Bài giảng Kinh tế vi mô Chương 1 | Trường Đại học Thương Mại

9/9/2019 KINH TẾ HỌC VI MÔ 1 (Microeconomics 1)
Giảng viên: ThS. Lương Nguyệt Ánh Bộ môn: Kinh tế học 1 Chương 1
KHÁI QUÁT VỀ KINH TẾ HỌC VI MÔ 2 Nội dung chương 1
1.1. Đối tượng, nội dung và phương pháp nghiên cứu của Kinh tế học vi mô
1.2. Sự khan hiếm nguồn lực và đường giới hạn khả năng sản xuất (đường PPF)
1.3. Ba vấn đề kinh tế cơ bản và các hệ thống kinh tế 3 1 9/9/2019
1.1. Đối tượng, nội dung và phương
pháp nghiên cứu Kinh tế vi mô
1.1.1. Khái niệm kinh tế học vi mô
1.1.2. Đối tượng và nội dung
nghiên cứu của Kinh tế vi mô 1.1.3. Phương pháp nghiên cứu Kinh tế vi mô 4
1.1.1. Khái niệm kinh tế học vi mô
a) Giới thiệu về kinh tế học
•Nguyên nhân ra đời môn học:
Xuất phát từ vai trò của các hoạt động kinh tế trong đời sống
•Khái niệm kinh tế học:
Kinh tế học là môn khoa học nghiên cứu việc lựa chọn cách
thức sử dụng hợp lý nguồn tài lực khan hiếm để sản xuất ra
những hàng hoá và dịch vụ, nhằm thoả mãn cao nhất nhu cầu
cho mọi thành viên trong xã hội. 5
1.1.1. Khái niệm kinh tế học vi mô
a) Giới thiệu về kinh tế học Cá nhân Sự Doanh nghiệp khan hiếm Nền kinh tế 6 2 9/9/2019
1.1.1. Khái niệm kinh tế học vi mô
•Kinh tế học vi mô: là một bộ phận của kinh tế học, chuyên
nghiên cứu và phân tích các hành vi kinh tế của các tác nhân
trong nền kinh tế: người tiêu dùng, các hãng sản xuất kinh doanh và Chính phủ.
•Kinh tế học vĩ mô: là một bộ phận của kinh tế học, nghiên
cứu các vấn đề kinh tế tổng hợp của một nền kinh tế như tăng
trưởng, lạm phát, thất nghiệp, các chính sách kinh tế vĩ mô…
Phân biệt kinh tế học vi mô và Kinh tế học vĩ mô? 7
1.1.1. Khái niệm kinh tế học vi mô
Kinh tế học thực chứng:
•Là sự mô tả, phân tích, giải thích và dự đoán các hiện tượng kinh tế
một cách khoa học và khách quan.
•Trả lời cho câu hỏi: vấn đề đó là gì? Là như thế nào? Tại sao lại
như thế, điều gì xảy ra nếu?
•Ví dụ: Nâng cao mức lương tối thiểu sẽ làm tăng tỷ lệ thất nghiệp trong nền kinh tế. 8
1.1.1. Khái niệm kinh tế học vi mô
Kinh tế học chuẩn tắc
•Là sự đánh giá chủ quan, phán xét về mặt giá trị, mang tính chất khuyến nghị.
•Để trả lời cho câu hỏi: nên làm gì? Nên làm như thế nào?
Ví dụ: để đảm bảo đời sống cho người lao động, chính phủ nên tăng lương tối thiểu. 9 3 9/9/2019
1.1.2. Đối tượng và nội dung
nghiên cứu của Kinh tế vi mô
Đối tượng nghiên cứu: Là hành vi kinh tế của các tác nhân trong nền kinh tế. Nội dung nghiên cứu:
Cung, cầu và cơ chế hoạt động của thị trường, sự can thiệp của Chính phủ vào thị trường.
Lý thuyết hành vi người tiêu dùng.
Lý thuyết hành vi người sản xuất.
Cạnh tranh, độc quyền, doanh thu, lợi nhuận,…
Thị trường các yếu tố đầu vào. 10
1.1.2. Đối tượng và nội dung
nghiên cứu của Kinh tế vi mô
Phương pháp nghiên cứu
•Phương pháp chung: quan sát, thống kê số liệu
•Phương pháp đặc thù:
Phương pháp so sánh tĩnh
Phương pháp phân tích thống kê và mô hình kinh tế lượng
Phương pháp cân bằng tổng quát Quan hệ nhân quả 11
1.1.2. Đối tượng và nội dung
nghiên cứu của Kinh tế vi mô  Công cụ nghiên cứu
•Đại số: Thiết lập mô hình, xây dựng phương trình để tìm các điểm tối ưu. Ví dụ: TC = aQ3 + bQ2 + cQ + d 12 4 9/9/2019 13 14
1.1.2. Đối tượng và nội dung
nghiên cứu của Kinh tế vi mô
• Công cụ hình học: Sử dụng để P
mô tả sự vận động của các biến S số kinh tế.
Đường dốc lên: biểu thị mối
quan hệ cùng chiều giữa hai biến D
Đường dốc xuống: biểu thị mối
quan hệ ngược chiều giữa 2 biến 0 Q 15 5 9/9/2019
1.2. Sự khan hiếm nguồn lực và
đường giới hạn khả năng sản xuất
• Sự khan hiếm nguồn lực 1.2.1
• Đường giới hạn khả năng sản xuất 1.2.2
• Quy luật chi phí cơ hội ngày càng tăng 1.2.3 16
1.2.1. Sự khan hiếm nguồn lực
•Theo David Begg, một nguồn lực khan hiếm là nguồn lực mà tại
điểm giá bằng không thì lượng cầu về nó lớn hơn lượng cung sẵn có.
•Hầu hết các loại nguồn lực xung quanh chúng ta đều là những
nguồn lực khan hiếm: lao động, đất đai, khoáng sản, hải sản, lâm sản,…
•Số lượng nguồn lực là có hạn > < Nhu cầu vô hạn của con người. 17
1.2.2. Đường giới hạn khả năng sản xuất (PPF)
Nguyên nhân xuất hiện đường PPF: Nguồn lực Sản xuất Hàng hóa, dịch vụ Số lượng nguồn Xã hội bị giới hạn lực là hữu hạn bởi khả năng sản xuất Đường giới hạn khả năng sản xuất PPF 18 6 9/9/2019
1.2.2. Đường giới hạn khả năng sản xuất (PPF)
 3 giả định xây dựng đường PPF
•Giả định thứ nhất: nền kinh tế chỉ sản xuất hai loại hàng hóa
•Giả định thứ hai: số lượng nguồn lực sẵn có trong nền kinh tế là cố định
•Giả định thứ ba: trình độ công nghệ là cố định. 19
1.2.2. Đường giới hạn khả năng sản xuất (PPF)
Ví dụ: Xét một nền kinh tế chỉ sản xuất hai loại hàng hóa là máy
tính và ô tô với những giả định như trên Khả năng Số lượng máy tính Số lượng ô tô A 1000 0 B 900 10 C 750 20 D 550 30 E 300 40 F 0 50 20
1.2.2. Đường giới hạn khả năng sản xuất (PPF) Máy tính Đường PPF 1000 A B 900 750 C D 550 300 E F 10 20 30 40 50 Ô tô 21 7 9/9/2019
1.2.2. Đường giới hạn khả năng sản xuất (PPF) •Khái niệm:
Là đồ thị mô tả những tập hợp tối đa về hàng hóa hay
dịch vụ mà một nền kinh tế có thể sản xuất ra trong một
thời gian nhất định khi sử dụng hết nguồn lực và với công nghệ hiện có. 22
1.2.2. Đường giới hạn khả năng sản xuất (PPF)
a) Đường PPF minh họa cho sự khan hiếm Máy tính Không thể đạt tới với nguồn lực và A 1000 I công nghệ hiện có α B 1 900 α2 C 750 do α3 D 550 NGUỒN LỰC KHAN HIẾM α4 300 E F 10 20 30 40 50 Ô tô 23
1.2.2. Đường giới hạn khả năng sản xuất (PPF)
b) Đường PPF minh họa cho sự hiệu quả Máy tính Có thể đạt tới 1000 A α B 1 900 Điểm hiệu quả α2 C 750 α3 D 550 α 4 300 E F 10 20 30 40 50 Ô tô 24 8 9/9/2019
1.2.2. Đường giới hạn khả năng sản xuất (PPF)
c) Đường PPF minh họa cho chi phí cơ hội
Chi phí cơ hội của 1 lựa chọn thay thế được định nghĩa như chi phí do đã
không lựa chọn cái thay thế "tốt nhất kế tiếp". 1000 A
Giữa sản xuất ôtô và sản xuất α1 B
máy tính có sự đánh đổi 900 α2 C 750 Máy
Chi phí cơ hội để sản xuất thêm α3 D 550 tính
ô tô là số máy tính bị giảm đi và ngược lại α 4 300 E F 25
1.2.2. Đường giới hạn khả năng sản xuất (PPF)
c) Đường PPF minh họa cho chi phí cơ hội A Từ A đến B 1000 α B 1 900
Để sản xuất thêm 10 ôtô phải đánh α
đổi bằng việc giảm 100 máy tính 2 C 750 Máy α3 D tính 550
Chi phí cơ hội để sản xuất thêm 1 ôtô = 10 máy tính α 4 300 E = = tgα1 = |độ dốc đường PPF| F 10 20 30 40 50 Ô tô 26
1.2.2. Đường giới hạn khả năng sản xuất (PPF)
Sự dịch chuyển đường PPF:
Đường PPF sẽ dịch chuyển ra ngoài (mở rộng) hoặc
dịch chuyển vào trong (thu hẹp) khi có sự thay đổi về: Số lượng nguồn lực Công nghệ sản xuất 27 9 9/9/2019
1.2.2. Đường giới hạn khả năng sản xuất
Sự mở rộng đường PPF Máy tính 1000 A B H 900 C 750 D 550 300 E F 10 20 30 40 50 Ô tô 28
1.2.3. Quy luật chi phí cơ hội ngày càng tăng Phương án sản xuất Chi phí cơ hội A -- B 10 C 15 D 20 E 25 F 30 29
1.2.3. Quy luật chi phí cơ hội ngày càng tăng
•Nội dung quy luật: Để sản xuất thêm một đơn vị hàng hóa
này, xã hội sẽ phải từ bỏ ngày càng nhiều các đơn vị của loại hàng hóa khác
•Nguyên nhân: do sự chuyển hóa các nguồn lực là không hoàn
toàn phù hợp khi chuyển từ sản xuất hàng hóa này sang sản xuất hàng hóa khác 30 10 9/9/2019
1.3. Ba vấn đề kinh tế cơ bản và các hệ thống kinh tế
1.3.1. Ba vấn đề kinh tế cơ bản
1.3.2. Các hệ thống kinh tế 31
1.3.1. Ba vấn đề kinh tế cơ bản Sản xuất, kinh doanh như thế nào? Sản xuất, kinh doanh cho ai? Sản xuất, kinh doanh cái gì? 32
1.3.2. Các hệ thống kinh tế Nền KT chỉ huy
Nền KT thị trường tự do
- 3 vấn đề KT cơ bản: Chính
- 3 vấn đề KT cơ bản: thị phủ quyết định trường quyết định
- Do “bàn tay hữu hình” của
- Do “bàn tay vô hình” của thị Chính phủ tác động trường tác động Nền KT hỗn hợp
- 3 vấn đề KT cơ bản: Thị
trường quyết định, có sự can thiệp của Chính phủ
- Sự kết hợp của “bàn tay” hữu hình và vô hình 33 11 9/9/2019
Câu hỏi ôn tập chương 1
1. Hãy cho biết các mục tiêu của một nền kinh tế. Các mục tiêu
đó có mối quan hệ như thế nào với nhau?
2. Hãy phân tích mối quan hệ giữa các tác nhân của một nền kinh tế.
3. Hãy liên hệ vấn đề khan hiếm và vấn đề lựa chọn kinh tế của
đơn vị công tác (tỉnh, thành phố, doanh nghiệp, gia đình...).
4. Kinh tế học là gì? Phân biệt kinh tế học vi mô và kinh tế học vĩ
mô; kinh tế học thực chứng và kinh tế học chuẩn tắc.
5. Nguồn lực là gì? Tại sao nguồn lực lại khan hiếm? Chi phí cơ
hội là gì? Nêu ví dụ minh họa. 34
Câu hỏi ôn tập chương 1
6. Đường giới hạn khả năng sản xuất là gì? Lấy ví dụ minh họa. Tại
sao nói đường giới hạn khả năng sản xuất là một công cụ mô tả
cho sự khan hiếm và chi phí cơ hội?
7. Quy luật chi phí cơ hội ngày càng tăng thể hiện trên đường giới
hạn khả năng sản xuất như thế nào? Tại sao lại có quy luật này?
8. Nêu những phương pháp nghiên cứu của kinh tế học vi mô.
9. Ba vấn đề kinh tế cơ bản mà bất kỳ nền kinh tế cũng phải giải
quyết là gì? Cách thức giải quyết ba vấn đề này ở mỗi hệ thống
kinh tế? Nêu ưu và nhược điểm của hệ thống kinh tế thị trường và
hệ thống kinh tế chỉ huy. 35 12