Biện Chứng Duy Vật và Động Lực Phát Triển | Môn Triết học Mác - Lênin - Đại học Kinh Tế Quốc Dân

lOMoAR cPSD| 61432759 I.
Biện chứng duy vật: •
Phép biện chứng duy vật của chủ nghĩa Mác – Lênin thực chất là phép biện
chứng được xác lập trên nền tảng của thế giới quan duy vật khoa học. Phép
biện chứng duy vật của chủ nghĩa Mác – Lênin là sự khác biệt về trình độ
phát triển so với các tư tưởng biện chứng trong các thời kỳ triết học trước đây. •
Trong phép biện chứng duy vật của chủ nghĩa Mác – Lênin ta nhận thấy rằng
có sự thống nhất giữa nội dung thế giới quan (duy vật biện chứng) và phương
pháp luận (biện chứng duy vật). Chính vì vậy, phép biện chứng duy vật của
chủ nghĩa Mác – Lê nin không dừng lại ở sự giải thích thế giới mà còn là
công cụ nhận thức thế giới và cải tạo thế giới.
=> Quan điểm biện chứng duy vật là những quan điểm, thông tin khoa học, khách
quan về vấn đề/hiện tượng nghiên cứu.
II. Quan điểm biện chứng duy vật về động lực phát triển (về mâu thuẫn biện chứng) 1. Khái niệm
· Mâu thuẫn là sự liên hệ, tác động qua lại giữa các mặt đối lập.
· Mặt đối lập là những mặt, những thuộc tính, những tính quy định có khuynh hướng
biến đổi trái ngược nhau.
Ví dụ: Trong mỗi con người đều có mặt đối lập theo tự nhiên như hoạt động ăn và
hoạt động bài tiết; trong 1 nguyên tử sẽ có điện tích âm và điện tích dương
=>>Mâu thuẫn (BC) là sự liên hệ, tác động qua lại giữa các mặt đối lập nằm
trong một chỉnh thể thống nhất, tồn tại khách quan và phổ biến trong tự nhiên, xã hội và tư duy
2. Quá trình vận động của mâu thuẫn
- Giai đoạn hình thành mâu thuẫn: đồng nhất nhưng bao hàm sự khác nhau về
bề ngoài và bản chất, mâu thuẫn được hình thành.
- Giai đoạn phát triển mâu thuẫn: các mặt đối lập xung đột gay gắt với nhau.
- Giai đoạn giải quyết mâu thuẫn: sự chuyển hóa của các mặt đối lập, mâu thuẫn được giải quyết. lOMoAR cPSD| 61432759
=>>Khái quát quy luật: Mọi sự vật và hiện tượng đều chứa đựng những mặt,
những khuynh hướng đối lập tạo thành những mâu thuẫn trong bản thân nó;
sự thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập là nguồn gốc, động lực nội tại
của sự vận động và phát triển, làm cho cái cũ mất đi và cái mới ra đời 3. Vai trò-
Mâu thuẫn là nguồn gốc cơ bản sự vận động, sự phát triển
Mâu thuẫn ban đầu hình thành chỉ là một sự khác nhau cơ bản. Phản ánh với chức
năng cần thiết phản ánh. Tuy nhiên ngày càng lớn lên và rộng trở thành đối lập.
Dần dần, các mặt đối lập có xung đột gay gắt. Tự chuyển hóa lẫn nhau và mâu thuẫn
được giải quyết. Khi đến giai đoạn với tính chất nhất định, tiếng nói chung được
hình thành. Nhờ vậy, thể thống nhất mới sẽ thay thế thể thống nhất cũ. Tạo nên cách
thức mang đến thích ứng hiệu quả, tốt hơn. Là ý nghĩa tích cực triển khai với vận
động và phát triển.
- Tóm lại, trong sự vật mới lại có mâu thuẫn mới, các mặt đối lập trong mâu
thuẫn mới lại đấu tranh với nhau, làm cho sự vật ấy lại chuyển hóa thành sự
vật khác tiến bộ hơn, cứ như vậy mà các sự vật hiện tượng luôn biến đổi và
phát triển không ngừng, vì vậy, mâu thuẫn là nguồn động lực của mọi quá
trình vận động phát triển của sự vật hiện tượng
4. Phân loại quy luật mâu thuẫn Căn cứ Phân Nội dung Ví dụ loại Mối quan Mâu
Mâu thuẫn bên trong là sự mâu thuẫn giữa giai cấp vô
hệ giữa các thuẫn
tác động qua lại giữa các sản và giai cấp tư sản trong
mặt đối lập bên
mặt, các khuynh hướng đối chế độ tư bản chủ nghĩa
đối với sự trong
lập của cùng một sự vật vật được xem xét Mâu
Mâu thuẫn bên ngoài đối - Mâu thuẫn về kinh tế giữa thuẫn
với một sự vật nhất định là nước ta với các nước khác bên
mâu thuẫn diễn ra trong mối trong ASEAN ngoài
quan hệ giữa sự vật đó với các sự vật khác. lOMoAR cPSD| 61432759 Ý nghĩa Mâu
Mâu thuẫn cơ bản là mâu Mâu thuẫn giữa việc có tiền của mâu thuẫn
thuẫn quy định bản chất ít và muốn đi du lịch nhiều thuẫn đối
cơ bản của sự vật, sự phát triển ở vì Khi Mâu thuẫn cơ bản với sự tồn
tất cả các giai đoạn của sự này được giải quyết (tức là tại và phát
vật. Mâu thuẫn này được kiếm được nhiều tiền để đi triển của
giải quyết thì sự vật sẽ thay du lịch nhiều), cuộc sống toàn bộ sự
đổi căn bản về chất.
mới nhiều hạnh phúc của A vật
thay thế cho cuộc sống cũ ít
hạnh phúc. Như tế, sự vật đã
thay đổi căn bản về chất Mâu
Mâu thuẫn không cơ bản là Mâu thuẫn giữa phòng A và thuẫn
mâu thuẫn chỉ đặc trưng phòng B trong nội bộ công không
cho một phương diện nào ty X là mâu thuẫn không cơ
cơ bản đó của sự vật, nó không bản
quy định bản chất của sự
vật. Mâu thuẫn đó nảy sinh
hay được giải quyết không
làm cho sự vật thay đổi căn bản về chất Vai trò tồn Mâu
Mâu thuẫn chủ yếu là mâu ở nước ta 1940-1943 mâu
tại và phát thuẫn
thuẫn nổi lên hàng đầu của thuẫn giữa toàn thể dân tộc
triển của chủ yếu một giai đoạn phát triển Việt Nam Đối với thực dân mâu thuẫn
nhất định của sự vật và chi Pháp là mâu thuẫn chủ yếu của sự vật ở
phối các mâu thuẫn khác một giai
trong giai đoạn đó. Giải đoạn nhất
quyết được mâu thuẫn chủ định
yếu trong từng giai đoạn là
điều kiện để sự vật chuyển
sang giai đoạn phát triển mới lOMoAR cPSD| 61432759 Mâu
Mâu thuẫn thứ yếu là mâu ở nước ta 1940-1943 mâu thuẫn
thuẫn ra đời và tồn tại trong thuẫn thứ yếu là địa chủ và
thứ yếu một giai đoạn phát triển nào nông dân
đó của sự vật nhưng nó không đóng vai trò chi
phối mà bị mâu thuẫn chủ yếu chi phối. Tính chất Mâu
Mâu thuẫn đối kháng là mâu Mâu thuẫn giữa nô lệ với của quan thuẫn
thuẫn giữa những giai cấp, chủ nô trong xã hội chiếm hệ lợi ích đối
những tập đoàn người, hữu nô lệ kháng
những xu hướng xã hội có
lợi ích cơ bản đối lập nhau. Mâu
Mâu thuẫn không đối kháng Mâu thuẫn giữa lao động trí thuẫn
là mâu thuẫn giữa những óc và lao động chân tay không
lực lượng, khuynh hướng xã đối
hội thống nhất với nhau về kháng
lợi ích cơ bản, chỉ đối lập
về lợi ích không cơ bản, cục bộ, tạm thời
5. Ý nghĩa phương pháp luận
- Phải đi sâu nghiên cứu phát hiện ra mâu thuẫn của sự vật => Nhận thức mâu thuẫn
- Cần xem xét mâu thuẫn trong quá trình phát sinh, phát triển; có phương
phápphân loại và giải quyết mâu thuẫn => Đứng trên quan điểm lịch sử – cụ thể lOMoAR cPSD| 61432759
- Mâu thuẫn được giải quyết bằng con đường đấu tranh, không né tránh hoặc sợđấu tranh
=> Đấu tranh giải quyết mâu thuẫn
- Thừa nhận tính khách quan của mâu thuẫn trong sự vật, hiện tượng; từ đó giải
quyết mâu thuẫn phải tuân theo quy luật, điều kiện khách quan. Muốn nhận thức
đúng sự vật, hiện tượng cần phát hiện ra những mâu thuẫn tồn tại trong bản thân nó.
- Khi phân tích mâu thuẫn, phải xem xét quá trình phát sinh, phát triển của từng
mâu thuẫn, xem xét vai trò, vị trí và mối quan hệ của các mâu thuẫn, của từng
mặt đối lập trong mâu thuẫn và điều kiện chuyển hóa lẫn nhau giữa chúng. Chỉ
có như thế mới hiểu đúng mâu thuẫn của sự vật, hiểu đúng xu hướng phát triển
và tìm ra được những phương pháp để giải quyết mâu thuẫn.
- Phải nắm vững nguyên tắc giải quyết mâu thuẫn bằng đấu tranh giữa cácmặt
đối lập, không điều hòa mâu thuẫn cũng không nóng vội hay bảo thủ, bởi giải
quyết mâu thuẫn còn phụ thuộc vào điều kiện đã đủ và chín muồi hay chưa. 6. Kết luận
Nói về vai trò của mâu thuẫn đối với sự vận động và phát triển, Ph. Ăngghen nhấn
mạnh nguyên nhân chính cũng là nguyên nhân cuối cùng tạo nên nguồn gốc của sự
vận động, phát triển của sự vật, hiện tượng là sự tác động lẫn nhau giữa các mặt đối
lập làm cho sự vật, hiện tượng phát triển.