HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN
KHOA XÃ HỘI HỌC VÀ PHÁT TRIỂN BÀI TẬP LỚN
MÔN: CÔNG TÁC XÃ HỘI NHÓM Họ tên: Vũ Hoài An Mã sinh viên: 2051010001 Lớp: CTXH K40 HÀ NỘI – 2022 1 MỤC LỤC
I. Khảo sát, đánh giá ban đầu .............................................................................. 3
1. Sử dụng phương pháp phỏng vấn sâu ........................................................... 3
2. Câu hỏi phỏng vấn: ....................................................................................... 4
II. Thông tin thu thập được từ phía nhóm ............................................................. 7
1. Xác định vấn đề nhóm .................................................................................. 7
2. Sơ đồ cây ...................................................................................................... 8
3. Nhu cầu cần trợ giúp hiện tại : .....................................................................10
III. Kế hoạch trợ giúp ........................................................................................10
1. Mục đích......................................................................................................10
2. Mục tiêu trợ giúp .........................................................................................10
3. Mô hình trợ giúp ..........................................................................................11
4. Nội quy, nguyên tắc hoạt động nhóm...........................................................11
5. Kế hoạch tổng thể ........................................................................................13
6. Kế hoạch chi tiết ..........................................................................................16 2 * Cho tình huống :
Nhân viên công tác xã hội (sinh viên) được giao trợ giúp 1 nhóm gồm 8 học sinh
đang sinh sống trong trung tâm nuôi dưỡng trẻ em mồ côi thuộc địa bàn nông thôn ngoại thành hà nội.
Mô tả sơ lược: học sinh độ tuổi từ 9 đến 14 (học sinh cấp 2, gồm 5 nữ và 3 nam);
hiện đang đi học tại các trường trên địa bàn của trung tâm, hết giờ học về sinh hoạt tại trung tâm. I.
Khảo sát, đánh giá ban đầu
1. Sử dụng phương pháp phỏng vấn sâu
- Số lượng phỏng vấn sâu : 8 em học sinh và 2 nhân viên xã hội, 1 cán bộ lãnh đạo trung tâm
- Mục đích : Lấy ý kiến, khai thác thông tin chi tiết hơn về hoạt động công
tác xã hội trong hỗ trợ trẻ em mồ côi ở cộng đồng
- Nội dung : phỏng vấn cán bộ làm công tác quản lí, nhân viên xã hội về
cách tổ chức triển khai các hoạt động công tác xã hội trong việc hỗ trợ các
em học sinh; sự hài lòng của các em về các hoạt động hỗ trợ đó
- Nguyên tắc : phỏng vấn được tiến hành một cách thoải mái, cởi mở và tin
cậy, dựa trên những câu hỏi mở để trả lời 3 2. Câu hỏi phỏng vấn:
Đối với các em học sinh
1. Cháu tên gì ? đang học lớp mấy rồi nhỉ ?
2. Hiện tại cháu thấy cuộc sống ở trung tâm thế nào ?
3. Cháu đã ở đây mấy năm rồi ? Phòng cháu ở có mấy bạn ? Các bạn đã quen biết nhau hết chưa ?
4. Cháu mong muốn được sống với ai?
5. Cháu thấy cơ sở vật chất ở trung tâm có đáp ứng được nhu cầu của mình không ?
Cháu có gặp thiếu thốn gì không ?
6. Khi Trung tâm tổ chức các hoạt động, cháu có tham gia nhiệt tình không?
7. Những mong muốn của cháu khi sống tại Trung tâm hiện nay chủ yếu về khía cạnh gì?
8. Cháu có thể chia sẻ cho cô biết, tại Trung tâm có tổ chức các hoạt động nhóm cho
các cháu hay không? Nếu có đó là những hoạt động nhóm gì?
9. Tại Trung tâm có tổ chức cho các cháu tham gia học nhóm không? Nếu có, mỗi
nhóm bao nhiêu thành viên? Nhóm duy trì được bao lâu?
10. Cháu có được tham gia vào các nhóm giáo dục kỹ năng sống không? Nếu có, đó
là nhóm giáo dục kỹ năng sống về khía cạnh gì? (Giúp cháu tự tin hơn; giúp các
cháu xác định được mục tiêu cho học tập, cuộc sống…)
11. Các cháu tự nguyện tham gia hay tham gia theo lịch chung của Trung tâm/Làng?
12. Trung tâm/Làng nơi cháu sống có tổ chức các nhóm về hướng nghiệp không?
Cháu được tham gia dưới hình thức nào? 4
13. Cháu có được tham gia vào các nhóm tuyên truyền kiến thức không? Cháu được
tham gia dưới hình thức nào?
14. Sau tất cả các hoạt động nhóm đó, cháu cảm thấy như thế nào?
15. Các cô, chú là lãnh đạo, nhân viên xã hội ở Trung tâm/Làng có thường xuyên
tạo cơ hội cho các cháu tham gia các hoạt động nhóm hay không? Tạo điều kiện tham gia như thế nào?
16. Khi tham gia vào các hoạt động nhóm, các cháu có đủ không gian, trang thiết bị
để tham gia hay không? Cháu hãy mô tả một không gian nơi cháu được tham gia hoạt động nhóm?
17. Theo cháu, làm sao để có thể tham gia nhiều hoạt động nhóm hơn? Và làm sao
để thu hút nhiều bạn tham gia các hoạt động nhóm?
18. Cháu mong muốn gì từ những nhân viên công tác xã hội và từ phía lãnh đạo Trung tâm?
Với nhân viên chăm sóc trẻ
1. Anh/chị vui lòng cho biết những khó khăn trẻ em mồ côi tại Trung tâm thường
gặp phải là gì? Khi gặp các khó khăn đó, trẻ có nhờ sự giúp đỡ từ phía anh/chị hay không?
2. Với những khó khăn đó, anh/chị hỗ trợ trẻ giải quyết như thế nào?
3. Anh/chị vui lòng cho biết, những mong muốn của trẻ tại Trung tâm hiện nay
chủ yếu về khía cạnh gì?
4. Anh/chị vui lòng cho biết, tại Trung tâm có tổ chức các hoạt động nhóm cho
trẻ em mồ côi không? Nếu có đó là những hoạt động nhóm gì? Cách thức tổ chức như thế nào? 5
5. Xin anh/chị vui lòng cho biết, tại Trung tâm có tổ chức cho trẻ tham gia các
nhóm giáo dục kỹ năng sống hay không? Nếu có, đó là nhóm giáo dục kỹ năng sống về khía cạnh gì?
6. Các cháu tự nguyện tham gia hay tham gia theo lịch chung của Trung tâm?
7. Trung tâm của anh/chị có tổ chức các nhóm về hướng nghiệp không? Hoạt
động đó được tổ chức như thế nào?
8. Trung tâm của anh/chị có tổ chức các hoạt động nhóm tuyên truyền, nâng cao
nhận thức không? Tổ chức như thế nào?
9. Anh/chị đánh giá tính hiệu quả của các hoạt động nhóm như thế nào?
Câu 13. Theo anh/chị, có những yếu tố nào ảnh hưởng tới hoạt động công tác xã hội nhóm?
10. Anh/chị đánh giá như thế nào về vai trò của lãnh đạo cơ sở trong tổ chức các
hoạt động công tác xã hội nhóm cho trẻ em mồ côi tại Trung tâm?
11. Theo anh/chị, làm sao để giúp trẻ tham gia nhiều hoạt động nhóm hơn?
12. Theo anh/chị, thời gian cho trẻ tham gia vào một nhóm bao lâu là phù hợp?
13. Theo anh/chị, làm sao để giúp trẻ tham gia các hoạt động của nhóm giáo dục
kỹ năng sống được tốt nhất?
14. Anh/chị có mong muốn, đề xuất gì từ phía lãnh đạo Trung tâm và từ các cấp
nhằm thúc đẩy tốt hơn hoạt động công tác xã hội nhóm tại Trung tâm? 6 II.
Thông tin thu thập được từ phía nhóm
1. Xác định vấn đề nhóm
Qua trao đổi và phỏng vấn, NVCTXH nhận thấy cách giao tiếp của các em trong
nhóm vẫn còn rụt rè, chưa thật sự cởi mở. Đặc biệt, khi hỏi về mối quan hệ với
các bạn xung quanh trong nhóm thì các em lại thờ ơ, có vẻ chưa thân thiết và gắn
bó với nhau. Các em chưa thật sự nhận ra tầm quan trọng của việc kết bạn và
chưa thân thiết với nhau, vì vậy nên khi sinh hoạt chung ở trung tâm gặp khá
nhiều khó khăn để hòa nhập. Nó ảnh hưởng đến đời sống tinh thần, khiến các em
không tìm được niềm vui và sự thoải mái. Nguyên nhân là do các em đang ở độ
tuổi có nhiều biến động về mặt tâm sinh lý, có nhiều sự rụt rè, e ngại hay thậm
chí là tự ti không muốn kết bạn, mà thời gian ở trung tâm cũng chưa được lâu
nên các em vẫn chưa hòa hợp được với nhau. Giữa các em vẫn còn sự e ngại, rụt
rè, không dám trò chuyện, chia sẻ, khả năng kết bạn của các em vẫn còn hạn chế.
Các em mong muốn được làm quen và tìm hiểu nhau nhiều hơn để dễ sinh hoạt,
học tập và phát triển cùng nhau. 7 2. Sơ đồ cây
Hỗ trợ nhân viên CTXH định hướng cho nhóm tốt hơn
Được đi học, sinh hoạt như các bạn cùng trang lứa Điểm mạnh
Có sự quan tâm từ các cô ở trung tâm nuôi dưỡng, nghe lời
Không dựa dẫm vì các em mồ côi cha mẹ nên hiểu chuyện từ sớm
Các em có cùng hoàn cảnh với nhau nên không quá tự ti Thu thập thông tin từ
Thiếu thốn tình yêu thương, quan tâm, chăm sóc Hạn chế phía nhóm từ gia đình
Chưa có nhiều bạn, chưa dám chia sẻ và bộc lộ
Vì ở nông thôn nên cơ sở vật chất của trung tâm
còn yếu kém, đôi khi thiếu thốn hay không đáp
ứng được nhu cầu của các em
Không được tiếp cận với các dịch vụ y tế chất lượng cao
Điều kiện vui chơi hạn hẹp, không được tiếp cận
những phương tiện vui chơi giải trí hiện đại
8 Công cụ học tập chỉ có sách giáo khoa, thiếu nhiều
dụng cụ, sách tham khảo, sách điện tử
Đa số các em là con các hộ nghèo; bị mất cả cha lẫn
mẹ hoặc mất cha, mẹ bỏ đi hoặc mất mẹ, bố bỏ đi Hoàn cảnh gia đình
hoặc bị cha mẹ bỏ rơi
Hầu hết các em mồ côi có người thân như cô, dì,
chú, bác, ông bà cũng là những hộ nghèo. Thu thập thông tin từ phía nhóm
Các khó khăn này đã làm cho một số em
xuất hiện cảm giác thua thiệt, thái độ tiêu Vấn đề
cực, tự ti, mặc cảm dẫn đến mất đi các
động cơ kích thích học tập, rèn luyện và phấn đấu.
Cảm giác cô đơn trống trải, trẻ tự ti, dễ tủi
thân, sống thầm lặng mặc cảm với số
phận... Trẻ lo lắng, sợ hãi, xa lánh không
muốn quan hệ với bạn bè... Một số em trở
nên liều lĩnh, gan lỳ, mánh khóe. Một số
em lại có khả năng tự lập từ rất sớm.
1 số em hoài nghi với mọi người, hoài nghi
cuộc sống, tự ti và ngại giao tiếp với những
trẻ ở bên ngoài trường học hơn chúng về
gia thế và có đầy đủ cha mẹ. 9
3. Nhu cầu cần trợ giúp hiện tại :
- Nhu cầu tình cảm : Cổ vủ động viên các em vượt qua mặc cảm về sự thiệt
thòi, thiếu thốn về vật chất, thiếu hụt gia đình
- Nhu cầu được kết bạn : giúp các em nhận ra được giá trị của bản thân, giá trị
và vai trò của tình bạn, tự thấy mình là người có ích, giúp các em hòa nhập cộng đồng
- Nhu cầu phát triển nhân cách : giúp các em được phát triển khả năng của bản
thân, khả năng giao tiếp, tự chủ, các sở thích, nói lên mong muốn, ước mơ của mình. III. Kế hoạch trợ giúp 1. Mục đích
- Tăng khả năng kết nối tình bạn giữa các thành viên 2. Mục tiêu trợ giúp
- Tăng sự tự tin cho tất cả các thành viên trong nhóm
- Thay đổi nhận thức của trẻ
- Cung cấp các kĩ năng cần thiết như (kĩ năng khen ngợi, giao tiếp, lắng nghe,
đưa ý kiến, đồng cảm…) 10 3. Mô hình trợ giúp
- Mô hình phát triển : Hướng tới phát triển các thành viên nhóm có những khó
khăn về giao tiếp, đồng cảm, lắng nghe…Cung cấp cơ hội và môi trường, cách
thức để các thành viên nhận thức được, mở mang và thay đổi suy nghĩ, cảm
xúc, hành vi của mình với nhau. Các thành viên nhìn nhận lại bản thân, tích
cực thay đổi và cải thiện mối quan hệ để gắn kết với nhau hơn. Nhóm phát
triển nhấn mạnh nhiều đến sự tự hoàn thiện bản thân cá nhân các thành viên trong nhóm.
- Mô hình chữa trị : Giúp đỡ các em có vấn đề về giao tiếp, làm quen bạn mới,
chia sẻ những vấn đề chung của các thành viên và hòa nhập cộng đồng.
4. Nội quy, nguyên tắc hoạt động nhóm - Về quyền lợi:
+ Có cơ hội được đặt câu hỏi, nêu ý kiến, thảo luận giúp đỡ định hướng
+ Giúp định hình tính cách, sở trường của từng thành viên
+ Nếu tham gia đầy đủ, tích cực sẽ nhận được quà lưu niệm của nhóm Về trách nhiệm: - Có mục tiêu chung
Cả nhóm phải luôn bám sát mục tiêu của mình, thống nhất một quan điểm chung
để làm việc. Các thành viên trong nhóm đều có mục tiêu chung là thay đổi bản thân
để hòa đồng, cởi mở, kết bạn và thân thiết với nhau hơn. - Phân công hiệu quả
Cần phân công công việc dựa trên năng lực của các thành viên trong nhóm. Phân
công công việc cần phải rõ ràng cụ thể với trách nhiệm từng cá nhân trong nhóm dựa
vào điểm mạnh của từng cá nhân. 11
- Tôn trọng và không phán xét ý kiến của các thành viên
Trong bất kỳ mối quan hệ nào hoặc trong môi trường làm việc theo nhóm, sự tôn
trọng là yếu tố rất quan trọng. Đó là một nhu cầu thiết yếu của mỗi cá nhân. Nếu cá
nhân biết tôn trọng ý kiến của người khác, đúc rút những điểm hay, sáng tạo thì sẽ
giúp công việc của cá nhóm đạt hiểu quả tốt hơn.
- Lắng nghe và thấu hiểu
Lắng nghe không chỉ thể hiện sự tôn trọng của bạn với đối phương mà còn góp
phần tạo nên sự gắn kết giữa các thành viên trong nhóm với nhau. - Giao tiếp hiệu quả
Giao tiếp cởi mở, trung thực và tôn trọng. Các thành viên tự do bày tỏ suy nghĩ, ý
kiến và các giải pháp tiềm năng để giải quyết vấn đề. Mọi người cảm thấy được lắng
nghe và thấu hiểu. Các thành viên nên hỏi các câu hỏi để làm rõ ý kiến chứ không nên tìm cách phản bác. - Quản lý xung đột
Nhóm cần thỏa thuận quy trình xem xét, phân tích, đánh giá và giải quyết các vấn
đề trong nhóm cũng như những xung đột. Không nên ủng hộ những xung đột cá
nhân hoặc chia bè kết phái khi xảy ra xung đột. Thay vào đó, các thành viên nhóm
cần hướng đến một giải pháp chung - Tránh tiêu cực
Tránh cảm xúc tiêu cực, đố kỵ hoặc ác ý. Không nên tham gia vào những cuộc thảo
luận không hiệu quả hoặc không lành mạnh. Khuyến khích những sáng tạo, đổi mới
và các quan điểm khác nhau. Không nên sử dụng những ngôn từ mang tính chỉ trích,
đổ lỗi cho người khác. - Gắn kết
Gắn kết nhóm trở thành một đơn vị thống nhất, nhóm cần làm việc dựa trên nền
tảng chung. Cả tổ chức cần có những sáng kiến và tổ chức các buổi đóng góp xây 12
dựng ý kiến, và các buổi họp, buổi giao lưu hằng tháng để tăng cường kết nối trong nhóm.
- Đề cao vai trò cá nhân
Các thành viên trong nhóm được xem là những cá nhân đặc biệt với những kinh
nghiệm, quan điểm, kiến thức và ý kiến đóng góp không thể thay thế. Mục đích thành
lập nhóm chính là để tận dụng lợi thế của sự khác biệt đó.
Ngoài ra còn có cách trách nhiệm khác -
Tuân thủ các quy định của các buổi tham vấn nhóm -
Tham gia đầy đủ, đúng giờ, nghỉ không quá 2 buổi. -
Khuyến khích tư duy phản biện -
Tham gia tích cực các hoạt động nhóm và hướng tới những kế hoạch riêng
của bản thân để lan tỏa tới nhiều người hơn 5. Kế hoạch tổng thể Nội dung hoạt Người phụ Mục tiêu Buổi động trách Làm quen, tạo không khí 1 - Làm quen, giới NV CTXH
thoải mái, tạo mối quan hệ thiệu các thành gần gũi giữa NVCTXH và viên nhóm các thành viên - Giới thiệu tổng quan về các hoạt động, thống nhất quy tắc hoạt động nhóm 13
Xây dựng nhóm, xây dựng 2 - Các thành NV CTXH
mối quan hệ thân thiết giữa viên nói về các thành viên nhóm với bản thân và nhau về một bạn thân thiết nhất trong nhóm - Tìm điểm mạnh và gắn kết các thành viên qua trò chơi
Các thành viên thành thật 3
Các thành viên lần NV CTXH
với chính mình, tự nói ra lượt chia sẻ các
được khó khăn và vấn đề vấn đề của mình
đang gặp phải, mong muốn
thay đổi gì trong tương lai
Nâng cao nhận thức về tình 4 - Xem phim NVCTXH bạn ngắn về tình bạn và đưa ra cảm nhận - Nhận ra vai trò, tầm quan trọng và sự cần 14 thiết của tình bạn
Thực hành thay đổi và làm 5 Các thành viên NV CTXH
quen với việc kết bạn, tự tin diễn tập thực hành và mạnh dạn hơn cách giao tiếp và làm quen với một bạn mới 6 Tổng kết, đánh NV CTXH giá, để các thành viên tự đánh giá
- Tổng kết, đánh giá, rút xem đã học được kinh nghiệm những gì, rút kinh nghiệm cho bản thân 15 6. Kế hoạch chi tiết Mục tiêu Phương Nhiệm vụ Thời Nội dung Kết quả kì pháp, NVCTXH Nội dung gian hoạt động vọng kỹ năng Buổi 1: NVCTXH Tạo mối Giới thiệu Các thành viên Kỹ Điều phối 60 phút tự giới quan hệ tên tuổi, sở mạnh dạn chia năng nhóm, hỗ thiệu và cởi mở,
thích, mô tả sẻ và giới thiệu giao trợ các các thành gần gũi về người bản thân, mối tiếp, thành viên viên trong giữa bạn yêu quan hệ giữa lắng mạnh dạn
nhóm giới NVCTXH thích nhất NVCTXH và nghe, chia sẻ
thiệu bản và nhóm, trong nhóm nhóm gần gũi quan sát thân giữa các hơn thành viên trong nhóm với nhau
NVCTXH Trao đổi, Thông báo - 100% thành Kỹ Người
thông báo xây dựng, về mục đích viên biết được năng điều phối và trao hỗ trợ của nhóm,
những quyền lợi thuyết đổi về thành khích lệ, và trách nhiệm trình, những viên nắm động viên của mình. giao điều cần
được mục tinh thần các tiếp - Các thành viên thiết khi
đích hoạt thành viên trong nhóm làm việc động thống nhất về 16 nhóm, nguyên tắc hoạt mục đích động và mục hoạt động tiêu, mục đích của nhóm phù hợp với nhu cầu nhóm. Thỏa Tạo sự Mọi người Nhóm có những Kỹ Điều phối, thuận
hào hứng, cùng góp ý qui định hợp lý, năng kết nối các công việc thống đưa ra qui các thành viên quan thành viên trong nhất các định nhóm đều nhất quán sát, giao nhóm qui định (tham gia và luôn giữ tinh tiếp, nhóm đầy đủ, thần vui vẻ, thuyết đóng góp ý thoải mái, tự do trình kiến, vui vẻ chia sẻ hòa đồng,..) Khích lệ
Các thành Thông báo Có tinh thần hào Kỹ Điều phối,
các thành viên hào những hoạt hứng hơn, quyết năng tạo động viên có hứng động sắp tâm thực hiện quan lực cho tinh thần tham gia tới, cơ chế mục tiêu sát, giao nhóm và động để hoạt thưởng – tiếp cơ để động phạt để kích thực hiện nhóm thích sự mục tiêu mang lại tham gia của nhóm hiệu quả các thành nhất viên Dự đoán Phòng Đưa ra Các thành viên Kỹ Người những ngừa, có những khó tuân theo sự năng điều phối, 17
khó khăn biện pháp khăn, hướng điều phối để giao quản lí
mà nhóm khắc phục giải quyết hoạt động nhóm tiếp, nhóm, đề sẽ gặp khi khó (ổn định, hiệu quả nhất lãnh phòng,
phải, cản khăn xảy quản lí đạo, khắc phục trở quá ra nhóm) điều sự cố, khó trình thực phối khăn trong hiện quá trình thực hiện Buổi 2: Tổ chức
Các em tự Lần lượt các Để trẻ tự tin, Kỹ Điều phối
90 phút hoạt động tin, chủ
em đứng lên chủ động kết năng nhóm,
(tại lớp “tìm đồng động giới thiệu thêm bạn mới điều thúc đẩy học) đội” trong mối bản thân, phối,đặt sự tham quan hệ, sở thích, mơ câu hỏi gia các
xóa bỏ sự ước, tìm ra Quan thành mặc cảm, những bạn sát, lắng viên, phân tự ti để có sở thích nghe bổ các hòa nhập giống nhau thành với các để làm viên, có bạn quen, thân những em thiết với rụt rè hơn nhau hơn, NVCTXH bổ sung thêm ý tưởng vào 18 ước mơ để các em có động lực hơn. Quan sát những bạn còn rụt rè. Điều phối nhóm vỗ tay mỗi khi giới thiệu xong Chơi trò
Tìm điểm Ghép nhóm Tạo động lực để Kỹ Hỗ trợ cho chơi “
mạnh của 2 người, các các thành viên năng các nhóm
khám phá trẻ và gắn nhóm đặt cố gắng, phấn điều hoạt động, tài năng ” kết các tên nhóm đấu , vui chơi phối, đề xuất thành theo sở cùng nhau, tự quan các ý viên
thích của cả tin thể hiện tài sát, lắng tưởng cho 2 (vẽ, hát, năng. Chủ động nghe các tiết viết, làm tìm mục đích mục, giúp
thơ, đọc…). chung khi kết các em Sau đó mỗi bạn tìm đồng nhóm thể đội hiện tài năng và chấm điểm chéo bằng 19 việc các nhóm gắn sao vào tờ giấy ghi tên nhóm mà mình thấy hay nhất. Nhóm nào được nhiều sao nhất sẽ được quà. Buổi 3: Hoạt
Các thành Từng thành Các em được Kỹ Khích lệ
phút 90 động giao viên nói
viên chia sẻ nói ra suy nghĩ năng tinh thần tiếp, chia lên suy cảm nhận của mình, giải điều để các em
sẻ và bộc nghĩ, tâm trong thời tỏa trong lòng phối, thoải mái
lộ sau khi tư của bản gian qua,
để bớt e ngại và đồng chia sẻ. đã làm
thân trong nói ra những rụt rè với nhau. cảm, Đưa ra lời quen suốt thời điều mình Các em nhận ra lắng khuyên và gian ở gặp khó mình có những nghe và tóm lại trung tâm, khăn trong khó khăn giống ghi các ý kiến những sinh hoạt, nhau và cùng chép để đưa ra mong giao tiếp, nhau thay đổi, kết luận. muốn và những điều cải thiện giao những
bấy lâu nay tiếp và mối quan điều chưa dám hệ, trở nên thân muốn nói. Những 20