CHƯƠNG I. ĐA THỨC BÀI 1. ĐƠN THỨC
(Thời lượng 2 tiết) GV: Trần Thị Kim Chung
Đơn vị: Trường TH-THCS Thanh Trường, TP Điện Biên Phủ, Điện Biên. Điện thoại: 0356340277
Gmail: caotranuyennhi@gmail.com Tên Zalo: Trần Chung BÀI 1. ĐƠN THỨC (Tiết 1)
Bài toán. Một nhóm thiện nguyện chuẩn bị y phần
quà giúp đỡ những gia đình có hoàn cảnh khó
khan. Mỗi phần quà gồm x kg gạo và x gói mì ăn
liền. Viết biểu thức biểu thị giá trị bằng tiền (nghìn
đồng) của toàn bộ số quà đó.
Hai bạn Tròn và vuông lập luận như sau:
Tổng số gạo trong y phần quà trị giá 12xy (nghìn đồng); tổng số gói
mì ăn liền trong y phần quà trị giá 4,5xy (nghìn đồng). Vậy biểu thức cần tìm là 12xy + 4,5xy.
Mỗi phần quà trị giá 12x + 4,5x = 16,5x (nghìn đồng). Do đó, y phần
quà trị giá 16,5xy (nghìn đồng). Vậy biểu thức cần tìm là 16,5xy.
Theo em, bạn nào giải đúng? HĐ1
Biểu thức x2 – 2x có phải là đơn thức một biến không? Vì sao? Hãy cho
một vài ví dụ về đơn thức một biến. HĐ2
Xét các biểu thức đại số: 2 3 1 4 1 2 2  5x y;x 
x;17z ; y 5; 2x  7y;xy4x ;x  2y  z. 2 5
Hãy sắp xếp các biểu thức đó thành hai nhóm:
Nhóm 1: Những biểu thức có chứa phép cộng hoặc phép trừ.
Nhóm 2: Các biểu thức còn lại
Nếu hiểu đơn thức (nhiều biến) tương tự đơn thức một biến thì theo em,
nhóm nào trong hai nhóm trên bao gồm những đơn thức? Giải Nhóm 1: 3 1 x 
x; 2x  7y;x  2y  z 2 1 Nhóm 2: -5x2y; 17z4; 2 2  y 5;xy4x 5 1
Các biểu thức nhóm 2: -5x2y; 17z4;  y 2 5 ; x y 4 2 x là đơn thức 5
? Em hiểu đơn thức là gì?
Đơn thức là biểu thức đại số chỉ gồm một số hoặc một biến, hoặc có
dạng tích của những số và biến.
Ví dụ 1: Tìm đơn thức trong các biểu thức sau: 2
 x6y;x  2y;0,3xyx ;5x y Giải
Biểu thức x + 2y không là đơn thức vì có chứa phép cộng. Biểu thức 5 x khô 5
ng là đơn thức vì có chứa căn bậc hai của biến.
Hai biểu thức còn lại đều là đơn thức Luyện tập 1
Trong các biểu thức sau đây, biểu thức nào là đơn thức? 5 2 x y 3 3x 2 3y; -4; (3 – x)x2y2; 12x5;  x
y ;z ;  y 9 2 x Giải 2 x y Các biểu thức 3 x y  x 5 5 3 ; 4;12 ;  x
yz ; là các đơn thức. 9 2 Tranh luận Mình nghĩ là Biểu thức    2 1 2 x y Mình nghĩ là không phải, bởi vì có phải là đúng. Đó là đơn trong đó có phép đơn thức không? thức cộng Còn em nghĩ sao?
Cho hai đơn thức: A = 2xy(-3)x2 và B = 5x2y3z.
?Em có nhận xét gì về hệ số và phần biến của mỗi đơn thức trên?
Đơn thức B = 5x2y3z là đơn thức thu gọn.
? Em hiểu thế nào là đơn thức thu gọn?
Đơn thức thu gọn là đơn thức chỉ gồm một số, hoặc có dạng tích của
một số với những biến, mỗi biến chỉ xuất hiện một lần và đã được
nâng lên luỹ thừa với số mũ nguyên dương.
Ta có thể thu gọn một đơn thức bằng cách áp dụng các tính chất của
phép nhân và phép nâng lên luỹ thừa. 2 2 3 A 2  xy.( 3)x 2  .( 3).( .
x x ).y  6x y
Đơn thức A có bậc là: 3 + 1 = 4 A = -6. x3y Hệ số Phần biến
? Lấy ví dụ về đơn thức thu gọn rồi tìm bậc và chỉ ra hệ số, phần biến của đơn thức đó. Chú ý:
- Với các đơn thức có hệ số là +1 hay -1, ta không viết số 1. Ví dụ, đơn
thức xy2 có hệ số là 1; đơn thức –x2y2 có hệ số là -1.
- Mỗi số khác 0 là một đơn thức thu gọn bậc 0.
- Số 0 cũng được coi là một đơn thức. Nó không có bậc
Cho biết hệ số, phần biến và bậc của mỗi đơn thức sau: 1 2,5x;  y 2z 3 ; 0,35 xy2z4. 4
Ví dụ 2: Xác định hệ số, phần biến và bậc của đơn thức 0,5xy24x2.
Luyện tập 2: Thu gọn và xác định bậc của đơn thức 4,5x2y(-2)xyz.
Bài 1.1 (SGK/9). Trong các biểu thức sau, biểu thức nào là đơn thức? 2 1 2
 x;(1 x)y ;(3 3)xy;0; x ;2 xy. y Giải
Các biểu thức là đơn thức là:  x;(3 3)xy;0;
Bài 1.2 (SGK/9). Cho các đơn thức: 2 A 4
 x( 2)x y;B 1  2,75xyz; 2 1 3 C (  1 2.4,5)x y y ;D (  2  5)x 5
a) Liệt kê các đơn thức thu gọn trong các đơn thức đã cho và thu gọn các đơn thức còn lại.
b) Với mỗi đơn thức nhận được, hãy cho biết hệ số, phần biến và bậc của nó.
Giải a) - Các đơn thức thu gọn là: B 1  2,75xyz;D (  2 5)x
- Thu gọn các đơn thức còn lại: 2 3 A 4
 x( 2)x y  8x y 2 1 3 2 4 C (  1 2.4,5)x y y 2  x y 5
b) Đơn thức A có hệ số là -8, phần biến là 3 x y và có bậc 4
Đơn thức B có hệ số là 12,75; phần biến là xyz và có bậc 3
Đơn thức C có hệ số là 2, phần biến là 2 4 x y và có bậc 6
Đơn thức D có hệ số là 2  ,
5 phần biến là x và có bậc 1
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
- Ghi nhớ kiến thức trong bài.
- Hoàn thành bài tập 1.3 SGK/10
- Chuẩn bị bài mới “2. Đơn thức đồng dạng”. BÀI 1. ĐƠN THỨC (Tiết 2)
TRÒ CHƠI HỘP QUÀ BÍ MẬT Gift box secret game
Hộp quà số 1: Trong các biểu thức sau, biểu thức nào
không phải là đơn thức ? A 1 . B B. 2 x  y C  2 x y 3 . 3 z D.x 4 9 Điểm GO HOME
Hộp quà số 2: Trong những đơn thức sau, đơn thức nào không
phải là đơn thức thu gọn ? A. 2 B.x 2 3 C .x y D 3 2 D.2x y x GO 10 điểm HOME
Hộp quà số 3: Thu gọn đơn thức 2 . 2 3x yxy 2 3 A.x y 3 3 B B.3x y 3 2 C .3x y 2 4 D.3x y GO 10 Điểm HOME
Hộp quà số 4: Tính 2 3 2 3 3x y  4x y A 2 3 A.7x y 2 3 B.12x y 4 6 C .12x y 4 6 D.7x y 10 điểm GO HOME
Hộp quà số 5: Tìm đơn thức dồng dạng với đơn thức 3  0,5x y 3 A A.x y 3 B.  0,5xy 3 C .xy 3 D.  0,5xy 9 điểm GO HOME
Hộp quà số 6: Một cái bể hình hộp chữ nhật có các kích
thước là x(cm), y(cm), z(cm). Tính thể tích của cái bể. 3 V x  yz(cm ) GO HOME 10 điểm HĐ3
Cho đơn thức một biến M = 3x2. Hãy viết ba đơn thức biến x, cùng bậc
với M rồi so sánh phần biến của các đơn thức đó. HĐ4 1
Xét ba đơn thức A = 2x2y3, B  x 2 y và C 3 = x3y2 2 So sánh:
a) Bậc của ba đơn thức A, B và C.
b) Phần biến của ba đơn thức A, B và C. Giải
a) Bậc của ba đơn thức bằng nhau và đều bằng 5.
b) Đơn thức A và B có phần biến giống nhau đều là x2y3, đơn thức C
có phần biến khác phần biến của hai đơn thức A và B. 1
Hai đơn thức A = 2x2y3 và B   x 2 l 3
y à hai đơn thức đồng dạng. 2
? Em hiểu thế nào là hai đơn thức đồng dạng?
Hai đơn thức đồng dạng là hai đơn thức với hệ số khác 0 và có phần biến giống nhau.
Nhận xét: Hai đơn thức đồng dạng thì có cùng bậc.
? Em hãy lấy thêm các ví dụ về hai đơn thức đồng dạng. Luyện tập 3 5 1 Cho các đơn thức: 2 2 4 2 4 2 2
x y; xy ;0,5x ; 2xy ;2,75x ; x y;3xy 3 4
Hãy sắp xếp các đơn thức đã cho thành từng nhóm, sao cho tất cả các đơn
thức đồng dạng thì thuộc cùng một nhóm Giải 5 1 Nhóm 1: 2 2 x y; x y 3 4 2 2 2
Nhóm 2:  xy ; 2xy ;3xy Nhóm 3: 4 4 0,5x ;2,75x
Ta đã biết nếu hai đơn thức một biến có cùng biến và có cùng bậc
thì đồng dạng với nhau. Hỏi điều đó có đúng không đối với hai đơn
thức hai biến (nhiều hơn một biến)? HĐ5 Quan sát ví dụ sau:
2,5.32.53 + 8,5.32.53 = (2,5 + 8,5) .32.53 = 11.32.53
Trong ví dụ này, ta đã vận dụng tính chất gì của phép nhân để thu gọn tổng ban đầu?
HĐ6 Cho hai đơn thức đồng dạng M = 2,5x2y3 và P = 8,5x2y3. Tương tự HĐ5, hãy: a) Thu gọn tổng M + P; b) Thu gọn hiệu M – P. Giải 2 3 2 3 2 3 2 3 ) a M  N 2
 ,5x y  8,5x y (  2,5 8,5)x y 1  1x y 2 3 2 3 2 3 2 3 ) b M  N 2
 ,5x y  8,5x y (
 2,5 8,5)x y  6x y
? Muốn cộng hay trừ hai đơn thức đồng dạng em làm như thế nào?
* Quy tắc cộng, trừ hai đơn thức đồng dạng:
Muốn cộng (hay trừ) các đơn thức đồng dạng, ta cộng (hay trừ các hệ số
với nhau và giữ nguyên phần biến. Ví dụ 3
Cho các đơn thức A = 3xy2; B = -5xy2 và C = xy2 là ba đơn thức đồng
dạng. Tính A + B; A – B; A + B + C. Giải 2 2
A  B  xy   xy      2 2 3 ( 5
) 3 ( 5) xy  2xy 2 2
A  B  xy   xy      2 2 3 ( 5 ) 3 ( 5) xy 8  xy 2 2 2
A  B C 3
 xy  ( 5xy )  xy       2 2
3 ( 5) 1 xy  xy Luyện tập 4
Cho các đơn thức –x3y; 4x3y và -2x3y.
a) Tính tổng S của ba đơn thức đó.
b) Tính giá trị của tổng S tại x = 2; y = -3. Giải 3 3 3 )
a S  x y  4x y  ( 2x y) 
 ( 1)  4 ( 2  3 3 ) x y x  y
b) Thay x = 2; y = -3 vào S ta được: 3 S 2  .( 3)  24 Vận dụng
Trở lại các lập luận của Tròn và Vuông trong tình huống mở đầu.
Hãy trả lời và giải thích rõ tại sao.
Cả hai bạn trả lời đúng vì:12xy  4,5xy 1  6,5xy Bài 1.4 (SGK/10
Sắp xếp các đơn thức sau thành từng nhóm, mỗi nhóm chứa tất cả các
đơn thức đồng dạng với nhau: 3 2 2 3 3 2 3 2 3
3x y ; 0,2x y ;7x y ; 4y; x y ;y 2 4 Giải Nhóm 1: 3 2 3 2 3x y ;7x y Nhóm 2: 2 3 3 2 3  0,2x y ; x y 4
Nhóm 3:  4y;y 2 Bài 1.5 (SGK/10)
Rút gọn rồi tính giá trị của biểu thức 1 5 S  x 2 5 y  x 2 5 y khi x = -2 và y = 1 2 2 Giải 1 2 5 5 2 5 2 5
S  x y  x y  2x y 2 2
Thay x = -2; y = 1 vào S, ta được: 2 5
S  2.( 2) .1  8
* HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
- Ghi nhớ kiến thức trong bài.
- Hoàn thành bài tập 1.6; 1.7 SGK/10
- Chuẩn bị bài mới “Đa thức”.
Document Outline

• Slide 1
• Slide 2
• Slide 3
• Slide 4
• Slide 5
• Slide 6
• Slide 7
• Slide 8
• Slide 9
• Slide 10
• Slide 11
• Slide 12
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Slide 16
• Slide 17
• Slide 18
• Slide 19
• Slide 20
• Slide 21
• Slide 22
• Slide 23
• Slide 24
• Slide 25
• Slide 26
• Slide 27
• Slide 28
• Slide 29
• Slide 30
• Slide 31
• Slide 32
• Slide 33
• Slide 34
• Slide 35
• Slide 36
• Slide 37
• Slide 38