BÀI TẬP TỰ HỌC BUỔI 1
Họ và tên: Lê Quỳnh Anh Mã SV: 2352010003
Câu 1: Phân tích đặc điểm của nhà nước.
Nhà nước là một tổ chức đặc biệt của quyền lực chính trị, có bộ máy chuyên làm
nhiệm vụ cưỡng chế và thực hiện các chức năng quản lý nhằm duy trì, bảo vệ
trật tự xã hội, bảo vệ địa vị của giai cấp thống trị trong xã hội có giai cấp. Nhà
nước có 5 đặc trưng sau đây:
- Nhà nước thiết lập một quyền lực công cộng đặc biệt không còn hòa nhập với
dân cư: Việc thực hiện quyền lực và quản lý xã hội được tổ chức thực hiện một
cách chặt chẽ bởi một lớp người tách ra khỏi hoạt động sản xuất trực tiếp chỉ
chuyên hoặc hầu như chỉ làm nhiệm vụ quản lý và cưỡng chế. Lớp người này tổ
chức thành một hệ thống các cơ quan khác nhau, mỗi cơ quan chuyên đảm
nhiệm những công việc nhất định, hợp thành bộ máy nhà nước từ trung ương tới
đia phương. Quyền lực này là tổng thể và đồng nhất, đại diện cho lợi ích chung
của toàn xã hội. Điều này cho phép nhà nước điều hành và quản lý toàn xã hội,
thiết lập và giữ gìn trật tự xã hội, phục vụ và bảo vệ lợi ích chung của toàn xã
hội cũng như lợi ích của lực lượng cầm quyền mà không bị chi phối bởi các mối
quan hệ cá nhân hay nhóm.
- Nhà nước phân chia lãnh thổ thành các đơn vị hành chính và thực hiện sự
quản lý đối với dân cư theo các đơn vị ấy chứ không tập hợp dân cư theo chính
kiến, huyết thống, nghề nghiệp hoặc giới tính. Đối tượng hướng tới của hoạt
động quản lý nhà nước là dân cư trên một vùng lãnh thổ nhất định. Nhà nước
thường chia lãnh thổ thành các đơn vị hành chính như tỉnh, huyện, quận, xã,
phường để tổ chức quản lý và thực hiện các chức năng công cộng. Phân chia này
giúp quản lý hiệu quả các vấn đề địa phương và tổ chức các dịch vụ công cộng.
Quá trình phân chia này không dựa trên các yếu tố cá nhân như chính kiến,
huyết thống, nghề nghiệp hay giới tính, mà nhằm mục tiêu tổ chức và quản lý
theo địa lý và tính chất hành chính.
- Nhà nước có chủ quyền quốc gia. Chủ quyền quốc gia là một phạm trù gắn liền
với việc xuất hiện nhà nước, khẳng định quyền làm chủ của quốc gia đó trên
vùng lãnh thổ của mình bao gồm đất liền, hải đảo, vùng biển và vùng trời; khẳng
định quyền bất khả xâm phạm lãnh thổ, có quyền tối cao và độc lập trong việc
quản lý các vấn đề nội bộ cũng như đối ngoại. Nhà nước có quyền quyết định
các chính sách, luật lệ và hành động của mình đối với mọi cá nhân, tổ chức
trong phạm vi lãnh thổ quốc gia mà không bị can thiệp từ bên ngoài. Chủ quyền
quốc gia cũng thể hiện trong việc bảo vệ và duy trì lãnh thổ quốc gia và quyền lợi của công dân.
- Nhà nước ban hành pháp luật và thực hiện sự quản lý bắt buộc đối với mọi
công dân. Nhà nước có quyền thực thi pháp luật để điều chỉnh hành vi của công
dân và tổ chức trong xã hội. Pháp luật là hệ thống các quy tắc xử sự chung do
nhà nước ban hành và đảm bảo thực hiện bằng quyền lực nhà nước, có tính chất
bắt buộc và áp dụng cho tất cả các cá nhân và tổ chức trong phạm vi lãnh thổ
quốc gia, mọi cá nhân, tổ chức trong xã hội có nghĩa vụ tôn trọng và thực hiện
pháp luật. Nhà nước đảm bảo cho pháp luật thực hiện bằng nhiều biện pháp:
giáo dục, thuyết phục, áp dụng các biện pháp cưỡng chế. Việc thực thi pháp luật
giúp quản lý và duy trì trật tự xã hội, bảo vệ quyền lợi của công dân.
- Nhà nước quy định và thực hiện thu các loại thuế dưới hình thức bắt buộc.
Thuế là nguồn thu chủ yếu của ngân sách nhà nước và là công cụ để nhà nước
thực hiện các chức năng và dịch vụ công. Nhà nước có quyền quy định các loại
thuế, mức thuế và phương thức thu thuế. Các loại thuế này được quy định một
cách bắt buộc đối với mọi công dân và tổ chức, nhằm đảm bảo rằng các nguồn
lực tài chính cần thiết để vận hành các dịch vụ công và thực hiện các chính sách được đảm bảo.
Câu 2: Trình bày cơ quan trong bộ máy nhà nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam hiện nay.
* Các cơ quan quyền lực nhà nước
- Quốc hội: Là cơ quan quyền lực cao nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa
Việt Nam, là cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân dân, có quyền lập pháp, quyết
định chính sách quan trọng, kiểm tra, giám sát hoạt động của các cơ quan khác
của Nhà nước. Quốc hội bao gồm các đại biểu được bầu cử từ các tỉnh, thành
phố trực thuộc trung ương và các tổ chức chính trị xã hội. Quốc hội hiện nay là
Quốc hội Việt Nam khóa XV (nhiệm kỳ 2021-2026) với 499 đại biểu.
- Hội đồng nhân dân các cấp: Hội đồng nhân dân gồm các đại biểu Hội đồng
nhân dân do cử tri ở địa phương bầu ra, là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa
phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân, chịu
trách nhiệm trước nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên. Hội đồng
nhân dân quyết định các vấn đề của địa phương do luật định; giám sát việc tuân
theo Hiến pháp và pháp luật ở địa phương và việc thực hiện nghị quyết của Hội đồng nhân dân. * Chủ tịch nước
Chủ tịch nước là người đứng đầu Nhà nước, thay mặt nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam về đối nội và đối ngoại. Chủ tịch nước do Quốc hội bầu trong
số đại biểu Quốc hội và chịu trách nhiệm, báo cáo công tác trước Quốc hội.
Nhiệm kỳ của Chủ tịch nước theo nhiệm kỳ của Quốc hội (5 năm). Khi Quốc
hội hết nhiệm kỳ, Chủ tịch nước tiếp tục làm nhiệm vụ cho đến khi Quốc hội
khóa mới bầu ra Chủ tịch nước.
* Các cơ quan hành chính nhà nước
- Chính phủ: Là cơ quan hành pháp cao nhất, chịu trách nhiệm điều hành công
việc của nhà nước, thực hiện các chính sách, pháp luật của Quốc hội. Chính phủ
chịu trách nhiệm trước Quốc hội và báo cáo công tác trước Quốc hội, Ủy ban
thường vụ Quốc hội, Chủ tịch nước. Chính phủ gồm Thủ tướng Chính phủ, các
Phó Thủ tướng, các Bộ trưởng và các thành viên khác.
- Thủ tướng Chính phủ: Là người đứng đầu Chính phủ, chịu trách nhiệm trước
Quốc hội về hoạt động của Chính phủ và những nhiệm vụ được giao; báo cáo
công tác của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trước Quốc hội, Ủy ban thường
vụ Quốc hội, Chủ tịch nước.
- Phó Thủ tướng Chính
phủ giúp Thủ tướng Chính phủ làm nhiệm vụ theo sự
phân công của Thủ tướng Chính phủ và chịu trách nhiệm trước Thủ tướng Chính
phủ về nhiệm vụ được phân công. Khi Thủ tướng Chính phủ vắng mặt, một Phó
Thủ tướng Chính phủ được Thủ tướng Chính phủ ủy nhiệm thay mặt Thủ tướng
Chính phủ lãnh đạo công tác của Chính phủ.
- Các Bộ và cơ quan ngang Bộ: Đảm nhiệm các lĩnh vực cụ thể của đời sống xã
hội như Bộ Y tế, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Tài
nguyên và Môi trường...và chịu trách nhiệm cá nhân trước Thủ tướng Chính
phủ, Chính phủ và Quốc hội về ngành, lĩnh vực được phân công phụ trách, cùng
các thành viên khác của Chính phủ chịu trách nhiệm tập thể về hoạt động của Chính phủ.
- Ủy ban nhân dân các cấp: Ủy ban nhân dân ở cấp chính quyền địa phương do
Hội đồng nhân dân cùng cấp bầu là cơ quan chấp hành của Hội đồng nhân dân,
cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương, chịu trách nhiệm trước Hội đồng
nhân dân và cơ quan hành chính nhà nước cấp trên. Ủy ban nhân dân tổ chức
việc thi hành Hiến pháp và pháp luật ở địa phương; tổ chức thực hiện nghị quyết
của Hội đồng nhân dân và thực hiện các nhiệm vụ do cơ quan nhà nước cấp trên giao. * Các cơ quan xét xử - Tòa án nhân : Là cơ dân
quan xét xử, giải quyết các tranh chấp, xử lý các vụ án
theo quy định của pháp luật. Tòa án nhân dân bao gồm:
+ Tòa án nhân dân tối cao: Là tòa án cao nhất, có quyền xét xử các vụ án
quan trọng và giám đốc thẩm các bản án của các tòa án cấp dưới.
+ Tòa án nhân dân cấp cao: Là cơ quan phúc thẩm vụ việc mà bản án,
quyết định sơ thẩm của Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương
thuộc phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ chưa có hiệu lực pháp luật bị kháng
cáo, kháng nghị theo quy định của luật tố tụng. Giám đốc thẩm, tái thẩm bản án,
quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trực
thuộc trung ương, Tòa án nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh và
tương đương thuộc phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ bị kháng nghị theo quy
định của luật tố tụng.
+ Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương: Xét xử các vụ
án ở cấp tỉnh và có quyền giám đốc thẩm các bản án của các tòa án cấp huyện.
+ Tòa án nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh và tương
đương: Xét xử các vụ án ở cấp huyện.
+ Tòa án quân sự: Các Tòa án quân sự được tổ chức trong Quân đội nhân
dân Việt Nam để xét xử những vụ án mà bị cáo là quân nhân tại ngũ và những
vụ án khác theo quy định của luật. * Các cơ quan kiểm sát
- Viện kiểm sát nhân dân: Thực hiện chức năng kiểm sát việc tuân thủ pháp luật
trong hoạt động của các cơ quan nhà nước và các tổ chức, cá nhân. Viện kiểm sát nhân dân bao gồm: +
: Cơ quan kiểm sát cao nhất.
Viện kiểm sát nhân dân tối cao
+ Viện kiểm sát nhân dân cấp cao: Viện kiểm sát nhân dân cấp cao thực
hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp đối với các vụ án, vụ việc thuộc
thẩm quyền giải quyết của Tòa án nhân dân cấp cao.
+ Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh: Kiểm sát hoạt động của các cơ quan tư pháp ở cấp tỉnh.
+ Viện kiểm sát nhân dân cấp huyện: Kiểm sát hoạt động của các cơ quan tư pháp ở cấp huyện.
+ Viện kiểm sát quân sự: Các Viện kiểm sát quân sự thuộc hệ thống Viện
kiểm sát nhân dân được tổ chức trong Quân đội nhân dân Việt Nam để thực
hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp trong quân đội.
* Hội đồng bầu cử quốc gia và Kiểm toán nhà nước
- Hội đồng bầu cử quốc gia: Là cơ quan do Quốc hội thành lập. Hội đồng bầu cử
quốc gia gồm Chủ tịch, các Phó Chủ tịch và các Ủy viên. Tổ chức, nhiệm vụ,
quyền hạn cụ thể của Hội đồng bầu cử quốc gia và số lượng thành viên Hội
đồng bầu cử quốc gia do luật định. Hội đồng bầu cử quốc gia có nhiệm vụ cơ
bản là tổ chức bầu cử đại biểu Quốc hội; chỉ đạo và hướng dẫn công tác bầu cử
đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp. Tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể của
Hội đồng bầu cử quốc gia do luật định.
- Kiểm toán nhà nước: Là cơ quan do Quốc hội thành lập, thực hiện kiểm toán
việc quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công. Tổng Kiểm toán nhà nước là người
đứng đầu Kiểm toán nhà nước, do Quốc hội bầu; là người chịu trách nhiệm và
báo cáo công tác kiểm toán trước Quốc hội. Tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn cụ
thể của Kiểm toán nhà nước do luật định.
→ Mỗi cơ quan trong bộ máy nhà nước có nhiệm vụ và quyền hạn cụ thể, đóng
góp vào việc duy trì sự ổn định và phát triển của đất nước theo hệ thống pháp
luật và chính sách của Đảng và Nhà nước.