Bài tập ôn luyện môn Kinh tế chính trị | Đại Học Hà Nội
Bài tập ôn luyện môn Kinh tế chính trị | Đại Học Hà Nội được sưu tầm và soạn thảo dưới dạng file PDF để gửi tới các bạn sinh viên cùng tham khảo, ôn tập đầy đủ kiến thức, chuẩn bị cho các buổi học thật tốt. Mời bạn đọc đón xem!
Preview text:
Bài 1:
a. Lý giải của HT Mác - Lênin về nguyên nhân hình thành độc quyền và độc quyền nhà nước:
Theo Mác - Lênin, sự hình thành độc quyền và độc quyền nhà nước là kết quả tất yếu
của quá trình phát triển tư bản chủ nghĩa:
1. Quá trình tập trung tư bản:
● Cạnh tranh gay gắt: Khi nền kinh tế phát triển, các doanh nghiệp cạnh tranh
gay gắt để giành thị trường.
● "Cá lớn nuốt cá bé": Các doanh nghiệp mạnh thôn tính các doanh nghiệp yếu,
dần dần hình thành các tập đoàn lớn.
● Tập trung tư bản cao độ: Một số ít tập đoàn chi phối toàn bộ thị trường, tạo ra độc quyền.
2. Sự phát triển của các công ty cổ phần:
● Hình thức tập trung vốn mới: Các công ty cổ phần huy động vốn từ nhiều
người, tạo điều kiện cho tập trung tư bản.
● Tăng cường sức mạnh tài chính: Các công ty cổ phần có khả năng cạnh tranh
cao hơn, đẩy mạnh quá trình tập trung.
● Hình thành các tập đoàn tài chính: Các công ty cổ phần liên kết với nhau,
tạo ra các tập đoàn hùng mạnh chi phối nền kinh tế.
3. Vai trò của Nhà nước:
● Bảo vệ lợi ích cho các tập đoàn lớn: Nhà nước ban hành luật pháp, chính sách
ưu đãi cho các tập đoàn độc quyền.
● Hạn chế cạnh tranh: Nhà nước can thiệp vào thị trường, hạn chế sự cạnh
tranh, tạo điều kiện cho độc quyền phát triển.
● Hình thành độc quyền nhà nước: Nhà nước trực tiếp nắm giữ một số ngành
kinh tế quan trọng, tạo ra độc quyền nhà nước.
b. Tác động (tích cực và tiêu cực) của độc quyền trong nền kinh tế:
Tác động tích cực:
● Kinh tế tập trung, hiệu quả: Độc quyền giúp tập trung nguồn lực, tăng cường
khả năng nghiên cứu, ứng dụng khoa học kỹ thuật, nâng cao hiệu quả sản xuất.
● Ổn định kinh tế: Độc quyền giúp kiểm soát giá cả, hạn chế biến động, tạo sự
ổn định cho nền kinh tế.
● Thúc đẩy đầu tư, đổi mới: Độc quyền có nguồn lực dồi dào để đầu tư, đổi
mới, phát triển các ngành công nghiệp mới.
Tác động tiêu cực:
● Hạn chế cạnh tranh: Độc quyền làm mất đi sự cạnh tranh, dẫn đến tình trạng
giá cả cao, chất lượng sản phẩm thấp.
● Kìm hãm sự phát triển của các doanh nghiệp nhỏ: Độc quyền cạnh tranh
không lành mạnh, gây khó khăn cho các doanh nghiệp nhỏ phát triển.
● Tạo ra sự bất bình đẳng: Độc quyền tập trung lợi nhuận vào tay một số ít
người, tạo ra sự bất bình đẳng trong xã hội.
c. Khi có độc quyền, có còn cạnh tranh không?
Khi có độc quyền, sự cạnh tranh vẫn tồn tại, nhưng ở một hình thức khác:
● Cạnh tranh giữa các tập đoàn độc quyền: Các tập đoàn độc quyền cạnh
tranh với nhau về thị trường, giá cả, chất lượng sản phẩm.
● Cạnh tranh thông qua đổi mới: Các tập đoàn độc quyền tập trung đổi mới
sáng tạo để duy trì vị thế độc quyền.
● Cạnh tranh tiềm ẩn: Các doanh nghiệp nhỏ tìm kiếm cơ hội để cạnh tranh với
các tập đoàn độc quyền.
Tuy nhiên, sự cạnh tranh trong điều kiện độc quyền không hoàn toàn giống như cạnh
tranh hoàn hỏa. Doanh nghiệp độc quyền có nhiều lợi thế hơn so với các doanh nghiệp
khác, khiến cho sự cạnh tranh trở nên bất bình đẳng. Bài 2:
Đặc điểm kinh tế của độc quyền:
● Tập trung cao độ: Một số ít doanh nghiệp chi phối toàn bộ thị trường, nắm giữ thị phần lớn.
● Giá cả cao: Doanh nghiệp độc quyền có quyền chi phối giá cả, thường đẩy giá
lên cao hơn so với giá trị thực.
● Lợi nhuận độc quyền: Doanh nghiệp độc quyền thu được lợi nhuận cao hơn
so với mức lợi nhuận bình quân trong nền kinh tế.
● Hạn chế cạnh tranh: Doanh nghiệp độc quyền sử dụng nhiều biện pháp để
hạn chế cạnh tranh, bảo vệ vị thế độc quyền.
● Sản xuất không hiệu quả: Doanh nghiệp độc quyền không có động lực để
nâng cao hiệu quả sản xuất vì không có áp lực cạnh tranh.
Đặc điểm kinh tế của độc quyền nhà nước trong chủ nghĩa tư bản:
● Nhà nước nắm giữ một số ngành kinh tế quan trọng: Nhà nước trực tiếp sở
hữu và điều hành các ngành kinh tế quan trọng như bưu chính viễn thông, năng
lượng, giao thông vận tải,...
● Kết hợp giữa sở hữu nhà nước và tư nhân: Các doanh nghiệp nhà nước có
thể hoạt động theo mô hình công ty cổ phần, kết hợp vốn nhà nước và tư nhân.
● Mục tiêu: Độc quyền nhà nước hướng đến mục tiêu phục vụ lợi ích công cộng,
đảm bảo an ninh quốc phòng, phát triển các ngành kinh tế quan trọng.
● Sự can thiệp của nhà nước: Nhà nước sử dụng các biện pháp như luật pháp,
chính sách, thuế,... để can thiệp vào hoạt động của các doanh nghiệp độc quyền nhà nước.