17 trang 161 lượt tải

Bài tập nhóm 2 - phân tích năng lực chủ thể của cá nhân khi tham gia quan hệ pháp luật| Đại học Kinh tế Quốc Dân

322

Đại học Kinh tế Quốc dân với những kiến thức và thông tin bổ ích giúp các bạn định hướng và họp tập dễ dàng hơn. Mời bạn đọc đón xem. Chúc bạn ôn luyện thật tốt và đạt điểm cao trong kì thi sắp tới

Trường: Đại học Kinh Tế Quốc Dân 4.1 K tài liệu

Tác giả:

Hà Việt Anh

1 năm trước

Danh sách Quiz

Trường Đại học Kinh tế Quốc dân

BÀI TẬP NHÓM 2

Môn học: Pháp luật đại cương

Lớp học phần: Pháp luật đại cương 121_19

Thành viên nhóm:

STT Mã sinh viên Họ và tên Chức vụ Đóng góp

1 11217370 Phạm Thị Huyền Trưởng nhóm 60%

2 11210688 Phạm Hồng Anh Thành viên 0%

3 11217382 Trần Thành Nam Thành viên 0%

4 11217398 Vũ Minh Tâm Thành viên 20%

5 11217408 Đào Thảo Vy Thành viên 20%

Câu 1: Phân tích năng lực chủ thể của cá nhân khi tham gia quan hệ pháp luật? Cho ví dụ

minh họa

I. Quan hệ pháp luật

1. Khái niệm

Quan hệ pháp luật là các quan hệ xã hội được điều chỉnh bởi các quy phạm pháp luật khác nhau,

những quan hệ xã hội này xác lập, phát triển, tồn tại hay chấm dứt dựa trên quy định của pháp

luật, các bên tham gia vào quan hệ đó là những chủ thể có quyền chủ thể và nghĩa vụ pháp lý

phát sinh được pháp luật quy định và Nhà nước sẽ bảo đảm thực hiện.

Quan hệ pháp luật là quan hệ xã hội mang tính chất ý chí – ý chí của Nhà nước thông qua các

quy phạm pháp luật mà nội dung của chúng được xác định bằng các điều kiện kinh tế, chính trị,

xã hội tôn tại trong xã hội đó vào thời điểm lịch sử nhất định. Ngoài ra, các quan hệ pháp luật

còn mang ý chí của các chủ thể tham gia vào quan hệ đó. Ý chí của các chủ thể phải phù hợp với

ý chí của Nhà nước và được thể hiện khác nhau trong từng quan hệ cụ thể, từng giai đoạn của nó

(phát sinh, thực hiện hoặc chấm dứt). Có thể chỉ thể hiện khi phát sinh, lúc thực hiện hay chấm

dứt một quan hệ cụ thể, song ý chí của các chủ thể tham gia vào các quan hệ này phải phù hợp

với ý chí của Nhà nước thể hiện qua các quy phạm pháp luật dân sự và các nguyên tắc chung của

luật dân sự được quy định.

1. Đặc điểm

+ Quan hệ này được phát sinh trên cơ sở quy phạm pháp luật. Trong đó, quy phạm pháp luật là

sự dự liệu tình huống nảy sinh quan hệ pháp luật, xác định được chủ thể tham gia, quyền lợi và

nghĩa vụ pháp lý.

+ Quan hệ mang tính ý chí, đây là ý chí của Nhà nước sau đó mới là ý chí của các bên tham gia

vào quan hệ đó.

+ Nhà nước đảm bảo cho việc thực hiện quan hệ pháp luật, thậm chí là bảo đảm bằng các biện

pháp cưỡng chế thi hành.

+ Khi tham gia quan hệ này, các bên bị ràng buộc bằng quyền chủ thể và nghĩa vụ mà pháp luật

quy định.

+ Quan hệ pháp luật còn mang tính cụ về chủ thể tham gia là cá nhân, tổ chức hay cơ quan nhà

nước cũng như quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia.

II. Chủ thể cá nhân của quan hệ pháp luật

1. Khái niệm chủ thể của quan hệ pháp luật

Cá nhân hay tổ chức có năng lực pháp luật và năng lực hành vi pháp luật, tham gia vào các quan

hệ pháp luật, có quyền và nghĩa vụ pháp lí nhất định.

Nói một cách chung nhất, cá nhân, tổ chức có thể là chủ thể quan hệ pháp luật, nhưng đi vào cụ

thể thì có sự phân biệt giữa cá nhân và tổ chức với tư cách là chủ thể của quan hệ pháp luật.

Cá nhân có thể là công dân, người nước ngoài, người không quốc tịch. Với tư cách là công dân,

cá nhân là chủ thể của quan hệ pháp luật ở những mức độ khác nhau. Mọi cá nhân - công dân từ

khi sinh ra được pháp luật công nhận là có năng lực pháp luật, khả năng có quyển và có nghĩa vụ

pháp lý. Cá nhân công dân từ đủ 18 tuổi trở lên có năng lực pháp luật và năng lực hành vi dân sự

đầy đủ. Cá nhân - công dân từ đủ 6 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi khi xác lập, tham gia các quan hệ

pháp luật, xác lập, thực hiện các giao dịch dân sự phải được sự đồng ý của người đại diện theo

pháp luật, trừ giao dịch nhằm phục vụ nhu cầu sinh hoạt hằng ngày phù hợp với lứa tuổi. Cá

nhân - công dân từ khi sinh ra đến chưa đủ 6 tuổi chỉ có năng lực pháp luật mà chưa có năng lực

hành vi dân sự, mọi giao dịch dân sự đều phải do người đại diện theo pháp luật xác lập, thực

hiện. Cá nhân - công dân mất năng lực hành vi dân sự, bị hạn chế năng lực hành vi dân sự cũng

là chủ thể quan hệ pháp luật hạn chế theo quy định của pháp luật.

Tổ chức chỉ khi là pháp nhân mới là chủ thể đầy đủ của quan hệ pháp luật, các tổ chức khác phụ

thuộc vào tư cách pháp lý khác nhau, cũng có thể là chủ thể của các quan hệ pháp luật, nhưng ở

phạm vi nhất định.

Người nước ngoài, người không quốc tịch đều là chủ thể quan hệ pháp luật, trừ những quan hệ

pháp luật mà chỉ công dân mới được thực hiện.

2. Chủ thể cá nhân của quan hệ pháp luật

Cá nhân là cá thể người, bằng xương bằng thịt, được sinh ra theo quy luật sinh tồn của loài

người, có danh tính cụ thể. Cá nhân bao gồm: công dân, người nước ngoài, người không quốc

tịch.

Công dân là cá nhân mang quốc tịch của một nước và có các quyền, nghĩa vụ pháp lý theo quy

định của pháp luật nước đó. Công dân là chủ thể phổ biến của quan hệ pháp luật. Quy chế pháp

lý để xác định tư cách công dân của một cá nhân dựa trên Hiến pháp và pháp luật quốc tịch của

quốc gia

Người nước ngoài là cá nhân sinh sống tại một quốc gia nhưng lại mang quốc tịch của quốc gia

khác. Ở Việt Nam, người nước ngoài là người có quốc tịch của một quốc gia khác đang lao động,

học tập, công tác, sinh sống trên lãnh thổ Việt Nam như: các quan chức ngoại giao, lãnh sự,

ngoại kiều, doanh nhân nước ngoài, lưu học sinh người nước ngoài

Người không quốc tịch là cá nhân không mang quốc tịch của bất kỳ quốc gia nào. Người không

quốc tịch là thực trạng pháp lý của một cá nhân có thể do nhiều nguyên nhân. Chẳng hạn, cá

nhân xin thôi quốc tịch nước này để gia nhập quốc tịch nước khác, trong thời gian chờ gia nhập

quốc tịch nước mới, họ là người không quốc tịch; cá nhân được sinh ra do sự xung đột pháp luật

quốc tịch giữa các quốc gia,…

Năng lực pháp luật của cá nhân xuất hiện từ khi cá nhân được công nhận về địa lý pháp lý và

chấm dứt khi cá nhân chết đi hoặc chấm dứt tư cách chủ thể (thay đổi quốc tịch, trừ trường hợp

bị pháp luật tước đoạt hoặc hạn chế)

Năng lực hành vi của cá nhân xuất hiện từ khi cá nhân được sinh ra, nhưng được chia thành

nhiều cấp độ, phụ thuộc vào các yếu tố: độ tuổi và khả năng nhận thức của cá nhân. Độ tuổi được

xác định là có đủ năng lực hành vi được quy định khác nhau cho từng loại quan hệ pháp luật, phụ

thuộc vào tính chất của quan hệ pháp luật đó.

Khi tham gia quan hệ pháp luật, cá nhân có thể tham gia với tư cách là chủ thể gián tiếp hoặc chủ

thể trực tiếp

Cá nhân là chủ thể gián tiếp khi cá nhân chỉ có năng lực pháp luật, nhưng năng lực hành vi pháp

luật có thể chưa đầy đủ hoặc bị hạn chế hoặc bị mất năng lực hành vi pháp luật, phù hợp với quy

định pháp luật điều chỉnh quan hệ đó. Khi đó, việc tham gia quan hệ pháp luật của họ phải thông

qua hành vi của người khác – người đại diện cho họ (có thể là cá nhân hoặc pháp nhân)

Cá nhân là chủ thể trực tiếp của quan hệ pháp luật khi cá nhân có đủ năng lực pháp luật và năng

lực hành vi pháp luật, phù hợp với quy định pháp luật điều chỉnh quan hệ đó.

3. Năng lực chủ thể của cá nhân khi tham gia quan hệ pháp luật

a. Khái niệm

Năng lực chủ thể của cá nhân là khả năng đề cá nhân có thể tham gia vào quan hệ pháp luật với

tư cách là một chủ thể và tự mình thực hiện các quyền, nghĩa vụ phát sinh từ mối quan hệ pháp

luật đã tham gia.

b. Các yếu tố cấu thành năng lực chủ thể của cá nhân

- Khả năng do pháp luật quy định (năng lực pháp luật dân sự) là khả năng xem xét chủ thể nào là

cá nhân, chủ thể nào không được thừa nhận trong từng quan hệ pháp luật cụ thể

- Khả năng tự có của chủ thể: căn cứ vào độ tuổi, mức độ nhận thức của cá nhân xem xét khả

năng tham gia các quan hệ pháp luật nào.

c. Mối quan hệ

Hai yếu tố trên là cần và đủ để tạo nên năng lực chủ thể của cá nhân.

- Năng lực pháp luật là tiền đề pháp lý cho chủ thể thực hiện năng lực hành vi, được hiểu đây là

phạm vi các quyền do pháp luật quy định cho cá nhân, cá nhân chỉ được thực hiện các quyền

trong phạm vi đó. Cá nhân được phép thực hiện những hành vi nhất định (pháp luật cho phép

hoặc không cấm).

- Năng lực hành vi dân sự là “phương tiện” hiện thực hóa năng lực pháp luật dân sự.

Hiểu là: pháp luật ghi nhận các quyền cho chủ thể, chỉ được thành hiện thực khi chủ thể thực

hiện bằng hành vi của mình.

- Năng lực pháp luật có khi sinh ra, Năng lực hành vi có khi đạt độ tuổi nhất định

- Năng lực pháp luật mọi cá nhân là như nhau, Năng lực hành vi không như nhau

- Năng lực pháp luật chấm dứt khi cá nhân chết, Năng lực hành vi chấm dứt ngay cả khi cá nhân

còn sống. Năng lực chủ thể của cá nhân bao gồm năng lực hành vi và năng lực pháp luật.

Câu 2: Phân tích các điều kiện của tổ chức có tư cách pháp nhân. Cho ví dụ minh họa

Điều kiện của tổ chức có tư cách pháp nhân:

Một tổ chức có tư cách pháp nhân, là chủ thể của quan hệ pháp luật dân sự phải thỏa mãn các

điều kiện theo quy định tại Điều 74 Bộ luật Dân sự năm 2015.

1. Được thành lập hợp pháp:

 Theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 74 Bộ luật Dân sự năm 2015, một tổ chức được

công nhận là pháp nhân được thành lập theo quy định của Bộ luật Dân sự và các luật

khác có liên quan. Thành lập hợp pháp là thủ tục do luật định quy định dành riêng cho

từng loại hình pháp nhân khác nhau.

 Những pháp nhân là cơ quan nhà nước, đơn vị vũ trang nhân dân, tổ chức chính trị, tổ

chức chính trị-xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp được thành lập theo một

quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc được phê chuẩn.

 Ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay, pháp nhân được thành lập theo những quy định

riêng cho loại hình và mục đích hoạt động của pháp nhân, phụ thuộc vào cơ cấu tổ chức,

nhiệm vụ của pháp nhân và tính độc lập, chuyên biệt của pháp nhân thuộc các hình thức

sở hữu, thành phần kinh tế khác nhau theo đó trình tự thành lập pháp nhân khác nhau.

Ví dụ: Một người sinh ra phải có tên gọi, pháp nhân cũng thế. Việc đặt tên cho cá nhân thì không

có quy định, nhưng việc đặt tên cho một pháp nhân thì phải tuân theo quy định của pháp luật:

pháp nhân phải có tên gọi bằng tiếng việt thể hiện rõ loại hình tổ chức và có thể phân biệt rõ với

các pháp nhân khác trong cùng một lĩnh vực. Tên gọi của pháp nhân được luật pháp công nhận

và bảo vệ nên pháp nhân bắt buộc phải sử dụng tên đó trong các giao dịch nhân sự.

2. Có cơ quan điều hành và cơ quan khác theo quy định của pháp luật:

 Tổ chức, nhiệm vụ và quyền hạn của cơ quan điều hành của pháp nhân được quy định

trong điều lệ của pháp nhân hoặc trong quyết định thành lập pháp nhân.

 Các phòng, ban của pháp nhân thực hiện các nhiệm vụ và mục đích hoạt động của pháp

nhân với sự chỉ đạo chung của cơ quan điều hành pháp nhân.

 Tùy theo loại hình pháp nhân, quy mô và mục đích hoạt động mà pháp nhân lập ra các cơ

quan của pháp nhân hoạt động nghiệp vụ dưới sự chỉ đạo của cơ quan điều hành pháp

nhân có tính đồng bộ, thống nhất. Thực hiện nhiệm vụ của pháp nhân trong các mối quan

hệ giữa các bộ phận, thành viên của pháp nhân và thực hiện nhiệm vụ của pháp nhân

trong các quan hệ với các chủ thể khác, ngoài pháp nhân khi pháp nhân là chủ thể của

quan hệ dân sự.

Cơ cấu tổ chức của vinamilk

3. Có tài sản độc lập với cá nhân, pháp nhân khác và tự chịu trách nhiệm bằng tài sản của

chính mình:

 Tài sản (thường là vốn) của pháp nhân phải phù hợp với ngành nghề, mục đích hoạt động

của pháp nhân theo quy định của pháp luật (vốn pháp định). Pháp nhân có thể có vốn

điều lệ nhưng vốn điều lệ không được thấp hơn vốn pháp định.

 Tài sản của pháp nhân là điều kiện để đảm bảo chủ thể này thực hiện hoạt động sản xuất -

kinh doanh, làm dịch vụ, hoạt động hành chính sự nghiệp và hoạt động khác trong các

lĩnh vực kinh tế - xã hội được pháp luật thừa nhận.

 Tài sản của pháp nhân cũng là điều kiện kinh tế để pháp nhân mở rộng sản xuất, mua

bán, cải tiến và thay đổi công nghệ, trả lương người lao động, thực hiện nghĩa vụ thuế

tương ứng với ngành nghề, lĩnh vực hoạt động của pháp nhân, là điều kiện vật chất để

thực hiện các hợp đồng dân sự, thương mại, ngoại thương... mà pháp nhân là chủ thể.

Ví dụ: 3 người A, B, C rủ nhau thành lập công ty TNHH 2 thành viên trở lên với vốn điều lệ là 2

tỷ đồng (trong đó A góp một ngôi nhà trị giá 1 tỷ, B góp một xe ô tô trị giá 500 triệu, C góp tiền

mặt trị giá 500 triệu) và lấy tên công ty là công ty TNHH ABC.

Sau 3 năm hoạt động thì số vốn sở hữu đã tăng lên 6 tỷ đồng. Để tiếp tục kinh doanh thì công ty

ABC phải vay vốn ngân hàng 10 tỷ đồng và nhập một lô sữa từ Nhật về Việt Nam nhưng do bảo

quản không tốt nên toàn bộ số sữa bị hỏng. Công ty TNHH ABC bị toà án tuyên bố phá sản.

Toàn bộ tài sản của công ty ABC được thanh lý quy ra 8 tỷ đồng. Số tiền này được đem trả cho

ngân hàng, ngân hàng bị mất 2 tỷ mà không thể đòi A, B, C vì công tỷ TNHH 2 thành viên có tư

cách pháp nhân nên A, B, C chỉ phải chịu trách nhiệm trong phạm vi số vốn đã góp vào công ty,

còn tài sản riêng sẽ không liên quan.

4. Nhân danh mình tham gia quan hệ pháp luật một cách độc lập:

 Pháp nhân tham gia các quan hệ dân sự, thương mại, lao động và các quan hệ khác với tư

cách là chủ thể độc lập.

 Hành vi của pháp nhân thông qua hành vi của người đại diện cho pháp nhân. Cơ quan

điều hành của pháp nhân thực hiện các hành vi pháp lý trong phạm vi quyền hạn được

xác định trong điều lệ của pháp nhân hoặc theo quyết định thành lập pháp nhân của cơ

quan nhà nước có thẩm quyền.

 Các thành viên của pháp nhân không phải là chủ sở hữu tài sản của pháp nhân, không

chịu trách nhiệm bằng tài sản riêng của thành viên pháp nhân trong việc thực hiện nghĩa

vụ tài sản phát sinh từ quan hệ do pháp nhân là chủ thể.

 Việc xác định tư cách chủ thể độc lập của pháp nhân trong quan hệ dân sự rất quan trọng,

để tránh tình trạng xác định không đúng trách nhiệm của chủ thể vì có sự nhầm lẫn giữa

trách nhiệm của thành viên pháp nhân với trách nhiệm của pháp nhân.

Ví dụ: Công ty cổ phần Mao Mặc DM ký kết hợp đồng mua 100 tấn vải từ công ty TNHH HL thì

chủ thể trong quan hệ này chính là 2 công ty. Và trong quá trình giao kết, thực hiện hợp đồng mà

2 bên không thể tự giải quyết được thì một trong 2 bên có thể khởi kiện ra Tòa án với tư cách là

nguyên đơn trong vụ kiện và bên còn lại tham gia phiên tòa với tư cách là bị đơn của vụ kiện.

Câu 3: Phân biệt cá nhân và người đại diện theo pháp luật của pháp nhân khi tham gia

quan hệ pháp luật?

1. Cá nhân khi tham gia quan hệ pháp luật:

Cá nhân hay tổ chức có năng lực pháp luật và năng lực hành vi pháp luật, tham gia vào các quan

hệ pháp luật, có quyền và nghĩa vụ pháp lý nhất định.