Thông tin
Quiz

Bài giảng tóm tắt tổng quan học phần Nguyên lý kế toán

Bài giảng tóm tắt tổng quan học phần Nguyên lý kế toán của trường đại học Tài chính - Marketing giúp sinh viên củng cố, ôn tập kiến thức và đạt kết quả cao trong bài thi kết thúc học phần. Mời bạn đón đón xem!

Môn:

Nguyên lý kế toán (ĐHTC) 89 tài liệu

Trường:

Đại học Tài Chính - Marketing 679 tài liệu

Thông tin:

160 trang 1 năm trước

Tác giả:

Hồng Thanh

docx.com.vn

Bình luận

Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để gửi bình luận.

Bài giảng tóm tắt tổng quan học phần Nguyên lý kế toán

85 43 lượt tải Tải xuống

lOMoARcPSD|36244 503

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ KẾ TOÁN

1.1. Khái niệm về hạch toán kế toán

1.1.1. Hạch toán và các loại hạch toán

Mọi người trong chúng ta ều phải sử dụng thông tin khi cần ưa ra quyết ịnh, thông tin không

ầy ủ, hay thông tin thiếu chính xác ều có thể ưa ến các quyết ịnh sai lầm. Đối với một tổ chức, thông

tin ể cung cấp cho những ối tượng cần sử dụng thông tin thường ược thực hiện qua các bước:

- Quan sát: quan sát các quá trình, các hiện tượng kinh tế nhằm biết ược các ối tượng tham

gia vào các quá trình, các hoạt ộng kinh tế.

- Đo lường: sử dụng các thước o thích hợp ể o lường mức ộ hao phí của các ối tượng khi

tham gia vào các quá trình kinh tế. Có 3 loại thước o chủ yếu:

+ Thước o hiện vật: Việc o lường ược thực hiện bằng phương thức cân, o, ong,

ếm… Đơn vị dùng ể thể hiện thước o hiện vật tùy thuộc vào ối tượng ược o lường. Ví dụ: trọng lượng

(tấn, tạ, kg), thể tích (m3), diện tích (m2, ha), ộ dài (m),… là những ơn vị o lường hiện vật. Thước o

hiện vật có một hạn chế là không thể dùng ể tổng hợp số liệu của nhiều loại tài sản khác nhau.

+ Thước o giá trị: là việc sử dụng tiền tệ làm thước o. Thước o tiền tệ cho phép

tính toán các chỉ tiêu tổng hợp và cả các chỉ tiêu chi tiết của mọi ối tượng cần o lường.

+ Thước o thời gian lao ộng: ược sử dụng ể xác ịnh số lượng thời gian lao ộng

hao phí trong quá trình sản xuất, kinh doanh. Đơn vị dùng ể thể hiện thời gian lao ộng là ngày công,

giờ công… Thước o thời gian lao ộng thường ược sử dụng ể tính toán các chỉ tiêu chi tiết, làm căn

cứ cho việc tính công, trả lương, phối hợp với thước o hiện vật ể ưa ra ịnh mức lao ộng

- Tính toán: là việc sử dụng các phép tính, các phương pháp tổng hợp, phân tích ể xác ịnh

các chỉ tiêu kinh tế cần thiết cho quản lý và ra quyết ịnh.

- Ghi chép: là việc thu thập, xử lý và ghi nhận lại tình hình và kết quả của các hoạt ộng kinh

tế theo trình tự và phương pháp nhất ịnh, giúp cho việc phản ảnh và kiểm tra một cách có hệ thống

các hoạt ộng ó.

Việc quan sát, o lường, tính toán và ghi chép nhằm cung cấp thông tin cho việc phản ảnh và

giám sát các quá trình kinh tế gọi là hạch toán. Căn cứ theo ối tượng, chức năng và phương pháp

nghiên cứu, hạch toán ược chia làm 3 loại:

- Hạch toán nghiệp vụ: Là loại hạch toán áp dụng ối với các ối tượng quản lý cụ thể nhằm

cung cấp thông tin cho việc chỉ ạo thường xuyên và kịp thời ối với ối tượng. Đối tượng nghiên cứu

của loại hạch toán này là các nghiệp vụ kinh tế, kỹ thuật cụ thể (chủng loại, số lượng nguyên vật liệu

xuất dùng, ngày công, giờ công,...). Loại hạch toán này không chuyên dùng một loại thước o nào và

cũng không có hệ thống phương pháp riêng.

- Hạch toán thống kê: Là loại hạch toán ược thực hiện nhằm nghiên cứu mặt lượng trong

mối quan hệ mật thiết với mặt chất của các hiện tượng tự nhiên, xã hội, kinh tế ...trong những iều kiện

cụ thể, nhằm rút ra bản chất và những quy luật số lớn về sự vận ộng và phát triển của các sự vật hiện

tượng ó. Đối tượng nghiên cứu của hạch toán thống kê không chỉ là các quá trình kinh tế mà cả các

quá trình tự nhiên, xã hội...Hạch toán thống kê có hệ thống phương pháp riêng như phương pháp iều

tra chọn mẫu; phương pháp chỉ số ... và sử dụng cả 3 loại thước o, tùy theo ối tượng nghiên cứu.

lOMoARcPSD|36244 503

- Hạch toán kế toán: Hạch toán kế toán còn ược gọi tắt là kế toán (dưới ây gọi là kế toán),

ây là loại hạch toán nhằm cung cấp thông tin kinh tế, tài chính của các tổ chức kinh tế, xã hội.

1.1.2. Khái quát về lịch sử hình thành và phát triển của kế toán trên thế giới

Kế toán ã xuất hiện từ hàng ngàn năm trước ây. Các ghi chép kế toán cổ nhất ược tìm thấy là

các hòn ất sét có niên ại khoảng 7.500 năm trước công nguyên. Tuy nhiên, ến khoảng năm 1200 ến

1350, phương pháp ghi sổ kép mới dần hình thành ở khu vực Genoa-VeniceFlorence (Ý).

Năm 1494, Luca Paciolo, một nhà toán học người Ý, ã viết quyển sách có nhan ề “Summa de

Arithmetica Geometria Proportioni et Proportionnalita” (tạm dịch: Tất cả mọi thứ về hình học, số học

và tỷ lệ). Trong ó, Pacioli chính thức chuẩn hóa phương pháp kế toán ghi sổ kép ã ược các doanh

nghiệp và các thương nhân sử dụng vào giai oạn này. Quyển sách có khoảng 36 chương dành cho

việc giải thích chi tiết cách dùng sổ nhật ký, sổ cái và tài khoản, bao gồm: 16 chương trình bày về

cách sử dụng tài khoản và sổ cái khi ghi sổ kép, 16 chương về các vấn ề chung như các khoản tiền

gửi vào và rút ra, khóa sổ kế toán và tính số dư… Pacioli lưu ý rằng nguyên tắc quan trọng cần nhớ

khi ghi sổ kép là giá trị ghi nợ (Debitore) và giá trị ghi có (Creditore) phải bằng nhau. Thuật ngữ

“Nợ”, “Có” mà hiện nay kế toán sử dụng có nguồn gốc từ hai chữ Latin này. Nhờ có báo in, quyển

Summa ược in và lan rộng khắp Châu Âu.

Cho ến trước thời kỳ Đại Suy Thoái (từ năm 1929 ến hết các năm 1930), các quy ịnh về kế

toán và báo cáo tài chính ược ề cập rất hạn chế trong các văn bản luật, trên thế giới mọi công ty ều

có thể tùy ý lựa chọn phương pháp và nguyên tắc kế toán mà họ nghĩ là phù hợp ể áp dụng tại ơn vị.

Ngay sau Đại Suy Thoái, ể sửa chữa sai lầm, các nước theo mô hình kế toán Anh – Hoa Kỳ

bắt ầu thành lập Ủy ban (Committee) hoặc Hội ồng (Board) các kế toán viên chuyên nghiệp chịu trách

nhiệm ưa ra các nguyên tắc kế toán ược chấp nhận rộng rãi ể áp dụng trong phạm vi quốc gia ). Các

nước theo Mô hình kế toán Lục ịa hoặc Nam Mỹ tiến hành sửa ổi luật công ty, yêu cầu các doanh

nghiệp phải tuân thủ theo nhiều iều khoản kế toán khác nhau và buộc phải lập các báo cáo tài chính.

Việc nhiều nước có ược nguyên tắc ược chấp nhận, hoặc chuẩn mực kế toán tài chính của

riêng mình ã giúp nâng cao áng kể tính có thể so sánh ược của thông tin do báo cáo tài chính cung

cấp trong phạm vi lãnh thổ. Tuy nhiên, khi vượt ra khỏi biên giới thì thông tin trên báo cáo tài chính

của các công ty tại các nước trên thế giới lại khó có thể so sánh với nhau. Điều này gây khó khăn cho

cả doanh nghiệp lẫn các nhà ầu tư, chủ nợ... Dưới góc ộ doanh nghiệp, chi phí lập báo cáo tài chính

sẽ gia tăng khi cần thu hút vốn từ các nhà ầu tư nước ngoài. Đặc biệt, ối với các công ty a quốc gia,

việc lập, hợp nhất, kiểm toán, giải thích báo cáo tài chính sẽ làm phát sinh một khoản chi áng kể.

Dưới góc ộ các nhà ầu tư, người cho vay…, khi ọc báo cáo tài chính của công ty ến từ nước khác, chi

phí ể phân tích sẽ tăng lên, và nhầm lẫn là iều khó tránh khỏi. Cùng với sự phát triển của nền kinh tế,

tiến trình hòa hợp – hội tụ chuẩn mực kế toán trên phạm vi toàn cầu ngày càng phát triển mạnh mẽ.

1.2. Định nghĩa và phân loại kế toán

1.2.1. Định nghĩa về kế toán

Ở mỗi giai oạn, nhận thức của con người về bản chất và nội dung của kế toán có sự thay ổi: thời

kỳ kế toán còn phôi thai, người ta quan niệm kế toán là một ường lối tính toán và ghi chép những

giao dịch liên quan ến tiền bạc của các cá nhân hay tổ chức ể theo dõi từng diễn biến của các giao

dịch ấy; thời kỳ kinh tế phát triển, kế toán ược ịnh nghĩa như một nghệ thuật ghi chép, phân tích và

tổng kết những giao dịch thương mại ể giúp các nhà quản lý nhận ịnh ược tình hình hình hoạt ộng

của ơn vị từ ó có những quyết ịnh úng ắn; gần ây, kế toán thường ược gọi là “ngôn ngữ kinh doanh”,

việc hiểu và nắm rõ các thuật ngữ cũng như các khái niệm, nguyên tắc kế toán trở nên cần thiết cho

mọi ối tượng muốn tham gia vào thế giới kinh doanh. Vai trò của thông tin do kế toán cung cấp ối với

các ối tượng này có thể ược trình bày như hình 1.1.

Tại Việt Nam, ịnh nghĩa kế toán cũng thay ổi theo quá trình phát triển của nền kinh tế. Trong

nền kinh tế vận hành theo cơ chế kế hoạch hóa tập trung, kế toán chủ yếu nhằm cung cấp thông tin

lOMoARcPSD|36244 503

cho Nhà nước ể kiểm tra tình hình thực hiện kế hoạch, thời gian này Điều lệ Tổ chức kế toán Nhà

nước ịnh nghĩa kế toán là : “công việc ghi chép, tính toán bằng con số dưới hình thức giá trị, hiện

vật và thời gian lao ộng, nhưng chủ yếu là dưới hình thái giá trị ể phản ánh và kiểm tra tình hình

vận ộng của các loại tài sản, quá trình và kết quả hoạt ộng kinh doanh, tình hình sử dụng vốn của

ngân sách nhà nước, cũng như của từng tổ chức, xí nghiệp”.

Khi nền kinh tế vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước, mục tiêu của kế

toán không chỉ cung cấp thông tin cho nhà nước, mà còn cung cấp thông tin cho các ối tượng khác

nhau như ngân hàng, các nhà ầu tư tiềm năng, các nhà cung cấp, khách hàng… nên ịnh nghĩa về kế

toán ã thay ổi. Theo Luật kế toán ngày 17 tháng 6 năm 2003: “Kế toán là việc thu thập, xử lý, kiểm

tra, phân tích và cung cấp thông tin kinh tế, tài chính dưới hình thức giá trị, hiện vật và thời gian

lao ộng” ể người sử dụng có thể dựa vào ó mà ra các quyết ịnh.

Hình 1.1: Mối quan hệ giữa kế toán, người sử dụng thông tin kế toán và các hoạt ộng SXKD

Qua những nội dung trình bày ở trên, ta có thể nhận ra ối tượng, chức năng và phương pháp

nghiên cứu của kế toán trong tổ chức như sau:

− Đối tượng của kế toán: Kế toán phản ánh và giám ốc mọi tài sản, nguồn vốn, tình hình hoạt

ộng, sản xuất kinh doanh của ơn vị. Kế toán sử dụng cả ba loại thước o, nhưng thước o tiền tệ là thước

o chủ yếu. Nhờ ó mà hạch toán kế toán cung cấp ược các chỉ tiêu tổng hợp, phục vụ cho việc giám

ốc tình hình thực hiện kế hoạch kinh tế, tài chính.

− Chức năng của kế toán: Kế toán có hai chức năng chủ yếu: chức năng thông tin và chức năng

kiểm tra, giám sát.

+ Chức năng thông tin: Kế toán thu thập, phân loại, xử lý, tổng hợp những dữ liệu có liên

quan ến tình hình tài chính, tình hình hoạt ộng của ơn vị cung cấp ến các ối tượng cần sử dụng thông

tin.

+ Chức năng giám ốc (kiểm tra, giám sát): thông qua việc thu thập, xử lý, cung cấp thông

tin, kế toán thực hiện việc kiểm tra, giám sát sự biến ộng của tài sản, nguồn vốn…, giúp các ối tượng

có liên quan kiểm tra, ánh giá tình hình và kết quả hoạt ộng của ơn vị.

− Phương pháp nghiên cứu của kế toán: Kế toán có hệ thống phương pháp khoa học riêng,

ược ra ời, phát triển và thay ổi theo cùng sự phát triển của nền kinh tế.

1.2.2. Phân loại kế toán

1.2.2.1. Phân loại theo ối tượng sử dụng thông tin kế toán

Các ối tượng sử dụng thông tin kế toán của bất kỳ doanh nghiệp nào cũng có thể chia vào hai

nhóm:

Thực hiện

quyết ịnh

Hệ thống kế toán

Người sử dụng

thông tin kế toán

Thông tin kế toán

Các hoạt ộng sản

xuất, kinh doanh

lOMoARcPSD|36244 503

− Những ối tượng bên trong doanh nghiệp: là những người quản lý của doanh nghiệp, trực

tiếp iều hành và trực tiếp chịu trách nhiệm về việc duy trì, phát triển hiệu quả hoạt ộng của ơn vị. Họ

sử dụng thông tin kế toán ể xác ịnh mục tiêu kinh doanh, lựa chọn phương án ể thực hiện, ánh giá

mức ộ hoàn thành mục tiêu ề ra và tiến hành các iều chỉnh nếu cần thiết...

− Những ối tượng bên ngoài doanh nghiệp:

+ Nhà ầu tư: là những người ầu tư vốn ể doanh nghiệp hoạt ộng. Thông tin kế

toán chính là căn cứ ể họ ánh giá năng lực, trách nhiệm của các bộ phận quản lý ở doanh nghiệp, ánh

giá mức sinh lời từ vốn kinh doanh… ể từ ó ưa ra các quyết ịnh cần thiết.

+ Các chủ nợ: Các ngân hàng, các tổ chức tài chính… trước khi cho vay, ều cần

thông tin kế toán ể biết về khả năng chi trả từ ó có thể quyết ịnh ược cho vay hay không cho vay, hạn

mức nợ và lãi suất vay là bao nhiêu ? Khách hàng và nhà cung cấp óng vai trò giống như là chủ nợ

trong trường hợp họ ứng trước tiền hàng (khách hàng) hay chấp nhận cho doanh nghiệp hanh toán

sau (nhà cung cấp). Trước khi quyết ịnh iều này họ cũng cần phải có thông tin về khả năng thanh toán

của doanh nghiệp.

+ Cơ quan thuế: Cơ quan thuế căn cứ vào tài liệu của kế toán ể kiểm tra, quản lý

các loại thuế mà doanh nghiệp phải nộp.

+ Các nhà ầu tư tiềm năng: Thông tin kế toán giúp họ xem xét khả năng sinh lợi,

tiềm lực tài chính của doanh nghiệp, ể họ có thể quyết ịnh nên hay không nên ầu tư vào doanh nghiệp.

+ Các nhà tư vấn tài chính: Thông tin kế toán là căn cứ ể họ phân tích, ưa ra lời

khuyên cho khách hàng.

+ Các cơ quan thống kê, cơ quan chức năng của nhà nước: Các cơ quan nhà nước

cần sử dụng số liệu của doanh nghiệp ể tổng hợp lại theo ngành, theo ịa phương, và trên cơ sở ó phân

tích, ánh giá ưa ra các chính sách kinh tế thích hợp nhằm thúc ẩy sản xuất kinh doanh và iều hành

kinh tế vĩ mô.

Căn cứ vào ối tượng sử dụng thông tin, người ta phân biệt kế toán thành kế toán tài chính và

kế toán quản trị.

− Kế toán tài chính: Kế toán tài chính là việc thu thập, xử lý, kiểm tra, phân tích và cung cấp

thông tin kinh tế, tài chính bằng báo cáo tài chính cho ối tượng có nhu cầu sử dụng thông tin của ơn

vị kế toán, bao gồm cả bên trong và bên ngoài doanh nghiệp. Báo cáo tài chính ược lập trước tiên là

nhằm cung thông tin ến các ối tượng ở bên ngoài doanh nghiệp. Thông thường, ây là những ối tượng

ít có khả năng tiếp cận với thông tin kinh tế, tài chính của doanh nghiệp, họ cũng không thể kiểm soát

ược chất lượng thông tin mà họ ược cung cấp. Để ảm bảo quyền lợi của nhà ầu tư, ngân hàng, các tổ

chức tín dụng…., ảm bảo sự ổn ịnh và phát triển của nền kinh tế, kế toán tài chính ược quy ịnh phải

tuân thủ chặt chẽ các chuẩn mực, chế ộ kế toán...

− Kế toán quản trị: Kế toán quản trị là việc thu thập, xử lý, phân tích và cung cấp thông tin

kinh tế, tài chính theo yêu cầu quản trị và quyết ịnh kinh tế, tài chính trong nội bộ ơn vị kế toán. Báo

cáo kế toán quản trị ược lập nhằm cung cấp thông tin giúp các nhà quản trị trong quá trình iều hành,

quản lý doanh nghiệp. Hầu hết thông tin trên báo cáo kế toán quản trị ược tổng hợp từ hệ thống ghi

chép, xử lý ban ầu giống kế toán tài chính, nhưng tùy thuộc vào tình hình thực tế tại mỗi doanh

nghiệp, và yêu cầu của người sử dụng mà các số liệu này thiết kế lại, phân tích thêm theo hướng giúp

người sử dụng thông tin ạt ược lợi ích cao nhất. Bên cạnh ó, thông tin do kế toán quản trị cung cấp

còn có cả các yếu tố phi tiền tệ, như chất lượng của sản phẩm, mức ộ hài lòng của khách hàng, năng

lực sản xuất…

Ngoài kế toán tài chính, kế toán quản trị, hệ thống kế toán của doanh nghiệp còn một bộ phận

gọi là kế toán thuế. Phần lớn số liệu của kế toán thuế trùng hợp với số liệu của kế toán tài chính,

lOMoARcPSD|36244 503

nhưng do các quy ịnh liên quan ến kế toán tài chính (chuẩn mực, chế ộ kế toán) và các quy ịnh liên

quan ến thuế (luật thuế, nghị ịnh, thông tư hướng dẫn thuế…) có những iểm khác biệt nhất ịnh nên

khi lập báo cáo thuế, kế toán phải thực hiện một số các iều chỉnh cho úng với yêu cầu của thuế.

Tình huống 1: Trên cơ sở báo cáo kế toán tài chính cung cấp cho các ối tượng có nhu cầu sử dụng

thông tin, báo cáo kế toán quản trị cung cấp thông tin theo yêu cầu quản trị trong nội bộ doanh

nghiệp, theo bạn, kế toán tài chính với kế toán quản trị có những iểm giống và khác nhau như thế

nào về: mục ích sử dụng và ối tượng sử dụng thông tin; tính pháp lệnh của báo cáo; phạm vi cung

cấp thông tin; tính linh hoạt của các báo cáo; nội dung báo cáo và kỳ báo cáo.

1.2.2.2. Phân loại theo mức ộ phản ánh các ối tượng kế toán.

Căn cứ theo mức ộ phản ánh các ối tượng kế toán, người ta chia thành kế toán tổng hợp và kế toán

chi tiết:

− Kế toán tổng hợp thu thập, xử lý, ghi chép và cung cấp thông tin tổng quát về các ối tượng

kế toán. Kế toán tổng hợp chỉ sử dụng thước o tiền tệ.

− Kế toán chi tiết thu thập, xử lý, ghi chép và cung cấp thông tin chi tiết về các ối tượng kế

toán, minh họa cho kế toán tổng hợp. Kế toán chi tiết sử dụng cả 3 loại thước o giá trị, hiện vật và

thời gian lao ộng.

1.2.2.3. Phân loại theo phương pháp xử lý thông tin

Căn cứ vào phương pháp xử lý thông tin, người ta chia kế toán thành kế toán ghi ơn và kế toán

ghi kép

− Kế toán ghi ơn: nghiệp vụ kinh tế phát sinh ược ghi vào từng tài khoản riêng biệt, không

phản ánh mối quan hệ giữa các ối tượng kế toán.

− Kế toán ghi kép: nghiệp vụ kinh tế phát sinh ược ghi vào ít nhất hai tài khoản theo mối quan

hệ giữa các ối tượng kế toán.

1.3. Đối tượng của kế toán

1.3.1. Khái niệm về ối tượng của kế toán.

Để cung cấp ược những thông tin có giá trị cho người sử dụng thì vấn ề ầu tiên là kế toán phải

xác ịnh ược úng ắn những nội dung cần phản ánh và giám ốc, hay nói cách khác chức năng phản ánh

và giám ốc ược thực hiện với cái gì? ở âu? lúc nào? trong trạng thái nào?

Xác ịnh những iều ó còn gọi là xác ịnh ối tượng kế toán

Một cách tổng quát, theo ịnh nghĩa ã trình bày ở trên thì ối tượng của kế toán là “mọi tài sản,

nguồn vốn, tình hình hoạt ộng, sản xuất kinh doanh của ơn vị”.

1.3.2. Đối tượng kế toán cụ thể trong ơn vị.

Căn cứ theo chuẩn mực và chế ộ kế toán hiện hành, các ối tượng kế toán cụ thể của doanh

nghiệp bao gồm:

1.3.2.1. Tài sản và nguồn hình thành tài sản

Tài sản và nguồn hình thành tài sản là các ối tượng kế toán có liên quan trực tiếp tới việc xác

ịnh và ánh giá tình hình tài chính.

(1) Tài sản

Kế toán dùng thuật ngữ tài sản ể chỉ các nguồn lực do doanh nghiệp kiểm soát và có thể thu

ược lợi ích kinh tế trong tương lai.

lOMoARcPSD|36244 503

Lợi ích kinh tế trong tương lai của một tài sản là tiềm năng làm tăng nguồn tiền (tiền tại quỹ,

tiền ang chuyển và các khoản tiền gửi không kỳ hạn), và các khoản tương ương tiền (các khoản ầu tư

ngắn hạn (không quá 3 tháng), có khả năng chuyển ổi dễ dàng thành một lượng tiền xác ịnh và không

có nhiều rủi ro trong chuyển ổi thành tiền) của doanh nghiệp hoặc làm giảm bớt các khoản tiền mà

doanh nghiệp phải chi ra.

Lợi ích kinh tế trong tương lai của một tài sản ược thể hiện trong các trường hợp, như:

+ Được sử dụng một cách ơn lẻ hoặc kết hợp với các tài sản khác trong sản xuất sản

phẩm ể bán hay cung cấp dịch vụ cho khách hàng;

+ Để bán hoặc trao ổi lấy tài sản khác;

+ Để thanh toán các khoản nợ phải trả;

+ Để phân phối cho các chủ sở hữu doanh nghiệp.

Tài sản có thể ược biểu hiện dưới hình thái tiền, hiện vật (vật tư, hàng hóa, nhà xưởng, máy

móc, thiết bị, ...), dưới dạng khoản ầu tư, nợ phải thu, bản quyền, bằng sáng chế... Dù tồn tại dưới

hình thái nào thỉ một nguồn lực chỉ ược coi là tài sản nếu thoả mãn ủ hai yêu cầu: thuộc quyền kiểm

soát của doanh nghiệp và tạo ra lợi ích kinh tế trong tương lai cho doanh nghiệp.

Trong rất ít trường hợp, tài sản của doanh nghiệp còn bao gồm các tài sản không thuộc quyền

sở hữu của doanh nghiệp nhưng doanh nghiệp kiểm soát ược và thu ược lợi ích kinh tế trong tương

lai, như tài sản thuê tài chính; hoặc có những tài sản thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp và thu ược

lợi ích kinh tế trong tương lai nhưng có thể không kiểm soát ược về mặt pháp lý, như bí quyết kỹ

thuật thu ược từ hoạt ộng triển khai có thể thỏa mãn các iều kiện trong ịnh nghĩa về tài sản khi các bí

quyết ó còn giữ ược bí mật và doanh nghiệp còn thu ược lợi ích kinh tế.

Căn cứ theo thời gian sử dụng, luân chuyển, thu hồi vốn thì tài sản ược chia thành tài sản ngắn hạn

và tài sản dài hạn

a. Tài sản ngắn hạn: là những tài sản có thời gian sử dụng, luân chuyển, thu hồi vốn trong một

kỳ kinh doanh, hoặc trong một năm. Tài sản ngắn hạn bao gồm:

+ Vốn bằng tiền: gồm tiền mặt, tiền gửi ngân hàng, tiền ang chuyển và các khoản

tương ương tiền.

+ Các khoản ầu tư tài chính ngắn hạn: là các khoản doanh nghiệp ầu tư ra bên

ngoài dự ịnh thu hồi vốn trong một năm, hoặc trong một kỳ kinh doanh, bao gồm ầu tư chứng khoán

ngắn hạn, cho vay ngắn hạn và ầu tư ngắn hạn khác.

+ Các khoản phải thu ngắn hạn: là phần tài sản của doanh nghiệp ang bị các tổ

chức, cá nhân khác chiếm dụng, bao gồm các khoản phải thu khách hàng, khoản trả trước cho người

bán… tại thời iểm báo cáo có thời hạn thu hồi dưới 1 năm hoặc trong một chu kỳ kinh doanh.

+ Các khoản ứng trước và trả trước ngắn hạn: gồm tạm ứng cho công nhân viên,

chi phí trả trước ngắn hạn, các khoản cầm cố, ký quỹ, ký cược ngắn hạn.

+ Hàng tồn kho: các loại hàng tồn kho dự trữ cho quá trình sản xuất, kinh doanh của

doanh nghiệp như hàng mua ang i trên ường; nguyên liệu, vật liệu; công cụ, dụng cụ; chi phí sản xuất,

kinh doanh dở dang; thành phẩm; hàng hóa; hàng gửi i bán…

b. Tài sản dài hạn: là những tài sản có thời gian sử dụng, luân chuyển, thu hồi vốn trên một

năm, sau một kỳ hoạt ộng kinh doanh bình thường của doanh nghiệp. Tài sản dài hạn bao gồm:

+ Tài sản cố ịnh (TSCĐ)

▪ TSCĐ hữu hình: Nhà cửa, vật kiến trúc; máy móc, thiết bị; phương tiện vận tải,

lOMoARcPSD|36244 503

thiết bị truyền dẫn; thiết bị, dụng cụ quản lý; vườn cây lâu năm, súc vật làm việc và cho sản phẩm….

▪ TSCĐ thuê tài chính

▪ TSCĐ vô hình: quyền sử dụng ất; chi phí thành lập doanh nghiệp; chi phí

nghiên cứu phát triển, chi phí về bằng phát minh, bằng sáng chế, bản quyền tác giả, nhận chuyển giao

công nghệ…

▪ Bất ộng sản ầu tư: gồm quyền sử dụng ất; nhà, hoặc một phần của nhà, hoặc

cả nhà và ất; cơ sở hạ tầng do người chủ sở hữu hoặc người i thuê tài sản theo hợp ồng thuê tài chính,

nắm giữ nhằm mục ích thu lợi từ việc cho thuê hoặc chờ tăng giá mà không phải ể: i) Sử dụng trong

sản xuất, cung cấp hàng hóa, dịch vụ hoặc sử dụng cho các mục ích quản lý; ii) Bán trong kỳ hoạt

ộng kinh doanh thông thường.

+ Các khoản ầu tư tài chính dài hạn: bao gồm ầu tư vào công ty con, ầu tư vào

công ty liên kết, liên doanh, cho vay dài hạn, ầu tư dài hạn khác...

+ Các khoản phải thu dài hạn: các khoản phải thu của khách hàng, trả trước cho

người bán… tại thời iểm báo cáo có thời hạn thu hồi hoặc thanh toán trên 1 năm

+ Các khoản ứng trước, trả trước dài hạn: chi phí trả trước dài hạn, các khoản ký

quỹ, ký cược dài hạn, …

Việc phân loại tài sản thành tài sản ngắn hạn và tài sản dài hạn còn ược gọi là phân loại

tài sản theo kết cấu. (2) Nguồn hình thành tài sản

Nguồn hình thành các tài sản ược gọi là nguồn vốn. Theo cách phân loại này thì nguồn hình

thành tài sản bao gồm nợ phải trả và vốn chủ sở hữu.

a. Nợ phải trả: Là nghĩa vụ hiện tại của doanh nghiệp phát sinh từ các giao dịch và sự kiện ã qua

mà doanh nghiệp phải thanh toán từ các nguồn lực của mình. Nợ phải trả xác ịnh nghĩa vụ hiện

tại của doanh nghiệp khi doanh nghiệp nhận về một tài sản, tham gia một cam kết hoặc phát sinh

các nghĩa vụ pháp lý. Việc thanh toán các nghĩa vụ hiện tại có thể ược thực hiện bằng nhiều cách,

như:

+ Trả bằng tiền;

+ Trả bằng tài sản khác;

+ Cung cấp dịch vụ;

+ Thay thế nghĩa vụ này bằng nghĩa vụ khác;

+ Chuyển ổi nghĩa vụ nợ phải trả thành vốn chủ sở hữu.

Nợ phải trả phát sinh từ các giao dịch và sự kiện ã qua, như mua hàng hoá chưa trả tiền, sử

dụng dịch vụ chưa thanh toán, vay nợ, cam kết bảo hành hàng hoá, cam kết nghĩa vụ hợp ồng, phải trả

nhân viên, thuế phải nộp, phải trả khác.

Nợ phải trả bao gồm:

+ Nợ ngắn hạn: là khoản nợ mà doanh nghiệp có trách nhiệm phải thanh toán trong

vòng một năm hoặc trong một chu kỳ kinh doanh bình thường như: Vay ngắn hạn; Nợ dài hạn ến hạn

trả; Các khoản phải trả người bán (trong vòng một năm) ; Thuế và các khoản phải nộp Nhà nước;

Tiền lương, phụ cấp, tiền thưởng phải trả cho người lao ộng; Các khoản chi phí phải trả; Các khoản

nhận ký quỹ, ký cược ngắn hạn; ...

lOMoARcPSD|36244 503

+ Nợ dài hạn: Là các khoản nợ mà thời gian thanh toán trên một năm, bao gồm: Phải

trả dài hạn người bán; Vay dài hạn; Nợ dài hạn; Các khoản nhận ký quỹ, ký cược dài hạn…

b. Vốn chủ sở hữu: Là số vốn của các chủ sở hữu mà doanh nghiệp không phải cam kết thanh

toán. Vốn chủ sở hữu gồm: vốn của các nhà ầu tư (vốn của chủ doanh nghiệp, vốn góp, vốn cổ

phần, vốn nhà nước), lợi nhuận chưa phân phối, các quỹ trích ra từ lợi nhuận chưa phân phối...

1.3.2.2. Sự vận ộng của tài sản

Trong quá trình hoạt ộng sản xuất kinh doanh, tài sản của ơn vị không ngừng vận ộng và biến

ổi về mặt hình thái lẫn giá trị. Sự biến ổi này phụ thuộc vào chức năng cơ bản của từng ơn vị kinh

doanh.

+ Doanh nghiệp sản xuất: Chức năng cơ bản là sản xuất và tiêu thụ sản phẩm do

chính doanh nghiệp sản xuất ra. Tài sản của doanh nghiệp vận ộng qua 3 giai oạn: dự trữ, sản xuất,

tiêu thụ. Tương ứng với ba giai oạn trên, tài sản thay ổi từ dạng tiền thành nguyên liệu, vật tư ầu vào

sản xuất tạo ra thành phẩm và từ thành phẩm biến ổi thành khoản phải thu hay tiền khi bán sản phẩm.

Lĩnh vực sản xuất bao gồm sản xuất nông nghiệp, sản xuất công nghiệp và xây lắp.

+ Doanh nghiệp cung cấp dịch vụ: Chức năng cơ bản là cung cấp dịch vụ. Tài sản

của doanh nghiệp cũng có thể xem như trải qua ba giai oạn giống như doanh nghiệp sản xuất, nhưng

sản phẩm doanh nghiệp tạo ra là dịch vụ. Thuộc loại này bao gồm các công ty luật, công ty kiểm

toán, kế toán, trường học, bệnh viện…

+ Doanh nghiệp thương mại: Chức năng cơ bản là tiêu thụ sản phẩm do doanh

nghiệp khác sản xuất ra. Tài sản của doanh nghiệp vận ộng qua 2 giai oạn: mua sắm, tiêu thụ. Tương

ứng với hai giai oạn trên, tài sản thay ổi từ dạng tiền thành hàng hoá và từ hàng hoá biến ổi thành

khoản phải thu hay tiền khi bán sản phẩm.

Tài sản không chỉ biến ổi về hình thái vật chất mà còn biến ổi về mặt giá trị. Giá trị tăng lên

của tài sản từ kết quả kinh doanh (lợi nhuận) là mục tiêu của các doanh nghiệp. Các yếu tố liên quan

trực tiếp ến việc xác ịnh lợi nhuận là Doanh thu, thu nhập khác và Chi phí. Như vậy, doanh thu, thu

nhập khác, chi phí là các ối tượng kế toán giúp xác ịnh và phân tích tình hình kinh doanh.

(1) Doanh thu, thu nhập

Doanh thu và thu nhập khác: Là tổng giá trị các lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu ược trong kỳ

kế toán, phát sinh từ các hoạt ộng sản xuất, kinh doanh thông thường và các hoạt ộng khác của doanh

nghiệp.

Doanh thu phát sinh trong quá trình hoạt ộng kinh doanh thông thường của doanh nghiệp và

thường bao gồm:

+ Doanh thu bán hàng: giá trị thu ược do doanh nghiệp bán sản phẩm sản xuất ra và

bán hàng hóa mua vào;

+ Doanh thu cung cấp dịch vụ: giá trị thu về từ việc thực hiện công việc ã thỏa thuận

theo hợp ồng trong một hoặc nhiều kỳ kế toán;

+ Tiền lãi: Là số tiền thu ược phát sinh từ việc cho người khác sử dụng tiền, các

khoản tương ương tiền hoặc các khoản còn nợ doanh nghiệp, như: Lãi cho vay, lãi tiền gửi, lãi ầu tư

trái phiếu, tín phiếu, chiết khấu thanh toán...;

+ Tiền bản quyền: Là số tiền thu ược phát sinh từ việc cho người khác sử dụng tài

sản, như: Bằng sáng chế, nhãn hiệu thương mại, bản quyền tác giả, phần mềm máy vi tính...;

+ Cổ tức và lợi nhuận ược chia: Là số tiền lợi nhuận ược chia từ việc nắm giữ cổ

phiếu hoặc góp vốn.

lOMoARcPSD|36244 503

Thu nhập khác bao gồm các khoản thu nhập phát sinh từ các hoạt ộng ngoài các hoạt ộng tạo

ra doanh thu, như: thu từ thanh lý, nhượng bán tài sản cố ịnh, thu tiền phạt khách hàng do vi phạm

hợp ồng,...

(2) Chi phí

Chi phí: là tổng giá trị các khoản làm giảm lợi ích kinh tế trong kỳ kế toán dưới hình thức các

khoản tiền chi ra, các khoản khấu trừ tài sản hoặc phát sinh các khoản nợ. Chi phí phục vụ cho hoạt

ộng sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, góp phần vào việc tạo ra lợi nhuận. Phân biệt theo loại

hoạt ộng làm phát sinh chi phí, người ta chia chi phí thành hai loại:

- Chi phí sản xuất, kinh doanh phát sinh trong quá trình hoạt ộng kinh doanh thông thường

của doanh nghiệp, như: giá vốn hàng bán, chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp, chi phí lãi

tiền vay, và những chi phí liên quan ến hoạt ộng cho các bên khác sử dụng tài sản sinh ra lợi tức, tiền

bản quyền,... Những chi phí này phát sinh dưới dạng tiền và các khoản tương ương tiền, hàng tồn

kho, khấu hao máy móc, thiết bị.

- Chi phí khác bao gồm các chi phí ngoài các chi phí sản xuất, kinh doanh phát sinh trong

quá trình hoạt ộng kinh doanh thông thường của doanh nghiệp, như: chi phí về thanh lý, nhượng bán

tài sản cố ịnh, các khoản tiền bị khách hàng phạt do vi phạm hợp ồng,...

1.3.2.3. Mối quan hệ giữa các ối tượng kế toán

(1) Phương trình kế toán cơ bản - mối quan hệ giữa tài sản và nguồn hình thành tài sản

Việc phân loại ối tượng kế toán cụ thể thành tài sản và nguồn hình thành tài sản thực chất chỉ

là hai cách nhìn khác nhau về cùng một thực thể “vốn kinh doanh của doanh nghiệp”. Tất cả các tài

sản của doanh nghiệp ều ược hình thành từ một trong hai nguồn: nợ hoặc vốn chủ sở hữu.

Từ mối quan hệ này giữa tài sản và nguồn vốn, ta có phương trình kế toán cơ bản sau:

TỔNG TÀI SẢN = TỔNG NGUỒN VỐN

Hay TỔNG TÀI SẢN = NỢ PHẢI TRẢ + VỐN CHỦ SỞ HỮU

(2) Mối quan hệ giữa phương trình kế toán cơ bản với doanh thu, thu nhập và chi phí

Vốn chủ sở hữu là một trong hai nguồn tạo nên tổng tài sản của doanh nghiệp, ược cấu thành

bởi hai bộ phận chủ yếu: vốn góp của các nhà ầu tư và lợi nhuận có ược từ hoạt ộng sản xuất kinh

doanh. Lợi nhuận là chênh lệch giữa doanh thu, thu nhập và chi phí phát sinh tại doanh nghiệp. Như

vậy, phương trình kế toán có thể ược trình bày như sau:

TỔNG TÀI SẢN = NỢ PHẢI TRẢ + VỐN CHỦ SỞ HỮU

Vốn góp Lợi nhuận Các quỹ trích ra

Qua cách diễn ạt

trên ta thấy rằng:

VỐN CHỦ

SỞ HỮU

của các

nhà ầu tư

chưa phân

phối

từ lợi nhuận

chưa phân phối

Lợi nhuận chưa

phân phối

Doanh thu,

thu nhập

Chi

phí

lOMoARcPSD|36244 503

- Ngoài trường hợp cổ ông hoặc chủ sở hữu góp vốn, việc phát sinh doanh thu và thu nhập

khác cũng góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu.

- Ngoài trường hợp cổ ông hoặc chủ sở hữu rút vốn, việc phát sinh chi phí cũng dẫn ến làm

giảm vốn chủ sở hữu.

Tóm lại: Việc phân loại các ối tượng kế toán thành tài sản và nguồn vốn ược gọi là phân loại theo

sự hình thành: cho biết kết cấu và nguồn gốc hình thành tài sản của doanh nghiệp. Việc phân loại các

ối tượng kế toán thành doanh thu, thu nhập chi phí giúp kế toán ghi nhận và phản ánh sự vận ộng của

tài sản trong quá trình hoạt ộng kinh doanh của doanh nghiệp. Đốí tượng kế toán là tổng tài sản của

ơn vị xét trên hai mặt: Quan hệ giữa kết cấu với nguồn hình thành và quá trình vận ộng (tuần hoàn)

của tài sản trong các giai oạn sản xuất kinh doanh chủ yếu.

1.4. Hệ thống các phương pháp kế toán

Để thu thập, xử lý, và cung cấp thông tin kế toán sử dụng các phương pháp kế toán cụ thể sau:

- Để thu thập thông tin: kế toán căn cứ vào chứng từ (phương pháp chứng từ) và tiến

hành kiểm kê (phương pháp kiểm kê)

- Để xử lý thông tin: kế toán áp dụng phương pháp tính giá, phương pháp tài khoản,

phương pháp ghi sổ kép.

- Để truyền ạt thông tin: kế toán áp dụng phương pháp tổng hợp – cân ối, cung cấp

thông tin dưới dạng các báo cáo.

+ Phương pháp chứng từ kế toán: Phương pháp chứng từ kế toán òi hỏi mọi nghiệp vụ kinh

tế, tài chính ã phát sinh và hoàn thành ều phải ược lập chứng từ theo thứ tự thời gian, theo từng ịa

iểm cụ thể ã phát sinh nghiệp vụ. Chứng từ là căn cứ pháp lý ể ghi sổ kế toán. Tác dụng của phương

pháp chứng từ kế toán là ảm bảo số liệu kế toán phản ánh chính xác, ầy ủ, kịp thời về các hoạt ộng

kinh tế, tài chính của ơn vị.

Hình 1.2. Hệ thống các phương pháp kế toán sử dụng ể thu thập, xử lý, và cung cấp thông tin

+ Phương pháp kiểm kê: Phương pháp kiểm kê ược kế toán thực hiện bằng cách cân, o, ong,

ếm số lượng, xác nhận và ánh giá chất lượng, giá trị của tài sản, nguồn vốn hiện có tại thời iểm kiểm

kê ể kiểm tra, ối chiếu với số liệu trên sổ kế toán, từ ó phát hiện các khoản chênh lệch. Tác dụng của

phương pháp này là hỗ trợ cho phương pháp chứng từ, làm tăng thêm tính chính xác của số liệu kế

toán.

+ Phương pháp tính giá tài sản: Tính giá là phương pháp kế toán sử dụng thước o tiền tệ ể

xác ịnh trị giá của tài sản trong ơn vị theo những nguyên tắc nhất ịnh. Tính giá giúp cho việc ghi nhận

các nghiệp vụ kinh tế phát sinh vào chứng từ và các tài khoản kế toán, qua ó tổng hợp các thông tin

khác nhau ể lập các báo cáo kế toán. Nhưng ể thực hiện phương pháp này, kế toán phải dựa vào các

chứng từ và tài khoản kế toán.

Tài khoản

Ghi sổ kép

Tổng hợp –

cân ối

Chứng từ

Kiểm kê

Tính giá

lOMoARcPSD|36244 503 
 
+ Phương pháp tài khoản: Phương pháp tài khoản là phương pháp phân loại các ối tượng 
kế toán theo nội dung kinh tế nhằm ể phản ánh và giám ốc liên tục và có hệ thống về tình hình và sự 
vận ộng của từng ối tượng kế toán cụ thể.  
+ Phương pháp ghi sổ kép: Phương pháp ghi sổ kép là phương pháp phản ánh các nghiệp 
vụ kinh tế, tài chính phát sinh vào tài khoản kế toán theo úng nội dung kinh tế và các mối quan hệ 
khách quan giữa các ối tượng kế toán..  
Phương pháp tài khoản và phương pháp ghi sổ kép nối liền việc lập chứng từ kế toán với  
việc tổng hợp và trình bày các thông tin kinh tế, tài chính. Đây là những phương pháp cơ bản, không 
thể thiếu trước khi tổng hợp ể lập báo cáo kế toán.  
+ Phương pháp tổng hợp - cân ối kế toán: Tổng hợp và cân ối kế toán là phương pháp kế 
toán tổng hợp số liệu từ các sổ kế toán theo các mối quan hệ cân ối vốn có của kế toán nhằm cung 
cấp thông tin cho những người ra quyết ịnh và phục vụ công tác quản lý trong doanh nghiệp.  
Mối quan hệ giữa các phương pháp kế toán: Phương pháp chứng từ và kiểm kê ảm bảo số 
liệu kế toán phản ảnh ầy ủ, kịp thời các nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh. Thông qua phương 
pháp tính giá, tất cả các ối tượng kế toán ều ược phản ánh bằng tiền ể phản ánh vào tài khoản nhờ 
phương pháp ghi sổ kép. Trên cơ sở các tài khoản, số liệu kế toán ược hệ thống hóa thành các chỉ tiêu 
ể lập ra các báo cáo kế toán.  
Ở các chương sau, chúng ta sẽ lần lượt trao ổi cụ thể cách thực hiện từng phương pháp này 
trong kế toán tài chính. Tình huống 2: Kế toán dùng phương pháp nào ể:  
1.  Thu thập thông tin?  
2.  Xử lý thông tin?  
3.  Truyền ạt thông tin?  
1.5. Môi trường kế toán  
Môi trường kế toán các yếu tố bên ngoài, tác ộng ến kế toán, xác ịnh xu hướng và cách thức 
hoạt ộng của kế toán. Môi trường kế toán bao gồm môi trường kinh tế, môi trường chính trị, môi 
trường xã hội, môi trường pháp lý. Phần dưới ây chỉ tập trung giới thiệu một số iểm khái quát về môi 
trường kinh tế và pháp lý, bởi ó là cơ sở nhận thức quan trọng cho quá trình tìm hiểu về kế toán trong 
các tổ chức. 1.5.1. Môi trường kinh tế  
Nói ến môi trường kinh tế là nói ến nền kinh tế và cơ chế quản lý kinh tế, loại hình doanh 
nghiệp, ặc iểm hoạt ộng sản xuất kinh doanh v.v. Mỗi thay ổi của môi trường kinh tế làm phát sinh 
những hoạt ộng kinh tế mới. Điều này òi hỏi kế toán cũng phải có những thay ổi thích hợp nhằm áp 
ứng nhu cầu thông tin của nhiều ối tượng quan tâm trong xã hội.   
− Nền kinh tế và cơ chế quản lý kinh tế: Mỗi một nền kinh tế ược kiểm soát dựa trên một 
cơ chế quản lý riêng thích hợp.   
+ Nền kinh tế thị trường: Là nền kinh tế hoạt ộng dựa trên giả ịnh rằng thị trường  
quyết ịnh lượng hàng hóa sản xuất ra cũng như giá của các hàng hóa này, việc ịnh giá hàng hóa và 
phân bổ các nguồn lực của nền kinh tế ược cơ bản tiến hành theo quy luật cung - cầu, hoàn toàn không 
có sự can thiệp của Nhà nước. Trong nền kinh tế thị trường, mục ích quan trọng nhất của doanh 
nghiệp là lợi nhuận, kế toán phải ược tổ chức trên cơ sở ảm bảo cung cấp ược thông tin linh hoạt, kịp 
thời, trung thực, ầy ủ, hữu ích cho người sử dụng, giúp họ quản lý, ầu tư …hữu hiệu nguồn lực hiện 
có.  
+ Nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung: là một nền kinh tế trong ó Nhà nước kiểm  
soát toàn bộ các yếu tố sản xuất và giữ quyền quyết ịnh việc sử dụng các yếu tố sản xuất cũng như 
phân phối về thu nhập. Các nhà làm kế hoạch quyết ịnh loại và khối lượng hàng hóa nào sẽ ược sản 
xuất, các xí nghiệp thực thi việc sản xuất này. Trong nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung, kế toán ược 

lOMoARcPSD|36244 503

sử dụng như một công cụ quản lý kinh tế, phục vụ cho việc lãnh ạo và quản lý nền kinh tế quốc dân.

Nhà nước thực hiện sự lãnh ạo tập trung, thống nhất ối với kế toán.

+ Nền kinh tế thị trường có sự quản lý của Nhà nước: là nền kinh tế vừa có cơ chế

tự iều chỉnh của thị trường vừa có cơ chế quản lý iều tiết của Nhà nước. Cơ chế tự iều chỉnh của thị

trường ược thực hiện thông qua giá cả thị trường, cung cầu hàng hóa, cạnh tranh…Nhà nước quản lý,

iều tiết thông qua hệ thống luật pháp, chính sách tiền tệ, tín dụng, thuế…Trong nền kinh tế này, kế

toán vừa phải áp ứng nhu cầu từ phía các người sử dụng thông tin, vừa phải tuân thủ theo yêu cầu

quản lý của Nhà nước.

Việt Nam khi chuyển ổi từ nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung sang nền kinh tế thị trường ã

tiến hành xây dựng lại cơ chế quản lý kế toán cho phù hợp. Việc quản lý công tác kế toán bằng pháp

lệnh kế toán và chế ộ kế toán ược thay bằng Luật kế toán, Chuẩn mực kế toán và chế ộ kế toán. Đây

là một sự thay ổi căn bản làm cơ sở cho sự hoà nhập của thực tiễn kế toán Việt Nam với thực tiễn kế

toán quốc tế ồng thời áp ứng nhu cầu thông tin cho các ối tượng quan tâm.

− Loại hình doanh nghiệp: Theo Luật Doanh nghiệp 2014, các loại hình doanh nghiệp Việt

Nam bao gồm: Công ty trách nhiệm hữu hạn, và Công ty cổ phần, Công ty hợp danh và Doanh nghiệp

tư nhân. Mỗi loại hình doanh nghiệp trên ều có những ưu và nhược iểm riêng. Ở các loại hình doanh

nghiệp khác nhau hệ thống kế toán sẽ chịu sự chi phối của các cơ chế quản lý tài chính, cách huy ộng

vốn, phân phối lợi nhuận … khác nhau. Nhưng dù là doanh nghiệp thuộc loại hình này hay loại hình

khác thì doanh nghiệp cũng chỉ ược chia lợi nhuận cho các chủ sở hữu sau khi ã ã hoàn thành nghĩa

vụ thuế và các nghĩa vụ tài chính khác theo quy ịnh của pháp luật, bảo ảm thanh toán ủ các khoản nợ

và nghĩa vụ tài sản ến hạn trả khác sau khi chia lợi nhuận. Hay nói cách khác, giá trị tài sản doanh

nghiệp thuộc về chủ sở hữu là phần tài sản còn lại sau khi trừ i tất cả các khoản nợ phải trả.

− Ngành, nghề kinh doanh của doanh nghiệp: Hoạt ộng kinh doanh của doanh nghiệp có

thể diễn ra trong nhiều ngành, nghề khác nhau như sản xuất, thương mại, và cung cấp dịch vụ…Các

doanh nghiệp tham gia vào các ngành, nghề kinh doanh khác nhau sẽ có các cách tổ chức công tác kế

toán khác nhau cho phù hợp với ặc thù của ngành cũng như phù hợp với chế ộ quản lý của Nhà nước

ối với ngành, nghề của mình.

1.5.2. Môi trường pháp lý

Nói ến môi trường pháp lý là nói ến hệ thống các quy ịnh pháp luật mà kế toán phải tuân thủ

khi thực thi nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của mình. Hiện nay, các quy ịnh pháp luật ở Việt Nam

chi phối công tác kế toán bao gồm:

- Luật Kế toán và các Nghị ịnh hướng dẫn thi hành Luật;

- Hệ thống chuẩn mực kế toán Việt Nam;

- Chế ộ, hướng dẫn kế toán cụ thể.

1.5.2.1. Luật Kế toán và các Nghị ịnh hướng dẫn thi hành Luật

Luật kế toán 2015 số 88/2015/QH13 ược Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

thông qua ngày 20/11/2015, có hiệu lực từ ngày 01/01/2017, là văn bản pháp lý cao nhất về kế toán

hiện nay. Luật Kế toán quy ịnh những vấn ề mang tính nguyên tắc và làm cơ sở nền tảng ể xây dựng

Chuẩn mực kế toán và Chế ộ hướng dẫn kế toán.

Để quy ịnh chi tiết, hướng dẫn thi hành cũng như ảm bảo sự tuân thủ ối với Luật kế toán, Chính

phủ ã lần lượt ban hành các Nghị ịnh sau:

- Nghị ịnh 174/2016/NĐ-CP ngày 30/12/2016 “Quy ịnh chi tiết một số iều của Luật Kế

toán”.

lOMoARcPSD|36244 503

- Nghị ịnh 151/2018/NĐ-CP ngày 7/11/2018 “Sửa ổi, bổ sung một số Nghị ịnh quy ịnh về

iều kiện ầu tư, kinh doanh thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ Tài chính”: sửa ổi, bổ sung Nghị

ịnh 174/2016/NĐ-CP.

- Nghị ịnh 41/2018/NĐ-CP ngày 12/3/2018 “Quy ịnh xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh

vực kế toán, kiểm toán ộc lập”.

- Nghị ịnh 05/2019/NĐ-CP ngày 22/1/2019 về kiểm toán nội bộ.

1.5.2.2. Hệ thống chuẩn mực kế toán Việt Nam

Chuẩn mực kế toán gồm những nguyên tắc và phương pháp kế toán cơ bản ể ghi sổ kế toán và

lập báo cáo tài chính, không ề cập ến các vấn ề cụ thể như chứng từ kế toán, tài khoản kế toán và sổ

kế toán. Bộ Tài chính quy ịnh chuẩn mực kế toán trên cơ sở chuẩn mực quốc tế về kế toán và theo

quy ịnh của Luật Kế toán. Tính ến nay, Bộ Tài chính ã ban hành 26 chuẩn mực.

1.5.2.3. Chế ộ, hướng dẫn kế toán cụ thể.

Chế ộ, hướng dẫn kế toán quy ịnh và hướng dẫn các vấn ề cụ thể về nghiệp vụ kế toán:

phương pháp kế toán, chứng từ kế toán, tài khoản kế tọán, sổ kế toán, báo cáo tài chính, kiểm tra kế

toán, và xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kế toán. Đối với các doanh nghiệp, hệ thống các

chế ộ, hướng dẫn nghiệp vụ kế toán bao gồm:

- Thông tư 200/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 “Hướng dẫn Chế ộ kế toán Doanh nghiệp”.

- Thông tư 53/2016/TT-BTC ngày 21/3/2016 “Sửa ổi, bổ sung một số iều của Thông tư số

200/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính hướng dẫn chế ộ kế toán doanh nghiệp”.

- Thông tư 75/2015/TT-BTC ngày 18/5/2015 “Sửa ổi, bổ sung Điều 128 Thông tư

200/2014/TT-BTC hướng dẫn Chế ộ kế toán doanh nghiệp”.

- Thông tư 133/2016/TT-BTC ngày 26/8/2016 “Hướng dẫn Chế ộ kế toán doanh nghiệp nhỏ

và vừa”.

- Thông tư 107/2017/TT-BTC ngày 10/10/2017 “Hướng dẫn Chế ộ kế toán hành chính, sự

nghiệp”.

- Các Thông tư hướng dẫn thực hiện chuẩn mực kế toán cụ thể.

1.6. Các khái niệm và nguyên tắc kế toán cơ bản

Kế toán tài chính cung cấp thông tin cho cả ối tượng bên trong lẫn bên ngoài doanh nghiệp,

riêng ối với những người ở bên ngoài doanh nghiệp thì ây gần như là nguồn thông tin ịnh lượng duy

nhất. Để ảm bảo thông tin mà báo cáo tài chính cung cấp thỏa mãn ược các nhu cầu chung của mọi

ối tượng, việc lập và trình bày báo cáo tài chính cần phải tuân thủ chặt chẽ các nguyên tắc và phương

pháp theo quy ịnh của chuẩn mực, chế ộ kế toán.

Phần dưới ây sẽ giới thiệu một số khái niệm (còn ược gọi là giả ịnh) và nguyên tắc cơ bản của

kế toán tài chính, làm cơ sở cho việc tìm hiểu các phương pháp kế toán ở các chương tiếp theo.

1.6.1. Các khái niệm kế toán

- Khái niệm tổ chức kinh doanh: Theo khái niệm này thì dưới góc ộ kế toán một doanh

nghiệp ược coi là một tổ chức kinh doanh ộc lập với chủ sở hữu và với các doanh nghiệp khác. Thông

tin mà kế toán có trách nhiệm thu thập, xử lý, cung cấp cho người sử dụng chỉ bao gồm những dữ liệu

lOMoARcPSD|36244 503

liên quan ến tình hình tài chính, tình hình hoạt ộng của doanh nghiệp, không bao gồm các dữ liệu của

chủ sở hữu hay các tổ chức khác.

- Khái niệm thước o bằng tiền: Để có ược số liệu tổng hợp kế toán chọn thước o chung là

thước o tiền tệ. Theo khái niệm thước o tiền tệ thì kế toán chỉ ghi chép và truyền ạt những thông tin o

lường ược bằng tiền. Đơn vị tiền tệ kế toán sử dụng tùy thuộc vào quốc gia mà doanh nghiệp ang hoạt

ộng, ví dụ như tại Việt Nam ơn vị tiền tệ sử dụng thống nhất là ồng Việt Nam. Việc phản ánh tài sản,

nguồn vốn, doanh thu, chi phí… bằng tiền có một hạn chế ó là sức mua của tiền tệ hay thay ổi. Nhưng

thay vì iều chỉnh, khi báo cáo, kế toán giả ịnh rằng giá trị ồng tiền không ổi.

- Khái niệm kỳ kế toán: Quá trình hoạt ộng sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp kéo dài

qua nhiều năm, nhưng các nhà quản lý, các nhà ầu tư, cơ quan tài chính… yêu cầu doanh nghiệp phải

cung cấp cho họ những báo cáo tài chính theo ịnh kỳ, do vậy kế toán phải chia thời gian hoạt ộng theo

từng kỳ nhất ịnh như tháng, quý, năm… Các kỳ thời gian nhất ịnh này ược gọi là kỳ kế toán. Nói một

cách cụ thể thì kỳ kế toán là khoảng thời gian xác ịnh từ thời iểm ơn vị kế toán bắt ầu ghi sổ kế toán

ến thời iểm kết thúc việc ghi sổ kế toán, khóa sổ kế toán ể lập báo cáo tài chính. Kỳ kế toán gồm kỳ

kế toán năm, kỳ kế toán quý, kỳ kế toán tháng và ược Luật kế toán quy ịnh như sau:

+ Kỳ kế toán năm là mười hai tháng, tính từ ầu ngày 01 tháng 01 ến hết ngày 31 tháng 12 năm

dương lịch. Đơn vị kế toán có ặc thù riêng về tổ chức, hoạt ộng ược chọn kỳ kế toán năm là mười hai

tháng tròn theo năm dương lịch, bắt ầu từ ầu ngày 01 tháng ầu quý này ến hết ngày cuối cùng của

tháng cuối quý trước năm sau và thông báo cho cơ quan tài chính biết;

+ Kỳ kế toán quý là ba tháng, tính từ ầu ngày 01 tháng ầu quý ến hết ngày cuối cùng của tháng

cuối quý;

+ Kỳ kế toán tháng là một tháng, tính từ ầu ngày 01 ến hết ngày cuối cùng của tháng.

1.6.2. Các nguyên tắc kế toán cơ bản

Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam số 01 “chuẩn mực chung”, các nguyên tắc kế toán cơ bản

bao gồm:

- Cơ sở dồn tích: Mọi nghiệp vụ kinh tế, tài chính của doanh nghiệp liên quan ến tài sản, nợ

phải trả, nguồn vốn chủ sở hữu, doanh thu, chi phí phải ược ghi sổ kế toán vào thời iểm phát sinh,

không căn cứ vào thời iểm thực tế thu hoặc thực tế chi tiền hoặc tương ương tiền. Báo cáo tài chính

lập trên cơ sở dồn tích phản ánh tình hình tài chính của doanh nghiệp trong quá khứ, hiện tại và tương

lai.

- Hoạt ộng liên tục: Báo cáo tài chính phải ược lập trên cơ sở giả ịnh là doanh nghiệp ang

hoạt ộng liên tục và sẽ tiếp tục hoạt ộng kinh doanh bình thường trong tương lai gần, nghĩa là doanh

nghiệp không có ý ịnh cũng như không buộc phải ngừng hoạt ộng hoặc phải thu hẹp áng kể quy mô

hoạt ộng của mình. Trường hợp thực tế khác với giả ịnh hoạt ộng liên tục thì báo cáo tài chính phải

lập trên một cơ sở khác và phải giải thích cơ sở ã sử dụng ể lập báo cáo tài chính.

- Giá gốc: Tài sản phải ược ghi nhận theo giá gốc. Giá gốc của tài sản ược tính theo số tiền

hoặc khoản tương ương tiền ã trả, phải trả hoặc tính theo giá trị hợp lý của tài sản ó vào thời iểm tài

sản ược ghi nhận. Giá gốc của tài sản không ược thay ổi trừ khi có quy ịnh khác trong chuẩn mực kế

toán cụ thể.

- Phù hợp: Việc ghi nhận doanh thu và chi phí phải phù hợp với nhau. Khi ghi nhận một

khoản doanh thu thì phải ghi nhận một khoản chi phí tương ứng có liên quan ến việc tạo ra doanh thu

ó. Chi phí tương ứng với doanh thu gồm chi phí của kỳ tạo ra doanh thu và chi phí của các kỳ trước

hoặc chi phí phải trả nhưng liên quan ến doanh thu của kỳ ó.

lOMoARcPSD|36244 503

- Nhất quán: Các chính sách và phương pháp kế toán doanh nghiệp ã chọn phải ược áp dụng

thống nhất ít nhất trong một kỳ kế toán năm. Trường hợp có thay ổi chính sách và phương pháp kế

toán ã chọn thì phải giải trình lý do và những ảnh hưởng của sự thay ổi ó trong phần thuyết minh báo

cáo tài chính.

- Thận trọng: Thận trọng là việc xem xét, cân nhắc, phán oán cần thiết ể lập các ước tính

kế toán trong các iều kiện không chắc chắn. Nguyên tắc thận trọng òi hỏi:

+ Phải lập các khoản dự phòng nhưng không lập quá lớn;

+ Không ánh giá cao hơn giá trị của các tài sản và các khoản thu nhập;

+ Không ánh giá thấp hơn giá trị của các khoản nợ phải trả và chi phí;

+ Doanh thu và thu nhập chỉ ược ghi nhận khi có bằng chứng chắc chắn về khả năng

thu ược lợi ích kinh tế, còn chi phí phải ược ghi nhận khi có bằng chứng về khả năng phát sinh chi phí.

- Trọng yếu: Thông tin ược coi là trọng yếu trong trường hợp nếu thiếu thông tin hoặc thiếu

chính xác của thông tin ó có thể làm sai lệch áng kể báo cáo tài chính, làm ảnh hưởng ến quyết ịnh

kinh tế của người sử dụng báo cáo tài chính. Tính trọng yếu phụ thuộc vào ộ lớn và tính chất của thông

tin hoặc các sai sót ược ánh giá trong hoàn cảnh cụ thể. Tính trọng yếu của thông tin phải ược xem xét

trên cả phương diện ịnh lượng và ịnh tính.

Tình huống 3: Vịệc ghi nhận một khoản lỗ nếu có bằng chứng cho thấy rằng khoản lỗ này có thể xảy

ra là do xuất phát từ nguyên tắc nào?

Tình huống 4: Công ty A xuất bán cho khách hàng ngày 20/02/N với giá bán cả thuế GTGT là

220.000.000 . Hàng ã giao cho khách hàng. Ngày 01/3/N khách hàng thanh toán bằng tiền mặt

150.00.000 , số còn lại sẽ trả vào 31/3/N, theo nguyên tắc cơ sở dồn tích công ty A sẽ ghi nhận doanh

thu của lô hàng trên vào ngày nào?

1.7. Yêu cầu và nhiệm vụ của kế toán

1.7.1. Yêu cầu

Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam số 01, các yêu cầu cơ bản ối với kế toán bao gồm:

− Trung thực: Các thông tin và số liệu kế toán phải ược ghi chép và báo cáo trên cơ sở các

bằng chứng ầy ủ, khách quan và úng với thực tế về hiện trạng, bản chất nội dung và giá trị của nghiệp

vụ kinh tế phát sinh.

− Khách quan: Các thông tin và số liệu kế toán phải ược ghi chép và báo cáo úng với thực tế,

không bị xuyên tạc, không bị bóp méo.

− Đầy ủ : Mọi nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh liên quan ến kỳ kế toán phải ược ghi chép

và báo cáo ầy ủ, không bị bỏ sót.

− Kịp thời : Các thông tin và số liệu kế toán phải ược ghi chép và báo cáo kịp thời, úng hoặc

trước thời hạn quy ịnh, không ược chậm trễ.

− Dễ hiểu: Các thông tin và số liệu kế toán trình bày trong báo cáo tài chính phải rõ ràng, dễ

hiểu ối với người sử dụng. Người sử dụng ở ây ược hiểu là người có hiểu biết về kinh doanh, về kinh

tế, tài chính, kế toán ở mức trung bình. Thông tin về những vấn ề phức tạp trong báo cáo tài chính

phải ược giải trình trong phần thuyết minh.

− Có thể so sánh: Các thông tin và số liệu kế toán giữa các kỳ kế toán trong một doanh

nghiệp và giữa các doanh nghiệp chỉ có thể so sánh ược khi tính toán và trình bày nhất quán. Trường

lOMoARcPSD|36244 503

hợp không nhất quán thì phải giải trình trong phần thuyết minh ể người sử dụng báo cáo tài chính có

thể so sánh thông tin giữa các kỳ kế toán, giữa các doanh nghiệp hoặc giữa thông tin thực hiện với

thông tin dự toán, kế hoạch.

Các yêu cầu kế toán nói trên phải ược thực hiện ồng thời. Ví dụ: Yêu cầu trung thực ược bao

hàm yêu cầu khách quan; yêu cầu kịp thời nhưng phải ầy ủ, dễ hiểu và có thể so sánh ược.

1.7.2. Nhiệm vụ của kế toán

Theo iều 4 Luật kế toán, kế toán có các nhiệm vụ sau:

(1) Thu thập, xử lý thông tin, số liệu kế toán theo ối tượng và nội dung công việc kế toán, theo

chuẩn mực và chế ộ kế toán.

(2) Kiểm tra, giám sát các khoản thu, chi tài chính, các nghĩa vụ thu, nộp, thanh toán nợ; kiểm

tra việc quản lý, sử dụng tài sản và nguồn hình thành tài sản; phát hiện và ngăn ngừa các hành vi vi

phạm pháp luật về tài chính, kế toán.

(3) Phân tích thông tin, số liệu kế toán; tham mưu, ề xuất các giải pháp phục vụ yêu cầu quản

trị và quyết ịnh kinh tế, tài chính của ơn vị kế toán.

(4) Cung cấp thông tin, số liệu kế toán theo quy ịnh của pháp luật.

1.8. Đạo ức nghề nghiệp kế toán.

Kế toán là một nghề nghiệp ặc thù, gắn liền với chất lượng thông tin tài chính của doanh nghiệp

ược cung cấp cho các ối tượng có liên quan. Người làm công việc này có thể là các nhân viên kế toán

làm việc tại các ơn vị, cũng có thể là các cá nhân cung cấp dịch vụ kế toán, kiểm toán, tư vấn tài

chính. Tuy nhiên, dù hoạt ộng dưới hình thức này hay hình thức khác thì người làm nghề kế toán vẫn

luôn chịu nhiều tác ộng từ bên ngoài khi thực thi nhiệm vụ của mình. Để ảm bảo quyền lợi của người

làm nghề kế toán cũng như người sử dụng thông tin kế toán, Điều 51 Luật kế toán ã quy ịnh như sau:

(1) Người làm kế toán phải có các tiêu chuẩn sau ây:

(i) Có phẩm chất ạo ức nghề nghiệp, trung thực, liêm khiết, có ý thức chấp hành pháp luật;

(ii) Có trình ộ chuyên môn, nghiệp vụ về kế toán

(2) Người làm kế toán có quyền ộc lập về chuyên môn, nghiệp vụ kế toán

(3) Người làm kế toán có trách nhiệm tuân thủ các quy ịnh của pháp luật về kế toán, thực hiện

các công việc ược phân công và chịu trách nhiệm về chuyên môn, nghiệp vụ của mình. Khi thay

ổi người làm kế toán, người làm kế toán cũ phải có trách nhiệm bàn giao công việc kế toán và tài

liệu kế toán cho người làm kế toán mới. Người làm kế toán cũ phải chịu trách nhiệm về công việc

kế toán trong thời gian mình làm kế toán.

CÂU HỎI ÔN TẬP CHƯƠNG 1:

1. Hạch toán là gì? Trình bày các iểm giống nhau và khác nhau giữa hạch toán nghiệp vụ,

hạch toán thống kê và hạch toán kế toán.

2. Kế toán là gì ? Trình bày sơ lược lịch sử phát triển của kế toán trên thế giới và của kế toán

Việt Nam.

3. Kế toán ược phân biệt thành kế toán tài chính và kế toán quản trị trên cơ sở nào ? Trình bày

các iểm giống nhau và khác nhau giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị.

4. Kế toán ược phân biệt thành kế toán tổng hợp và kế toán chi tiết dựa trên cơ sở nào ? Trình

bày iểm giống nhau và khác nhau giữa kế toán tổng hợp và kế toán chi tiết.

lOMoARcPSD|36244 503

5. Kế toán ược phân biệt thành kế toán ghi ơn và kế toán ghi kép dựa trên cơ sở nào ? Trình

bày iểm giống nhau và khác nhau giữa kế toán ghi ơn và kế toán ghi kép.

6. Đối tượng của kế toán là gì ? Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam, các ối tượng kế toán cụ

thể của doanh nghiệp là gì ? Cho ví dụ minh họa ối với mỗi ối tượng kế toán cụ thể.

7. Trình bày mối quan hệ giữa các ối tượng kế toán

8. Trình bày tóm tắt các phương pháp kế toán cụ thể ược xử dụng ể thu thập, xử lý và cung

cấp thông tin kế toán.

9. Trình bày tóm tắt môi trường pháp lý ối với công tác kế toán tại các doanh nghiệp Việt

Nam hiện nay.

10. Trình bày các khái niệm và nguyên tắc kế toán cơ bản. Cho ví dụ minh họa.

11. Trình bày yêu cầu và nhiệm vụ của kế toán.

12. Trình bày ạo ức nghề nghiệp kế toán.

BÀI TẬP TÌNH HUỐNG

1) Trong Thuyết minh báo cáo tài chính năm 2018, Công ty Cổ phần sữa Việt Nam công bố “Báo

cáo tài chính riêng của Công ty ã ược soạn lập theo các Chuẩn mực kế toán Việt Nam, Chế ộ kế

toán Việt Nam, và các quy ịnh pháp lý có liên quan tại nước CHXHCN Việt Nam…. Các nguyên

tắc và thông lệ kế toán sử dụng tại nước CHXHCN Việt Nam có thể khác với các nguyên tắc và

thông lệ kế toán tại các nước và các thể chế khác”. Trong khi ó, cũng trong Thuyết minh báo cáo

tài chính năm 2018, Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam khẳng ịnh “Báo

cáo tài chính riêng ược lập theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam, Chế ộ kế toán Việt Nam áp dụng

cho các tổ chức tín dụng do NHNN ban hành và các quy ịnh pháp lý có liên quan”. Sau khi ọc

nội dung này từ các Bản thuyết minh trên, hai bạn An và Huy tranh luận như sau:

- An: Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam và Công ty Cổ phần sữa Việt

Nam áp dụng theo hai chế ộ kế toán khác nhau nên các nguyên tắc và thông lệ kế toán ược

sử dụng sẽ khác nhau.

- Huy: Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam và Công ty Cổ phần sữa

Việt Nam ều soạn lập báo cáo tài chính theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam nên các nguyên

tắc và thông lệ kế toán sử dụng sẽ giống nhau.

- An: Công ty Cổ phần sữa Việt Nam phải công bố các nguyên tắc và thông lệ kế toán sử

dụng tại nước CHXHCN Việt Nam có thể khác với các nguyên tắc và thông lệ kế toán tại

các nước và các thể chế khác cho thấy hiện nay các nguyên tắc và thông lệ kế toán tại Việt

Nam vẫn cách biệt rất lớn so với các nước khác.

- Huy: Nhưng Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam lại không công bố

như vậy, iều này cho thấy các nguyên tắc và thông lệ kế toán tại Việt Nam không cách biệt

lớn so với các nước khác trên thế giới.

Theo bạn, giữa An và Huy, ai úng, ai sai ?

2) Trong báo cáo tài chính năm 2018 của Tập oàn Vingroup, Ban giám ốc Tập oàn công bố “Ban

giám ốc cần phải lựa chọn các chính sách kế toán thích hợp và áp dụng các chính sách này một

cách nhất quán”. Dựa theo phát biểu này, hai bạn An và Huy tranh luận như sau:

- An: Do ban giám ốc cam kết áp dụng các chính sách kế toán một cách nhất quán cho nên

các chính sách ã ược lựa chọn thì sẽ không ược thay ổi.

- Huy: Do ban giám ốc cam kết lựa chọn chính sách kế toán thích hợp nên nếu chính sách

nào không còn thích hợp thì sẽ phải thay ổi.

Theo bạn, giữa An và Huy, ai úng, ai sai ?

lOMoARcPSD|36244 503

3) Tại công ty TNHH Hừng Sáng, ể kiểm soát thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp, giám ốc chỉ

ạo phòng kế toán lập hai hệ thống sổ sách, một dùng ể khai báo thuế, một ể dùng cho nội bộ ơn

vị. Nhận ược chỉ ạo này, hai nhân viên phòng kế toán, Thắng và Cường trao ổi với nhau như sau:

- Thắng: Theo Luật kế toán, người kế toán có trách nhiệm tuân thủ các quy ịnh của pháp

luật. Việc lập hai hệ thống sổ sách là việc làm trái pháp luật, không thể thực hiện.

- Cường: Hệ thống sổ sách kế toán dùng ể khai báo thuế ã ảm bảo việc kế toán phải tuân

thủ theo quy ịnh của pháp luật. Nhân viên trong ơn vị thì phải làm theo sự chỉ ạo của giám

ốc. Do ó, việc lập hai hệ thống sổ sách, một phục vụ cho mục ích khai báo thuế, một phục

vụ cho nhu cầu riêng của ơn vị nên ược thực hiện.

Theo bạn, giữa hai nhân viên Thắng và Cường, ai úng, ai sai ?

4) DNTN Rạng Đông, chủ doanh nghiệp ồng thời cũng chính là giám ốc iều hành trực tiếp. Trong

kỳ kế toán năm 2018, các chứng từ chi phí giám ốc chuyển cho bộ phận kế toán bao gồm cả các

hóa ơn tiền iện, nước sử dụng cho nhà riêng của giám ốc. Khi nhận ược số chứng từ này, hai

nhân viên phòng kế toán, Quang và Hà trao ổi với nhau như sau:

- Quang: Giám ốc là chủ doanh nghiệp, mọi khoản nợ phát sinh của công ty giám ốc ều lấy

tư cách cá nhân ể bảo lãnh, do ó các chi phí iện, nước sử dụng tại nhà riêng của giám ốc

cũng phải ưa vào chi phí của doanh nghiệp

- Hà: Theo thông lệ, chỉ có những chi phí ảnh hưởng ến tình hình tài chính, kết quả hoạt

ộng kinh doanh của công ty thì kế toán mới ghi nhận. Các khoản chi riêng của gia ình

giám ốc không ảnh hưởng ến tình hình tài chính, kết quả kinh doanh của công ty nên

không ược ghi nhận vào sổ sách kế toán của ơn vị.

Theo bạn, giữa hai nhân viên Quang và Hà, ai úng, ai sai ?

CHƯƠNG 2. PHƯƠNG PHÁP TỔNG HỢP – CÂN ĐỐI KẾ TOÁN

2.1. Khái niệm và ý nghĩa phương pháp tổng hợp – cân ối kế toán

2.1.1. Khái niệm

Như ã ược trình bày ở chương 1 thì “Tổng hợp – cân ối kế toán là phương pháp tổng hợp số

liệu từ các sổ kế toán theo các mối quan hệ cân ối vốn có của kế toán nhằm cung cấp thông tin

cho những người ra quyết ịnh và phục vụ công tác quản lý trong doanh nghiệp”.

Phương pháp này ược biểu hiện thông qua hệ thống các báo cáo kế toán bao gồm báo cáo kế toán

quản trị phục vụ cho yêu cầu quản lý trong doanh nghiệp và báo cáo kế toán tài chính (thường gọi là

báo cáo tài chính) ược cung cấp chủ yếu cho các ối tượng bên ngoài doanh nghiệp.

2.1.2. Ý nghĩa của phương pháp tổng hợp cân ối

Phương pháp tổng hợp – cân ối cung cấp thông tin theo các chỉ tiêu kinh tế - tài chính tổng hợp,

thỏa mãn các yêu cầu kế toán, giúp người sử dụng thông tin có thể phân tích, ánh giá tình hình tài

chính, tình hình hoạt ộng của doanh nghiệp ể ưa ra các quyết ịnh kinh tế thích hợp.

2.2. Hệ thống báo cáo tài chính

2.2.1. Mục ích của báo cáo tài chính:

Báo cáo tài chính phản ánh theo một cấu trúc chặt chẽ tình hình tài chính, kết quả kinh doanh

của một doanh nghiệp. Mục ích của báo cáo tài chính là cung cấp các thông tin về tình hình tài chính,

tình hình kinh doanh và các luồng tiền của một doanh nghiệp, áp ứng nhu cầu hữu ích cho số ông

những người sử dụng trong việc ưa ra các quyết ịnh kinh tế. Để ạt mục ích này báo cáo tài chính phải

cung cấp những thông tin của một doanh nghiệp về tài sản; nợ phải trả; vốn chủ sở hữu; doanh thu,

thu nhập khác, chi phí, lãi và lỗ; các luồng tiền thông qua hệ thống báo cáo tài chính ịnh kỳ bao gồm:

lOMoARcPSD|36244 503

- Bảng cân ối kế toán (Báo cáo tình hình tài chính).

- Báo cáo kết quả hoạt ộng.

- Báo cáo lưu chuyển tiền tệ.

- Bản thuyết minh báo cáo tài chính.

Trong báo cáo tài chính, doanh nghiệp phải trình bày các thông tin sau ây:

- Tên và ịa chỉ của doanh nghiệp báo cáo;

- Kỳ báo cáo;

- Ngày lập báo cáo tài chính;

- Đơn vị tiền tệ dùng ể lập báo cáo tài chính.

Chương 2 sẽ tập trung giới thiệu những iểm cơ bản về bảng cân ối kế toán, báo cáo kết quả hoạt

ộng kinh doanh, và báo cáo lưu chuyển tiền tệ làm cơ sở ể nghiên cứu các chương tiếp theo. Những

nội dung chi tiết liên quan ến việc lập và trình bày các báo cáo tài chính sẽ ược tiếp tục giới thiệu ở

chương 7.

2.2.2. BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN (BÁO CÁO TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH)

2.2.2.1. Khái niệm.

Bảng cân ối kế toán (BCĐKT) là bảng báo cáo tài chính tổng hợp dùng ể phản ảnh tình hình tài

sản của ơn vị trên hai mặt giá trị tài sản và nguồn hình thành tài sản tại một thời iểm nhất ịnh (cuối

tháng, cuối quý, cuối năm).

2.2.2.2. Đặc iểm

- BCĐKT trình bày tổng hợp toàn bộ giá trị tài sản và nguồn hình thành tài sản sau

một quá trình sản xuất kinh doanh

- Số liệu chỉ phản ảnh tình trạng tài chính tại một thời iểm lập báo cáo

- Các chỉ tiêu trong bảng cân ối kế toán ược trình bày dưới hình thức giá trị

- Tính chất quan trọng nhất của BCĐKT tính cân ối giữa tài sản và nguồn vốn, cụ

thể:

Tổng tài sản = Tổng nguồn vốn.

2.2.2.3. Tác dụng:

BCĐKT cho thấy ược toàn bộ giá trị tài sản hiện có, hình thái vật chất của tài sản, nguồn hình

thành tài sản ó. Những thông tin này giúp người sử dụng ánh giá khái quát tình hình tài chính, sự biến

ộng tăng giảm của nguồn vốn chủ sở hữu, dự oán ược xu hướng phát triển, tình hình và khả năng

thanh toán, quy mô hoạt ộng kinh doanh cũng như hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp… Mặt

khác, tính chất cân ối của BCĐKT cho phép kiểm tra số liệu kế toán, bảo ảm tính úng ắn, chính xác

trong việc lập bảng cân ối kế toán.

2.2.2.4.Kết cấu của bảng cân ối kế toán

Để có thể phản ánh ược toàn bộ giá trị tài sản hiện có và nguồn hình thành tài sản của doanh

nghiệp, BCĐKT có kết cấu gồm hai phần: phần tài sản và phần nguồn vốn.

lOMoARcPSD|36244 503

- Phần tài sản: phản ánh toàn bộ giá trị tài sản hiện có của doanh nghiệp tại một thời iểm

theo cơ cấu và hình thức tồn tại của tài sản. Các chỉ tiêu ở phần này ược sắp xếp theo trình tự tính

thanh khoản giảm dần, chia thành hai loại: A. Tài sản ngắn hạn.

B. Tài sản dài hạn.

- Phần nguồn vốn: phản ánh nguồn hình thành và cơ cấu nguồn hình thành của các tài sản

của doanh nghiệp tại một thời iểm. Các chỉ tiêu phần nguồn vốn ược sắp xếp theo thứ tự ưu tiên thanh

toán, chia thành hai loại:

C. Nợ phải trả

D. Vốn chủ sở hữu

BCĐKT có thể trình bày theo chiều ngang hoặc theo chiều dọc. Nếu bảng ược trình bày theo

chiều ngang thì bên trái là phần tài sản, bên phải là phần nguồn vốn (Hình 2.1). Nếu bảng ược trình

bày theo chiều dọc thì phần tài sản sẽ nằm ở trên, phần nguồn vốn sẽ nằm ở dưới (Hình 2.2).

BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN

Ngày ...tháng….năm…

ĐVT:…

TÀI SẢN

SỐ TIỀN

NGUỒN VỐN

SỐ TIỀN

A. TÀI SẢN NGẮN HẠN

C. NỢ PHẢI TRẢ

…

B. TÀI SẢN DÀI HẠN

D. VỐN CHỦ SỞ HỮU

…

TỔNG CỘNG TÀI SẢN

TỔNG CỘNG NGUỒN VỐN

Hình 2.1. Mẫu bảng cân ối kế toán trình bày theo chiều ngang

BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN

Ngày ...tháng….năm …

ĐVT:…

TÀI SẢN

SỐ TIỀN

A. TÀI SẢN NGẮN HẠN

...

B. TÀI SẢN DÀI HẠN

...

TỔNG CỘNG TÀI SẢN

NGUỒN VỐN

C. NỢ PHẢI TRẢ

...

D. VỐN CHỦ SỞ HỮU

...

TỔNG CỘNG NGUỒN VỐN

Hình 2.2. Mẫu bảng cân ối kế toán trình bày theo chiều dọc

Hai phần của BCĐKT phản ánh hai mặt khác nhau của tài sản trong doanh nghiệp nên giữa

chúng có mối quan hệ mật thiết với nhau. Xét về mặt lượng thì:

TỔNG TÀI SẢN = TỔNG NGUỒN VỐN

lOMoARcPSD|36244 503

Tính chất bằng nhau này thể hiện tính cân ối - tính chất cơ bản của Bảng cân ối kế toán.

Ví dụ 1 : Tại một doanh nghiệp A vào ngày 31/12/N có số liệu sau: (Đơn vị tính: 1.000 )

Tiền mặt

Quỹ ầu tư phát triển

Vay ngắn hạn

Tiền gửi ngân hàng

Phải thu của khách hàng

40.000

140.000

600.000

560.000

200.000

Vốn góp của chủ sở hữu

Phải trả, phải nộp khác

Tài sản cố ịnh hữu hình

Nguyên liệu, vật liệu

Lợi nhuận chưa phân phối

11.000.000

100.000

10.200.000

1.000.000

60.000

Phải trả cho người bán 100.000

Dựa vào tài liệu trên, BCĐKT sẽ ược lập như sau:

lOMoARcPSD|36244 503

BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN

Ngày 31 tháng 12 năm N

ĐVT: 1.000 ồng.

TÀI SẢN

SỐ TIỀN

NGUỒN VỐN

SỐ TIỀN

A. Tài sản ngắn hạn

1.800.000

C. Nợ phải trả

800.000

1. Tiền mặt

2. Tiền gửi ngân hàng

3. Phải thu của khách hàng

4. Nguyên liệu, vật liệu

B. Tài sản dài hạn

1. TSCĐ hữu hình

40.000

560.000

200.000

1.000.000

10.200.000

1. Vay ngắn hạn

2. Phải trả cho người bán

3. Phải trả, phải nộp khác

D. Vốn chủ sở hữu

1. Vốn góp của chủ sở hữu

2. Qũy ầu phát triển

3. Lợi nhuận chưa phân phối

600.000

100.000

11.200.000

11.000.000

140.000

60.000

Tổng cộng:

12.000.000

Tổng cộng:

12.000.000

2.2.2.5. Một số khoản mục chủ yếu trên Bảng cân ối kế toán Bảng

cân ối kế toán phải bao gồm các khoản mục chủ yếu sau: A. TÀI

SẢN NGẮN HẠN:

I. Tiền và các khoản tương ương tiền

II. Đầu tư tài chính ngắn hạn

III. Các khoản phải thu ngắn hạn

IV. Hàng tồn kho V. Tài sản ngắn hạn khác

B. TÀI SẢN DÀI HẠN:

I. Các khoản phải thu dài hạn

II. Tài sản cố ịnh

III. Bất ộng sản ầu tư

IV. Tài sản dở dang dài hạn

V. Đầu tư tài chính dài hạn

VI. Tài sản dài hạn khác C. NỢ PHẢI TRẢ: I. Nợ ngắn hạn

II. Nợ dài hạn

D.VỐN CHỦ SỞ HỮU:

I. Vốn chủ sở hữu

II. Nguồn kinh phí và quỹ khác

Cách thức trình bày các yếu tố thông tin trên Bảng cân ối kế toán theo mẫu số B01-DN ược

ban hành theo Thông tư số 200/2014/TT-BTC ngày 22 tháng 12 năm 2014 của Bộ Tài chính [Phụ lục

1].

2.2.2.6. Tính cân ối của Bảng cân ối kế toán

Trong quá trình hoạt ộng, hàng ngày tại ơn vị kế toán phát sinh rất nhiều nghiệp vụ kinh tế.

Mỗi nghiệp vụ kinh tế phát sinh sẽ làm thay ổi ến tài sản và nguồn vốn, ều này sẽ làm ảnh hưởng ến

các khoản mục nằm trên BCĐKT, nhưng do BCĐKT luôn cân bằng, tổng tài sản luôn bằng tổng

nguồn vốn nên sự thay ổi của các khoản mục trên bảng cân ối kế toán không nằm ngoài một trong 4

trường hợp sau:

- Tài sản này tăng và tài sản khác giảm tương ứng.

- Nguồn vốn này tăng và nguồn vốn khác giảm tương ứng.

lOMoARcPSD|36244 503

- Tài sản tăng và nguồn vốn tăng tương ứng.

- Tài sản giảm và nguồn vốn giảm tương ứng.

Ví dụ 2: Lấy lại Bảng cân ối kế toán ngày 31/12/N ở ví dụ 1. Giả sử trong tháng 1 năm N+1, tại doanh

nghiệp A phát sinh lần lượt các nghiệp vụ sau (ĐVT: 1.000 )

1. Rút tiền gởi ngân hàng về nhập quỹ tiền mặt là 100.000.

2. Vay ngắn hạn ngân hàng 40.000 ể trả nợ người bán.

3. Mua nguyên, vật liệu 400.000 chưa trả tiền cho người bán.

4. Trả nợ người bán 80.000 bằng tiền gửi ngân hàng.

Phân tích sự ảnh hưởng của từng nghiệp vụ kinh tế phát sinh ối với BCĐKT ta có:

 Nghiệp vụ 1: Rút tiền gởi ngân hàng về nhập quỹ tiền mặt là 100.000

+ Tiền mặt tăng lên 100.000, lúc này tổng tiền mặt sẽ là: 40.000 + 100.000 = 140.000

+ Tiền gởi ngân hàng giảm 100.000, lúc này tiền gửi ngân hàng sẽ là: 560.000 -

100.000 = 460.000.

+ Tổng cộng tài sản vẫn là 12.000.000.

Lúc này bảng cân ối kế toán có sự thay ổi như sau:

BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN

TÀI SẢN

SỐ TIỀN

NGUỒN VỐN

SỐ TIỀN

A. Tài sản ngắn hạn

1.800.000

C. Nợ phải trả

800.000

1. Tiền mặt

2. Tiền gửi ngân hàng

3. Phải thu của khách hàng

4. Nguyên liệu, vật liệu

B. Tài sản dài hạn

1. TSCĐ hữu hình

140.000

460.000

200.000

1.000.000

10.200.000

1. Vay ngắn hạn

2. Phải trả cho người bán

3. Phải trả, phải nộp khác

D. Vốn chủ sở hữu

1. Vốn góp của chủ sở hữu

2. Quỹ ầu phát triển

3. Lợi nhuận chưa phân phối

600.000

100.000

11.200.000

11.000.000

140.000

60.000

Tổng cộng:

12.000.000

Tổng cộng:

12.000.000

+ Qua BCĐKT ta thấy: tỷ trọng tiền mặt và tiền gửi ngân hàng có sự thay ổi so với trước lúc

phát sinh nghiệp vụ.

Tỷ trọng của hai loại tài sản này trước khi phát sinh nghiệp vụ kinh tế phát sinh:

40.000

Tiền mặt = 12.000.000 = 0,33%

560.000

Tiền gửi Ngân hàng = = 4,67%

12.000.000

Tỷ trọng của hai loại tài sản này sau khi phát sinh nghiệp vụ kinh tế phát sinh:

Tiền mặt = = 1,17%

Tiền gửi Ngân hàng = = 3,83%

Nhận xét: Đây là trường hợp nghiệp vụ kinh tế phát sinh chỉ ảnh hưởng ến tài sản, tức là ảnh hưởng ến hai

khoản mục thuộc bên tài sản, kết quả là một khoản tài sản này tăng lên ồng thời một khoản tài sản khác giảm

xuống với cùng một giá trị, số tổng cộng của BCĐKT không ổi, nhưng tỷ trọng của các loại tài sản chịu ảnh

hưởng có sự thay ổi.

lOMoARcPSD|36244 503

 Nghiệp vụ 2: Vay ngắn hạn ngân hàng 40.000 ể trả nợ người bán.

+ Vay ngắn hạn tăng lên 40.000, tổng vay ngắn hạn sẽ là: 600.000 + 40.000 = 640.000

+ Phải trả cho người bán giảm 40.000, tổng phải trả cho người bán sẽ là: 100.000 -

40.000 = 60.000.

+ Tổng cộng nguồn vốn vẫn là 12.000.000.

Lúc này bảng cân ối kế toán có sự thay ổi như sau:

BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN

TÀI SẢN

SỐ TIỀN

NGUỒN VỐN

SỐ TIỀN

A. Tài sản ngắn hạn

1.800.000

C. Nợ phải trả

800.000

1. Tiền mặt

2. Tiền gửi ngân hàng

3. Phải thu cho khách hàng

4. Nguyên liệu, vật liệu

B. Tài sản dài hạn

1. TSCĐ hữu hình

140.000

460.000

200.000

1.000.000

10.200.000

1. Vay ngắn hạn

2. Phải trả cho người bán

3. Phải trả, phải nộp khác

D. Vốn chủ sở hữu

1. Vốn góp của chủ sở hữu

2. Qũy ầu phát triển

3. Lợi nhuận chưa phân phối

640.000

60.000

100.000

11.200.000

11.000.000

140.000

60.000

Tổng cộng:

12.000.000

Tổng cộng:

12.000.000

+ Qua BCĐKT ta thấy: tỷ trọng của vay ngắn hạn và phải trả cho người bán có sự thay ổi so

với trước khi nghiệp vụ 2 xảy ra như sau:

Trước khi phát sinh nghiệp vụ kinh tế:

600.000

- Vay ngắn hạn

12.000.000

- Phải trả cho người bán = =

0.83%

- Phải trả cho người bán = = 0.5%

Nhận xét: Đây là trường hợp nghiệp vụ kinh tế phát sinh chỉ ảnh hưởng bên nguồn vốn, tức ảnh

hưởng ến 2 khoản mục thuộc nguồn vốn, kết quả là một nguồn vốn tăng lên ồng thời một nguồn vốn

khác giảm xuống với cùng một giá trị, số tổng cộng của bảng cân ối kế toán không ổi, nhưng tỷ trọng

của các nguồn vốn chịu ảnh hưởng có sự thay ổi.

 Nghiệp vụ 3: Mua nguyên, vật liệu 400.000 chưa trả tiền cho người bán + Nguyên

liệu, vật liệu tăng thêm 400.000, lúc này nguyên vật liệu sẽ là:

1.000.000 + 400.000 = 1.400.000.

+ Phải trả cho người bán sẽ là 60.000 + 400.000 = 460.000.

+ Số tổng cộng của BCĐKT tăng thêm 400.000 (tăng cả 2 bên), lúc này sẽ là:

12.000.000 + 400.000 = 12.400.000. Lúc

này bảng cân ối kế toán có sự thay ổi như sau:

BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN

Sau khi phát sinh nghiệp vụ kinh tế:

640.000

- Vay ngắn hạn =

12.000.000

5.33%

lOMoARcPSD|36244 503

TÀI SẢN

SỐ TIỀN

NGUỒN VỐN

SỐ TIỀN

A. Tài sản ngắn hạn

2.200.000

C. Nợ phải trả

1.200.000

1. Tiền mặt

2. Tiền gửi ngân hàng

3. Phải thu của khách hàng

4. Nguyên liệu, vật liệu

B.Tài sản dài hạn 1.

TSCĐ hữu hình

140.000

460.000

200.000

1.400.000

10.200.000

1. Vay ngắn hạn

2. Phải trả cho người bán

3. Phải trả, phải nộp khác

D. Nguồn vốn chủ sở hữu

1. Vốn góp của chủ sở hữu

2. Qũy ầu phát triển

3. Lợi nhuận chưa phân phối

640.000

460.000

100.000

11.200.000

11.000.000

140.000

60.000

Tổng cộng:

12.400.000

Tổng cộng:

12.400.000

+ Qua BCĐKT ta thấy tỷ trọng của tất cả các loại tài sản, các loại nguồn vốn thay ổi bởi

trước khi nghiệp vụ kinh tế phát sinh thì tỷ trọng ược tính trên tổng số: 12.000.000, còn

sau khi nghiệp vụ kinh tế phát sinh thì tỷ trọng lại tính trên tổng số 12.400.000.

Nhận xét: Đây là trường hợp nghiệp vụ kinh tế phát sinh ảnh hưởng cả hai bên tài sản và nguồn vốn,

kết quả là một khoản mục thuộc tài sản tăng ồng thời một khoản mục thuộc nguồn vốn tăng tương

ứng, số tổng cộng của BCĐKT sẽ tăng lên, tỷ trọng của tất cả các loại tài sản, các loại nguồn vốn ều

có sự thay ổi.

 Nghiệp vụ 4: Trả nợ người bán 80.000 bằng tiền gửi ngân hàng + Tiền

gửi ngân hàng giảm 80.000, lúc này tiền gửi ngân hàng sẽ là:

460.000 - 80.000 = 380.000.

+ Phải trả cho người bán giảm 80.000, lúc này khoản phải trả sẽ là:

460.000- 80.000 = 380.000.

+ Số tổng cộng của BCĐKT giảm 80.000 (giảm cả 2 bên) và số tổng cộng sẽ là:

12.400.000 - 80.000 = 12.320.000 Lúc

này bảng cân ối kế toán có sự thay ổi như sau:

BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN

TÀI SẢN

SỐ TIỀN

NGUỒN VỐN

SỐ TIỀN

A. Tài sản ngắn hạn

2.120.000

C. Nợ phải trả

1.120.000

1. Tiền mặt

2. Tiền gửi ngân hàng

3. Phải thu của khách hàng

4. Nguyên liệu, vật liệu

B. Tài sản dài hạn

1. TSCĐ hữu hình

140.000

380.000

200.000

1.400.000

10.200.000

1. Vay ngắn hạn

2. Phải trả cho người bán

3. Phải trả, phải nộp khác

D. Vốn chủ sở hữu

1. Vốn góp của chủ sở hữu

2. Qũy ầu phát triển

3. Lợi nhuận chưa phân phối

640.000

380.000

100.000

11.200.000

11.000.000

140.000

60.000

Tổng cộng:

12.320.000

Tổng cộng:

12.320.000

+ Qua BCĐKT ta thấy tỷ trọng của tất cả các loại tài sản, các loại nguồn vốn ều có sự thay

ổi, bởi trước khi nghiệp vụ kinh tế phát sinh thì tỷ trọng ược tính trên tổng số 12.400.000,

còn sau khi nghiệp vụ kinh tế phát sinh thì tỷ trọng lại tính trên 12.320.000.

Nhận xét: Đây là trường hợp nghiệp vụ kinh tế phát sinh ảnh hưởng cả hai bên tài sản và nguồn vốn,

tức là ảnh hưởng ến một khoản thuộc tài sản, một khoản thuộc nguồn vốn, nếu làm cho khoản tài sản

giảm thì ồng thời làm cho khoản nguồn vốn giảm tương ứng, số tổng cộng của BCĐKT sẽ giảm

xuống, còn tỷ trọng của tất cả các loại tài sản, các loại nguồn vốn ều có sự thay ổi.

Qua 4 trường hợp trên, ta rút ra ược nhận xét sau:

- Mỗi một nghiệp vụ kinh tế phát sinh bao giờ cũng ảnh hưởng ít nhất ến hai khoản mục.

lOMoARcPSD|36244 503

- Nếu nghiệp vụ kinh tế phát sinh ảnh hưởng ến một bên của bảng cân ối kế toán thì không làm thay

ổi tổng tài sản và nguồn vốn nhưng tỷ trọng thì có thay ổi.

- Nếu nghiệp vụ kinh tế phát sinh ảnh hưởng ến hai bên của bảng cân ối kế toán thì không những

làm thay ổi tổng tài sản và nguồn vốn mà còn làm thay ổi tỷ trọng của các khoảm mục trong bảng

cân ối kế toán.

- Mọi nghiệp vụ kinh tế phát sinh ều không làm mất tính cân ối của bảng cân ối kế toán. Tính chất

cân ối của tài sản và nguồn vốn luôn luôn ược tồn tại, không bao giờ mất i. Tính cân ối là tính ặc

trưng của bảng cân ối kế toán, phản ánh trạng thái tĩnh của tài sản tại ơn vị vào thời iểm lập báo

cáo.

2.2.3. BÁO CÁO KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG.

2.2.3.1. Khái niệm

Báo cáo kết quả hoạt ộng (BC KQHĐ) là một báo cáo tài chính tổng hợp phản ánh tổng quát tình hình và

kết quả kinh doanh của doanh nghiệp trong một kỳ kinh doanh.

2.2.3.2. Đặc iểm

Sự vận ộng của tài sản ở ơn vị là ối tượng nghiên cứu của kế toán. Thông tin về kết quả của quá trình

ó trong từng kỳ kế toán là mối quan tâm của các nhà quản lý ể ánh giá hiệu quả hoạt ộng của ơn vị

và khả năng sinh lời của ơn vị. Dựa trên một cân ối có tính nguyên tắc:

LỢI NHUẬN = DOANH THU – CHI PHÍ

Báo cáo kết quả hoạt ộng ược xây dựng ể có thể phản ánh lợi nhuận của từng hoạt ộng và toàn bộ

hoạt ộng của ơn vị trong một kỳ. Vì vậy doanh thu và chi phí ược trình bày trên báo cáo này phải tuân

thủ theo cơ sở dồn tích và nguyên tắc phù hợp. Nghĩa là doanh thu và chi phí trên báo cáo kết quả

kinh doanh phải phản ảnh giá trị lợi ích kinh tế và chi phí thực tế phát sinh ối với ơn vị trong kỳ,

không quan tâm ến ơn vị ã thu tiền chưa hay ã chi tiền chưa trong kỳ ó. Chi phí phải phù hợp với

doanh thu trong kỳ ó. Do vậy, lợi nhuận thể hiện trên báo cáo kết quả hoạt ộng kinh doanh là lợi

nhuận kế toán chứ không phải là dòng tiền ròng sau một kỳ kinh doanh.

2.2.3.3.Tác dụng của Báo cáo kết quả hoạt ộng.

Quá trình kinh doanh và kết quả kinh doanh là một trong những bộ phận quan trọng của ối

tượng hạch toán kế toán. Sau một thời gian nhất ịnh, doanh nghiệp cần biết ược một cách tổng quát

toàn bộ chi phí bỏ ra và kết quả thu ược theo từng lĩnh vực hoạt ộng. Toàn bộ những thông tin này

ược phản ánh trên “Báo cáo kết quả hoạt ộng”.

Thông qua báo cáo này, người sử dụng thông tin có thể ánh giá ược hiệu quả kinh doanh của

doanh nghiệp. Đồng thời biết ược quy mô chi phí, doanh thu, thu nhập và kết quả từ các hoạt ộng

kinh doanh (hoạt ộng sản xuất kinh doanh, hoạt ộng tài chính, hoạt ộng kinh doanh bất ộng sản ầu tư,

hoạt ộng khác) cũng như số lợi nhuận thuần trước và sau thuế thu nhập doanh nghiệp.

2.2.3.4. Kết cấu của Báo cáo kết quả hoạt ộng.

BC KQHĐ trình bày tổng quát tình hình, kết quả hoạt ộng kinh doanh và các hoạt ộng khác

trong một kỳ kinh doanh. Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam số 21 “Trình bày báo cáo tài chính”, BC

KQHĐ phải bao gồm các khoản mục chủ yếu sau:

1. Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ;

2. Các khoản giảm trừ doanh thu;

3. Doanh thu thuần về bán hàng và cung cấp dịch vụ;

4. Giá vốn hàng bán;

5. Lợi nhuận gộp về bán hàng và cung cấp dịch vụ;

6. Doanh thu hoạt ộng tài chính;

7. Chi phí tài chính;

lOMoARcPSD|36244 503

8. Chi phí bán hàng;

9. Chi phí quản lý doanh nghiệp;

10. Lợi nhuận thuần từ hoạt ộng kinh doanh

11. Thu nhập khác;

12. Chi phí khác;

13. Lợi nhuận khác

14. Tổng lợi nhuận kế toán trước thuế;

15. Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành;

16. Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại;

17. Lợi nhuận sau thuế thu nhập doanh nghiệp;

18. Lãi cơ bản trên cổ phiếu

19. Lãi suy giảm trên cổ phiếu

Các khoản mục trên ược trình bày cụ thể trên Báo cáo kết quả hoạt ộng kinh doanh theo mẫu B02-

DN ược ban hành theo Thông tư 200/2014/TT-BTC của Bộ Tài chính [Phụ lục 2].

2.2.3.5. Một số cân ối quan trọng trong Báo cáo kết quả hoạt ộng. Tính

cân ối của BC KQHĐ thể hiện qua phương trình cơ bản:

LỢI NHUẬN = DOANH THU – CHI PHÍ

Mỗi yếu tố trong phương trình trên là tổng hợp của nhiều bộ phận cấu thành trong từng giai oạn của

quá trình kinh doanh. Hoạt ộng của mỗi giai oạn sẽ ược phản ảnh bằng chỉ tiêu kinh tế. Các chỉ tiêu

kinh tế này tạo thành một hệ thống các chỉ tiêu có quan hệ chặt chẽ với nhau và có các cân ối cơ bản

như sau

Doanh thu thuần về bán Doanh thu bán hàng và Các khoản hàng và cung cấp dịch

vụ

cung cấp dịch vụ

giảm trừ

Lợi nhuận gộp về bán hàng Doanh thu thuần về bán hàng Giá vốn và cung cấp

dịch vụ

và cung cấp dịch vụ

hàng bán

LN thuần từ hoạt

ộng kinh doanh

LN gộp về bán

= hàng và cung +

cấp dịch vụ

DT hoạt CP hoạt ộng

tài - ộng tài chính chính

- bán

hàng

doanh

nghiệp

Lợi nhuận khác

= Thu nhập khác

- Chi phí khác

Tổng lợi nhuận Lợi nhuận thuần trong trước thuế = hoạt ộng kinh doanh + Lợi

nhuận khác

Lợi nhuận Tổng lợi nhuận Chi phí thuế Chi phí thuế sau thuế

trước thuế

TNDN hiện hành

TNDN hoãn lại

Như vậy quan hệ cân ối giữa doanh thu, chi phí và kết quả vừa thể hiện trên tổng số, vừa thể hiện

trên từng hoạt ộng cụ thể. Qua ó, thông tin từ báo cáo kết quả hoạt ộng kinh doanh cho phép ánh giá

một cách tổng quát hiệu quả hoạt ộng của ơn vị. 2.2.3.6. Mối quan hệ giữa các khoản mục trên BC

KQHĐ và BCĐKT.

lOMoARcPSD|36244 503

Như chương 1 ã trình bày, dựa trên mối quan hệ giữa doanh thu, thu nhập, chi phí và vốn chủ sở

hữu thì phương trình kế toán cơ bản ược viết lại như sau:

TỔNG TÀI SẢN = NỢ PHẢI TRẢ + VỐN CHỦ SỞ HỮU

VỐN CHỦ

SỞ HỮU

Vốn góp

của các nhà

ầu tư

Lợi nhuận

chưa phân

phối

Các quỹ trích ra

từ lợi nhuận chưa

phân phối

Lợi nhuận

chưa phân

Doanh thu,

thu nhập

Chi

phí

phối

Trong khi ó, theo chuẩn mực kế toán Việt Nam số 01 “Chuẩn mực chung” thì:

- Doanh thu và thu nhập khác ược ghi nhận trong Báo cáo kết quả hoạt ộng kinh doanh

khi thu ược lợi ích kinh tế trong tương lai có liên quan tới sự gia tăng về tài sản hoặc giảm bớt nợ

phải trả và giá trị gia tăng ó phải xác ịnh ược một cách áng tin cậy.

- Chi phí sản xuất, kinh doanh và chi phí khác ược ghi nhận trong Báo cáo kết quả hoạt

ộng kinh doanh khi các khoản chi phí này làm giảm bớt lợi ích kinh tế trong tương lai có liên quan

ến việc giảm bớt tài sản hoặc tăng nợ phải trả và chi phí này phải xác ịnh ược một cách áng tin cậy.

Ta thấy rằng:

- Khi phát sinh doanh thu, thu nhập khác nghiệp vụ này sẽ vừa làm tăng vốn chủ sở hữu

vừa làm tăng tài sản hoặc làm giảm nợ phải trả. Đây là trường hợp “tài sản tăng, nguồn vốn tăng” và

trường hợp “nguồn vốn tăng, nguồn vốn giảm” ã ược trình bày ở phần “Tính cân ối của Bảng cân ối

kế toán”.

- Khi phát sinh chi phí, nghiệp vụ này sẽ vừa làm giảm vốn chủ sở hữu vừa làm giảm tài

sản hoặc tăng nợ phải trả. Đây là trường hợp “Tài sản giảm, nguồn vốn giảm” và trường hợp “Nguồn

vốn tăng, nguồn vốn giảm” ã ược trình bày ở phần “Tính cân ối của Bảng cân ối kế toán”.

Như vậy, khi các nghiệp vụ ảnh hưởng ến các khoản mục trên Báo cáo kết quả hoạt ộng kinh doanh

thì BCĐKT vẫn giữ ược tính cân bằng.

Ví dụ 3. Ngày 01/6/N , ông Quang thành lập công ty TNHH MTV Quang Lê, chuyên cung cấp dịch vụ

tư vấn thuế và kế toán. Trong tháng 6/N, các nghiệp vụ phát sinh ược tổng hợp như sau

(Đơn vị tính: triệu ồng)

1. Ông Quang chuyển khoản tiền gửi ngân hàng 1.100 ể thành lập công ty.

2. Rút tiền gửi ngân hàng nhập quỹ tiền mặt 200.

3. Chuyển khoản 10 trả chi phí thuê văn phòng tháng 6.

4. Chuyển khoản 50 mua thiết bị dùng cho bộ phận văn phòng công ty.

5. Hoàn thành hợp ồng tư vấn cho khách hàng, thu tiền mặt 40.

6. Vay ngắn hạn nộp quỹ tiền mặt 50.

7. Lương phải trả cho nhân viên bộ phận tư vấn thuế, kế toán: 10.

8. Chi phí iện thoại, iện, nước phải trả của bộ phận tư vấn thuế, kế toán: 5.

9. Lương phải trả cho bộ phận giám ốc 5.

10. Chi tiền mặt thanh toán chi phí quảng cáo 3.

11. Được tặng một thiết bị dùng cho bộ phận văn phòng trị giá 40.

12. Chi tiền mặt 2 bồi thường vi phạm hợp ồng.

lOMoARcPSD|36244 503

Yêu cầu:

a. Lập bảng phân tích ảnh hưởng của các nghiệp vụ kinh tế phát sinh trên ối với BCĐKT

b. Lập báo cáo kết quả hoạt ộng kinh doanh tháng 6/N.

c. Lập Bảng cân ối kế toán ngày 30/6/N.

Lời giải:

a. Lập bảng phân tích ảnh hưởng của các nghiệp vụ kinh tế phát sinh trên ối với BCĐKT

ĐVT: Triệu ồng

Nghiệp

vụ

TÀI SẢN

NỢ PHẢI TRẢ

VỐN CHỦ SỞ HỮU

Số tổng

cộng

BCĐKT

Tiền

gửi

ngân

hàng

Tiền

mặt

TSCĐ

hữu

hình

Vay

ngắn

hạn

Phải

trả

người

bán

Phải

trả

người

lao

ộng

Vốn

góp

của

CSH

Lợi

nhuận

thuế

CPP

Trong ó

Doanh

thu

Chi phí

1.100

-200

200

1.100

-10

1.090

-50

1.090

1.130

1.180

-10

1.180

-5

1.180

-5

1.180

-3

1.177

1.217

-2

1.215

Cộng

840

285

1.100

1.215

lOMoARcPSD|36244 503

b. Lập báo cáo kết quả hoạt ộng tháng 6/N.

BÁO CÁO KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG

THÁNG 6 NĂM N

Đơn vị tính: Triệu ồng

CHỈ TIÊU

Mã số

Năm nay

1. Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ

2. Các khoản giảm trừ doanh thu

3. Doanh thu thuần về bán hàng và cung cấp dịch vụ (10= 01-02)

4. Giá vốn hàng bán

5. Lợi nhuận gộp về bán hàng và cung cấp dịch vụ (20=10 - 11)

6. Doanh thu hoạt ộng tài chính

7. Chi phí tài chính

- Trong ó: Chi phí lãi vay

8. Chi phí bán hàng

9. Chi phí quản lý doanh nghiệp

10 Lợi nhuận thuần từ hoạt ộng kinh doanh

{30 = 20 + (21 - 22) - (24 + 25)}

11. Thu nhập khác

12. Chi phí khác

13. Lợi nhuận khác (40 = 31 - 32)

14. Tổng lợi nhuận kế toán trước thuế (50 = 30 + 40)

15. Chi phí thuế TNDN hiện hành

16. Chi phí thuế TNDN hoãn lại

17. Lợi nhuận sau thuế thu nhập doanh nghiệp (60=50 – 51 - 52)

18. Lãi cơ bản trên cổ phiếu (*)

19. Lãi suy giảm trên cổ phiếu (*)

c. Lập Bảng cân ối kế toán ngày 30/6/N.

BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN

NGÀY 30 THÁNG 6 NĂM N ĐVT: Triệu ồng

TÀI SẢN

SỐ TIỀN

NGUỒN VỐN

SỐ TIỀN

A. Tài sản ngắn hạn

1.125

C. Nợ phải trả

1. Tiền mặt

285

1. Phải trả cho người bán

2. Tiền gửi ngân hàng

840

2. Phải trả người lao ộng

3. Vay và nợ thuê tài chính

lOMoARcPSD|36244 503

B. Tài sản dài hạn

D. Vốn chủ sở hữu

1.145

1. TSCĐ hữu hình

1. Vốn góp của chủ sở hữu

1.100

2. Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối

Tổng cộng

1.215

Tổng cộng

1.215

2.2.4. BÁO CÁO LƯU CHUYỂN TIỀN TỆ

2.2.4.1. Khái niệm

Báo cáo lưu chuyển tiền tệ là báo cáo tài chính tổng hợp phản ánh tổng quát thông tin về các

khoản thu và chi tiền trong kỳ của ơn vị theo từng hoạt ộng (hoạt ộng kinh doanh, hoạt ộng ầu tư,

hoạt ộng tài chính).

2.2.4.2. Đặc iểm

Khác với bảng cân ối kế toán hay báo cáo kết quả hoạt ộng kinh doanh ược lập trên cơ sở dồn tích,

báo cáo lưu chuyển tiền tệ ược lập trên cơ sở tiền. Do vậy, kế toán chỉ quan tâm ến dòng tiền thực thu

(dòng tiền vào) và dòng tiền thực chi (dòng tiền ra) trong kỳ kế toán ể trình bày báo cáo này. Nghĩa

là tiền thu khác với doanh thu; và tiền chi khác với chi phí.

Ví dụ 5: Dựa vào số liệu của ví dụ 3, dòng tiền thuần của ơn vị sẽ ược xác ịnh như sau:

Tiền thu từ bán hàng

1.200 triệu ồng

Tiền chi hoạt ộng

(1.000 triệu ồng)

Dòng tiền thuần kinh doanh

200 triệu ồng

Báo cáo này chỉ quan tâm ến tiền thu bán hàng là 1.200 triệu ồng của doanh nghiệp nói trên, không

quan tâm ến doanh thu ạt ược là bao nhiêu. Tương tự như vậy ối với trường hợp chi phí, khoản chi

phí khấu hao tài sản cố ịnh của doanh nghiệp không phải là khoản thực chi bằng tiền tại thời iểm trích

khấu hao nên không ược xem xét trong trường hợp cơ sở tiền. Như vậy dòng tiền thuần tăng thêm

sau một kỳ kinh doanh của doanh nghiệp là 200 triệu ồng (giả sử các yếu tố khác không xem xét ến),

ít hơn lợi nhuận kế toán của công ty là 800 triệu ồng vì còn một khoản nợ phải thu vào cuối kỳ chưa

thu ược. Nếu trong kỳ kế toán, toàn bộ doanh thu bán hàng ều thu ược tiền thì dòng tiền thuần của

doanh nghiệp sẽ là 1.000 triệu ồng.

2.2.4.3. Tác dụng

Báo cáo lưu chuyển tiền tệ cung cấp thông tin giúp người sử dụng ánh giá các thay ổi trong

tài sản thuần, cơ cấu tài chính, khả năng chuyển ổi của tài sản thành tiền, khả năng thanh toán và khả

năng của doanh nghiệp trong việc tạo ra các luồng tiền trong quá trình hoạt ộng. Báo cáo lưu chuyển

tiền tệ làm tăng khả năng ánh giá khách quan tình hình hoạt ộng kinh doanh của doanh nghiệp và khả

năng so sánh giữa các doanh nghiệp vì nó loại trừ ược các ảnh hưởng của việc sử dụng các phương

pháp kế toán khác nhau cho cùng giao dịch và hiện tượng.

Báo cáo lưu chuyển tiền tệ dùng ể xem xét và dự oán khả năng về số lượng, thời gian và ộ tin

cậy của các luồng tiền trong tương lai; dùng ể kiểm tra lại các ánh giá, dự oán trước ây về các luồng

tiền; kiểm tra mối quan hệ giữa khả năng sinh lời với lượng lưu chuyển tiền thuần và những tác ộng

của thay ổi giá cả.

2.2.4.4. Kết cấu và nội dung các khoản mục của báo cáo lưu chuyển tiền tệ

Theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 24 “Báo cáo lưu chuyển tiền tệ”, các luồng tiền trong kỳ

trên Báo cáo lưu chuyển tiền tệ theo 3 loại hoạt ộng: hoạt ộng kinh doanh, hoạt ộng ầu tư và hoạt ộng

tài chính:

− Luồng tiền phát sinh từ hoạt ộng kinh doanh: là luồng tiền có liên quan ến các hoạt ộng tạo

ra doanh thu chủ yếu của doanh nghiệp, như: Tiền thu từ bán hàng hóa, dịch vụ; Tiền chi trả cho người

lOMoARcPSD|36244 503

cung cấp hàng hóa, dịch vụ; Tiền chi trả lương và các khoản trích theo lương cho người lao ộng; Tiền

chi nộp thuế cho Nhà nước…

− Luồng tiền phát sinh từ hoạt ộng ầu tư: là luồng tiền có liên quan ến việc mua sắm, xây

dựng, nhượng bán, thanh lý tài sản dài hạn và các khoản ầu tư khác không thuộc các khoản tương

ương tiền, gồm: Tiền chi ể mua sắm tài sản cố ịnh; Tiền chi ầu tư, góp vốn vào ơn vị khác; Tiền thu

từ thanh lý, nhượng bán tài sản cố ịnh; Tiền thu hồi ầu tư vào các ơn vị khác…

− Luồng tiền phát sinh từ hoạt ộng tài chính: là luồng tiền có liên quan ến việc thay ổi về quy

mô và kết cấu của vốn chủ sở hữu và vốn vay của doanh nghiệp, gồm: Tiền thu do i vay ngắn hạn,

vay dài hạn; Tiền thu do chủ sở hữu góp vốn; Tiền chi trả nợ vay gốc; Tiền hoàn vốn cho người chủ

sở hữu…

Báo cáo lưu chuyển tiền tệ có thể ược lập theo phương pháp gián tiếp hoặc phương pháp trực tiếp.

Phương pháp trực tiếp ược thực hiện trên cơ sở phân loại tiền thu và chi trên các tài khoản vốn bằng

tiền và tương ương tiền theo ba hoạt ộng: kinh doanh, ầu tư, tài chính [phụ lục 3]

Phương pháp gián tiếp sử dụng chỉ tiêu “lợi nhuận trước thuế” từ báo cáo kết quả hoạt ộng kinh

doanh ể iều chỉnh các khoản thu nhập và chi phí không là tiền của hoạt ộng kinh doanh, cũng như

những biến ộng có liên quan ến nhu cầu vốn lưu ộng ròng ể xác ịnh lưu chuyển tiền thuần từ hoạt

ộng kinh doanh. Phần lưu chuyển tiền từ hoạt ộng ầu tư và hoạt ộng tài chính cũng ược lập như

phương pháp trực tiếp [phụ lục 4]

2.2.4.5. Tính cân ối của báo cáo lưu chuyển tiền tệ.

Quá trình lưu chuyển tiền ở một ơn vị luôn có sự cân ối, thể hiện qua phương trình sau:

Tiền tồn ầu kỳ + Tiền thu trong kỳ = Tiền chi trong kỳ + Tiền tồn cuối kỳ

Hoặc

Tiền tồn cuối kỳ = Tiền tồn ầu kỳ + Tiền thu trong kỳ - Tiền chi trong kỳ

Do tiền thu và chi trong kỳ luôn gắn liền với một trong ba loại hoạt ộng trên, nên quá trình lưu

chuyển này có thể minh họa qua những cân ối sau:

Tiền tồn ầu kỳ

Tiền thu từ hoạt ộng

+ kinh doanh

Tiền chi cho hoạt ộng

kinh doanh

Tiền thu từ hoạt ộng

+ ầu tư

Tiền chi cho hoạt ộng

ầu tư

Tiền thu từ hoạt ộng

+ tài chính

Tiền chi cho hoạt ộng

tài chính

= Tiền tồn cuối kỳ

Các cân ối trên cho thấy tiền tồn ầu kỳ lưu chuyển qua ba giai oạn của doanh nghiệp. Quá

trình ó nảy sinh dòng tiền vào và dòng tiền ra. Dòng tiền vào từ một hoạt ộng là cơ sở ể thực hiện

dòng tiền ra cho chính hoạt ộng ó và cho các hoạt ộng còn lại. Ví dụ: tiền thu từ bán hàng hóa và cung

cấp dịch vụ của quá trình hoạt ộng kinh doanh là cơ sở ể áp ứng cho nhu cầu mua hàng hóa, dịch vụ

và trả lương cho người lao ộng. Đồng thời, dòng tiền dư ra từ hoạt ộng kinh doanh có thể ược sử dụng

ể thanh toán các khoản nợ ngân hàng (hoạt ộng tài chính) hay tiền hàng ầu tư chứng khoán (hoạt ộng

lOMoARcPSD|36244 503

ầu tư). Dòng tiền vào từ hoạt ộng tài chính thông qua việc i vay có thể sử dụng ể áp ứng nhu cầu mở

rộng hoạt ộng kinh doanh của doanh nghiệp như mở rộng nhà xưởng (hoạt ộng ầu tư) hay mua hàng

hóa ể bán (hoạt ộng kinh doanh) hay trả các khoản nợ vay khác. Từ ó ta có thể thấy, quá trình vận

ộng của dòng tiền diễn ra một cách liên tục trong doanh nghiệp, ược tạo lập và sử dụng và bổ sung

lẫn nhau giữa ba hoạt ộng (kinh doanh, ầu tư, tài chính). Điều này ã dẫn ến tiền tồn cuối kỳ thường

có chênh lệch so với ầu kỳ.

Đó chính là kết quả của quá trình lưu chuyển tiền tệ ở doanh nghiệp.

2.2.4.6. Mối quan hệ giữa Báo cáo lưu chuyển tiền tệ và Bảng cân ối kế toán.

Giá trị khoản mục tiền và tương ương tiền ( ầu kỳ, cuối kỳ) trên BCĐKT bằng giá trị khoản mục tiền

và tương ương tiền (tồn ầu kỳ, tồn cuối kỳ) trên Báo cáo lưu chuyển tiền tệ.

Giá trị lưu chuyển tiền thuần trong kỳ trên báo cáo lưu chuyển tiền tệ chính là chênh lệch giữa giá

trị ầu kỳ và giá trị cuối kỳ của khoản mục tiền và tương ương tiền trên BCĐKT

CÂU HỎI ÔN TẬP CHƯƠNG 2:

1. Trình bày khái niệm và ý nghĩa của phương pháp tổng hợp – cân ối kế toán.

2. Mục ích của báo cáo tài chính là gì? Theo quy ịnh hiện nay, hệ thống báo cáo tài chính của doanh

nghiệp bao gồm các báo cáo cụ thể nào ?

3. Bảng cân ối kế toán là gì? Nêu kết cấu và tác dụng của Bảng cân ối kế toán.

4. Nêu những trường hợp nghiệp vụ kinh tế phát sinh ảnh hưởng ến Bảng cân ối kết toán? Cho ví dụ

minh họa.

5. Báo cáo kết quả kinh doanh là gì? Nêu kết cấu và tác dụng của báo cáo kết quả kinh doanh.

6. Trình bày mối quan hệ giữa Bảng cân ối kế toán và Báo cáo kết quả hoạt ộng kinh doanh.

7. Báo cáo lưu chuyển tiền tệ là gì? Nêu kết cấu và tác dụng của báo cáo lưu chuyển tiền tệ.

8. Trình bày mối quan hệ giữa Bảng cân ối kế toán và Báo cáo lưu chuyển tiền tệ.

BÀI TẬP TÌNH HUỐNG

1) Sơn và Hà cùng góp vốn thành lập công ty Sơn Hà chuyên mua bán vật dụng thể thao. Ngày

1/3/2013, tổng số tiền gửi ngân hàng ược góp thành lập công ty là 250 triệu. Trong tháng 3,

có các thông tin ược tập hợp như sau:

- Chuyển khoản tiền gửi ngân hàng mua máy móc, thiết bị 80 triệu (dự kiến sử dụng 5 năm) và

các vật dụng khác 8 triệu (dự kiến sử dụng 2 năm). Tất cả em vào sử dụng ngay.

- Chuyển khoản mua vật dụng thể thao ( ể bán) trị giá 50 triệu.

- Chuyển khoản trả tiền thuê văn phòng công ty tháng 3: 5 triệu.

- Chi phí quảng cáo 2 triệu, ã trả 1,5 triệu bằng tiền gửi ngân hàng, số còn lại chưa thanh toán.

- Chi phí lương nhân viên phải trả 9 triệu.

- Hà rút tiền gửi ngân hàng chi dùng cá nhân 10 triệu.

- Chi phí iện, nước, iện thoại phải trả 1 triệu.

- Khách hàng mua vật dụng thể thao ều thanh toán bằng tiền gửi ngân hàng.

Ngày 31/3, số vật dụng thể thao mua trong tháng còn tồn 10 triệu ồng. Ngân hàng gửi sổ

phụ cho thấy số tiền gửi ngân hàng của công ty cuối ngày 31/3 là 164,5 triệu.

lOMoARcPSD|36244 503

Sơn và Hà nghĩ rằng tháng hoạt ộng ầu tiên hoàn toàn thành công. Tuy nhiên, họ không xác

ịnh ược cụ thể lời, lỗ là bao nhiêu. Tranh luận về vấn ề này:

- Sơn cho rằng trong tháng 3, công ty lỗ khoảng 85,5 triệu

- Hà cho rằng trong tháng 3, công ty lời khoảng 2 triệu

Theo bạn:

a. Tại sao Sơn cho rằng trong tháng 3, công ty lỗ khoảng 85,5 triệu ? Đây có phải là cơ sở

hợp lý ể tính lợi nhuận thuần hay không?

b. Tại sao Hà cho rằng trong tháng 3, công ty lời khoảng 2 triệu ? Đây có phải là cơ sở hợp

lý ể tính lợi nhuận thuần hay không ? (Gợi ý: Lập bảng cân ối kế toán)

c. Theo bạn, thu nhập (lời/lỗ) chính xác của công ty trong tháng 3 là bao nhiêu ?

2) Công ty Thái Bình sử dụng phương pháp giá gốc ể trình bày khoản mục hàng tồn kho trên bảng

cân ối kế toán trừ khi giá thị trường của hàng tồn kho thấp hơn giá gốc. Tại ngày 31/12/2018,

giá thị trường của hàng tồn kho là 151 triệu, giá gốc là 162 triệu. Kế toán trưởng chỉ ạo nhân

viên ghi nhận giá trị 151 triệu vào khoản mục hàng tồn kho trên bảng cân ối kế toán. Theo bạn,

chỉ ạo này là úng hay sai so với nguyên tắc kế toán ược quy ịnh trong CMKT Việt Nam số 01.

3) Năm 2018, công ty Thảo Nguyên có tổng doanh thu là 50 tỷ ồng. Áp dụng chính sách bất kỳ

khoản chi tiêu nào có giá trị dưới 50 triệu ồng ều ược ưa vào chi phí trong kỳ phát sinh, trong

năm 2018, kế toán ưa khoản chi mua bàn ghế dùng ở phòng họp trị giá 45 triệu ồng (dự ịnh sử

dụng 5 năm) vào chi phí năm 2018. Theo bạn, cách xử lý này của kế toán úng hay sai ?

4) Đọc báo cáo tài chính riêng năm 2018 của Công ty cổ phần sữa Việt Nam (bảng dưới), 2 sinh

viên Thảo, Hùng tranh luận với nhau như sau:

- Thảo: Kết quả hoạt ộng năm 2018 của công ty cổ phần sữa Việt Nam thật tuyệt vời. Tổng

tài sản của công ty ã tăng thêm xấp xỉ 4.218 tỷ, iều này cho thấy tổng lợi nhuận sau thuế

của công ty năm 2018 là khoảng 4.218 tỷ.

- Hùng: Công ty hoạt ộng không thực sự tốt như Thảo nói. Tổng lợi nhuận sau thuế của công

ty trong năm 2018 chỉ là 53,026 tỷ do tiền chỉ tăng từ 771,435 tỷ lên 824,462 tỷ ồng.

CÔNG TY CỔ PHẦN SỮA VIỆT NAM

BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN (Trích lược) Đơn vị tính: Triệu ồng

Tại ngày 31 tháng 12

2012

2011

TÀI SẢN

Tiền

824.462

771.436

Tài sản khác

18.958.175

14.792.882

Tổng tài sản

19.782.637

15.564.318

NGUỒN VỐN

Nợ phải trả

Tổng nợ phải trả

4.388.183

3.152.170

Vốn chủ sở hữu

Vốn góp của chủ sở hữu

5.112.437

4.316.348

Quỹ và lợi nhuận

10.282.017

8.095.800

Tổng vốn chủ sở hữu

15.394.454

12.412.148

Tổng nguồn vốn

19.782.637

15.564.318

lOMoARcPSD|36244 503

Bạn ánh giá như thế nào về quan iểm của Thảo và Hùng. Theo bạn lợi nhuận năm 2018 của

Công ty Cổ phần Sữa Việt Nam là bao nhiêu ?

lOMoARcPSD|36244 503

CHƯƠNG 3. TÀI KHOẢN VÀ GHI SỔ KÉP

3.1. Tài khoản

3.1.1. Khái niệm

Hằng ngày, trong các doanh nghiệp thường xuyên phát sinh các nghiệp vụ kinh tế làm cho tài

sản và nguồn vốn không ngừng biến ộng. Để phản ánh thường xuyên, liên tục tình hình biến ộng

của tài sản, nguồn vốn, doanh thu, chi phí, kế toán sử dụng phương pháp tài khoản.

Về mặt hình thức, tài khoản kế toán là trang sổ dùng ể ghi chép sự biến ộng của từng loại tài sản,

từng loại nguồn vốn, và từng loại hoạt ộng của doanh nghiệp một cách có hệ thống.

Về mặt bản chất tài khoản kế toán là phương pháp kế toán phân loại các ối tượng kế toán ể

phản ánh và kiểm tra thường xuyên, liên tục, có hệ thống tình hình hiện có và sự vận ộng của ối

tượng kế toán.

3.1.2. Kết cấu, nội dung tài khoản

3.1.2.1. Kết cấu của tài khoản

Tài khoản kế toán ược mở theo từng ối tượng kế toán có nội dung kinh tế riêng biệt. Chẳng

hạn: Tài khoản “Tiền mặt” dùng ể theo dõi số hiện có, tình hình biến ộng của tiền mặt… Tên gọi

của tài khoản, số lượng tài khoản cần mở, nội dung phản ảnh của từng tài khoản do nội dung kinh

tế của ối tượng kế toán, sự vận ộng khách quan của các ối tượng ó trong quá trình sản xuất kinh

doanh và yêu cầu quản lý kinh tế tài chính quyết ịnh.

Sự vận ộng của các ối tượng kế toán nhìn chung là sự vận ộng của 2 mặt ối lập nhau như: sự

vận ộng của tiền mặt là 2 mặt thu và chi, của vay ngắn hạn là vay và trả, của vốn chủ sở hữu là góp

vốn và rút vốn… nên tài khoản mở theo hình thức 2 bên Nợ - Có ể phản ánh, giám ốc 2 hướng vận

ộng này, gồm: bên trái của tài khoản gọi là bên “Nợ”, bên phải của tài khoản gọi là bên “Có”.

Trên thực tế, tài khoản ược thể hiện dưới hình thức là các trang sổ kế toán:

+ Loại tài khoản một bên:

Chứng từ

Diễn giải

Tài khoản

ối ứng

Số tiền

Số hiệu

Ngày

Nợ

Có

+ Loại tài khoản 2 bên.

Tài khoản XXX

Bên Nợ

Bên Có

Chứng từ

Diễn giải

Số tiền

Chứng từ

Diễn giải

Số tiền

Số hiệu

Ngày

Số hiệu

Ngày

Để ơn giản trong học tập và nghiên cứu, tài khoản ược thể hiện dưới dạng chữ T (tài khoản

chữ T) như sau:

Nợ Tài khoản…… Có

lOMoARcPSD|36244 503

3.1.2.2. Nội dung của tài khoản:

Nội dung ược trình bày trên tài khoản bao gồm:

+ Số dư ầu kỳ (SDĐK): Phản ánh số tài sản hay nguồn vốn thực có lúc ầu kỳ. Đây chính là số dư

cuối kỳ trước chuyển sang.

+ Số phát sinh (SPS) trong kỳ: Số tiền ghi vào tài khoản khi nghiệp vụ phát sinh, bao gồm số phát

sinh tăng và số phát sinh giảm.

o Số phát sinh tăng: là giá trị phát sinh tăng trong kỳ của ối tượng kế toán. Phát sinh tăng

làm tăng số dư của tài khoản. o Số phát sinh giảm: là giá trị phát sinh giảm trong kỳ của ối

tượng kế toán. Phát sinh giảm làm giảm số dư của tài khoản.

+ Số dư cuối kỳ (SDCK): Phản ánh tài sản hay nguồn vốn có vào thời iểm cuối kỳ (cuối tháng, cuối

quý, cuối năm). Số dư cuối kỳ ược tính theo công thức:

SDCK = SDĐK + Tổng SPS tăng – Tổng SPS giảm.

Ngoài các thuật ngữ như số dư ầu kỳ, số phát sinh, số dư cuối kỳ, ể trình bày về nội dung của

tài khoản kế toán còn sử dụng một số các thuật ngữ như:

+ Số phát sinh nợ: Số tiền ghi vào bên nợ

+ Số phát sinh có: Số tiền ghi vào bên có

+ Số dư nợ: Số dư ược ghi vào bên nợ + Số dư

có: Số dư ược ghi vào bên có.

Khi sử dụng tài khoản chữ T cần lưu ý:

 Tên tài khoản ược ghi ở trên ỉnh chữ T

 Tên tài khoản phải viết hoa và chính là tên của ối tượng kế toán.

 Không dùng ký hiệu ơn vị tiền tệ khi phản ánh vào tài khoản.

 Tài khoản chữ T ược chia làm 2 bên: nếu một bên dùng ể phản ánh biến ộng tăng thì bên còn lại dùng

ể phản ánh biến ộng giảm của ối tượng kế toán. Bên trái là bên Nợ, bên phải là bên Có.

3.1.3. Các nguyên tắc ghi chép vào tài khoản

Căn cứ theo nguyên tắc ghi chép, các tài khoản có thể chia thành 3 nhóm cơ bản: +

Nhóm tài khoản phản ánh tài sản

+ Nhóm tài khoản phản ánh nguồn vốn

+ Nhóm tài khoản trung gian ược dùng ể phản ánh các quá trình hoạt ộng khác nhau trong

doanh nghiệp, bao gồm:

▪ Nhóm tài khoản phản ánh doanh thu

▪ Nhóm tài khoản phản ánh chi phí

▪ Nhóm tài khoản xác ịnh kết quả kinh doanh

3.1.3.1. Nguyên tắc ghi chép vào tài khoản “Tài sản”:

Đây là loại tài khoản dùng ể phản ánh các ối tượng kế toán là tài sản của ơn vị. Những ối tượng

kế toán ược thể hiện trong phần tài sản của bảng cân ối kế toán.

Nguyên tắc ghi chép vào tài khoản “Tài sản” như sau:

Bên Nợ : - Số dư ầu kỳ

lOMoARcPSD|36244 503

- Số phát sinh tăng trong kỳ

- Số dư cuối kỳ

Bên Có : - Số phát sinh giảm trong kỳ

Nợ TK Tài sản Có Nợ TK Tài sản Có

SDĐK: xxx

SDCK: xxx

Ví dụ 1: Giả sử vào ngày 01/01/N trị giá vật liệu hiện có của DN là 100.000.000 . Trong tháng 01/N

có các nghiệp vụ kinh tế phát sinh:

1. Mua vật liệu trị giá 80.000.000 chưa trả tiền người bán.

2. Xuất vật liệu ể sản xuất sản phẩm trị giá 120.000.000 .

Yêu cầu: Hãy phản ánh tình hình trên vào tài khoản “Nguyên liệu, vật liệu”.

Tình hình trên ược phản ánh vào tài khoản “Nguyên liệu, vật liệu” như sau:

Nợ TK “Nguyên liệu, vật liệu” Có

SDĐK: 100.000.000

(1) 80.000.000

120.000.000 (2)

80.000.000

120.000.000

SDCK: 60.000.000

3.1.3.2. Nguyên tắc ghi chép vào tài khoản “nguồn vốn”:

Đây là loại tài khoản phản ánh các ối tượng thuộc nguồn hình thành nên tài sản của ơn vị.

Những ối tượng kế toán này ược phản ánh ở phần “nguồn vốn” của bảng cân ối kế toán. Nguyên tắc

ghi chép vào tài khoản “nguồn vốn” như sau:

Bên Nợ : - Số phát sinh giảm

Bên Có : - Số dư ầu kỳ

- Số phát sinh tăng trong kỳ

- Số dư cuối kỳ

TK Nguồn vốn Có

Nợ

Số dư ầu kỳ

Số phát sinh tăng

Số phát sinh giảm

Số dư cuối kỳ

Số phát sinh giảm

Số dư ầu kỳ

Số phát sinh tăng

Số dư cuối kỳ

Nợ TK Nguồn vốn

SDĐK: xxx

SDCK: xxx

lOMoARcPSD|36244 503

Ví dụ 2: Vào ngày 01/01/N Doanh nghiệp ang vay ngắn hạn ngân hàng 600.000.000 . Trong tháng có

các nghiệp vụ kinh tế phát sinh:

1. Dùng tiền gởi ngân hàng ể trả nợ vay ngân hàng 200.000.000 .

2. Vay ngắn hạn trả nợ người bán 150.000.000 .

Yêu cầu: Hãy phản ánh tình hình trên vào TK “Vay và nợ thuê tài chính”.

Tình hình trên ược phản ánh vào tài khoản “Vay và nợ thuê tài chính” như sau:

Nợ TK “Vay và nợ thuê tài chính” Có

(1) 200.000.000

600.000.000

150.000.000 (2)

200.000.000

150.000.000

550.000.000

NHẬN XÉT:

- Cách ghi vào tài khoản tài sản và tài khoản nguồn vốn hoàn toàn ngược nhau. Để

phản ánh úng ắn vào các tài khoản thì phải phân biệt ược các ối tượng cần phản ánh thuộc tài

sản hay nguồn vốn.

- Tài khoản tài sản luôn có số dư nợ, số dư này phản ánh giá trị hiện còn của một tài

sản tại một thời iểm.

- Tài khoản nguồn vốn luôn có số dư bên có, số dư này phản ánh giá trị hiện còn

của một nguồn vốn tại một thời iểm.

3.1.3.3. Nguyên tắc ghi chép vào tài khoản “Doanh thu, thu nhập”

Tài khoản doanh thu là tài khoản dùng ể ghi nhận doanh thu của một loại hoạt ộng nào ó của

ơn vị trong một kỳ kế toán.

- Bên Có: ghi nhận các khoản doanh thu tăng trong kỳ

- Bên Nợ: ghi nhận các khoản doanh thu phát sinh giảm trong kỳ và kết chuyển

doanh thu thuần sang tài khoản “Xác ịnh kết quả kinh doanh” - Tài khoản doanh thu không

có số dư cuối kỳ.

Nợ Tài khoản: “Doanh thu, Thu nhập” Có

Ví dụ 3: Trong tháng 10/N, tình hình bán hàng tại một doanh nghiệp như sau:

- Ngày 01/10 bán hàng trị giá 18.000.000 , khách hàng chưa thanh toán

- Ngày 30/10, kết chuyển doanh thu thuần sang tài khoản xác ịnh kết quả kinh doanh.

Tài khoản doanh thu bán hàng của doanh nghiệp trong tháng 10 ược trình bày như sau:

Phát sinh

giảm

(

ết

chuyển)

Phát sinh

tăng

Ghi

(

nhận doanh thu)

Tổng số phát sinh giảm

Tổng số phát sinh tăng

lOMoARcPSD|36244 503

Nợ TK “Doanh thu bán hàng & CCDV” Có

3.1.3.4. Nguyên tắc ghi chép vào tài khoản “Chi phí”

Tài khoản chi phí là tài khoản dùng ể ghi nhận chi phí của một loại hoạt ộng nào ó của ơn vị

trong một kỳ kế toán.

- Bên Nợ: ghi nhận các khoản chi phí tăng trong kỳ

- Bên Có: ghi nhận các khoản chi phí phát sinh giảm trong kỳ và kết chuyển sang tài khoản “Xác ịnh kết

quả kinh doanh” hoặc tài khoản tính giá thành.

- Tài khoản chi phí không có số dư cuối kỳ.

Nợ Tài khoản: “Chi phí” Có

Ví dụ 4: Chi phí quản lý của doanh nghiệp trong tháng 10/N như sau:

- Ngày 10/10, chi tiền mặt trả tiền bảo trì máy lạnh tại văn phòng công ty trị giá 100.000 - Ngày 31/10,

toàn bộ chi phí quản lý doanh nghiệp ược kết chuyển vào cuối kỳ ể xác ịnh kết quả kinh doanh.

Yêu cầu: Hãy phản ánh tình hình trên vào TK “Chi phí quản lý doanh nghiệp”.

Các nghiệp vụ trên ược phản ánh vào TK “Chi phí quản lý doanh nghiệp” như sau:

Tài khoản Xác ịnh kết quả kinh doanh là tài khoản dùng ể tính kết quả của một loại hoạt ộng

nào ó trong một kỳ kế toán.

- Bên Nợ:

+ Kết chuyển các khoản chi phí bao gồm: Giá vốn hàng bán, chi phí quản lý doanh

nghiệp, chi phí bán hàng, chi phí hoạt ộng tài chính, chi phí hoạt ộng khác, chi phí thuế

thu nhập doanh nghiệp từ các tài khoản có liên quan vào cuối kỳ.

+ Kết chuyển lãi sang tài khoản “lợi nhuận chưa phân phối” vào cuối kỳ -

Bên Có:

+ Kết chuyển doanh thu thuần và thu nhập thuần của các loại hoạt ộng từ các tài khoản doanh

thu, thu nhập vào cuối kỳ

+ Kết chuyển lỗ sang tài khoản “Lợi nhuận chưa phân phối” vào cuối kỳ.

(30/10) 18.000.000

18.000.000 (01/10)

18.000.000

Phát sinh

tăng

(

Ghi nhận chi phí

)

Phát sinh

giảm

Kết

(

chuyển)

Tổng SPS

ăng

Tổng SPS

ảm

Nợ TK “

Chi phí QLDN

”

Có

(10/10) 100.000

100.000 (31/10)

100.000

3.1.3.5.

Nguyên tắc ghi chép vào tài kh

ản “Xác ịnh kết quả kinh

doanh”.

lOMoARcPSD|36244 503

- Tài khoản không có số dư cuối kỳ.

Nợ Tài khoản: Xác ịnh KQKD Có

* Kết chuyển các khoản chi phí * Kết chuyển các khoản doanh thu thuần, và thu nhập

thuần

* Kết chuyển Lãi nếu

Doanh thu > Chi phí * Kết chuyển Lỗ nếu

Doanh thu < Chi phí

3.2. Ghi sổ kép

3.2.1. Khái niệm

Nghiệp vụ kinh tế phát sinh là một khái niệm về pháp lý nhằm phản ánh các sự kiện, biến cố có

ảnh hưởng ến tình hình kinh tế - tài chính của doanh nghiệp.

Khi một nghiệp vụ kinh tế phát sinh ều liên quan ến ít nhất hai ối tượng kế toán khác nhau

hay hai tài khoản kế toán khác nhau. Để phản ánh úng mối quan hệ giữa các ối tượng kế toán liên

quan ến một nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh, ta tiến hành ghi sổ kép.

Ghi sổ kép là phương pháp kế toán phản ảnh các nghiệp vụ kinh tế phát sinh vào tài khoản kế

toán theo úng nội dung kinh tế của nghiệp vụ và mối quan hệ khách quan giữa các ối tượng kế toán.

3.2.2. Nguyên tắc ghi sổ kép

Lần lượt phân tích cách ghi sổ kép cho 4 trường hợp quan hệ kinh tế phát sinh, ta thấy rằng: +

Trường hợp 1: Tài sản này tăng và tài sản khác giảm tương ứng.

Nợ TK Tài sản Có Nợ TK Tài sản Có

D: xxx

xxx

+ Trường hợp 2: Nguồn vốn này tăng và nguồn vốn khác giảm tương ứng.

Nợ TK: Nguồn vốn Có Nợ TK: Nguồn vốn Có

+ Trường hợp 3: Tài sản tăng và nguồn vốn tăng tương ứng.

Nợ TK: Nguồn vốn Có

Nợ TK: Tài sản Có

D: xxx D: xxx

xxx xxx

+ Trường hợp 4: Tài sản giảm và nguồn vốn giảm tương ứng

Nợ TK: Tài sản Có

Nợ TK: Nguồn vốn Có

D: xxx D: xxx

xxx xxx

TỔNG PS

Ợ

TỔNG PS CÓ

D: xxx

xxx

lOMoARcPSD|36244 503

Qua phân tích trên, nội dung của nguyên tắc ghi kép có thể tóm tắt lại như sau:

+ Mỗi nghiệp vụ kinh tế phát sinh phải ược ghi vào ít nhất hai tài khoản có liên quan theo úng mối

quan hệ kinh tế giữa các ối tượng kế toán.

+ Mỗi nghiệp vụ kinh tế bao giờ cũng ghi Nợ 1 (hoặc nhiều) tài khoản, ối ứng với ghi Có 1

(hoặc nhiều) tài khoản.

+ Mỗi nghiệp vụ kinh tế, số tiền ghi Nợ và số tiền ghi Có của các tài khoản ối ứng bao giờ cũng

bằng nhau. Do ó, ta có:

TỔNG PS NỢ CỦA TẤT CẢ CÁC TK = TỔNG PS CÓ CỦA TẤT CẢ CÁC TK

3.2.3. Định khoản

3.2.3.1. Khái niệm:

Định khoản kế toán là việc xác ịnh tài khoản nào ghi Nợ, tài khoản nào ghi Có, với số tiền là

bao nhiêu khi nghiệp vụ kinh tế phát sinh (gọi tắt là ịnh khoản).

Mối quan hệ giữa các tài khoản trong một nghiệp vụ kinh tế phát sinh ược gọi là quan hệ ối

ứng tài khoản.

3.2.3.2. Cách lập ịnh khoản

Để ịnh khoản úng kế toán cần phải:

 Xác ịnh úng ối tượng kế toán;

 Phân tích úng trạng thái vận ộng của từng ối tượng kế toán (tăng hay giảm);

 Nắm vững các nguyên tắc phản ánh của các loại tài khoản (TK);  Xác ịnh úng giá trị của

từng ối tượng kế toán.

Ví dụ 5: Rút tiền gởi ngân hàng nhập quỹ tiền mặt 1.000.000 .

Nghiệp vụ kinh tế này liên quan ến 2 ối tượng kế toán (hay 2 tài khoản): ó là TK “Tiền gửi ngân hàng”

và TK “Tiền mặt”. Cả 2 TK này ều thuộc TK Tài sản.

- Rút Tiền gửi ngân hàng  Tiền gửi ngân hàng giảm  Tài sản giảm  Ghi vào bên Có TK “Tiền gửi

ngân hàng”: 1.000.000.

- Nhập quỹ tiền mặt  Tiền mặt tăng  Tài sản tăng  Ghi vào bên Nợ TK “Tiền mặt”:

1.000.000.

 Kế toán ịnh khoản như sau:

Nợ TK “Tiền mặt” : 1.000.000

Có TK “Tiền gửi ngân hàng” : 1.000.000  Phản ánh

vào sơ ồ chữ T:

TK “Tiền gửi ngân hàng” TK “Tiền mặt”

lOMoARcPSD|36244 503

Ví dụ 6: Vay dài hạn ngân hàng trả nợ người bán 50.000.000 .

Nghiệp vụ kinh tế này liên quan ến 2 ối tượng kế toán (hay 2 tài khoản): “Vay và nợ thuê tài chính”

và “Phải trả cho người bán”. Cả 2 tài khoản này ều thuộc loại tài khoản phản ánh nguồn vốn.

- Vay dài hạn ngân hàng  Vay và nợ thuê tài chính tăng  Nguồn vốn tăng  Ghi vào bên Có TK

“Vay và nợ thuê tài chính” : 50.000.000.

- Trả nợ người bán  Nợ người bán giảm  Nguồn vốn giảm  Ghi vào bên Nợ TK “Phải trả cho

người bán” : 50.000.000.

 Kế toán ịnh khoản như sau:

Nợ TK “Phải trả cho người bán” : 50.000.000

Có TK “Vay và nợ thuê tài chính” : 50.000.000

 Phản ánh vào sơ ồ chữ T:

TK “Vay và nợ thuê tài chính” TK “Phải trả cho người bán”

Ví dụ 7: Dùng tiền gửi ngân hàng trả nợ người bán 300.000 .

Nghiệp vụ kinh tế này liên quan ến 2 ối tượng kế toán (hay 2 tài khoản): Tiền gửi ngân hàng và

Phải trả cho người bán.

- Dùng tiền gửi ngân hàng  Tiền gửi ngân hàng giảm  Tài sản giảm  Ghi vào bên Có TK “Tiền

gửi ngân hàng” : 300.000.

- Trả nợ người bán  Nợ người bán giảm  Nguồn vốn giảm  Ghi vào bên Nợ TK “Phải trả cho

người bán”: 300.000.

 Kế toán ịnh khoản như sau:

Nợ TK “Phải trả cho người bán” : 300.000

Có TK “Tiền gửi ngân hàng” : 300.000

 Phản ánh vào sơ ồ chữ T:

XXX

1.000.000 (1)

(1) 1.000.000

XXX

(2) 50.000.000

50.000.000 (2)

lOMoARcPSD|36244 503



TK “Tiền gửi ngân hàng” TK “Phải trả cho người bán”

Ví dụ 8: Vay ngắn hạn ngân hàng nhập quỹ tiền mặt 10.000.000 .

Nghiệp vụ này liên quan ến 2 ối tượng kế toán (hay 2 TK) ó là TK “Vay và nợ thuê tài chính” và TK “Tiền

mặt”.

- Vay ngắn hạn NH nhập quỹ  Vay và nợ thuê tài chính tăng  Nguồn vốn tăng  Ghi vào bên Có

TK “Vay và nợ thuê tài chính” : 10.000.000.

- Nhập quỹ tiền mặt  Tiền mặt tăng  Tài sản tăng  Ghi vào bên Nợ TK “Tiền mặt”:

10.000.000.

 Kế toán ịnh khoản như sau:

Nợ TK “Tiền mặt” : 10.000.000

Có TK “Vay và nợ thuê tài chính” : 10.000.000 

Phản ánh vào sơ ồ chữ T:

TK “Vay và nợ thuê tài chính” TK “Tiền mặt”

3.2.3.3. Các loại ịnh khoản

Tùy theo tính chất phức tạp của các quan hệ ối ứng giữa các tài khoản liên quan ến một nghiệp

vụ kinh tế phát sinh, người ta chia ịnh khoản ra làm hai loại: Định khoản giản ơn và ịnh khoản phức

tạp.

- Định khoản giản ơn: là ịnh khoản chỉ liên quan ến hai tài khoản kế toán (như các ịnh khoản ược

trình bày ở mục 3.2.3.2)

- Định khoản phức tạp: là ịnh khoản liên quan từ ba tài khoản kế toán trở lên. Thực chất, ịnh khoản

phức tạp là do ghép nhiều ịnh khoản giản ơn lại với nhau nhằm giảm bớt khối lượng ghi chép của kế

toán. Định khoản phức tạp có ba dạng:

+ Dạng 1: Ghi nợ 1 TK, ghi có nhiều TK

+ Dạng 2: Ghi nợ nhiều TK, ghi có một TK

+ Dạng 3: Ghi nợ nhiều TK, ghi có nhiều TK. Dạng này không nên tùy ý sử

dụng, bởi vì nó làm cho số liệu kế toán trở nên khó hiểu và không phản ánh rõ ràng quan hệ ối ứng

giữa các tài khoản với nhau.

Ví dụ 9: Mua nguyên vật liệu trả bằng tiền gửi ngân hàng 100.000 và trả bằng tiền mặt 200.000 .

Nghiệp vụ kinh tế này liên quan ến 3 ối tượng kế toán (hay 3 tài khoản) ó là TK “Nguyên vật liệu”, TK “Tiền

gửi ngân hàng” và TK “Tiền mặt”.

XXX

300.000 (3)

(3) 300.000

XXX

10.000.000 (4)

(4) 10.000.000

lOMoARcPSD|36244 503

- Mua Nguyên vật liệu  Nguyên vật liệu tăng  Tài sản tăng  Ghi vào bên Nợ TK “Nguyên vật

liệu” : 300.000.

- Trả bằng tiền gửi ngân hàng  Tiền gửi ngân hàng giảm  Tài sản giảm  Ghi vào bên Có TK “Tiền

gửi ngân hàng”: 10.000.000.

- Trả bằng tiền mặt  Tiền mặt giảm  Tài sản giảm  Ghi vào bên Có TK “Tiền mặt”:

10.000.000.

 Kế toán ịnh khoản như sau:

Nợ TK “Nguyên vật liệu” : 300.000

Có TK “Tiền gửi ngân hàng” : 100.000

Có TK “Tiền mặt”: 200.000

 Phản ánh vào sơ ồ chữ T:

Cũng nghiệp vụ trên ta có thể viết thành 02 ịnh khoản giản ơn sau:

(1) Mua nguyên vật liệu trả bằng tiền gửi ngân hàng 100.000 .

Nợ TK “Nguyên vật liệu” 100.000 Có TK

“Tiền gửi ngân hàng” 100.000 (2) Mua nguyên vật liệu trả bằng

tiền mặt 200.000 .

Nợ TK “Nguyên vật liệu” 200.000

Có TK “Tiền mặt” 200.000

3.3. Hệ thống tài khoản kế toán doanh nghiệp Việt Nam

3.3.1. Nội dung

Toàn bộ các tài khoản sử dụng trong kế toán hình thành nên hệ thống tài khoản kế toán. Các

ơn vị, tổ chức tùy thuộc theo lĩnh vực hoặc quy mô hoạt ộng mà phải tuân thủ theo một hệ thống tài

khoản kế toán thống nhất khác nhau. Chẳng hạn như:

− Tất cả các doanh nghiệp thuộc mọi lĩnh vực, mọi thành phần kinh tế trong cả nước áp dụng

Hệ thống tài khoản kế toán trong Chế ộ Kế toán doanh nghiệp ược ban hành kèm theo Thông tư

200/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính.

− Các ơn vị hành chính sự nghiệp áp dụng Hệ thống tài khoản trong Chế ộ kế toán hành chính

sự nghiệp ban hành theo quyết ịnh số 19/2006/QĐ-BTC ngày 30/03/2006 của Bộ Trưởng Bộ Tài

chính và sửa ổi bổ sung theo Thông tư 185/2010/TT-BTC của Bộ Tài chính.

− Hệ thống tài khoản trong các Chế ộ kế toán liên quan quy ịnh các nội dung cụ thể sau:

+ Số lượng, tên gọi, và số hiệu của các tài khoản ược sử dụng ể phản ánh các

ối tượng kế toán cụ thể.

TK “Tiền gửi ngân hàng”

“Tiền mặt”

TK “Nguyên vật liệu”

100.000

200.000

300.000

lOMoARcPSD|36244 503

+ Nội dung kinh tế, công dụng kinh tế của từng tài khoản (cấp 1, cấp 2)

+ Kết cấu từng tài khoản

+ Một số quan hệ ối ứng chủ yếu của các tài khoản.

(Số hiệu và tên gọi của các tài khoản trong hệ thống tài khoản kế toán doanh nghiệp ược ính kèm

phụ lục số 5) 3.3.2. Phân loại

Phân loại tài khoản là sắp xếp tài khoản theo từng loại, từng nhóm có những ặc tính giống

nhau, theo một tiêu chuẩn nhất ịnh. 3.3.2.1. Căn cứ theo nội dung kinh tế:

Tập hợp các tài khoản sử dụng trong kế toán ở các doanh nghiệp Việt nam hình thành một hệ

thống tài khoản. Hệ thống này ược nhà nước quy ịnh sử dụng chung cho các ngành sản xuất kinh

doanh gọi là hệ thống tài khoản kế toán thống nhất. Hệ thống tài khoản ược chia thành chín loại từ

loại 1 ến loại 9. Các tài khoản này là tài khoản ghi kép.

- Tài khoản cấp I ược ký hiệu 3 chữ số:

o Số ầu tiên : Cho biết tài khoản thuộc loại nào. o Số thứ hai:

Dùng ể chỉ số thứ tự của các nhóm trong một loại tài khoản nào ó.

o Số thứ ba: Dùng ể chỉ số thứ tự của các tài khoản cấp I trong một nhóm

tài khoản nào ó.

- Các tài khoản Cấp II ược ký hiệu bằng bốn chữ số: o Ba chữ số ầu là số hiệu của tài khoản

cấp I o Chữ số thứ tư là số hiệu của tài khoản cấp II trong tài khoản cấp I.

Theo Thông tư 200/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính, quy ịnh hệ thống tài khoản kế

toán Việt nam gồm có 09 loại:

- Loại 1,2: Tài sản

- Loại 3: Nợ phải trả

- Loại 4: Vốn chủ sở hữu

- Loại 5: Doanh thu

- Loại 6: Chi phí

- Loại 7: Thu nhập khác

- Loại 8: Chi phí khác

- Loại 9: Xác ịnh kết quả kinh doanh

3.3.2.2. Căn cứ theo mối quan hệ với các Báo cáo tài chính Theo

cách phân loại này, các tài khoản kế toán ược phân thành 3 loại:

- Các tài khoản thuộc bảng cân ối kế toán: từ TK loại 1 ến TK loại 4.

- Các tài khoản thuộc báo cáo kết quả kinh doanh: từ TK loại 5 ến TK loại 9.

Ví dụ

10:

Tài khoản

1111: Ti

ền

ặt (V

Đ)

Loại TK

Nhóm TK

TK cấp I

TK cấp II

lOMoARcPSD|36244 503

3.3.2.3. Căn cứ theo công dụng và kết cấu:

Tùy thuộc theo ối tượng kế toán cần phản ánh và giám ốc, các tài khoản khác nhau có công dụng

và kết cấu khác nhau. Công dụng của tài khoản kế toán thể hiện ở số liệu ghi chép trong tài khoản

phản ánh ược các chỉ tiêu kinh tế gì, có tác dụng giám ốc như thế nào ối với tình hình thực hiện các

chỉ tiêu kinh tế ó. Kết cấu tài khoản là nguyên tắc ghi chép bên nợ, bên có và số dư của tài khoản kế

toán.

Theo cách phân loại này, các tài khoản kế toán ược phân thành 3 loại: tài khoản chủ yếu, tài khoản

iều chỉnh và tài khoản nghiệp vụ.

(1) Loại tài khoản chủ yếu: những tài khoản thuộc loại này ược dùng ể phản ánh trực tiếp tình hình

vận ộng của tài sản theo giá trị và theo nguồn hình thành tài sản. Loại tài khoản chủ yếu có 03 nhóm

chính:

- Nhóm các tài khoản tài sản: là những tài khoản phản ánh giá trị tài sản (TK 211 “TSCĐ

hữu hình”, TK 111 “Tiền mặt”, TK 112 “Tiền gửi ngân hàng”, TK 152 “Nguyên liệu, vật

liệu”…). Số liệu kế toán phản ánh trong những tài khoản thuộc nhóm này có thể ối chiếu với

số liệu kiểm kê tài sản ịnh kỳ ể kiểm tra tính chính xác của số liệu ghi chép ở tài khoản (Nhóm

này còn có tên gọi là nhóm tài khoản kiểm kê). Công dụng chủ yếu của nhóm tài khoản này

là qua số liệu phản ánh trong tài khoản mà giám ốc tình hình sử dụng, dự trữ và bảo quản các

loại tài sản trong doanh nghiệp theo úng kế hoạch và chế ộ quy ịnh.

- Nhóm các tài khoản nguồn vốn: là những tài khoản phản ánh toàn bộ các loại nguồn vốn

hình thành nên tài sản của doanh nghiệp, bao gồm nợ phải trả và vốn chủ sở hữu. Công dụng

của nhóm tài khoản này là qua số liệu phản ánh trên tài khoản mà giám ốc chặt chẽ việc sử

dụng các nguồn vốn theo úng mục ích, úng chế ộ quy ịnh.

- Nhóm các tài khoản lưỡng tính: Là tài khoản vừa phản ánh tài sản, vừa phản ánh nguồn

vốn.

Số dư của tài khoản lưỡng tính có thể nằm bên nợ cũng có thể nằm bên có. Trên bảng CĐKT, số dư

tài khoản có thể nằm bên tài sản hoặc nguồn vốn. Phần lớn tài khoản lưỡng tính thuộc các tài khoản

phản ánh những nghiệp vụ về thanh toán.

▪ Tài khoản lưỡng tính thuộc nhóm nợ phải thu:

+ Bao gồm các TK 131 “Phải thu khách hàng”, TK 138 “Phải thu khác”. Cách phản

ánh lên tài khoản giống như các tài khoản tài sản khác nhưng số dư có thể nằm

bên nợ hoặc nằm bên có.

+ Giá trị của các TK này phản ảnh trên BCĐKT là tổng số dư nợ, có lấy theo sổ chi

tiết mở cho từng ối tượng (không bù trừ nợ có trên với số tổng cộng từ sổ chi

tiết). Tổng dư nợ ược phản ánh bên phần tài sản, tổng dư có ược phản ánh bên

phần nguồn vốn

▪ Tài khoản lưỡng tính thuộc nhóm tài khoản nợ ngắn hạn:

+ Bao gồm các TK 331 “Phải trả cho người bán”, TK 338 “Phải trả khác”, TK 333

“Thuế và các khoản phải nộp Nhà nước”, TK 334 “Phải trả người lao ộng”…Cách

ghi chép lên các tài khoản này giống như các tài khoản nguồn vốn khác nhưng số

dư có thể nằm bên nợ hoặc bên có.

+ Giá trị của các TK này phản ảnh trên BCĐKT là tổng số dư nợ, có lấy theo sổ chi

tiết mở cho từng ối tượng (không bù trừ nợ có trên với số tổng cộng từ sổ chi tiết).

Tổng dư nợ ược phản ánh bên phần tài sản, tổng dư có ược phản ánh bên phần

nguồn vốn

(2) Tài khoản iều chỉnh: là những tài khoản ược sử dụng ể phản ánh số liệu iều chỉnh tăng hoặc

giảm cho số liệu ã ược phản ánh ở các tài khoản chủ yếu nhằm cung cấp thông tin xác thực về tình

hình tài sản, nguồn vốn tại một thời iểm tính toán. Căn cứ vào công dụng cụ thể và kết cấu của tài

khoản, các tài khoản thuộc loại này chia làm 3 nhóm:

lOMoARcPSD|36244 503

- Nhóm các tài khoản iều chỉnh giảm tài sản: Thuộc nhóm này có 02 tài khoản: TK 214

“Hao mòn TSCĐ” và TK 229 “Dự phòng tổn thất tài sản”. Công dụng của nhóm tài khoản này là iều

chỉnh giảm giá trị tài sản (so với giá gốc) ể cung cấp số liệu xác thực về tình hình tài sản tại thời iểm

lập báo cáo. Kết cấu các tài khoản thuộc nhóm này ngược lại với kết cấu của tài khoản ược nó iều

chỉnh. Những tài khoản này khi ưa vào Bảng cân ối kế tóan phải ghi số âm.

TK 214, 229

SPS Giảm

SDĐK: xxx

SPS Tăng

Cộng phát sinh giảm

Cộng phát sinh tăng

SDCK: xxx

- Nhóm tài khoản iều chỉnh giảm nguồn vốn: Thuộc nhóm này trong hệ thống tài khoản doanh

nghiệp hiện hành chỉ có TK 419 “Cổ phiếu quỹ”. Công dụng của nhóm này là iều chỉnh giảm vốn

chủ sở hữu theo mệnh giá của các cổ phiếu ã phát hành nhưng ược doanh nghiệp mua lại. Số dư có

của các tài khoản này ược trình bày ở phần nguồn vốn trong Bảng CĐKT, nhưng phải ghi số âm

(ghi trong ngoặc ơn)

- Nhóm tài khoản iều chỉnh tăng, giảm nguồn vốn: Thuộc nhóm này bao gồm các tài khoản: TK

412 “Chênh lệch ánh giá lại tài sản”, TK 413 “Chênh lệch tỷ giá hối oái”, TK 421 “Lợi nhuận sau

thuế chưa phân phối”. Công dụng của nhóm các tài khoản này là iều chỉnh tăng, hoặc giảm vốn chủ

sở hữu do chênh lệch tăng, giảm tài sản (TK 412, TK 413) hoặc là do lời (lỗ) từ hoạt ộng kinh doanh

(TK 421). Các TK 412, 413 khi iều chỉnh tăng giảm nguồn vốn sẽ ối ứng iều chỉnh trực tiếp vào giá

trị tài sản liên quan (tăng, hoặc giảm giá trị tài sản) nên còn ược gọi là nhóm tài khoản iều chỉnh trực

tiếp giá trị tài sản.

Các tài khoản này có số dư có hoặc số dư nợ:

+ Số dư nợ phản ánh giá trị nguồn vốn chủ sở hữu bị giảm tại thời iểm lập Bảng CĐKT, ược ghi âm bên

phần nguồn vốn của Bảng CĐKT.

+ Số dư có phản ánh giá trị nguồn vốn chủ sở hữu ược tăng lên tại thời iểm lập Bảng CĐKT, và ược

ghi bình thường bên phần nguồn vốn của Bảng CĐKT Các tài khoản này ược ghi chép như sau:

Nợ Tài khoản 412,413,421 Có

SDĐK: xxx

(làm giảm giá trị nguồn vốn chủ sở hữu)

SDĐK: xxx

(làm tăng giá trị nguồn vốn chủ sở hữu)

Cộng phát sinh nợ

Cộng phát sinh có

“Cổ phiếu quỹ”

419

ĐK

xxx

SPS

Tăng

SPS

Giảm

Cộng phát sinh tăng

Cộng phát sinh giảm

SDCK

: xxx

lOMoARcPSD|36244 503

SDCK: xxx

- Nhóm tài khoản iều chỉnh giảm doanh thu bán hàng: Nhóm này có TK 521 “Các khoản giảm

trừ doanh thu” dùng ể phản ánh các khoản chiết khấu thương mại, hàng bán bị trả lại và hàng bị giảm

giá phát sinh trong quá trình bán hàng và cung cấp dịch vụ, lao vụ.

Cách ghi chép vào tài khoản của các tài khoản này ngược với cách ghi chép vào tài khoản doanh thu:

Nợ TK 521 “Các khoản giảm trừ doanh thu” Có

Không có số

dư cuối kỳ

(3) Tài khoản nghiệp

vụ: Loại tài khoản này gồm các tài khoản phản ánh tình hình doanh thu, chi phí và kết quả hoạt ộng.

Căn cứ vào công dụng và kết cấu của tài khoản, loại tài khoản này gồm các nhóm sau:

- Tài khoản tập hợp và phân phối: Nhóm này gồm các tài khoản dùng ể tập hợp chi phí cho cùng

một mục ích như TK 621 “Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp”, TK 622 “Chi phí nhân công trực tiếp”,

TK 642 “Chi phí quản lý doanh nghiệp”,… sau ó tiến hành phân bổ chi phí cho các ối tượng có liên

quan. Kết cấu của nhóm các tài khoản này là kết cấu của tài khoản chi phí ã trình bày ở phần trên.

- Tài khoản phân bổ và dự toán: Nhóm này gồm các tài khoản dùng ể phản ánh một số các loại

chi phí mà giữa thời gian phát sinh chi phí với thời gian chi phí thực sự phục vụ cho hoạt ộng sản

xuất kinh doanh không phù hợp với nhau, thuộc nhóm này gồm các tài khoản phân bổ chi phí và dự

toán chi phí.

• Tài khoản phân bổ chi phí: phản ánh các chi phí phát sinh một lần nhưng có liên quan tới

hoạt ộng sản xuất, kinh doanh của nhiều kỳ hạch toán, nên chưa thể tính hết vào chi phí sản xuất, kinh

doanh trong kỳ này mà ược tính cho hai hay nhiều kỳ hạch toán tiếp theo.

Thuộc loại tài khoản này có TK 242 “Chi phí trả trước”.

TK 242 “Chi phí trả trước”

SDĐK: Chi phí trả trước chưa phân bổ

vào ầu kỳ

Các khoản chi phí trả trước thực tế phát

sinh

Các khoản chi phí trả trước ược vào chi phí

sản xuất kinh doanh trong kỳ hạch toán

Cộng phát sinh tăng

Cộng phát sinh giảm

SDCK: Chi phí trả trước chưa phân bổ

còn cuối kỳ

- Tài khoản dự toán chi phí: Là tài khoản ược sử dụng ể phản ánh các chi phí phát sinh trong dự

toán. Thuộc loại này có TK 335 “Chi phí phải trả”. TK 335 dùng ể phản ánh các khoản ược ghi nhận

là chi phí hoạt ộng sản xuất, kinh doanh trong kỳ nhưng thực tế chưa phát sinh, mà sẽ phát sinh trong

kỳ tới hoặc trong nhiều kỳ sau, ể khi chi phí phát sinh thực tế không gây ra ột biến cho chi phí sản

xuất, kinh doanh.

TK 335 “Chi phí phải trả”

SPS Tăng

SPS Giảm

Cộng phát sinh tăng

Cộng phát sinh giảm

lOMoARcPSD|36244 503

Chi phí thực tế phát sinh thuộc nội

dung chi phí phải trả ã trích trước

SDĐK: Chi phí phải trả lúc ầu kỳ

Trích trước chi phí phải trả

Cộng phát sinh tăng

Cộng phát sinh giảm

SDCK: chi phí phải trả lúc cuối kỳ

(4) Tài khoản tính giá thành: là những tài khoản dùng ể tổng hợp chi phí phục vụ cho việc tính giá

thành. Thuộc loại này bao gồm các tài khoản: TK 154 “Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang”, TK

241 “Xây dựng cơ bản dở dang”, TK 631 “Giá thành sản xuất”.

- TK 154: Tài khoản này dùng ể tổng hợp chi phí sản xuất, phục vụ cho việc tính giá thành sản

phẩm, lao vụ ở những doanh nghiệp áp dụng phương pháp kê khai thường xuyên trong hạch toán

hàng tồn kho.

- TK 631: TK dùng ể tổng hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm, dịch vụ, lao vụ ở những

doanh nghiệp áp dụng phương pháp kiểm kê ịnh kỳ khi hạch toán hàng tồn kho.

- TK 241: TK dùng ể phản ánh chi phí ầu tư XDCB (bao gồm công tác mua sắm TSCĐ và ầu tư

XDCB) và tình hình quyết toán công trình, quyết toán vốn ầu tư ở các doanh nghiệp có tiến hành ầu

tư XDCB, tình hình chi phí sửa chữa lớn TSCĐ của doanh nghiệp.

Các tài khoản này có kết cấu như sau:

154 “CPSX kinh doanh dở dang”

SDĐK: CP SX KD dở dang ầu kỳ

Tập hợp chi phí liên quan

phát sinh trong kỳ

Kết chuyển giá thành sản

phẩm hoàn thành

Cộng phát sinh tăng

Cộng phát sinh giảm

SDCK: CP SX KD dở dang cuối kỳ

Riêng TK 631: Không có số dư cuối kỳ. Trong trường hợp doanh nghiệp hạch toán hàng tồn

kho theo phương pháp kiểm kê ịnh kỳ, chi phí sản xuất còn dở dang cuối kỳ sẽ ược kết chuyển từ TK

631 sang TK 154.

(5) Tài khoản so sánh: là những tài khoản dùng ể tập hợp các loại thu nhập, so sánh doanh thu và

chi phí ể ánh giá kết quả kinh doanh. Thuộc loại này gồm các tài khoản loại 5, 7, 9. Kết cấu của TK

loại 5, 7 là kết cấu của tài khoản doanh thu, kết cấu của tài khoản loại 9 là kết cấu của tài khoản xác

ịnh kết quả kinh doanh ã ược trình bày ở phần trên.

3.4. Kế toán tổng hợp, kế toán chi tiết

3.4.1. Khái niệm

Kế toán tổng hợp là việc ghi chép, phản ánh tình hình biến ộng của tài sản, nguồn vốn và các

hoạt ộng của ơn vị một cách tổng quát trên các tài khoản cấp 1 nhằm phục vụ cho việc báo cáo tài

chính ịnh kỳ.

Do yêu cầu quản lý, nhiều trường hợp cần phải có những số liệu chi tiết hơn như nguyên vật

liệu cần biết nguyên vật liệu chính, nguyên vật liệu phụ, nhiên liệu… thậm chí còn phải biết tên gọi,

lOMoARcPSD|36244 503

quy cách, giá cả.. của từng nguyên vật liệu hay ối với tài sản cố ịnh cần biết thêm chi tiết về tính năng,

công suất, thời gian sử dụng, nơi sử dụng...

Tổ chức việc ghi chép, phản ánh tình hình biến ộng của tài sản, nguồn vốn và các hoạt ộng của

ơn vị một cách chi tiết theo yêu cầu quản lý ối với các ối tượng ã ược hạch toán tổng hợp ược gọi là

kế toán chi tiết. Kế toán chi tiết ược tiến hành trên trên các tài khoản cấp 2 và trên các sổ chi tiết nhằm

phục vụ cho việc quản lý của ơn vị. Trong ó:

+ Tài khoản cấp 2: là hình thức kế toán chi tiết số liệu ã ược phản ánh trên tài khoản cấp 1, ví

dụ tài khoản cấp 1 “Tài sản cố ịnh hữu hình” ược xây dựng các tài khoản cấp 2 như: nhà cửa, vật kiến

trúc; máy móc, thiết bị; phương tiện vận tải, truyền dẫn; thiết bị, dụng cụ quản lý; cây lâu năm, súc

vật làm việc và cho sản phẩm; tài sản cố ịnh khác.

+ Sổ chi tiết: là hình thức kế toán chi tiết số liệu ã ược phản ánh trong tài khoản cấp 1 hoặc

cấp 2. Ví dụ tài khoản cấp 1 “nguyên liệu, vật liệu” ược kế toán chi tiết trên các sổ chi tiết nguyên

liệu chính; vật liệu phụ; nhiên liệu; phụ tùng thay thế; vật liệu và thiết bị xây dựng cơ bản; vật liệu

khác…

Kế toán tổng hợp và kế toán chi tiết phải ược tiến hành ồng thời nghĩa là khi nghiệp vụ kinh tế

phát sinh kế toán lập ịnh khoản và căn cứ vào ịnh khoản ể ghi tổng hợp vào các tài khoản cấp 1, nếu

nghiệp vụ này cần kế toán chi tiết thì ồng thời phải ghi vào các tài khoản cấp 2

hoặc các sổ kế toán chi tiết ược mở cho ối tượng kế toán ó.

Ví dụ 11: Tại một doanh nghiệp có các tài liệu ược tập hợp lại như sau:

- Số dư ngày 31/12/N của TK 152 “Nguyên liệu, vật liệu”: 106.500.000, chi tiết:

+ Vật liệu chính: 100.000.000

o Vải cotton 3.200 mét x 20.000/mét = 64.000.000

o Vải kaki lụa 900 mét x 40.000 /mét = 36.000.000

+ Vật liệu phụ: 6.500.000

- Trong tháng 01/N+1 phát sinh các nghiệp vụ:

1. Ngày 10/01 mua nhập kho chưa thanh toán:

- Vải cotton 800 mét x 20.000 /mét = 16.000.000

- Vải kaki lụa 100 mét x 40.000 /mét = 4.000.000

2. Ngày 15/01 xuất dùng sản xuất sản phẩm:

- Vải cotton 3.000 mét x 20.000/mét = 60.000.000

- Vải kaki lụa 500 mét x 40.000 /mét = 20.000.000

- Vật liệu phụ 5.000.000

Tình hình trên ược phản ánh vào tài khoản tổng hợp 152 “Nguyên liệu, vật liệu” và các tài

khoản chi tiết (tiểu khoản) nguyên vật liệu chính, nguyên vật liệu phụ; các sổ chi tiết vải cotton và

vải kaki lụa như sau: Nợ TK 152 “Nguyên liệu, vật liệu” Có

SDĐK: 106.500.000

(1) 20.000.000

85.000.000 (2)

20.000.000

85.000.000

SDĐK: 41.500.000

lOMoARcPSD|36244 503

Nợ “Vật liệu chính” Có

SDĐK: 100.000.000

(1) 20.000.000

80.000.000 (2)

20.000.000

80.000.000

SDCK: 40.000.000

Nợ “Vật liệu phụ” Có

SDĐK: 6.500.000

5.000.000 (2)

5.000.000

SDCK: 1.500.000

SỔ CHI TIẾT VẬT LIỆU CHÍNH

Tên vật liệu: Vải cotton

Nhãn hiệu, quy cách:……………………………………. ĐVT: mét –1.000

Chứng từ

Diễn giải

ối

ứng

Đơn

giá

Nhập

Xuất

Tồn

Số

Ngày

Số

lượng

Thành

tiền

Số

lượng

Thành

tiền

Số

lượng

Thành

tiền

Số dư ầu kỳ

3.200

64.000

…

10/01

Mua vào

331

800

16.000

…

15/01

Xuất dùng

621

3.000

60.000

Cộng SPS

800

16.000

3.000

60.000

Số dư cuối kỳ

1.000

20.000

SỔ CHI TIẾT VẬT LIỆU CHÍNH

Tên vật liệu: Kaki lụa

Nhãn hiệu, quy cách:……………………………………. ĐVT: mét –1.000

Chứng từ

Diễn giải

ối

ứng

Đơn

giá

Nhập

Xuất

Tồn

Số

Ngày

Số

lượng

Thành

tiền

Số

lượng

Thành

tiền

Số

lượng

Thành

tiền

Số dư ầu kỳ

900

36.000

…

10/01

Mua vào

331

100

4.000

…

15/01

Xuất dùng

621

500

20.000

Cộng SPS

100

4.000

500

20.000

Số dư cuối kỳ

500

20.000

3.4.2. Đặc iểm của kế toán tổng hợp và kế toán chi tiết -

Kế toán tổng hợp:

lOMoARcPSD|36244 503

+ Việc tiến hành kế toán tổng hợp tại ơn vị mang tính pháp lệnh.

+ Nhà nước quy ịnh bắt buộc về mẫu sổ, nội dung và phương pháp ghi chép + Sử

dụng một loại thước o duy nhất: thước o tiền tệ.

- Kế toán chi tiết:

+ Việc thực hiện kế toán chi tiết không mang tính pháp lệnh.

+ Nhà nước chỉ quy ịnh mang tính hướng dẫn ối với các loại sổ, thẻ chi tiết.

+ Sử dụng nhiều loại thước o, nhưng thước o chủ yếu là tiền tệ.

3.4.3. Mối quan hệ giữa kế toán tổng hợp và kế toán chi tiết

Kế toán tổng hợp và kế toán chi tiết phải tiến hành ồng thời và có quan hệ rất mật thiết. Mối

quan hệ ó thể hiện ở chỗ:

Số dư của tài khoản cấp 1 = Số dư của tất cả các tài khoản cấp 2 hoặc

= Số dư của tất cả các sổ chi tiết

Số PS nợ hay có của TK cấp 1 = Số PS nợ hay có của tất cả các tài khoản cấp 2

= Số PS nợ hay có của tất cả các sổ chi tiết

3.4.4. Kiểm tra ối chiếu số liệu giữa kế toán tổng hợp và kế toán chi tiết

Vào cuối kỳ, trước khi làm báo cáo tài chính, kế toán phải tiến hành kiểm tra số liệu ghi chép. Căn

cứ vào vào mối quan hệ số liệu giữa kế toán tổng hợp và kế toán chi tiết, việc kiểm tra ược tiến hành

bằng cách lập bảng kiểm tra, gọi là bảng tổng hợp chi tiết (còn gọi là bảng chi tiết số phát sinh).

Bảng tổng hợp chi tiết cũng ược sử dụng ể kiểm tra thông qua việc ối chiếu số dư ầu kỳ, số phát

sinh trong kỳ, số dư cuối kỳ. Ngoài chỉ tiêu bằng tiền là chủ yếu, tùy thuộc theo ặc iểm của từng ối

tượng kế toán mà bảng này còn có thêm các chỉ tiêu khác như chỉ tiêu hiện vật. Nói cách khác, kết

cấu của bảng tổng hợp chi tiết phụ thuộc vào tính chất của ối tượng kế toán và yêu cầu quản lý kinh

tế ối với ối tượng kế toán ấy.

Mẫu bảng tổng hợp chi tiết ối với các tài khoản phải thu, phải trả

BẢNG TỔNG HỢP CHI TIẾT TK ….

ĐVT: ……..

Tên ( ối

tượng)

Số dư ầu kỳ

Số phát sinh trong kỳ

Số dư cuối kỳ

Nợ

Có

Nợ

Có

Nợ

Có

Tổng cộng

Mẫu bảng tổng hợp chi tiết ối với các tài khoản hàng tồn kho

BẢNG TỔNG HỢP CHI TIẾT

TK Nguyên liệu, vật liệu ĐVT: …..

Tên

( ối tượng)

Đơn

vị

tính

Tồn ầu kỳ

Số phát sinh trong kỳ

Tồn cuối kỳ

Số

lượng

Thành

tiền

Nhập

Xuất

Số

lượng

Thành

tiền

Số

lượng

Thành

tiền

Số

lượng

Thành

tiền

lOMoARcPSD|36244 503

Tổng cộng

- Phương pháp lập bảng:

+ Lấy số liệu từ các tài khoản cấp 2, hoặc sổ chi tiết có liên quan ể ghi vào bảng

+ Số liệu mỗi tài khoản cấp 2 hoặc mỗi sổ chi tiết ược ghi vào một dòng trên bảng +

Cộng số liệu các cột

- Phương pháp kiểm tra ối chiếu:

Thực hiện kiểm tra bằng cách ối chiếu giữa số liệu của kế toán tổng hợp (số liệu trên sổ cái) và kế

toán chi tiết (số liệu trên bảng tổng hợp chi tiết) căn cứ trên mối quan hệ giữa kế toán tổng hợp và

kế toán chi tiết.

Ví dụ 12: Lấy số liệu từ ví dụ 11, ta lập ược bảng sau

BẢNG TỔNG HỢP CHI TIẾT NGUYÊN LIỆU, VẬT LIỆU

ĐVT:1.000

Tên vật liệu

Đơn

vị

tính

Tồn ầu kỳ

Số phát sinh trong kỳ

Tồn cuối kỳ

Số

lượng

Thành

tiền

Nhập

Xuất

Số

lượng

Thành

tiền

Số

lượng

Thành

tiền

Số

lượng

Thành

tiền

Vật liệu chính

100.000

20.000

80.000

40.000

- Vải cotton

Mét

3.200

64.000

800

16.000

3.000

60.000

1.000

20.000

- Vải kaki lụa

Mét

900

36.000

100

4.000

500

20.000

500

20.000

Vật liệu phụ

6.500

5.000

1.500

Cộng

106.500

20.000

85.000

41.500

3.5. Mối quan hệ giữa Tài khoản và Bảng Cân ối kế toán

Bảng Cân ối kế toán và tài khoản là hai phương pháp kế toán dùng ể phản ánh ối tượng của mình,

nhưng lại phản ánh ở các phạm vi và góc ộ khác nhau. Bảng cân ối kế toán trình bày khái quát toàn

bộ tài sản, nguồn vốn của doanh nghiệp tại một thời iểm nhất ịnh, còn tài khoản lại phản ánh cụ thể

tình hình và sự biến ộng của từng loại tài sản, nguồn vốn, doanh thu, chi phí một cách thường xuyên,

liên tục. Chính sự khác nhau ó làm cho số liệu của Bảng CĐKT và tài khoản có tác dụng bổ sung lẫn

nhau ể phản ánh và giám ốc toàn diện tình hình tài chính, tình hình hoạt ộng kinh doanh của doanh

nghiệp.

Về mặt nghiệp vụ ghi chép, mối quan hệ giữa hai phương pháp này thể hiện ở các mặt sau:

- Đầu kỳ: Căn cứ vào Bảng CĐKT ược lập vào cuối kỳ trước cũng như danh mục sổ kế toán ã có

ể mở các tài khoản tương ứng nhằm theo dõi từng loại tài sản, nguồn vốn, doanh thu, chi phí… Số dư ầu

kỳ của các tài khoản phản ánh tài sản và nguồn vốn ược lấy từ Bảng CĐKT lập vào cuối kỳ trước.

- Trong kỳ: Các nghiệp vụ kinh tế phát sinh ược phản ánh lên các tài khoản tài sản, nguồn vốn,

doanh thu, chi phí có liên quan theo quan hệ ối ứng tài khoản.

- Cuối kỳ:

lOMoARcPSD|36244 503

Kết chuyển chi phí sản xuất ể tổng hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm (tài

khoản chi phí không có số dư cuối kỳ).

Kết chuyển doanh thu, chi phí, xác ịnh kết quả kinh doanh, kết chuyển lời (hoặc lỗ) sang

tài khoản lợi nhuận chưa phân phối (tài khoản doanh thu, chi phí, xác ịnh kết quả không có

số dư cuối kỳ).

Tính số dư cuối kỳ của các tài khoản phản ánh tài sản và nguồn vốn. Số dư cuối kỳ chính

là cơ sở ể lập Bảng cân ối kế toán mới cho cuối kỳ ó.

Ví dụ 12: Tại một doanh nghiệp vào ngày 31/12/N có Bảng cân ối kế toán như sau:

BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN

Ngày 31 tháng 12 năm N

ĐVT: 1.000 Đ

TÀI SẢN

SỐ TIỀN

NGUỒN VỐN

SỐ TIỀN

A.TÀI SẢN NGẮN HẠN

300.000

C. NỢ PHẢI TRẢ

200.000

Tiền mặt

100.000

Phải trả cho người bán

80.000

Nguyên vật liệu

200.000

Vay và nợ thuê tài chính

120.000

B. TÀI SẢN DÀI HẠN

700.000

D.VỐN CHỦ SỞ HỮU

800.000

Tài sản cố ịnh hữu hình

700.000

Vốn ầu tư của chủ sở hữu

800.000

Tổng cộng tài sản

1.000.000

Tổng cộng nguồn vốn

1.000.000

Trong tháng 01/N+1 có phát sinh các nghiệp vụ như sau: (ĐVT: 1.000Đ) 1)

Vay ngắn hạn ngân hàng trả nợ cho người bán 80.000.

2) Nhập kho nguyên vật liệu chưa trả tiền cho người bán 100.000.

3) Trả nợ vay ngắn hạn bằng tiền mặt 60.000.

4) Nhà nước cấp một tài sản cố ịnh trị giá 600.000.

Yêu cầu:

a. Mở và ghi số dư ầu kỳ các tài khoản.

b. Lập ịnh khoản và phản ánh vào sơ ồ tài khoản chữ T.

c. Lập Bảng CĐKT tháng 01/N+1.

Trình tự kế toán hạch toán như sau:

Căn cứ vào các khoản mục trên Bảng CĐKT ngày 31/12/Nvà danh mục các sổ kế toán ã mở

năm N, vào ngày 01/01/N+1 kế toán mở các tài khoản và ghi số dư ầu kỳ vào các tài khoản (Xem sơ

ồ tài khoản ở bên dưới).

Căn cứ vào các nghiệp vụ kinh tế phát sinh trong tháng 01/N+1, kế toán lập ịnh khoản:

(1) Nợ TK 331 “Phải trả người bán”: 80.000

Có TK 341 “Vay và nợ thuê tài chính” 80.000

(2) Nợ TK 152 “Nguyên vật liệu”: 100.000

Có TK 331 “Phải trả cho người bán”: 100.000

(3) Nợ TK 341 “Vay và nợ thuê tài chính”: 60.000

Có TK 111 “Tiền mặt”: 60.000

(4) Nợ TK 211 “TSCĐ hữu hình”: 600.000

lOMoARcPSD|36244 503

Có TK 411 “Vốn ầu tư của chủ sở hữu”: 600.000

Căn cứ vào các ịnh khoản ã lập ể ghi vào các tài khoản có liên quan, cuối ngày 31/01/N+1 khóa sổ

cộng số phát sinh và tính số dư cuối kỳ của các tài khoản:

TK 111 “Tiền mặt” TK 331 “Phải trả người bán”

SDĐK: 100.000

SDĐK: 80.000

100.000 (2)

100.000

SDCK: 40.000 SDCK:

100.000

TK 152 “Nguyên vật liệu”

TK 341 “Vay và nợ

thuê tài chính”

SDĐK: 200.000

SDĐK: 120.000

(2) 100.000

80.000 (1)

100.000 80.000

Kiểm tra lại số liệu, căn cứ vào số dư cuối kỳ của các tài khoản kế toán lập bảng cân ối kế toán

ngày 31/01/N+1:

BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN

Ngày 31 tháng 01 năm N+1

ĐVT: 1.000 Đ

TÀI SẢN

SỐ TIỀN

NGUỒN VỐN

SỐ TIỀN

A.TÀI SẢN NGẮN HẠN

340.000

C. NỢ PHẢI TRẢ

240.000

Tiền mặt

40.000

Phải trả cho người bán

100.000

Nguyên vật liệu

300.000

Vay và nợ thuê tài chính

140.000

B. TÀI SẢN DÀI HẠN

1.300.000

D.VỐN CHỦ SỞ HỮU

1.400.000

Tài sản cố ịnh hữu hình

1.300.000

Vốn ầu tư của chủ sở hữu

1.400.000

Tổng cộng tài sản

1.640.000

Tổng cộng nguồn vốn

1.640.000

3.6. Kiểm tra số liệu ghi chép phản ánh trên tài khoản

Vào cuối kỳ, trước khi làm báo cáo tài chính, kế toán phải tiến hành kiểm tra số liệu ghi

chép ở tài khoản kế toán. Việc ối chiếu, kiểm tra này thường ược thực hiện bằng cách lấy số liệu ã

ghi chép ở các tài khoản kế toán ể lập Bảng cân ối số phát sinh (hay còn gọi là bảng cân ối tài

khoản). Khi lập Bảng Cân ối số phát sinh (bảng cân ối tài khoản) cần phải ảm bảo 3 cặp cân ối sau:

Tổng số dư Nợ ầu kỳ = Tổng số dư Có ầu kỳ

Tổng số phát sinh Nợ trong kỳ = Tổng số phát sinh Có trong kỳ

Tổng số dư Nợ cuối kỳ = Tổng số dư Có cuối kỳ

60.000 (3) (1) 80.000

60.000 80.000

(3) 60.000

60.000

SDCK: 300.000

SDCK: 140.000

TK 211 “TSCĐ hữu hình”

TK 411 “Vốn ầu tư của chủ sở hữu”

SDĐK:

700.000

(4) 600.000

600.000

SDCK: 1.300.000

SDĐK:

800.000

600.000 (4)

600.000

SDCK: 1.400.000

lOMoARcPSD|36244 503

Tuy nhiên, thông qua Bảng cân ối số phát sinh kế toán sẽ không phát hiện ược sai sót do ghi

chép trong các trường hợp như: ghi trùng nghiệp vụ, bỏ sót nghiệp vụ, ghi sai quan hệ ối ứng tài

khoản…

BẢNG CÂN ĐỐI SỐ PHÁT SINH

Tháng … năm …

Số hiệu tài

khoản

Tên tài khoản

kế toán

Số dư ầu tháng

Số phát sinh

trong tháng

Số dư cuối tháng

Nợ

Có

Nợ

Có

Nợ

Có

Tổng cộng

- Phương pháp lập bảng:

+ Lấy số liệu của tất cả các tài khoản ể ghi vào bảng.

+ Số liệu của mỗi tài khoản ược ghi vào một dòng trên bảng.

• Cột A, B: Dùng ể ghi số hiệu và tên của tài khoản ược phản ảnh ở dòng ó.

• Cột 1, 2: Số liệu ghi vào cột này ược lấy từ số dư cuối kỳ của kỳ trước. Nếu số dư bên nợ thì

ghi vào cột nợ hoặc bên có thì ghi vào cột có.

• Cột 3, 4: Lấy tổng số phát sinh trong kỳ này của tài khoản ể ghi vào. Tổng số phát sinh bên

Nợ ghi vào cột Nợ. Tổng số phát sinh bên Có ghi vào cột Có.

• Cột 5, 6: Số liệu ghi vào cột này căn cứ vào kết quả tính ược khi khoá sổ cuối tháng của từng

tài khoản. Tài khoản có số dư bên Nợ thì ghi vào bên cột nợ, hoặc dư Có thì ghi vào cột Có.

+ Sau khi ghi xong, tính tổng cộng số liệu của các cột và ghi vào dòng tổng cộng.

- Phương pháp kiểm tra ối chiếu:

+ Đối chiếu từng cặp số ở dòng tổng cộng: Đầu kỳ, phát sinh, cuối kỳ. Kiểm tra tính cân bằng

của từng cặp Nợ và Có (Số dư ầu kỳ Nợ - Có, Số phát sinh trong kỳ Nợ - Có, Số dư cuối kỳ

Nợ - Có).

+ Trường hợp số liệu không cân ối, kế toán phải xem xét lại quá trình ghi chép.

Ví dụ 13: Tiếp theo ví dụ 12, lập bảng cân ối số phát sinh tháng 01/N+1.

BẢNG CÂN ĐỐI SỐ PHÁT SINH

Tháng 01 năm N+1

ĐVT: 1.000 Đ

Số

hiệu

Tên TK

Số dư ầu kỳ

Số PS trong kỳ

Số dư cuối kỳ

Nợ

Có

Nợ

Có

Nợ

Có

111

Tiền mặt

100.000

60.000

40.000

152

Nguyên vật liệu

200.000

100.000

300.000

211

Tài sản cố ịnh

700.000

600.000

1.300.000

331

Phải trả cho người bán

80.000

100.000

341

Vay và nợ thuê tài chính

120.000

60.000

80.000

140.000

411

Vốn ầu tư của chủ SH

800.000

600.000

1.400.000

Tổng cộng

1.000.000

840.000

1.640.000

lOMoARcPSD|36244 503

BÀI TẬP TÌNH HUỐNG

1. Công ty Anh Quân ược tặng một máy photocopy RICOH, ưa vào sử dụng cho bộ phận văn

phòng. Theo bạn, kế toán có hạch toán tăng nguồn vốn hay không? Vì sao ?

2. Công ty TNHH Hoàng Long có một khoản nợ phải trả cho ơn vị khác ã quá thời hạn phải trả

(từ năm 2004) nhưng không liên hệ ược với chủ nợ, Công ty ã thực hiện nhiều biện pháp liên

hệ ể tìm và trả nợ nhưng ến nay vẫn không thu thập ược thêm bất kỳ thông tin nào về chủ nợ.

Theo bạn kế toán xử lý như thế nào?

3. Công ty TMSX Nhật Thành ký hợp ồng thuê nhà 12 tháng với chủ nhà từ tháng 11/2017,

tháng 12/2017 Công ty chuyển khoản trả tiền thuê nhà tháng 11, 12/2017 và một tháng ặt cọc

là 75.000.000 . Theo bạn kế toán hạch toán như thế nào?

4. Kim Ngân là kế toán tổng hợp tại Công ty Cổ phần Thành Tâm, một công ty chuyên hoạt ộng

trong lãnh vực xây dựng. Vào ngày 10/4/N, Kim Ngân ến hạn phải trình báo cáo tài chính quý

1 cho ban giám ốc và hội ồng quản trị, tuy nhiên trên bảng cân ối tài khoản, tổng số dư nợ vẫn

thấp hơn tổng dư có cuối kỳ 1.000.000 mà chưa xác ịnh ược lý do. Để kịp nộp báo cáo vào

lúc 16g cùng ngày, Kim Ngân quyết ịnh tạm thời iều chỉnh số liệu ể tổng dư nợ bằng tổng dư

có bằng cách cộng giá trị chênh lệch này vào tài khoản tài sản cố ịnh hữu hình. Quyết ịnh

chọn tài khoản tài sản cố ịnh hữu hình xuất phát từ chỗ ây là một trong các tài khoản có số dư

lớn nhất, do ó cũng là tài khoản dễ sai sót nhất. Kim Ngân cho rằng chênh lệch này không ảnh

hưởng ến quyết ịnh của bất kỳ ai và cô cũng hy vọng rằng vài ngày sau sẽ tìm ra nguyên nhân

chênh lệch và sửa chữa lại báo cáo tài chính. Theo bạn, Kim Ngân làm như vậy úng hay sai ?

Nếu không dấu chênh lệch như trên thì Kim Ngân có thể xử lý sai sót này như thế nào ?

5. Đọc báo cáo tài chính năm 2018 của Công ty Cổ phần Thủy Sản Mekong (tải từ trên web của

Sở giao dịch chứng khoán TP.HCM (www.hsx.vn), mã chứng khoán AAM) và trình bày quan

iểm của các bạn về các vấn ề sau:

+ Khoản mục “Đầu tư ngắn hạn” – Mã số 120 trên Bảng cân ối kế toán có giá trị cuối năm

2018 là 4.134.266.000 , ược thuyết minh ở mục V.2 trên Bảng Thuyết minh báo cáo

tài chính chi tiết thành: Đầu tư vào cổ phiếu Công ty cổ phần chứng khoán Âu Việt,

Cổ phiếu Tập oàn Bảo Việt….. Theo bạn, kế toán sẽ áp dụng tài khoản trong hệ thống

tài khoản kế toán như thế nào ể vừa ảm bảo tuân thủ úng chế ộ kế toán vừa ảm bảo

cung cấp thông tin tổng hợp, chi tiết như trên hai báo cáo: Bảng cân ối kế toán và Bảng

thuyết minh báo cáo tài chính ? Số liệu ở khoản mục “Đầu tư ngắn hạn” có mối quan

hệ như thế nào với phần thuyết minh V.2 trên Bảng Thuyết minh báo cáo tài chính ?

+ Giá vốn hàng bán năm 2018 là 285.749.219.900 trên Báo cáo kết quả hoạt ộng kinh

doanh ược thuyết minh ở mục VI.2 trên Bảng thuyết minh báo cáo tài chính hợp nhất

chi tiết thành: chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sản

xuất chung, chi phí sản xuất dở dang ầu kỳ, chi phí sản xuất dở dang cuối kỳ, tổng giá

thành sản xuất trong năm, thành phẩm tồn kho ầu năm, thành phẩm tồn kho cuối năm.

Theo bạn, ể có các thông tin như ã trình bày trên các báo cáo tài chính này, kế toán

của công ty Cổ phần Mekong ã phải sử dụng các tài khoản cụ thể nào, trình tự ghi

chép lên các tài khoản này sẽ theo trình tự ra sao ?

CHƯƠNG 4. TÍNH GIÁ CÁC ĐỐI TƯỢNG KẾ TOÁN

4.1 Khái niệm và ý nghĩa:

4.1.1 Khái niệm

Tài sản của một ơn vị bao gồm nhiều loại khác nhau như nhà xưởng, máy móc thiết bị, phương

tiện vận tải, vật tư, hàng hoá,… chúng ta có thể sử dụng thước o hiện vật hoặc giá trị ể o lường tài

sản ó. Về thước o hiện vật, căn cứ vào ặc tính tự nhiên của từng ối tượng cụ thể ể lựa chọn thước o

phù hợp chẳng hạn tài sản cố ịnh có thể ược o lường theo cái, chiếc,… vật tư, hàng hoá… có thể sử

dụng kg (trọng lượng), mét (chiều dài),… Tuy nhiên nếu sử dụng thước o hiện vật chúng ta không

lOMoARcPSD|36244 503

thể tổng hợp ược toàn bộ tài sản của ơn vị và kế toán không thể thực hiện ược chức năng cung cấp

thông tin về tình hình tài chính, kết quả kinh doanh cũng như các luồng lưu chuyển tiền tệ trong ơn

vị, vì vậy cần thiết phải quy các tài sản về hình thức tiền tệ (hình thái giá trị). Để có thể biểu hiện

hình thái giá trị của các ối tượng kế toán khác nhau, kế toán phải sử dụng các phương pháp tính giá.

Tính giá là phương pháp kế toán sử dụng thước o tiền tệ ể xác ịnh trị giá của các ối tượng kế toán

trong ơn vị theo những nguyên tắc và yêu cầu nhất ịnh

4.1.2 Ý nghĩa:

Khi sử dụng phương pháp tính giá, toàn bộ tài sản, nguồn hình thành tài sản, tình hình và kết quả

hoạt ộng kinh tế, tài chính của ơn vị ều ược biểu hiện dưới hình thức tiền tệ, iều này giúp cho ơn vị

phản ảnh và xác ịnh những chỉ tiêu tổng hợp làm cơ sở cho việc phân tích phục vụ công tác quản lý,

cũng như xác ịnh các chỉ tiêu nội bộ làm cơ sở cho việc ánh giá hiệu quả hoạt ộng của từng bộ phận

và kiểm soát ược toàn bộ tình hình tài chính của doanh nghiệp.

4.2 Các nguyên tắc và nhân tố ảnh hưởng ến việc tính giá

4.2.1 Các nguyên tắc ảnh hưởng ến việc tính giá:

- Nguyên tắc giá gốc:

Theo nguyên tắc này, tài sản của ơn vị phải ược ghi nhận theo giá gốc. Giá gốc của tài sản ược

tính theo số tiền hoặc khoản tương ương tiền ã trả, phải trả hoặc tính theo giá trị hợp lý của tài sản ó

vào thời iểm tài sản ược ghi nhận. Giá gốc của tài sản không ược thay ổi mặc dù giá thị trường của

tài sản này có thể thay ổi vào những thời iểm sau ó.

Ví dụ 1: Doanh nghiệp mua một tài sản cố ịnh có giá mua là 100 triệu ồng, chi phí phát sinh trong

quá trình mua tài sản là 10 triệu ồng, nguyên giá tài sản cố ịnh ược xác ịnh ngay khi mua là: 100 +

10 = 110 (triệu ồng)

Giả sử một tháng sau ó, giá thị trường của tài sản trên tăng lên là 130 triệu, kế toán không ược iều

chỉnh thay ổi giá trị của tài sản trên trong sổ sách kế toán của doanh nghiệp.

- Nguyên tắc hoạt ộng liên tục:

Thực chất là giả thiết cho rằng doanh nghiệp ang hoạt ộng liên tục và sẽ tiếp tục hoạt ộng kinh

doanh bình thường trong tương lai gần, nghĩa là doanh nghiệp không có ý ịnh cũng như không buộc

phải ngừng hoạt ộng hoặc phải thu hẹp áng kể quy mô hoạt ộng của mình. Nguyên tắc này ảnh hưởng

như thế nào ến việc tính giá tài sản?

Với giả thiết hoạt ộng liên tục, tài sản của doanh nghiệp ược dùng cho nhu cầu sản xuất kinh

doanh chứ không dùng ể bán trên thị trường, vì vậy, giá thị trường của tài sản trên thực tế không thích

hợp và không cần thiết, do ó tài sản của doanh nghiệp ược xác ịnh theo nguyên tắc giá gốc.

- Nguyên tắc nhất quán:

Các chính sách và phương pháp kế toán doanh nghiệp ã chọn ể tính giá ối tượng kế toán phải ược

áp dụng thống nhất ít nhất trong một kỳ kế toán năm. Trường hợp có thay ổi chính sách và phương pháp

kế toán ã chọn thì phải giải trình lý do và ảnh hưởng của sự thay ổi ó trong phần thuyết minh báo cáo tài

chính. - Nguyên tắc khách quan

"Khách quan" ược hiểu là không thiên vị, việc tính giá các ối tượng kế toán phải ược chứng

minh bằng chứng từ, hoá ơn hợp lệ. Tính khách quan trong kế toán xuất phát từ yêu cầu số liệu kế

toán phải ạt ộ tin cậy cao, phục vụ hữu ích cho việc ra quyết ịnh của các ối tượng sử dụng thông tin,

do ó nguyên tắc khách quan bổ sung cho nguyên tắc giá gốc.

- Nguyên tắc thận trọng

lOMoARcPSD|36244 503

Là việc xem xét, cân nhắc, phán oán cần thiết ể lập các ước tính kế toán trong các iều kiện

không chắc chắn. Đây là nguyên tắc chỉ ạo trong việc giải quyết những vấn ề không chắc chắn trong

kế toán như lập các khoản dự phòng giảm giá.

Tài sản ược ghi nhận theo nguyên tắc giá gốc, nhưng theo nguyên tắc thận trọng nếu giá thị

trường thấp hơn giá gốc thì doanh nghiệp phải tính theo giá thị trường bằng cách lập dự phòng giảm

giá của tài sản trước khi lập báo cáo tài chính nhằm ảm bảo cho các thông tin về tài sản và tình hình

kinh doanh của doanh nghiệp ược phản ảnh một cách trung thực.

4.2.2 Các nhân tố ảnh hưởng ến việc tính giá

- Chính sách quản lý nhà nước về mặt vĩ mô:

Doanh nghiệp phải tuân thủ những quy ịnh về tính giá các ối tượng kế toán do nhà nước ban

hành và hướng dẫn. Chẳng hạn việc tính giá hàng tồn kho phải tuân thủ theo chuẩn mực kế toán số

02 ược ban hành theo Quyết ịnh 149/2001/QĐ-BTC và hướng dẫn tính giá hàng tồn kho theo Thông

tư 89/2002/TT-BTC của Bộ trưởng Bộ Tài Chính.

- Ảnh hưởng mức giá chung thay ổi:

Theo nguyên tắc giá gốc, tài sản của ơn vị ược ghi nhận theo giá thực tế tại thời iểm phát sinh

và không ược thay ổi mặc dù giá thị trường của tài sản này có thể thay ổi vào những thời iểm sau ó.

Tuy nhiên nếu mức giá chung trong nền kinh tế thay ổi (lạm phát hoặc giảm phát) sẽ dẫn ến làm thay

ổi giá cá biệt của các loại tài sản. Trong trường hợp này, òi hỏi doanh nghiệp phải ịnh giá lại tất cả

các loại tài sản hiện có ể ánh giá lại năng lực hoạt ộng của mình, nhưng thông thường việc ánh giá lại

tài sản xảy ra khi có quyết ịnh của nhà nước.

- Yêu cầu quản lý nội bộ và ơn giản hóa công tác kế toán:

Trong thực tế hoạt ộng, ôi khi có trường hợp nhiều nghiệp vụ kinh tế phát sinh mà doanh nghiệp

không thể xác ịnh ược ngay giá gốc của chúng ngay tại thời iểm ó, như giá xuất kho vật tư, hàng hoá

hay thành phẩm nhập kho.. hoặc có những ối tượng kế toán mà giá gốc luôn biến ộng như ngoại tệ.

Vì vậy, ghi chép kịp thời ngay khi chúng phát sinh với mục ích ơn giản hóa công tác kế toán và áp

ứng kịp thời nhu cầu quản lý nội bộ, kế toán có thể sử dụng giá tạm tính (giá tính trước hoặc giá hạch

toán) ể phản ánh. Giá tạm tính ược xác ịnh ngay từ ầu niên ộ hoặc kỳ kế toán, và ổn ịnh trong suốt kỳ

ó, giá tạm tính không có ý nghĩa trong thực tế do ó cuối kỳ kế toán sẽ iều chỉnh giá tạm tính của các

ối tượng về giá gốc.

4.3 Tính giá một số ối tượng kế toán chủ yếu:

4.3.1 Tính giá Tài sản cố ịnh:

4.3.1.1 Nguyên giá Tài sản cố ịnh

Nguyên giá tài sản cố ịnh (giá gốc của tài sản cố ịnh) là toàn bộ các chi phí mà doanh nghiệp phải

bỏ ra ể có ược TSCĐ tính ến thời iểm ưa tài sản ó vào trạng thái sẵn sàng sử dụng.

Tùy theo từng loại tài sản cố ịnh và phương thức hình thành như ược mua sắm, xây dựng,… mà

nguyên giá của tài sản cố ịnh ược xác ịnh trong từng trường hợp cụ thể như sau:

 Trường hợp TSCĐ mua sắm trong nước

Các chi phí phát sinh Các khoản

Nguyên Giá mua ghi

giá TSCĐ

= trên hoá ơn

+ trước khi ưa tài sản - giảm trừ

vào sử dụng (nếu có)

- Giá mua ghi trên hoá ơn là giá mua chưa có thuế giá trị gia tăng nếu TSCĐ mua sắm

dùng

vào sản xuất, kinh doanh hàng hoá, dịch vụ thuộc ối tượng chịu thuế giá trị gia tăng tính

theo phương pháp khấu trừ; còn các trường hợp khác thì giá mua ghi trên hoá ơn là tổng

giá thanh toán ã có thuế giá trị gia tăng.

lOMoARcPSD|36244 503

+ Nếu doanh nghiệp tính thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp:

Giá mua thực tế trên hóa ơn = Giá thanh tóan (Giá mua ã có thuế GTGT) + Nếu

doanh nghiệp tính thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ:

Giá mua thực tế trên hóa ơn = Giá mua chưa có thuế GTGT

Thuế GTGT = Giá chưa thuế GTGT x Thuế suất thuế GTGT

Giá thanh toán = Giá chưa thuế GTGT + Thuế GTGT

= Giá chưa thuế GTGT x ( 1 + Thuế suất thuế GTGT)

Giá thanh tóan

Giá chưa thuế GTGT =

1 + Thuế suất thuế GTGT

- Các chi phí phát sinh trước khi ưa TSCĐ vào sử dụng, bao gồm: chi phí vận chuyển, bốc dỡ ban

ầu; Chi phí lắp ặt, chạy thử; Chi phí chuyên gia; Lệ phí trước bạ; ...

- Các khoản giảm trừ gồm: chiết khấu thương mại, giảm giá hàng mua.

+ Chiết khấu thương mại: là số tiền nhà cung cấp giảm cho người mua do người mua mua hàng

với số lượng lớn. Trên giác ộ người mua, chiết khấu thương mại làm giảm giá thực tế nhập của hàng

tồn kho.

+ Giám giá hàng mua: là số tiền nhà cung cấp giảm cho người mua do hàng hóa kém phẩm chất

hay không úng theo quy ịnh trong hợp ồng. Trên giác ộ người mua, khoản giảm giá hàng mua làm

giảm giá thực tế nhập của hàng tồn kho.

Ví dụ 2: Tại một Doanh nghiệp ã mua của Công ty Z một xe ô tô với giá mua chưa thuế là 875.000.000

, thuế GTGT 10%, chưa trả tiền người bán. Chi phí chạy thử là 2.000.000 chưa gồm thuế GTGT 10%

trả bằng tiền mặt.

Do xe không ảm bảo chất lượng như trong hợp ồng nên Doanh nghiệp ược Công ty Z giảm giá

10.000.000 chưa gồm 10% thuế GTGT.

Yêu cầu: Hãy xác ịnh nguyên giá TSCĐ trong các trường hợp:

1. Doanh nghiệp nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ. 2.

Doanh nghiệp nộp thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp.

ĐVT: Triệu ồng

 Trường hợp TSCĐ ược nhập khẩu:

Nguyên Giá nhập Chi phí trước Các khỏan thuế Các khoản giảm giá TSCĐ

khẩu

khi sử dụng +

không hoàn lại

trừ (nếu có)

- Giá nhập khẩu: Số tiền thực tế mà doanh nghiệp thanh toán cho nhà xuất khẩu ể nhận ược TSCĐ.

- Các khỏan thuế không hòan lại gồm thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ ặc biệt, thuế GTGT hàng nhập

khẩu (theo phương pháp trực tiếp).

Thuế suất thuế

Thuế nhập khẩu = Giá nhập khẩu x

Chỉ tiêu

Phương pháp khấu trừ

Phương pháp trực tiếp

1. Giá hóa ơn

875

875 x (1 + 10%) = 962,5

2. Chi phí chạy thử

2 x (1+ 10%) = 2,2

3. Giảm giá

10 x (1 + 10%) = 11

NGTSCĐ

875 + 2 – 10 = 867

962,5 + 2,2 – 11 = 953,7

lOMoARcPSD|36244 503

nhập khẩu

Thuế tiêu = Thuế suất thuế tiêu

Giá nhập khẩu + Thuế nhập khẩu

thụ ặc biệt thụ ặc biệt

Giá Thuế

Thuế suất

Thuế GTGT

= nhập + nhập + x thuế hàng nhập khẩu

khẩu khẩu GTGT

Ví dụ 3: Nhập khẩu 10 máy tiện với ơn giá 40.000.000 /máy, thuế suất thuế nhập khẩu 20%, thuế

GTGT 10%, trả bằng tiền gửi ngân hàng. Chi phí vận chuyển là 500.000 /máy, thuế GTGT 10%.

Hãy xác ịnh nguyên giá TSCĐ trong các trường hợp:

1. Công ty nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ.

2. Công ty nộp thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp.

ĐVT: Triệu ồng

Chỉ tiêu

Phương pháp khấu trừ

Phương pháp trực tiếp

1. Giá nhập khẩu

40 x 10 = 400

2. Thuế nhập khẩu

400 x 20% = 80

3. Thuế GTGT hàng nhập khẩu

(400 + 80) x 10% = 48

4. Chi phí vận chuyển

0,5 x 10 = 5

[0,5 x (1 + 10%)] x 10 = 5,5

NGTSCĐ

400 + 80 + 5 = 485

400 + 80 + 48 + 5,5 = 533,5

 Nguyên giá TSCĐ xây dựng mới:

Giá thành thực tế của TSCĐ tự

Nguyên giá Các chi phí phát sinh trước khi

= xây dựng (Giá trị quyết toán +

TSCĐ ưa tài sản vào sử dụng

công trình)

 Nguyên giá TSCĐ ược cấp:

Nguyên giá Giá ghi trong sổ của ơn Các chi phí phát sinh trước khi ưa

TSCĐ

vị cấp tài sản

tài sản vào sử dụng

 Nguyên giá TSCĐ ược biếu, tặng; nhận góp vốn liên doanh:

Nguyên giá Giá trị theo ánh giá thực tế Các chi phí phát sinh trước khi ưa

TSCĐ

của Hội ồng giao nhận

tài sản vào sử dụng

Ví dụ 4: Mua lại một căn nhà ang xây dựng dở dang: giá mua chưa có thuế là: 3.000.000.000 , thuế

GTGT 5% ược trả bằng tiền gửi ngân hàng, các khoản thủ tục phí ược trả bằng tiền mặt:

10.000.000 . Doanh nghiệp tiếp tục thi công căn nhà ể làm văn phòng quản lý. Chi phí xây dựng phát

sinh bao gồm:

- Lương công nhân phải thanh toán: 200.000.000 .

Thuế tiêu

thụ ặc

biệt

lOMoARcPSD|36244 503

- Các khoản trích theo lương gồm 18%BHXH, 3%BHYT, 1%BHTN, 2%KPCĐ. - Vật

liệu xuất dùng: 50.000.000 .

- Các khoản chi ược trả bằng tiền mặt giá chưa thuế: 12.000.000, thuế GTGT 10%.

Công tác xây dựng ã hoàn thành. Hãy xác ịnh nguyên giá TSCĐ trong các trường hợp:

1. Công ty nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ.

2. Công ty nộp thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp.

ĐVT: Triệu ồng

Chỉ tiêu

Phương pháp khấu trừ

Phương pháp trực tiếp

1. Giá mua

3.000

3.000 x (1 + 5%) = 3.150

2. Thủ tục phí

3. Chi phí xây dựng

200 + 200 x 24% + 50 +

12 = 310

200 + 200 x 24% + 50

+ 12 x (1 + 10%) = 311,2

NGTSCĐ

3.000 + 10 + 310 = 3.320

3.150 + 10 + 311,2 = 3,471,2

Bên cạnh việc tính nguyên giá tài sản cố ịnh, phản ảnh phần vốn doanh nghiệp ã bỏ ra ể ầu tư vào tài

sản cố ịnh, kế toán còn phản ảnh quá trình thu hồi vốn từ việc sử dụng tài sản cố ịnh thông qua chỉ

tiêu khấu hao tài sản cố ịnh và giá trị còn lại.

4.3.1.2 Khấu hao tài sản cố ịnh:

- Khấu hao tài sản cố ịnh: là việc tính toán và phân bổ một cách có hệ thống nguyên giá của

tài sản cố ịnh vào chi phí sản xuất, kinh doanh trong thời gian sử dụng hữu ích của tài sản cố ịnh.

- Theo chuẩn mực kế toán (VAS) số 03 “Tài sản cố ịnh hữu hình”, có ba (3) phương pháp khấu

hao tài sản cố ịnh hữu hình:

• Phương pháp khấu hao ường thẳng: Theo phương pháp này, số khấu hao hàng năm không thay

ổi trong suốt thời gian sử dụng hữu ích của tài sản

• Phương pháp khấu hao theo số dư giảm dần: Theo phương pháp này, số khấu hao hàng năm

giảm dần trong suốt thời gian sử dụng hữu ích của tài sản.

• Phương pháp khấu hao theo số lượng sản phẩm: phương pháp này dựa trên tổng số ơn vị sản

phẩm ước tính tài sản có thể tạo ra.

Doanh nghiệp có thể chọn một trong ba phương pháp trên ể tính khấu hao cho từng tài sản cố ịnh

hữu hình và phải sử dụng nhất quán, trừ khi có sự thay ổi trong cách thức sử dụng tài sản ó

Doanh nghiệp không ược tiếp tục tính khấu hao ối với những tài sản cố ịnh hữu hình ã khấu

hao hết giá trị nhưng vẫn còn sử dụng vào hoạt ộng sản xuất, kinh doanh.

4.3.1.3 Giá trị còn lại:

Giá trị còn lại trên sổ kế toán của tài sản cố ịnh: là hiệu số giữa nguyên giá tài sản cố ịnh và số

khấu hao luỹ kế (hoặc giá trị hao mòn luỹ kế) của tài sản cố ịnh tính ến thời iểm báo cáo.

Số khấu hao lũy kế của tài sản cố ịnh: là tổng cộng số khấu hao ã trích vào chi phí sản xuất, kinh

doanh qua các kỳ kinh doanh của tài sản cố ịnh tính ến thời iểm báo cáo.

Giá trị còn lại trên sổ kế

toán của tài sản cố ịnh = Nguyên giá - Số khấu hao luỹ kế

4.3.2 Tính giá Hàng tồn kho:

Theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 02 “Hàng tồn kho”, ban hành và công bố theo Quyết ịnh

số 149/2001/QĐ-BTC của Bộ trưởng Bộ Tài chính, hàng tồn kho là những tài sản:

lOMoARcPSD|36244 503

(1) Được giữ ể bán trong kỳ sản xuất, kinh doanh bình thường;

(2) Đang trong quá trình sản xuất, kinh doanh dở dang;

(3) Nguyên liệu, vật liệu, công cụ, dụng cụ ể sử dụng trong quá trình sản xuất, kinh doanh

hoặc cung cấp dịch vụ.

Hàng tồn kho bao gồm:

• Hàng hóa mua về ể bán: Hàng hóa tồn kho, hàng mua ang i trên ường, hàng gửi i bán, hàng

hóa gửi i gia công chế biến;

• Thành phẩm tồn kho và thành phẩm gửi i bán;

• Sản phẩm dở dang: Sản phẩm chưa hoàn thành và sản phẩm hoàn thành chưa làm thủ tục nhập

kho thành phẩm;

• Nguyên liệu, vật liệu, công cụ, dụng cụ tồn kho, gửi i gia công chế biến và ã mua ang i trên

ường;

• Chi phí dịch vụ dở dang

Hàng tồn kho ược tính theo giá gốc. Giá gốc hàng tồn kho bao gồm: Chi phí mua, chi phí chế biến

và các chi phí liên quan trực tiếp khác phát sinh ể có ược hàng tồn kho ở ịa iểm và trạng thái hiện tại.

• Chi phí mua của hàng tồn kho bao gồm: giá mua, các loại thuế không ược hoàn lại, chi phí

vận chuyển, bốc xếp, bảo quản trong quá trình mua hàng và các chi phí khác có liên quan trực

tiếp ến việc mua hàng tồn kho. Các khoản chiết khấu thương mại và giảm giá hàng mua do

hàng mua không úng quy cách, phẩm chất ược trừ (-) khỏi chi phí mua.

• Chi phí chế biến hàng tồn kho bao gồm: những chi phí có liên quan trực tiếp ến sản phẩm

sản xuất, như chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung cố ịnh và chi phí sản xuất

chung biến ổi phát sinh trong quá trình chuyển hóa nguyên liệu, vật liệu thành thành phẩm.

• Chi phí liên quan trực tiếp khác tính vào giá gốc hàng tồn kho bao gồm: các khoản chi phí

khác ngoài chi phí mua và chi phí chế biến hàng tồn kho. Ví dụ, trong giá gốc thành phẩm có

thể bao gồm chi phí thiết kế sản phẩm cho một ơn ặt hàng cụ thể.

Hàng tồn kho ược tính dựa trên ba (3) chỉ tiêu: giá thực tế hàng tồn kho nhập kho, Giá thực tế

hàng tồn kho xuất kho và Giá thực tế hàng tồn kho tồn kho cuối kỳ.

Trong nội dung này chỉ ề cập tới việc tính giá nguyên liệu, vật liệu và thành phẩm.

4.3.2.1 Tính giá nguyên liệu, vật liệu (NVL):

Việc tính giá thực tế nguyên liệu, vật liệu phụ thuộc vào việc doanh nghiệp quản lý và hạch toán hàng

tồn kho theo phương pháp kê khai thường xuyên hay phương pháp kiểm kê ịnh kỳ. Trong một doanh

nghiệp chỉ ược áp dụng một trong hai phương pháp kế toán hàng tồn kho: Phương pháp kê khai

thường xuyên hoặc phương pháp kiểm kê ịnh kỳ. Việc lựa chọn phương pháp kế toán hàng tồn kho

áp dụng tại doanh nghiệp phải căn cứ vào ặc iểm, tính chất, số lượng, chủng loại vật tư, hàng hóa và

yêu cầu quản lý ể có sự vận dụng thích hợp và phải ược thực hiện nhất quán trong niên ộ kế toán

- Phương pháp kê khai thường xuyên là phương pháp theo dõi và phản ảnh thường xuyên, liên

tục, có hệ thống tình hình nhập, xuất, tồn vật tư, hàng hóa trên sổ kế toán. Với phương pháp này,

lOMoARcPSD|36244 503

giá trị hàng tồn kho trên sổ kế toán có thể ược xác ịnh ở bất kỳ thời iểm nào trong kỳ kế toán

theo công thức:

Trị giá hàng tồn Trị giá hàng tồn Tổng trị giá hàng Trị giá hàng xuất kho tồn cuối kỳ

kho ầu

kỳ

nhập kho trong kỳ

kho trong kỳ

Với phương pháp kê khai thường xuyên, việc ầu tiên là phải tính ược trị giá hàng xuất kho trong kỳ

rồi sau ó mới tính trị giá hàng tồn kho cuối kỳ.

Phương pháp kê khai thường xuyên thường áp dụng cho các ơn vị sản xuất (công nghiệp, xây lắp,

...) và các ơn vị thương nghiệp kinh doanh các mặt hàng có giá trị lớn như máy móc, thiết bị, hàng có

kỹ thuật, chất lượng cao,...

- Phương pháp kiểm kê ịnh kỳ là phương pháp hạch toán căn cứ vào kết quả kiểm kê thực tế ể

phản ảnh giá trị tồn kho cuối kỳ vật tư, hàng hóa trên sổ kế toán tổng hợp và từ ó tính giá trị của

hàng hóa, vật tư ã xuất trong kỳ theo công thức:

Trị giá hàng xuất Trị giá hàng tồn Tổng trị giá hàng Trị giá hàng tồn kho trong kỳ

kho ầu kỳ

nhập kho trong kỳ

kho cuối kỳ

Phương pháp kiểm kê ịnh kỳ thường áp dụng ở các ơn vị có nhiều chủng loại hàng hóa, vật tư với

quy cách, mẫu mã rất khác nhau, giá trị thấp, hàng hóa, vật tư xuất dùng hoặc xuất bán thường xuyên

(cửa hàng bán lẻ…). Phương pháp này có ưu iểm là ơn giản, giảm nhẹ khối lượng công việc hạch

toán. Nhưng ộ chính xác về giá trị vật tư, hàng hóa xuất dùng, xuất bán bị ảnh hưởng của chất lượng

công tác quản lý tại kho, quầy, bến bãi.

(1) Giá thực tế nguyên liệu, vật liệu nhập kho:

Nguyên liệu, vật liệu của doanh nghiệp nhập kho trong kỳ từ nhiều nguồn khác nhau, do ó tùy

theo từng nguồn nhập mà giá trị thực tế của nguyên vật liệu ược xác ịnh khác nhau:

 Trường hợp nhập kho nguyên liệu, vật liệu do mua ngoài (mua trong nước):

Giá nhập Giá mua ghi trên Chi phí Các khoản giảm giá, chiết khấu

= + -

kho NVL hoá ơn thu mua thương mại ược hưởng

- Giá mua ghi trên hoá ơn:

+ Là giá mua chưa bao gồm thuế giá trị gia tăng nếu nguyên liệu, vật liệu mua về dùng

cho hoạt ộng kinh doanh hàng hoá, dịch vụ chịu thuế GTGT tính theo phương pháp khấu trừ

(Thuế giá trị gia tăng ầu vào khi mua nguyên liệu, vật liệu sẽ ược khấu trừ)

+ Là tổng giá thanh toán bao gồm cả thuế GTGT ầu vào không ược khấu trừ nếu nguyên

liệu, vật liệu mua về dùng cho hoạt ộng kinh doanh hàng hoá, dịch vụ chịu thuế GTGT theo

phương pháp trực tiếp, hoặc không thuộc ối tượng chịu thuế GTGT, hoặc dùng cho hoạt ộng

phúc lợi, sự nghiệp.

- Chi phí thu mua, bao gồm: Chi phí vận chuyển, bốc xếp, bảo quản, phân loại, bảo hiểm,…

nguyên liệu vật liệu từ nơi mua về ến kho của doanh nghiệp, công tác phí của nhân viên mua

hàng, hao hụt hợp lý (trong ịnh mức) ở khâu mua hàng,…

Ví dụ 5: Mua lô hàng 5.000 kg vật liệu A nhập kho, ơn giá mua chưa bao gồm 10% thuế GTGT là

20.000 /kg. Chi phí vận chuyển vật liệu A về kho là 1.000.000 ồng. Tất cả ã thanh toán bằng

tiền gửi ngân hàng. ĐVT: Triệu ồng

Chỉ tiêu

Phương pháp khấu trừ

Phương pháp trực tiếp

lOMoARcPSD|36244 503

1. Giá mua

5 x 20 = 100

5 x 20 (1 + 10%) = 110

2. Chi phí vận chuyển

Giá thực tế nhập kho

100 + 1 = 101

110 + 1 = 111

Đơn giá nhập kho

101 : 5.000 = 0,0202

111 : 5.000 = 0,0222

 Trường hợp nhập kho nguyên liệu, vật liệu do nhập khẩu:

Cách tính tương tự như trường hợp mua trong nước chỉ khác là trong giá trị nguyên vật liệu

nhập kho có thêm phần thuế nhập khẩu phải nộp hoặc thuế tiêu thụ ặc biệt phải nộp

Giá nhập Giá Thuế nhập Thuế tiêu thụ ặc Chi phí

= nhập + khẩu phải + biệt của hàng nhập + thu

kho NVL

khẩu nộp khẩu phải nộp mua

Trường hợp nguyên liệu, vật liệu mua bằng ngoại tệ thì phải ược quy ổi ra ồng Việt Nam theo

tỷ giá giao dịch thực tế hoặc tỷ giá giao dịch bình quân liên ngân hàng tại thời iểm phát sinh nghiệp

vụ ể ghi tăng giá trị nguyên liệu, vật liệu nhập kho

Ví dụ 5: Công ty XYZ kê khai và nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ, nhập khẩu một lô vật

liệu với giá 50.000.000 , thuế suất thuế nhập khẩu 5%, thuế TTĐB 20%, thuế GTGT 10%, chưa trả

tiền cho người bán. Chi phí vận chuyển vật liệu A về kho là 1.000.000 ồng, thuế GTGT 10% chi bằng

tiền mặt.

ĐVT: Triệu ồng

Chỉ tiêu

Phương pháp khấu trừ

Phương pháp trực tiếp

1. Giá mua

2. Thuế nhập khẩu

50 x 5% = 2,5

3. Thuế tiêu thụ ặc biệt

(50 + 2,5) x 20% = 10,5

4. Thuế GTGT hàng NK

(50 + 2,5 + 10,5) x 20% = 6,3

5. Chi phí vận chuyển

1 x (1 + 10%) = 1,1

Giá thực tế nhập kho

50 + 2,5 + 10,5 + 1 = 64

50 + 2,5 + 10,5 + 6,3 + 1,1 = 70,4

 Trường hợp nguyên liệu, vật liệu tự chế biến

Giá thực tế nhập Giá thực tế của nguyên liệu

kho của NL,VL = xuất chế biến + Chi phí chế biến

 Trường hợp nguyên liệu, vật liệu thuê ngoài gia công chế biến

Giá thực tế Giá thực tế của nguyên Chi phí Chi phí vận chuyển nhập kho của = vật liệu xuất

thuê ngoài + thuê ngoài + vật liệu ến nơi chế

NL,VL gia công chế biến gia công biến, rồi trở về

 Trường hợp nguyên liệu, vật liệu nhận góp vốn liên doanh, cổ phần

Giá thực tế nhập kho Giá trị ược các bên tham gia góp vốn liên của NL,VL

doanh thống nhất ánh giá chấp thuận

(2) Giá thực tế nguyên liệu, vật liệu xuất kho:

Việc tính giá xuất kho nguyên vật liệu ược thực hiện theo một trong bốn phương pháp:

Phương pháp tính theo giá ích danh;

lOMoARcPSD|36244 503

Phương pháp bình quân gia quyền di ộng hoặc cuối kỳ;

Phương pháp nhập trước, xuất trước;

Doanh nghiệp có thể chọn một trong bốn phương pháp trên ể tính giá thực tế vật liệu xuất kho,

khi ã lựa chọn một phương pháp nào ó thì phải sử dụng nhất quán phương pháp ó ít nhất một niên ộ

kế toán. Trong thực tế, nếu vì một lý do nào ó mà phải thay ổi phương pháp thì doanh nghiệp phải

thuyết minh rõ trên bản thuyết minh báo cáo tài chính.

(1) Phương pháp tính theo giá ích danh: Theo phương pháp này thì nguyên vật liệu xuất ra

thuộc lần nhập kho nào thì lấy giá nhập kho của lần nhập ó làm giá xuất kho. Phương pháp này ược

áp dụng ối với doanh nghiệp có ít loại mặt hàng hoặc mặt hàng ổn ịnh và nhận diện ược Ví dụ 6:

Trường hợp hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kê khai thường xuyên:

Tại một doanh nghiệp có tình hình về vật liệu chính trong tháng 10/200x:

- Tồn kho ầu tháng: 400kg, ơn giá 15.000 /kg

- Tình hình nhập xuất vật liệu chính trong tháng như sau:

+ Ngày 5/10: nhập kho 600 kg, ơn giá 15.500 /kg

+ Ngày 10/10: xuất dùng cho sản xuất sản phẩm 500kg

+ Ngày 15/10: xuất dùng cho sản xuất sản phẩm 200 kg

+ Ngày 25/10: nhập kho 1.000kg, ơn giá 15.800 /kg

+ Ngày 31/10: xuất kho 900 kg dùng cho sản xuất sản phẩm.

Yêu cầu: Tính giá thực tế vật liệu chính xuất trong kỳ theo phương pháp thực tế ích danh và tính giá

thực tế vật liệu chính tồn kho cuối kỳ. Biết rằng:

+ Ngày 10/10 xuất 500 kg vật liệu thuộc lần nhập kho ngày 5/10

+ Ngày 15/10 xuất 100 kg vật liệu thuộc lần nhập kho ngày 5/10, và 100 kg vật liệu thuộc lô vật

liệu tồn kho ầu tháng

+ Ngày 31/10 xuất 200 kg vật liệu thuộc lô vật liệu tồn kho ầu tháng, và 700 kg vật liệu thuộc

lần nhập kho ngày 25/10.

Tình hình nhập xuất vật liệu chính ược tổng hợp như sau:

ĐVT: ngàn ồng

Ngày

Nhập

Xuất

Tồn

ĐG

1/10

400

6.000

5/10

600

15,5

9.300

400

600

15,5

6.000

9.300

10/10

500

15,5

7.750

400

100

15,5

6.000

1.550

15/10

100

15,5

1.500

1.550

300

100

15,5

4.500

1.550

25/10

1.000

15,8

15.800

300

1.000

15,8

4.500

15.800

lOMoARcPSD|36244 503

31/10

200

700

15,8

3.000

11.060

100

300

15,8

1.500

4.740

Cộng

1.600

25.100

1.500

24.860

100

300

15,8

1.500

4.740

Như vậy theo phương pháp giá ích danh:

Giá thực tế vật liệu xuất kho ngày 10/10:

500 x 15.500 = 7.750.000 ( ) 

Giá thực tế vật liệu tồn cuối ngày 10/10:

400 x 15.000 + 600 x 15.500 – 7.750.000 = 7.550.000 ( )

Giá thực tế vật liệu xuất kho ngày 15/10:

100 x 15.000 + 100 x 15.500 = 3.050.000 ( ) 

Giá thực tế vật liệu tồn cuối ngày 15/10:

7.550.000– 3.050.000 = 4.500.000 ( )

Giá thực tế vật liệu xuất kho ngày 31/10:

200 x 15.000 + 700 x 15.800 = 14.060.000 ( ) 

Giá thực tế vật liệu tồn kho cuối ngày 31/10:

4.500.000 + 1000 x 15.800 – 14.060.000 = 6.240.000 ( )

(2) Phương pháp bình quân gia quyền: Theo phương pháp này, giá trị của nguyên vật liệu

ược tính theo giá trị trung bình của nguyên vật liệu tồn kho ầu kỳ và giá trị của nguyên vật liệu nhập

trong kỳ. Giá trị trung bình có thể ược tính vào cuối kỳ (phương pháp bình quân gia quyền cuối kỳ)

hoặc ược tính vào mỗi khi nhập kho nguyên vật liệu (phương pháp bình quân gia quyền liên hoàn).

Phương pháp bình quân qia quyền cuối kỳ (cố ịnh): ơn giá ược tính một lần vào cuối kỳ.

Đơn giá

Trị giá vật liệu tồn kho ầu kỳ + Trị giá vật liệu nhập trong kỳ

bình quân Số lượng vật liệu tồn kho ầu kỳ + Số lượng vật liệu nhập trong kỳ

Trị giá vật liệu Số lượng vật liệu Đơn giá bình xuất dùng

xuất

dùng

quân

Phương pháp bình quân gia quyền di ộng (liên hoàn): ơn giá ược tính ngay sau mỗi lần

nhập kho vật liệu.

Đơn giá Trị giá vật liệu tồn kho ầu kỳ + Trị giá vật liệu nhập trong kỳ

= bình quân Số lượng vật liệu tồn kho ầu kỳ + Số lượng vật liệu nhập

trong kỳ

Trị giá vật liệu Số lượng vật liệu Đơn giá bình

= x

lOMoARcPSD|36244 503

xuất dùng xuất dùng quân

Ví dụ 7: Lấy lại ví dụ 5 trên, tính theo phương pháp bình quân gia quyền 

Phương pháp bình quân gia quyền cuối kỳ (bình quân cố ịnh):

Cuối kỳ, ơn giá bình quân cố ịnh ược tính như sau:

Đơn giá

400 x 15.000 + (600 x 15.500 + 1000 x 15.800)

bình quân

= 400 + (600 + 1.000) = 15.550 ( /kg)

Giá thực tế vật liệu xuất kho ngày 10/10: 500 x 15.550 = 7.775.000 ( )

 Giá thực tế vật liệu tồn cuối ngày 10/10: 400 x 15.000 + 600 x 15.500 – 7.775.000 = 7.525.000 ( )

Giá thực tế vật liệu xuất kho ngày 15/10: 200 x 15.550 = 3.110.000 ( )

 Giá thực tế vật liệu tồn cuối ngày 15/10: 7.525.000– 3.110.000 = 4.415.000 ( )

Giá thực tế vật liệu xuất kho ngày 31/10: 900 x 15.550 = 13.995.000 (

)  Giá thực tế vật liệu tồn kho cuối ngày 31/10:

4.415.000 + 1000 x 15.800 – 13.995.000 = 6.220.000 ( )

Tình hình nhập xuất vật liệu chính ược tổng hợp như sau: ĐVT: Ngàn ồng

Ngày

Nhập

Xuất

Tồ

ĐG

1/10

400

6.000

5/10

600

15,5

9.300

1.000

15.300

10/10

500

15,55

7.775

500

7.525

15/10

200

15,55

3.110

300

4.415

25/10

1.000

15,8

15.800

1.300

20.215

31/10

900

15,55

13.995

400

6.220

Cộng

1.600

25.100

1.500

24.880

400

6.220

 Phương pháp bình quân gia quyền di ộng (liên hoàn):

Đơn giá bình quân sau lần nhập ngày 5/10 ược tính như sau:

Đơn giá bình quân 400 x 15.000 + 600 x 15.500

gia quyền ngày 5/10 = 400 + 600

= 15.300 ( /kg)

Giá thực tế vật liệu xuất kho ngày 10/10: 500 x 15.300 = 7.650.000 ( )

 Giá thực tế vật liệu tồn cuối ngày 10/10: 400 x 15.000 + 600 x 15.500 – 7.650.000 = 7.650.000 ( )

Giá thực tế vật liệu xuất kho ngày 15/10: 200 x 15.300 = 3.060.000 ( )  Giá

thực tế vật liệu tồn cuối ngày 15/10: 7.650.000– 3.060.000 = 4.590.000 ( ) Sau ó,

ơn giá bình quân ược tính lại sau lần nhập ngày 25/10 như sau:

Đơn giá bình quân gia 300 x 15.300 + 1.000 x 15.800

lOMoARcPSD|36244 503

= = 15.685 ( /kg)

quyền ngày 25/10 300 + 1.000

Giá thực tế vật liệu xuất kho ngày 31/10: 900 x 15.685 = 14.116.500 ( ) 

Giá thực tế vật liệu tồn kho cuối ngày 31/10:

4.590.000 + 1000 x 15.800 – 14.116.500 = 6.273.500 ( )

Tình hình nhập xuất vật liệu chính ược tổng hợp như sau: ĐVT: ngàn ồng

Ngày

Nhập

Xuất

Tồn

ĐG

1/10

400

6.000

5/10

600

15,5

9.300

1.000

15.300

10/10

500

15,3

7.650

500

7.650

15/10

200

15,3

3.060

300

4.590

25/10

1.000

15,8

15.800

1.300

20.390

31/10

900

15,685

14.116,5

400

6.273,5

Cộng

1.600

25.100

1.600

24.826,5

400

6.273,5

(3) Phương pháp nhập trước, xuất trước: Theo phương pháp này thì giá trị vật

liệu xuất kho ược tính theo giá và lượng của lô vật liệu nhập kho ở thời iểm ầu kỳ hoặc gần

ầu kỳ, nếu không ủ thì lấy giá và lượng của lô vật liệu liền kề sau ó; và giá trị của vật liệu tồn

kho cuối kỳ ược tính theo giá của lô vật liệu ở thời iểm cuối kỳ hoặc gần cuối kỳ còn tồn kho.

Ví dụ 8: Lấy lại ví dụ 5 trên tính theo phương pháp nhập trước, xuất trước:

Tình hình nhập xuất vật liệu chính ược tổng hợp như sau: ĐVT: ngàn ồng

Ngày

Nhập

Xuất

Tồn

ĐG

1/10

400

6.000

5/10

600

15,5

9.300

400

600

15,5

6.000

9.300

10/10

400

100

15,5

6.000

1.550

500

15,5

7.750

15/10

200

15,5

3.100

300

15,5

4.650

25/10

1.000

15,8

15.800

300

1.000

15,5

15,8

4.650

15.800

31/10

300

600

15,5

15,8

4.650

9.480

400

15,8

6.320

Cộng

1.600

25.100

1.600

24.780

400

15,8

6.320

Giá thực tế vật liệu xuất kho ngày 10/10: 400 x 15.000 + 100 x 15.500 = 7.550.000 ( )

lOMoARcPSD|36244 503

 Giá thực tế vật liệu tồn cuối ngày 10/10: 400 x 15.000 + 600 x 15.500 – 7.550.000 = 7.750.000 ( )

Giá thực tế vật liệu xuất kho ngày 15/10: 200 x 15.500 = 3.100.000 ( )

 Giá thực tế vật liệu tồn cuối ngày 15/10: 7.750.000– 3.100.000 = 4.650.000 ( ) Giá thực tế vật liệu

xuất kho ngày 31/10: 300 x 15.500 + 600 x 15.800 = 14.130.000 ( )  Giá thực tế vật liệu tồn kho

cuối ngày 31/10:

4.650.000 + 1000 x 15.800 – 14.130.000 = 6.320.000 ( )

(4) Phương pháp nhập sau, xuất trước: Theo phương pháp này thì giá trị vật

liệu xuất kho ược tính theo giá và lượng của lô vật liệu nhập vào sau hoặc gần sau cùng, nếu

không ủ thì lấy giá và lượng của lô vật liệu liền kề trước ó; còn giá trị của vật liệu tồn kho

cuối kỳ ược tính theo giá của vật liệu nhập kho ầu kỳ hoặc gần ầu kỳ còn tồn kho.

Ví dụ 10: Trường hợp hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê ịnh kỳ Tại

một doanh nghiệp có tình hình về vật liệu chính trong tháng 10/N:

- Tồn kho ầu tháng: 400kg, ơn giá 15.000 /kg

- Tình hình nhập vật liệu chính trong tháng như sau:

+ Ngày 5/10: nhập kho 600 kg, ơn giá 15.500 /kg

+ Ngày 20/10: nhập kho 1.000kg, ơn giá 15.800 /kg

- Cuối tháng kiểm kê, số lượng vật liệu tồn kho là 400 kg.

Yêu cầu: Tính giá thực tế vật liệu chính xuất trong kỳ theo các phương pháp.

Các bước thực hiện:

Tính trị giá vật liệu tồn kho cuối kỳ theo từng phương pháp.

Sau ó, tính trị giá vật liệu xuất trong kỳ theo công thức sau:

Trị giá vật liệu Trị giá vật liệu Trị giá vật liệu Trị giá vật liệu xuất trong kỳ

tồn ầu kỳ

nhập trong kỳ

tồn cuối kỳ

 Phương pháp thực tế ích danh, biết rằng 100 kg vật liệu tồn kho cuối kỳ thuộc lô vật liệu

tồn kho ầu kỳ, và 300 kg vật liệu tồn cuối kỳ thuộc lô vật liệu nhập ngày 20/10.

- Giá thực tế vật liệu tồn kho cuối tháng: 100 x 15.000 + 300 x 15.800 = 6.240.000 ( )

- Giá thực tế vật liệu xuất kho trong tháng:

400 x 15.000 + (600 x 15.500 + 1.000 x 15.800) – 6.240.000 =

24.860.000 ( )  Phương pháp bình quân gia quyền:

Cuối kỳ, ơn giá bình quân cố ịnh ược tính như sau:

Đơn giá 400 x 15.000 + (600 x 15.500 + 1.000 x 15.800)

bình quân

= 401 (600 + 1.000) = 15.550 ( /kg)

- Giá thực tế vật liệu tồn kho cuối tháng: 400 x 15.550 = 6.220.000 ( )

lOMoARcPSD|36244 503

- Giá thực tế vật liệu xuất kho trong tháng:

400 x 15.000 + (600 x 15.500 + 1.000 x 15.800) – 6.220.000 =

24.880.000 ( )  Phương pháp nhập trước xuất trước (FIFO)

- Giá thực tế vật liệu tồn kho cuối tháng: 400 x 15.800 = 6.320.000 ( )

- Giá thực tế vật liệu xuất kho trong tháng:

400 x 15.000 + (600 x 15.500 + 1.000 x 15.800) – 6.320.000 =

24.780.000 ( )

4.3.2.2 Tính giá thành phẩm:

(1) Tính giá thành phẩm nhập kho

Thành phẩm là những sản phẩm do doanh nghiệp sản xuất ra, ã kết thúc quá trình chế biến do các bộ

phận sản xuất của doanh nghiệp sản xuất hoặc thuê ngoài gia công xong ã ược kiểm nghiệm phù hợp

với tiêu chuẩn kỹ thuật và nhập kho.

Giá thành phẩm nhập kho chính là giá thành thực tế của sản phẩm hoàn thành nhập kho, ược tập hợp

và tính như sau:

Trình tự tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm:

 Bước 1: Tập hợp chi phí sản xuất theo khoản mục chi phí gồm: chi phí nguyên vật liệu trực

tiếp (chi phí nguyên liệu, vật liệu liên quan trực tiếp ến sản xuất sản phẩm), chi phí nhân công trực

tiếp (gồm tiền lương và các khoản trích theo lương của công nhân trực tiếp sản xuất sản phẩm), và

chi phí sản xuất chung (chi phí có liên quan ến việc quản lý phân xưởng sản xuất).

 Bước 2: Tổng hợp và phân bổ các chi phí sản xuất ã tập hợp ở bước 1 theo từng ối tượng tập

hợp chi phí sản xuất và tính giá thành.

 Bước 3: Đánh giá sản phẩm dở dang

 Bước 4: Tính giá thành sản phẩm theo công thức:

Giá thành thực Chi phí sản Chi phí sản Chi phí sản

tế của sản phẩm = xuất dở dang + xuất phát sinh - xuất dở

dang hoàn thành ầu kỳ trong kỳ cuối kỳ

(2) Tính giá thành phẩm xuất kho

Giá thực tế của thành phẩm xuất kho ược tính theo một trong bốn phương pháp nhập trước xuất trước,

bình quân gia quyền, hoặc theo giá thực tế ích danh giống như tính giá xuất kho nguyên liệu, vật liệu

ã trình bày ở trên.

BÀI TẬP TÌNH HUỐNG

1. Một Công ty vừa nâng cấp một TSCĐ hữu hình, các chi phí bỏ ra ể nâng cấp tài sản sẽ ược

tính khấu hao theo thời gian còn lại của tài sản ó, hay là sẽ tính khấu hao theo thời gian mới?

2. Tại Doanh nghiệp tư nhân Tư Thành có mua một xe ô tô nhỏ chở hàng trị giá 140.000.000 ,

trong ó: giá mua 110.000.000 ( ã gồm 10% thuế GTGT), phí trước bạ 5.000.000 , chi phí óng

thùng 25.000.000 . Doanh nghiệp ã trả trước 100.000.000 , phần còn lại trả góp 4.000.000

/tháng cộng thêm tiền lãi 10%. Vậy kế toán ghi nhận nguyên giá của chiếc xe bao nhiêu?

3. Đọc báo cáo tài chính năm 2018 của Công ty Cổ phần Thủy Sản Mekong (tải từ trên web của

Sở giao dịch chứng khoán TP.HCM (www.hsx.vn), mã chứng khoán AAM) và trình bày quan

iểm của các bạn về các vấn ề sau:

lOMoARcPSD|36244 503

- Công ty cổ phần Thủy sản Mekong tính thuế GTGT phải nộp theo phương pháp nào?

Theo phương pháp này, tài sản, chi phí, doanh thu, thuế GTGT ầu vào, thuế GTGT ầu

ra ược ghi nhận như nào?

- Công ty cổ phần Thủy sản Mekong hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp nào?

Theo bạn, trình tự hạch toán phương pháp này ược tiến hành ra sao?

- Các phương pháp kế toán nào ược công ty cổ phần Thủy sản Mekong áp dụng ể tính

giá hàng tồn kho và tài sản cố ịnh hữu hình? Theo các phương pháp này, giá trị ghi

nhận ban ầu và sau ghi nhận ban ầu của hàng tồn kho và tài sản cố ịnh hữu hình ược

tính như thế nào?

lOMoARcPSD|36244 503

CHƯƠNG 5:

KẾ TOÁN QUÁ TRÌNH KINH DOANH CĂN BẢN

5.1 Kế toán các yếu tố chủ yếu

5.1.1 Kế toán nguyên vật liệu:

(1) Khái niệm

Nguyên liệu, vật liệu của doanh nghiệp là những ối tượng lao ộng mua ngoài hoặc tự chế biến

dùng cho mục ích sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Nguyên liệu, vật liệu gồm: nguyên vật liệu

chính, vật liệu phụ, nhiên liệu, vật tư thay thế, vật liệu và thiết bị xây dựng cơ bản.

- Nguyên vật liệu chính là những loại nguyên vật liệu khi tham gia vào quá trình sản

xuất thì cấu thành thực thể vật chất, thực thể chính của sản phẩm.

- Vật liệu phụ là những loại vật liệu khi tham gia vào quá trình sản xuất không cấu thành

thực thể chính của sản phẩm nhưng có thể kết hợp với vật liệu chính làm thay ổi màu sắc, mùi

vị, hình dáng bề ngoài, ... của sản phẩm.

- Nhiên liệu: Là những thứ có tác dụng cung cấp nhiệt lượng trong quá trình sản xuất,

kinh doanh tạo iều kiện cho quá trình chế tạo sản phẩm diễn ra bình thường. Nhiên liệu có thể

tồn tại ở thể lỏng, thể rắn và thể khí.

- Vật tư thay thế: Là những vật tư dùng ể thay thế, sửa chữa máy móc thiết bị, phương

tiện vận tải, công cụ, dụng cụ sản xuất...

- Vật liệu và thiết bị xây dựng cơ bản: Là những loại vật liệu và thiết bị ược sử dụng

cho công việc xây dựng cơ bản. Đối với thiết bị xây dựng cơ bản bao gồm cả thiết bị cần lắp,

không cần lắp, công cụ, khí cụ và vật kết cấu dùng ể lắp ặt vào công trình xây dựng cơ bản.

(2) Tài khoản sử dụng:

- Tài khoản 152 “Nguyên liệu, vật liệu”: ược dùng ể phản ảnh tình hình nhập, xuất,

và tồn kho nguyên liệu, vật liệu; có kết cấu như sau:

Nợ TK 152 “Nguyên liệu, vật liệu” Có

- Trị giá thực tế của nguyên liệu, vật

liệu nhập kho do mua ngoài, tự chế, thuê

ngoài gia công, chế biến, nhận góp vốn hoặc

từ các nguồn khác;

- Trị giá nguyên liệu, vật liệu thừa

phát hiện khi kiểm kê;

- Trị giá thực tế của nguyên liệu, vật

liệu xuất kho dùng vào sản xuất, kinh

doanh, ể bán, thuê ngoài gia công chế

biến, hoặc ưa i góp vốn;

- Trị giá nguyên liệu, vật liệu trả lại

người bán hoặc ược giảm giá hàng mua; -

Chiết khấu thương mại nguyên liệu, vật

liệu khi mua ược hưởng;

- Trị giá nguyên liệu, vật liệu hao

hụt, mất mát phát hiện khi kiểm kê;

CK: Giá thực tế nguyên liệu, vật liệu tồn kho

cuối kỳ.

(3) Nguyên tắc hạch toán

Kế toán nhập, xuất, tồn kho nguyên liệu, vật liệu phải ược thực hiện theo nguyên tắc giá gốc

quy ịnh trong chuẩn mực “Hàng tồn kho”. Nội dung giá gốc của nguyên liệu, vật liệu ược xác ịnh tuỳ

theo từng nguồn nhập.

lOMoARcPSD|36244 503

- Giá gốc của nguyên liệu, vật liệu mua ngoài, bao gồm: Giá mua ghi trên hóa

ơn, thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ ặc biệt, thuế GTGT hàng nhập khẩu, thuế bảo vệ môi

trường phải nộp (nếu có), chi phí vận chuyển, bốc xếp, bảo quản, phân loại, bảo hiểm,...

nguyên liệu, vật liệu từ nơi mua về ến kho của doanh nghiệp, công tác phí của cán bộ thu

mua, chi phí của bộ phận thu mua ộc lập, các chi phí khác có liên quan trực tiếp ến việc

thu mua nguyên vật liệu và số hao hụt tự nhiên trong ịnh mức (nếu có)

+ Trường hợp thuế GTGT hàng nhập khẩu ược khấu trừ thì giá trị của nguyên liệu, vật liệu

mua vào ược phản ánh theo giá mua chưa có thuế GTGT. Nếu thuế GTGT hàng nhập khẩu không ược

khấu trừ thì giá trị của nguyên liệu, vật liệu mua vào bao gồm cả thuế GTGT.

- Giá gốc của nguyên liệu, vật liệu tự chế biến, bao gồm: Giá thực tế của nguyên

liệu xuất chế biến và chi phí chế biến.

- Giá gốc của nguyên liệu, vật liệu thuê ngoài gia công chế biến, bao gồm: Giá

thực tế của nguyên liệu, vật liệu xuất thuê ngoài gia công chế biến, chi phí vận chuyển vật

liệu ến nơi chế biến và từ nơi chế biến về doanh nghiệp, tiền thuê ngoài gia công chế biến.

- Giá gốc của nguyên liệu nhận góp vốn liên doanh, cổ phần là giá trị ược các

bên tham gia góp vốn liên doanh thống nhất ánh giá chấp thuận.

+ Việc tính trị giá của nguyên liệu, vật liệu tồn kho, ược thực hiện theo một trong các phương

pháp sau:

- Phương pháp giá ích danh;

- Phương pháp bình quân gia quyền sau mỗi lần nhập hoặc cuối kỳ;

- Phương pháp nhập trước, xuất trước

(4) Trình tự hạch toán

 Trường hợp Doanh nghiệp hạch toán theo phương pháp kê khai thường xuyên

a. Trường hợp nhập kho nguyên vật liệu do mua ngoài

Hình 5.1 Sơ ồ kế toán nhập kho nguyên vật liệu

Ví dụ 5.1. Đơn vị mua 2 tấn vật liệu A, trị giá chưa thuế 5.000.000 /tấn, thuế suất thuế GTGT 10%

chưa thanh toán tiền cho ơn vị bán. Chi phí vận chuyển bằng tiền mặt là 200.000 . Vật liệu về nhập

kho ủ.

Trường hợp doanh nghiệp nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ. -

Giá mua

Nợ TK152 : 10.000.000

Nợ TK1331 : 1.000.000

, 112,

111

141

331

152

a) Giá mua

chưa thuế

b) Chi phí thu mua

chưa thuế

Thuế GTGT

331

, 111,

112

1388

(2)

Giá trị chiết

khấu thương mại

giảm giá

trả lại

khi mua NVL

lOMoARcPSD|36244 503

Có TK331 : 11.000.000

- Chi phí vận chuyển

Nợ TK152 : 200.000

Có TK111 : 200.000

Doanh nghiệp nộp thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp.

- Giá mua

Nợ TK152 : 11.000.000

Có TK331 : 11.000.000

- Chi phí vận chuyển

Nợ TK152 : 200.000

Có TK111 : 200.000

Ví dụ 5.2. Đơn vị nhập kho nguyên vật liệu mua của công ty D. Trị giá chưa có thuế 5.000.000 , thuế

suất thuế GTGT 10%, tiền hàng chưa thanh toán. Hai tuần sau, do nguyên vật liệu nhập kho nói trên

bị kém phẩm chất, ơn vị ề nghị công ty D giảm giá 20%. Công ty ã chấp thuận.

Yêu cầu: Hãy ịnh khoản nghiệp vụ trên trong trường hợp

1. Doanh nghiệp nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ.

2. Doanh nghiệp nộp thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp.

(SV tự thực hiện)

b. Trường hợp xuất kho nguyên vật liệu sử dụng cho hoạt ộng

(2) Giá trị thực tế NVL nhập lại kho do sử dụng không hết

Hình 5.2. Sơ ồ kế toán xuất kho nguyên vật liệu Ví

dụ 5.3. Hãy ịnh khoản các nghiệp vụ kinh tế sau:

1. Xuất kho nguyên vật liệu dùng cho:

- Trực tiếp sản xuất sản phẩm: 1.000.000

- Sử dụng cho phân xưởng sản xuất: 200.000

- Sử dụng cho bộ phận bán hàng 500.000

- Sử dụng cho bộ phận quản lý doanh nghiệp: 300.000.

Nợ TK621 : 1.000.000

Nợ TK627 : 200.000

Nợ TK641 : 500.000

Nợ TK642 : 300.000

Có TK152 : 2.000.000

152

621

, 627,

641, 642...

(1)

Giá trị thực tế NVL xuất kho sử dụng

(3)

Giá trị thực tế NVL thừa ể lại nơi sử

dụng

không nhập kho

(

ghi âm

)

Tháng sau ghi bổ sung

Nợ TK

621

, 627, 641, 642/Có TK 152

(

Ghi dương

)

lOMoARcPSD|36244 503

2. Nguyên vật liệu thừa sử dụng không hết trong quá trình sản xuất nhập lại kho: 100.000.

Nợ TK152 : 100.000

Có TK621 : 100.000

5.1.2 Kế toán tài sản cố ịnh hữu hình

(1) Khái niệm

Tài sản cố ịnh hữu hình (TSCĐ HH) là những tài sản có hình thái vật chất do doanh nghiệp

nắm giữ ể sử dụng cho hoạt ộng sản xuất, kinh doanh phù hợp với tiêu chuẩn ghi nhận tài sản cố ịnh

hữu hình.

Tiêu chuẩn ghi nhận TSCĐ HH: phải thỏa mãn ồng thời tất cả bốn tiêu chuẩn ghi nhận sau:

(i) Chắc chắn thu ược lợi ích kinh tế trong tương lai từ việc sử dụng tài sản ó;

(ii) Có thời gian sử dụng trên 1 năm trở lên;

(iii) Nguyên giá tài sản phải ược xác ịnh một cách tin cậy

(iv) Có ủ tiêu chuẩn giá trị theo quy ịnh hiện hành (Theo thông tư 45/2013/TT-BTC, Tài sản cố

ịnh phải có giá trị từ 30.000.000 trở lên).

(2) Tài khoản sử dụng

- Tài khoản 211 “Tài sản cố ịnh hữu hình”: ược dùng ể phản ảnh giá trị hiện

có và tình hình biến ộng tăng, giảm TSCĐ hữu hình của doanh nghiệp theo nguyên giá.

Nợ TK 211 “TSCĐ hữu hình” Có

- Nguyên giá của TSCĐ hữu hình

tăng do XDCB hoàn thành bàn giao

ưa vào sử dụng, do mua sắm, do nhận

vốn góp, do ược cấp, do ược tặng

biếu, tài trợ, phát hiện thừa;

- Nguyên giá của TSCĐ hữu hình

giảm do iều chuyển cho doanh nghiệp

khác, do nhượng bán, thanh lý hoặc em

i góp vốn liên doanh,...

- Nguyên giá của TSCĐ giảm do

tháo bớt một hoặc một số bộ phận

CK: Nguyên giá TSCĐ hữu hình hiện

có ở doanh nghiệp.

Tài khoản 211 - Tài sản cố ịnh hữu hình có 6 tài khoản cấp 2:

- Tài khoản 2111 - Nhà cửa, vật kiến trúc: Phản ánh giá trị các công trình XDCB

như nhà cửa, vật kiến trúc, hàng rào, bể, tháp nước, sân bãi, các công trình trang trí thiết

kế cho nhà cửa, các công trình cơ sở hạ tầng như ường sá, cầu cống, ường sắt, cầu tàu, cầu

cảng...

- Tài khoản 2112 - Máy móc thiết bị: Phản ánh giá trị các loại máy móc, thiết bị

dùng trong sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp bao gồm những máy móc chuyên dùng,

máy móc, thiết bị công tác, dây chuyền công nghệ và những máy móc ơn lẻ.

- Tài khoản 2113 - Phương tiện vận tải, truyền dẫn: Phản ánh giá trị các loại

phương tiện vận tải, gồm phương tiện vận tải ường bộ, sắt, thuỷ, sông, hàng không, ường

ống và các thiết bị truyền dẫn.

- Tài khoản 2114 - Thiết bị, dụng cụ quản lý: Phản ánh giá trị các loại thiết bị,

dụng cụ sử dụng trong quản lý, kinh doanh, quản lý hành chính.

lOMoARcPSD|36244 503

- Tài khoản 2115 - Cây lâu năm, súc vật làm việc và cho sản phẩm: Phản ánh

giá trị các loại TSCĐ là các loại cây lâu năm, súc vật làm việc, súc vật nuôi ể lấy sản phẩm.

- Tài khoản 2118 - TSCĐ khác: Phản ánh giá trị các loại TSCĐ khác chưa phản

ánh ở các tài khoản nêu trên.

- Tài khoản 214 “Hao mòn tài sản cố ịnh”: ược dùng ể phản ảnh tình hình

tăng, giảm giá trị hao mòn và giá trị hao mòn lũy kế của các loại TSCĐ.

Nợ TK 214 “Hao mòn TSCĐ” Có

Giá trị hao mòn TSCĐ giảm xuống do Giá trị hao mòn TSCĐ tăng lên do

thanh lý, nhượng bán,…

trích khấu hao

CK: Giá trị hao mòn luỹ kế của TSCĐ

(3) Trình tự hạch toán:

(i) Hạch toán tăng tài sản cố ịnh

111, 112, 331... 133

Hình 5.3. Kế toán tăng TSCĐ Ví

dụ 5.4.

1. Mua một máy photocoppy trị giá 50.000.000, thuế GTGT 10% thanh toán bằng chuyển khoản.

2. Chi phí vận chuyển máy photo chi bằng tiền mặt: 55.000 (bao gồm 10% thuế GTGT).

Hãy ịnh khoản nghiệp vụ kinh tế trên theo 2 trường hợp:

b. DN tính thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp.

c. DN tính thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ.

Giải

a.DN tính thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp.

Nợ TK211 : 55.000.000 Nợ TK211 : 55.000

Có TK112 : 55.000.000 Có TK111 : 55.000

b.DN tính thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ.

Nợ TK211 : 50.000.000 Nợ TK211 : 50.000

Nợ TK133 : 5.000.000 Nợ TK133 : 5.000

Có TK112 : 55.000.000 Có TK111 : 55.000

(213)

211

(1)

Mua sắm tài sản cố ịnh

Giá thanh toán

Thuế GTGT

Giá chưa thuế

(2)

Chi phí vận chuyển

bốc dỡ

(3)

Thuế

lệ phí phải nộp nhà nước

lOMoARcPSD|36244 503

(ii) Hạch toán giảm tài sản cố ịnh:

Hình 5.4. Sơ ồ kế toán giảm TSCĐ do thanh lý hay nhượng bán

Ví dụ 5.5. Nhượng bán một TSCĐHH có nguyên giá 200.000.000, ã hao mòn 150.000.000 với giá

bán chưa thuế 70.000.000, thuế GTGT 10%, khách hàng ã thanh toán bằng chuyển khoản.

Chi phí thanh lý nhượng bán TSCĐ ược tập hợp gồm: -

Tiền lương phải trả CBCNV: 5.000.000

- Các khoản chi khác bằng tiền mặt giá chưa thuế 200.000, thuế GTGT 10%.

Hãy ịnh khoản nghiệp vụ kinh tế trên theo 2 trường hợp:

- DN tính thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp.

- DN tính thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ.

(SV tự thực hiện)

5.1.3 Kế toán công cụ, dụng cụ

(1) Khái niệm

Công cụ, dụng cụ là những tư liệu lao ộng không có ủ các tiêu chuẩn về giá trị, thời gian sử

dụng quy ịnh như tài sản cố ịnh.

Theo quy ịnh hiện hành, những tư liệu lao ộng sau ây nếu không ủ tiêu chuẩn ghi nhận TSCĐ

thì ược ghi nhận là công cụ, dụng cụ:

- Các à giáo, ván khuôn, công cụ, dụng cụ gá lắp chuyên dùng cho sản xuất xây lắp;

- Các loại bao bì bán kèm theo hàng hóa có tính tiền riêng, nhưng trong quá trình bảo

quản hàng hóa vận chuyển trên ường và dự trữ trong kho có tính giá trị hao mòn ể

trừ dần giá trị của bao bì;

- Những dụng cụ, ồ nghề bằng thuỷ tinh, sành, sứ; - Phương tiện quản lý, ồ dùng văn

phòng; - Quần áo, giày dép chuyên dùng ể làm việc,...

211

213

111

, 112,

331

, 152,

334

214

(1)

Ghi giảm

TSCĐ

a) Chi phí

thanh lý

Thuế GTGT

ược khấu trừ

711

111

, 112, 131,

152

153

(3)

Thu nhập từ bán

TSCĐ hoặc giá trị

thu hồi

(

PP trực tiếp

)

331

Giá chưa

thuế

Thuế GTGT

ược khấu trừ

Giá

(4)

thanh

toán (PP

khấu trừ

)

lOMoARcPSD|36244 503

Đặc iểm của công cụ – dụng cụ o Tham gia vào nhiều chu kỳ sản

xuất kinh doanh o Về mặt hiện vật: vẫn giữ nguyên hình thái vật

chất ban ầu.

o Về mặt giá trị: có thể chuyển hết một lần hay phân bổ nhiều lần vào chi phí sản xuất kinh

doanh trong kỳ.

(2) Nguyên tắc hạch toán

Kế toán nhập, xuất, tồn kho công cụ, dụng cụ ược thực hiện theo giá gốc như quy ịnh ối với nguyên

liệu, vật liệu

Việc tính giá trị công cụ, dụng cụ tồn kho cũng ược thực hiện theo một trong ba phương pháp

- Nhập trước - Xuất trước;

- Thực tế ích danh;

- Bình quân gia quyền.

(3) Tài khoản sử dụng

- Tài khoản 153 “Công cụ, dụng cụ”: ược dùng ể phản ảnh tình hình nhập, xuất, và

tồn kho công cụ, dụng cụ; tài khoản này có kết cấu như sau:

Nợ TK 153 “Công cụ, dụng cụ” Có

- Trị giá thực tế của công cụ,

dụng cụ nhập kho do mua ngoài, tự

chế, thuê ngoài gia công chế biến,

nhận góp vốn;

- Trị giá công cụ, dụng cụ cho

thuê nhập lại kho;

- Trị giá thực tế của công cụ,

dụng cụ thừa phát hiện khi kiểm kê;

- Trị giá thực tế của công cụ,

dụng cụ xuất kho sử dụng cho sản

xuất, kinh doanh, cho thuê hoặc góp

vốn; - Chiết khấu thương mại khi

mua công cụ, dụng cụ ược hưởng;

- Trị giá công cụ, dụng cụ trả

lại cho người bán hoặc ược người

bán giảm giá;

- Trị giá công cụ, dụng cụ

thiếu phát hiện trong kiểm kê;

CK: Giá thực tế của công cụ, dụng cụ

tồn kho cuối kỳ.

- Tài khoản 242 “Chi phí trả trước”: ược dùng ể phản ảnh các khoản chi phí thực tế

ã phát sinh nhưng có liên quan ến hoạt ộng sản xuất kinh doanh của nhiều kỳ kế toán trong

một năm tài chính.

Nợ TK 242 “Chi phí trả trước” Có

Các khoản chi phí trả trước thực tế

phát sinh

Các khoản chi phí trả trước ược

phân bổ vào chi phí sản xuất, kinh

doanh trong kỳ

CK: Các khoản chi phí chờ phân bổ

vào chi phí sản xuất, kinh doanh

lOMoARcPSD|36244 503

(4) Trình tự hạch toán

(i) Trường hợp nhập kho công cụ, dụng cụ, căn cứ vào phiếu nhập kho, hoá ơn GTGT, kế

toán phản ảnh: (trường hợp Doanh nghiệp kê khai và nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ)

 Nghiệp vụ 1: Phản ảnh giá mua công cụ, dụng cụ:

Nợ TK 153 “Công cụ, dụng cụ”: Giá mua chưa thuế GTGT của công cụ, dụng cụ

Nợ TK 133 “Thuế GTGT ược khấu trừ”: Thuế GTGT ầu vào ược khấu trừ

Có TK 111 “Tiền mặt”: Tổng số tiền thanh toán bằng tiền mặt

Có TK 112 “Tiền gởi ngân hàng”: Tổng số tiền thanh toán bằng tiền gởi ngân hàng

Có TK 331 “Phải trả cho người bán”: Tổng số tiền thanh toán nếu nợ người bán

 Nghiệp vụ 2: Phản ảnh chi phí mua công cụ, dụng cụ như chi phí vận chuyển, bốc dỡ,…

Nợ TK 153 “Công cụ, dụng cụ”: chi phí chưa có thuế GTGT

Nợ TK 133 “Thuế GTGT ược khấu trừ”: Thuế GTGT ầu vào ược khấu trừ

Có TK 111 “Tiền mặt”: Tổng số tiền thanh toán bằng tiền mặt

Có TK 112 “Tiền gởi ngân hàng”: Tổng số tiền thanh toán bằng tiền gởi ngân hàng

Có TK 331 “Phải trả cho người bán”: Tổng số tiền thanh toán.

(ii) Xuất vật liệu, công cụ dụng cụ dùng cho sản xuất kinh doanh

 Trường hợp công cụ, dụng cụ xuất dùng loại phân bổ hết trong một kỳ kế toán:

Nợ TK 627 “CP sản xuất chung”: CC-DC xuất dùng cho bộ phận sản xuất

Nợ TK 641 “CP bán hàng”: CC-DC xuất dùng cho bộ phận bán hàng

Nợ TK 642 “CP quản lý doanh nghiệp”: CC-DC xuất dùng cho quản lý doanh nghiệp

Có TK 153 “CC,DC”: Giá thực tế của CC-DC xuất dùng

 Trường hợp công cụ, dụng cụ xuất dùng loại phân bổ trong nhiều kỳ:

- Nghiệp vụ 1: Phản ảnh giá trị công cụ, dụng cụ xuất dùng trong kỳ Nợ TK 242 “Chi

phí trả trước”: Trị giá công cụ dụng cụ xuất dùng Có TK 153 “CC- DC”: Trị giá

công cụ dụng cụ xuất dùng - Nghiệp vụ 2: Phân bổ chi phí công cụ dụng cụ trong kỳ kế toán:

Nợ TK 627 “CP sản xuất chung”: CC-DC dùng cho bộ phận sản xuất

Nợ TK 641 “CP bán hàng” CC-DC dùng cho bộ phận bán hàng

Nợ TK 642 “CP quản lý doanh nghiệp”: CC-DC phân bổ cho quản lý doanh

nghiệp Có TK 242 “Chi phí trả trước”: Giá trị công cụ dụng cụ ã phân bổ vào CP

lOMoARcPSD|36244 503

Hình 5.5. Sơ ồ kế toán công cụ dụng cụ

Ví dụ 5.6: Nhập dụng cụ mua từ bên ngoài và chưa thanh toán tiền: giá mua chưa có thuế:

1.000.000, thuế GTGT: 100.000. Chi phí vận chuyển trả bằng tiền mặt 50.000, thuế GTGT 5%.

Hãy ịnh khoản nghiệp vụ kinh tế trên theo 2 trường hợp:

- DN tính thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp.

- DN tính thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ.

Giải

a.DN tính thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp.

Nợ TK153 : 1.100.000 Nợ TK153

: 55.000

Có TK112 : 1.100.000 Có TK111

b.DN tính thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ.

: 55.000

Nợ TK153 : 1.000.000 Nợ TK153

: 50.000

Nợ TK133 : 100.000 Nợ TK133

: 5.000

Có TK331 : 1.100.000 Có TK111

: 55.000

Ví dụ 5.7. Hãy ịnh khoản các nghiệp vụ kinh tế sau:

1. Xuất công cụ có trị giá 10.000.000 dùng cho bộ phận bán hàng thuộc loại phân bổ 5 lần.

2. Qua tháng sau, bộ phận bán hàng báo hỏng công cụ này, phế liệu thu hồi bán thu bằng tiền mặt

200.000 .

3. Xuất kho CCDC sử dụng cho phân xưởng sản xuất trị giá 1.000.000 . (SV tự thực hiện)

5.1.4 Kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương

(1) Khái niệm:

Tiền lương là khoản tiền doanh nghiệp trả cho người lao ộng ể bù ắp sức lao ộng ã hao phí khi

tham gia vào hoạt ộng sản xuất kinh doanh. Tiền lương là một bộ phận cấu thành nên giá trị sản phẩm

do lao ộng tạo ra

Nội dung các khoản trích theo lương

- Bảo hiểm xã hội (BHXH): ược tạo ra bằng cách trích theo tỷ lệ phần trăm trên tiền

lương phải thanh toán cho công nhân ể tính vào chi phí sản xuất kinh doanh và khấu trừ vào

tiền lương công nhân viên.

Mục ích sử dụng quỹ: Quỹ dùng ể trợ cấp cho người lao ộng khi bị ốm au, thai sản, tai nạn lao

ộng, hưu trí và tử tuất.

lOMoARcPSD|36244 503

- Quỹ Bảo hiểm y tế (BHYT): ược hình thành từ việc trích lập theo tỷ lệ quy ịnh trên

tiền lương phải trả công nhân viên trong kỳ.

Mục ích sử dụng quỹ: Mua thẻ bảo hiểm y tế cho người lao ộng

- Bảo hiểm thất nghiệp (BHTN): ược hình thành từ việc trích lập theo tỷ lệ quy ịnh

trên tiền lương phải trả công nhân viên trong kỳ.

Mục ích sử dụng quỹ: Trả trợ cấp thất nghiệp, hỗ trợ học nghề, hỗ trợ tìm việc làm, óng bảo

hiểm y tế cho người hưởng trợ cấp thất nghiệp.

- Kinh phí công oàn (KPCĐ): ược hình thành bằng cách trích theo tỷ lệ quy ịnh trên

tiền lương phải trả và ược tính vào chi phí sản xuất kinh doanh trong kỳ.

Mục ích sử dụng quỹ: làm kinh phí hoạt ộng của công oàn ở các cấp.

(2) Tài khoản sử dụng

- Tài khoản 334 “Phải trả người lao ộng”: ược dùng ể phản ảnh tình hình thanh toán

các khoản phải trả cho người lao ộng của doanh nghiệp về tiền lương, tiền thưởng, bảo hiểm

xã hội và các khoản phải trả khác thuộc về thu nhập của người lao ộng.

Nợ TK 334 “Phải trả người lao ộng” Có

- Tiền lương, bảo hiểm xã hội,

và các khoản ã trả cho người lao

ộng.

- Khoản khấu trừ vào lương

- Tiền lương, bảo hiểm xã hội, và

các khoản phải trả cho người lao

ộng

CK: Các khoản còn phải trả cho

người lao ộng.

- Tài khoản 338 “Phải trả, phải nộp khác”: ược dùng ể phản ảnh các khoản phải trả,

phải nộp khác trong doanh nghiệp như tình hình trích lập, sử dụng quỹ bảo hiểm xã hội, quỹ

bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, và kinh phí công oàn tại doanh nghiệp.

Một số tài khoản cấp 2 của tài khoản 338: o

TK 3382 “Kinh phí công oàn” o TK

3383 “Bảo hiểm xã hội” o TK 3384

“Bảo hiểm y tế” o TK 3386 “Bảo hiểm

thất nghiệp”

Một phần kết cấu của Tài khoản 338 “Phải trả, phải nộp khác” có liên quan ến việc trích lập

các quỹ BHXH, BHYT, BHTN, và KPCĐ như sau:

Nợ TK 338 (3382, 3383, 3384, 3386) Có

lOMoARcPSD|36244 503

- BHXH, BHYT, BHTN,

KPCĐ ã nộp.

- BHXH phải trả cho người lao

ộng.

- Trích BHXH, BHYT, BHTN,

KPCĐ vào chi phí sản xuất kinh

doanh

- Trích BHXH, BHYT, BHTN

khấu trừ vào lương của công nhân

viên

CK: BHXH, BHYT, BHTN, KPCĐ ã

trích còn chưa nộp.

(3) Trình tự hạch toán

Hàng tháng, căn cứ vào bảng phân bổ tiền lương, và các khoản khác phải trả cho người

lao ộng trong doanh nghiệp, kế toán phản ảnh:

Nợ TK 622 “Chi phí NCTT”: Tiền lương phải trả cho công nhân sản xuất

Nợ TK 627 “Chi phí sản xuất chung”: Tiền lương phải trả cho nhân viên quản lý phân xưởng

Nợ TK 641 “Chi phí bán hàng”: Tiền lương phải trả cho nhân viên bộ phận bán hàng

Nợ TK 642 “Chi phí quản lý doanh nghiệp”: Tiền lương phải trả cho nhân viên quản lý doanh nghiệp

Có TK 334 “Phải trả người lao ộng”: Tổng số tiền lương phải trả cho người lao ộng trong doanh

nghiệp

Hàng tháng trích BHXH, BHYT, BHTN, KPCĐ vào chi phí sản xuất kinh doanh, kế

toán phản ảnh:

Nợ TK 622 “Chi phí nhân công trực tiếp”:

Nợ TK 627 “Chi phí sản xuất chung”:

Nợ TK 641 “Chi phí bán hàng

Nợ TK 642 “Chi phí quản lý doanh nghiệp”:

Có TK 338 “Phải trả, phải nộp khác”:

Chi tiết: Có TK 3382 “Kinh phí công oàn”

Có TK 3383 “Bảo hiểm xã hội”

Có TK 3384 “Bảo hiểm y tế”

Có TK 3386 “Bảo hiểm thất nghiệp”

Số BHXH, BHYT, BHTN trừ vào lương của công nhân viên, ghi:

Nợ TK 334 “Phải trả người lao ộng”:

Có TK 338 “Phải trả, phải nộp khác”

141, 138, 338 334 622, 627, 241, 642...

111

(4) Các khoản khấu trừ

vào tiền lương

(1) Tiền lương, tiền công… tính

cho các ối tượng

338 (3383)

lOMoARcPSD|36244 503

333 (

, 112

(6) Chi lương, thưởng,

trợ cấp BHXH cho

người lao ộng

3335)

(5) Thuế TNCN phải

nộp Nhà nước

(2) Trợ cấp BHXH phải trả cho

người lao ộng

353 (3531)

(3) Tiền thưởng phải trả từ

quỹ khen thưởng

Hình 5.7. Sơ ồ Kế toán các khoản phải trả người lao ộng

Hình 5.8. Sơ ồ Kế toán các khoản phải nộp theo lương

Ví dụ 5.8. Hãy ịnh khoản các nghiệp vụ kinh tế sau:

1. Tiền lương phải trả cho:

- Công nhân trực tiếp sản xuất sản phẩm: 1.000.000 .

- Nhân viên phân xưởng: 5.000.000 .

- Nhân viên quản lý doanh nghiệp: 10.000.000 . - Nhân viên bán hàng: 2.000.000 .

Nợ TK 622: 1.000.000

Nợ TK 627: 5.000.000

Nợ TK 642: 10.000.000

Nợ TK 641: 2.000.000

Có TK 334: 18.000.000

2. Trích các khoản phải nộp theo lương theo tỷ lệ quy ịnh hiện hành (34%).

Nợ TK 622: 235.000 (1.000.000 x 23,5%)

Nợ TK 627: 1.175.000 (5.000.000 x 23,5%) Nợ

TK 642: 2.350.000 (10.000.000 x 23,5%)

Nợ TK 641: 470.000 (2.000.000 x 23,5%)

Nợ TK 334: 1.890.000 (18.000.000 x 10,5%)

Có TK 338: 6.120.000 (18.000.000 x 34%) 3. Xuất

quỹ tiền mặt chi lương người lao ộng.

Nợ TK 334: 16.110.000 (18.000.000 – 1.890.000)

Có TK 111: 16.110.000

4. Nhận ược tiền trợ cấp BHXH từ cơ quan BHXH chi trả bằng tiền gởi ngân hàng 5.000.000.

334

112

111

, 627,

622

241, 642...

Trợ cấp BHXH phải

trả cho người lao ộng

338

(

Trích BHXH, BHYT,

KPCĐ

BHTN tính vào CP SXKD

(2)

Khấu trừ lương các khoản

BHXH, BHYT, BHTN

111

112

Nhận trợ cáp BHXH từ

cơ quan BHXH

(4)

Nộp BHXH

, BHYT,

BHTN,

KPCĐ

lOMoARcPSD|36244 503

Nợ TK 112 : 5.000.000

Có TK 3383: 5.000.000

5.2 Kế toán quá trình sản xuất

5.2.1 Khái niệm:

Quá trình sản xuất là quá trình doanh nghiệp sử dụng các nguồn lực ể tạo ra sản phẩm hoặc dịch

vụ. Quá trình này làm hao phí những lao ộng sống và lao ộng vật hoá trong doanh nghiệp. Biểu hiện

bằng tiền của những hao phí lao ộng trong quá trình sản xuất gọi là chi phí sản xuất.

Kế toán quá trình sản xuất là tập hợp các chi phí ã phát sinh trong quá trình sản xuất của doanh

nghiệp theo tính chất kinh tế, theo công dụng và theo nơi sử dụng chi phí rồi tập hợp một cách trực

tiếp hoặc gián tiếp vào các ối tượng chịu chi phí và tính giá thành ể tính ra giá thành thực tế của sản

phẩm hoàn thành trong kỳ.

Nội dung các khoản mục chi phí trong giá thành sản phẩm:

Theo quy ịnh hiện nay, các khoản mục chi phí cấu thành giá thành của những sản phẩm hoàn

thành trong kỳ bao gồm ba (3) khoản mục:

- Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: là giá trị thực tế của các loại nguyên, vật liệu sử dụng

trực tiếp cho chế tạo sản phẩm.

- Chi phí nhân công trực tiếp: bao gồm các khoản tiền lương phải trả và các khoản trích

theo lương của công nhân trực tiếp sản xuất sản phẩm.

- Chi phí sản xuất chung: bao gồm các chi phí phát sinh ở phân xưởng ngoài các chi phí

sản xuất trực tiếp như: Chi phí nhân viên phân xưởng (gồm lương chính, lương phụ và các

khoản trích theo lương của nhân viên phân xưởng); Chi phí vật liệu (gồm giá trị nguyên vật

liệu dùng ể sửa chữa, bảo dưỡng tài sản cố ịnh, các chi phí công cụ dụng cụ… ở phân xưởng);

Chi phí khấu hao tài sản cố ịnh sử dụng tại phân xưởng, bộ phận sản xuất; Chi phí dịch vụ

mua ngoài như chi phí iện, nước, iện thoại sử dụng cho sản xuất và quản lý ở phân xưởng;

và các chi phí bằng tiền khác.

Giá thành sản phẩm chính là chi phí sản xuất tính cho số lượng sản phẩm hoàn thành.

Trình tự tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm:

 Bước 1: Tập hợp chi phí sản xuất theo khoản mục chi phí gồm: chi phí nguyên vật liệu trực

tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, và chi phí sản xuất chung.

 Bước 2: Tổng hợp và phân bổ các chi phí ã tập hợp ở bước 1. Công việc này thường ược tiến

hành vào cuối tháng ể tổng hợp chi phí sản xuất theo từng ối tượng tập hợp chi phí và tính giá

thành ở bên Nợ TK 154 “Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang”

 Bước 3: Đánh giá sản phẩm dở dang

 Bước 4: Tính giá thành sản phẩm hoàn thành.

Nhiệm vụ của kế toán chi phí sản xuất và giá thành:

- Xác ịnh úng ối tượng hạch toán chi phí sản xuất và ối tượng tính giá thành sản phẩm.

- Tính toán chính xác, kịp thời giá thành của từng loại sản phẩm ược sản xuất.

lOMoARcPSD|36244 503

- Kiểm tra tính chặt chẽ tình hình thực hiện các ịnh mức tiêu hao và các dự toán chi phí sản

xuất nhằm phát hiện kịp thời các hiện tượng sử dụng lãng phí không úng kế hoạch, sai mục ích.

- Lập báo cáo về chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm, tham gia phân tích tình hình thực hiện

kế hoạch giá thành, ề xuất biện pháp ể tiết kiệm chi phí sản xuất và hạ thấp giá thành sản phẩm.

5.2.2 Kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp

(1) Nội dung:

Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp là các khoản chi phí về nguyên vật liệu chính, vật liệu phụ ược dùng

ể trực tiếp sản xuất sản phẩm, chẳng hạn ở doanh nghiệp may, vải là nguyên vật liệu trực tiếp tạo

thành sản phẩm áo quần…

(2) Tài khoản sử dụng:

Tài khoản 621 “Chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp”: Dùng ể phản ánh các chi phí nguyên

liệu, vật liệu sử dụng trực tiếp cho việc sản xuất, chế tạo sản phẩm.

Nợ TK 621 “Chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp” Có

Trị giá thực tế nguyên liệu, vật liệu Kết chuyển hoặc phân bổ trị giá xuất

dùng trực tiếp cho sản xuất sản nguyên liệu vật liệu thực sử dụng ể phẩm

tính giá thành sản phẩm.

Tài khoản 621 không có số dư cuối kỳ.

(3) Trình tự hạch toán:

Khi xuất nguyên liệu, vật liệu sử dụng cho hoạt ộng sản xuất sản phẩm, kế toán ghi:

Nợ TK 621 “Chi phí NL, VL trực tiếp”

Có TK 152 “Nguyên liệu, vật liệu”: Trị giá thực tế NL, VL xuất dùng.

Cuối kỳ, kết chuyển chi phí nguyên vật liệu trực tiếp ể tính giá thành sản phẩm:

Nợ TK 154 “Chi phí SXKD dở dang”

Có TK 621 “Chi phí NL, VL trực tiếp”: Tổng trị giá NL, VL thực tế ã xuất dùng ể chế tạo sản phẩm

trong kỳ

Hình 5.9. Sơ ồ kế toán Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp (kê khai thường xuyên)

152

112

111

152

154

(1)

Vật liệu xuất sử dụng

trực tiếp sản xuất

621

(

Vật liệu không sử dụng hết c

ho sản

xuât sản phẩm nhập lại kho

(4)

Cuối kỳ

kết chuyển chi

phí sản xuất

111

112

(2)

Mua vật liệu

(

không

qua kho)

sử dụng ngay

cho sản xuất

(

trực tiếp

)

133

lOMoARcPSD|36244 503

Ví dụ 5.9: Tại một Doanh nghiệp nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ, quản lý hàng tồn kho

theo phương pháp kê khai khai thường xuyên, phân xưởng sản xuất ra sản phẩm A. Trong tháng 1/N,

kế toán tập hợp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp gồm:

1. Mua nguyên vật liệu sử dụng trực tiếp cho sản xuất sản phẩm trị giá 10.000.000

, thuế GTGT 10% thanh toán bằng tiền gởi ngân hàng.

Nợ TK 621: 10.000.000

Nợ TK 133: 1.000.000

Có TK 112: 11.000.000

2. Chi phí vận chuyển trả bằng tiền mặt 550.000 bao gồm 10% thuế GTGT. Nợ

TK 621: 500.000 [550.000 : (1 + 10%)]

Nợ TK 133: 50.000 (500.000 x 10%)

Có TK 111: 550.000

3. Xuất kho nguyên vật liệu sử dụng sản xuất sản phẩm trị giá 5.000.000 . Nợ TK

621: 5.000.000

Có TK 152: 5.000.000

4. Nguyên vật liệu thừa sử dụng từ quá trình sản xuất sản xuất sản phẩm A nhập

lại kho trị giá 100.000 .

Nợ TK 152: 100.000

Có TK 621: 100.000

5. Cuối kỳ kết chuyển chi phí nguyên vật liệu ể tính giá thành sản phẩm. Nợ TK

154: 15.400.000

Có TK 621: 15.400.000 (10.000.000 + 500.000 + 5.000.000 – 100.000)

5.2.3 Kế toán chi phí nhân công trực tiếp

(1) Nội dung:

Chi phí nhân công trực tiếp là các khoản tiền lương, và các khoản trích theo lương gồm bảo

hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, kinh phí công oàn theo tỷ lệ quy ịnh ược tính vào

chi phí của công nhân trực tiếp sản xuất sản phẩm.

(2) Tài khoản sử dụng:

Tài khoản 622 “Chi phí nhân công trực tiếp”: Dùng ể phản ánh các chi phí tiền lương, tiền

công, và các khoản trích theo lương của công nhân trực tiếp sản xuất sản phẩm.

Nợ Tài khoản 622 Có

- Chi phí tiền lương của công

nhân trực tiếp sản xuất sản phẩm.

- Các khoản BHXH, BHYT,

BHTN,

KPCĐ của công nhân trực sản xuất

- Kết chuyển chi phí nhân công

trực tiếp vào các tài khoản có liên

quan ể tính giá thành sản phẩm

Tài khoản 622 không có số dư cuối kỳ.

(3) Trình tự hạch toán:

lOMoARcPSD|36244 503

Căn cứ vào bảng phân bổ tiền lương, và các khoản khác phải trả cho nhân công trực tiếp sản

xuất sản phẩm, kế toán ghi:

Nợ TK 622 “Chi phí nhân công trực tiếp”: Tiền lương phải trả cho công nhân sản xuất

Có TK 334 “Phải trả người lao ộng”

Khi trích BHXH, BHYT, BHTN, KPCĐ của công nhân trực tiếp sản xuất sản phẩm:

Nợ TK 622 “Chi phí nhân công trực tiếp”: tính vào chi phí

Nợ TK 334 “Phải trả người lao ộng”: khấu trừ vào lương

Có TK 338“Phải trả phải nộp khác” (3382, 3383, 3384, 3386)

Chi tiết: Có TK 3382 “Kinh phí công oàn”

Có TK 3383 “Bảo hiểm xã hội”

Có TK 3384 “Bảo hiểm y tế”

Có TK 3386 “Bảo hiểm thất nghiệp”

Cuối kỳ, kết chuyển chi phí nhân công trực tiếp ể tính giá thành sản phẩm:

Nợ TK 154 “Chi phí SXKD dở dang”

Có TK 622 “Chi phí nhân công trực tiếp”: Tổng chi phí nhân công trực tiếp thực tế phát sinh trong

kỳ

Hình 5.10. Sơ ồ kế toán Chi phí nhân công trực tiếp (kê khai thường xuyên)

Ví dụ 5.10: Tiếp theo ví dụ 9. Trong kỳ kế toán tập hợp chi phí nhân công trực tiếp gồm:

1. Tiền lương phải trả cho công nhân trực tiếp sản xuất 10.000.000. Nợ

TK 622: 10.000.000

Có TK 334: 10.000.000

2. Trích các khoản phải nộp theo lương theo tỷ lệ quy ịnh (23,5%). Nợ

TK 622: 2.350.000 (10.000.000 x 23,5%)

Có TK 338: 2.350.000

3. Chi phí nhân công thuê ngoài trực tiếp sản xuất sản phẩm chi bằng

tiền mặt 1.500.000. Nợ TK 622: 1.500.000

Có TK 111: 1.500.000

4. Cuối kỳ kết chuyển chi phí nhân công trực tiếp ể tính giá thành. Nợ

TK 154: 13.850.000

Có TK 622: 13.850.000 (10.000.000 + 2.350.000 + 1.500.000)

334

154

(1)

Tiền lương

tiền công phải

trả công nhân trực tiếp sản xuất

622

(4)

Cuối kỳ

kết chuyển chi

phí nhân công trực tiếp

(2)

Trích các khoản trích theo

lương ưa vào chi phí

lOMoARcPSD|36244 503

5.2.4 Kế toán chi phí sản xuất chung

(1) Nội dung:

Chi phí sản xuất chung là các khoản chi phí phát sinh tại phân xưởng sản xuất ngoại trừ chi

phí nguyên vật liệu trực tiếp, và chi phí nhân công trực tiếp. Bao gồm:

- Chi phí tiền lương của nhân viên quản lý phân xưởng sản xuất

- Các khoản trích theo lương của nhân viên quản lý phân xưởng sản xuất

- Chi phí công cụ, dụng cụ, ồ dùng sản xuất

- Chi phí khấu hao tài sản cố ịnh dùng ể sản xuất sản phẩm

- Chi phí dịch vụ mua ngoài như iện, nước,…

- Các khoản chi phí khác bằng tiền mặt.

(2) Tài khoản sử dụng:

Tài khoản 627 “Chi phí sản xuất chung”: Dùng ể phản ánh các chi phí phục vụ sản xuất phát

sinh ở phân xưởng sản xuất.

Nợ Tài khoản 627 Có

Chi phí sản xuất chung phát Kết chuyển chi phí sản xuất chung vào các

tài khoản có liên quan ể

sinh trong kỳ

tính giá thành sản phẩm

Tài khoản 627 không có số dư cuối kỳ.

(3) Trình tự hạch toán:

Khi xuất vật liệu dùng chung cho phân xưởng như sửa chữa, bảo dưỡng TSCĐ…, kế

toán ghi:

Nợ TK 627 “Chi phí sản xuất chung”

Có TK 152 “Nguyên liệu, vật liệu”

Căn cứ vào bảng phân bổ tiền lương, và các khoản khác phải trả cho nhân viên quản lý

phân xưởng sản xuất, kế toán ghi:

Nợ TK 627 “Chi phí sản xuất chung”

Có TK 334 “Phải trả người lao ộng”

Khi trích BHXH, BHYT, BHTN, KPCĐ của nhân viên quản lý phân xưởng sản xuất:

Nợ TK 627 “Chi phí sản xuất chung”: Tính vào chi phí

Nợ TK 334 “Phải trả người lao ộng”: Khấu trừ vào lương

Có TK 338“Phải trả phải nộp khác” (3382, 3383, 3384, 3386)

lOMoARcPSD|36244 503

Chi tiết: Có TK 3382 “Kinh phí công oàn”

Có TK 3383 “Bảo hiểm xã hội”

Có TK 3384 “Bảo hiểm y tế”

Có TK 3386 “Bảo hiểm thất nghiệp”)

Khi xuất công cụ sản xuất cho phân xưởng sản xuất hoặc phân bổ chi phí công cụ, ghi:

Nợ TK 627 “Chi phí sản xuất chung”

Có TK 153 “Công cụ, dụng cụ”: Trị giá CCDC xuất dùng Có TK

242 “Chi phí trả trước”: Phân bổ chi phí công cụ Khấu hao TSCĐ

ang dùng ở phân xưởng sản xuất, ghi:

Nợ TK 627 “Chi phí sản xuất chung”

Có TK 214 “Hao mòn TSCĐ”

Đối với các chi phí khác có liên quan gián tiếp ến hoạt ộng của phân xưởng sản xuất

như chi phí sửa chữa thường xuyên tài sản cố ịnh, chi phí iện nước, tiếp khách…, ghi:

Nợ TK 627 “Chi phí sản xuất chung”

Có TK 331 “Phải trả người bán”: Chi phí phát sinh chưa thanh toán Có

TK 111 “Tiền mặt”: Chi phí phát sinh bằng tiền mặt

Cuối kỳ, kết chuyển chi phí sản xuất chung ể tính giá thành sản phẩm:

Nợ TK 154 “Chi phí SXKD dở dang”

Có TK 627 “Chi phí sản xuất chung”: Tổng chi phí SX chung thực tế phát sinh trong

kỳ

Hình 5.11. Sơ ồ Kế toán chi phí sản xuất chung (Kê khai thường xuyên)

lOMoARcPSD|36244 503

Ví dụ 5.11: Tiếp theo ví dụ 9,10. Chi phí sản xuất chung phát sinh trong tháng ở phân xưởng sản xuất

bao gồm:

1. Tiền lương phải thanh toán cho nhân viên: 3.000.000 Nợ TK 627: 3.000.000

Có TK 334: 3.000.000

2. Trích BHXH, BHYT, BHTN và KPCĐ theo tỷ lệ quy ịnh tính vào chi phí. Nợ

TK 627: 705.000

Có TK 338: 705.000 (3.000.000 x 23,5%)

3. Trích khấu hao TSCĐ là 4.000.000.

Nợ TK 627: 4.000.000

Có TK 214: 4.000.000

4. Dụng cụ xuất dùng có trị giá 1.000.000 và phân bổ 1 lần. Nợ TK 627:

1.000.000

Có TK 153: 1.000.000

5. Chi khác ược trả trực tiếp bằng tiền mặt là 430.000, thuế GTGT 10%. Nợ TK

627: 430.000

Nợ TK 133: 43.000 (430.000 x 10%)

Có TK 111: 473.000

6. Cuối tháng, kết chuyển chi phí sản xuất chung ể tính giá thành sản phẩm. Nợ

TK 154: 9.135.000

Có TK 627: 9.135.000 (3.000.000 + 705.000 + 4.000.000 + 1.000.000 + 430.000)

5.2.5 Kế toán tổng hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm:

(1) Nội dung:

Sau khi tập hợp chi phí sản xuất theo khoản mục, kế toán tổng hợp chi phí sản xuất ể tính giá

thành sản phẩm.

Giá thành sản phẩm là chi phí sản xuất gắn liền với một số lượng sản phẩm cụ thể. Giá thành là

một chỉ tiêu quan trọng phản ảnh chất lượng hoạt ộng sản xuất kinh doanh trong một kỳ kế toán. Do

ó, ến cuối kỳ cần phải tính toán chính xác giá thành thực tế của sản phẩm sản xuất ra.

Giá thành sản Chi phí sản Chi phí sản

Chi phí sản xuất dở dang

phẩm hoàn thành = xuất dở dang + xuất phát sinh -

cuối kỳ

trong kỳ ầu kỳ trong kỳ

Giá thành ơn vị sản Giá thành sản phẩm hoàn thành trong kỳ

phẩm

Số lượng sản phẩm hoàn thành trong kỳ

(2) Tài khoản sử dụng

- Tài khoản 154 “Chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang”: dùng ể tổng hợp chi phí

sản xuất và tính giá thành sản phẩm.

Nợ Tài khoản 154 - Chi phí SXKD dở dang Có

lOMoARcPSD|36244 503

Các chi phí nguyên liệu, vật liệu trực

tiếp; chi phí nhân công trực tiếp; chi phí

sản xuất chung kết chuyển cuối kỳ.

Sản phẩm hoàn thành nhập kho hoặc

chuyển i bán

CK: Chi phí sản xuất, kinh doanh dở

dang cuối kỳ

- Tài khoản 155 “Thành phẩm”: ược dùng ể phản ánh giá trị hiện có và tình hình biến

ộng của các loại thành phẩm của doanh nghiệp.

Nợ Tài khoản 155 - Thành phẩm Có

Trị giá thực tế của thành phẩm nhập kho

Trị giá thực tế của thành phẩm xuất

kho.

CK: trị giá thực tế của thành phẩm tồn

kho

(3) Trình tự hạch toán

Cuối kỳ, kết chuyển các chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí

sản xuất chung sang TK 154 “Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang” ể tổng hợp chi phí sản xuất và

tính giá thành sản phẩm, ghi:

Nợ TK 154 “Chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang”

Có TK 621 “Chi phí NL, VL trực tiếp”

Có TK 622 “Chi phí nhân công trực tiếp”

Có TK 627 “Chi phí sản xuất chung”

Giá thành sản xuất thực tế của những sản phẩm hoàn thành nhập kho trong kỳ, ghi:

Nợ TK 155 “Thành phẩm”

Có TK 154 “Chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang”

Hình 5.12 Sơ ồ hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm

TK 154

“Chi phí SXKD dở dang”

152 621 155

lOMoARcPSD|36244 503

Ví dụ 5.12: Doanh nghiệp hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kê khai thường xuyên, tổ chức

sản xuất một loại sản phẩm có các tài liệu (ĐVT: ồng):

- Số dư ầu tháng của TK 154: 300.000 -

Tình hình phát sinh trong tháng:

1. Xuất kho vật liệu trị giá 15.000.000 dùng ể: sản xuất sản phẩm 14.500.000, phục vụ ở phân

xưởng sản xuất 500.000.

2. Tiền lương phải thanh toán cho công nhân sản xuất sản phẩm 3.000.000, nhân viên quản lý

phân xưởng sản xuất: 1.500.000.

3. Trích BHXH, BHYT, BHTN, và KPCĐ theo tỷ lệ quy ịnh hiện hành.

4. Khấu hao TSCĐ tính cho phân xưởng sản xuất là 400.000.

5. Chi phí khác bằng tiền mặt phát sinh tại phân xưởng là 500.000

6. Kết chuyển chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất

chung sang tài khoản 154 “Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang”

7. Nhập kho 500 sản phẩm hoàn thành, biết rằng chi phí sản xuất dở dang cuối tháng là 357.500

Yêu cầu: Định khoản và ghi vào tài khoản chữ T các nghiệp vụ kinh tế phát sinh trong tháng. Xác

ịnh giá thành ơn vị sản phẩm.

Giải:

1. Nợ TK 621: 14.500.000

Nợ TK 627: 500.000

Có TK 152: 15.000.000

2. Nợ TK 622: 3.000.000

Nợ TK 627: 1.500.000

Có TK 334: 4.500.000

Kết chuyển CP

NVL trực tiếp

Xuất NVL sản

xuất sản phẩm

Kết chuyển CP

nhân công trực

tiếp

Tiền lương, và

các khoản trích

theo lương của

CNTTSX

, 338

334

622

Kết chuyển CP

sản xuất chung

Tập hợp chi phí

sản xuất chung

phát sinh

152

, 334, 338,

153

, 214, 331, 111

627

iá thành sản

phẩm hoàn

thành nhập kho

lOMoARcPSD|36244 503

3. Nợ TK 622: 3.000.000 x 23,5% = 705.000

Nợ TK 627: 1.500.000 x 23,5% = 352.5000

Nợ TK 334: 4.500.000 x 10,5% = 472.500

Có TK 338: 4.500.000 x 34% = 1.530.000 Chi tiết: Có TK 3382:

4.500.000 x 2% = 90.000

Có TK 3383: 4.500.000 x 25,5% = 1.147.500

Có TK 3384: 4.500.000 x 4,5% = 202.500

Có TK 3386: 4.500.000 x 2% = 90.000

4. Nợ TK 627: 400.000

Có TK 214: 400.000

5. Nợ TK 627: 500.000

Có TK 111: 500.000

6. Nợ TK 154: 21.457.500

Có TK 621: 14.500.000

Có TK 622: 3.705.000

Có TK 627: 3.252.500

7. Giá thành SP hoàn thành: 300.000 + 21.457.500 – 357.500 = 21.400.000

 Giá thành ơn vị sản phẩm: 21.400.000

= 42.800 ( /sp)

500

Nhập kho thành phẩm:

Nợ TK 155: 21.400.000

Có TK 154: 21.400.000

Phản ảnh vào sơ ồ chữ T:

621

627

622

155

14.500

3.705

3.252,5

14.500

154

300

3.705

3.252,5

21.400

357,5

21.457,5

21.400

500

(152)

(334) 1.500

352,5

(338)

400

(214)

(111)

500

(214) 400

(111)

500

(334) 3.000

(338)

705

500

lOMoARcPSD|36244 503

5.3 Kế toán tiêu thụ thành phẩm và xác ịnh kết quả kinh doanh

5.3.1 Khái niệm:

Tiêu thụ thành phẩm là quá trình doanh nghiệp bán sản phẩm do mình sản xuất ra cho khách

hàng và thu ược tiền bán hàng. Liên quan ến quá trình này, phát sinh một số vấn ề kế toán có nhiệm

vụ tính toán và phản ảnh như: doanh thu bán hàng, giá vốn hàng bán, các khoản thuế, chi phí bán

hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp, và xác ịnh kết quả kinh doanh.

Xác ịnh kết quả kinh doanh ược thực hiện vào cuối kỳ theo công thức:

Chi phí

Lãi (Lỗ) từ Doanh thu Chi phí

Giá vốn quản lý hoạt ộng =

thuần về bán - - bán - hàng bán doanh

kinh doanh hàng hàng

nghiệp

Doanh thu thuần về Doanh thu Các khoản giảm trừ

= -

bán hàng bán hàng doanh thu

Các khoản giảm trừ doanh thu bao gồm: Khoản giảm giá hàng bán, khoản chiết khấu thương

mại, doanh thu của hàng bán bị trả lại, số thuế xuất khẩu phải nộp, thuế tiêu thụ ặc biệt phải nộp.

 Doanh thu bán hàng là số tiền doanh nghiệp nhận ược hoặc sẽ nhận ược từ việc bán thành

phẩm.

Doanh thu bán hàng = Số lượng thành phẩm bán ra x Đơn giá bán

o Nếu doanh nghiệp tính thuế giá trị gia tăng theo phương pháp khấu trừ thì ơn giá bán

chưa bao gồm thuế giá trị gia tăng

o Nếu doanh nghiệp tính thuế giá trị gia tăng theo phương pháp trực tiếp thì ơn giá bán bao

gồm thuế giá trị gia tăng.

 Giá vốn hàng bán là giá thành thực tế của thành phẩm, hoặc giá trị xuất kho của thành phẩm

bán ra. Trường hợp doanh nghiệp xuất kho thành phẩm thì giá trị xuất kho của thành phẩm ược tính

theo một trong bốn phương pháp tương tự như xuất kho vật liệu.

Giá vốn hàng bán = Số lượng thành phẩm bán ra x Đơn giá xuất kho

 Chi phí bán hàng là những khoản chi phí phát sinh liên quan ến bộ phận bán hàng và quá trình

tiêu thụ sản phẩm như: Chi phí tiền lương của nhân viên bán hàng, các khoản trích theo lương ược

tính vào chi phí của nhân viên bán hàng, chi phí vận chuyển hàng i bán, chi phí khấu hao tài sản cố

ịnh dùng tại bộ phận bán hàng,…

 Chi phí quản lý doanh nghiệp là những khoản chi phí liên quan ến quản lý, iều hành toàn

doanh nghiệp như: Chi phí tiền lương của bộ phận quản lý, iều hành doanh nghiệp, các khoản trích

theo lương ược tính vào chi phí của bộ phận quản lý, iều hành doanh nghiệp, chi phí khấu hao tài sản

cố ịnh, chi phí tiền iện, iện thoại,…

lOMoARcPSD|36244 503

5.3.2 Tài khoản sử dụng

- Tài khoản 511 “Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ”: ược dùng ể phản ảnh

doanh thu bán sản phẩm do doanh nghiệp sản xuất ra, bán hàng hoá do doanh nghiệp mua

vào, … Nợ TK 511 “Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ” Có

- Các khoản giảm trừ doanh thu - Kết

chuyển doanh thu thuần về bán hàng

sang Tài khoản 911 “xác ịnh kết quả

kinh doanh”.

Doanh thu bán sản phẩm do doanh

nghiệp sản xuất ra, bán hàng hoá do

doanh nghiệp mua vào,… phát sinh

trong kỳ

Tài khoản 511 không có số dư cuối kỳ.

- Tài khoản 3331 “Thuế giá trị gia tăng phải nộp”: ược dùng ể phản ảnh số thuế

GTGT của hàng hoá, sản phẩm bán ra, và số thuế GTGT ã nộp và còn phải nộp cho Nhà nước.

Nợ TK 3331 “Thuế GTGT phải nộp” Có

Số thuế GTGT ã ược khấu trừ trong kỳ.

Số thuế GTGT phải nộp của thành phẩm,

hàng hóa bán ra

CK: Số thuế GTGT còn phải nộp cho Nhà

nước

- Tài khoản 632 “Giá vốn hàng bán”: ược dùng ể phản ảnh trị giá vốn của thành phẩm

tiêu thụ

Nợ TK 632 “Giá vốn hàng bán” Có

Trị giá vốn của thành phẩm xuất bán Kết chuyển trị giá vốn của thành phẩm trong kỳ ã

bán sang Tài khoản 911 “xác ịnh

kết quả kinh doanh”

Tài khoản 632 không có số dư cuối kỳ.

- Tài khoản 641 “Chi phí bán hàng”: ược dùng ể phản ảnh các chi phí thực tế phát

sinh trong quá trình tiêu thụ thành phẩm, liên quan ến bộ phận bán hàng của doanh nghiệp.

Nợ TK 641 “Chi phí bán hàng” Có

Các chi phí phát sinh liên quan ến quá trình

tiêu thụ

Kết chuyển chi phí bán hàng sang Tài khoản 911

“xác ịnh kết quả kinh doanh”

Tài khoản 641 không có số dư cuối kỳ.

- Tài khoản 642 “Chi phí quản lý doanh nghiệp”: ược dùng ể phản ảnh các khoản

chi phí liên quan ến quản lý, iều hành toàn doanh nghiệp.

Nợ TK 642 “Chi phí quản lý doanh nghiệp” Có

Các chi phí phát sinh liên quan ến quản

lý, iều hành doanh nghiệp

Kết chuyển chi phí quản lý doanh nghiệp

sang Tài khoản 911 “Xác ịnh kết quả

kinh doanh”

lOMoARcPSD|36244 503

Tài khoản 642 không có số dư cuối kỳ.

- Tài khoản 131 “Phải thu của khách hàng”: ược dùng ể phản ảnh các khoản nợ phải

thu và tình hình công nợ của khách hàng với doanh nghiệp về tiền bán thành phẩm, hàng

hoá,….

Nợ TK 131 “Phải thu của khách hàng” Có

Số tiền phải thu của khách hàng về việc

bán thành phẩm, hàng hoá

Số tiền ã thu của khách hàng Số

tiền khách hàng ứng trước

CK: Số tiền còn phải thu của khách hàng

Tài khoản 131 có thể có số dư bên Có: Khách hàng ứng trước tiền hàng cho doanh nghiệp.

- Tài khoản 821 “Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp”: ược dùng ể phản ảnh khoản

thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp khi doanh nghiệp kinh doanh có lãi.

Nợ TK 821 “Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp” Có

Chi phí thuế TNDN phát sinh trong

kỳ

Kết chuyển chi phí thuế TNDN sang Tài khoản

911 “xác ịnh kết quả kinh doanh”

Tài khoản 821 không có số dư cuối kỳ.

- Tài khoản 911 “Xác ịnh kết quả kinh doanh”: ược dùng ể phản ảnh kết quả kinh

doanh của doanh nghiệp trong một kỳ kế toán.

Nợ TK 911 “Xác ịnh kết quả kinh doanh” Có

- Kết chuyển chi phí phát sinh trong kì

- Kết chuyển lãi

- Doanh thu thuần về bán hàng

- Kết chuyển lỗ

Tài khoản 911 không có số dư cuối kỳ.

- Tài khoản 421 “Lợi nhuận chưa phân phối”: ược dùng ể phản ảnh kết quả kinh

doanh (lợi nhuận, lỗ) sau thuế thu nhập doanh nghiệp của doanh nghiệp trong một kỳ kế toán.

Nợ TK 421 “Lợi nhuận chưa phân phối” Có

Số lỗ của hoạt ộng kinh doanh

Số lãi của hoạt ộng kinh doanh

CK: Số lỗ hoạt ộng kinh doanh chưa

xử lý

CK: Số lợi nhuận chưa phân phối hoặc chưa sử

dụng

5.3.3 Trình tự hạch toán:

5.3.3.1 Hạch toán doanh thu:

- Theo phương pháp khấu trừ thuế

Khi doanh nghiệp xuất thành phẩm bán ra, kế toán phản ảnh doanh thu như sau:

Nợ TK 111 “Tiền mặt”

Nợ TK 112 “TGNH” toán

Nợ TK 131 “Phải thu khách hàng”

lOMoARcPSD|36244 503

Có TK 511 “Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ”- giá chưa thuế GTGT Có

TK 3331 “Thuế GTGT phải nộp”

Đồng thời kế toán phản ảnh giá vốn thành phẩm như sau:

Nợ TK 632 “Giá vốn hàng bán”

Có TK 154 “Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang”: Giá thành thực tế của thành phẩm

(trường hợp sản xuất xong xuất bán thẳng không qua nhập kho) Có

TK 155 “Thành phẩm”: Trị giá xuất kho của thành phẩm

Khoản giảm trừ doanh thu phát sinh như chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán, hàng bị trả

lại

Nợ TK521 : khoản giảm trừ DT

Nợ TK3331 : thuế GTGT

Có TK111,112,131

Và hạch toán nhập kho hàng bị trả Nợ

TK155 : giá vốn hàng bị trả

Có TK632 :

- Theo phương pháp thuế trực tiếp

Khi doanh nghiệp xuất thành phẩm bán ra, kế toán phản ảnh doanh thu như sau:

Nợ TK 111 “Tiền mặt”

Nợ TK 112 “TGNH” toán

Nợ TK 131 “Phải thu khách hàng”

Có TK 511 “Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ”, giá thanh toán

(Lưu ý: Giá thanh toán là giá bán bao gồm thuế giá trị gia tăng) Đồng

thời kế toán phản ảnh giá vốn thành phẩm như sau:

Nợ TK 632 “Giá vốn hàng bán”

Có TK 154 “Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang”: Giá thành thực tế của thành phẩm

(trường hợp sản xuất xong xuất bán thẳng không qua nhập kho) Có

TK 155 “Thành phẩm”: Trị giá xuất kho của thành phẩm

5.3.3.2 Kế toán tập hợp chi phí bán hàng phát sinh trong kỳ:

Nợ TK 641 “Chi phí bán hàng”

Có TK 334 “Phải trả người lao ộng”: Tiền lương của nhân viên bán hàng

Có TK 338 “Phải trả phải nộp khác” (3382, 3383, 3384, 3386): Các khoản trích theo lương ược

tính vào chi phí của bộ phận bán hàng

Có TK 152 “Nguyên liệu, vật liệu”: Xuất NVL ra sử dụng

Có TK 153 “Công cụ, dụng cụ”: Xuất CC-DC ra sử dụng

Có TK 214 “Hao mòn TSCĐ”: Trích khấu hao TSCĐ

Có TK 111 “Tiền mặt”: Các chi phí bằng tiền mặt phát sinh tại bộ phận bán hàng Có

TK 331 “Phải trả cho người bán”: Chi phí khác phải trả.

5.3.3.3 Kế toán tập hợp chi phí quản lý doanh nghiệp phát sinh trong kỳ:

Nợ TK 642 “Chi phí quản lý doanh nghiệp”

Có TK 334 “Phải trả người lao ộng”: Tiền lương của bộ phận quản lý doanh nghiệp Có TK 338

“Phải trả phải nộp khác” (3382, 3383, 3384, 3386): Các khoản trích theo lương ược tính vào

lOMoARcPSD|36244 503

100

chi phí của bộ phận quản lý doanh nghiệp Có TK 152 “Nguyên liệu, vật liệu”: Xuất NVL ra sử

dụng

Có TK 153 “Công cụ, dụng cụ”: Xuất CC-DC ra sử dụng

Có TK 214 “Hao mòn TSCĐ”: Trích khấu hao TSCĐ

Có TK 111 “Tiền mặt”: Các chi phí bằng tiền mặt phát sinh tại bộ phận QLDN Có

TK 331 “Phải trả cho người bán”: Chi phí khác phải trả.

5.3.3.4 Cuối kỳ, kế toán kết chuyển doanh thu, chi phí ể xác ịnh kết quả kinh doanh:

- Kết chuyển khoản làm giảm doanh thu

Nợ TK511 : doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ

Có TK521 : khoản giảm trừ doanh thu

- Kết chuyển doanh thu thuần ể xác ịnh kết quả kinh doanh:

Nợ TK 511 “Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ”

Có TK 911 “Xác ịnh kết quả kinh doanh”

- Kết chuyển chi phí

Nợ TK 911 “Xác ịnh kết quả kinh doanh”

Có TK 632 “Giá vốn hàng bán”

Có TK 641 “Chi phí bán hàng”

Có TK 642 “Chi phí quản lý doanh nghiệp”

- Trường hợp doanh nghiệp kinh doanh có lãi, doanh nghiệp phải có nghĩa vụ nộp thuế Thu nhập

doanh nghiệp cho Nhà nước, kế toán phản ảnh chi phí thuế Thu nhập doanh nghiệp như sau:

Nợ TK 821 “Chi phí thuế Thu nhập doanh nghiệp hiện hành”

Có TK 3334 “Thuế Thu nhập doanh nghiệp phải nộp”

Kết chuyển chi phí thuế TNDN sang tài khoản 911 ể xác ịnh lợi nhuận sau thuế:

Nợ TK 911 “Xác ịnh kết quả kinh doanh”

Có TK 821 “Chi phí thuế Thu nhập doanh nghiệp hiện hành” Kết

chuyển lãi sau thuế thu nhập doanh nghiệp:

Nợ TK 911 “Xác ịnh kết quả kinh doanh”

Có TK 421 “Lợi nhuận chưa phân phối”

- Trường hợp doanh nghiệp kinh doanh lỗ, doanh nghiệp kết chuyển khoản lỗ như sau:

Nợ TK 421 “Lợi nhuận chưa phân phối”

Có TK 911 “Xác ịnh kết quả kinh doanh”

Sơ ồ quá trình hạch toán tiêu thụ thành phẩm và xác ịnh kết quả kinh doanh

TK 155 632 Tài khoản 911

lOMoARcPSD|36244 503

101

“Thành phẩm” “Xác ịnh KQKD”

511

Kết chuyển lỗ

Kết chuyển CP

giá vốn hàng bán

Xuất kho thành

phẩm bán

Kết chuyển chi phí

bán hàng

Tập hợp chi phí

bán hàng

641

Kết chuyển chi

phí

quản lý

doanh nghiệp

Tập hợp chi phí

quản lý doanh

nghiệp

152

, 334, 338,

153

214, 331, 11

642

Kết chuyển

doanh thu thuần

3334

821

Kết chuyển chi

phí thuế TNDN

Thuế Thu nhập

doanh nghiệp

phải nộp

421

Kết chuyển lãi

sau thuế TNDN

lOMoARcPSD|36244 503

102

Ví dụ 5.13: Doanh nghiệp T&D hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kê khai thường

xuyên, kê khai và nộp thuế giá trị gia tăng theo phương pháp khấu trừ, trong kỳ có các nghiệp vụ kinh

tế phát sinh sau (ĐVT: ồng):

1. Xuất thành phẩm bán thu bằng tiền gởi ngân hàng với giá bán chưa thuế GTGT là 52.000.000,

thuế GTGT 10%, biết giá xuất kho thành phẩm là 21.200.000.

2. Tiền lương phải trả cho bộ phận bán hàng 8.000.000, bộ phận quản lý doanh nghiệp 12.500.000

3. Trích bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, và kinh phí công oàn theo tỷ lệ quy

ịnh hiện hành.

4. Chi phí khấu hao TSCĐ tính cho bộ phận bán hàng 500.000, bộ phận quản lý doanh nghiệp

400.0000

5. Chi phí khác bằng tiền mặt phát sinh tại bộ phận bán hàng 500.000, bộ phận quản lý doanh

nghiệp 1.000.000.

6. Cuối kỳ, kết chuyển doanh thu, chi phí ể xác ịnh kết quả tiêu thụ trong tháng, biết thuế suất thuế

thu nhập doanh nghiệp là 20%

Yêu cầu: Định khoản các nghiệp vụ kinh tế phát sinh. Phản ảnh vào sơ ồ chữ T.

Giải:

1. Bút toán ghi nhận doanh thu:

Nợ TK 112: 57.200.000

Có TK 511: 52.000.000

Có TK 3331: 5.200.000

Bút toán ghi nhận giá vốn hàng bán:

Nợ TK 632: 21.200.000

Có TK 155: 21.200.000

2. Nợ TK 641: 8.000.000 Nợ TK 642: 12.500.000

Có TK 334: 20.500.000

3. Nợ TK 641: 8.000.000 x 23,5% = 1.880.000

Nợ TK 642: 12.500.000 x 23,5% = 2.937.500

Nợ TK 334: 20.500.000 x 10,5% = 2.152.500

Có TK 338: 20.500.000 x 34% = 6.970.000

Chi tiết: Có TK 3382: 20.500.000 x 2%

= 410.000

Có TK 3383: 20.500.000 x 25,5%

= 5.227.500

Có TK 3384: 20.500.000 x 4,5%

= 922.500

lOMoARcPSD|36244 503

103

Có TK 3386: 20.500.000 x 2%

4. Nợ TK 641: 500.000

Nợ TK 642: 400.000

Có TK 214: 900.000

5. Nợ TK 641: 500.000 Nợ TK 642: 1.000.000

Có TK 111: 1.500.000

= 410.000

6. Cuối kỳ, Kế toán kết chuyển chi phí giá vốn hàng bán, chi phí bán hàng, và chi phí quản lý doanh

nghiệp ể xác ịnh kết quả kinh doanh: Nợ TK 911: 48.917.500

Có TK 632: 21.200.000

Có TK 641: 10.880.000

Có TK 642: 16.837.500

Cuối kỳ, Kế toán kết chuyển doanh thu thuần ể xác ịnh kết quả kinh doanh:

Nợ TK 511: 52.000.000

Có TK 911: 52.000.000

Số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp

20% x (52.000.000 – 48.917.500) = 616.500

Kế toán phản ảnh:

Nợ TK 821: 616.500

Có TK 3334: 616.600

Kết chuyển chi phí thuế TNDN sang tài khoản 911 ể xác ịnh lợi nhuận sau thuế:

Nợ TK 911: 616.500

Có TK 821: 616.500

Kết chuyển lãi sau thuế thu nhập doanh nghiệp:

Nợ TK 911: 2.466.000

Có TK 421: 2.466.000.

5.4 Kế toán quá trình kinh doanh chủ yếu trong doanh nghiệp thương mại

Doanh nghiệp thương mại thực hiện chức năng nối liền giữa sản xuất và tiêu dùng, ối tượng

kinh doanh của ngành thương mại là hàng hoá. Do ó quá trình kinh doanh chủ yếu trong doanh nghiệp

thương mại là quá trình lưu chuyển hàng hoá.

Quá trình lưu chuyển hàng hoá là quá trình ưa hàng hoá từ lĩnh vực sản xuất sang lĩnh vực tiêu

dùng thông qua hình thức mua và bán.

5.4.1 Kế toán quá trình mua hàng:

(1) Khái niệm

lOMoARcPSD|36244 503

104

Hàng hoá là các loại vật tư, sản phẩm do doanh nghiệp mua về với mục ích ể bán (bán buôn

hoặc bán lẻ). Quá trình mua hàng nhập kho sẽ làm cho số lượng hàng hoá của doanh nghiệp tăng lên,

ồng thời phát sinh quan hệ thanh toán với người bán và các khoản chi phí có liên quan ến mua hàng

như vận chuyển, bốc vác,…

Việc tính giá hàng hóa cũng tương tự như việc tính giá nguyên vật liệu (ở chương 4)

(2) Tài khoản sử dụng

- Tài khoản 156 “Hàng hoá”: ược dùng ể phản ảnh trị giá hiện có và tình hình tăng, giảm của

các loại hàng hoá trong doanh nghiệp.

Nợ TK 156 “Hàng hoá” Có

- Trị giá của hàng hoá mua vào nhập kho

- Chi phí thu mua hàng hoá

- Trị giá của hàng hoá xuất kho.

CK: Trị giá hàng tồn kho tồn cuối kỳ

(3) Trình tự hạch toán:

Khi mua hàng hoá nhập kho, căn cứ vào phiếu nhập kho và hoá ơn GTGT, kế toán phản

ảnh trị giá mua của hàng hoá như sau:

Nợ TK 156 “Hàng hoá” – Giá mua hàng hoá chưa thuế GTGT.

Nợ TK 133 “Thuế GTGT ược khấu trừ” – Thuế GTGT của HH mua vào.

Có TK 111 “Tiền mặt”: Tổng số tiền thanh toán bằng tiền mặt

Có TK 112 “Tiền gởi ngân hàng”: Tổng số tiền thanh toán bằng tiền gởi ngân hàng

Có TK 331 “Phải trả cho người bán”: Tổng số tiền thanh toán nếu doanh nghiệp nợ người bán.

Khi phát sinh chi phí mua hàng hoá như chi phí vận chuyển, chi phí bốc vác,… kế toán

phản ảnh:

Nợ TK 156 “Hàng hoá”: Chi phí thu mua hàng hoá chưa thuế GTGT

Nợ TK 133 “Thuế GTGT ược khấu trừ”: Thuế GTGT của chi phí mua hàng (nếu có)

Có TK 111 “Tiền mặt”: Tổng số tiền thanh toán bằng tiền mặt

Có TK 112 “Tiền gởi ngân hàng”: Tổng số tiền thanh toán bằng tiền gởi ngân hàng

Có TK 331 “Phải trả cho người bán”: Tổng số tiền thanh toán

5.4.2 Kế toán quá trình tiêu thụ hàng hóa và xác ịnh kết quả kinh doanh:

Quá trình tiêu thụ và xác ịnh kết quả kinh doanh ở doanh nghiệp thương mại giống như quá

trình tiêu thụ thành phẩm và xác ịnh kết quả kinh doanh ở doanh nghiệp sản xuất, chỉ khác là thay vì

xuất thành phẩm thì ở doanh nghiệp thương mại xuất hàng hoá, do ó tài khoản 155 “Thành phẩm”

trong quy trình tiêu thụ thành phẩm ở doanh nghiệp sản xuất sẽ ược thay thế bằng tài khoản 156

“Hàng hoá” trong quy trình tiêu thụ ở doanh nghiệp thương mại.

Trình tự hạch toán

Khi doanh nghiệp xuất hàng hoá bán ra, kế toán phản ảnh doanh thu như sau:

Nợ TK 111 “Tiền mặt” – Khách hàng thanh toán bằng tiền mặt: Tổng giá thanh toán

Nợ TK 112 “TGNH” – Khách hàng thanh toán bằng TGNH: Tổng giá thanh toán

lOMoARcPSD|36244 503

105

Nợ TK 131 “Phải thu khách hàng” – Khách hàng nợ: Tổng giá thanh toán

Có TK 511 “Doanh thu bán hàng và CCDV”: Giá bán chưa thuế GTGT Có

TK 3331 “Thuế GTGT phải nộp”: Thuế GTGT của hàng bán ra.

Đồng thời kế toán phản ảnh giá vốn hàng hoá như sau:

Nợ TK 632 “Giá vốn hàng bán”

Có TK 156 “Hàng hoá”: Trị giá xuất của hàng hoá mua vào Kế

toán tập hợp chi phí bán hàng phát sinh trong kỳ:

Nợ TK 641 “Chi phí bán hàng”

Có TK 334 “Phải trả người lao ộng”: Tiền lương của nhân viên bán hàng.

Có TK 338 “Phải trả phải nộp khác” (3382, 3383, 3384, 3386): Các khoản trích theo

lương ược tính vào chi phí của bộ phận BH

Có TK 152 “Nguyên liệu, vật liệu”: Xuất NVL ra sử dụng Có

TK 153 “Công cụ, dụng cụ”: Xuất CC-DC ra sử dụng

Có TK 214 “Hao mòn TSCĐ”: Trích khấu hao TSCĐ

Có TK 111 “Tiền mặt”: Các chi phí bằng tiền mặt phát sinh tại bộ phận bán hàng Có

TK 331 “Phải trả cho người bán”: Chi phí khác phải trả.

Kế toán tập hợp chi phí quản lý doanh nghiệp phát sinh trong kỳ:

Nợ TK 642 “Chi phí quản lý doanh nghiệp”

Có TK 334 “Phải trả người lao ộng”: Tiền lương của bộ phận quản lý doanh nghiệp Có

TK 338 “Phải trả phải nộp khác”: Các khoản trích theo lương ược tính vào chi phí của bộ

phận quản lý doanh nghiệp

Có TK 152 “Nguyên liệu, vật liệu”: Xuất NVL ra sử dụng Có

TK 153 “Công cụ, dụng cụ”: Xuất CC-DC ra sử dụng

Có TK 214 “Hao mòn TSCĐ”: Trích khấu hao TSCĐ

Có TK 111 “Tiền mặt”: Các chi phí bằng tiền mặt phát sinh tại bộ phận QLDN Có

TK 331 “Phải trả cho người bán”: Chi phí khác phải trả.

Cuối kỳ, Kế toán kết chuyển chi phí giá vốn hàng bán, chi phí bán hàng, và chi phí quản lý doanh

nghiệp ể xác ịnh kết quả kinh doanh:

Nợ TK 911 “Xác ịnh kết quả kinh doanh”

Có TK 632 “Giá vốn hàng bán”

Có TK 641 “Chi phí bán hàng”

Có TK 642 “Chi phí quản lý doanh nghiệp”

Cuối kỳ, Kế toán kết chuyển doanh thu thuần ể xác ịnh kết quả kinh doanh:

Nợ TK 511 “Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ”

Có TK 911 “Xác ịnh kết quả kinh doanh”

Trường hợp doanh nghiệp kinh doanh có lãi, doanh nghiệp phải có nghĩa vụ nộp thuế Thu nhập

doanh nghiệp cho Nhà nước, kế toán phản ảnh chi phí thuế Thu nhập doanh nghiệp như sau:

Nợ TK 821 “Chi phí thuế Thu nhập doanh nghiệp hiện hành” Có

TK 3334 “Thuế Thu nhập doanh nghiệp phải nộp”

Kết chuyển chi phí thuế TNDN sang tài khoản 911 ể xác ịnh lợi nhuận sau thuế:

lOMoARcPSD|36244 503

106

Nợ TK 911 “Xác ịnh kết quả kinh doanh”

Có TK 821 “Chi phí thuế Thu nhập doanh nghiệp hiện hành” Kết

chuyển lãi sau thuế thu nhập doanh nghiệp:

Nợ TK 911 “Xác ịnh kết quả kinh doanh”

Có TK 421 “Lợi nhuận chưa phân phối”

Trường hợp doanh nghiệp kinh doanh lỗ, doanh nghiệp kết chuyển khoản lỗ như sau:

Nợ TK 421 “Lợi nhuận chưa phân phối”

Có TK 911 “Xác ịnh kết quả kinh doanh”

Sơ ồ quy trình hạch toán quá trình tiêu thụ và xác ịnh KQKD:

TK 156 Tài khoản 911

“Hàng hoá”

632 “Xác ịnh KQKD”

lOMoARcPSD|36244 503

107

CHƯƠNG 6

CHỨNG TỪ KẾ TOÁN VÀ KIỂM KÊ

6.1 CHỨNG TỪ KẾ TOÁN

6.1.1 Khái niệm.

511

Kết chuyển lỗ

Kết chuyển CP

giá vốn hàng bán

Xuất kho thành

phẩm bán

Kết chuyển chi phí

bán hàng

Tập hợp chi phí

bán hàng

641

Kết chuyển chi

phí quản lý doanh

nghiệp

Tập hợp chi phí

quản lý doanh

hiệp

152

, 334, 338,

111

, 214, 331,

Kết chuyển

doanh thu thuần

Kết chuyển chi

phí thuế TNDN

Thuế Thu nhập

doanh nghiệp

phải nộp

Kết chuyển lãi

sau thuế TNDN

642

821

3334

421

lOMoARcPSD|36244 503

108

Căn cứ vào khoản 3 Điều 3 của Luật Kế toán số 88/2015/QH13 ban hành ngày 20/11/2015 thì

chứng từ kế toán là những giấy tờ và vật mang tin phản ánh những nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát

sinh và ã hoàn thành, làm căn cứ ghi sổ kế toán. Ngoài ra chứng từ kế toán còn có thể là các băng từ,

ĩa từ, các loại thẻ thanh toán. Chẳng hạn, Phiếu thu dùng ể ghi nhận nghiệp vụ thu tiền; Hoá ơn bán

hàng dùng ể ghi nhận nghiệp vụ bán hàng.

Theo iều 17 của Luật kế toán, chứng từ iện tử ược coi là chứng từ kế toán khi nó ược thể hiện

dưới dạng dữ liệu iện tử, ược mã hóa mà không bị thay ổi trong quá trình truyền qua mạng máy tính,

mạng viễn thông hoặc trên vật mang tin như băng từ, ĩa từ, các loại thẻ thanh toán

Chứng từ iện tử phải bảo ảm tính bảo mật và bảo toàn dữ liệu, thông tin trong quá trình sử dụng

và lưu trữ; phải ược quản lý, kiểm tra chống các hình thức lợi dụng khai thác, xâm nhập, sao chép,

ánh cắp hoặc sử dụng chứng từ iện tử không úng quy ịnh. Chứng từ iện tử ược quản lý như tài liệu kế

toán ở dạng nguyên bản mà nó ược tạo ra, gửi i hoặc nhận nhưng phải có ủ thiết bị phù hợp ể sử dụng.

Khi chứng từ bằng giấy ược chuyển thành chứng từ iện tử ể giao dịch, thanh toán hoặc ngược

lại thì chứng từ iện tử có giá trị ể thực hiện nghiệp vụ kinh tế, tài chính ó, chứng từ bằng giấy chỉ có

giá trị lưu giữ ể ghi sổ, theo dõi và kiểm tra, không có hiệu lực ể giao dịch, thanh toán

6.1.2 Ý nghĩa, tác dụng và tính chất pháp lý của chứng từ kế toán.

6.1.2.1 Ý nghĩa của chứng từ.

Chứng từ là căn cứ pháp lý chứng minh sự hình thành các nghiệp vụ kinh tế thuộc ối tượng kế

toán. Qua ó, chứng từ làm căn cứ cho việc bảo vệ tài sản của doanh nghiệp, giải quyết các mối quan

hệ kinh tế pháp lý thuộc ối tượng kế toán, phục vụ kiểm tra, thanh tra hoạt ộng kinh tế - tài chính của

doanh nghiệp.

Chứng từ gắn sự phát sinh của các nghiệp vụ kinh tế với trách nhiệm vật chất của các cá nhân,

ơn vị có liên quan với nghiệp vụ kinh tế phát sinh. Qua ó chứng từ góp phần vào việc thực hiện hạch

toán kinh doanh của doanh nghiệp và gắn trách nhiệm vật chất với từng cá nhân, ơn vị cụ thể.

Chứng từ là phương tiện thông tin nhanh cho công tác lãnh ạo nghiệp vụ ở doanh nghiệp, ồng

thời phục vụ cho công tác phân tích kinh tế hàng ngày ở doanh nghiệp.

Đối với hệ thống kế toán, chứng từ là cơ sở cho việc phân loại, tổng hợp các nghiệp vụ kinh tế

phát sinh ể ghi vào sổ sách kế toán, và theo dõi từng ối tượng kế toán cụ thể. Việc lập chứng từ là

bước ầu tiên của một quy trình kế toán tại doanh nghiệp.

Chứng từ có ý nghĩa quan trọng trong công việc tổ chức công tác kế toán, kiểm soát nội bộ,

chứng nhận tính hợp pháp của nghiệp vụ và các số liệu ghi chép trên sổ sách.

6.1.2.2 Tác dụng của chứng từ

- Là khởi iểm của tổ chức công tác kế toán và xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ của ơn vị.

lOMoARcPSD|36244 503

Nhằm ghi nhận nghiệp vụ kinh tế tài chính ã phát sinh và thật sự hoàn thành, ảm bảo tính chất

hợp lệ, hợp pháp của nghiệp vụ.

- Là căn cứ ể kế toán ghi vào sổ sách kế toán.

- Nhằm ghi nhận ơn vị và cá nhân chịu trách nhiệm ối với nghiệp vụ phát sinh trước pháp luật.

6.1.2.3 Tính chất pháp lý của chứng từ.

- Là căn cứ pháp lý chứng minh cho số liệu của kế toán.

- Là căn cứ ể kiểm tra việc thi hành mệnh lệnh sản xuất kinh doanh, tính chất hợp pháp của

nghiệp vụ, phát hiện các vi phạm pháp luật, hành vi tham ô, lãng phí.

- Là căn cứ ể cơ quan tư pháp giải quyết các khiếu nại, tranh chấp.

- Là căn cứ ể thực hiện và kiểm tra tình hình nộp thuế.

6.1.3 Phân loại chứng từ kế toán.

6.1.3.1 Phân loại theo vật mang thông tin.

- Chứng từ bằng giấy - Chứng từ iện tử.

6.1.3.2 Phân loại theo nội dung kinh tế.

- Chứng từ về lao ộng tiền lương.

- Chứng từ về hàng tồn kho.

- Chứng từ về bán hàng.

- Chứng từ về tiền tệ.

- Chứng từ tài sản cố ịnh.

- Chứng từ về thanh toán

- …

6.1.3.3 Phân loại theo tính chất pháp lý.

Theo khoản 3, iều 9 Thông tư 200/2014/TT-BTC quy ịnh: Các chứng từ kế toán ều thuộc loại

hướng dẫn (không bắt buộc), doanh nghiệp có thể lựa chọn áp dụng biểu mẫu ban hành kèm theo phụ

lục số 3 Thông tư này hoặc ược tự thiết kế phù hợp với ặc iểm hoạt ộng và yêu cầu quản lý của ơn vị

nhưng phải ảm bảo cung cấp những thông tin theo quy ịnh của Luật kế toán và các văn bản, sửa ổi,

bổ sung, thay thế.

6.1.3.4 Phân loại theo công dụng.

Chứng từ gốc: là chứng từ ược lập trực tiếp ngay khi nghiệp vụ kinh tế phát sinh hoặc vừa hoàn

thành. Chứng từ gốc ược chia làm 2 loại: Chứng từ mệnh lệnh và chứng từ chấp hành.

- Chứng từ mệnh lệnh: là những chứng từ mang quyết ịnh của chủ thể quản lý. Ví dụ: Lệnh

chi tiền, lệnh xuất vật tư, lệnh iều ộng tài sản…

Chứng từ mệnh lệnh biểu thị một nghiệp vụ kinh tế cần thực hiện nhưng chưa chứng minh ược

kết quả của việc thực hiện nghiệp vụ ó. Do ó, bản thân chứng từ mệnh lệnh chưa ủ căn cứ ể ghi sổ kế

toán, nó thường ược ính kèm với chứng từ chấp hành ể bảo ảm tính pháp lý của chứng từ.

lOMoARcPSD|36244 503

110

- Chứng từ chấp hành (hay còn gọi là chứng từ thực hiện): Là loại chứng từ biểu thị nghiệp

vụ kinh tế ã hoàn thành. Ví dụ: Phiếu xuất (nhập) vật tư hàng hóa, phiếu thu, phiếu chi, hóa ơn

kiêm phiếu xuất kho hàng hóa…

Thông qua các chứng từ này có thể thấy ược mức ộ thực hiện các nghiệp vụ kinh tế phát sinh

(thấy ược kết quả thực hiện các nghiệp vụ), ồng thời cho thấy ược trách nhiệm vật chất trong việc

thực hiện nghiệp vụ ó. Loại chứng từ này ược dùng làm căn cứ ghi sổ kế toán, tuy nhiên ể bảo ảm

tính pháp lý phải ính kèm với chứng từ mệnh lệnh hoặc có yếu tố thay thế ược chứng từ mệnh lệnh.

- Chứng từ thủ tục kế toán: là loại chứng từ tổng hợp các nghiệp vụ kinh tế có liên quan theo

những ối tượng kế toán cụ thể ể tiện lợi cho việc ghi sổ và ối chiếu các tài liệu. Ví dụ chứng từ

ghi sổ chi tiền gửi ngân hàng nhằm tổng hợp tất cả các nghiệp vụ kinh tế phát sinh về chi tiền gửi

ngân hàng (chi tiền gửi ngân hàng trả lương, mua nguyên liệu, vật liệu, trả nợ người bán…)

Loại chứng từ này chỉ là những chứng từ trung gian, bản thân chứng từ này không có ý nghĩa

pháp lý trong việc thanh tra, kiểm tra nên phải có chứng từ ban ầu ính kèm thì mới ủ cơ sở pháp lý và

như vậy mới ược dùng ể ghi sổ kế toán.

- Chứng từ liên hợp: Là loại chứng từ kết hợp nhiều công dụng trên mỗi chứng từ. Ví dụ: hóa

ơn kiêm phiếu xuất kho, lệnh chi kiêm phiếu chi, lệch xuất kiêm phiếu xuất…

Mục ích của việc sử dụng chứng từ liên hợp là nhằm giảm số lượng chứng từ sử dụng trong kế

toán.

6.1.3.5 Phân loại theo số lần ghi nghiệp vụ kinh tế phát sinh lên chứng từ

- Chứng từ một lần: là loại chứng từ dùng ể ghi chép một lần nghiệp vụ kinh tế hoặc nhiều

nghiệp vụ kinh tế cùng loại phát sinh tại một thời gian, một ịa iểm rồi chuyển vào ghi sổ kế toán.

Ví dụ: Phiếu thu, phiếu chi, phiếu xuất vật tư, phiếu nhập vật tư…

- Chứng từ nhiều lần: là loại chứng từ ghi một loại nghiệp vụ kinh tế phát sinh nhưng diễn ra

nhiều lần trong kỳ hạch toán, ến cuối kỳ hạch toán mới dùng ể ghi sổ kế toán. Ví dụ: phiếu xuất

vật tư theo hạn mức. Chứng từ này có ặc iểm là sau mỗi lần ghi, các con số ược cộng dồn (lũy

kế), tới một giới hạn nhất ịnh (về thời gian, về quy mô của nghiệp vụ phát sinh), chứng từ ược

chuyển vào sổ kế toán.

6.1.4 Nội dung chứng từ kế toán.

Bản thân chứng từ vừa là phương tiện chứng minh tính hợp pháp của nghiệp vụ kinh tế, vừa là

phương tiện thông tin về kết quả của nghiệp vụ ó. Do ó, nội dung của bản chứng từ phải chứa ựng ầy

ủ các chỉ tiêu ặc trưng của nghiệp vụ kinh tế ược phản ánh (về nội dung, thời iểm và về các ối tượng

có liên quan ến nghiệp vụ …) Theo khoản 1 iều 16, mục 1, chương 2 của Luật Kế toán số

88/2015/QH13 ngày 20/11/2015 thì nội dung chứng từ ược qui ịnh như sau:

- Tên và số hiệu của chứng từ kế toán: Tên chứng từ là sự khái quát nội dung của nghiệp vụ

kinh tế ghi trong chứng từ, số hiệu phản ánh trình tự thời gian của nghiệp vụ phát sinh. Yếu tố

này làm cơ sở cho việc phân loại chứng từ theo nội dung kinh tế của nghiệp vụ và tổng hợp số

liệu các chứng từ cùng loại ược dễ dàng.

Ngày, tháng, năm lập chứng từ kế toán: yếu tố này làm cơ sở cho việc chi tiết nghiệp vụ kinh tế

phát sinh theo thời gian, giúp cho việc ghi sổ, ối chiếu, kiểm tra số liệu theo thứ tự thời gian ồng thời

còn làm cơ sở cho việc quản lý chứng từ và thanh tra kinh tế tài chính.

lOMoARcPSD|36244 503

- Tên và ịa chỉ của ơn vị lập chứng từ kế toán: yếu tố này làm cơ sở cho việc xác ịnh trách

nhiệm vật chất ối với nghiệp vụ kinh tế và ể chi tiết hay phân loại nghiệp vụ kinh tế theo ối tượng

liên quan, ồng thời còn làm cơ sở cho việc xác ịnh, ối chiếu và thanh tra về các nghiệp vụ kinh

tế.

- Tên và ịa chỉ của ơn vị nhận chứng từ kế toán: Yếu tố này có tác dụng là làm cơ sở ể xác ịnh

trách nhiệm của các bên có liên quan ến nghiệp vụ kinh tế phát sinh.

- Nội dung nghiệp vụ kinh tế tài chính phát sinh: Yếu tố này có tác dụng giải thích rõ hơn về

nghiệp vụ kinh tế (làm rõ ý nghĩa kinh tế của các nghiệp vụ), giúp cho việc kiểm tra tính hợp lý,

hợp pháp của nghiệp vụ kinh tế ồng thời giúp ịnh khoản kế toán.

- Số lượng, ơn giá và số tiền ược ghi bằng số, riêng tổng số tiền của chứng từ thì phải ghi

bằng chữ: yếu tố này phản ánh quy mô của các nghiệp vụ kinh tế phát sinh và làm cơ sở ể ghi

chép kế toán, thanh tra kinh tế, ồng thời giúp cho việc phân biệt chứng từ kế toán với các chứng

từ khác sử dụng trong thanh tra, trong hành chính.

- Chữ ký, họ và tên người lập chứng từ, người duyệt và những người có liên quan ến chứng từ

kế toán, ây là yếu tố nhằm bảo ảm tính pháp lý và gắn liền trách nhiệm vật chất.

Ngoài những nội dung chủ yếu trên, chứng từ kế toán có thể có thêm những nội dung bổ sung

khác tùy theo từng loại chứng từ mà phục vụ cho hoạt ộng kinh doanh, kể cả tạo logo, hình ảnh trang

trí hoặc quảng cáo . Đây là những yếu tố không bắt buộc, có tác dụng giải thích rõ hơn về nghiệp vụ

kinh tế phát sinh và tạo iều kiện thuận lợi cho việc sử dụng chứng từ ể ghi sổ hay tính toán nhưng

phải ảm bảo phù hợp với pháp luật hiện hành, không che khuất, làm mờ các nội dung bắt buộc phải

có trên hóa ơn.

lOMoARcPSD|36244 503

112

6.1.5 Tổ chức lập chứng từ kế toán.

Lập chứng từ là bước ầu tiên của quy trình luân chuyển chứng từ trong các ơn vị kế toán. Theo

Điều 18 của Luật Kế toán số 88/2015/QH13 ngày 20/11/2015 và Phụ lục 03 Thông tư 200/2014/TT

– BTC quy ịnh:

- Các nghiệp vụ kinh tế tài chính phát sinh liên quan ến hoạt ộng của ơn vị kế toán ều phải lập

chứng từ kế toán. Chứng từ kế toán chỉ ược lập một lần cho mỗi nghiệp vụ kinh tế, tài chính.

- Chứng từ kế toán phải ược lập rõ ràng, ầy ủ, kịp thời, chính xác theo nội dung quy ịnh trên

mẫu. Trong trường hợp chứng từ kế toán chưa có mẫu thì ơn vị kế toán ược tự lập chứng từ kế

toán nhưng phải bảo ảm ầy ủ các nội dung quy ịnh

- Nội dung nghiệp vụ kinh tế trên chứng từ kế toán không ược viết tắt, không ược tẩy xóa, sửa

chữa; khi viết phải dùng bút mực, số và chữ phải liên tục, không ngắt quãng, chỗ trống phải gạch

lOMoARcPSD|36244 503

chéo; chứng từ bị tẩy xóa, sửa chữa ều không có giá trị thanh toán và ghi sổ kế toán. Khi viết sai

vào mẫu chứng từ kế toán thì phải hủy bỏ bằng cách gạch chéo vào chứng từ viết sai.

Chứng từ kế toán phải lập ầy ủ số liên quy ịnh. Trường hợp phải lập nhiều liên chứng từ kế toán

cho một nghiệp vụ kinh tế thì nội dung các liên phải giống nhau. Chứng từ kế toán do ơn vị kế toán

lập ể giao dịch với các tổ chức cá nhân bên ngoài ơn vị kế toán thì liên gửi cho bên ngoài phải có dấu

của ơn vị kế toán.

- Người lập, người ký duyệt và những người ký tên trên chứng từ kế toán phải chịu trách nhiệm

về nội dung của chứng từ kế toán.

- Chứng từ kế toán ược lập dưới dạng chứng từ iện tử phải tuân thủ theo quy ịnh của iều khoản

về chứng từ iện tử. Chứng từ iện tử phải ược in ra giấy và lưu trữ theo quy ịnh về lưu trữ chứng

từ. Trường hợp không in ra giấy mà thực hiện lưu trữ trên các phương tiện iện tử thì phải bảo ảm

an toàn, bảo mật thông tin dữ liệu và phải bảo ảm tra cứu ược trong thời hạn lưu trữ.

6.1.6 Trình tự xử lý chứng từ kế toán

6.1.6.1 Kiểm tra chứng từ:

Mọi chứng từ kế toán sau khi lập xong ều ược kiểm tra trước khi ghi sổ kế toán nhằm bảo ảm

tính trung thực và chính xác của các nghiệp vụ kinh tế phát sinh phản ánh trong chứng từ. Kiểm tra

chứng từ ược tiến hành bao gồm kiểm tra hình thức và kiểm tra nội dung:

- Kiểm tra hình thức: là việc kiểm tra việc tuân thủ các nguyên tắc lập chứng từ: ghi rõ ràng,

ầy ủ các yếu tố, không cạo sửa tẩy xóa hoặc dùng các biện pháp khác làm mất số liệu trên chứng

từ, chữ ký thực ể tránh trường hợp giả mạo chứng từ.

- Kiểm tra về mặt nội dung là kiểm tra tính chất hợp pháp của nghiệp vụ kinh tế phát sinh ược

phản ánh trên chứng từ: úng thể lệ hiện hành của Nhà nước, phù hợp với mức ược phê chuẩn và

kiểm tra tính chính xác của số liệu trên chứng từ ( úng thực tế không? Tính toán có chính xác

không?)

Chứng từ sau khi kiểm tra ạt yêu cầu mới ược ghi sổ kế toán.

Nếu phát hiện chứng từ lập không úng thủ tục, số liệu tính toán sai thì phải trả lại nơi lập chứng

từ ể iều chỉnh. Đối với các chứng từ bị phát hiện có hành vi vi phạm thể lệ, chế ộ kế toán hiện hành,

giả mạo, gian lận phải kịp thời báo cáo cấp có thẩm quyền ể giải quyết úng như thể lệ chế ộ quy ịnh.

- Sau khi kiểm tra xong nhân viên kế toán ghi giá cho những chứng từ chưa có giá tiền và ghi

chép ịnh khoản ể hoàn thiện chứng từ.

- Sau khi chứng từ kiểm tra và hoàn chỉnh sẽ ược làm căn cứ ghi vào sổ kế toán.

6.1.6.2 Luân chuyển chứng từ

Để phục vụ cho công tác quản lý hoạt ộng doanh nghiệp và công tác kế toán, chứng từ kế toán

luôn phải vận ộng từ bộ phận này sang bộ phận khác theo một trật tự nhất ịnh phù hợp với từng loại

chứng từ và từng loại nghiệp vụ kinh tế phát sinh, từ ó tạo thành một chu trình và chu trình này ược

gọi là luân chuyển chứng từ.

Các giai oạn của quá trình luân chuyển chứng từ:

- Lập chứng từ

lOMoARcPSD|36244 503

114

- Kiểm tra chứng từ về hình thức và nội dung

- Sử dụng chứng từ ể ghi sổ kế toán

- Bảo quản và sử dụng lại chứng từ trong kỳ hạch toán

- Lưu trữ chứng từ (theo thời gian quy ịnh), hủy chứng từ (khi hết hạn lưu trữ):

Tài liệu kế toán phải ược lưu trữ theo thời hạn quy ịnh sau ây:

- Phải lưu trữ tối thiểu 5 năm ối với tài liệu kế toán dùng quản lý, iều hành thường xuyên của

doanh nghiệp, không sử dụng trực tiếp ể ghi sổ kế toán và lập báo cáo tài chính như phiếu thu,

phiếu chi, phiếu nhập kho, phiếu xuất kho không lưu trong tập tài liệu kế toán của phòng kế toán.

- Phải lưu trữ tối thiểu 10 năm ối với chứng từ kế toán sử dụng trực tiếp ể ghi sổ kế toán và

lập báo cáo tài chính, các bảng kê, bảng tổng hợp chi tiết, các sổ chi tiết, các sổ kế toán tổng hợp,

báo cáo tài chính tháng, quý, năm của doanh nghiệp, biên bản tiêu hủy tài liệu kế toán và tài liệu

khác có liên quan ến ghi sổ kế toán và lập báo cáo tài chính, kể cả báo cáo kiểm toán và báo cáo

kiểm tra kế toán; Tài liệu kế toán liên quan ến thanh lý tài sản cố ịnh; Tài liệu kế toán của ơn vị

chủ ầu tư, bao gồm tài liệu kế toán của kỳ kế toán năm và tài liệu kế toán về Báo cáo quyết toán

vốn ầu tư dự án hoàn thành; Tài liệu kế toán liên quan ến thành lập, chi, tách, hợp nhất, sáp nhập,

chuyển ổi hình thức sở hữu, giải thể, chấm dứt hoạt ộng, phá sản doanh nghiệp; Tài liệu về hồ sơ

kiểm toán báo cáo tài chính của các tổ chức kiểm toán ộc lập.

- Phải lưu trữ vĩnh viễn ối với tài liệu kế toán có tính lịch sử, có ý nghĩa quan trọng về kinh tế,

an ninh, quốc phòng. Việc xác ịnh tài liệu lưu trữ có tính vĩnh viễn do người ại diện theo pháp

luật của ơn vị kế toán quyết ịnh căn cứ vào tính sử liệu và ý nghĩa lâu dài của tài liệu, thông tin ể

quyết ịnh cho từng trường hợp cụ thể và giao cho bộ phận kế toán hoặc bộ phận khác lưu trữ dưới

hình thức khác. Thời hạn lưu trữ vĩnh viễn phải là thời hạn lưu trữ trên 10 năm cho ến khi tài liệu

kế toán bị hủy hoại tự nhiên hoặc ược tiêu hủy theo quyết ịnh của người ại diện theo pháp luật

của ơn vị kế toán.

- Đối với việc lưu trữ chứng từ iện tử: Chứng từ iện tử là các băng từ, ĩa từ, thẻ thanh toán,

mạng truyền tin phải ược sắp xếp theo thứ tự thời gian, ược bảo quản với ủ các iều kiện kỹ thuật

chống thoái hóa chứng từ iện tử và chống tình trạng truy cập thông tin bất hợp pháp từ bên ngoài.

Chứng từ iện tử trước khi ưa vào lưu trữ phải ược in ra giấy ể lưu trữ theo quy ịnh về lưu trữ

tài liệu kế toán. Trường hợp chứng từ iện tử ược lưu trữ bằng bản gốc trên thiết bị ặc biệt thì phải lưu

trữ các thiết bị ọc tin phù hợp bảo ảm khai thác ược khi cần thiết.

Kế hoạch luân chuyển chứng từ: Đây là một trình tự ược thiết lập sẵn cho quá trình vận ộng

của từng loại chứng từ kế toán nhằm phát huy ầy ủ chức năng thông tin và kiểm tra của những chứng

từ.

- Nội dung của kế hoạch luân chuyển chứng từ:

• Xác ịnh các khâu vận ộng của chứng từ

• Xác ịnh nội dung công việc và ộ dài thời gian của từng khâu

lOMoARcPSD|36244 503

• Xác ịnh người chịu trách nhiệm trong từng khâu - Phương pháp lập kế

hoạch:

• Lập riêng cho từng loại chứng từ, xây dựng các chu trình luân chuyển cá biệt.

lOMoARcPSD|36244 503

116

• Lập chung cho tất cả các loại chứng từ kế toán.

6.2 Kiểm Kê

6.2.1 Khái niệm.

Kiểm kê là việc cân, ong, o, ếm số lượng; xác nhận và ánh giá chất lượng, giá trị của tài sản,

nguồn vốn hiện có tại thời iểm kiểm kê ể kiểm tra, ối chiếu với số liệu trong sổ kế toán.

Kiểm kê nhằm phát hiện chênh lệch giữa số liệu trên sổ sách và số liệu thực tế. Sự chênh lệch

này do những nguyên nhân sau:

- Khi thu, phát, o lường không chính xác (có thể do cố ý hoặc do vô ý).

- Lập chứng từ hoặc do ghi sổ kế toán sai.

- Hao hụt tự nhiên trong quá trình bảo quản.

- Tham ô, mất mát . . .

Doanh nghiệp phải tổ chức kiểm kê tài sản trong các trường hợp sau: Cuối kỳ kế toán năm,

trước khi lập báo cáo tài chính; Chia, tách, hợp nhất, sáp nhập, giải thể, chấm dứt hoạt ộng, phá sản

hoặc bán, khoán, cho thuê doanh nghiệp; Chuyển ổi hình thức sở hữu doanh nghiệp; Xảy ra hỏa hoạn,

lũ lụt và các thiệt hại bất thường khác; Đánh giá lại tài sản theo quyết ịnh của cơ quan nhà nước có

thẩm quyền; và các trường hợp khác theo quy ịnh của pháp luật.

Sau khi kiểm kê, doanh nghiệp phải lập báo cáo tổng hợp kết quả kiểm kê. Trường hợp có chênh

lệch giữa số liệu thực tế kiểm kê với số liệu ghi trên sổ kế toán, doanh nghiệp phải xác ịnh nguyên

nhân và phải phản ánh số chênh lệch và kết quả xử lý vào sổ kế toán trước khi lập báo cáo tài chính.

Việc kiểm kê phải phản ánh úng thực tế tài sản, nguồn hình thành tài sản. Người lập và ký báo

cáo tổng hợp kết quả kiểm kê phải chịu trách nhiệm về kết quả kiểm kê.

6.2.2 Các loại kiểm kê và phương pháp kiểm kê

- Các loại kiểm kê

• Theo phạm vi và ối tượng: có 2 loại kiểm kê

+ Kiểm kê toàn bộ: là tiến hành kiểm kê ối với tất cả các loại tài sản, vật tư, tiền vốn của doanh

nghiệp.

+ Kiểm kê từng phần: là tiến hành kiểm kê trong phạm vi của một hoặc một số loại tài sản nào

ó.

• Theo thời gian: Kiểm kê ịnh kỳ và kiểm kê bất thường.

+ Kiểm kê ịnh kỳ thường tiến hành vào cuối kỳ báo cáo và tùy vào ặc iểm hoạt ộng và từng

loại tài sản mà có thời gian kiểm kê thích hợp. Ví dụ: tiền mặt thường kiểm kê hàng ngày,

nguyên vật liệu, thành phẩm phải kiểm kê hàng tháng, quý. Đối với những vật tư hiếm và quý

phải kiểm kê hàng tuần. TSCĐ thường kiểm kê hàng năm.

+ Kiểm kê bất thường là tổ chức kiểm kê không quy ịnh thời hạn trước. Kiểm kê bất thường tiến

hành trong trường hợp ổi người quản lý tài sản, khi có phát sinh hư hao, tổn thất bất thường hoặc

khi cơ quan chủ quản hay tài chính tiến hành kiểm tra tài chính hay kiểm tra kế toán.

lOMoARcPSD|36244 503

117

Khi tiến hành kiểm kê, phải lập một ban kiểm kê do giám ốc doanh nghiệp chỉ ịnh, trong ó

có sự tham gia của kế toán, giúp giám ốc chỉ ạo, hướng dẫn nghiệp vụ kiểm kê, phải hoàn

thành việc ghi sổ kế toán ến thời iểm kiểm kê, như thế mới có tác dụng ối chiếu với số liệu

thực tế khi kiểm kê.

- Phương pháp tiến hành kiểm kê

• Kiểm kê hiện vật là việc cân, o ong, ếm số lượng và chất lượng tại chổ ối với các loại tài

sản hiện vật như nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ, thành phẩm, hàng hóa, tài sản cố ịnh,....

Đối với vật tư, tài sản thuộc quyền sở hữu và quản lý của doanh nghiệp nhưng nằm bên

ngoài doanh nghiệp như vật liệu ưa ra ngoài gia công, vật tư ang i ường, sản phẩm gửi bán

hoặc nhờ ơn vị, doanh nghiệp bán bảo quản giùm thì khi kiểm kê tài sản cũng cần ối chiếu

với các ơn vị có liên quan ể xác minh số thực tế có phù hợp với số của kế toán.

• Kiêm kê tiền mặt là là ếm trực tiếp từng loại tiền và ối chiếu giữa các sổ kế toán, sổ quỹ và

số liệu kiểm kê. Tiền gồm có tiền mặt, tiền gởi ngân hàng, tiền ang chuyển, các chứng

khoán có giá trị như tiền (cổ phiếu, trái phiếu...)

• Kiêm kê tiền gửi ngân hàng và các khoản thanh toán.

6.2.3 Vai trò của kế toán trong kiểm kê

Kế toán có vai trò quan trọng trong công tác kiểm kê ược thể hiện ở các giai oạn trước khi kiểm

kê, trong khi kiểm kê và sau khi kiểm kê.

- Đối với giai oạn trước khi kiểm kê: ể tiến hành hoạt ộng kiểm kê thì cần phải có các thông tin về

tình hình thực tế của ơn vị do kế toán cung cấp từ ó làm căn cứ ể ưa ra phương hướng cũng như phạm

vi kiểm kê. Đồng thời kế toán còn hướng dẫn nghiệp vụ chuyên môn cho người làm công tác kiểm kê

và tiến hành khóa sổ kế toán ể thực hiện kiểm kê.

- Đối với giai oạn kiểm kê, kế toán tham gia vào công tác tổng hợp số liệu kiểm kê từ ó ối chiếu với

số liệu trên sổ sách kế toán ể phát hiện những sai lệch.

- Sau khi kiểm kê hoàn thành thì kế toán căn cứ vào kết quả kiểm kê ể xác ịnh số liệu sai lệch của

thực kế kiểm kê với số liệu sổ sách kế toán ồng thời tham gia ưa ra ý kiến ể giải quyết các khoản chênh

lệch giữa số liệu kiểm kê và số liệu trên sổ kế toán, từ ó ưa ra phương hướng iều chỉnh sổ kế toán cho

phù hợp với số liệu thực tế ã kiểm kê.

CHƯƠNG 7

SỔ KẾ TOÁN VÀ HÌNH THỨC KẾ TOÁN

7.1 Sổ Kế toán

7.1.1 Khái niệm

Hằng ngày các nghiệp vụ kinh tế phát sinh ược phản ảnh kịp thời và ầy ủ vào chứng từ. Tuy

nhiên nếu chúng ta chỉ mới dừng lại ở chứng từ thì chúng ta chỉ có ược những thông tin riêng biệt

theo từng nghiệp vụ kinh tế phát sinh. Trong khi ó công tác quản lý thì cần những thông tin ã qua

những bước xử lý nhất ịnh và việc xử lý này phải ược thể hiện qua những phương tiện nhất ịnh ó

chính là sổ kế toán.

Có thể nói sổ kế toán là phương tiện vật chất ể hệ thống hóa thông tin chứng từ nhằm áp ứng

các nhu cầu khác nhau của công tác quản lý. Xét về mặt hình thức thì sổ kế toán là những tờ sổ ược

lOMoARcPSD|36244 503

118

xây dựng theo mẫu nhất ịnh dựa vào yêu cầu của phương pháp tài khoản và ghi sổ kép hoặc yêu cầu

về thông tin trong những trường hợp cụ thể của quản lý.

Sổ kế toán có thể là một tờ rời có chức năng ghi chép ộc lập, hoặc có thể là quyển sổ gồm nhiều

tờ sổ thực hiện chức năng ghi chép về những nội dung nhất ịnh theo quy ịnh của hệ thống kế toán. Sổ

kế toán phải tuân thủ nguyên lý kết cấu nhất ịnh, bảo ảm nội dung ghi chép theo thời gian hoặc theo

ối tượng, tổng hợp hoặc chi tiết và phải bảo ảm những quan hệ ối chiếu cần thiết.

Theo iều 24 của luật kế toán số 88/2015/QH13 ngày 20/11/2015, Sổ kế toán dùng ể ghi chép,

hệ thống và lưu giữ toàn bộ các nghiệp vụ kinh tế, tài chính ã phát sinh có liên quan ến ơn vị kế toán

Sổ kế toán phải ghi rõ tên ơn vị kế toán; tên sổ; ngày, tháng, năm lập sổ; ngày, tháng, năm khóa

sổ; chữ ký của người lập sổ, kế toán trưởng và người ại diện theo pháp luật của ơn vị kế toán; số

trang; óng dấu giáp lai.

Theo iều 9 của thông tư 200/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014, tất cả các biểu mẫu sổ kế toán (kể

cả các loại Sổ Cái, sổ Nhật ký) ều thuộc loại không bắt buộc. Doanh nghiệp có thể áp dụng biểu mẫu

sổ theo hướng dẫn của thông tư hoặc bổ sung, sửa ổi biểu mẫu sổ, thẻ kế toán phù hợp với ặc iểm

hoạt ộng và yêu cầu quản lý nhưng phải ảm bảo trình bày thông tin ầy ủ, rõ ràng, dễ kiểm tra, kiểm

soát

7.1.2 Phân loại sổ kế toán

Sổ kế toán là công cụ ể ghi chép, tổng hợp thông tin kế toán một cách có hệ thống trên cơ sở

những chứng từ gốc nên sổ kế toán có rất nhiều loại ể phản ánh tính a dạng và phong phú của ối tượng

kế toán nhằm áp ứng nhu cầu xử lý số liệu theo những mục ích khác nhau. Do ó, chúng ta có thể dựa

vào những tiêu thức sau ây ể phân loại sổ kế toán

7.1.2.1 Căn cứ vào cách ghi chép, hệ thống hóa số liệu trên sổ:

Sổ kế toán ược phân làm 2 loại:

(1) Sổ kế toán ghi theo trình tự thời gian

Là loại sổ kế toán ghi các nghiệp vụ kinh tế phát sinh theo trình tự thời gian diễn ra nghiệp vụ

kinh tế hoặc trình tự thời gian bộ phận kế toán nhận ược các chứng từ kế toán phản ánh nghiệp vụ

kinh tế ó. Đặc trưng của loại sổ này là tính thời gian của thông tin chứ không quan tâm phân loại theo

ối tượng, cho nên trong thực tế loại sổ này ược gọi là sổ Nhật ký. Ví dụ như: Sổ nhật ký chung, sổ

ăng ký chứng từ ghi sổ…

(2) Sổ kế toán ghi theo ối tượng:

Là loại sổ kế toán dùng ể ghi chép, hệ thống hóa các nghiệp vụ kinh tế phát sinh theo loại ối

tượng kế toán. Mối ối tượng kế toán sẽ ược tập hợp và phản ánh riêng theo từng cột hoặc trang sổ.

Đặc trưng của loại sổ kế toán này là mở ể theo dõi từng loại ối tượng, sổ ược ghi chép cả số dư (nếu

có) và số biến ộng tăng, giảm của ối tượng mở sổ. Ví dụ như, sổ cái các tài khoản, sổ kế toán chi tiết

tài sản cố ịnh, phải trả, phải thu khách hàng…

(3) Sổ kết hợp

Là sổ kết hợp giữa ghi theo thời gian và ghi theo ối tượng, chẳng hạn như sổ nhật ký – sổ cái.

Theo ó, trên cùng một trang sổ, nó vừa theo dõi các nghiệp vụ kinh tế phát sinh theo trình tự thời

gian, vừa phản ánh quan hệ ối ứng của các tài khoản ược hệ thống theo từng ối tượng kế toán.

7.1.2.2 Căn cứ vào mức ộ khái quát của số liệu phản ánh trên sổ:

Sổ kế toán ược phân thành 2 loại:

(1) Sổ kế toán tổng hợp

lOMoARcPSD|36244 503

119

Là loại sổ kế toán ghi chép số liệu tổng quát về một ối tượng cụ thể, như: doanh thu, chi phí,

tài sản, nguồn vốn. Đặc trưng của loại sổ này là mở cho tài khoản tổng hợp (tài khoản cấp 1), có kết

cấu theo yêu cầu của phương pháp tài khoản và ghi kép. Phản ảnh trên sổ này chỉ bằng thước o giá

trị và căn cứ ể ghi sổ là chứng từ gốc, chứng từ trung gian (chứng từ ghi sổ) hoặc các sổ trung gian.

Cụ thể cho loại này là Sổ cái các tài khoản.

(2) Sổ kế toán chi tiết

Là loại sổ kế toán ghi chép số liệu chi tiết về một ối tượng tổng hợp nào ó. Đặc trưng của loại

sổ này là mở theo các tài khoản phân tích (tài khoản cấp 2 trở lên), sử dụng các loại thước o thích hợp

và căn cứ ghi sổ là các chứng từ gốc. Cụ thể là các sổ như: Sổ chi tiết hàng hóa, sổ chi tiết tài sản cố

ịnh, sổ chi tiết vật tư… 7.1.2.3 Dựa vào hình thức tổ chức sổ:

Sổ kế toán ược chia làm 2 loại

(1) Sổ tờ rời:

Những tờ sổ ể riêng lẻ (kẹp trong những bìa cứng) theo một trình tự nhất ịnh ể tiện việc ghi

chép, bảo quản và sử dụng. Loại sổ này có ưu iểm là dễ phân công ghi sổ. Tuy nhiên sổ tờ rời rất khó

bảo quản, dễ bị tự tiện thay ổi, thêm bớt tờ sổ nếu không ược theo dõi chặt chẽ.

(2) Sổ óng thành quyển:

Các trang sổ ược óng thành từng quyển, có ánh số thứ tự các trang và óng dấu giáp lai giữa các

trang sổ. Loại sổ này có ưu iểm là giữ ược những trang sổ không bị thất lạc, ngăn ngừa ược tình trạng

tự ý thêm bớt, thay ổi tờ sổ. Tuy nhiên, nếu số lượng ghi chép lớn thì loại sổ này khó phân công công

việc cho nhiều người.

7.1.2.4 Căn cứ vào kết cấu của sổ

(1) Sổ ối chiếu kiểu 2 bên:

Là loại sổ mà trên mỗi trang sổ ều chia làm hai bên cân ối ể phản ánh số phát sinh tăng, giảm

của tài khoản. Dưới ây là 1 mẫu sổ ược xây dựng theo kiểu ối chiếu hai bên.

SỔ THEO DÕI TÀI SẢN CỐ ĐỊNH VÀ CÔNG CỤ, DỤNG CỤ TẠI NƠI SỬ DỤNG

Ghi tăng tài sản cố ịnh và công cụ, dụng cụ

Ghi giảm tài sản cố ịnh và

công cụ, dụng cụ

Chứng từ

Tên,

nhãn

hiệu,

quy cách

tài sản

cố ịnh

và công

cụ, dụng

cụ

Đơ

n vị

tính

Số

lượn

Đơ

giá

Số

tiề

Chứng từ

Số

lượn

Số

tiề

Số

hiệ

Ngà

thán

Số

hiệu

Ngà

thán

lOMoARcPSD|36244 503

120

(2) Sổ kiểu một bên:

Ở loại sổ kiểu 1 bên, trên mỗi trang sổ tuy vẫn có 2 cột riêng rẽ ể phản ánh tăng giảm của tài

khoản nhưng cả 2 cột này ều ược bố trí vào cùng một bên của trang sổ. Dưới ây là mẫu sổ kiểu một

bên

SỔ CÁI

Ngày

tháng

ghi sổ

Chứng từ

Diễn giải

Nhật ký chung

Số hiệu

TK ối

ứng

Số tiền

Số hiệu

Ngày

tháng

Nợ

Có

Trang số

STT dòng

(3) Sổ kiểu nhiều cột:

Sổ kế toán theo kết cấu mẫu sổ nhiều cột dùng ược dùng ể kết hợp vừa theo dõi theo tài khoản

cấp 1, vừa theo dõi theo tiểu khoản hoặc các chỉ tiêu chi tiết bằng cách mở thêm nhiều cột ở bên nợ,

hoặc bên có của tài khoản trên cùng một trang sổ. Dưới ây là một mẫu sổ nhiều cột

SỔ CÁI

Ngày

tháng

ghi sổ

Chứng từ

Diễn giải

Số hiệu

TK ối

ứng

Số tiền

Tài khoản cấp 2

Số

hiệu

Ngày

tháng

Nợ

Có

TK…

TK….

Nợ

Có

Nợ

Có

Nợ

Có

(4) Sổ kiểu bàn cờ:

lOMoARcPSD|36244 503

121

Kiểu sổ này ược sử dụng ể kết hợp kế toán tổng hợp với kế toán chi tiết trên cùng một trang sổ

hoặc là dùng ể phản ánh mối quan hệ ối ứng giữa các tài khoản kế toán có liên quan. Dưới ây là một

mẫu sổ kế toán theo kết cấu kiểu bàn cờ.

NHẬT KÝ CHỨNG TỪ SỐ 8

Ghi Có các TK: 155, 156, 157, 131, 511, 515 521,

632, 635, 641, 642, 711, 811, 821, 911

7.1.3 Phương pháp ghi sổ kế toán

 Mở sổ

Sổ kế toán phải mở vào ầu kỳ kế toán năm. Đối với doanh nghiệp mới thành lập, sổ kế toán

phải mở từ ngày thành lập. Người ại diện theo pháp luật và kế toán trưởng của doanh nghiệp có trách

nhiệm ký duyệt các sổ kế toán ghi bằng tay trước khi sử dụng, hoặc ký duyệt vào sổ kế toán chính

thức sau khi in ra từ máy vi tính.

Sổ kế toán phải dùng mẫu in sẵn hoặc kẻ sẵn, có thể óng thành quyển hoặc ể tờ rời. Các tờ sổ

khi dùng xong phải óng thành quyển ể lưu trữ.

Trước khi dùng sổ kế toán phải hoàn thiện các thủ tục sau:

+ Đối với sổ kế toán dạng quyển: Trang ầu sổ phải ghi tõ tên doanh nghiệp, tên sổ, ngày mở sổ,

niên ộ kế toán và kỳ ghi sổ, họ tên, chữ ký của người giữ và ghi sổ, của kế toán trưởng và người ại

diện theo pháp luật, ngày kết thúc ghi sổ hoặc ngày chuyển giao cho người khác. Sổ kế toán phải ánh

số trang từ trang ầu ến trang cuối, giữa hai trang sổ phải óng dấu giáp lai của ơn vị kế toán.

+ Đối với sổ tờ rời: Đầu mỗi sổ tờ rời phải ghi rõ tên doanh nghiệp, số thứ tự của từng tờ sổ, tên

sổ, tháng sử dụng, họ tên người giữ và ghi sổ. Các tờ rời trước khi dùng phải ược giám ốc doanh

nghiệp hoặc người ược uỷ quyền ký xác nhận, óng dấu và ghi vào sổ ăng ký sử dụng sổ tờ rời. Các

sổ tờ rời phải ược sắp xếp theo thứ tự các tài khoản kế toán và phải ảm bảo sự an toàn, dễ tìm.

 Ghi sổ

Đơn vị kế toán ược ghi sổ kế toán bằng tay hoặc ghi sổ kế toán bằng máy vi tính. Trong trường

hợp ghi sổ bằng tay, số liệu trên sổ kế toán phải ược ghi bằng bút mực; không ghi xen thêm vào phía

lOMoARcPSD|36244 503

122

trên hoặc phía dưới; không ghi chồng lên nhau; không ghi cách dòng; trường hợp ghi không hết trang

sổ phải gạch chéo phần không ghi; khi ghi hết trang phải cộng số liệu tổng cộng của trang và chuyển

số liệu tổng cộng sang trang kế tiếp. Trong trường hợp ghi sổ kế toán bằng máy vi tính, sau khi khóa

sổ kế toán trên máy vi tính phải in sổ kế toán ra giấy và óng thành quyển riêng cho từng kỳ kế toán

năm.

Việc ghi sổ kế toán nhất thiết phải căn cứ vào chứng từ kế toán ã ược kiểm tra bảo ảm các quy

ịnh về chứng từ kế toán. Mọi số liệu ghi trên sổ kế toán bắt buộc phải có chứng từ kế toán hợp pháp,

hợp lý chứng minh.

 Khoá sổ

Cuối kỳ kế toán phải khoá sổ kế toán trước khi lập báo cáo tài chính. Ngoài ra phải khoá sổ kế

toán trong các trường hợp kiểm kê hoặc các trường hợp khác theo quy ịnh của pháp luật.

7.1.4 Phương pháp sửa chữa sai sót trong sổ kế toán

7.1.4.1 Trường hợp sổ kế toán ghi bằng tay:

Nếu có sai sót trong quá trình ghi sổ kế toán thì không ược tẩy xoá làm mất dấu vết thông tin, số

liệu ghi sai mà phải sửa chữa theo một trong các phương pháp sau:

(1) Phương pháp cải chính:

Phương pháp này dùng ể ính chính những sai sót bằng cách gạch một ường thẳng xoá bỏ chỗ ghi

sai nhưng vẫn ảm bảo nhìn rõ nội dung sai. Trên chỗ bị xoá bỏ ghi con số hoặc chữ úng bằng mực

thường ở phía trên và phải có chữ ký của kế toán trưởng hoặc phụ trách kế toán bên cạnh chỗ sửa.

Phương pháp này áp dụng cho các trường hợp:

- Sai sót trong diễn giải, không liên quan ến quan hệ ối ứng của các tài khoản.

- Sai sót không ảnh hưởng ến số tiền tổng cộng.

Ví dụ 1: Mua hàng hoá 12.000.000 chưa thanh toán, kế toán ghi:

Nợ TK 156 21.000.000

Có TK 331 21.000.000

Kế toán sửa như sau:

Nợ TK 156 21.000.00012.000.000 12.000.000

Có TK 331 21.000.000

(2) Phương pháp ghi số âm (còn gọi Phương pháp ghi ỏ):

Phương pháp này dùng ể iều chỉnh những sai sót bằng cách: Ghi lại bằng mực ỏ hoặc ghi trong

ngoặc ơn bút toán ã ghi sai ể huỷ bút toán ã ghi sai. Ghi lại bút toán úng bằng mực thường ể thay thế.

Phương pháp này áp dụng cho các trường hợp:

- Sai về quan hệ ối ứng giữa các tài khoản do ịnh khoản sai ã ghi sổ kế toán mà không thể sửa lại

bằng phương pháp cải chính.

- Phát hiện ra sai sót sau khi ã nộp báo cáo tài chính cho cơ quan có thẩm quyền.

lOMoARcPSD|36244 503

123

Trong trường hợp này ược sửa chữa sai sót vào sổ kế toán năm phát hiện ra sai sót theo phương

pháp phi hồi tố, hoặc hồi tố theo quy ịnh của chuẩn mực kế toán số 29 “Thay ổi chính sách kế toán,

ước tính kế toán và các sai sót”.

- Sai sót trong ó bút toán ở tài khoản ã ghi số tiền nhiều lần hoặc con số ghi sai lớn hơn con số

ghi úng.

Khi dùng phương pháp ghi số âm ể ính chính chỗ sai thì phải lập một “Chứng từ ghi sổ ính

chính” do kế toán trưởng (hoặc phụ trách kế toán) ký xác nhận.

Ví dụ 2:

1. Mua nguyên vật liệu 8.000.000 ã thanh toán bằng chuyển khoản nhưng khi ịnh khoản thì ghi sai

thành 80.000.000

Nợ TK 152 – NL,VL 80.000.000

Có TK 112 – TGNH 80.000.000

Kế toán sẽ sửa sai bằng cách ghi thêm một bút toán

Nợ TK 152 – NL,VL (72.000.000)

Có TK 112 – TGNH (72.000.000)

2. Mua công cụ, dụng cụ 600.000 chưa trả tiền nhưng lại ịnh khoản

Nợ TK 153 –CC,DC 600.000

Có TK 131 – PTKH 600.000

Kế toán sẽ sửa sai như sau:

+ Huỷ bỏ bút toán ghi sai bằng bút toán âm

Nợ TK 153 - CC, DC (600.000)

Có TK 131 – PTKH (600.000)

+ Dùng mực thường ghi lại ịnh khoản úng

Nợ TK153 – CC, DC 600.000

Có TK331 - PTCNB 600.000

(3) Phương pháp ghi bổ sung:

Phương pháp này áp dụng cho trường hợp ghi úng về quan hệ ối ứng tài khoản nhưng số tiền

ghi sổ ít hơn số tiền trên chứng từ hoặc là bỏ sót không cộng ủ số tiền ghi trên chứng từ. Sửa chữa

theo phương pháp này phải lập “Chứng từ ghi sổ bổ sung" ể ghi bổ sung bằng mực thường số tiền

chênh lệch còn thiếu so với chứng từ.

Ví dụ 3:

Doanh nghiệp mua 600.000 công cụ, dụng cụ chưa trả tiền nhưng khi ịnh khoản chỉ ghi

60.000

Nợ TK153 60.000

Có TK331 60.000

Như vậy ịnh khoản úng nhưng số tiền ã ghi sai nhỏ hơn số úng 540.000. Kế toán iều chỉnh bằng

cách ghi bổ sung thêm một bút toán.

lOMoARcPSD|36244 503

124

Nợ TK153 540.000

Có TK331 540.000

7.1.4.2 Trường hợp ghi sổ kế toán bằng máy vi tính

- Nếu phát hiện sai sót trước khi báo cáo tài chính năm nộp cho cơ quan nhà nước có

thẩm quyền thì phải sửa chữa trực tiếp vào sổ kế toán của năm ó trên máy vi tính;

- Nếu phát hiện sai sót sau khi báo cáo tài chính năm ã nộp cho cơ quan Nhà nước có

thẩm quyền thì phải sửa chữa trực tiếp vào sổ kế toán của năm ã phát hiện sai sót trên máy vi

tính và ghi chú vào dòng cuối của sổ kế toán năm có sai sót;

- Các trường hợp sửa chữa khi ghi sổ kế toán bằng máy vi tính ều ược thực hiện theo

“Phương pháp ghi số âm” hoặc “Phương pháp ghi bổ sung”.

7.2 Các hình thức sổ kế toán

7.2.1 Khái niệm

Hình thức sổ kế toán (còn gọi là hình thức kế toán) là thuật ngữ dùng ể chỉ việc tổ chức hệ thống

sổ kế toán áp dụng trong các ơn vị. Theo khoản 3 iều 9 của thông tư 200/TT –BTC tất cả các biểu

mẫu sổ kế toán (kể cả các loại Sổ Cái, sổ Nhật ký) ều thuộc loại không bắt buộc. Doanh nghiệp có

thể áp dụng nhiều biểu mẫu sổ theo hướng dẫn tại Phụ lục số 4 Thông tư này hoặc bổ sung, sửa ổi

biểu mẫu sổ, thẻ kế toán phù hợp với ặc iểm hoạt ộng và yêu cầu quản lý nhưng phải ảm bảo trình

bày thông tin ầy ủ, rõ ràng, dễ kiểm tra, kiểm soát.

Các hình thức sổ kế toán:

- Hình thức kế toán Nhật ký chung;

- Hình thức kế toán Nhật ký - Sổ Cái;

- Hình thức kế toán Chứng từ ghi sổ;

- Hình thức kế toán Nhật ký- Chứng từ;

- Hình thức kế toán trên máy vi tính.

Trong mỗi hình thức sổ kế toán có những quy ịnh cụ thể khác nhau về số lượng, kết cấu, mẫu sổ,

trình tự, phương pháp ghi chép và mối quan hệ giữa các sổ kế toán.

Doanh nghiệp phải căn cứ vào quy mô, ặc iểm hoạt ộng sản xuất, kinh doanh, yêu cầu quản lý,

trình ộ nghiệp vụ của cán bộ kế toán, iều kiện trang bị kỹ thuật tính toán, lựa chọn một hình thức kế

toán phù hợp và phải tuân thủ theo úng quy ịnh của hình thức sổ kế toán ó.

7.2.2 Các hình thức kế toán áp dụng ở các doanh nghiệp Việt Nam

7.2.2.1 Hình thức Nhật ký chung

(1) Đặc trưng cơ bản:

Đặc trưng cơ bản của hình thức sổ nhật ký chung là tất cả các nghiệp vụ kinh tế tài chính phát

sinh ều phải ược ghi vào sổ Nhật ký, mà trọng tâm là sổ Nhật ký chung, theo trình tự thời gian phát

sinh và ịnh khoản kế toán của nghiệp vụ ó, sau ó lấy số liệu trên các sổ Nhật ký ể ghi sổ cái theo từng

nghiệp vụ phát sinh.

(2) Sổ kế toán sử dụng

lOMoARcPSD|36244 503

125

Hình thức kế toán Nhật ký chung gồm có các loại sổ kế toán chủ yếu sau:

– Sổ nhật ký chung: Sổ nhật ký chung là sổ kế toán tổng hợp dùng ể ghi chép các nghiệp vụ kinh

tế tài chính phát sinh theo trình tự thời gian. Bên cạnh ó thực hiện việc phản ánh theo quan hệ

ối ứng tài khoản ( ịnh khoản kế toán) ể phục vụ việc ghi sổ cái. Số liệu ghi trên sổ Nhật ký

chung ược dùng làm căn cứ ể ghi vào sổ Cái.

SỔ NHẬT KÝ CHUNG

Ngày

tháng ghi

sổ

Chứng từ

Diễn giải

Đã ghi sổ

cái

Số hiệu

tài khoản

Số phát sinh

Số

Ngày

Nợ

Có

– Sổ Cái: là sổ kế toán tổng hợp dùng ể ghi chép các nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh trong

niên ộ kế toán theo tài khoản kế toán ược quy ịnh trong hệ thống tài khoản kế toán áp dụng cho

doanh nghiệp. Mỗi tài khoản ược mở một hoặc một số trang sổ liên tiếp trong sổ cái ủ ể ghi

chép trong niên ộ kế toán. Số liệu của sổ cái ược ghi vào bảng cân ối số phát sinh, từ ó ghi vào

bảng cân ối kế toán .

SỔ CÁI

Ngày

tháng

Chứng từ

Diễn giải

Trang sổ

Tài khoản

ối ứng

Số phát sinh

ghi sổ

Số

Ngày

chung

Nợ

Có

– Sổ nhật ký ặc biệt và các sổ kế toán chi tiết.

+ Sổ nhật ký ặc biệt: ược sử dụng trong trường hợp nghiệp vụ phát sinh nhiều, cho nên phải

mở các sổ nhật ký ặc biệt ể ghi chép riêng cho từng loại nghiệp vụ chủ yếu. Để tránh sự trùng lắp,

các nghiệp vụ ã ghi trên sổ Nhật ký ặc biệt thì không ghi vào sổ Nhật ký chung. Trong trường hợp

này, căn cứ ể ghi sổ cái là sổ Nhật ký chung và các sổ Nhật ký ặc biệt. Các sổ Nhật ký ặc biệt thông

dụng như:

▪ Sổ nhật ký thu tiền: là sổ Nhật ký ặc biệt ược dùng ể ghi chép các nghiệp vụ thu tiền của

ơn vị. Mẫu sổ này ược mở riêng cho thu tiền mặt, thu qua ngân hàng, cho từng loại tiền

mặt, cho từng nơi thu tiền.

SỔ NHẬT KÝ THU TIỀN

lOMoARcPSD|36244 503

126

Ngày

tháng

ghi sổ

Chứng từ

Diễn giải

Ghi

Nợ

…

Ghi Có các TK

Số

hiệu

Ngày

tháng

…

TK khác

Số tiền

Số hiệu

▪ Sổ nhật ký chi tiền: là sổ Nhật ký ặc biệt dùng ể ghi chép các nghiệp vụ chi tiền của ơn

vị. Mẫu sổ này ược mở riêng cho chi tiền mặt, chi tiền qua ngân hàng, cho từng loại tiền,

hoặc cho từng nơi chi tiền.

SỔ NHẬT KÝ CHI TIỀN

Ngày

tháng

ghi sổ

Chứng từ

Diễn giải

Ghi

có

TK…

Ghi Nợ các TK

Số

hiệu

Ngày

tháng

…

TK khác

Số tiền

Số

hiệu

▪ Nhật ký mua hàng: là sổ nhật ký ặc biệt dùng ể ghi chép các nghiệp vụ mua hàng theo

từng nhóm hàng tồn kho của ơn vị như: nguyên vật liệu, công cụ, dụng cụ, hàng hóa…

SỔ NHẬT KÝ MUA HÀNG

Năm……

Ngày

tháng

ghi sổ

Chứng từ

Diễn giải

Tài khoản ghi Nợ

Ghi Có

“Phải

trả cho

người

bán”

Số

hiệu

Ngày

tháng

Hàng

hóa

Nguyên

liệu, vật

liệu

Tài khoản khác

Số hiệu

Số

tiền

▪ Nhật ký bán hàng: là sổ Nhật ký chuyên dùng ể ghi chép các nghiệp vụ bán hàng theo

hình thức thu tiền sau (bán chịu). Trường hợp người mua trả tiền trước thì khi phát sinh

nghiệp vụ bán hàng cũng ghi vào sổ này.

SỔ NHẬT KÝ BÁN HÀNG

Ngày

tháng

ghi sổ

Chứng từ

Diễn giải

Phải thu

từ người

mua (ghi

Nợ)

Ghi có tài khoản doanh thu

Số

hiệu

Ngày

tháng

Hàng

hóa

Thành

phẩm

Dịch vụ

lOMoARcPSD|36244 503

127

+ Các sổ và thẻ chi tiết: Nội dung và kết cấu của các sổ và thẻ kế toán chi tiết phụ thuộc vào

tính chất của các ối tượng hạch toán và yêu cầu của các chỉ tiêu phục vụ công tác quản lý và lập báo

biểu. Sổ và thẻ kế toán chi tiết theo hình thức nhật ký chung bao gồm:

▪ Thẻ hoặc sổ kế toán chi tiết tài sản cố ịnh, khấu hao tài sản cố ịnh

▪ Thẻ hoặc sổ kế toán chi tiết vật liệu công cụ, dụng cụ, thành phẩm hàng hóa;

▪ Sổ kế toán chi tiết các loại vốn bằng tiền (quỹ tiền mặt, tiền gửi ngân hàng) và tiền vay

ngân hàng (vay ngắn hạn ngân hàng; vay dài hạn ngân hàng).

▪ Sổ hoặc thẻ kế toán chi tiết các khoản nợ phải thu, phải trả: phải trả cho người bán, phải

thu của khách hàng.

▪ Sổ hoặc thẻ kế toán chi tiết chi phí sản xuất, chi phí bán hàng,..

▪ Sổ hoặc thẻ kế toán chi tiết chi phí xây dựng cơ bản.

▪ Sổ hoặc thẻ kế toán chi tiết thuộc các tài khoản khác tùy theo yêu cầu phân tích, kiểm tra

và lập báo biểu trong từng ngành, từng xí nghiệp và tổ chức kinh tế.

(3) Trình tự ghi sổ

Hàng ngày căn cứ vào chứng từ, ghi vào sổ nhật ký chung hay nhật ký ặc biệt sau ó ghi vào sổ

cái. Nếu có sổ chi tiết thì ghi vào sổ chi tiết. Định kỳ 3, 5 ngày ghi 1 lần vào sổ cái. Cuối tháng, quý

cộng số liệu trên sổ cái lập bảng cân ối số phát sinh, kết hợp với bảng tổng hợp chi tiết lập các báo

cáo tài chính

Ghi chú:

(4)

Ưu –

Nhược iểm

Chứng từ gốc

Bảng tổng hợp

chi tiết

Sổ cái

Bảng cân ối số

phát sinh

Sổ nhật ký

ặc biệt

Sổ, thẻ kế toán

Chi tiết

SỔ NHẬT KÝ

CHUNG

BÁO CÁO TÀI CHÍNH

Ghi hằng ngày

Ghi cuối tháng

Đối chiếu kiểm tra

lOMoARcPSD|36244 503

128

+ Ưu iểm: Thuận tiện ối chiếu kiểm tra chi tiết theo chứng từ gốc, tiện cho việc sử dụng kế toán

máy.

+ Nhược iểm: Một số nghiệp vụ bị trùng lặp, do vậy cuối tháng phải loại bỏ số liệu trùng mới

ghi vào sổ cái.

7.2.2.2 Hình thức nhật ký - sổ cái

(1) Đặc trưng cơ bản

Mọi nghiệp vụ kinh tế phát sinh ược kết hợp ghi chép theo trình tự thời gian và theo nội dung

kinh tế (theo tài khoản kế toán) trên cùng một quyển sổ kế toán tổng hợp duy nhất, ó là Nhật ký – Sổ

cái. Căn cứ ể ghi vào Nhật ký – Sổ cái là các chứng từ gốc hoặc bảng tổng hợp chứng từ gốc.

(2) Sổ kế toán sử dụng:

– Sổ Nhật ký – Sổ cái: Là một quyển sổ kế toán tổng hợp duy nhất, vừa dùng làm sổ nhật ký ghi

chép các nghiệp vụ kinh tế tài chính phát sinh theo trình tự thời gian, vừa dùng làm sổ Cái ể tập

hợp và hệ thống hóa các nghiệp vụ ó theo các tài khoản kế toán. Sổ Nhật ký - Sổ Cái gồm nhiều

trang, mỗi trang chia làm hai phần: một phần dùng làm sổ nhật ký và một phần dùng làm sổ Cái.

Phần dùng làm sổ nhật ký gồm các cột: ngày tháng, số liệu của chứng từ dùng làm căn cứ ghi

sổ, trích yếu nội dung nghiệp vụ ghi sổ và số tiền. Phần dùng làm sổ Cái ược chia ra nhiều cột,

mỗi tài khoản sử dụng hai cột – một cột ghi Nợ và một cột ghi Có. Số lượng cột trên sổ nhiều

hay ít phụ thuộc vào số lượng các tài khoản phải sử dụng.

SỔ NHẬT KÝ - SỔ CÁI

Năm……

Thứ

tự

dòng

Ngày

tháng

ghi sổ

Chứng từ

Diễ

giải

Số

tiền

phát

sinh

Số hiệu

tài

khoản

ối ứng

Thứ

tự

dòn

TK…

Số

hiệ

Ngày

tháng

Nợ

Có

Nợ

Có

Nợ

Có

Nợ

Có

lOMoARcPSD|36244 503

129

– Các sổ, thẻ kế toán chi tiết: Giống hình thức nhật ký chung

(3) Trình tự ghi sổ:

Hằng ngày, căn cứ chứng từ ã ược kiểm tra hợp lệ, kế toán ịnh khoản rồi ghi trực tiếp vào Nhật

ký - Sổ cái. Nếu các chứng từ gốc cùng loại phát sinh nhiều lần trong ngày thì ghi vào bảng tổng hợp

chứng từ gốc cùng loại, cuôí ngày hay ịnh kỳ (3-5 ngày) cộng các bảng kê chứng từ gốc cùng loại rồi

lấy số tổng ó ghi vào sổ Nhật ký - Sổ cái.

Những nghiệp vụ kinh tế cần phải hạch toán chi tiết, kế toán căn cứ vào chứng từ gốc ể ghi vào

sổ chi tiết có liên quan.

Cuôí kỳ, cộng phát sinh trên sổ Nhật ký - Sổ cái và các sổ chi tiết ể xác ịnh số dư cuối kỳ của

từng TK cấp 1 và cấp 2. Căn cứ vào số tổng và số dư trên sổ kế toán chi tiết, lập Bảng tổng hợp chi

tiết. Đối chiếu số liệu trên Bảng tổng hợp chi tiết với các số liệu tương ứng trên Bảng cân ối tài khoản,

nếu ã khớp úng kế toán tiến hành lập Bảng cân ối kế toán và các BCTC khác.

(4) Ưu – Nhược iểm

Ưu iểm: Đơn giản, dễ làm, dễ kiểm tra, ối chiếu, thích hợp với các ơn vị có qui mô nhỏ, ít

nghiệp vụ kinh tế, nội dung hoạt ộng kinh tế ơn giản, sử dụng ít tài khoản, số người làm kế toán ít.

Nhược iểm: Không áp dụng ược cho những ơn vị kế toán vừa và lớn, số nghiệp vụ kinh tế phát

sinh nhiều, hoạt ộng phức tạp phải sử dụng nhiều tài khoản…Kết cấu sổ không thuận tiện cho nhiều

người cùng ghi sổ một lúc nên công việc lập báo cáo bị chậm trễ.

lOMoARcPSD|36244 503

130

Quan hệ ối chiếu

Ghi cuối tháng

7.2.2.3 Hình thức chứng từ ghi sổ

(1) Đặc iểm cơ bản

Căn cứ trực tiếp ể ghi sổ kế toán tổng hợp là “Chứng từ ghi sổ”. Việc ghi sổ kế toán tổng hợp

bao gồm:

– Ghi theo trình tự thời gian trên sổ ăng ký chứng từ ghi sổ:

– Ghi theo nội dung kinh tế trên sổ cái:

Chứng từ ghi sổ do kế toán lập trên cơ sở chứng từ gốc hoặc bảng tổng hợp chứng từ gốc cùng

loại, có cùng nội dung kinh tế.

Chứng từ ghi sổ ược ánh số liên tục trong từng tháng hoặc cả năm (theo số thứ tự trong sổ ăng

ký chứng từ ghi sổ) và có chứng từ gốc ính kèm, phải có kế toán trưởng duyệt trước khi ghi sổ kế

toán.

CHỨNG TỪ GHI SỔ

Trích yếu

Tài khoản

Số tiền ( )

Ghi chú

Nợ

Có

Số lượng chứng từ ính kèm:…………………………………………………

(2) Sổ kế toán sử dụng

lOMoARcPSD|36244 503

131

– Sổ ăng ký chứng từ ghi sổ: là loại sổ kế toán tổng hợp dùng ể ăng ký tổng số tiền của các

chứng từ ghi sổ theo trình tự thời gian (nhật ký). Ngoài mục ích ăng ký các chứng từ ghi sổ

phát sinh theo trình tự thời gian, sổ ăng ký chứng từ ghi sổ còn dùng ể quản lý các chứng từ ghi

sổ và kiểm tra ối chiếu với tổng số tiền mà kế toán ã ghi trên các tài khoản kế toán.

Sổ ăng ký chứng từ ghi sổ mở cho cả năm, cuối mỗi tháng phải cộng tổng số phát sinh trong

tháng ể làm căn cứ ối chiếu với bảng cân ối số phát sinh

SỔ ĐĂNG KÝ CHỨNG TỪ GHI SỔ

Năm …

Chứng từ ghi sổ

Số tiền

Chứng từ ghi sổ

Số tiền

Số hiệu

Ngày, tháng

Số hiệu

Ngày, tháng

– Sổ cái: là sổ kế toán tổng hợp dùng ể tập hợp và hệ thống hóa các nghiệp vụ kinh tế tài chính

phát sinh theo các tài khoản tổng hợp quy ịnh trong chế ộ kế toán. Có hai loại sổ cái: sổ cái ít

cột và sổ cái nhiều cột. Sổ cái ít cột ược áp dụng trong những trường hợp hoạt ộng kinh tế tài

chính ơn giản. Trong trường hợp hoạt ộng kinh tế phức tạp, các tài khoản có nhiều quan hệ ối

ứng với các tài khoản khác phải sử dụng mẫu sổ cái nhiều cột ể thuận tiện cho việc ối chiếu số

liệu và thu nhận các chỉ tiêu cần thiết phục vụ yêu cầu quản lý. Trên sổ cái nhiều cột số phát

sinh bên Nợ và bên Có của mỗi tài khoản ược phân tích theo các tài khoản ối ứng Có và tài

khoản ối ứng Nợ có liên quan. Mỗi nghiệp vụ kinh tế phát sinh ược ghi vào sổ cái hai lần: một

lần ghi vào bên Nợ và một lần ghi vào bên Có của các tài khoản có quan hệ ối ứng với nhau.

– Các sổ, thẻ kế toán chi tiết: giống hình thức nhật ký chung.

(3) Trình tự ghi sổ

Hàng ngày căn cứ vào chứng từ gốc lập chứng từ ghi sổ. Căn cứ vào chứng từ ghi sổ ể ghi sổ

ăng ký chứng từ ghi sổ. Sau ó ghi vào sổ cái các chứng từ gốc sau khi làm căn cứ lập chứng từ ghi

sổ, thì tiến hành ghi thẻ kế toán chi tiết ể dễ quản lý. Cuối tháng khoá sổ tính tổng số tiền của các

nghiệp vụ kinh tế trên sổ ăng ký chứng từ ghi sổ, tính tổng số phát sinh nợ, tổng số phát sinh có và

số dư cuối kỳ của từng tài khoản trên sổ cái. Căn cứ vào sổ cái lập bảng cân ối số phát sinh. Sau khi

ối chiếu số liệu ghi trên sổ cái và bảng tổng hợp chi tiết, kế toán căn cứ vào ó lập các báo cáo tài

chính.

(4) Ưu – Nhược iểm

Ưu iểm: Dễ làm, dễ kiểm tra, ối chiếu, công việc kế toán ược phân ều trong tháng, dễ phân

công chia nhỏ. Hình thức này phù hợp với mọi loại hình, qui mô ơn vị sản xuất kinh doanh và hành

chính sự nghiệp.

Nhược: Ghi chép trùng lặp, làm tăng khối lượng ghi chép nên ảnh hưởng ến năng suất lao ộng

và hiệu quả của công tác kế toán.

lOMoARcPSD|36244 503

132

Quan hệ

ối chiếu

Ghi cuối

tháng

7.2.2.4

Hình

thức

Nhật

ký

chứng

từ

(1) Đặc trưng cơ bản

- Tập hợp và hệ thống hóa các nghiệp vụ kinh tế phát sinh theo bên có của các tài khoản kết

hợp với việc phân tích các nghiệp vụ kinh tế ó theo các tài khoản ối ứng nợ.

- Kết hợp chặt chẽ việc ghi chép các nghiệp vụ kinh tế phát sinh theo trình tự thời gian với

việc hệ thống hoá các nghiệp vụ theo nội dung kinh tế ( theo tài khoản)

- Kết hợp hạch toán tổng hợp và hạch toán chi tiết trên cùng một sổ kế toán trong cùng một

quá trình ghi sổ.

- Sử dụng các mẫu sổ in sẵn các quan hệ ối ứng tài khoản, chỉ tiêu quản lý kinh tế tài chính

và lập báo cáo tài chính.

(2) Sổ kế toán sử dụng

– Nhật ký chứng từ (NKCT):

• NKCT số 1: ghi có TK 111.

• NKCT số 2: ghi có TK 112.

• NKCT số 3: ghi có TK 113.

• NKCT số 4: ghi có TK 341, 343.

• NKCT số 5: ghi có TK 331.

• NKCT số 6: ghi có TK 151.

• NKCT số 7: ghi có TK 152, 153, 154, 214, 241, 242, 334, 335, 338, 352, 356, 611, 621,

622, 623, 627, 631.

• NKCT số 8: ghi có TK 155, 156, 157, 158, 131, 2293, 2294, 511, 515, 521, 632, 635, 641,

642, 711, 811, 821, 911.

• NKCT số 9: ghi có TK 211, 212, 213, 217

lOMoARcPSD|36244 503

133

• NKCT số 10: ghi có TK 121, 128, 136, 138, 141, 161, 171, 221, 222, 228, 229, 243, 244,

333, 336, 338, 344, 347, 353, 411, 412, 413, 414, 418, 419, 421, 441, 461, 466.

– Bảng kê: có 11 bảng kê ược ánh số thứ tự từ bảng kê số 1 ến bảng kê số 11 (không có bảng

kê số 7).

• Bảng kê số 1: phản ảnh số phát sinh bên Nợ TK 111.

• Bảng kê số 2: phản ảnh số phát sinh bên Nợ TK 112.

• Bảng kê số 3: dùng ể tính giá thành thực tế nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ (TK 152,

153)

• Bảng kê số 4: Dùng ể tập hợp chi phí sản xuất theo phân xưởng (TK 154, 621, 622, 623,

627, 631).

• Bảng kê số 5: Dùng ể tập hợp chi phí ầu tư xây dựng cơ bản (TK 241), chi phí bán hàng

(Tk 641), chi phí quản lý doanh nghiệp (TK 642).

• Bảng kê số 6: Dùng ể tập hợp chi phí trả trước (TK 242). Chi phí phải trả (TK 335), Dự

phòng phải trả (TK 352), Quỹ phát triển khoa học và công nghệ (TK356)

• Bảng kê số 8: Dùng ể phản ảnh nhập, xuất, tồn kho (TK 155, 156).

• Bảng kê số 9: Dùng ể tính giá thực tế thành phẩm, hàng hóa, hàng hóa kho bảo thuế.

• Bảng kê số 10: Dùng ể theo dõi hàng gởi i bán (TK 157).

• Bảng kê số 11: Dùng ể theo dõi khoản phải thu khách hàng (TK 131).

– Sổ cái: Mỗi tờ sổ dùng cho một tài khoản trong ó phản ảnh số phát sinh Nợ, số phát sinh Có

và số dư cuối tháng. Số phát sinh Có của mỗi tài khoản ược phản ảnh trên sổ Cái theo tổng số lấy từ

nhật ký chứng từ ghi Có tài khoản ó, số phát sinh Nợ ược phản ảnh chi tiết theo từng tài khoản ối ứng

Có lấy từ các Nhật ký chứng từ có liên quan. Sổ Cái chỉ ghi một lần vào ngày cuối tháng sau khi ã

khóa sổ và kiểm tra ối chiếu số liệu trên các Nhật ký chứng từ.

– Sổ hoặc thẻ kế toán chi tiết: Trong hình thức kế toán nhật ký chứng từ việc hạch toán chi

tiết của ại bộ phận các tài khoản ược thực hiện kết hợp ngay trên các nhật ký chứng từ hoặc bảng kê

của các tài khoản ó, vì vậy không phải mở các sổ hoặc thẻ kế toán chi tiết riêng. Trường hợp không

thể kết hợp phản ảnh ầy ủ trong nhật ký chứng từ và bảng kê ược thì phải căn cứ vào chứng từ gốc ghi

vào các sổ hoặc thẻ kế toán chi tiết, cuối tháng căn cứ vào các sổ hoặc thẻ kế toán chi tiết lập bảng

tổng hợp chi tiết theo từng tài khoản tổng hợp ể ối chiếu với sổ Cái và với các nhật ký chứng từ, bảng

kê có liên quan.

(3) Trình tự ghi sổ

Hàng ngày căn cứ vào chứng từ gốc ghi vào Nhật ký chứng từ hoặc Bảng kê. Đối với nhật ký

chứng từ ược ghi trên cơ sở các bảng kê, sổ chi tiết thì hàng ngày căn cứ vào chứng từ kế toán ghi

vào bảng kê, sổ chi tiết. Cuối tháng phải chuyển số liệu tổng cộng của bảng kê, sổ chi tiết vào nhật

ký chứng từ. Cuối tháng khoá sổ cộng số liệu các nghiệp vụ kinh tế có ối chiếu với sổ chi tiết, bảng

kê tổng hợp ể ghi vào sổ cái

Số liệu tổng hợp trên sổ cái và sổ chi tiết trong nhật ký chứng từ, bảng kê, bảng tổng hợp chi tiết

ể lập các báo cáo tài chính

lOMoARcPSD|36244 503

134

Ghi chú:

: Ghi hằng ngày

: Ghi cuối tháng

: Đối chiếu kiểm tra

(4) Ưu – Nhược iểm

Ưu iểm: Tránh trùng lặp, giảm khối lượng công việc ghi chép hàng ngày, nâng cao năng suất lao

ộng của người làm công tác kế toán, tiện lợi cho việc chuyên môn hóa cán bộ kế toán.

Nhược iểm: Mẫu sổ phức tạp do ó không phù hợp với các ơn vị có qui mô nhỏ, ít nghiệp vụ kinh

tế hay những ơn vị mà trình ộ nghiệp vụ của cán bộ kế toán còn yếu.

7.2.2.5 Hình thức Kế toán trên máy vi tính

(1) Đặc trưng cơ bản của Hình thức kế toán trên máy vi tính

Đặc trưng cơ bản của Hình thức kế toán trên máy vi tính là công việc kế toán ược thực hiện

theo một chương trình phần mềm kế toán trên máy vi tính. Phần mềm kế toán ược thiết kế theo nguyên

tắc của một trong bốn hình thức kế toán hoặc kết hợp các hình thức kế toán (nhật ký chung, nhật ký

– sổ cái, chứng từ ghi sổ, nhật ký chứng từ). Phần mềm kế toán không hiển thị ầy ủ quy trình ghi sổ

kế toán, nhưng phải in ược ầy ủ sổ kế toán và báo cáo tài chính theo quy ịnh.

(2) Các loại sổ kế toán:

Phần mềm kế toán ược thiết kế theo Hình thức kế toán nào sẽ có các loại sổ của hình thức kế

toán ó nhưng không hoàn toàn giống mẫu sổ kế toán ghi bằng tay. (3) Trình tự ghi sổ kế toán

theo Hình thức kế toán trên máy vi tính

Hàng ngày, kế toán căn cứ vào chứng từ kế toán hoặc Bảng tổng hợp chứng từ kế toán cùng

loại ã ược kiểm tra, ược dùng làm căn cứ ghi sổ, xác ịnh tài khoản ghi Nợ, tài khoản ghi Có ể nhập

dữ liệu vào máy vi tính theo các bảng, biểu ược thiết kế sẵn trên phần mềm kế toán.

Theo quy trình của phần mềm kế toán, các thông tin ược tự ộng nhập vào sổ kế toán tổng hợp

(Sổ Cái hoặc Nhật ký- Sổ Cái...) và các sổ, thẻ kế toán chi tiết liên quan.

Cuối tháng (hoặc bất kỳ vào thời iểm cần thiết nào), kế toán thực hiện các thao tác khoá sổ

(cộng sổ) và lập báo cáo tài chính. Việc ối chiếu giữa số liệu tổng hợp với số liệu chi tiết ược thực

hiện tự ộng và luôn ảm bảo chính xác, trung thực theo thông tin ã ược nhập trong kỳ. Người làm kế

toán có thể kiểm tra, ối chiếu số liệu giữa sổ kế toán với báo cáo tài chính sau khi ã in ra giấy.

Chứng từ gốc và các bảng phân bổ

Bảng kê

NHẬT KÝ

CHỨNG TỪ

Sổ kế toán chi tiết

Sổ cái

Bảng tổng hợp

chi tiế

Báo cáo tài chính

Sổ quỹ

lOMoARcPSD|36244 503

135

Thực hiện các thao tác ể in báo cáo tài chính theo quy ịnh.

Cuối tháng, cuối năm sổ kế toán tổng hợp và sổ kế toán chi tiết ược in ra giấy, óng thành quyển

và thực hiện các thủ tục pháp lý theo quy ịnh về sổ kế toán ghi bằng tay.

Ghi chú:

Nhập số liệu

In sổ, báo cáo vào cuối kỳ Đối

chiếu

TSCĐ hữu hình

250.000.000

Hao mòn TSCĐ

(30.000.000)

Tổng cộng tài sản

400.000.000

Tổng cộng nguồn vốn

400.000.000

Trong tháng 2/N có các nghiệp vụ kinh tế phát sinh như sau:

1. Xuất kho một số hàng hóa bán trực tiếp cho khách hàng, giá xuất kho 40.000.000, giá bán chưa có

thuế 60.000.000 , thuế GTGT 10% trên giá bán, khách hàng chưa trả tiền.

2. Nhập kho một số hàng hóa, giá mua 30.000.000, thuế GTGT 10% trên giá mua, chưa trả tiền cho

người bán.

3. Nhận ược giấy báo khách hàng ã nhận ược số hàng mà doanh nghiệp xuất gởi tháng trước, giá xuất

kho 80.000.000, giá bán 100.000.000 , thuế GTGT 10% trên giá bán, chưa thanh toán tiền.

4. Tiền lương phải trả:

- Nhân viên bán hàng: 5.000.000

- Nhân viên quản lý doanh nghiệp: 10.000.000 5. Trích BHXH,

BHYT, KPCĐ, BHTN theo qui ịnh hiện hành.

6. Trích khấu hao TSCĐ:

- Bộ phận bán hàng: 500.000

- Bộ phận quản lý doanh nghiệp: 1.000.000

7. Chi phí khác phát sinh ở bộ phận bán hàng: 50.000 , bộ phận quản lý doanh nghiệp: 100.000 trả

bằng tiền mặt.

Yêu cầu:

1. Mở tài khoản vào ầu tháng 2/N.

2. Định khoản các nghiệp vụ kinh tế phát sinh trong tháng 2/ N và phản ánh vào các tài khoản có

liên quan.

3. Xác ịnh kết quả kinh doanh của tháng 2/ N.

4. Lập bảng cân ối tài khoản và bảng cân ối kế toán vào cuối tháng 2/ N.

5. Lập Báo cáo kết quả hoạt ộng kinh doanh tháng 2/ N.

Biết rằng doanh nghiệp xuất kho theo phương pháp FIFO.

Chứng từ kế toán

Bảng tổng hợp

chứng từ kế toán

cùng loại

PHẦN

MỀM KẾ

TOÁN

MÁY VI TÍNH

Sổ kế toán

Sổ tổng hợp

Sổ chi tiết

Báo cáo kế toán

lOMoARcPSD|36244 503

136

BÀI TẬP TÌNH HUỐNG

1. Trên các chứng từ và sổ sách kế toán ghi chức danh “Kế toán trưởng” mà không ghi chức

danh “Phụ trách kế toán”. Đơn vị chỉ bổ nhiệm người phụ trách kế toán (không có văn bản,

chỉ bằng lời nói) thì có vi phạm pháp luật hay không? Nếu là phụ trách kế toán ký vào chứng

từ và sổ sách có cần phải sửa lại hay giữ nguyên theo mẫu do Bộ Tài chính ban hành?

2. Trong năm 2018, Công ty TNHH TM-SX Hoàng Hà chi tiền lệ phí trước bạ nộp cho nhà nước

ể ăng ký quyền sở hữu xe ô tô, kế toán ã hạch toán vào TSCĐ vô hình và ã trích khấu hao.

Việc hạch toán như vậy là úng hay sai? Nếu sai thì iều chỉnh như thế nào?

3. Vào trang web của sở giao dịch chứng khoán TP.HCM (www.hsx.vn), tải báo cáo tài chính

năm 2018 của các công ty: Công ty CP Thủy sản Mekong (Mã: AAM); Công ty CP Bibica

(Mã: BBC); Công ty CP Chương Dương (Mã: CDC); Công ty CP Dược Hậu Giang (Mã:

DHG); Công ty CP Đức Long Gia Lai (Mã: DLG); Công ty CP Thuận Thảo (Mã: GTT), Công

ty CP Hoàng Anh Gia Lai (Mã: HAG); Công ty CP Tập oàn Hoa Sen (HSG); Công ty CP Kỹ

thuật và Ô tô Trường Long (Mã: HTL) và trả lời các câu hỏi sau:

+ Hình thức kế toán của các công ty ược thuyết minh ở phần nào của bộ báo cáo tài chính

năm 2018? Hình thức kế toán mà mỗi công ty ang áp dụng là hình thức nào? Theo

bạn, trình tự ghi sổ của các hình thức kế toán này sẽ giống và khác nhau ở phần hành

kế toán nào?

+ Thông qua báo cáo tài chính năm 2018 mà bạn ã tải về, theo bạn công ty nào sẽ lập báo

cáo tài chính, công ty nào sẽ lập báo cáo tài chính riêng và báo cáo tài chính hợp nhất.

PHỤ LỤC

BIỂU MẪU BÁO CÁO TÀI CHÍNH

(Ban hành kèm theo Thông tư số 200/2014/TT-BTC ngày 22 tháng 12 năm 2014 của Bộ Tài chính)

1. Bảng cân ối kế toán năm

Đơn vị báo cáo:……………….... Mẫu số B 01 – DN

Địa chỉ:…………………………. (Ban hành theo Thông tư số 200/2014/TT-BTC

Ngày 22 / 12 /2014 của Bộ Tài chính)

BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN

Tại ngày ... tháng ... năm ...(1)

Đơn vị tính:.............

TÀI SẢN

Mã

số

Thuyết

minh

Số

cuối

năm

(3)

Số

ầu

năm

(3)

A - Tài sản ngắn hạn

100

I. Tiền và các khoản tương ương tiền

110

1. Tiền

111

2. Các khoản tương ương tiền

112

II. Đầu tư tài chính ngắn hạn

120

1. Chứng khoán kinh doanh

121

2. Dự phòng giảm giá chứng khoán kinh doanh (*) (2)

122

(…)

3. Đầu tư nắm giữ ến ngày áo hạn

123

lOMoARcPSD|36244 503

137

III. Các khoản phải thu ngắn hạn

130

1. Phải thu ngắn hạn của khách hàng

131

2. Trả trước cho người bán

132

3. Phải thu nội bộ ngắn hạn

133

4. Phải thu theo tiến ộ kế hoạch hợp ồng xây dựng

134

5. Phải thu về cho vay ngắn hạn

135

6. Phải thu ngắn hạn khác

136

7. Dự phòng phải thu ngắn hạn khó òi (*)

139

(…)

IV. Hàng tồn kho

140

1. Hàng tồn kho

141

2. Dự phòng giảm giá hàng tồn kho (*)

149

(…)

V. Tài sản ngắn hạn khác

150

1. Chi phí trả trước ngắn hạn

151

2. Thuế GTGT ược khấu trừ

152

3. Thuế và các khoản khác phải thu Nhà nước

153

4. Giao dịch mua bán lại trái phiếu Chính phủ

154

5. Tài sản ngắn hạn khác

155

B - TÀI SẢN DÀI HẠN

200

I. Các khoản phải thu dài hạn

210

1. Phải thu dài hạn của khách hàng

211

2. Vốn kinh doanh ở ơn vị trực thuộc

212

3. Phải thu nội bộ dài hạn

213

4. Phải thu về cho vay dài hạn

214

5. Phải thu dài hạn khác

215

6. Dự phòng phải thu dài hạn khó òi (*)

219

(...)

II. Tài sản cố ịnh

220

1. Tài sản cố ịnh hữu hình

221

- Nguyên giá

222

- Giá trị hao mòn luỹ kế (*)

223

(…)

2. Tài sản cố ịnh thuê tài chính

224

- Nguyên giá

225

- Giá trị hao mòn luỹ kế (*)

226

(…)

3. Tài sản cố ịnh vô hình

227

- Nguyên giá

228

- Giá trị hao mòn luỹ kế (*)

229

(…)

III. Bất ộng sản ầu tư

230

- Nguyên giá

231

- Giá trị hao mòn luỹ kế (*)

232

(…)

IV. Tài sản dở dang dài hạn

1. Chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang dài hạn

2. Chi phí xây dựng cơ bản dở dang

240

241

242

lOMoARcPSD|36244 503

138

V. Đầu tư tài chính dài hạn

250

1. Đầu tư vào công ty con

251

2. Đầu tư vào công ty liên doanh, liên kết

252

3. Đầu tư khác vào công cụ vốn

4. Dự phòng ầu tư tài chính dài hạn (*)

253

254

5. Đầu tư nắm giữ ến ngày áo hạn

255

(…)

VI. Tài sản dài hạn

khác

260

1. Chi phí trả trước dài hạn

261

2. Tài sản thuế thu nhập hoãn lại

262

3. Tài sản dài hạn khác

268

Tổng cộng tài sản (270 = 100 + 200)

270

C – Nợ phải trả

300

I. Nợ ngắn hạn

310

1. Vay và nợ thuê tài chính ngắn hạn

311

2. Phải trả người bán ngắn hạn

312

3. Người mua trả tiền trước

313

4. Thuế và các khoản phải nộp Nhà nước

314

5. Phải trả người lao ộng

315

6. Chi phí phải trả ngắn hạn

316

7. Phải trả nội bộ ngắn hạn

317

8. Phải trả theo tiến ộ kế hoạch hợp ồng xây dựng

318

9. Doanh thu chưa thực hiện ngắn hạn

319

10. Phải trả ngắn hạn khác

320

11. Dự phòng phải trả ngắn hạn

321

12. Quỹ khen thưởng, phúc lợi

322

13. Quỹ bình ổn giá

323

14. Giao dịch mua bán lại trái phiếu Chính phủ

324

II. Nợ dài hạn

330

1. Phải trả người bán dài hạn

331

2. Chi phí phải trả dài hạn

332

3. Phải trả nội bộ về vốn kinh doanh

333

4. Phải trả nội bộ dài hạn

334

5. Doanh thu chưa thực hiện dài hạn

335

6. Phải trả dài hạn khác

336

7. Vay và nợ thuê tài chính dài hạn

337

8. Trái phiếu chuyển ổi

338

9. Thuế thu nhập hoãn lại phải trả

339

10. Dự phòng phải trả dài hạn

340

11. Quỹ phát triển khoa học và công nghệ

341

lOMoARcPSD|36244 503

139

D - VỐN CHỦ SỞ HỮU

400

I. Vốn chủ sở hữu

410

1. Vốn góp của chủ sở hữu

411

2. Thặng dư vốn cổ phần

412

3. Quyền chọn chuyển ổi trái phiếu

413

4. Vốn khác của chủ sở hữu

414

5. Cổ phiếu quỹ (*)

415

(...)

6. Chênh lệch ánh giá lại tài sản

416

7. Chênh lệch tỷ giá hối oái

417

8. Quỹ ầu tư phát triển

418

9. Quỹ hỗ trợ sắp xếp doanh nghiệp

419

10. Quỹ khác thuộc vốn chủ sở hữu

420

11. Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối

- LNST chưa phân phối lũy kế ến cuối kỳ trước

- LNST chưa phân phối kỳ này

421

421a

421b

12. Nguồn vốn ầu tư XDCB

422

II. Nguồn kinh phí và quỹ

khác

430

1. Nguồn kinh phí

431

2. Nguồn kinh phí ã hình thành TSCĐ

432

Tổng cộng nguồn vốn (440 = 300 + 400)

440

Lập, ngày ... tháng ... năm ...

Người lập biểu Kế toán trưởng Giám ốc

(Ký, họ tên) (Ký, họ tên) (Ký, họ tên, óng dấu)

- Số chứng chỉ hành nghề;

- Đơn vị cung cấp dịch vụ kế toán

Ghi chú:

(1) Những chỉ tiêu không có số liệu ược miễn trình bày nhưng không ược ánh lại “Mã số” chỉ tiêu.

(2) Số liệu trong các chỉ tiêu có dấu (*) ược ghi bằng số âm dưới hình thức ghi trong ngoặc ơn (...).

(3) Đối với doanh nghiệp có kỳ kế toán năm là năm dương lịch (X) thì “Số cuối năm“ có thể ghi là

“31.12.X“; “Số ầu năm“ có thể ghi là “01.01.X“.

(4) Đối với người lập biểu là các ơn vị dịch vụ kế toán phải ghi rõ Số chứng chỉ hành nghề, tên và ịa

chỉ Đơn vị cung cấp dịch vụ kế toán. Người lập biểu là cá nhân ghi rõ Số chứng chỉ hành nghề.

2. Báo cáo kết quả hoạt ộng kinh doanh năm

Đơn vị báo cáo: ................. Mẫu số B 02 – DN

Địa chỉ:…………............... (Ban hành theo Thông tư số 200/2014/TT-BTC

Ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính)

BÁO CÁO KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH

Năm………

Đơn vị tính:............

CHỈ TIÊU

Mã

số

Thuyết

minh

Năm

nay

Năm

1. Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ

2. Các khoản giảm trừ doanh thu

lOMoARcPSD|36244 503

140

3. Doanh thu thuần về bán hàng và cung cấp dịch vụ (10= 01-02)

4. Giá vốn hàng bán

5. Lợi nhuận gộp về bán hàng và cung cấp dịch vụ (20=10 - 11)

6. Doanh thu hoạt ộng tài chính

7. Chi phí tài chính

- Trong ó: Chi phí lãi vay

8. Chi phí bán hàng

9. Chi phí quản lý doanh nghiệp

10 Lợi nhuận thuần từ hoạt ộng kinh doanh

{30 = 20 + (21 - 22) - (24 + 25)}

11. Thu nhập khác

12. Chi phí khác

13. Lợi nhuận khác (40 = 31 - 32)

14. Tổng lợi nhuận kế toán trước thuế (50 = 30 + 40)

15. Chi phí thuế TNDN hiện hành

16. Chi phí thuế TNDN hoãn lại

17. Lợi nhuận sau thuế thu nhập doanh nghiệp (60=50 – 51 - 52)

18. Lãi cơ bản trên cổ phiếu (*)

19. Lãi suy giảm trên cổ phiếu (*)

Lập, ngày ... tháng ... năm ...

Người lập biểu Kế toán trưởng Giám ốc

(Ký, họ tên) (Ký, họ tên) (Ký, họ tên, óng dấu)

- Số chứng chỉ hành nghề;

- Đơn vị cung cấp dịch vụ kế toán

Đối với người lập biểu là các ơn vị dịch vụ kế toán phải ghi rõ Số chứng chỉ hành nghề, tên và ịa

chỉ Đơn vị cung cấp dịch vụ kế toán. Người lập biểu là cá nhân ghi rõ Số chứng chỉ hành nghề.

3. Báo cáo lưu chuyển tiền tệ năm

Đơn vị báo cáo:...................... Mẫu số B 03 – DN

Địa chỉ:…………................... (Ban hành theo Thông tư số 200/2014/TT-BTC

Ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính)

BÁO CÁO LƯU CHUYỂN TIỀN TỆ

(Theo phương pháp trực tiếp) (*)

Năm…. Đơn vị tính: ...........

Chỉ tiêu

Mã số

Thuyết

minh

Năm

nay

Năm

I. Lưu chuyển tiền từ hoạt ộng kinh doanh

1. Tiền thu từ bán hàng, cung cấp dịch vụ và doanh thu khác

2. Tiền chi trả cho người cung cấp hàng hóa và dịch vụ

3. Tiền chi trả cho người lao ộng

4. Tiền chi trả lãi vay

5. Tiền chi nộp thuế thu nhập doanh nghiệp

6. Tiền thu khác từ hoạt ộng kinh doanh

7. Tiền chi khác cho hoạt ộng kinh doanh

Lưu chuyển tiền thuần từ hoạt ộng kinh doanh

II. Lưu chuyển tiền từ hoạt ộng ầu tư

1.Tiền chi ể mua sắm, xây dựng TSCĐ và các tài sản dài hạn

khác

lOMoARcPSD|36244 503

141

2.Tiền thu từ thanh lý, nhượng bán TSCĐ và các tài sản dài hạn

khác

3.Tiền chi cho vay, mua các công cụ nợ của ơn vị khác

4.Tiền thu hồi cho vay, bán lại các công cụ nợ của ơn vị khác

5.Tiền chi ầu tư góp vốn vào ơn vị khác

6.Tiền thu hồi ầu tư góp vốn vào ơn vị khác

7.Tiền thu lãi cho vay, cổ tức và lợi nhuận ược chia

Lưu chuyển tiền thuần từ hoạt ộng ầu tư

III. Lưu chuyển tiền từ hoạt ộng tài chính

1.Tiền thu từ phát hành cổ phiếu, nhận vốn góp của chủ sở hữu

2.Tiền chi trả vốn góp cho các chủ sở hữu, mua lại cổ phiếu của

doanh nghiệp ã phát hành

3.Tiền vay ngắn hạn, dài hạn nhận ược

4.Tiền chi trả nợ gốc vay

5.Tiền chi trả nợ thuê tài chính

6. Cổ tức, lợi nhuận ã trả cho chủ sở hữu

Lưu chuyển tiền thuần từ hoạt ộng tài chính

Lưu chuyển tiền thuần trong kỳ (50 = 20+30+40)

Tiền và tương ương tiền ầu kỳ

Ảnh hưởng của thay ổi tỷ giá hối oái quy ổi ngoại tệ

Tiền và tương ương tiền cuối kỳ (70 = 50+60+61)

Lập, ngày ... tháng ... năm ...

Người lập biểu Kế toán trưởng Giám ốc

(Ký, họ tên) (Ký, họ tên) (Ký, họ tên, óng dấu)

- Số chứng chỉ hành nghề;

- Đơn vị cung cấp dịch vụ kế toán

Đối với người lập biểu là các ơn vị dịch vụ kế toán phải ghi rõ Số chứng chỉ hành nghề, tên và ịa chỉ Đơn vị cung cấp

dịch vụ kế toán. Người lập biểu là cá nhân ghi rõ Số chứng chỉ hành nghề.

Đơn vị báo cáo:...................... Mẫu số B 03 – DN

Địa chỉ:…………................... (Ban hành theo Thông tư số 200/2014/TT-BTC

Ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính)

BÁO CÁO LƯU CHUYỂN TIỀN TỆ

(Theo phương pháp gián tiếp) (*)

Năm….

Đơn vị tính: ...........

Chỉ tiêu

Mã số

Thuyết

minh

Năm

nay

Năm

I. Lưu chuyển tiền từ hoạt ộng kinh doanh

1. Lợi nhuận trước thuế

2. Điều chỉnh cho các khoản

- Khấu hao TSCĐ

- Các khoản dự phòng

lOMoARcPSD|36244 503

142

- Lãi, lỗ chênh lệch tỷ giá hối oái do ánh giá lại các khoản mục

tiền tệ có gốc ngoại tệ

- Lãi, lỗ từ hoạt ộng ầu tư

- Chi phí lãi vay

3. Lợi nhuận từ hoạt ộng kinh doanh trước thay ổi vốn lưu

ộng

- Tăng, giảm các khoản phải thu

- Tăng, giảm hàng tồn kho

- Tăng, giảm các khoản phải trả (Không kể lãi vay phải trả, thuế

thu nhập doanh nghiệp phải nộp)

- Tăng, giảm chi phí trả trước

- Tiền lãi vay ã trả

- Thuế thu nhập doanh nghiệp ã nộp

- Tiền thu khác từ hoạt ộng kinh doanh

- Tiền chi khác cho hoạt ộng kinh doanh

Lưu chuyển tiền thuần từ hoạt ộng kinh doanh

II. Lưu chuyển tiền từ hoạt ộng ầu tư

1.Tiền chi ể mua sắm, xây dựng TSCĐ và các tài sản dài hạn

khác

2.Tiền thu từ thanh lý, nhượng bán TSCĐ và các tài sản dài hạn

khác

3.Tiền chi cho vay, mua các công cụ nợ của ơn vị khác

4.Tiền thu hồi cho vay, bán lại các công cụ nợ của ơn vị khác

5.Tiền chi ầu tư góp vốn vào ơn vị khác

6.Tiền thu hồi ầu tư góp vốn vào ơn vị khác

7.Tiền thu lãi cho vay, cổ tức và lợi nhuận ược chia

Lưu chuyển tiền thuần từ hoạt ộng ầu tư

III. Lưu chuyển tiền từ hoạt ộng tài chính

1.Tiền thu từ phát hành cổ phiếu, nhận vốn góp của chủ sở hữu

2.Tiền chi trả vốn góp cho các chủ sở hữu, mua lại cổ phiếu của

doanh nghiệp ã phát hành

3.Tiền vay ngắn hạn, dài hạn nhận ược

4.Tiền chi trả nợ gốc vay

5.Tiền chi trả nợ thuê tài chính

6. Cổ tức, lợi nhuận ã trả cho chủ sở hữu

Lưu chuyển tiền thuần từ hoạt ộng tài chính

Lưu chuyển tiền thuần trong kỳ (50 = 20+30+40)

Tiền và tương ương tiền ầu kỳ

Ảnh hưởng của thay ổi tỷ giá hối oái quy ổi ngoại tệ

Tiền và tương ương tiền cuối kỳ (70 = 50+60+61)

Lập, ngày ... tháng ... năm ...

lOMoARcPSD|36244 503

143

Người lập biểu

Kế toán trưởng

Giám ốc

(Ký, họ tên)

(Ký, họ tên, óng dấu)

- Số chứng chỉ hành nghề;

- Đơn vị cung cấp dịch vụ kế toán

Đối với người lập biểu là các ơn vị dịch vụ kế toán phải ghi rõ Số chứng chỉ hành nghề, tên và ịa

chỉ Đơn vị cung cấp dịch vụ kế toán. Người lập biểu là cá nhân ghi rõ Số chứng chỉ hành nghề.

4. Bản thuyết minh Báo cáo tài chính năm

Đơn vị báo cáo:............................ Mẫu số B 09 - DN

Địa chỉ:......................................... (Ban hành theo Thông tư số 200/2014/TT-BTC

Ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính)

BẢN THUYẾT MINH BÁO CÁO TÀI CHÍNH

Năm ....(1)

I. Đặc iểm hoạt ộng của doanh nghiệp

1. Hình thức sở hữu vốn

2. Lĩnh vực kinh doanh

3. Ngành nghề kinh doanh

4. Chu kỳ sản xuất, kinh doanh thông thường.

5. Đặc iểm hoạt ộng của doanh nghiệp trong năm tài chính có ảnh hưởng ến Báo cáo tài chính.

6. Cấu trúc doanh nghiệp

- Danh sách các công ty con;

- Danh sách các cong ty liên doanh, liên kết;

- Danh sách các ơn vị trực thuộc không có tư cách pháp nhân hạch toán phụ thuộc.

II. Kỳ kế toán, ơn vị tiền tệ sử dụng trong kế toán

1. Kỳ kế toán năm (bắt ầu từ ngày..../..../.... kết thúc vào ngày ..../..../...).

2. Đơn vị tiền tệ sử dụng trong kế toán.

lOMoARcPSD|36244 503

144

III. Chuẩn mực và Chế ộ kế toán áp dụng

1. Chế ộ kế toán áp dụng

2. Tuyên bố về việc tuân thủ Chuẩn mực kế toán và Chế ộ kế toán

IV. Các chính sách kế toán áp dụng (trong trường hợp doanh nghiệp áp ứng giả ịnh hoạt ộng liên

tục)

1. Nguyên tắc chuyển ổi Báo cáo tài chính lập bằng ngoại tệ sang Đồng Việt Nam (Trường hợp ồng tiền ghi

sổ kế toán khác với Đồng Việt Nam)

2. Nguyên tắc xác ịnh lãi suất thực tế (lãi suất hiệu lực) dùng ể chiết khấu dòng tiền;

3. Nguyên tắc ghi nhận các khoản tiền và các khoản tương ương tiền.

4. Nguyên tắc kế toán các khoản ầu tư tài chính

a) Chứng khoán kinh doanh;

b) Các khoản ầu tư nắm giữ ến ngày áo hạn;

c) Các khoản cho vay;

d) Đầu tư vào công ty con; công ty liên doanh, liên kết;

) Đầu tư vào công cụ vốn của ơn vị khác;

e) Các phương pháp kế toán ối với các giao dịch khác liên quan ến ầu tư tài chính.

5. Nguyên tắc kế toán nợ phải thu

6. Nguyên tắc ghi nhận hàng tồn kho:

- Nguyên tắc ghi nhận hàng tồn kho;

- Phương pháp tính giá trị hàng tồn kho;

- Phương pháp hạch toán hàng tồn kho;

- Phương pháp lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho.

7. Nguyên tắc ghi nhận và khấu hao TSCĐ, TSCĐ thuê tài chính, bất ộng sản ầu tư:

8. Nguyên tắc kế toán các hợp ồng hợp tác kinh doanh.

9. Nguyên tắc kế toán thuế TNDN hoãn lại.

10. Nguyên tắc kế toán chi phí trả trước.

11. Nguyên tắc kế toán nợ phải trả

12. Nguyên tắc ghi nhận vay và nợ phải trả thuê tài chính

13. Nguyên tắc ghi nhận và vốn hóa các khoản chi phí i vay:

14. Nguyên tắc ghi nhận chi phí phải trả.

15. Nguyên tắc và phương pháp ghi nhận các khoản dự phòng phải trả.

16. Nguyên tắc ghi nhận doanh thu chưa thực hiện

lOMoARcPSD|36244 503

145

17. Nguyên tắc ghi nhận trái phiếu chuyển ổi

18. Nguyên tắc ghi nhận vốn chủ sở hữu:

- Nguyên tắc ghi nhận vốn góp của chủ sở hữu, thặng dư vốn cổ phần, quyền chọn trái phiếu chuyển ổi, vốn

khác của chủ sở hữu.

- Nguyên tắc ghi nhận chênh lệch ánh giá lại tài sản.

- Nguyên tắc ghi nhận chênh lệch tỷ giá.

- Nguyên tắc ghi nhận lợi nhuận chưa phân phối.

19. Nguyên tắc và phương pháp ghi nhận doanh thu:

- Doanh thu bán hàng;

- Doanh thu cung cấp dịch vụ;

- Doanh thu hoạt ộng tài chính; - Doanh thu hợp ồng xây dựng.

- Thu nhập khác

20 Nguyên tắc kế toán các khoản giảm trừ doanh thu

21. Nguyên tắc kế toán giá vốn hàng bán.

22. Nguyên tắc kế toán chi phí tài chính.

23. Nguyên tắc kế toán chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp.

24. Nguyên tắc và phương pháp ghi nhận chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành, chi phí thuế thu

nhập doanh nghiệp hoãn lại.

25. Các nguyên tắc và phương pháp kế toán khác.

V. Các chính sách kế toán áp dụng (trong trường hợp doanh nghiệp không áp ứng giả ịnh hoạt ộng

liên tục)

1. Có tái phân loại tài sản dài hạn và nợ phải trả dài hạn thành ngắn hạn không?

2. Nguyên tắc xác ịnh giá trị từng loại tài sản và nợ phải trả (theo giá trị thuần có thể thực hiện ược, giá trị

có thể thu hồi, giá trị hợp lý, giá trị hiện tại, giá hiện hành...)

3. Nguyên tắc xử lý tài chính ối với:

- Các khoản dự phòng;

- Chênh lệch ánh giá lại tài sản và chênh lệch tỷ giá (còn ang phản ánh trên Bảng cân ối kế toán – nếu

có).

VI. Thông tin bổ sung cho các khoản mục trình bày trong Bảng cân ối kế toán

1. Tiền

Cuối năm

- Tiền mặt

- Tiền gửi ngân hàng không kỳ hạn

- Tiền ang chuyển

Cộng

...

lOMoARcPSD|36244 503

146

2. Các khoản ầu tư tài chính

a) Chứng khoán kinh doanh

- Tổng giá trị cổ phiếu;

(chi tiết từng loại cổ phiếu chiếm từ 10% trên tổng giá trị cổ phiếu trở lên)

- Tổng giá trị trái phiếu;

(chi tiết từng loại trái phiếu chiếm từ 10% trên tổng giá trị trái phiếu trở lên)

- Các khoản ầu tư khác;

- Lý do thay ổi với từng khoản ầu tư/loại cổ phiếu, trái phiếu: + Về số

lượng

+ Về giá trị

b) Đầu tư nắm giữ ến ngày áo hạn b1)

Ngắn hạn - Tiền gửi có kỳ hạn

- Trái phiếu

- Các khoản ầu tư khác b2) Dài hạn

- Tiền gửi có kỳ hạn

- Trái phiếu

- Các khoản ầu tư khác

c) Đầu tư góp vốn vào ơn vị khác

- Đầu tư vào công ty con (chi tiết khoản ầu tư vào từng công ty con); -

Đầu tư vào công ty liên doanh, liên kết (chi tiết khoản ầu tư vào từng công ty

liên doanh, liên kết);

- Đầu tư vào ơn vị khác (chi tiết khoản ầu tư vào từng ơn vị khác);

Cuối năm

Giá Giá trị Dự

gốc hợp lý phòng

... ... ...

Giá gốc Giá trị

ghi sổ

... ...

Giá Dự Giá trị

gốc phòng hợp lý

... ... ...

- Tóm tắt tình hình hoạt ộng của các công ty con, công ty liên doanh, liên kết trong kỳ;

- Các giao dịch trọng yếu giữa doanh nghiệp và công ty con, liên doanh, liên kết trong kỳ.

3. Phải thu khác Cuối năm

Giá Dự

a) Ngắn hạn trị phòng

- Phải thu về cổ phần hoá; ... ... - Phải thu về cổ tức và lợi nhuận ược

chia; ... ...

- Phải thu người lao ộng; ... ... - Ký cược, ký quỹ; ... ... - Cho mượn;

... ...

Đơn vị tính:......

Đầu năm

...

... ...

...

Cuối năm

Giá Giá trị Dự

gốc hợp lý phòng

... ... ...

Giá gốc Giá trị

ghi sổ

... ...

Giá Dự Giá trị

gốc phòng hợp lý

... ... ...

Đầu năm

Giá Dự trị

phòng

... ...

lOMoARcPSD|36244 503

147

- Các khoản chi hộ -

Phải thu khác.

b) Dài hạn (tương tự các khoản mục ngắn hạn)

Cộng

4. Nợ xấu

- Tổng giá trị các khoản phải thu, cho vay quá hạn

thanh toán hoặc chưa quá hạn nhưng khó có khả năng thu

hồi; (trong ó chi tiết thời gian quá hạn và giá trị các khoản

nợ phải thu, cho vay quá hạn theo từng ối tượng nếu

khoản nợ phải thu theo từng ối tượng ó chiếm từ 10%

trở lên trên tổng số nợ quá hạn);

- Thông tin về các khoản tiền phạt, phải thu về lãi

trả chậm… phát sinh từ các khoản nợ quá hạn nhưng

không ược ghi nhận doanh thu; - Khả năng thu hồi nợ

phải thu quá hạn.

Cộng

5. Hàng tồn kho:

- Hàng ang i trên ường;

- Nguyên liệu, vật liệu;

- Công cụ, dụng cụ;

- Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang;

- Thành phẩm;

- Hàng hóa; - Hàng gửi bán;

- Hàng hóa kho bảo thuế.

... ... ... ...

... ...

Cuối năm

Đầu năm

Giá Giá trị ối gốc

có thể tượng nợ

thu hồi

... ... ...

Giá Giá trị ối gốc

có thể tượng nợ

thu hồi

... ... ...

…

Cuối năm Cuối năm

Giá Dự Giá Dự gốc

phòng gốc phòng

... ... ... ...

- Giá trị hàng tồn kho ứ ọng, kém mất phẩm chất không có khả năng tiêu thụ tại thời iểm cuối kỳ; Nguyên nhân

và hướng xử lý ối với hàng tồn kho ứng ọng, kém, mất phẩm chất;

- Giá trị hàng tồn kho dùng ể thế chấp, cầm cố bảo ảm các khoản nợ phải trả tại thời iểm cuối kỳ;

- Chênh lệch (nếu có) về số lượng và giá trị giữa số ghi sổ kế toán và số thực tế khi kiểm kê hàng tồn kho tại thời

iểm cuối kỳ; Nguyên nhân, trách nhiệm bồi thường…;

- Những trường hợp hay sự kiện dẫn ến việc trích lập thêm hoặc hoàn nhập dự phòng giảm giá hàng tồn kho;

Cuối năm

Đầu năm

6. Tài sản dở dang dài hạn

a) Chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang dài hạn

(Chi tiết cho từng loại, nêu lí do vì sao không hoàn thành trong một chu kỳ

sản xuất, kinh doanh thông thường)

Giá Giá trị

gốc có thể

thu hồi ...

...

... ...

Giá Giá trị

gốc có thể

thu hồi ...

...

... ...

Cộng

…

b) Xây dựng cơ bản dở dang (Chi tiết cho các công trình chiếm từ 10% trên

tổng giá trị XDCB)

Cuối năm

Đầu năm

- Mua sắm;

...

lOMoARcPSD|36244 503

148

- XDCB; -

Sửa chữa.

...

Cộng … …

7. Tăng, giảm tài sản cố ịnh hữu hình:

- Mua trong năm

- Đầu tư XDCB hoàn thành

- Tăng khác

- Chuyển sang bất ộng sản ầu tư

- Thanh lý, nhượng bán

- Giảm khác

(...)

Số dư cuối năm

Giá trị hao mòn lũy kế

Số dư ầu năm

- Khấu hao trong năm

- Tăng khác

- Chuyển sang bất ộng sản ầu tư

- Thanh lý, nhượng bán

- Giảm khác

(...)

Số dư cuối năm

Giá trị còn lại

- Tại ngày ầu năm

- Tại ngày cuối năm

- Giá trị còn lại cuối kỳ của TSCĐ hữu hình dùng ể thế chấp, cầm cố ảm bảo khoản vay:

- Nguyên giá TSCĐ cuối năm ã khấu hao hết nhưng vẫn còn sử dụng:

- Nguyên giá TSCĐ cuối năm chờ thanh lý:

- Các cam kết về việc mua, bán TSCĐ hữu hình có giá trị lớn trong tương lai:

- Các thay ổi khác về TSCĐ hữu hình:

8. Tăng, giảm tài sản cố ịnh vô hình:

Khoản mục

Quyền sử

dụng ất

Quyền phát

hành

Bản quyền,

bằng sáng chế

...

TSCĐ vô

hình khác

Tổng

cộng

Nguyên giá

Số dư ầu năm

- Mua trong năm

- Tạo ra từ nội bộ DN

- Tăng do hợp nhất kinh doanh

- Tăng khác

- Thanh lý, nhượng bán

- Giảm khác

(…)

Số dư cuối năm

Giá trị hao mòn lũy kế

Khoản mục

Nhà cửa,

vật kiến

trúc

Máy

móc,

thiết bị

Phương tiện

vận tải,

truyền dẫn

...

TSCĐ

hữu hình

khác

Tổng cộng

Nguyên giá

Số dư ầu năm

lOMoARcPSD|36244 503

149

Số dư ầu năm

- Khấu hao trong năm

- Tăng khác

- Thanh lý, nhượng bán

- Giảm khác

(…)

Số dư cuối năm

Giá trị còn lại

- Tại ngày ầu năm

- Tại ngày cuối năm

* Thuyết minh số liệu và giải trình khác:

9. Tăng, giảm tài sản cố ịnh thuê tài chính:

Khoản mục

Nhà cửa,

vật kiến

trúc

Máy

móc,

thiết

bị

Phương tiện

vận tải,

truyền

dẫn

...

TSCĐ

hữu hình

khác

Tài sản

cố ịnh

vô

hình

Tổng

cộng

Nguyên giá

Số dư ầu năm

- Thuê tài chính trong năm

- Mua lại TSCĐ thuê tài

chính

- Tăng khác

- Trả lại TSCĐ thuê tài chính

- Giảm khác

(...)

Số dư cuối năm

Giá trị hao mòn lũy kế

Số dư ầu năm

- Khấu hao trong năm

- Mua lại TSCĐ thuê tài

chính

- Tăng khác

- Trả lại TSCĐ thuê tài chính

- Giảm khác

(...)

Số dư cuối năm

Giá trị còn lại

- Tại ngày ầu năm

- Tại ngày cuối năm

* Tiền thuê phát sinh thêm ược ghi nhận là chi phí trong năm:

* Căn cứ ể xác ịnh tiền thuê phát sinh thêm: * Điều khoản gia hạn thuê

hoặc quyền ược mua tài sản:

10. Tăng, giảm bất ộng sản ầu tư:

Khoản mục

Số ầu

năm

Tăng trong

năm

Giảm trong

năm

Số cuối

năm

Nguyên giá

lOMoARcPSD|36244 503

150

- Quyền sử dụng ất

- Nhà

- Nhà và quyền sử dụng ất

- Cơ sở hạ tầng

Giá trị hao mòn lũy kế

- Quyền sử dụng ất

- Nhà

- Nhà và quyền sử dụng ất

- Cơ sở hạ tầng

Giá trị còn lại

- Quyền sử dụng ất

- Nhà

- Nhà và quyền sử dụng ất

- Cơ sở hạ tầng

* Thuyết minh số liệu và giải trình khác:

11. Chi phí trả trước Cuối năm Đầu năm

a) Ngắn hạn (chi tiết theo từng khoản mục) ... ...

- Chi phí trả trước về thuê hoạt ộng TSCĐ;

- Công cụ, dụng cụ xuất dùng;

- Chi phí i vay;

- Các khoản khác (nêu chi tiết nếu có thể).

b) Dài hạn

- Chi phí thành lập doanh nghiệp

- Chi phí mua bảo hiểm;

- Các khoản khác (nêu chi tiết nếu có thể).

Cộng ... ...

12. Vay và nợ thuê tài chính Cuối năm Tăng Giảm trong Đầu năm

Giá Khả năng trong kỳ kỳ Giá Khả năng

trị trả nợ trị trả nợ

a) Vay ngắn hạn ... ... ... ...

b) Vay dài hạn (Chi tiết theo kỳ ... ... ... ... hạn)

Cộng

c) Các khoản nợ thuê tài chính

Thời hạn

Năm nay

Năm trước

Tổng khoản

thanh toán tiền

thuê tài chính

Trả tiền lãi

thuê

Trả nợ

gốc

Tổng khoản

thanh toán tiền

thuê tài chính

Trả tiền lãi

thuê

Trả nợ

gốc

Từ 1 năm

trở xuống

Trên 1 năm

ến 5 năm

Trên 5 năm

lOMoARcPSD|36244 503

151

d) Số vay và nợ thuê tài chính quá hạn chưa thanh toán Cuối năm

Gốc Lãi

- Vay;

- Nợ thuê tài chính;

- Lý do chưa thanh toán

... ...

Cộng

13. Trái phiếu phát hành

...

13.1. Trái phiếu thường (chi tiết theo từng loại)

Cuối năm

Giá trị Lãi suất Kỳ hạn

- Mệnh giá;

- Chiết khấu; - Phụ trội.

... ... …

… … …

Cộng

...

13.2. Trái phiếu chuyển ổi:

a. Trái phiếu chuyển ổi tại

thời iểm ầu kỳ:

Đầu năm

Gốc Lãi

... ...

...

Cuối năm

Giá trị Lãi suất Kỳ hạn

... ... …

… … …

...

- Thời iểm phát hành, kỳ hạn gốc và kỳ hạn còn lại từng loại trái phiếu chuyển ổi;

- Số lượng từng loại trái phiếu chuyển ổi;

- Mệnh giá, lãi suất từng loại trái phiếu chuyển ổi;

- Tỷ lệ chuyển ổi thành cổ phiếu từng loại trái phiếu chuyển ổi;

- Lãi suất chiết khấu dùng ể xác ịnh giá trị phần nợ gốc của từng loại trái phiếu chuyển ổi; - Giá trị phần

nợ gốc và phần quyền chọn cổ phiếu của từng loại trái phiếu chuyển ổi.

b. Trái phiếu chuyển ổi phát hành thêm trong kỳ:

- Thời iểm phát hành, kỳ hạn gốc từng loại trái phiếu chuyển ổi;

- Số lượng từng loại trái phiếu chuyển ổi;

- Mệnh giá, lãi suất từng loại trái phiếu chuyển ổi;

- Tỷ lệ chuyển ổi thành cổ phiếu từng loại trái phiếu chuyển ổi;

- Lãi suất chiết khấu dùng ể xác ịnh giá trị phần nợ gốc của từng loại trái phiếu chuyển ổi; - Giá trị phần

nợ gốc và phần quyền chọn cổ phiếu của từng loại trái phiếu chuyển ổi.

c. Trái phiếu chuyển ổi ược chuyển thành cổ phiếu trong kỳ:

- Số lượng từng loại trái phiếu ã chuyển ổi thành cổ phiếu trong kỳ; Số lượng cổ phiếu phát hành thêm

trong kỳ ể chuyển ổi trái phiếu;

- Giá trị phần nợ gốc của trái phiếu chuyển ổi ược ghi tăng vốn chủ sở hữu.

d. Trái phiếu chuyển ổi ã áo hạn không ược chuyển thành cổ phiếu trong kỳ: - Số lượng từng

loại trái phiếu ã áo hạn không chuyển ổi thành cổ phiếu trong kỳ; - Giá trị phần nợ gốc của

trái phiếu chuyển ổi ược hoàn trả cho nhà ầu tư.

e. Trái phiếu chuyển ổi tại thời iểm cuối kỳ:

- Kỳ hạn gốc và kỳ hạn còn lại từng loại trái phiếu chuyển ổi;

- Số lượng từng loại trái phiếu chuyển ổi;

- Mệnh giá, lãi suất từng loại trái phiếu chuyển ổi;

- Tỷ lệ chuyển ổi thành cổ phiếu từng loại trái phiếu chuyển ổi;

lOMoARcPSD|36244 503

152

- Lãi suất chiết khấu dùng ể xác ịnh giá trị phần nợ gốc của từng loại trái phiếu chuyển ổi; - Giá trị phần

nợ gốc và phần quyền chọn cổ phiếu của từng loại trái phiếu chuyển ổi.

14. Thuế và các khoản phải nộp nhà nước Đầu năm

Số phải

nộp trong

năm

Số ã thực

nộp trong

năm

Cuối năm

a) Phải nộp (chi tiết theo từng loại thuế) ...

Cộng ...

b) Phải thu (chi tiết theo từng loại thuế) ...

...

Cộng ... ...

...

15. Chi phí phải trả

Cuối năm

Đầu năm

a) Ngắn hạn

- Trích trước chi phí tiền lương trong thời gian nghỉ phép

- Chi phí trong thời gian ngừng kinh doanh

- Chi phí trích trước tạm tính giá vốn

- Các khoản trích trước khác

b) Dài hạn

- Lãi vay

- Các khoản khác (chi tiết từng khoản)

...

Cộng

6. Phải trả khác

Cuối năm

Đầu năm

a) Ngắn hạn

- Tài sản thừa chờ giải quyết;

- Kinh phí công oàn;

- Bảo hiểm xã hội;

- Bảo hiểm y tế;

- Bảo hiểm thất nghiệp;

- Phải trả về cổ phần hoá;

- Nhận ký quỹ, ký cược ngắn hạn;

- Cổ tức, lợi nhuận phải trả;

- Các khoản phải trả, phải nộp khác.

Cộng

b) Dài hạn (chi tiết từng khoản mục) -

Nhận ký quỹ, ký cược dài hạn

- Các khoản phải trả, phải nộp khác

...

c) Số nợ quá hạn chưa thanh toán (chi tiết từng khoản mục, lý do chưa thanh toán nợ

quá hạn)

7. Doanh thu chưa thực hiện

Cuối năm

Đầu năm

lOMoARcPSD|36244 503

153

a) Ngắn hạn

- Doanh thu nhận trước;

- Doanh thu từ chương trình khách hàng truyền thống; - Các

khoản doanh thu chưa thực hiện khác.

Cộng

b) Dài hạn (chi tiết từng khoản mục như ngắn hạn)

c) Khả năng không thực hiện ược hợp ồng với khách hàng (chi tiết từng khoản

mục, lý do khong có khả năng thực hiện).

... ...

...

... ...

...

18. Dự phòng phải trả

Cuối năm

Đầu năm

a) Ngắn hạn

- Dự phòng bảo hành sản phẩm hàng hóa;

- Dự phòng bảo hành công trình xây dựng;

- Dự phòng tái cơ cấu;

- Dự phòng phải trả khác (Chi phí sửa chữa TSCĐ ịnh kỳ, chi phí hoàn nguyên

...

môi trường...)

Cộng

b) Dài hạn (chi tiết từng khoản mục như ngắn hạn)

19. Tài sản thuế thu nhập hoãn lại và thuế thu nhập hoãn lại phải trả

a. Tài sản thuế thu nhập hoãn lại:

- Thuế suất thuế TNDN sử dụng ể xác ịnh giá trị tài sản thuế thu nhập hoãn lại

- Tài sản thuế thu nhập hoãn lại liên quan ến khoản chênh lệch tạm thời ược khấu

trừ

- Tài sản thuế thu nhập hoãn lại liên quan ến khoản lỗ tính thuế chưa sử dụng

- Tài sản thuế thu nhập hoãn lại liên quan ến khoản ưu ãi tính thuế chưa sử dụng

- Số bù trừ với thuế thu nhập hoãn lại phải trả Tài sản thuế thu nhập hoãn lại

b) Thuế thu nhập hoãn lại phải trả

- Thuế suất thuế TNDN sử dụng ể xác ịnh giá trị thuế thu nhập hoãn lại phải trả

- Thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh từ các khoản chênh lệch tạm thời chịu

thuế

- Số bù trừ với tài sản thuế thu nhập hoãn lại

20. Vốn chủ sở hữu

a. Bảng ối chiếu biến ộng của vốn chủ sở hữu

Các khoản mục thuộc vốn chủ sở hữu

Vốn

góp

của

chủ

sở

hữu

Thặn

g dư

vốn cổ

phần

Quyền

chọn

chuyển

ổi trái

phiếu

Vốn

khác

của

chủ sở

hữu

Chên

h lệch

ánh

giá lại

tài

sản

Chên

lệch

tỷ giá

LNST

thuế

chưa

phân

phối và

các quỹ

Các

khoả

mục

khác

...

Cộng

...

Cuối năm

Đầu năm

…

Cuối năm

Đầu năm

…

lOMoARcPSD|36244 503

154

Số dư ầu năm trước

- Tăng vốn trong năm

- Lãi trong năm

trước - Tăng khác - Giảm

vốn trong năm trước -

Lỗ trong năm trước

- Giảm khác

Số dư ầu năm nay

- Tăng vốn trong

năm nay

- Lãi trong năm nay

- Tăng khác - Giảm

vốn trong năm nay

- Lỗ trong năm nay

- Giảm khác

Số dư cuối năm nay

b. Chi tiết vốn góp của chủ sở hữu

Cuối năm

Đầu năm

- Vốn góp của công ty mẹ (nếu là công ty con)

- Vốn góp của các ối tượng khác - Số lượng cổ

phiếu quỹ:

... ...

Cộng

...

c. Các giao dịch về vốn với các chủ sở hữu và phân phối cổ tức, chia lợi

nhuận

Năm nay

Năm trước

- Vốn ầu tư của chủ sở hữu + Vốn góp ầu năm

+ Vốn góp tăng trong năm

+ Vốn góp giảm trong năm

+ Vốn góp cuối năm

- Cổ tức, lợi nhuận ã chia

...

... ...

...

d. Cổ tức

- Cổ tức ã công bố sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm:

+ Cổ tức ã công bố trên cổ phiếu phổ thông:.................

+ Cổ tức ã công bố trên cổ phiếu ưu ãi:..................

- Cổ tức của cổ phiếu ưu ãi lũy kế chưa ược ghi nhận:.......

- Cổ phiếu

Cuối năm

Đầu năm

lOMoARcPSD|36244 503

155

* Mệnh giá cổ phiếu ang lưu hành :..............................

e. Các quỹ của doanh nghiệp: -

Quỹ ầu tư phát triển

- Quỹ khác thuộc vốn chủ sở hữu

g. Thu nhập và chi phí, lãi hoặc lỗ ược ghi nhận trực tiếp vào Vốn chủ sở hữu theo qui ịnh của các chuẩn

mực kế toán cụ thể.

21. Nguồn kinh phí

Năm nay

Năm trước

- Nguồn kinh phí ược cấp trong năm

...

- Chi sự nghiệp

(...)

- Nguồn kinh phí còn lại cuối năm

...

22. Các khoản mục ngoài Bảng Cân ối kế toán

Cuối năm

Đầu năm

a) Tài sản thuê ngoài: Tổng số tiền thuê tối thiểu trong tương lai của hợp ồng

thuê hoạt ộng tài sản không hủy ngang theo các thời hạn

- Từ 1 năm trở xuống;

- Trên 1 năm ến 5 năm;

- Trên 5 năm;

...

b) Tài sản nhận giữ hộ: Doanh nghiệp phải thuyết minh chi tiết về số lượng, chủng loại, quy cách, phẩm

chất của từng loại tài sản tại thời iểm cuối kỳ.

- Vật tư hàng hoá nhận giữ hộ, gia công: Doanh nghiệp phải thuyết minh chi tiết về số lượng, chủng

loại, quy cách, phẩm chất tại thời iểm cuối kỳ.

- Hàng hoá nhận bán hộ, nhận ký gửi, nhận cầm cố, thế chấp: Doanh nghiệp phải thuyết minh chi

tiết về số lượng, chủng loại, quy cách, phẩm chất từng loại hàng hoá;

c) Ngoại tệ các loại: Doanh nghiệp phải thuyết minh chi tiết số lượng từng loại ngoại tệ tính theo nguyên

tệ. Vàng tiền tệ phải trình bày khối lượng theo ơn vị tính trong nước và quốc tế Ounce, thuyết minh giá

trị tính theo USD.

d) Kim khí quý, á quý: Doanh nghiệp phải thuyết minh chi tiết giá gốc, số lượng (theo ơn vị tính quốc tế)

và chủng loại các loại kim khí quý, á quý.

) Nợ khó òi ã xử lý: Doanh nghiệp phải thuyết minh chi tiết giá trị (theo nguyên tệ) các khoản nợ khó òi

ã xử lý trong vòng 10 năm kể từ ngày xử lý theo từng ối tượng, nguyên nhân ã xoá sổ kế toán nợ khó òi.

e) Các thông tin khác về các khoản mục ngoài Bảng cân ối kế toán

- Số lượng cổ phiếu ăng ký phát hành

- Số lượng cổ phiếu ã bán ra công chúng

+ Cổ phiếu phổ thông

+ Cổ phiếu ưu ãi

- Số lượng cổ phiếu ược mua lại

+ Cổ phiếu phổ thông

+ Cổ phiếu ưu ãi

- Số lượng cổ phiếu ang lưu hành

+ Cổ phiếu phổ thông

+ Cổ phiếu ưu ãi

...

... ...

...

... ...

...

... ...

...

lOMoARcPSD|36244 503

156

23. Các thông tin khác do doanh nghiệp tự thuyết minh, giải trình

VII. Thông tin bổ sung cho các khoản mục trình bày trong Báo cáo kết quả hoạt ộng kinh doanh

1. Tổng doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ

- Doanh thu bán hàng;

- Doanh thu cung cấp dịch vụ;

- Doanh thu hợp ồng xây dựng (doanh nghiệp có hoạt ộng xây lắp)

+ Doanh thu của hợp ồng xây dựng ược ghi nhận trong kỳ;

+ Tổng doanh thu luỹ kế của hợp ồng xây dựng ược ghi nhận ến thời iểm lập

Báo cáo tài chính;

2. Các khoản giảm trừ doanh thu Trong

ó:

- Chiết khấu thương mại;

- Giảm giá hàng bán;

- Hàng bán bị trả lại;

3. Giá vốn hàng bán

- Giá vốn của hàng hóa ã bán;

- Giá vốn của thành phẩm ã bán;

Trong ó: Giá vốn trích trước của hàng hoá bất ộng sản bao gồm:

+ Hạng mục chi phí trích trước;

+ Giá trị trích trước vào chi phí của từng hạng mục; +

Thời gian chi phí dự kiến phát sinh.

Đơn vị tính:.............

Năm nay

...

Năm nay

...

lOMoARcPSD|36244 503

157

- Giá vốn của dịch vụ ã

cung cấp; ...

- Giá trị còn lại, chi phí

nhượng bán, thanh lý của BĐS ầu

tư; ... - Chi phí kinh doanh Bất

ộng sản ầu tư; ... - Giá trị hàng

tồn kho mất mát trong kỳ;

... - Giá trị từng loại hàng

tồn kho hao hụt ngoài ịnh mức

trong kỳ; ... - Các khoản chi phí

vượt mức bình thường khác ược

tính trực tiếp vào giá vốn; ...

...

- Dự phòng giảm giá

hàng tồn kho;

- Các khoản ghi giảm

giá vốn hàng bán.

...

Cộng

...

4. Doanh thu hoạt ộng

tài chính

Năm nay

Năm trước

- Lãi tiền gửi,

tiền cho vay

- Lãi bán các

khoản ầu tư;

- Cổ tức, lợi

nhuận ược chia;

- Lãi chênh lệch

tỷ giá;

- Lãi bán hàng

trả chậm, chiết khấu

thanh toán; - Doanh thu

hoạt ộng tài chính khác.

Cộng

...

5. Chi phí tài chính

Năm nay

Năm trước

- Lãi tiền vay;

- Chiết khấu

thanh toán, lãi bán hàng

trả chậm;

- Lỗ do thanh lý

các khoản ầu tư tài

chính;

- Lỗ chênh lệch

tỷ giá;

- Dự phòng giảm

giá chứng khoán kinh

doanh và tổn thất ầu tư;

- Chi phí tài chính

khác.

- Các khoản ghi

giảm chi phí tài chính

...

lOMoARcPSD|36244 503

158

Cộng

...

6. Thu nhập khác

Năm nay

Năm trước

- Thanh lý,

nhượng bán TSCĐ;

- Lãi do ánh giá

lại tài sản;

- Tiền phạt thu

ược; - Thuế ược giảm; -

Các khoản khác.

...

Cộng

...

7. Chi phí khác

Năm nay

Năm trước

- Giá trị

còn lại

TSCĐ

và chi

phí

thanh

lý,

nhượng

bán

TSCĐ;

- Lỗ do

ánh giá

lại tài

sản; -

Các

khoản

bị phạt;

- Các

khoản

khác.

...

Cộng

...

8. Chi phí bán hàng

và chi phí quản lý

doanh nghiệp

Năm nay

Năm trước

a) Chi phí sản xuất,

kinh doanh theo yếu tố

- Chi phí nguyên

liệu, vật liệu

- Chi phí nhân

công

- Chi phí khấu

hao tài sản cố ịnh

- Chi phí dịch vụ

mua ngoài - Chi phí

khác bằng tiền

...

lOMoARcPSD|36244 503

159

Cộng

...

Ghi chú: Chỉ tiêu “Chi phí sản xuất kinh doanh theo yếu tố” là các chi phí phát sinh trong kỳ ược phản

ánh trong Bảng Cân ối kế toán và Báo cáo kết quả kinh doanh.

- Đối với các doanh nghiệp sản xuất, việc thuyết minh chi phí theo yếu tố ược căn cứ vào số phát sinh

trên các tài khoản sau:

+ Tài khoản 621 – Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp;

+ Tài khoản 622 – Chi phí nhân công trực tiếp; + Tài

khoản 623 – Chi phí sản xuất chung;

+ Tài khoản 627 – Chi phí sản xuất chung;

+ Tài khoản 641 – Chi phí bán hàng;

+ Tài khoản 642 – Chi phí quản lý doanh nghiệp.

- Đối với các doanh nghiệp thương mại, việc thuyết minh chi phí theo yếu tố ược căn cứ vào số phát sinh

trên các tài khoản sau:

+ Tài khoản 156 – Hàng hóa;

+ Tài khoản 632 – Giá vốn hàng bán;

+ Tài khoản 641 – Chi phí bán hàng;

+ Tài khoản 642 – Chi phí quản lý doanh nghiệp.

- Doanh nghiệp có quyền lựa chọn căn cứ khác nhưng phải ảm bảo thuyết minh ầy ủ chi phí theo yếu tố.

b) Các khoản ghi giảm chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp -

Hoàn nhập dự phòng bảo hành sản phẩm, hàng hóa; tái cơ cấu, dự phòng khác

- Các khoản ghi giảm khác

9. Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành

VIII. Thông tin bổ sung cho các khoản mục trình bày trong Báo cáo lưu chuyển tiền tệ

Các giao dịch không bằng tiền ảnh hưởng ến báo cáo lưu chuyển tiền tệ và các khoản tiền do doanh nghiệp

Năm nay

Năm trước

- Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp tính trên thu nhập chịu thuế năm hiện

hành

…

- Điều chỉnh chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp của các năm trước vào chi

phí thuế thu nhập hiện hành năm nay

…

- Tổng chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành

…

10. Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại

Năm nay

Năm trước

- Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại phát sinh từ các khoản chênh

lệch tạm thời phải chịu thuế;

…

- Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại phát sinh từ việc hoàn nhập tài

sản thuế thu nhập hoãn lại;

…

- Thu nhập thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại phát sinh từ các khoản chênh

lệch tạm thời ược khấu trừ;

(…)

- Thu nhập thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại phát sinh từ các khoản lỗ tính

thuế và ưu ãi thuế chưa sử dụng;

(…)

- Thu nhập thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại phát sinh từ việc hoàn nhập

thuế thu nhập hoãn lại phải trả;

(…)

- Tổng chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại.

…

lOMoARcPSD|36244 503

160

nắm giữ nhưng không ược sử dụng

a. Mua tài sản bằng cách nhận các khoản nợ liên quan trực tiếp hoặc

thông qua nghiệp vụ cho thuê tài chính: - Mua doanh nghiệp thông

qua phát hành cổ phiếu: - Chuyển nợ thành vốn chủ sở hữu:

b. Mua và thanh lý công ty con hoặc ơn vị kinh doanh khác trong

kỳ báo cáo.

- Tổng giá trị mua hoặc thanh lý;

- Phần giá trị mua hoặc thanh lý ược thanh toán bằng tiền và các khoản

tương ương tiền;

- Số tiền và các khoản tương ương tiền thực có trong công ty con hoặc

ơn vị kinh doanh khác ược mua hoặc thanh lý;

- Phần giá trị tài sản (Tổng hợp theo từng loại tài sản) và nợ phải trả

không phải là tiền và các khoản tương ương tiền trong công ty con

hoặc ơn vị kinh doanh khác ược mua hoặc thanh lý trong kỳ.

Năm nay Năm trước

…

c. Trình bày giá trị và lý do của các khoản tiền và tương

ương tiền lớn do doanh nghiệp nắm giữ

nhưng không ược sử dụng do có sự hạn chế của pháp luật hoặc các ràng buộc khác mà doanh

nghiệp phải thực hiện.

IX. Những thông tin khác

1. Những khoản nợ tiềm tàng, khoản cam kết và những thông tin tài chính khác: …………

2. Những sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm:………………………………

3. Thông tin về các bên liên quan:………………………………………………………………

4. Trình bày tài sản, doanh thu, kết quả kinh doanh theo bộ phận (theo lĩnh vực kinh doanh hoặc khu vực

ịa lý) theo quy ịnh của Chuẩn mực kế toán số 28 “Báo cáo bộ phận”(1):.

5. Thông tin so sánh (những thay ổi về thông tin trong Báo cáo tài chính của các niên ộ kế toán trước):

……………………………..………...................……………………………… 6.

Thông tin về hoạt ộng liên tục: ……...…………………………...…………………………

7. Những thông tin khác. .............................................................................................................

Lập, ngày ... tháng ... năm ...

Người lập biểu Kế toán trưởng Giám ốc

(Ký, họ tên) (Ký, họ tên) (Ký, họ tên, óng dấu)

- Số chứng chỉ hành nghề;

- Đơn vị cung cấp dịch vụ kế toán Ghi chú:

Đối với người lập biểu là các ơn vị dịch vụ kế toán phải ghi rõ Số chứng chỉ hành nghề, tên và ịa

chỉ Đơn vị cung cấp dịch vụ kế toán. Người lập biểu là cá nhân ghi rõ Số chứng chỉ hành nghề.

Bấm Tải xuống để xem toàn bộ.

| 1/160

| | Tải xuống