16 trang 48 lượt tải

Bài kiểm tra tự học Phương pháp nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn | Học viện Báo chí và Tuyên truyền

95

Anh/ chị hãy trình bày các phương pháp nghiên cứu được phân loại theo logic biện chứng? Trình bày phương pháp xác định mẫu điều tra và thiết kế bảng hỏi? Vận dụng vào phương pháp vào thực tiễn đề tài nghiên cứu mà anh/chị lựa chọn? Tài liệu giúp bạn tham khảo, ôn tập và đạt kết quả cao. Mời đọc đón xem!

Môn: Phương pháp nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn 74 tài liệu

Trường: Học viện Báo chí và Tuyên truyền 2.5 K tài liệu

Tác giả:

Profile

Mỹ Châu

3 tháng trước
Danh sách Quiz
/16
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH
H C VI N BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUY N Ọ Ệ Ề
----- -----
BÀI KIỂM TRA T H C S 2 Ự Ọ Ố
Họ và tên sinh viên: CHÂU MAI THƯƠNG
Mã sinh viên: 2356080040
Lớp tín ch : TG51001_K43_2 ỉ
Hà Nội, 2024
BÀI KI M TRA T H 2 Ể Ự ỌC SỐ
H C PHỌ ẦN: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC XH&NV
-------------------------------
Câu 1: (3 điểm)
Anh/ chị hãy trình bày các phương pháp nghiên cứu được phân lo i theo logic biạ ện
chứng?
Thu t ng ậ ữ phương pháp bắt nguồn từ tiếng Hy lạp Methodos với nghĩa là con đường
và công cụ nhận th c và c i bi n hi n thứ ả ế ệ ực của ch c hoủ thể. mỞ ỗi lĩnh vự ạt động và cách
tiếp cận, cách hi u và s d ng thu t ng ể ử ụ ậ ữ phương pháp cũng khác nhau. Theo nghĩa chung
nhất, phương pháp là toàn bộ ức mà con ngườ những cách th i lựa chọn và sử dụng để tác
động vào đối tượng nhằm đạt được mục đích c ểủa chủ th ho ng. ạt độ
Phương pháp nghiên cứu khoa học là tập hợp những cách thức, bi n pháp thu th p ệ ậ
thông tin về đối tượng, x ử lý các thông tin đó để đạt được các mục tiêu nghiên c u ứ đã xác
đị ỏ ảnh và làm sáng t gi thuyết nghiên cứu.
Các phương pháp nghiên cứu khoa h c phân lo i theo logic bi n ch : ọ ạ ệ ứng
Dựa trên cơ sở có tính nguyên t c cắ ủa nh n th c luậ ứ ận mác xít và logic biện ch ng, ứ
người ta chia thành các phương pháp nhận th c khoa h c ứ ọ thành: phương pháp phân tích -
t ng hổ ợp; phương pháp lịch s - ử logic; phương pháp quy nạp - diễn dịch... Các phương
pháp nh n th c khoa h c không tách r i, lo i tr nhau mà có quan h biậ ứ ọ ờ ạ ừ ệ ện ch ng vứ ới nhau,
bổ sung cho nhau trong quá trình nh n th c chân lý. Mậ ứ ỗi phương pháp nhận thức có vị trí,
vai trò nh nh, áp d ng hi u qu cho mất đị ụ ệ ả ỗi loại đối tượng nghiên c u nh nh và phù ứ ất đị
h p trong tính lợ ịch s - c cử ụ thể ủa đối tượng; Thành công trong nghiên c u ch có thứ ỉ ể đạt
được khi chủ s d ng h p lý, t ng hthể ử ụ ợ ổ ợp các phương pháp. Việc cào bằng trong đánh giá
vị trí vai trò c a mủ ỗi phương pháp nhận thức hay cường điệu phương pháp này, hạ thấp
phương pháp kia chắc chắn d n nh ng sai lẫn đế ữ ầ ậm trong nh n th ức khoa học.
1. Phương pháp phân tích và tổng hợp
Phân tích là phương pháp phân chia cái toàn bộ ra thành t ng b phừ ộ ận để đi sâu
nhận th c các bứ ộ phận đó. Còn tổng hợp là phương pháp thố ận đã đượng nhất các bộ ph c
phân tích nh m nh n th c cái toàn b . ằ ậ ứ ộ
Phân tích và t ng hổ ợp là hai phương pháp nhận th i lức đố ập nhưng th ng nh t vố ấ ới
nhau giúp tìm hi t ch nh th toàn v n. Không có phân tích thì không ểu đối tượng như mộ ỉ ể ẹ
hiểu được nh ng cái b ph n c u thành cái toàn bữ ộ ậ ấ ộ và ngược lại, không có t ng h p thì ổ ợ
không hi u cái toàn bể ộ như một ch nh th ỉ ể được tạo thành như thế nào t ng cái bừ nhữ ộ phận
nào. Vì v y, muậ ốn hi u th t cể ực chấ ủa đối tượng mà chỉ có phân tích hoặc chỉ có t ng hổ ợp
không thôi thì chưa đủ mà ph i k t h p chúng v i nhau. Tuy nhiên, trong m t s ng ả ế ợ ớ ộ ố trườ
h p nghiên c u nh nh, b n thân mợ ứ ất đị ả ỗi phương pháp vẫn có ưu riêng cthế ủa mình.
2. Phương pháp quy nạp và di n dễ ịch
Quy nạp là phương pháp suy luận đi từ tiền đề chứa đựng tri thức riêng đến kết luận
chứa đựng tri th c chung. Còn di n dứ ễ ịch là phương pháp suy luận đi từ tiền đề chứa đựng
tri thức chung đến kết luận ch ng tri th c riêng. ứa đự ứ
Quy n p và diạ ễn dịch là hai phương pháp nhận th i lức đố ập nhưng thống nhất với
nhau giúp phát hi n ra nh ng tri th c m i v ệ ữ ứ ớ ề đối tượng.
S ự đối l p c a quy nậ ủ ạp và di n d ch th hiễ ị ể ện ở chỗ: Quy nạp được dùng để khái quát
các tài liệu quan sát, thí nghi m nh m xây d ng các giệ ằ ự ả thuyết, nguyên lý, định lu t t ng ậ ổ
quát c a khoa h c, vì v y quy nủ ọ ậ ạp, đặc biệt là quy nạp khoa h c, có giá trọ ị l n trong khoa ớ
h c th c nghi m. Diọ ự ệ ễn d cịch được dùng để ụ thể hóa các gi thuyả ết, nguyên lý, định luật
t ng quát c a khoa h c trong u ki n tình hình cổ ủ ọ các điề ệ ụ thể, vì vậy di n dễ ịch, đặc biệt là
phương pháp giả thuyết - diễn dịch, phương pháp tiên đề, có giá trị l n trong khoa h c lý ớ ọ
thuyết.
S ng nh t c a quy nự thố ấ ủ ạp và diễn d ch thị ể hiện ở chỗ: Quy n p xây d ng tiạ ự ền đề
cho diễn d ch, còn di n dị ễ ịch b sung thêm ti cho quy n thêm ch c ch n. Không ổ ền đề ạp để ắ ắ
có quy n p thì không hiạ ểu được cái chung tồn tại trong cái riêng như thế nào, và ngượ c lại,
không có diễn dịch thì không hi u cái riêng có liên h vể ệ ới cái chung ra sao. Vì vậy, mu n ố
hiểu thực chất của đối tượng mà ch có quy n p ho c chỉ ạ ặ ỉ có di n dễ ịch không thôi thì chưa
đủ mà ph i k t h p chúng vả ế ợ ới nhau. Tuy nhiên, trong m t s ng h p nghiên c u nhộ ố trườ ợ ứ ất
định, b n thân mả ỗi phương pháp vẫn có ưu thế của riêng mình.
3. Phương pháp lịch sử - logic
Lịch s là phử ạm trù dùng để chỉ quá trình phát sinh, phát tri n và tiêu vong cể ủa s ự
vật trong tính đa dạng, sinh động của nó. Còn lôgích là phạm trù dùng để chỉ tính tất yếu -
quy lu t c a s vậ ủ ự ật (lôgích khách quan) hay m i liên h t t yố ệ ấ ếu gi ng (lôgích ữa các tư tưở
chủ quan). Phương pháp lịch sử là phương pháp đòi hỏi ph i tái hiả ện lại trong tư duy quá
trình l ch s - cị ử ụ thể v i nh ng chi tiớ ữ ết của nó, nghĩa là phải nắm lấy sự vận động, phát
triển l ch s cị ử ủa s vự ật trong toàn bộ tính phong phú của nó. Phương pháp lôgích là phương
pháp đòi hỏi phải v ch ra b n ch t, tính t t nhiên - quy lu t cạ ả ấ ấ ậ ủa quá trình vận động, phát
triển của s vự ật dưới hình th c tr ng và khái quát cứ ừu tượ ủa nó, nghĩa là phải loại bỏ cái
ngẫu nhiên, v n v i tiụ ặt ra khỏ ến trình nh n th vậ ức sự ận động, phát triển của sự vật.
Phương pháp lịch sử và phương pháp lôgíchlà hai phương pháp nghiên cứu đối lập
nhau nhưng thống nh t biấ ện ch ng vứ ới nhau giúp xây d ng hình nh cự ả ụ thể và sâu s c vắ ề
s vự ật. B i vì, mu n hi u bở ố ể ản ch t và quy luấ ật của s vự ậ ảt thì ph i hi u lể ịch s phát sinh, ử
phát triển của nó, đồng th i có nờ ắm được bản ch t và quy luấ ật c a s v t thì mủ ự ậ ới nh n thậ ức
đượ ịc l ch s c a nó mử ủ ột cách đúng đắn và sâu s c. Khi nghiên c u cái l ch sắ ứ ị ử, phương
pháp lịch sử i ncũng phả ắm lấy “sợi dây” lôgích của nó để thông qua đó mà phân tích các
s ki n, biự ệ ến c l ch số ị ử. Còn khi tìm hi u b n ch t, quy luể ả ấ ật, phương pháp lôgích cũng
không th không d a vào các tài li u lể ự ệ ịch s uử để ốn nắn, ch nh lý chúng. Tuy nhiên, ỉ tuỳ
theo đối tượng và nhi m vệ ụ nghiên c u mà nhà khoa h s dứ ọc có thể ử ụng phương pháp nào
là ch y ủ ếu.
4. Phương pháp đi từ ừu tượ cụ thể đến tr ng và t ừ trừu tượng đến cụ thể
Cái c là ph s t n tụ thể ạm trù dùng để chỉ ự ồ ại trong tính đa dạng. Cái trừu tượng là
phạm trù dùng để chỉ kết quả của s ự trừu tượng hóa tách m t mộ ặt, m t mộ ối liên hệ nào đó
ra khỏi cái t ng th ng c v t. Vì v y, cái tr ng là mổ ể phong phú đa dạ ủa sự ậ ậ ừu tượ ột bộ phận,
mộ ủt mặt c a cái c , là mụ thể ột bậc thang trong quá trình xem xét cái c (khách quan). ụ thể
Từ những cái trừu tượng tư duy tổng hợp lại thành cái cụ thể (trong tư duy).
Nhận th c là s ng nh a hai quá trình nh n th i l p: T c ức khoa họ ự thố ất củ ậ ức đố ậ ừ ụ thể
(cảm tính) đế ừu tượn tr ng và Từ trừu tượng đến cụ thể (trong tư duy). Từ c ụ thể (cảm tính)
đến trừu tượng là phương pháp đòi hỏi ph i xuả ất phát từ những tài li u c m tính thông qua ệ ả
phân tích xây d ng các khái niự ệm đơn giản, những định nghĩa trừu tượng ph n ánh t ng ả ừ
mặt, từng thuộ ủc tính c a sự vật. Từ trừu tượng đến cụ thể (trong tư duy) là phương pháp
đòi hỏi phải xu t phát t ng khái niấ ừ nhữ ệm đơn giản, những định nghĩa trừu tượng thông
qua t ng h p bi n ch n cái c ổ ợ ệ ứng đi đế ụ thể (trong tư duy).
Mỗi phương pháp nêu trên có vị trí khác nhau trong quá trình nh n th c chân lý ậ ứ
khách quan. Mỗi phương pháp có tính độc lập nhưng chúng thống nh t trong quá trìnhnh n ấ ậ
thứcsự vật. Chúng hỗ ổ trợ, b sung và cung c p nh ng tri th quá trìnhnh n ấ ữ ức thu được để ậ
thức đạt đến chân lý.
Câu 2 (7 điểm)
3. Mã s SV có 2 số ố cuối: 26 đến 40: Trình bày phương pháp xác đị nh mẫu điều tra
và thi t k b ng h i? V n dế ế ả ỏ ậ ụng phương pháp vào thự ện đềc hi tài nghiên cứu mà
anh/ch l a ch ị ự ọn.
Phương pháp nghiên cứu phi th c nghi m (Non - empirical method hay Non - ự ệ
experimental mothod) là những phương pháp tiến hành trên cơ sở quan sát tr c tiự ếp nhưng
không gây biến đổi cho đối tượng kh o sát. ả
Phương pháp phi thự ệm là phương pháp thu thậc nghi p số liệu d a trên vi c quan ự ệ
sát các sự n, s v t, hi i s ng ckiệ ự ậ ện tượng liên quan đến đờ ố ủa con người đã hay đang tồn
t qui lu a chúng. ại, từ đó tìm ra ật củ
Phương pháp này gồm được sử dụng r ng rãi trong các nghiên c u kinh t và xã ộ ứ ế
h i, nghiên c u nhân ch ng hộ ứ ủ ọc ... tuy nhiên, sau đó, với các điểm mạnh của nó, d n d n ầ ầ
được các nhà khoa học các lĩnh vực khác kế thừa và s d ng r ng rãi. ử ụ ộ
Loại số liệu thu thập trong phương pháp phi thực nghiệm g ồm số liệu được thu thập
t các câu h i có cừ ỏ ấu trúc đóng chặt chẽ hoặc từ các câu h i m - ỏ ở người tr lả ời được toàn
quyền cung c p các câu tr lấ ả ời đúng như suy nghĩ của họ.
Phương pháp xác định mẫu điều tra và thi t k bế ế ảng h i là mỏ ột trong những phương
pháp nghiên c u phi th c nghi ứ ự ệm.
Phương pháp điều tra b ng phi u h i là mằ ế ỏ ột phương pháp mà người nghiên c u thiứ ết
k s n m t phiế ẵ ộ ếu hỏi được s p x p theo mắ ế ột tr t t ậ ự logic để có được thông tin về đối tượng.
Phương pháp điều tra bằng phiếu h i v n là mỏ ố ột phương pháp của khoa h c xã h i họ ộ ọc
nhưng được áp dụng ph bi n trong nhiổ ế ều lĩnh vực. Ưu điể ủa phương pháp điềm c u tra
bằng phi u h i là cho phép ti n hành nghiên c u trên mế ỏ ế ứ ộ ịt đ a bàn r ng, nhiộ ều người tham
gia, có th thu th c ý ki n c a nhi i tr l ể ập đượ ế ủ ều ngườ ả ời.
Tuy nhiên, s thành công cự ủa phương pháp này phụ thu c mộ ộ ố ốt s yếu t như năng
lực, kỹ năng đặt câu hỏi, xử lý dữ liệu thu th c cập đượ ủa nhà nghiên c u; Tr ng thái tâm ứ ạ
lý, nh n th c và m h p tác cậ ứ ức độ ợ ủa người tr lả ời; Môi trường, b i c nh, tình hu ng triố ả ố ển
khai phương pháp...
Về mặt quy trình, phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi có ba bước chủ yếu: giai
đoạn chuẩn b ị điều tra, giai đoạ ến hành điền ti u tra và xử lý kết quả điều tra.
- n chu nh mGiai đoạ ẩn bị điều tra, xác đị ẫu điều tra
Bao g m vi nh m u tra, ph m vi không gian, th i gian và m ồ ệc xác đị ục tiêu điề ạ ờ ức độ
thu th p thông tin (chậ ọn mẫu, xác định s ố lượng mẫu c n kh o sát), thi t k bầ ả ế ế ảng h i. Trong ỏ
trường h p cợ ần huy động nhi u tra viên thì c n t p huều điề ầ ổ chức tậ ấn cán b ộ điều tra.
Mẫu điều tra là tập hợp đượ ọn, có đủc lựa ch các yếu tố có tính chất tiêu biểu và
đượ ộc rút ra từ m t t p h p l n thuậ ợ ớ ộc nhóm đối tượ ứu quan tâm. Điềng nhà nghiên c u tra
chọn mẫulà điều tra không toàn bộ, trong đó người ta ch n ng u nhiên m t s ọ ẫ ộ ố đơn vị trong
t ng th nghiên c u tra, r i dùng k t qu thu th c tính toán suy r ng cho ổ ể ứu để điề ồ ế ả ập đượ ộ
toàn bộ t ng thổ ể.
Chọn mẫu trong phương pháp này giúp quá trình nghiên cứu giảm chi phí, thời
gian,đả ốm bảo s liệu, dữ liệu thu được phản ánh chính xác nhóm đối tượng.
Mẫu điều tra là s ng cá th c chố lượ ể hay đơn vị đượ ọn để trả lời câu h i cỏ ủa nhà
nghiên c u. Viứ ệc chọn m u ph m b o tính ngẫ ải đả ả ẫu nhiên và tính đại diện.
Tính đại diện c a m u phủ ẫ ụ thu y u và các nhân t sau: ộc chủ ế ố
- M u s ẫ ẽ có tính đại diện (cho t ng th t ổ ể ừ đó nó được chọn lựa) nếu tấ ảt c các thành
viên c ng th ủa tổ ể đều có cơ hộ ằng đểi ngang b được lựa chọn vào mẫu.
- M u s i di n cho t ng th nẫ ẽ đạ ệ ổ ể ếu bản ch u trúc cất, cấ ủa nó ph n ánh bả ản ch u ất, cấ
trúc của tổng c là ph i gthể (tứ ả ồm đủ ững đặ nh c tính chứa trong tổng th ể).
- i di n c a m u không cTính đạ ệ ủ ẫ ần đại diện cho m i khía c nh c a t ng th mà ch ọ ạ ủ ổ ể ỉ
giới h n nhạn đế ững đặc tính phù hợp cho nh ng nhu cữ ầu cơ bản c a m c tiêu nghiên c ủ ụ ứu.
- i di n c a mTính đạ ệ ủ ẫu ph thuụ ộ ủc ch yếu vào kích c mỡ ẫu và tính đồng nh t cấ ủa
mẫu. M u càng l ng nh i diẫ ớn, càng đồ ất thì tính đạ ện càng cao.
Yêu c u cầ ủa vi c ch n m u: Vi c ch n mệ ọ ẫ ệ ọ ẫu của phương pháp điều tra bằng bảng
h i là lo i ch n m u xác suỏ ạ ọ ẫ ất. Điều này đặt ra yêu cầu phải đảm bả ệo vi c chọn m u vẫ ừa
mang tính ng u nhiên và vẫ ừa mang tính đại di n, tránh sa vào ý ki n ch quan cệ ế ủ ủa người
nghiên c u. Có mứ ộ ốt s cách chọn m ẫu như:
L y m u ng n (Simple Random sampling):ấ ẫ ẫu nhiên đơn giả là quá trình ch n m u ọ ẫ
sao cho mỗi đơn vị mẫu trong c u trúc có mấ ột cơ hội hi n diệ ện trong mẫu bằng nhau. Người
nghiên c n m bứu trên cơ sở ắ ắt được quần th và s ng mể ố lượ ẫu, sau đó lập danh sách đầy
đủ danh sách qu n th lầ ể đó để ựa chọn các thành t mố ẫu theo nguyên t c ch n ng u nhiên ắ ọ ẫ
t ừ danh sách đó.
L y m u h ng (Systematic random sampling):ấ ẫ ệ thố một đối tượng nghiên c u gứ ồm
nhiều đơn vị được đánh số thứ t . Ch n mự ọ ột đơn vị ngẫu nhiên có s ố thứ t bự ất k , lỳ ấy một
s bố ất kỳ làm kho ng cách m u, c ng vào s t c a mả ẫ ộ ố thứ ự ủ ẫu đầu tiên. Ví d : Trong mụ ột
địa bàn kh o sát là m t dãy phả ộ ố, người nghiên c u l y s t bứ ấ ố thứ ự ất k cỳ ủa đơn vị phố đó
là 10, sau đó cộng v i m t nhiên bớ ột số ự ất kỳ là 4. Như vậ cách 4 nhà thì điềy cứ u tra viên
phát phiếu kh o sát mả ột nhà.
Ngoài hai lo i lạ ấy m u ch y u này còn có l y mẫ ủ ế ấ ẫu t nhiên phân t ng, lự ầ ấ ẫy m u h ệ
thống phân t ng, l y mầ ấ ẫu theo c ụm.
L y m u ng u nhiên phân t ng (Stratified random sampling)ấ ẫ ẫ ầ . Đối tượng điều tra
được c u t o b i nhiấ ạ ở ều t p hậ ợp không đồng nhất liên quan đến nh ng thu c tính c n nghiên ữ ộ ầ
cứu. Trong trườ ợp này, đống h i c chia thành nhi u ltượng đượ ề ớp, mỗi lớp có những đặc
trưng đồng nhất. Như vậy, từ một lớp, người nghiên cứu có th n theo k ể thực hiệ ỹ thuật lấy
mẫu ng u nhiên. Cách l y m u này cho phép phân tích s u khá toàn diẫ ấ ẫ ố liệ ện, nhưng có
nhược điểm là ph i biả ết trướ ững thông tin đểc nh phân tầng, ph i t c c u trúc riêng ả ổ chứ ấ
biệt trong m i lóp. ỗ
L y m u theo c m (Cluster sampling).ấ ẫ ụ Đối tượng điều tra được chia thành nhi u ề
cụm tương tự như chia lớ p trong kỹ thuật lấy m u phân t ng, chẫ ầ ỉ u khác là m i ccó điề ỗ ụm
không ch ng nhứa đự ững đơn vị đồng nh t, mà d bi t. Vi c l y mấ ị ệ ệ ấ ẫu được thực hiện trong
t ng c m theo cách l y mừ ụ ấ ẫu ng u nhiên ho c l y m u h ng. Trong cách lẫ ặ ẫ ẫ ệ thố ấ ẫy m u này,
điều tra viên không c n l pầ ậ danh sách các đơn vị lấy mẫu, chi phí di chuy n giể ảm, nhưng
quy trình tính toán ph p. ức tạ
Thi b ng hết kế ả ỏi: b ng h p h p các câu hả ỏi là một tậ ợ ỏ ợi đư c in trên giấy hoặc xây
dựng trên các n n t n t i dung c n ề ảng điệ ử như Microsoft Form, Google Form... Có hai nộ ầ
quan tâm trong khi người nghiên cứu thiết kế bảng hỏi là: Các i câu h i và tr t t lô loạ ỏ ậ ự
góc gi a các câu h ữ ỏi đó.
Các lo i câu h ạ ỏi:
Các lo i câu h i c n ph o khai thác cao nh t ý ki a cá nhân tạ ỏ ầ ả ải đ m bả ấ ến củ ừng người
được hỏi. Phương án tố ất là đặt nh t các câu h i cỏ ụ thể, gần gũi với cá nhân mỗi người,
tránh nh ng câu h i trữ ỏ ừu tượng, có tính khái quát cao.
Thông thường có 4 lo i câu h ạ ỏi:
a) Câu hỏi đóng
Là d ng câu hạ ỏi đã có những phương án trả ỏi đã đưa ra mộ lời, Bảng h t vài câu
trả ờ ờ ợ l i khác nhau. Ngư i đư c hỏi l a ch n câu tr l p v i ý ki n c a h . Câu hự ọ ả ời phù hợ ớ ế ủ ọ ỏi
đ ạ ỏ ỏ ỏ ốóng có các lo i: câu h i đ i cưối cực, câu hỏ ờng độ, câu h i tuyển...Câu h i đ i cực (hay
câu h i lo i tr l i có giá tr i nghỏ ạ ừ), các phương án trả ờ ị đố ịch như có/ không; tán thánh/
không tán thành... Đây là lo ếại câu hỏi khá phổ bi n trong bảng hỏi.
Câu hỏi cường độ nhằm m nh mục đích xác đị ở ức độ phản ứng của cá nhân, tính
chất của các thái độ với vấn đề cần nghiên c u. Câu tr l i c a lo i câu hứ ả ờ ủ ạ ỏi này được phân
chia theo cách mức độ khác nhau tương ứng v i ý kiớ ến của người được h i. Ch ng h n: rỏ ẳ ạ ất
tốt/ khá tốt/ bình thường/ y u/ kém. ế
Câu h i tùy ch n (còn g i là câu h i tuy i tr lỏ ọ ọ ỏ ển). Ngườ ả ời có thể lựa chọn một số
phương án đã được đưa ra, khả năng trả lời không lo i tr lạ ừ ẫn nhau. Ví d : Trong s các ụ ố
môn học sau đây, bạn thích h c môn họ ọc nào? Phương án trả lời: tâm lý h c/ xã h i h c/ ọ ộ ọ
triết học/ ngoại ng / tin h c... Câu h i tùy chữ ọ ỏ ọn có ý nghĩa quan trọng trong điều tra nhằm
nắm tình hình tư tưởng, nguyện vọng của đối tượng.
Câu hỏi đóng giúp cho người được hỏi thu n ti n, nhanh chóng trong l a chậ ệ ự ọn
phương án trả lời. Lo i câu hạ ỏi này cũng dễ tổng h p, x lý và s ng k t quợ ử ử dụ ế ả. Song để
có câu hỏi đóng đả ất lượng đỏ ỏi ngườm bảo ch i h i so n b ng h i hi u bi t v ng, ạ ả ỏ ể ế ề đối tượ
bao quát một cách đầy đủ nhất các phương án trả lời. Có các lo i câu h ạ ỏi đóng sau:
Một là, câu hỏi mà phương án trả lời gắn với thang đo định danh (nominance scale).
Đây là loại thang đo sử dụng các phương án trả lời để phân loại các đối tượng, chúng không
mang ý nghĩa thống kê. V c ch nh danh giúp s phân loề thự ất thang đo đị ự ại các nhóm đối
tượng tr lả ời.
Hai là, câu hỏi kèm theo phương án trả lời phản ánh thang đo thứ b c (ordinal scale): ậ
Đây là dạng câu tr lả ời mà thang đo mà các phương án trả lời được sắp xếp theo một quy
ước nào đó về thứ bậc hay s ự hơn kém, nhưng ta không biết được kho ng cách gi a chúng. ả ữ
Điều này có nghĩa là bất c ứ thang đo thứ bậc nào cũng là thang đo định danh nhưng không
thể suy ngược lại.
Ba là, câu hỏi kèm phương án trả lời có thang đo khoảng (interval scale): là một
dạng đặc biệt của thang đo thứ bậc vì nó cho bi t kho ng cách giế ả ữ ứa các th bậc. Thông
thường thang đo khoảng có d ng là mạ ộ ốt dãy các chữ s liên t n t n 5, t ục và đều đặ ừ 1 đế ừ 1
đến 7 ho c t n 10. Dãy s này có 2 cặ ừ 1 đế ố ực ở hai đầu th hiể ện 2 trạng thái đối ngh ch ị
nhau, ch ng hẳ ạn như 1 là rất ghét, 7 là rất thích; 1 là không đồng ý, 7 là r ng ý; 1 là rất đồ ất
không hài lòng, 7 là r t hài lòng... Nh ng phép toán th ng kê có th s d ng thêm cho loấ ữ ố ể ử ụ ại
thang đo này so với 2 lo c là tính kho ng bi n thiên, s lại thang đo trướ ả ế ố trung bình, độ ệch
chuẩn.
Bốn là, nh ng câu h i mà câu tr lữ ỏ ả ời là thang đo tỷ l lệ (ratio scale) thang đo tỉ ệ có
t c tính kho ng cách và th t cất cả các đặ ả ứ ự ủa thang đo khoảng, điểm 0 trong thang đo tỉ lệ
là m t giá tr t nên ta có th c hiộ ị thậ ể thự ện được phép chia để tính tỉ l m mệ nhằ ục đích so
sánh. Thang đo tỉ l c hi n m i phép toán phân tích th ng kê. ệ cho phép thự ệ ọ ố
Ưu điểm rất lớn c a các lo i câu hủ ạ ỏi đóng bên trên là giúp cho công tác phân loại,
thống kê được tiến hành r t d dàng. Tuy nhiên, khi muấ ễ ốn người tr lả ời nói ra các suy nghĩ
sâu kín bên trong, câu hỏi đóng bộc lộ những h n ch : ạ ế
+ Không th ng hể lườ ết phương án của ngườ ẫn đếi trả lời d n nh c câu tr lận đượ ả ời
không th t s ậ ự chính xác (cho dù người tr l i mu n thì v n không th lả ờ ố ẫ ể trả ời chính xác).
+ Người trả lời không c n tr lầ ả ời chính xác mà ch c n tìm câu tr l i g n nh t vỉ ầ ả ờ ầ ấ ới
ý mình, trong trường h p này, nhà nghiên cợ ứu đã vô tình “mớm cung” cho người trả lời.
Do vậy, trong nhi ng h p, nhà nghiên c u cều trườ ợ ứ ần đặt ra nh ng câu h i mà ph n ữ ỏ ầ
câu tr l ả ời hoàn toàn để trống, đó chính là câu hỏi m . ở
b) Câu hỏi mở
Là câu hỏi không có phương án trả ời, do người đượ l c hỏi tự trả lời. Chúng cho
phép người được hỏi thông tin m t cách t t nhộ ố ất suy nghĩ của họ về m . Sột vấn đề ố lượng
thời gian, ch ỗ trống ho c s dòng dành cho câu tr lặ ố ả ời về mỗi câu hỏi giúp cho người được
hỏi xác đị ằng, ngườnh r i ta mu n nh bố ận được từ ản thân mình câu tr l i dài và c n k tả ờ ặ ẽ ới
mức nào. Ví dụ: Bạn có đề nghị gì cho việc nâng cao chất lượng h c t p cọ ậ ủa sinh viên hi n ệ
nay?
Ưu điểm c a câu h ủ ỏi mở là thu được lượng thông tin phong phú, không bị ảnh hưởng
bởi s ự áp đặt của người nghiên c u v các câu tr lứ ề ả ời, người nghiên c u không b ng, có ứ ị độ
thể thu được những câu tr l i không dả ờ ự đoán từ ớc, thườ trư ng dùng cho các nghiên c u ứ
d ự đoán, phát hiện và nh ng v i nghiên cữ ấn đề mà ngườ ứu chưa biế ầy đủt đ .
c) Câu hỏ ợi kết h p
Dạng câu h i m m lỏ ở tuy có ưu điể ớn là khắc phục được hạn chế của câu hỏi đóng
như đã nêu ở phần trên, tuy nhiên, xét v mề ặt xử ữ lý d liệu lại khiến người x lý r t mử ấ ất
công để tạo ra biến m i, ho c kiớ ặ ểm tra xem ý đó có trùng với những phương án đã được
nêu ra hay không. Do v h n ch bậy, để ạ ế ớt sự khó khăn này, câu hỏi k t hế ợp ra đời. Đó là
d ng câu hạ ỏi đóng cho phươn án trả lời đầu tiên đến áp chót, ý cu i cùng số ẽ là phương án
mở.
d) Câu hỏ ậi ma tr n
B ng câu hả ỏi bảng được s p xắ ếp theo định dạng bảng v i các câu h c liớ ỏi đượ ệt kê ở
bên trái của bảng trong khi các tùy ch n câu tr lọ ả ời là u b ng. Nó là bi n th c a các ở đầ ả ế ể ủ
câu h i tr c nghi m cỏ ắ ệ ủa câu h i nhi u s lỏ ề ự ựa chọn. Người trả lời chỉ chọn m t l a chộ ự ọn
cho mỗi tham s ố trong khi đa lựa chọn cho phép h lọ ựa chọn nhi u lề ựa chọn cho mỗi tham
s . B ng tính chuyố ả ển đổi văn bản thành các bảng đượ dàng cho ngườc tổ chức dễ i trả lời
điền.
Quy trình điều tra bảng hỏi
Điều tra b ng bằ ảng h i cỏ ần được ti n hành theo quy trình: chu n bế ẩ ị điều tra, điều tra
và x lý s u tra. ử ố liệu điề
Bướ ị điềc 1: Chuẩn b u tra
Trong giai đoạn chuẩn bị điều tra, nhà nghiên c u cứ ần xác đị ục tiêu điềnh m u tra,
ph m vi và m thu th p thông tin. Bên c n lạ ức độ ậ ạnh đó, cầ ậ ếp k hoạch điều tra, tổ chức
nguồn nhân lực, chuẩn b ị điều ki n v t chệ ậ ất, phương tiện, ch n mọ ẫu điều tra và hoàn thành
bảng h ỏi.
Bước 2: Ti u tra ến hành điề
Một cuộc điều tra được thực hiện theo các ba bước.
Một là, điều tra thủ trên m t ph m vi nh m kiộ ạ ỏ nhằ ểm tra tính h p lý và khợ ả năng
thu th p thông tin t bậ ừ ảng hỏi, tính toán chi phí, điều ch nh nhân l ỉ ực...
Hai là, trưng tập, tập huấn cho cán b ộ điều tra.
Ba là, tri u tra theo k ho ch. Khi ti u tra là, c n t c giám ển khai điề ế ạ ến hành điề ầ ổ chứ
sát người đi điều tra sao cho đảm b o yêu cả ầu điều tra đúng đối tượng, đúng số người đị nh
h i theo k ho ch, n m bỏ ế ạ ắ ắt những khó khăn gặ ải trong quá trình điềp ph u tra.
Bướ ốc 3: Xử lý s liệu
Kết thúc công việc điều tra, nhà nghiên c u ti n hành t p h p bứ ế ậ ợ ảng h i. B ng hỏ ả ỏi
thu đượ ần được c c sắp xếp cẩn th n và tiậ ến hành phân lo i (theo khu vạ ực điều tra, theo đối
tượng điều tra...)
Kiểm tra, đánh giá độ tin cậy của số liệu điều tra thu được.
Kiểm tra b ng h i là công viả ỏ ệc cần thiết trước khi x lý s ử ố liệu. Công đoạn này giúp
nhà nghiên cứu xác định lại độ tin cậy của quá trình điề ức độu tra, m sử dụng thông tin
trong các phi u hế ỏi và đánh giá khả năng của điều tra viên.
Thông thường, điều tra bằng b ng h i th c hi n v i nhiả ỏ ự ệ ớ ều người, số lượng câu hỏi
lớn. Do đó cần mã hóa các câu tr lả ời, chuyển các câu tr lả ời đó ra một ngôn ng nh ữ xác đị
gọi là mã để có thể thích hợp với việc xử lý b ng máy tính. ằ
Cuối cùng, nhà nghiên c u l a chứ ự ọn các phương pháp mô tả số liệu phù h p vợ ới ý
đồ nghiên c u. Nhà khoa h c vi t và hoàn thành bứ ọ ế ản báo cáo t ng h p k t quổ ợ ế ả điều tra theo
mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài. Bản báo cáo này có th c công bể đượ ố dướ i d ng ạ
s n ph m trung gian cả ẩ ủa đề tài nghiên c ứu.
Vận dụng phương pháp vào thự ện đềc hi tài nghiên cứu mà anh/ch l a ch ị ự ọn.
TÊN ĐỀ TÀI:
Truyền thông v chính sách b o về ả ệ quyền riêng tư của công dân trên báo
truyền hình tại Việt Nam hi n nay. ệ
a. Xác định m u tra:ẫu điề
Từ 1/1/2023, cả nước có tổng cộng 72 cơ quan Đài phát thanh, truyền hình trên 63
t nh thành c a Vi t Nam. ỉ ủ ệ Trong đó, Đài truyền hình Việt Nam có quy mô tr i dài và r ng ả ộ
kh p trên c v 4.000 nhân s ắ ả nước thế ới ự hiện đang công tác và làm vi L y mệc. ấ ẫu điều tra
tại Đài truyền hình Vi t Nam cho phép phân tích sệ ố liệu toàn diện hơn.
- Cách l u ngấy mẫ ẫu nhiên đơn giản:
Tại Đài truyền hình Vi t Nam hiệ ện đang có 4.000 nhân sự công tác và làm vi c. C n ệ ầ
chọn ra 300 nhà báo để nghiên c u v ho ng truyứ ề ạt độ ền thông c a h i v i chính sách ủ ọ đố ớ
bảo vệ quyền riêng tư của công dân trên báo truyền hình. V i cách ch n m n thì ớ ọ ẫu đơn giả
chỉ c n có danh sách c a 4.000 nhân sầ ủ ự, sau đó rút ngẫu nhiên 300 m u giẫ ấy hoặc chọn
ngẫu nhiên 300 cái tên y, nhân s là nhà báo c. Như vậ ự ủa Đài truyền hình Vi t Nam trong ệ
cách lấy m u ng u nhiên s t là: 7,5% ẫ ẫ ẽ có xác suấ
- Cách l u h ngấy mẫ ệ thố :
Với danh sách 4.000 nhà báo đang hoạt động tại Đài truyền hình Việt Nam được
đánh số 1 đế thứ tự từ n 4000, chọn ra 300 người để khảo sát. Chọn ngẫu nhiên người ở
STT 05, l y ng u nhiên kho ng cách m u là 5, ti n hành ch n các nhân sấ ẫ ả ẫ ế ọ ự điều tra tiếp
theo có STT 10, 1 y, c5, 20, 25,…. Như vậ ứ cách 5 người thì điều tra viên phát một phiếu
kh o sát. ả
- Cách l u ng u nhiên phân t ngấy mẫ ẫ ầ :
Tổng th gể ồm 4.000 nhà báo đang ho t đạ ộng tại Đài truyền hình Việt Nam, nghiên
cứu c n mầ ẫu là 300 nhà báo trên 4.000 nhân s u tra viên chia 4.000 nhân s thành 28 ự. Điề ự
đơn vị, theo cơ cấ ủa đài gồu tổ chức c m:
Văn phòng; Ban Tổ chức cán bộ; Ban K hoế ạch - Tài chính; Ban Kiểm tra; Ban Hợp
tác qu c tố ế; Ban Thư ký biên tập; Ban Th ; Ban Khoa giáo; Ban Truyời sự ền hình ti ng dân ế
t c; Ban Truy n hìn i ngoộ ề h đố ại; Ban Văn nghệ; Ban S n xuả ất các chương trình Giải trí;
Ban Th thao; Ban Biên t p truyể ậ ền hình đa phương tiện; Trung tâm Phim tài li u; Trung ệ
tâm Phim truyền hình; Trung tâm Tư liệu; Trung tâm Truy n hình Vi t Nam t i Thành ph ề ệ ạ ố
Hồ Chí Minh; Trung tâm Truy n hình Vi t Nam khu về ệ ực Mi n Trung - Tây Nguyên; Trung ề
tâm Truy n hình Vi t Nam khu về ệ ực Tây Nam Bộ; các cơ quan thường trú Đài Truyền hình
Việt Nam tại nước ngoài được thành lập theo quy định của pháp luật; Trung tâm Kỹ thuật
truyền hình; Trung tâm M thu t; Trung tâm S n xuỹ ậ ả ất và Phát triển nội dung s ; Trung tâm ố
Kỹ thuật truyền dẫn phát sóng; Trung tâm Đào tạo nghi p vệ ụ truy n hình; Trung tâm Qu ng ề ả
cáo và D ch v truy n hình; Trung tâm Tin h c và Công ngh truy n hình. ị ụ ề ọ ệ ề
Như vậy, chia đều phiếu khảo sát cho 28 phòng ban, trong đó có 2 phòng ban điề7 u
tra viên s phát 11 phi u kh o sát, và 1 ẽ ế ả phòng ban điều tra viên s phát 3 phi u kh o sát. ẽ ế ả
Đối v i m u tra viên thớ ỗi phòng ban, điề ực hiện k thu t l y m u có h ng. ỹ ậ ấ ẫ ệ thố
- Cách l u theo cấy mẫ ụm:
Chia t ng th 4.000 nhân s t n hình Viổ ể ự ại Đài truyề ệt Nam theo 28 phòng ban như
chia l p trong cách l y mớ ấ ẫu phân t ng. M i pầ ỗ hòng ban điều tra viên s phát ng u nhiên ẽ ẫ
phiếu kh o sát theo kả ỹ thuật lấy mẫu ng ẫu nhiên đơn giản.
b. Thiết k b ng h iế ả ỏ :
Thiế ết k bảng kh o sát cho mả ẫu điều tra là 300 nhân s trên t ng s 4.000 nhân s ự ổ ố ự
đang làm việ ại Đài truyềc t n hình Việt Nam.
b.1. Câu hỏi đóng:
- Câu hỏ ả ời mà phương án tr l i gắn với thang đo định danh:
Câu h i 1: Vui lòng cho bi t h và tên c a anh/ch ? ỏ ế ọ ủ ị
…………………………………………………………………………………………….
Câu h i 2: Vui lòng cho bi t gi i tính c a anh/ch ? ỏ ế ớ ủ ị
1. Nam
2. Nữ
3. Giới tính khác
Câu h i 3: Anh/chỏ ị hiện đang làm việc tại phòng ban nào của Đài truyền hình Việt
Nam?
…………………………………………………………………………………………….
- Câu hỏi kèm theo i phphương án trả lờ ản ánh thang đo thứ bậc
Câu h i 1: Vui lòng cho bi ỏ ết độ tuổi c a anh/ch ? ủ ị
1. 18-20 tu i ổ
2. 21-30 tu i ổ
3. 30-50 tu i ổ
4. 50 tu ổi tr lên ở
Câu h 2 Vui lòng cho bi hỏi : ết t ời gian công tác của anh/ch tị ại Đài truyền hình Việt
Nam tính đến 1/1/2024?
1. >1 năm
2. >5 năm
3. >10 năm
4. >20 năm
- Câu hỏ ải kèm phương án tr l ng ời có thang đo khoả
Câu hỏi 1: Anh/chị vui lòng đánh giá tầm quan tr ng cọ ủa các y u t truy n thông ế ố ề
dưới đây về ền riêng tư củ chính sách quy a công dân trên báo truy n hình hi n nay ề ệ
M quan tr ức ọng
Tiêu chí
1
2
3
4
5
1. lan to Độ ả
2. Tính xác th c ự
3. Tính chính thông của kênh thông tin
4. Tần su t ấ
- Câu hỏi mà câu trả ờ l i là thang đo tỷ lệ
Câu hỏi 1: Anh/chị vui lòng cho biết s bài viố ết truyền thông về chính sách b o v ả ệ
quyền riêng tư của công dân trên báo truy n hình anh/chề ị đã tiế ận và đọc đượp c c
trên các kênh thông tin trong 1 năm?
…………………………………………………………………………………………….
b.2. : Câu hỏi mở
Câu h i 1: Anh/ch vui lòng cho biỏ ị ết lý do quan tâm đến truy n thông về ề chính sách
b o vả ệ quyền riêng tư của công dân trên báo truyền hình tại Việt Nam hiện nay hay
không?
…………………………………………………………………………………………….
Câu h i 2: Anh/ch vỏ ị ấn tượng ề yếu t nào trong truy n thông vố ề ề chính sách b o vả ệ
quyền riêng tư của công dân trên báo truyền hình t t Nam hi n nay? ại Việ ệ
…………………………………………………………………………………………….
Câu h 3: Anh/chỏi ị chưa hài lòng ở điểm nào trong truyền thông về chính sách bảo
vệ quyền riêng tư của công dân trên báo truy n hình tề ại Việt Nam hiện nay?
…………………………………………………………………………………………….
Câu h 4: Anh/chỏi ị muốn c i thiả ện điều gì trong truy ền thông về chính sách b o vả ệ
quyền riêng tư của công dân trên báo truyền hình t t Nam hi n nay? ại Việ ệ
…………………………………………………………………………………………….
b.3. p: Câu hỏi k t hế ợ
Câu h i 1: Lý do anh/ chỏ ị quan tâm đến chính sách quyền riêng tư của công dân trên
báo truyền hình là gì?
1. Vì đang làm sả ẩm báo chí có liên quan đến ph n n i dung trên ộ
2. là n n nhân ho Vì ạ ặc có bạn bè, người thân, người quen,… từng là nạn nhân của
vi ph m quyạ ền riêng tư
3. Vì truyền thông thu hút s quan tâm ự
4. Ý kiến khác ……………………………………….
Câu hỏi 2 Lý do anh/ch: ị quyết định đọc các bài viết truyền thông về chính sách bảo
vệ quyền riêng tư của công dân trên báo truy n hình là gì? ề
1. Vì có bạn bè, người thân, người quen,… giới thiệu
2. quan t n chi c truy n thông chính sách Vì ấm đế ến lượ ề
3. Vì quan tâm đến v quyấn đề ền riêng tư và chính sách giải quyết
4. Ý kiến khác ……………………………………….
b.4. n: Câu hỏi ma trậ
Câu h i 1: ỏ Đánh giá mức độ hài lòng của anh/ch vị ới những nội dung sau trên các bài
truyền thông v chính sách b o v quyề ả ệ ền riêng tư của công dân trên báo truy n hình ề
tại Vi t Nam hi n nay mà anh/ch c ệ ệ ị đã được đọ
Không hài
lòng
Bình
thường
Hài lòng
Rất hài
lòng
1. N dung chính sách ội
2. Th ng th c hi n chính sách ực trạ ự ệ
3. Phương pháp thực hiện chính sách
4. Hiệu quả thực hiện chính sách
5. H n ch c a chính sách ạ ế ủ

Tài liệu khác của Học viện Báo chí và Tuyên truyền

Preview text:

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH
HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN ----------
BÀI KIỂM TRA TỰ HỌC SỐ 2
Họ và tên sinh viên: CHÂU MAI THƯƠNG Mã sinh viên: 2356080040
Lớp tín chỉ: TG51001_K43_2 Hà Nội, 2024
BÀI KIỂM TRA TỰ HỌC SỐ 2
HỌC PHẦN: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC XH&NV
------------------------------- Câu 1: (3 điểm)
Anh/ chị hãy trình bày các phương pháp nghiên cứu được phân loại theo logic biện chứng?
Thuật ngữ phương pháp bắt nguồn từ tiếng Hy lạp Methodos với nghĩa là con đường
và công cụ nhận thức và cải biến hiện thực của chủ thể. Ở mỗi lĩnh vực hoạt động và cách
tiếp cận, cách hiểu và sử dụng thuật ngữ phương pháp cũng khác nhau. Theo nghĩa chung
nhất, phương pháp là toàn bộ những cách thức mà con người lựa chọn và sử dụng để tác
động vào đối tượng nhằm đạt được mục đích của chủ t ể h hoạt động.
Phương pháp nghiên cứu khoa học là tập hợp những cách thức, biện pháp thu thập
thông tin về đối tượng, xử lý các thông tin đó để đạt được các mục tiêu nghiên cứu đã xác
định và làm sáng tỏ giả thuyết nghiên cứu.
Các phương pháp nghiên cứu khoa học phân loại theo logic biện chứn : g
Dựa trên cơ sở có tính nguyên tắc của nhận thức luận mác xít và logic biện chứng,
người ta chia thành các phương pháp nhận thức khoa học thành: phương pháp phân tích -
tổng hợp; phương pháp lịch sử - logic; phương pháp quy nạp - diễn dịch... Các phương
pháp nhận thức khoa học không tách rời, loại trừ nhau mà có quan hệ biện chứng với nhau,
bổ sung cho nhau trong quá trình nhận thức chân lý. Mỗi phương pháp nhận thức có vị trí,
vai trò nhất định, áp dụng hiệu quả cho mỗi loại đối tượng nghiên cứu nhất định và phù
hợp trong tính lịch sử - cụ thể của đối tượng; Thành công trong nghiên cứu chỉ có thể đạt
được khi chủ thể sử dụng hợp lý, tổng hợp các phương pháp. Việc cào bằng trong đánh giá
vị trí vai trò của mỗi phương pháp nhận thức hay cường điệu phương pháp này, hạ thấp
phương pháp kia chắc chắn dẫn đến những sai lầm trong nhận thức khoa học.
1. Phương pháp phân tích và tổng hợp
Phân tích là phương pháp phân chia cái toàn bộ ra thành từng bộ phận để đi sâu
nhận thức các bộ phận đó. Còn tổng hợp là phương pháp thống nhất các bộ phận đã được
phân tích nhằm nhận thức cái toàn bộ.
Phân tích và tổng hợp là hai phương pháp nhận thức đối lập nhưng thống nhất với
nhau giúp tìm hiểu đối tượng như một chỉnh thể toàn vẹn. Không có phân tích thì không
hiểu được những cái bộ phận cấu thành cái toàn bộ và ngược lại, không có tổng hợp thì
không hiểu cái toàn bộ như một chỉnh thể được tạo thành như thế nào từ những cái bộ phận
nào. Vì vậy, muốn hiểu thực chất của đối tượng mà chỉ có phân tích hoặc chỉ có tổng hợp
không thôi thì chưa đủ mà phải kết hợp chúng với nhau. Tuy nhiên, trong một số trường
hợp nghiên cứu nhất định, bản thân mỗi phương pháp vẫn có ưu thế riêng của mình.
2. Phương pháp quy nạp và diễn dịch
Quy nạp là phương pháp suy luận đi từ tiền đề chứa đựng tri thức riêng đến kết luận
chứa đựng tri thức chung. Còn diễn dịch là phương pháp suy luận đi từ tiền đề chứa đựng
tri thức chung đến kết luận chứa đựng tri thức riêng.
Quy nạp và diễn dịch là hai phương pháp nhận thức đối lập nhưng thống nhất với
nhau giúp phát hiện ra những tri thức mới về đối tượng.
Sự đối lập của quy nạp và diễn dịch thể hiện ở chỗ: Quy nạp được dùng để khái quát
các tài liệu quan sát, thí nghiệm nhằm xây dựng các giả thuyết, nguyên lý, định luật tổng
quát của khoa học, vì vậy quy nạp, đặc biệt là quy nạp khoa học, có giá trị lớn trong khoa
học thực nghiệm. Diễn dịch được dùng để cụ thể hóa các giả thuyết, nguyên lý, định luật
tổng quát của khoa học trong các điều kiện tình hình cụ thể, vì vậy diễn dịch, đặc biệt là
phương pháp giả thuyết - diễn dịch, phương pháp tiên đề, có giá trị lớn trong khoa học lý thuyết.
Sự thống nhất của quy nạp và diễn dịch thể hiện ở chỗ: Quy nạp xây dựng tiền đề
cho diễn dịch, còn diễn dịch bổ sung thêm tiền đề cho quy nạp để thêm chắc chắn. Không
có quy nạp thì không hiểu được cái chung tồn tại trong cái riêng như thế nào, và ngược lại,
không có diễn dịch thì không hiểu cái riêng có liên hệ với cái chung ra sao. Vì vậy, muốn
hiểu thực chất của đối tượng mà chỉ có quy nạp hoặc chỉ có diễn dịch không thôi thì chưa
đủ mà phải kết hợp chúng với nhau. Tuy nhiên, trong một số trường hợp nghiên cứu nhất
định, bản thân mỗi phương pháp vẫn có ưu thế của riêng mình.
3. Phương pháp lịch sử - logic
Lịch sử là phạm trù dùng để chỉ quá trình phát sinh, phát triển và tiêu vong của sự
vật trong tính đa dạng, sinh động của nó. Còn lôgích là phạm trù dùng để chỉ tính tất yếu -
quy luật của sự vật (lôgích khách quan) hay mối liên hệ tất yếu giữa các tư tưởng (lôgích
chủ quan). Phương pháp lịch sử là phương pháp đòi hỏi phải tái hiện lại trong tư duy quá
trình lịch sử - cụ thể với những chi tiết của nó, nghĩa là phải nắm lấy sự vận động, phát
triển lịch sử của sự vật trong toàn bộ tính phong phú của nó. Phương pháp lôgích là phương
pháp đòi hỏi phải vạch ra bản chất, tính tất nhiên - quy luật của quá trình vận động, phát
triển của sự vật dưới hình thức trừu tượng và khái quát của nó, nghĩa là phải loại bỏ cái
ngẫu nhiên, vụn vặt ra khỏi tiến trình nhận thức sự vận động, phát triển của sự vật.
Phương pháp lịch sử và phương pháp lôgíchlà hai phương pháp nghiên cứu đối lập
nhau nhưng thống nhất biện chứng với nhau giúp xây dựng hình ảnh cụ thể và sâu sắc về
sự vật. Bởi vì, muốn hiểu bản chất và quy luật của sự vật thì phải hiểu lịch sử phát sinh,
phát triển của nó, đồng thời có nắm được bản chất và quy luật của sự vật thì mới nhận thức
được lịch sử của nó một cách đúng đắn và sâu sắc. Khi nghiên cứu cái lịch sử, phương
pháp lịch sử cũng phải nắm lấy “sợi dây” lôgích của nó để thông qua đó mà phân tích các
sự kiện, biến cố lịch sử. Còn khi tìm hiểu bản chất, quy luật, phương pháp lôgích cũng
không thể không dựa vào các tài liệu lịch sử để uốn nắn, chỉnh lý chúng. Tuy nhiên, tuỳ
theo đối tượng và nhiệm vụ nghiên cứu mà nhà khoa học có thể sử dụng phương pháp nào là chủ yếu .
4. Phương pháp đi từ cụ thể đến trừu tượng và từ trừu tượng đến cụ thể
Cái cụ thể là phạm trù dùng để chỉ sự tồn tại trong tính đa dạng. Cái trừu tượng là
phạm trù dùng để chỉ kết quả của sự trừu tượng hóa tách một mặt, một mối liên hệ nào đó
ra khỏi cái tổng thể phong phú đa dạng của sự vật. Vì vậy, cái trừu tượng là một bộ phận,
một mặt của cái cụ thể, là một bậc thang trong quá trình xem xét cái cụ thể (khách quan).
Từ những cái trừu tượng tư duy tổng hợp lại thành cái cụ thể (trong tư duy).
Nhận thức khoa học là sự thống nhất của hai quá trình nhận thức đối lập: Từ cụ thể
(cảm tính) đến trừu tượng và Từ trừu tượng đến cụ thể (trong tư duy). Từ cụ thể (cảm tính)
đến trừu tượng là phương pháp đòi hỏi phải xuất phát từ những tài liệu cảm tính thông qua
phân tích xây dựng các khái niệm đơn giản, những định nghĩa trừu tượng phản ánh từng
mặt, từng thuộc tính của sự vật. Từ trừu tượng đến cụ thể (trong tư duy) là phương pháp
đòi hỏi phải xuất phát từ những khái niệm đơn giản, những định nghĩa trừu tượng thông
qua tổng hợp biện chứng đi đến cái cụ thể (trong tư duy).
Mỗi phương pháp nêu trên có vị trí khác nhau trong quá trình nhận thức chân lý
khách quan. Mỗi phương pháp có tính độc lập nhưng chúng thống nhất trong quá trìnhnhận
thứcsự vật. Chúng hỗ trợ, bổ sung và cung cấp những tri thức thu được để quá trìnhnhận
thức đạt đến chân lý. Câu 2 (7 điểm)
3. Mã số SV có 2 số cuối: 26 đến 40: Trình bày phương pháp xác định mẫu điều tra
và thiết kế bảng hỏi? Vận dụng phương pháp vào thực hiện đề tài nghiên cứu mà
anh/chị lựa chọn .
Phương pháp nghiên cứu phi thực nghiệm (Non - empirical method hay Non -
experimental mothod) là những phương pháp tiến hành trên cơ sở quan sát trực tiếp nhưng
không gây biến đổi cho đối tượng khảo sát.
Phương pháp phi thực nghiệm là phương pháp thu thập số liệu dựa trên việc quan
sát các sự kiện, sự vật, hiện tượng liên quan đến đời sống của con người đã hay đang tồn
tại, từ đó tìm ra qui luật của chúng.
Phương pháp này gồm được sử dụng rộng rãi trong các nghiên cứu kinh tế và xã
hội, nghiên cứu nhân chủng học ... tuy nhiên, sau đó, với các điểm mạnh của nó, dần dần
được các nhà khoa học các lĩnh vực khác kế thừa và sử dụng rộng rãi.
Loại số liệu thu thập trong phương pháp phi thực nghiệm gồm số liệu được thu thập
từ các câu hỏi có cấu trúc đóng chặt chẽ hoặc từ các câu hỏi mở - người trả lời được toàn
quyền cung cấp các câu trả lời đúng như suy nghĩ của họ.
Phương pháp xác định mẫu điều tra và thiết kế bảng hỏi là một trong những phương
pháp nghiên cứu phi thực nghiệm .
Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi là một phương pháp mà người nghiên cứu thiết
kế sẵn một phiếu hỏi được sắp xếp theo một trật tự logic để có được thông tin về đối tượng.
Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi vốn là một phương pháp của khoa học xã hội học
nhưng được áp dụng phổ biến trong nhiều lĩnh vực. Ưu điểm của phương pháp điều tra
bằng phiếu hỏi là cho phép tiến hành nghiên cứu trên một địa bàn rộng, nhiều người tham
gia, có thể thu thập được ý kiến của nhiều người trả lời .
Tuy nhiên, sự thành công của phương pháp này phụ thuộc một số yếu tố như năng
lực, kỹ năng đặt câu hỏi, xử lý dữ liệu thu thập được của nhà nghiên cứu; Trạng thái tâm
lý, nhận thức và mức độ hợp tác của người trả lời; Môi trường, bối cảnh, tình huống triển khai phương pháp...
Về mặt quy trình, phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi có ba bước chủ yếu: giai
đoạn chuẩn bị điều tra, giai đoạn tiến hành điều tra và xử lý kết quả điều tra.
- Giai đoạn chuẩn bị điều tra, xác định mẫu điều tra
Bao gồm việc xác định mục tiêu điều tra, phạm vi không gian, thời gian và mức độ
thu thập thông tin (chọn mẫu, xác định số lượng mẫu cần khảo sát), thiết kế bảng hỏi. Trong
trường hợp cần huy động nhiều điều tra viên thì cần tổ chức tập huấn cán bộ điều tra.
Mẫu điều tra là tập hợp được lựa chọn, có đủ các yếu tố có tính chất tiêu biểu và
được rút ra từ một tập hợp lớn thuộc nhóm đối tượng nhà nghiên cứu quan tâm. Điều tra
chọn mẫulà điều tra không toàn bộ, trong đó người ta chọn ngẫu nhiên một số đơn vị trong
tổng thể nghiên cứu để điều tra, rồi dùng kết quả thu thập được tính toán suy rộng cho
toàn bộ tổng thể.
Chọn mẫu trong phương pháp này giúp quá trình nghiên cứu giảm chi phí, thời
gian,đảm bảo số liệu, dữ liệu thu được phản ánh chính xác nhóm đối tượng.
Mẫu điều tra là số lượng cá thể hay đơn vị được chọn để trả lời câu hỏi của nhà
nghiên cứu. Việc chọn mẫu phải đảm bảo tính ngẫu nhiên và tính đại diện.
Tính đại diện của mẫu phụ thuộc chủ yếu và các nhân tố sau:
- Mẫu sẽ có tính đại diện (cho tổng thể từ đó nó được chọn lựa) nếu tất cả các thành
viên của tổng thể đều có cơ hội ngang bằng để được lựa chọn vào mẫu.
- Mẫu sẽ đại diện cho tổng thể nếu bản chất, cấu trúc của nó phản ánh bản chất, cấu
trúc của tổng thể (tức là phải gồm đủ n ữ
h ng đặc tính chứa trong tổng thể).
- Tính đại diện của mẫu không cần đại diện cho mọi khía cạnh của tổng thể mà chỉ
giới hạn đến những đặc tính phù hợp cho những nhu cầu cơ bản của mục tiêu nghiên cứu.
- Tính đại diện của mẫu phụ thuộc chủ yếu vào kích cỡ mẫu và tính đồng nhất của
mẫu. Mẫu càng lớn, càng đồng nhất thì tính đại diện càng cao.
Yêu cầu của việc chọn mẫu: Việc chọn mẫu của phương pháp điều tra bằng bảng
hỏi là loại chọn mẫu xác suất. Điều này đặt ra yêu cầu phải đảm bảo việc chọn mẫu vừa
mang tính ngẫu nhiên và vừa mang tính đại diện, tránh sa vào ý kiến chủ quan của người
nghiên cứu. Có một số cách chọn mẫu như:
Lấy mẫu ngẫu nhiên đơn giản (Simple Random sampling): là quá trình chọn mẫu
sao cho mỗi đơn vị mẫu trong cấu trúc có một cơ hội hiện diện trong mẫu bằng nhau. Người
nghiên cứu trên cơ sở nắm bắt được quần thể và số lượng mẫu, sau đó lập danh sách đầy
đủ danh sách quần thể đó để lựa chọn các thành tố mẫu theo nguyên tắc chọn ngẫu nhiên từ danh sách đó.
Lấy mẫu hệ thống (Systematic random sampling): một đối tượng nghiên cứu gồm
nhiều đơn vị được đánh số thứ tự. Chọn một đơn vị ngẫu nhiên có số thứ tự bất kỳ, lấy một
số bất kỳ làm khoảng cách mẫu, cộng vào số thứ tự của mẫu đầu tiên. Ví dụ: Trong một
địa bàn khảo sát là một dãy phố, người nghiên cứu lấy số thứ tự bất kỳ của đơn vị phố đó
là 10, sau đó cộng với một số tự nhiên bất kỳ là 4. Như vậy cứ cách 4 nhà thì điều tra viên
phát phiếu khảo sát một nhà.
Ngoài hai loại lấy mẫu chủ yếu này còn có lấy mẫu tự nhiên phân tầng, lấy mẫu hệ
thống phân tầng, lấy mẫu theo cụm.
Lấy mẫu ngẫu nhiên phân tầng (Stratified random sampling). Đối tượng điều tra
được cấu tạo bởi nhiều tập hợp không đồng nhất liên quan đến những thuộc tính cần nghiên
cứu. Trong trường hợp này, đối tượng được chia thành nhiều lớp, mỗi lớp có những đặc
trưng đồng nhất. Như vậy, từ một lớp, người nghiên cứu có thể thực hiện theo kỹ thuật lấy
mẫu ngẫu nhiên. Cách lấy mẫu này cho phép phân tích số liệu khá toàn diện, nhưng có
nhược điểm là phải biết trước những thông tin để phân tầng, phải tổ chức cấu trúc riêng biệt trong mỗi lóp.
Lấy mẫu theo cụm (Cluster sampling). Đối tượng điều tra được chia thành nhiều
cụm tương tự như chia lớp trong kỹ thuật lấy mẫu phân tầng, chỉ có điều khác là mỗi cụm
không chứa đựng những đơn vị đồng nhất, mà dị biệt. Việc lấy mẫu được thực hiện trong
từng cụm theo cách lấy mẫu ngẫu nhiên hoặc lẫy mẫu hệ thống. Trong cách lấy mẫu này,
điều tra viên không cần lập danh sách các đơn vị lấy mẫu, chi phí di chuyển giảm, nhưng
quy trình tính toán phức tạp.
Thiết kế bảng hỏi: bảng hỏi là một tập hợp các câu hỏi được in trên giấy hoặc xây
dựng trên các nền tảng điện tử như Microsoft Form, Google Form... Có hai nội dung cần
quan tâm trong khi người nghiên cứu thiết kế bảng hỏi là: Các loại câu hỏi và trật tự lô
góc giữa các câu hỏi đó. Các loại câu hỏi :
Các loại câu hỏi cần phải ả
đ m bảo khai thác cao nhất ý kiến của cá nhân từng người
được hỏi. Phương án tốt nhất là đặt các câu hỏi cụ thể, gần gũi với cá nhân mỗi người,
tránh những câu hỏi trừu tượng, có tính khái quát cao.
Thông thường có 4 loại câu hỏi :
a) Câu hỏi đóng
Là dạng câu hỏi đã có những phương án trả lời, Bảng hỏi đã đưa ra một vài câu
trả lời khác nhau. Ng ờ
ư i được hỏi lựa chọn câu trả lời phù hợp với ý kiến của họ. Câu hỏi
đóng có các loại: câu ỏ
h i đối cực, câu hỏi cường độ, câu hỏi tuyển...Câu hỏi ố đ i cực (hay
câu hỏi loại trừ), các phương án trả lời có giá trị đối nghịch như có/ không; tán thánh/
không tán thành... Đây là loại câu hỏi khá phổ biến trong bảng hỏi.
Câu hỏi cường độ nhằm mục đích xác định ở mức độ phản ứng của cá nhân, tính
chất của các thái độ với vấn đề cần nghiên cứu. Câu trả lời của loại câu hỏi này được phân
chia theo cách mức độ khác nhau tương ứng với ý kiến của người được hỏi. Chẳng hạn: rất
tốt/ khá tốt/ bình thường/ yếu/ kém.
Câu hỏi tùy chọn (còn gọi là câu hỏi tuyển). Người trả lời có thể lựa chọn một số
phương án đã được đưa ra, khả năng trả lời không loại trừ lẫn nhau. Ví dụ: Trong số các
môn học sau đây, bạn thích học môn học nào? Phương án trả lời: tâm lý học/ xã hội học/
triết học/ ngoại ngữ/ tin học... Câu hỏi tùy chọn có ý nghĩa quan trọng trong điều tra nhằm
nắm tình hình tư tưởng, nguyện vọng của đối tượng.
Câu hỏi đóng giúp cho người được hỏi thuận tiện, nhanh chóng trong lựa chọn
phương án trả lời. Loại câu hỏi này cũng dễ tổng hợp, xử lý và sử dụng kết quả. Song để
có câu hỏi đóng đảm bảo chất lượng đỏi hỏi người soạn bảng hỏi hiểu biết về đối tượng,
bao quát một cách đầy đủ nhất các phương án trả lời. Có các loại câu hỏi đóng sau:
Một là, câu hỏi mà phương án trả lời gắn với thang đo định danh (nominance scale).
Đây là loại thang đo sử dụng các phương án trả lời để phân loại các đối tượng, chúng không
mang ý nghĩa thống kê. Về thực chất thang đo định danh giúp sự phân loại các nhóm đối tượng trả lời.
Hai là, câu hỏi kèm theo phương án trả lời phản ánh thang đo thứ bậc (ordinal scale):
Đây là dạng câu trả lời mà thang đo mà các phương án trả lời được sắp xếp theo một quy
ước nào đó về thứ bậc hay sự hơn kém, nhưng ta không biết được khoảng cách giữa chúng.
Điều này có nghĩa là bất cứ thang đo thứ bậc nào cũng là thang đo định danh nhưng không thể suy ngược lại.
Ba là, câu hỏi kèm phương án trả lời có thang đo khoảng (interval scale): là một
dạng đặc biệt của thang đo thứ bậc vì nó cho biết khoảng cách giữa các thứ bậc. Thông
thường thang đo khoảng có dạng là một dãy các chữ số liên tục và đều đặn từ 1 đến 5, từ 1
đến 7 hoặc từ 1 đến 10. Dãy số này có 2 cực ở hai đầu thể hiện 2 trạng thái đối nghịch
nhau, chẳng hạn như 1 là rất ghét, 7 là rất thích; 1 là không đồng ý, 7 là rất đồng ý; 1 là rất
không hài lòng, 7 là rất hài lòng... Những phép toán thống kê có thể sử dụng thêm cho loại
thang đo này so với 2 loại thang đo trước là tính khoảng biến thiên, số trung bình, độ lệch chuẩn.
Bốn là, những câu hỏi mà câu trả lời là thang đo tỷ lệ (ratio scale) thang đo tỉ lệ có
tất cả các đặc tính khoảng cách và thứ tự của thang đo khoảng, điểm 0 trong thang đo tỉ lệ
là một giá trị thật nên ta có thể thực hiện được phép chia để tính tỉ lệ nhằm mục đích so
sánh. Thang đo tỉ lệ cho phép thực hiện mọi phép toán phân tích thống kê.
Ưu điểm rất lớn của các loại câu hỏi đóng bên trên là giúp cho công tác phân loại,
thống kê được tiến hành rất dễ dàng. Tuy nhiên, khi muốn người trả lời nói ra các suy nghĩ
sâu kín bên trong, câu hỏi đóng bộc lộ những hạn chế:
+ Không thể lường hết phương án của người trả lời dẫn đến nhận được câu trả lời
không thật sự chính xác (cho dù người trả lời muốn thì vẫn không thể trả lời chính xác).
+ Người trả lời không cần trả lời chính xác mà chỉ cần tìm câu trả lời gần nhất với
ý mình, trong trường hợp này, nhà nghiên cứu đã vô tình “mớm cung” cho người trả lời.
Do vậy, trong nhiều trường hợp, nhà nghiên cứu cần đặt ra những câu hỏi mà phần
câu trả lời hoàn toàn để trống, đó chính là câu hỏi mở.
b) Câu hỏi mở
Là câu hỏi không có phương án trả lời, do người được hỏi tự trả lời. Chúng cho
phép người được hỏi thông tin một cách tốt nhất suy nghĩ của họ về một vấn đề. Số lượng
thời gian, chỗ trống hoặc số dòng dành cho câu trả lời về mỗi câu hỏi giúp cho người được
hỏi xác định rằng, người ta muốn nhận được từ bản thân mình câu trả lời dài và cặn kẽ tới
mức nào. Ví dụ: Bạn có đề nghị gì cho việc nâng cao chất lượng học tập của sinh viên hiện nay?
Ưu điểm của câu hỏi mở là thu được lượng thông tin phong phú, không bị ảnh hưởng
bởi sự áp đặt của người nghiên cứu về các câu trả lời, người nghiên cứu không bị động, có
thể thu được những câu trả lời không dự đoán từ trước, thường dùng cho các nghiên cứu
dự đoán, phát hiện và những vấn đề mà người nghiên cứu chưa biết ầ đ y đủ.
c) Câu hỏi kết hợp
Dạng câu hỏi mở tuy có ưu điểm lớn là khắc phục được hạn chế của câu hỏi đóng
như đã nêu ở phần trên, tuy nhiên, xét về mặt xử lý dữ liệu lại khiến người xử lý rất mất
công để tạo ra biến mới, hoặc kiểm tra xem ý đó có trùng với những phương án đã được
nêu ra hay không. Do vậy, để hạn chế bớt sự khó khăn này, câu hỏi kết hợp ra đời. Đó là
dạng câu hỏi đóng cho phươn án trả lời đầu tiên đến áp chót, ý cuối cùng sẽ là phương án mở.
d) Câu hỏi ma trận
Bảng câu hỏi bảng được sắp xếp theo định dạng bảng với các câu hỏi được liệt kê ở
bên trái của bảng trong khi các tùy chọn câu trả lời là ở đầu bảng. Nó là biến thể của các
câu hỏi trắc nghiệm của câu hỏi nhiều sự lựa chọn. Người trả lời chỉ chọn một lựa chọn
cho mỗi tham số trong khi đa lựa chọn cho phép họ lựa chọn nhiều lựa chọn cho mỗi tham
số. Bảng tính chuyển đổi văn bản thành các bảng được tổ chức dễ dàng cho người trả lời điền.
Quy trình điều tra bảng hỏi
Điều tra bằng bảng hỏi cần được tiến hành theo quy trình: chuẩn bị điều tra, điều tra
và xử lý số liệu điều tra.
Bước 1: Chuẩn bị điều tra
Trong giai đoạn chuẩn bị điều tra, nhà nghiên cứu cần xác định mục tiêu điều tra,
phạm vi và mức độ thu thập thông tin. Bên cạnh đó, cần lập kế hoạch điều tra, tổ chức
nguồn nhân lực, chuẩn bị điều kiện vật chất, phương tiện, chọn mẫu điều tra và hoàn thành bảng hỏi.
Bước 2: Tiến hành điều tra
Một cuộc điều tra được thực hiện theo các ba bước.
Một là, điều tra thủ trên một phạm vi nhỏ nhằm kiểm tra tính hợp lý và khả năng
thu thập thông tin từ bảng hỏi, tính toán chi phí, điều chỉnh nhân lực...
Hai là, trưng tập, tập huấn cho cán bộ điều tra.
Ba là, triển khai điều tra theo kế hoạch. Khi tiến hành điều tra là, cần tổ chức giám
sát người đi điều tra sao cho đảm bảo yêu cầu điều tra đúng đối tượng, đúng số người định
hỏi theo kế hoạch, nắm bắt những khó khăn gặp phải trong quá trình điều tra.
Bước 3: Xử lý ố s liệu
Kết thúc công việc điều tra, nhà nghiên cứu tiến hành tập hợp bảng hỏi. Bảng hỏi
thu được cần được sắp xếp cẩn thận và tiến hành phân loại (theo khu vực điều tra, theo đối tượng điều tra...)
Kiểm tra, đánh giá độ tin cậy của số liệu điều tra thu được.
Kiểm tra bảng hỏi là công việc cần thiết trước khi xử lý số liệu. Công đoạn này giúp
nhà nghiên cứu xác định lại độ tin cậy của quá trình điều tra, mức độ sử dụng thông tin
trong các phiếu hỏi và đánh giá khả năng của điều tra viên.
Thông thường, điều tra bằng bảng hỏi thực hiện với nhiều người, số lượng câu hỏi
lớn. Do đó cần mã hóa các câu trả lời, chuyển các câu trả lời đó ra một ngôn ngữ xác định
gọi là mã để có thể thích hợp với việc xử lý bằng máy tính.
Cuối cùng, nhà nghiên cứu lựa chọn các phương pháp mô tả số liệu phù hợp với ý
đồ nghiên cứu. Nhà khoa học viết và hoàn thành bản báo cáo tổng hợp kết quả điều tra theo
mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài. Bản báo cáo này có thể được công bố dưới dạng
sản phẩm trung gian của đề tài nghiên cứu.
Vận dụng phương pháp vào thực hiện đề tài nghiên cứu mà anh/chị lựa chọn. TÊN ĐỀ TÀI:
Truyền thông về chính sách bảo vệ quyền riêng tư của công dân trên báo
truyền hình tại Việt Nam hiện nay.
a. Xác định mẫu điều tra:
Từ 1/1/2023, cả nước có tổng cộng 72 cơ quan Đài phát thanh, truyền hình trên 63
tỉnh thành của Việt Nam. Trong đó, Đài truyền hình Việt Nam có quy mô trải dài và rộng
khắp trên cả nước thế với 4
.000 nhân sự hiện đang công tác và làm việc. Lấy mẫu điều tra
tại Đài truyền hình Việt Nam cho phép phân tích số liệu toàn diện hơn.
- Cách lấy mẫu ngẫu nhiên đơn giản:
Tại Đài truyền hình Việt Nam hiện đang có 4.000 nhân sự công tác và làm việc. Cần
chọn ra 300 nhà báo để nghiên cứu về hoạt động truyền thông của họ đối với chính sách
bảo vệ quyền riêng tư của công dân trên báo truyền hình. Với cách chọn mẫu đơn giản thì
chỉ cần có danh sách của 4.000 nhân sự, sau đó rút ngẫu nhiên 300 mẫu giấy hoặc chọn
ngẫu nhiên 300 cái tên. Như vậy, nhân sự là nhà báo của Đài truyền hình Việt Nam trong
cách lấy mẫu ngẫu nhiên sẽ có xác suất là: 7,5%
- Cách lấy mẫu hệ thống:
Với danh sách 4.000 nhà báo đang hoạt động tại Đài truyền hình Việt Nam được
đánh số thứ tự từ 1 đến 4000, chọn ra 300 người để khảo sát. Chọn ngẫu nhiên người ở
STT 05, lấy ngẫu nhiên khoảng cách mẫu là 5, tiến hành chọn các nhân sự điều tra tiếp
theo có STT 10, 15, 20, 25,…. Như vậy, cứ cách 5 người thì điều tra viên phát một phiếu khảo sát.
- Cách lấy mẫu ngẫu nhiên phân tầng:
Tổng thể gồm 4.000 nhà báo đang hoạt động tại Đài truyền hình Việt Nam, nghiên
cứu cần mẫu là 300 nhà báo trên 4.000 nhân sự. Điều tra viên chia 4.000 nhân sự thành 28
đơn vị, theo cơ cấu tổ chức của đài gồm:
Văn phòng; Ban Tổ chức cán bộ; Ban Kế hoạch - Tài chính; Ban Kiểm tra; Ban Hợp
tác quốc tế; Ban Thư ký biên tập; Ban Thời sự; Ban Khoa giáo; Ban Truyền hình tiếng dân
tộc; Ban Truyền hình đối ngoại; Ban Văn nghệ; Ban Sản xuất các chương trình Giải trí;
Ban Thể thao; Ban Biên tập truyền hình đa phương tiện; Trung tâm Phim tài liệu; Trung
tâm Phim truyền hình; Trung tâm Tư liệu; Trung tâm Truyền hình Việt Nam tại Thành phố
Hồ Chí Minh; Trung tâm Truyền hình Việt Nam khu vực Miền Trung - Tây Nguyên; Trung
tâm Truyền hình Việt Nam khu vực Tây Nam Bộ; các cơ quan thường trú Đài Truyền hình
Việt Nam tại nước ngoài được thành lập theo quy định của pháp luật; Trung tâm Kỹ thuật
truyền hình; Trung tâm Mỹ thuật; Trung tâm Sản xuất và Phát triển nội dung số; Trung tâm
Kỹ thuật truyền dẫn phát sóng; Trung tâm Đào tạo nghiệp vụ truyền hình; Trung tâm Quảng
cáo và Dịch vụ truyền hình; Trung tâm Tin học và Công nghệ truyền hình.
Như vậy, chia đều phiếu khảo sát cho 28 phòng ban, trong đó có 27 phòng ban điều
tra viên sẽ phát 11 phiếu khảo sát, và 1 phòng ban điều tra viên sẽ phát 3 phiếu khảo sát.
Đối với mỗi phòng ban, điều tra viên thực hiện kỹ thuật lấy mẫu có hệ thống.
- Cách lấy mẫu theo cụm:
Chia tổng thể 4.000 nhân sự tại Đài truyền hình Việt Nam theo 28 phòng ban như
chia lớp trong cách lấy mẫu phân tầng. Mỗi phòng ban điều tra viên sẽ phát ngẫu nhiên
phiếu khảo sát theo kỹ thuật lấy mẫu ngẫu nhiên đơn giản.
b. Thiết kế bảng hỏi:
Thiết kế bảng khảo sát cho mẫu điều tra là 300 nhân sự trên tổng số 4.000 nhân sự
đang làm việc tại Đài truyền hình Việt Nam.
b.1. Câu hỏi đóng:
- Câu hỏi mà phương án t ả
r lời gắn với thang đo định danh:
Câu hỏi 1: Vui lòng cho biết họ và tên của anh/chị?
…………………………………………………………………………………………….
Câu hỏi 2: Vui lòng cho biết giới tính của anh/chị? 1. Nam 2. Nữ 3. Giới tính khác
Câu hỏi 3: Anh/chị hiện đang làm việc tại phòng ban nào của Đài truyền hình Việt Nam?
…………………………………………………………………………………………….
- Câu hỏi kèm theo phương án trả lời phản ánh thang đo thứ bậc
Câu hỏi 1: Vui lòng cho biết độ tuổi của anh/chị? 1. 18-20 tuổi 2. 21-30 tuổi 3. 30-50 tuổi 4. 50 tuổi trở lên Câu hỏi 2
: Vui lòng cho biết thời gian công tác của anh/chị tại Đài truyền hình Việt
Nam tính đến 1/1/2024? 1. >1 năm 2. >5 năm 3. >10 năm 4. >20 năm
- Câu hỏi kèm phương án t ả
r lời có thang đo khoảng
Câu hỏi 1: Anh/chị vui lòng đánh giá tầm quan trọng của các yếu tố truyền thông
dưới đây về chính sách quyền riêng tư của công dân trên báo truyền hình hiện nay
Mức quan trọng 1 2 3 4 5 Tiêu chí 1. Độ lan toả 2. Tính xác thực
3. Tính chính thông của kênh thông tin 4. Tần suất
- Câu hỏi mà câu trả lời là thang đo tỷ lệ
Câu hỏi 1: Anh/chị vui lòng cho biết số bài viết truyền thông về chính sách bảo vệ
quyền riêng tư của công dân trên báo truyền hình anh/chị đã tiếp cận và đọc được
trên các kênh thông tin trong 1 năm?
…………………………………………………………………………………………….
b.2. Câu hỏi mở:
Câu hỏi 1: Anh/chị vui lòng cho biết lý do quan tâm đến truyền thông về chính sách
bảo vệ quyền riêng tư của công dân trên báo truyền hình tại Việt Nam hiện nay hay không?
…………………………………………………………………………………………….
Câu hỏi 2: Anh/chị ấn tượn
g về yếu tố nào trong truyền thông về chính sách bảo vệ
quyền riêng tư của công dân trên báo truyền hình tại Việt Nam hiện nay?
…………………………………………………………………………………………….
Câu hỏi 3: Anh/chị chưa hài lòng ở điểm nào trong truyền thông về chính sách bảo
vệ quyền riêng tư của công dân trên báo truyền hình tại Việt Nam hiện nay?
…………………………………………………………………………………………….
Câu hỏi 4: Anh/chị muốn cải thiện điều gì trong truyền thông về chính sách bảo vệ
quyền riêng tư của công dân trên báo truyền hình tại Việt Nam hiện nay?
…………………………………………………………………………………………….
b.3. Câu hỏi kết hợp:
Câu hỏi 1: Lý do anh/ chị quan tâm đến chính sách quyền riêng tư của công dân trên
báo truyền hình là gì?
1. Vì đang làm sản phẩm báo chí có liên quan đến nội dung trên
2. Vì là nạn nhân hoặc có bạn bè, người thân, người quen,… từng là nạn nhân của vi phạm quyền riêng tư
3. Vì truyền thông thu hút sự quan tâm
4. Ý kiến khác ……………………………………….
Câu hỏi 2: Lý do anh/chị quyết định đọc các bài viết truyền thông về chính sách bảo
vệ quyền riêng tư của công dân trên báo truyền hình là gì?
1. Vì có bạn bè, người thân, người quen,… giới thiệu
2. Vì quan tấm đến chiến lược truyền thông chính sách
3. Vì quan tâm đến vấn đề quyền riêng tư và chính sách giải quyết
4. Ý kiến khác ……………………………………….
b.4. Câu hỏi ma trận:
Câu hỏi 1: Đánh giá mức độ hài lòng của anh/chị với những nội dung sau trên các bài
truyền thông về chính sách bảo vệ quyền riêng tư của công dân trên báo truyền hình
tại Việt Nam hiện nay mà anh/chị đã được đọc
Rất không Không hài Bình Rất hài Hài lòng hài lòng lòng thường lòng 1. Nội d ung chính sách
2. Thực trạng thực hiện chính sách
3. Phương pháp thực hiện chính sách
4. Hiệu quả thực hiện chính sách
5. Hạn chế của chính sách

Tài liệu liên quan: