BẢNG PHIÊN ÂM ÂM VỊ HỌC TIẾNG VIỆT
1. Hệ thống âm đầu: 22 phụ âm STT Âm vị
Chữ viết (+ bối cảnh sử dụng) Ví dụ 1 /b-/ b bè bạn 2 /m-/ m mệt mỏi 3 /f-/ ph phờ phạc 4 /v-/ v vờ vĩnh 5 /t-/ t tí tẹo 6 /tʼ-/ th tha thướt 7 /d-/ đ đủng đỉnh 8 /n-/ n no nê 9 /z-/ d/gi giầy da, bánh dầy 10 /ʐ-/ r rườm rà 11 /s-/ x xa xôi 12 /ʂ-/ s san sẻ 13 /c-/ ch chim chóc 14 /ʈ-/ tr trang trại 15 /ɲ-/ nh nhí nhảnh 16 /l-/ l lươn lẹo
k ( + âm chính: /i/, /e/, /ɛ/, /ie/) kim, kê, kẻ, kiếm 17 /k-/
q (+ âm đệm /u̯#/ ) quả, quýt, quê c (còn lại) con, cà, cuống 18 /χ-/ kh khắt khe 19 /ŋ-/
ngh (+ âm chính: /i/, /e/, /ɛ/, /ie/ ) nghĩ, nghèo, nghiền ng (còn lại) ngố, ngáo, ngõ 20
gh (+ âm chính: /i/, /e/, /ɛ/, /ie/ ) ghi, ghẻ, ghê /ɣ-/ g (còn lại) gà, gỗ, gụ 21 /h-/ h hát hò 22 /ʔ-/ không thể hiện
ăn, uống, uể, oải
2. Hệ thống âm đệm: 2 bán nguyên âm STT Âm vị
Chữ viết (+ bối cảnh sử dụng) Ví dụ u:
quê, quả, quán, quyên, quăn,
- Âm đầu̯ /k/ (ghi bằng con chữ ‘q’) /-w-/ quận, quốc
- Hoặc âm chính /-i-/, /-e-/, /-ɤ-/, 1 hoặc
huy, huế, huơ, huân, huyền /-ɤ7-, /-ie-/ /-u̯#-/ o:
(các trường hợp còn lại)
hoa, hoe, hoác, họa hoằn 2 /zero/ không thể hiện
hể hả, hiền, hương
3. Hệ thống âm chính: 13 nguyên âm đơn, 3 nguyên âm đôi STT Âm vị
Chữ viết (+bối cảnh sử dụng) Ví dụ
y (+âm đệm /-w-/ hoặc âm đầu̯, đệm, cu̯ối huy, thúy, quýt, ý (kiến), 1 /-i-/ đều̯ là /zero/ thoát (y) i (còn lại) im, đi, nhìn, mình 2 /-e-/ ê lên, bên, tênh 3 /-ɛ-/ e em, mẹ, kém 4 /-ɯ-/ ư từ, chữ, từng 5 /-ɤ-/ ơ trơn, mơ, lớp 6 /-a-/ a má, mái, qua, lại 7 /-u̯-/ u dù, súng 8 /-o-/
ô hoặc ô ô (ít)
cổ, bốn, bông, bôông 9 /-ɔ-/
o hoặc oo (ít) con, có, đói, xoong 10 /-ɤ7-/ â trần, sân, tầng 11 /-ɛ7-/ M,.öa anh ách, nhanh nhách
a (+ âm cu̯ối /-w/, /-j/) rau, tay, quay 12 /-ă-/ ă (còn lại)
ăn năn, chăn, đắng 13 /-ɔ7-/ o ong óc, mong, móc 14 /-ie - /
iê (âm cu̯ối khác /zero/, âm đệm /zero/) biển, biếng
yê (âm cu̯ối khác /zero/, âm đệm /-w-/
khuyên, yếu, yểng, yểm hoặc âm đầu̯ /ʔ/)
ia (âm cu̯ối /zero/, âm đệm /zero/) bia, mía, tía
ya (âm cu̯ối /zero/, âm đệm /-w-/) khuya, tuya
ươ (âm cu̯ối khác /zero/)
ưỡn, lươn, bướng, hươu 15 /-ɯɤ - /
ưa (âm cu̯ối /zero/) mưa, ưa, chừa
uô (âm cu̯ối khác /zero/) buồn, uống 16 /-u̯o-/
ua (âm cu̯ối /zero/) ùa, chùa
4. Hệ thống âm cuối: 6 phụ âm, 2 bán nguyên âm STT Âm vị
Chữ viết (+bối cảnh sử dụng) Ví dụ 1 /-m/ m ôm, nam, nem 2 /-n/ m ôn, nan, nến 3 /-p/ p ốp, hấp 4 /-t/ t ắt, hất
nh (sau̯ âm chính /-i-/, /-e-/, /-ɛ7-/)
inh, ênh, anh, xinh, mệnh, xanh 5 /-ŋ/
ng (các trường hợp còn lại)
ong, ông, ung, ưng, kẻng, kiểng
ch (sau̯ âm chính /-i-/, /-e-/, /-ɛ7-/)
ich, ếch, ách, thích, chệch, bạch 6 /-k/
c (các trường hợp còn lại)
óc, úc, ác, cóc, cúc, các, lắc, nấc
o (sau̯ âm chính /-a-/, /-ɛ-/) áo, éo, báo, béo 7 /w-/
u (các trường hợp còn lại)
au, eo, êu, iu, cháu, béo, kêu, chịu
y (sau̯ âm chính /-ă-/, /-ɤ7/) cáy, cấy 8 /j-/
i (các trường hợp còn lại)
cái, ngoái, cưới, cuối 9 /zero/ không thể hiện bà, bố, mẹ,