn đ$ng, pht triBn diGn ra khHng
ng=ng c+a s- vt, hin t!"ng. V vn đ ny, khi ch; 5 nhiu hAn đn t>nh tuyt
đi c+a “đu tranh”, V.I. Lnin đ@ vit: “S- pht triBn l m$t cu$c “đu tranh” gia cc m]t đi lp” . 1
MXu thuTn t.n t/i khch quan trong m2i l^nh v-c c+a th gi0i v vH c&ng đa d/ng.
S- đa d/ng đ% phF thu$c vo đ]c điBm c+a cc m]t đi lp, vo điu kin m trong
đ% s- tc đ$ng qua l/i gia cc m]t đi lp triBn khai, vo tr4nh đ$ t ch*c c+a s-
vt, hin t!"ng m trong đ% mXu thuTn t.n t/i. Mmi lo/i mXu thuTn c% đ]c điBm
ring v c% vai trZ khc nhau đi v0i s- t.n t/i v pht triBn c+a s- vt, hin t!"ng.
Cpn c* vo s- t.n t/i v pht triBn c+a ton b$ s- vt, hin t!"ng, c% mXu thuTn cA
bn v mXu thuTn khHng cA bn. MXu thuTn cA bn tc đ$ng trong sut qu tr4nh
t.n t/i c+a s- vt, hin t!"ng; quy đ#nh bn cht, s- pht triBn c+a ch;ng t= khi
h4nh thnh đn l;c tiu vong. MXu thuTn khHng cA bn đ]c tr!ng cho m$t ph!Ang
din no đ%, ch9 quy đ#nh s- vn đ$ng, pht triBn c+a m$t hay m$t s m]t c+a s-
vt, hin t!"ng v ch#u s- chi phi c+a mXu thuTn cA bn.
Cpn c* vo vai trZ c+a mXu thuTn đi v0i s- t.n t/i v pht triBn c+a s- vt, hin
t!"ng trong mmi giai đo/n nht đ#nh, c% thB phXn chia thnh mXu thuTn ch+ yu v
mXu thuTn th* yu. MXu thuTn ch+ yu luHn ni ln hng đ:u M mmi giai đo/n pht
triBn c+a s- vt, hin t!"ng, c% tc dFng quy đ#nh đi v0i cc mXu thuTn khc
trong c&ng giai đo/n đ% c+a qu tr4nh pht triBn. Gii quyt mXu thuTn ch+ yu sY
t/o điu kin đB gii quyt cc mXu thuTn khc M c&ng giai đo/n, cZn s- pht triBn,
chuyBn h%a c+a s- vt, hin t!"ng t= h4nh th*c ny sang h4nh th*c khc phF thu$c
vo vic gii quyt mXu thuTn ch+ yu. MXu thuTn th* yu l mXu thuTn khHng
đ%ng vai trZ quyt đ#nh trong s- vn đ$ng, pht triBn c+a s- vt, hin t!"ng. Tuy
vy, ranh gi0i gia mXu thuTn ch+ yu v mXu thuTn th* yu ch9 l t!Ang đi, t&y
theo t=ng hon cnh cF thB, c% mXu thuTn trong điu kin ny l ch+ yu, song
trong điu kin khc l/i l th* yu v ng!"c l/i.
Cpn c* vo quan h gia cc m]t đi lp v0i m$t s- vt, hin t!"ng, c% mXu thuTn
bn trong v mXu thuTn bn ngoi. MXu thuTn bn trong l s- tc đ$ng qua l/i gia
cc m]t, cc khuynh h!0ng... đi lp n6m trong ch>nh mmi s- vt, hin t!"ng; c%
vai trZ quy đ#nh tr-c tip qu tr4nh vn đ$ng v pht triBn c+a s- vt, hin t!"ng.
MXu thuTn bn ngoi xut hin trong mi lin h gia cc s- vt, hin t!"ng v0i
nhau; tuy c\ng nh h!Mng đn s- t.n t/i v pht triBn c+a ch;ng, nh!ng phi thHng
qua mXu thuTn bn trong m0i pht huy tc dFng. Cc mXu thuTn cA bn v ch+ yu
đu l nhng mXu thuTn gia cc m]t, cc b$ phn, yu t bn trong cu thnh s-
vt, hin t!"ng nn c% thB g2i ch;ng l mXu thuTn bn trong. Song cc đi t!"ng
cZn c% nhng mi lin h v quan h v0i cc đi t!"ng khc thu$c mHi tr!Dng t.n
t/i c+a n%, nhng mXu thuTn lo/i ny đ!"c g2i l cc mXu thuTn bn ngoi. Tuy
nhin, s- phXn chia ny c\ng ch9 mang t>nh t!Ang đi, bMi trong quan h ny ho]c
so v0i m$t s đi t!"ng ny, n% l bn trong; nh!ng trong quan h khc, so v0i
m$t s đi t!"ng khc, n% l/i l bn ngoi.
Cpn c* vo t>nh cht c+a l"i >ch cA bn l đi lp nhau trong mi quan h gia cc
giai cp M m$t giai đo/n l#ch sc nht đ#nh, trong x@ h$i c% mXu thuTn đi khng v
mXu thuTn khHng đi khng. MXu thuTn đi khng l mXu thuTn gia cc giai cp,
tp đon ng!Di, l-c l!"ng, xu h!0ng x@ h$i... c% l"i >ch cA bn đi lp nhau v
khHng thB điu hZa đ!"c. Đ% l mXu thuTn gia cc giai cp b%c l$t v b# b%c l$t,
gia giai cp thng tr# v giai cp b# tr#... MXu thuTn khHng đi khng l mXu thuTn
gia cc giai cp, tp đon ng!Di, l-c l!"ng, xu h!0ng x@ h$i... c% l"i >ch cA bn
khHng đi lp nhau nn l mXu thuTn cFc b$, t/m thDi.
N%i v vai trZ c+a mXu thuTn đi v0i s- vn đ$ng v pht triBn, Ph. fngghen nhn
m/nh, nguyn nhXn ch>nh c\ng l nguyn nhXn cui c&ng t/o nn ngu.n gc c+a
s- vn đ$ng, pht triBn c+a s- vt, hin t!"ng l s- tc đ$ng (theo h!0ng ph+ đ#nh,
thng nht) lTn nhau gia ch;ng v gia cc m]t đi lp trong ch;ng. C% hai lo/i
tc đ$ng dTn đn vn đ$ng l tc đ$ng lTn nhau gia cc s- vt, hin t!"ng (bn
ngoi) v s- tc đ$ng lTn nhau gia cc m]t đi lp c+a c&ng m$t s- vt, hin
t!"ng (bn trong); nh!ng ch9 c% s- tc đ$ng lTn nhau gia cc m]t đi lp (bn
trong) m0i lm cho s- vt, hin t!"ng pht triBn.
Mi quan h gia cc khi nim c+a quy lut ch9 ra r6ng, mXu thuTn gia cc m]t
đi lp trong s- vt, hin t!"ng l nguyn nhXn, gii quyt mXu thuTn đ% l đ$ng
l-c c+a s- vn đ$ng, pht triBn. V4 vy, s- vn đ$ng, pht triBn c+a s- vt, hin
t!"ng l t- thXn. Khi qut l/i, n$i dung c+a quy lut thng nht v đu tranh c+a
cc m]t đi lp l: M2i đi t!"ng đu bao g.m nhng m]t, nhng khuynh h!0ng,
l-c l!"ng... đi lp nhau t/o thnh nhng mXu thuTn trong ch>nh n%; s- thng nht
v đu tranh gia cc m]t đi lp ny l nguyn nhXn, đ$ng l-c bn trong c+a s-
vn đ$ng v pht triBn, lm cho ci c\ mt đi v ci m0i ra đDi. q ngh^a ph!Ang php lun:
Th* nht, th=a nhn t>nh khch quan c+a mXu thuTn trong s- vt, hin t!"ng; t= đ%
gii quyt mXu thuTn phi tuXn theo quy lut, điu kin khch quan. Mun pht
hin mXu thuTn c:n t4m ra thB thng nht c+a cc m]t đi lp trong s- vt, hin
t!"ng; t= đ% t4m ra ph!Ang h!0ng, gii php đ;ng cho ho/t đ$ng nhn th*c v th-c tiGn.
Th* hai, phXn t>ch mXu thuTn c:n b8t đ:u t= vic xem x_t qu tr4nh pht sinh, pht
triBn c+a t=ng lo/i mXu thuTn; xem x_t vai trZ, v# tr> v mi quan h gia cc mXu
thuTn v điu kin chuyBn h%a gia ch;ng. Phi bit phXn t>ch cF thB m$t mXu
thuTn cF thB v đ ra đ!"c ph!Ang php gii quyt mXu thuTn đ%.
Th* ba, phi n8m vng nguyn t8c gii quyt mXu thuTn b6ng đu tranh gia cc
m]t đi lp, khHng điu hZa mXu thuTn c\ng khHng n%ng v$i hay bo th+, bMi gii
quyt mXu thuTn cZn phF thu$c vo điu kin đ@ đ+ v ch>n mu.i hay ch!a.
* Quy lut ph đ6nh ca ph đ6nh
L m$t trong ba quy lut c+a ph_p bin ch*ng duy vt, quy lut ph+ đ#nh c+a ph+
đ#nh ch9 ra khuynh h!0ng (đi ln), h4nh th*c (xoy c), kt qu (s- vt, hin t!"ng
m0i ra đDi t= s- vt, hin t!"ng c\) c+a s- pht triBn c+a ch;ng thHng qua s- thng
nht gia t>nh thay đi v0i t>nh k th=a trong s- pht triBn; ngh^a l s- vt, hin
t!"ng m0i ra đDi t= s- vt, hin t!"ng c\, pht triBn t= thp đn cao, t= đAn gin
đn ph*c t/p, t= k_m hon thin đn hon thin hAn.
Ph+ đ#nh bin ch*ng l khi nim d&ng đB ch9 s- ph+ đ#nh lm tin đ, t/o điu
kin cho s- pht triBn. Ph+ đ#nh bin ch*ng lm cho s- vt, hin t!"ng m0i ra đDi
thay th s- vt, hin t!"ng c\ v l yu t lin h gia s- vt, hin t!"ng c\ v0i s-
vt, hin t!"ng m0i. Ph+ đ#nh bin ch*ng l t- ph+ đ#nh, t- pht triBn c+a s- vt,
hin t!"ng; l “m8t x>ch” trong “s"i dXy chuyn” dTn đn s- ra đDi c+a s- vt, hin
t!"ng m0i, tin b$ hAn so v0i s- vt, hin t!"ng c\.
Ph+ đ#nh bin ch*ng c% t>nh khch quan (s- vt, hin t!"ng t- ph+ đ#nh m4nh do
mXu thuTn bn trong n% gXy ra), t>nh k th=a (lo/i bi cc yu t khHng ph& h"p v
ci t/o cc yu t c+a s- vt, hin t!"ng c\ cZn ph& h"p đB đ!a vo s- vt, hin
t!"ng m0i). Ph+ đ#nh bin ch*ng cZn c% t>nh ph bin (diGn ra trong m2i l^nh v-c
t- nhin, x@ h$i v t! duy); t>nh đa d/ng, phong ph; c+a ph+ đ#nh bin ch*ng thB
hin M n$i dung, h4nh th*c c+a n%. Đ]c điBm cA bn c+a ph+ đ#nh bin ch*ng l sau
m$t s (>t nht l hai) l:n ph+ đ#nh, s- vt, hin t!"ng pht triBn c% t>nh chu kn
theo đ!Dng xoy c m th-c cht c+a s- pht triBn đ% l s- bin đi, trong đ% giai
đo/n sau vTn bo t.n nhng g4 t>ch c-c đ@ đ!"c t/o ra M giai đo/n tr!0c. V0i đ]c
điBm ny, ph+ đ#nh bin ch*ng khHng ch9 kh8c phFc h/n ch c+a s- vt, hin
t!"ng c\; m cZn g8n ch;ng v0i s- vt, hin t!"ng m0i; g8n s- vt, hin t!"ng
đ!"c khSng đ#nh v0i s- vt, hin t!"ng b# ph+ đ#nh. V4 vy, ph+ đ#nh bin ch*ng
l vZng khXu tt yu c+a s- lin h v s- pht triBn.
K th=a bin ch*ng l khi nim d&ng đB ch9 s- vt, hin t!"ng m0i ra đDi vTn gi
l/i c% ch2n l2c v ci t/o yu t cZn th>ch h"p đB chuyBn sang ch;ng; lo/i bi cc
yu t khHng cZn th>ch h"p c+a s- vt, hin t!"ng c\ đang gXy cn trM cho s- pht
triBn c+a s- vt, hin t!"ng m0i. Đ]c điBm c+a k th=a bin ch*ng l duy tr4 cc
yu t t>ch c-c c+a s- vt, hin t!"ng b# ph+ đ#nh d!0i d/ng v!"t bi, cc yu t
ch2n gi l/i sY đ!"c ci t/o, bin đi đB ph& h"p v0i s- vt, hin t!"ng m0i. Gi tr#
c+a s- k th=a bin ch*ng ch#u s- quy đ#nh bMi vai trZ c+a yu t ph& h"p đ!"c k
th=a; do vy, vic gi l/i yu t t>ch c-c c+a s- vt, hin t!"ng b# ph+ đ#nh lm
cho s- vt, hin t!"ng m0i c% cht giu c% hAn, pht triBn cao hAn, tin b$ hAn. K
th=a bin ch*ng đi lp v0i k th=a siu h4nh, l vic đi t!"ng gi l/i nguyn si
nhng g4 bn thXn n% đ@ c% M giai đo/n pht triBn tr!0c, khHng t- m4nh r\ bi
nhng yu t đ@ ti ra l/c hu ht thDi, khHng cZn ph& h"p, thm ch> cZn ngng
đ!Dng, ngpn cn s- pht triBn tip theo c+a ch>nh n%, c+a đi t!"ng m0i.
K th=a bin ch*ng đm bo mi dXy lin h thHng sut, bn ch]t gia đi t!"ng
m0i v0i đi t!"ng c\, gia n% v0i qu kh* c+a ch>nh n%. Trong tr!Dng h"p ny
nhng yu t cZn ti ra ph& h"p v0i đi t!"ng m0i t= đi t!"ng c\ nh!ng vTn c:n
phi ch#u s- ci t/o m/nh mY cho ph& h"p v0i bn cht m đi t!"ng m0i đang t/o
lp v nhng yu t m0i m đi t!"ng m0i đang ra s*c xXy d-ng, b sung, l n$i
dung c+a khXu trung gian, c+a ci trung gi0i (Hegel), c+a b!0c chuyBn, c+a s- qu
đ$ t= c\ sang m0i. Trong ci trung gi0i ch*a đ-ng c nhng yu t c\, lmi thDi
đang d:n mt đi, v nhng yu t m0i đang xut hin, đang tr!Mng thnh v sY d:n đ!"c khSng đ#nh.
Do vy, đ!Dng xoy c l khi nim d&ng đB ch9 s- vn đ$ng c+a nhng n$i dung
mang t>nh k th=a c% trong s- vt, hin t!"ng m0i nn khHng thB đi theo đ!Dng
thSng, m diGn ra theo đ!Dng trZn khHng n6m trn m$t m]t phSng t-a nh! đ!Dng
xoy c. Đ!Dng xoy c l h4nh th*c diGn đ/t rh nht đ]c tr!ng c+a qu tr4nh pht
triBn bin ch*ng M t>nh k th=a qua khXu trung gian, t>nh l]p l/i, nh!ng khHng quay
l/i v t>nh tin ln c+a s- pht triBn. V.I. Lnin khSng đ#nh: “S- pht triBn h4nh nh!
diGn l/i nhng giai đo/n đ@ qua, nh!ng d!0i m$t h4nh th*c khc, M m$t tr4nh đ$
cao hAn (“ph+ đ#nh c+a ph+ đ#nh”); s- pht triBn c% thB n%i l theo đ!Dng trHn c
ch* khHng theo đ!Dng thSng” . Nh! vy, s- pht triBn d! 1 Dng nh! l]p l/i, nh!ng
trn cA sM m0i cao hAn l đ]c điBm quan tr2ng nht c+a quy lut ph+ đ#nh c+a ph+
đ#nh. Mmi vZng m0i c+a đ!Dng xoy c thB hin tr4nh đ$ pht triBn cao hAn v s-
ni tip nhau cc vZng c+a đ!Dng xoy c thB hin t>nh vH tn c+a s- pht triBn t= thp đn cao.
Quy lut ph+ đ#nh c+a ph+ đ#nh coi s- pht triBn c+a s- vt, hin t!"ng l do mXu
thuTn bn trong c+a ch;ng quy đ#nh. Mmi l:n ph+ đ#nh l kt qu c+a s- đu tranh
v chuyBn h%a gia nhng m]t đi lp trong s- vt, hin t!"ng. Ph+ đ#nh l:n th*
nht lm cho s- vt, hin t!"ng c\ chuyBn thnh s- vt, hin t!"ng đi lp v0i n%;
ph+ đ#nh l:n th* hai dTn đn s- ra đDi c+a s- vt, hin t!"ng m0i mang nhiu n$i
dung t>ch c-c c+a s- vt, hin t!"ng c\, nh!ng c\ng đ@ mang khHng >t n$i dung
đi lp v0i s- vt, hin t!"ng đ%. Kt qu l, v h4nh th*c, s- vt, hin t!"ng m0i
(ra đDi do ph+ đ#nh c+a ph+ đ#nh) sY l/i trM v s- vt, hin t!"ng xut pht (ch!a b#
ph+ đ#nh l:n no), nh!ng v n$i dung, khHng phi trM l/i ch;ng ging y nh! c\, m
ch9 d!Dng nh! l]p l/i ch;ng, bMi đ@ trn cA sM cao hAn. Ph+ đ#nh bin ch*ng ch9 l
m$t giai đo/n trong qu tr4nh pht triBn v4 ch9 thHng qua ph+ đ#nh c+a ph+ đ#nh
m0i dTn đn s- ra đDi c+a s- vt, hin t!"ng m0i, v nh! vy, ph+ đ#nh c+a ph+
đ#nh m0i hon thnh đ!"c m$t chu kn pht triBn, đ.ng thDi l/i t/o ra điBm xut
pht c+a chu kn pht triBn tip theo. S l!"ng cc l:n ph+ đ#nh trong m$t chu kn
pht triBn c% thB nhiu hAn hai, t&y theo t>nh cht c+a qu tr4nh pht triBn cF thB,
nh!ng >t nht c\ng phi qua hai l:n m0i dTn đn s- ra đDi c+a s- vt, hin t!"ng
m0i, hon thnh đ!"c m$t chu kn pht triBn. Mmi l:n ph+ đ#nh bin ch*ng th-c
hin xong sY mang thm nhng yu t t>ch c-c m0i; do vy, s- pht triBn thHng
qua nhng l:n ph+ đ#nh bin ch*ng sY t/o ra xu h!0ng pht triBn khHng ng=ng c+a
s- vt, hin t!"ng. Do c% s- k th=a nn ph+ đ#nh bin ch*ng khHng phi ph+ đ#nh
s/ch trAn, khHng lo/i bi tt c cc yu t c+a s- vt, hin t!"ng c\, m l điu kin
cho s- pht triBn, duy tr4 v g4n gi, l]p l/i m$t s yu t t>ch c-c c+a s- vt, hin
t!"ng m0i sau khi đ@ đ!"c ch2n l2c, ci t/o cho ph& h"p v do vy, s- pht triBn
c+a cc s- vt, hin t!"ng c% qut đ/o tin ln nh! đ!Dng xoy c.
T%m l/i, quy lut ph+ đ#nh c+a ph+ đ#nh phn nh mi lin h, s- k th=a thHng
qua khXu trung gian gia ci b# ph+ đ#nh v ci ph+ đ#nh; do c% k th=a nn ph+
đ#nh bin ch*ng khHng phi l s- ph+ đ#nh s/ch trAn m l điu kin cho s- pht
triBn, n% l!u gi n$i dung t>ch c-c c+a cc giai đo/n tr!0c, l]p l/i m$t s đ]c điBm
ch+ yu c+a ci ban đ:u trn cA sM m0i cao hAn; do vy, s- pht triBn c% t>nh cht
tin ln khHng hSn theo đ!Dng thSng, m theo đ!Dng xoy c. q ngh^a ph!Ang php lun:
Th* nht, quy lut ny ch9 ra khuynh h!0ng tin ln c+a s- vn đ$ng c+a s- vt,
hin t!"ng; s- thng nht gia t>nh tin b$ v t>nh k th=a c+a s- pht triBn; sau
khi đ@ tri qua cc m8t x>ch chuyBn h%a, c% thB xc đ#nh đ!"c kt qu cui c&ng c+a s- pht triBn.
Th* hai, quy lut ny gi;p nhn th*c đ;ng v xu h!0ng c+a s- pht triBn, đ% l qu
tr4nh diGn ra quanh co, ph*c t/p, khHng h đu đ]n thSng t8p, khHng va vp, khHng
c% nhng b!0c thFt l&i. Tri l/i l khHng bin ch*ng, khHng khoa h2c, khHng đ;ng
v m]t l5 lun (V.I. Lnin).
Th* ba, quy lut ny gi;p nhn th*c đ:y đ+ hAn v s- vt, hin t!"ng m0i ra đDi
ph& h"p v0i quy lut pht triBn, biBu hin giai đo/n cao v cht trong s- pht triBn.
Trong t- nhin, s- xut hin c+a s- vt, hin t!"ng m0i diGn ra t- pht; nh!ng
trong x@ h$i, s- xut hin m0i g8n v0i nhn th*c v hnh đ$ng c% 5 th*c c+a con ng!Di.
Th* t!, tuy s- vt, hin t!"ng m0i th8ng s- vt, hin t!"ng c\, nh!ng trong thDi
gian no đ%, s- vt, hin t!"ng c\ cZn m/nh hAn; v4 vy, c:n +ng h$ s- vt, hin
t!"ng m0i, t/o điu kin cho n% pht triBn h"p quy lut; bit k th=a c% ch2n l2c
nhng yu t t>ch c-c v h"p l5 c+a s- vt, hin t!"ng c\ lm cho n% ph& h"p v0i
xu th vn đ$ng v pht triBn c+a s- vt, hin t!"ng m0i.
2. Bin chng gi'a l9c l+,ng sn xu/t v0 quan h sn xu/t a) Ph!Ang th*c sn xut
u mmi giai đo/n l#ch sc con ng!Di tin hnh sn xut theo m$t cch th*c nht đ#nh,
t*c l c% m$t cch sinh sng, cch sn xut ring, đ% l ph!Ang th*c sn xut.
Ph!Ang th*c sn xut l cch th*c con ng!Di tin hnh qu tr4nh sn xut vt cht
M nhng giai đo/n l#ch sc nht đ#nh c+a x@ h$i loi ng!Di. Ph!Ang th*c sn xut l
s- thng nht gia l-c l!"ng sn xut v0i m$t tr4nh đ$ nht đ#nh v quan h sn
xut t!Ang *ng. L-c l!"ng sn xut v quan h sn xut l cc khi nim ch9 hai
mi quan h “song tr&ng” c+a nn sn xut vt cht x@ h$i, đ% l quan h gia con
ng!Di v0i t- nhin v quan h gia ng!Di v0i ng!Di trong qu tr4nh sn xut vt
cht. “Ng!Di ta khHng thB sn xut đ!"c nu khHng kt h"p v0i nhau theo m$t
cch no đ% đB ho/t đ$ng chung v đB trao đi ho/t đ$ng v0i nhau. Mun sn xut
đ!"c, ng!Di ta phi c% nhng mi lin h v quan h nht đ#nh v0i nhau; v quan
h c+a h2 v0i gi0i t- nhin, t*c l vic sn xut” . Do vy, ph!Ang th*c sn xut 2
l cch th*c con ng!Di th-c hin đ.ng thDi s- tc đ$ng gia con ng!Di v0i t-
nhin v s- tc đ$ng gia ng!Di v0i ng!Di đB sng t/o ra c+a ci vt cht phFc vF
nhu c:u con ng!Di v x@ h$i M nhng giai đo/n l#ch sc nht đ#nh.
* L-c l!"ng sn xut l s- kt h"p gia ng!Di lao đ$ng v0i t! liu sn xut, t/o ra
s*c sn xut v npng l-c th-c tiGn lm bin đi cc đi t!"ng vt cht c+a gi0i t-
nhin theo nhu c:u nht đ#nh c+a con ng!Di v x@ h$i. V cu tr;c, l-c l!"ng sn
xut đ!"c xem x_t trn c hai m]t, đ% l m]t kinh t - kt thut (t! liu sn xut) v
m]t kinh t - x@ h$i (ng!Di lao đ$ng). L-c l!"ng sn xut ch>nh l s- kt h"p gia
“lao đ$ng sng” v0i “lao đ$ng vt h%a” t/o ra s*c sn xut, l ton b$ nhng npng
l-c th-c tiGn d&ng trong sn xut c+a x@ h$i M cc thDi kn nht đ#nh. Nh! vy, l-c
l!"ng sn xut l m$t h thng g.m cc yu t (ng!Di lao đ$ng v t! liu sn xut)
c&ng mi quan h (ph!Ang th*c kt h"p), t/o ra thu$c t>nh đ]c bit (s*c sn xut)
đB ci bin gi0i t- nhin, sng t/o ra c+a ci vt cht theo mFc đ>ch c+a con ng!Di.
ĐXy l s- thB hin npng l-c th-c tiGn cA bn nht - npng l-c ho/t đ$ng sn xut vt cht c+a con ng!Di.
Ng!Di lao đ$ng l con ng!Di c% tri th*c, kinh nghim, kt npng lao đ$ng v npng
l-c sng t/o nht đ#nh trong qu tr4nh sn xut c+a x@ h$i. Ng!Di lao đ$ng l ch+
thB sng t/o, đ.ng thDi l ch+ thB tiu d&ng m2i c+a ci vt cht x@ h$i. ĐXy l
ngu.n l-c cA bn, vH tn v đ]c bit c+a sn xut. Ngy nay, trong nn sn xut x@
h$i, tw tr2ng lao đ$ng cA b8p đang c% xu th gim, trong đ% lao đ$ng c% tr> tu v
lao đ$ng tr> tu ngy cng tpng ln.
T! liu sn xut l điu kin vt cht c:n thit đB t ch*c sn xut, bao g.m t! liu
lao đ$ng v đi t!"ng lao đ$ng. Đi t!"ng lao đ$ng l nhng yu t vt cht c+a
sn xut m con ng!Di d&ng t! liu lao đ$ng tc đ$ng ln, nh6m bin đi ch;ng
cho ph& h"p v0i mFc đ>ch sc dFng c+a con ng!Di. T! liu lao đ$ng l nhng yu
t vt cht c+a sn xut m con ng!Di d-a vo đ% đB tc đ$ng ln đi t!"ng lao
đ$ng nh6m bin đi đi t!"ng lao đ$ng thnh sn ph`m đp *ng yu c:u sn xut
c+a con ng!Di. T! liu lao đ$ng g.m cHng cF lao đ$ng v ph!Ang tin lao đ$ng.
Ph!Ang tin lao đ$ng l nhng yu t vt cht c+a sn xut, c&ng v0i cHng cF lao
đ$ng m con ng!Di sc dFng đB tc đ$ng ln đi t!"ng lao đ$ng trong qu tr4nh sn
xut vt cht. CHng cF lao đ$ng l nhng ph!Ang tin vt cht m con ng!Di tr-c
tip sc dFng đB tc đ$ng vo đi t!"ng lao đ$ng nh6m bin đi ch;ng, t/o ra c+a
ci vt cht phFc vF nhu c:u c+a con ng!Di v x@ h$i. CHng cF lao đ$ng l yu t
vt cht “trung gian”, “truyn dTn” gia ng!Di lao đ$ng v đi t!"ng lao đ$ng
trong tin hnh sn xut. ĐXy ch>nh l “kh> quan” c+a b$ %c, l tri th*c đ!"c vt
thB h%a do con ng!Di sng t/o ra v đ!"c con ng!Di sc dFng lm ph!Ang tin vt
cht c+a qu tr4nh sn xut. CHng cF lao đ$ng gi vai trZ quyt đ#nh đn npng sut
lao đ$ng. Ngy nay, trong điu kin cu$c Cch m/ng cHng nghip l:n th* t! đang
pht triBn, cHng cF lao đ$ng đ!"c tin h2c h%a, t- đ$ng h%a v tr> tu h%a cng c%
vai trZ đ]c bit quan tr2ng. CHng cF lao đ$ng l yu t đ$ng nht, cch m/ng nht
trong l-c l!"ng sn xut, l nguyn nhXn sXu xa c+a m2i bin đi kinh t - x@ h$i
trong l#ch sc; l th!0c đo tr4nh đ$ tc đ$ng, ci bin t- nhin c+a con ng!Di v tiu
chu`n đB phXn bit cc thDi đ/i kinh t khc nhau. Ch>nh v4 vy, C. Mc khSng
đ#nh: “Nhng thDi đ/i kinh t khc nhau khHng phi M chm ch;ng sn xut ra ci g4
m l M chm ch;ng sn xut b6ng cch no, v0i nhng t! liu lao đ$ng no” . 1
Đ]c tr!ng ch+ yu c+a l-c l!"ng sn xut l mi quan h gia ng!Di lao đ$ng v
cHng cF lao đ$ng. Trong l-c l!"ng sn xut, ng!Di lao đ$ng l nhXn t hng đ:u
gi vai trZ quyt đ#nh, bMi v4 ng!Di lao đ$ng l ch+ thB sng t/o v sc dFng cHng
cF lao đ$ng. Suy đn c&ng, cc t! liu sn xut ch9 l sn ph`m lao đ$ng c+a con
ng!Di, đ.ng thDi gi tr# v hiu qu th-c t c+a cc t! liu sn xut phF thu$c vo
tr4nh đ$ sc dFng c+a ng!Di lao đ$ng. HAn na, trong qu tr4nh sn xut, nu nh!
cHng cF lao đ$ng b# hao ph> v di chuyBn d:n gi tr# vo sn ph`m, th4 do bn cht
sng t/o c+a m4nh, trong qu tr4nh lao đ$ng ng!Di lao đ$ng khHng ch9 sng t/o ra
gi tr# đ+ b& đ8p hao ph> lao đ$ng, m cZn sng t/o ra gi tr# m0i l0n hAn gi tr# bi
ra ban đ:u. Ng!Di lao đ$ng l ngu.n gc c+a m2i sng t/o trong sn xut vt cht,
ngu.n gc c+a s- pht triBn sn xut. C&ng v0i ng!Di lao đ$ng, cHng cF lao đ$ng
l yu t cA bn, quan tr2ng khHng thB thiu, đ]c bit, tr4nh đ$ pht triBn c+a cHng
cF lao đ$ng l nhXn t quyt đ#nh npng sut lao đ$ng x@ h$i. L-c l!"ng sn xut l
kt qu npng l-c th-c tiGn c+a con ng!Di, nh!ng bn thXn npng l-c th-c tiGn ny b#
quy đ#nh bMi nhng điu kin khch quan m trong đ% con ng!Di sng v ho/t
đ$ng. V4 vy, l-c l!"ng sn xut luHn c% t>nh khch quan. Tuy nhin, qu tr4nh
pht triBn l-c l!"ng sn xut l kt qu c+a s- thng nht bin ch*ng gia khch quan v ch+ quan.
S- pht triBn c+a l-c l!"ng sn xut l pht triBn M c t>nh cht v tr4nh đ$. T>nh
cht c+a l-c l!"ng sn xut n%i ln t>nh cht c nhXn ho]c t>nh cht x@ h$i h%a
trong vic sc dFng t! liu sn xut. Tr4nh đ$ c+a l-c l!"ng sn xut l s- pht triBn
c+a ng!Di lao đ$ng v cHng cF lao đ$ng. Tr4nh đ$ c+a l-c l!"ng sn xut đ!"c thB
hin M tr4nh đ$ c+a cHng cF lao đ$ng; tr4nh đ$ t ch*c lao đ$ng x@ h$i; tr4nh đ$ *ng
dFng khoa h2c vo sn xut; tr4nh đ$, kinh nghim, kt npng c+a ng!Di lao đ$ng v
đ]c bit l tr4nh đ$ phXn cHng lao đ$ng x@ h$i. Trong th-c t, t>nh cht v tr4nh đ$
pht triBn c+a l-c l!"ng sn xut khHng tch rDi nhau.
Nghin c*u s- pht triBn c+a l-c l!"ng sn xut trong l#ch sc, C. Mc khSng đ#nh:
“Tri th*c x@ h$i ph bin [Wissen, knowledge] đ@ chuyBn h%a đn m*c đ$ no
thnh l-c l!"ng sn xut tr-c tip” . Ngy nay, trn th gi0i đang diGn ra cu$c 1
cch m/ng khoa h2c v cHng ngh hin đ/i, khoa h2c đ@ trM thnh l-c l!"ng sn
xut tr-c tip. Khoa h2c sn xut ra c+a ci đ]c bit, hng h%a đ]c bit. Đ% l
nhng pht minh sng ch, nhng b> mt cHng ngh, trM thnh nguyn nhXn c+a
m2i bin đi trong l-c l!"ng sn xut. Hin nay, khong cch t= pht minh, sng
ch đn *ng dFng vo sn xut đ@ đ!"c r;t ng8n lm cho npng sut lao đ$ng, c+a
ci x@ h$i tpng nhanh. Khoa h2c k#p thDi gii quyt nhng mXu thuTn, nhng yu
c:u do sn xut đ]t ra; c% kh npng pht triBn “v!"t tr!0c” v thXm nhp vo tt c
cc yu t c+a sn xut, trM thnh m8t khXu bn trong c+a qu tr4nh sn xut. Tri
th*c khoa h2c đ!"c kt tinh, “vt h%a” vo ng!Di lao đ$ng, ng!Di qun l5, cHng cF
lao đ$ng v đi t!"ng lao đ$ng. S- pht triBn c+a khoa h2c đ@ k>ch th>ch s- pht
triBn npng l-c lm ch+ sn xut c+a con ng!Di.
Trong thDi đ/i ngy nay, cu$c Cch m/ng cHng nghip l:n th* t! đang pht triBn,
c ng!Di lao đ$ng v cHng cF lao đ$ng đ!"c tr> tu h%a, nn kinh t c+a nhiu quc
gia pht triBn đang trM thnh nn kinh t tri th*c. Đ% l nn kinh t m trong đ% s-
sn sinh, ph cp v sc dFng tri th*c c+a con ng!Di đ%ng vai trZ quyt đ#nh nht
đi v0i s- pht triBn kinh t, t= đ% t/o ra c+a ci vt cht v nXng cao cht l!"ng
cu$c sng con ng!Di. Đ]c tr!ng c+a kinh t tri th*c l cHng ngh cao, cHng ngh
thHng tin, tr> tu nhXn t/o đ!"c *ng dFng r$ng r@i trong sn xut v trong đDi sng
x@ h$i. L-c l!"ng sn xut pht triBn trong mi quan h bin ch*ng v0i quan h sn xut.
* Quan h sn xut l tng h"p cc quan h kinh t - vt cht gia ng!Di v0i ng!Di
trong qu tr4nh sn xut vt cht. ĐXy ch>nh l m$t quan h vt cht quan tr2ng
nht - quan h kinh t, trong cc mi quan h vt cht gia ng!Di v0i ng!Di. Qu
tr4nh sn xut vt cht ch>nh l tng thB cc yu t trong m$t qu tr4nh thng nht,
g.m sn xut, phXn phi, trao đi v tiu d&ng c+a ci vt cht. Quan h sn xut
bao g.m quan h v sM hu đi v0i t! liu sn xut, quan h trong t ch*c qun l5
v trao đi ho/t đ$ng v0i nhau, quan h v phXn phi sn ph`m lao đ$ng. Quan h
sM hu v t! liu sn xut l quan h gia cc tp đon ng!Di trong vic chim
hu, sc dFng cc t! liu sn xut x@ h$i. ĐXy l quan h quy đ#nh đ#a v# kinh t -
x@ h$i c+a cc tp đon ng!Di trong sn xut, t= đ% quy đ#nh quan h qun l5 v
phXn phi. Quan h sM hu v t! liu sn xut l quan h xut pht, cA bn, trung
tXm c+a quan h sn xut, luHn c% vai trZ quyt đ#nh cc quan h khc bMi v4, l-c
l!"ng x@ h$i no n8m ph!Ang tin vt cht ch+ yu c+a qu tr4nh sn xut th4 sY
quyt đ#nh vic qun l5 qu tr4nh sn xut v phXn phi sn ph`m.
Quan h v t ch*c v qun l5 sn xut l quan h gia cc tp đon ng!Di trong
vic t ch*c sn xut v phXn cHng lao đ$ng. Quan h ny c% vai trZ quyt đ#nh
tr-c tip đn quy mH, tc đ$, hiu qu c+a nn sn xut; c% kh npng đ`y nhanh
ho]c k4m h@m s- pht triBn c+a nn sn xut x@ h$i. Ngy nay, khoa h2c t ch*c
qun l5 sn xut hin đ/i c% t:m quan tr2ng đ]c bit trong nXng cao hiu qu qu tr4nh sn xut.
Quan h v phXn phi sn ph`m lao đ$ng l quan h gia cc tp đon ng!Di trong
vic phXn phi sn ph`m lao đ$ng x@ h$i, n%i ln cch th*c v quy mH c+a ci vt
cht m cc tp đon ng!Di đ!"c h!Mng. Quan h ny c% vai trZ đ]c bit quan
tr2ng, k>ch th>ch tr-c tip l"i >ch con ng!Di; l “cht x;c tc” kinh t th;c đ`y tc
đ$, nh#p điu sn xut, lm npng đ$ng h%a ton b$ đDi sng kinh t - x@ h$i. Ho]c
ng!"c l/i, c% thB lm tr4 tr, k4m h@m qu tr4nh sn xut.
Cc m]t trong quan h sn xut c% mi quan h hu cA, tc đ$ng qua l/i, chi phi,
nh h!Mng lTn nhau; trong đ% quan h v sM hu t! liu sn xut gi vai trZ quyt
đ#nh bn cht v t>nh cht c+a quan h sn xut. Quan h sn xut h4nh thnh m$t
cch khch quan, l quan h đ:u tin, cA bn ch+ yu, quyt đ#nh m2i quan h x@ h$i.
b) Quy lut quan h sn xut ph& h"p v0i tr4nh đ$ pht triBn c+a l-c l!"ng sn xut
Mi quan h bin ch*ng gia l-c l!"ng sn xut v quan h sn xut quy đ#nh s-
vn đ$ng, pht triBn c+a cc ph!Ang th*c sn xut trong l#ch sc. L-c l!"ng sn
xut v quan h sn xut l hai m]t c+a m$t ph!Ang th*c sn xut c% tc đ$ng bin
ch*ng, trong đ% l-c l!"ng sn xut quyt đ#nh quan h sn xut, cZn quan h sn
xut tc đ$ng trM l/i đi v0i l-c l!"ng sn xut. C. Mc vit: “Trong s- sn xut x@
h$i ra đDi sng c+a m4nh, con ng!Di c% nhng quan h nht đ#nh, tt yu, khHng
t&y thu$c vo 5 mun c+a h2 - t*c nhng quan h sn xut, nhng quan h ny ph&
h"p v0i m$t tr4nh đ$ pht triBn nht đ#nh c+a cc l-c l!"ng sn xut vt cht c+a
h2”1. Nu quan h sn xut ph& h"p v0i tr4nh đ$ pht triBn c+a l-c l!"ng sn xut
th4 th;c đ`y l-c l!"ng sn xut pht triBn, ng!"c l/i, nu khHng ph& h"p sY k4m
h@m s- pht triBn c+a l-c l!"ng sn xut. ĐXy l quy lut cA bn nht c+a s- vn
đ$ng v pht triBn x@ h$i.
* Vai trZ quyt đ#nh c+a l-c l!"ng sn xut đi v0i quan h sn xut
S- vn đ$ng v pht triBn c+a ph!Ang th*c sn xut b8t đ:u t= s- bin đi c+a l-c
l!"ng sn xut. L-c l!"ng sn xut l n$i dung c+a qu tr4nh sn xut c% t>nh npng
đ$ng, cch m/ng, th!Dng xuyn vn đ$ng v pht triBn; quan h sn xut l h4nh
th*c x@ h$i c+a qu tr4nh sn xut, c% t>nh n đ#nh t!Ang đi. Trong s- vn đ$ng
c+a mXu thuTn bin ch*ng đ% l-c l!"ng sn xut quyt đ#nh quan h sn xut. CA
sM khch quan quy đ#nh s- vn đ$ng, pht triBn khHng ng=ng c+a l-c l!"ng sn
xut l do bin ch*ng gia sn xut v nhu c:u con ng!Di; do t>nh npng đ$ng v
cch m/ng c+a s- pht triBn cHng cF lao đ$ng; do vai trZ c+a ng!Di lao đ$ng l ch+
thB sng t/o, l l-c l!"ng sn xut hng đ:u; do t>nh k th=a khch quan c+a s-
pht triBn l-c l!"ng sn xut trong tin tr4nh l#ch sc.
S- ph& h"p c+a quan h sn xut v0i tr4nh đ$ pht triBn c+a l-c l!"ng sn xut l
đZi hii khch quan c+a nn sn xut. L-c l!"ng sn xut vn đ$ng, pht triBn
khHng ng=ng sY mXu thuTn v0i t>nh “đ*ng im” t!Ang đi c+a quan h sn xut.
Quan h sn xut t= chm l “h4nh th*c ph& h"p”, “t/o đ#a bn” pht triBn c+a l-c
l!"ng sn xut trM thnh “xing x>ch” k4m h@m s- pht triBn c+a l-c l!"ng sn
xut. ĐZi hii tt yu c+a nn sn xut x@ h$i l phi x%a bi quan h sn xut c\,
thit lp quan h sn xut m0i ph& h"p v0i tr4nh đ$ pht triBn c+a l-c l!"ng sn
xut đ@ pht triBn. C. Mc đ@ nu t! t!Mng v vai trZ c+a s- pht triBn l-c l!"ng
sn xut đi v0i vic thay đi cc quan h x@ h$i: “Nhng quan h x@ h$i đu g8n
lin mt thit v0i nhng l-c l!"ng sn xut. Do c% nhng l-c l!"ng sn xut m0i,
loi ng!Di thay đi ph!Ang th*c sn xut c+a m4nh, v do thay đi ph!Ang th*c
sn xut, cch kim sng c+a m4nh, loi ng!Di thay đi tt c nhng quan h x@ h$i
c+a m4nh. Ci ci xay quay b6ng tay đ!a l/i x@ h$i c% l@nh ch;a, cc ci xay ch/y
b6ng hAi n!0c đ!a l/i x@ h$i c% nh t! bn cHng nghip” . 1
L-c l!"ng sn xut quyt đ#nh s- ra đDi c+a m$t kiBu quan h sn xut m0i trong
l#ch sc, quyt đ#nh n$i dung v t>nh cht c+a quan h sn xut. B6ng npng l-c nhn
th*c v th-c tiGn, con ng!Di pht hin v gii quyt mXu thuTn, thit lp s- ph&
h"p m0i lm cho qu tr4nh sn xut pht triBn đ/t t0i m$t nc thang cao hAn.
* S- tc đ$ng trM l/i c+a quan h sn xut đi v0i l-c l!"ng sn xut
Do quan h sn xut l h4nh th*c x@ h$i c+a qu tr4nh sn xut c% t>nh đ$c lp
t!Ang đi nn tc đ$ng m/nh mY trM l/i đi v0i l-c l!"ng sn xut. Vai trZ c+a
quan h sn xut đi v0i l-c l!"ng sn xut đ!"c th-c hin thHng qua s- ph& h"p
bin ch*ng gia quan h sn xut v0i tr4nh đ$ pht triBn c+a l-c l!"ng sn xut.
S- ph& h"p c+a quan h sn xut v0i tr4nh đ$ pht triBn c+a l-c l!"ng sn xut l
đZi hii khch quan c+a nn sn xut. S- ph& h"p c+a quan h sn xut v0i l-c
l!"ng sn xut l m$t tr/ng thi trong đ% quan h sn xut l “h4nh th*c pht triBn”
c+a l-c l!"ng sn xut v “t/o đ#a bn đ:y đ+” cho l-c l!"ng sn xut pht triBn . 2
S- ph& h"p bao g.m s- kt h"p đ;ng đ8n gia cc yu t cu thnh l-c l!"ng sn
xut; gia cc yu t cu thnh quan h sn xut; gia l-c l!"ng sn xut v0i quan
h sn xut. S- ph& h"p bao g.m c vic t/o điu kin ti !u cho vic sc dFng v
kt h"p gia ng!Di lao đ$ng v t! liu sn xut; t/o điu kin h"p l5 cho ng!Di lao
đ$ng sng t/o trong sn xut v h!Mng thF thnh qu vt cht, tinh th:n c+a lao đ$ng.
Nu quan h sn xut “đi sau” hay “v!"t tr!0c” tr4nh đ$ pht triBn c+a l-c l!"ng
sn xut đu l khHng ph& h"p. S- ph& h"p khHng c% ngh^a l đ.ng nht tuyt đi
m ch9 l t!Ang đi, trong đ% ch*a đ-ng c s- khc bit. S- ph& h"p diGn ra trong
s- vn đ$ng v pht triBn, l m$t qu tr4nh th!Dng xuyn ny sinh mXu thuTn v gii quyt mXu thuTn.
S- ph& h"p c+a quan h sn xut v0i l-c l!"ng sn xut quy đ#nh mFc đ>ch, xu
h!0ng pht triBn c+a nn sn xut x@ h$i; h4nh thnh h thng đ$ng l-c th;c đ`y
sn xut pht triBn; đem l/i npng sut, cht l!"ng, hiu qu c+a nn sn xut.
S- tc đ$ng c+a quan h sn xut đi v0i l-c l!"ng sn xut diGn ra theo hai chiu
h!0ng, đ% l th;c đ`y ho]c k4m h@m s- pht triBn c+a l-c l!"ng sn xut. Khi quan
h sn xut ph& h"p v0i l-c l!"ng sn xut th4 nn sn xut pht triBn đ;ng h!0ng,
quy mH sn xut đ!"c mM r$ng; nhng thnh t-u khoa h2c v cHng ngh đ!"c p
dFng nhanh ch%ng; ng!Di lao đ$ng nhit t4nh, hpng hi sn xut, l"i >ch c+a ng!Di
lao đ$ng đ!"c đm bo v th;c đ`y l-c l!"ng sn xut pht triBn. Nu quan h sn
xut khHng ph& h"p sY k4m h@m, thm ch> ph ho/i l-c l!"ng sn xut. Tuy nhin,
s- k4m h@m đ% ch9 diGn ra trong nhng gi0i h/n, v0i nhng điu kin nht đ#nh.
Tr/ng thi vn đ$ng c+a mXu thuTn bin ch*ng gia l-c l!"ng sn xut v quan h
sn xut diGn ra l t= ph& h"p đn khHng ph& h"p, r.i đn s- ph& h"p m0i M tr4nh
đ$ cao hAn. C. Mc khSng đ#nh: “T0i m$t giai đo/n pht triBn no đ% c+a ch;ng,
cc l-c l!"ng sn xut vt cht c+a x@ h$i mXu thuTn v0i nhng quan h sn xut
hin c%... trong đ% t= tr!0c đn nay cc l-c l!"ng sn xut vTn pht triBn. T= chm
l nhng h4nh th*c pht triBn c+a l-c l!"ng sn xut, nhng quan h y trM thnh
nhng xing x>ch c+a cc l-c l!"ng sn xut. Khi đ% b8t đ:u thDi đ/i m$t cu$c cch m/ng x@ h$i” . 1
Quy lut quan h sn xut ph& h"p v0i tr4nh đ$ pht triBn c+a l-c l!"ng sn xut l
quy lut ph bin tc đ$ng trong ton b$ tin tr4nh l#ch sc nhXn lo/i. S- tc đ$ng
bin ch*ng gia l-c l!"ng sn xut v0i quan h sn xut lm cho l#ch sc x@ h$i
loi ng!Di l l#ch sc k tip nhau c+a cc ph!Ang th*c sn xut, t= ph!Ang th*c
sn xut c$ng sn nguyn th+y qua ph!Ang th*c sn xut chim hu nH l, ph!Ang
th*c sn xut phong kin, ph!Ang th*c sn xut t! bn ch+ ngh^a v đang pht
triBn đn ph!Ang th*c sn xut c$ng sn ch+ ngh^a.
Trong x@ h$i x@ h$i ch+ ngh^a, do nhng điu kin khch quan v ch+ quan quy
đ#nh, quy lut quan h sn xut ph& h"p v0i tr4nh đ$ pht triBn c+a l-c l!"ng sn
xut c% nhng đ]c điBm tc đ$ng ring. S- ph& h"p gia quan h sn xut v0i tr4nh
đ$ pht triBn c+a l-c l!"ng sn xut đZi hii tt yu phi thit lp ch đ$ cHng hu
v t! liu sn xut ch+ yu. Ph!Ang th*c sn xut x@ h$i ch+ ngh^a d:n d:n lo/i tr=
đi khng x@ h$i. S- ph& h"p khHng diGn ra “t- đ$ng”, đZi hii tr4nh đ$ t- gic cao
trong nhn th*c v vn dFng quy lut. Quan h bin ch*ng gia l-c l!"ng sn xut
v quan h sn xut trong x@ h$i x@ h$i ch+ ngh^a c% thB b# “bin d/ng” do nhn
th*c v vn dFng khHng đ;ng quy lut.
* q ngh^a trong đDi sng x@ h$i
Quy lut quan h sn xut ph& h"p v0i tr4nh đ$ pht triBn c+a l-c l!"ng sn xut
c% 5 ngh^a ph!Ang php lun rt quan tr2ng. Trong th-c tiGn, mun pht triBn kinh
t phi b8t đ:u t= pht triBn l-c l!"ng sn xut, tr!0c ht l pht triBn l-c l!"ng lao
đ$ng v cHng cF lao đ$ng. Mun x%a bi m$t quan h sn xut c\, thit lp m$t
quan h sn xut m0i phi cpn c* t= tr4nh đ$ pht triBn c+a l-c l!"ng sn xut,
khHng phi l kt qu c+a mnh lnh hnh ch>nh, c+a m2i s8c lnh t= trn ban
xung, m t= t>nh tt yu kinh t, yu c:u khch quan c+a quy lut kinh t, chng
t&y tin, ch+ quan, duy tXm, duy 5 ch>.
Nhn th*c đ;ng đ8n quy lut ny c% 5 ngh^a rt quan tr2ng trong qun trit, vn
dFng quan điBm, đ!Dng li, ch>nh sch, l cA sM khoa h2c đB nhn th*c sXu s8c s-
đi m0i t! duy kinh t c+a Đng C$ng sn Vit Nam. Trong qu tr4nh cch m/ng
Vit Nam, đ]c bit trong s- nghip đi m0i ton din đt n!0c hin nay, Đng
C$ng sn Vit Nam luHn luHn quan tXm hng đ:u đn vic nhn th*c v vn dFng
đ;ng đ8n, sng t/o quy lut ny đ@ đem l/i hiu qu to l0n trong th-c tiGn. Nn
kinh t th# tr!Dng đ#nh h!0ng x@ h$i ch+ ngh^a l mH h4nh kinh t tng qut, l s-
vn dFng quy lut quan h sn xut ph& h"p v0i tr4nh đ$ pht triBn c+a l-c l!"ng
sn xut trong pht triBn kinh t M Vit Nam hin nay.