lOMoAR cPSD| 48599919
5. Các yếếu tốế ảnh hưởng đếến sự vận hành của thị trường chứng khoán
Có nhiều yếu tốt trực tiếp hoặc gián tiếp ảnh hưởng đến sự lên xuống của cầu và giá chứng
khoán. Thứ nhất, các Cty, như trường hợp một Cty cà phê, luôn không tránh khỏi sự ảnh hưởng
của các áp lực đến từ thị trường, chẳng hạn như sự biến động của giá cả các nguyên liệu và
nguồn lực đầu vào cho sản xuất (giá cà phê hạt), sự thay đổi của khoa học công nghệ (trong
chế biến, chiết xuất, thiết kế sản phẩm,..), và sự thay đổi của giá cả thuê mướn nhân công và người làm.
Thứ hai là NIỀM TIN CỦA NHÀ ĐẦU TƯ (hay KỲ VỌNG CỦA NHÀ ĐẦU TƯ) về tương
lai của Cty mà họ đang và sẽ đầu tư. Giá chứng khoán có thể bị giảm nếu nhà đầu tư (tiềm năng
hoặc đang nắm giữ cổ phiếu) cảm thấy có những mối lo lắng về năng lực lãnh đạo của Cty, về
những thông tin không tích cực về Cty vừa mới được công bố, về sự thay đổi trong các văn bản
luật và chính sách thương mại. Và tất nhiên, yếu tố thứ ba, là có rất nhiều nhà đầu tư đang nắm
giữ chứng khoán sẵn sàng bán đi những chứng khoán rất có giá trị của mình để dành tiền mua
sắm những cơ ngơi và phương tiện phục vụ cho cuộc sống. Tất cả những yếu tố này luôn tạo
ra những dòng chảy thông tin vô cùng ồn ào và hỗn độn trên thị trường chứng khoán từ khoảnh
khắc này đến khoảnh khắc khác, tạo nên cảm nhận về hình ảnh của các Cty trên thị trường
chứng khoán trong kỳ vọng của các nhà đầu tư hiện hữu hoặc tiềm năng, hoặc là kỳ vọng tích
cực, hoặc là tiêu cực, hoặc là bàng quan. Trên thị trường chứng khoán, nếu một Cty nào đó bị
kỳ vọng là sẽ giảm giá trị trong tương lai (tức là nhà đầu tư cho rằng trong tương lai gần giá cổ
phiếu của Cty có thể giảm), thì Cty đó nhiều khả năng sẽ mất đi các nhà đầu tư vì TÂM LÝ
ĐÁM ĐÔNG ảm đạm sẽ dẫn đến việc các nhà đầu tư BÁN THÁO cổ phiếu của Cty, dẫn đến
kết cục giảm sút GIÁ TRỊ THỰC CỦA CTY.
Niềm tin của nhà đầu tư vào thị trường (có thể lạc quan, bi quan, hoặc bàng quan – Bàng quan
tức là không lạc quan, mà cũng chẳng bi quan) có một sức mạnh ghê gớm trong việc tác động
đến kết cục của thị trường. Niềm tin ấy có thể tạo ra sự tăng trưởng về giá chứng khoán và
KHỐI LƯỢNG CỔ PHIẾU GIAO DỊCH rất ấn tượng, tăng đến mức độ quá nhanh, quá nóng,
khó tưởng tượng rằng đó là sự thật, được gọi là BONG BÓNG CHỨNG KHOÁN (hoặc BONG
BÓNG TĂNG TRƯỞNG, hoặc BONG BÓNG KINH TẾ); hoặc niềm tin ấy khi đảo chiều thì
nó cũng có thể tạo ra các cuộc KHỦNG HOẢNG TÀI CHÍNH (khi mà các quả bong bóng kia vỡ ra).
Cuộc khủng khoảng tài chính toàn cầu diễn ra vào các năm 2008 – 2011/2012 là một ví dụ điển
hình về việc lòng tin của nhà đầu tư có thể tạo ra bong bóng tăng trưởng và rồi cũng chính nó
tạo ra khủng hoảng tài chính. Đầu tiên, niềm tin vào sự sôi động tích cực của thị trường bất
động sản đã khiến cho rất nhiều các nhà đầu tư lao vào các Cty bất động sản (kể cả đầu tư kinh
doanh bất động sản, lẫn đầu tư vào chứng khoán bất động sản). Các ngân hàng cũng ùa theo
tâm lý đám đông về tiềm năng phát triển diệu kỳ của thị trường bất động sản, và vì thế họ liên
tiếp ký mới các hợp đồng cho vay vốn đối với những ai đầu tư vào bất động sản và cổ phiếu
bất động sản. Cứ như thế và như thế, có nhiều lúc số hợp đồng tín dụng và giấy tờ chứng nhận
về bất động sản, chứng khoán cầm cố còn nhiều hơn cả số tờ giấy tiền có trong các ngân hàng.
Tất nhiên là trên đà đang ăn nên làm ra, các lĩnh vực sản xuất kinh doanh khác của đời sống 1 lOMoAR cPSD| 48599919
cũng phát triển theo guồng xoáy của phát triển nóng. Ai cũng thấy việc kiếm tiền dễ hơn bao
giờ hết. Nhưng điểm chết là ở chỗ, không có nhu cầu thực sự cho các giao dịch bất động sản.
Cụ thể số người mua bất động sản để sử dụng là thấp hơn rất nhiều so với những gì đang diễn
biến trên thị trường bất động sản (chủ yếu là do nhà đầu tư kinh doanh mua đi bán lại), và trên
thị trường chứng khoán bất động sản (do họ cùng nhau vẽ lên viễn cảnh tốt đẹp của thị trường bất động sản).
Ở một thời điểm nào đó của cuộc khủng hoảng tài chính trong năm, người dân đến ngân hàng
để thực hiện các giao dịch rút tiền hoặc chuyển tiền và họ tá hỏa một điều rằng các ngân hàng
đang thiếu tiền mặt, tức là THIẾU THANH KHOẢN. Sự thật đó đã loang ra ngày càng rộng
trên thị trường và ngày càng nhiều hơn những người dân Mỹ muốn đến ngân hàng để rút hoặc
để ý đến những đồng tiền tiết kiệm của mình. Cứ thế, cứ thế, và cứ thế, áp lực phải có tiền mặt
của các ngân hàng để đáp ứng nhu cầu rút tiền ra của dân chúng ngày càng tăng lên. Và trên
thực tế, lúc đó các ngân hàng đúng là không có tiền mặt. Họ đã làm cách nào? Tất nhiên rồi,
họ sẽ gõ đầu những người đã vay tiền để đầu tư vào bất động sản. Các nhà đầu tư, để có thể có
tiền trả ngân hàng, không còn cách nào khác phải giao bán các hạng mục bất động sản mà mình
đã hòng tích trữ kiếm lời. Nhưng, thật trớ trêu, trên thị trường chẳng có mấy ai đang có nhu
cầu thuê mua bất động sản để sử dụng. Không phải một vài nhà đầu tư đã phải đối mặt với tình
cảnh ấy, mà là hàng trăm, hàng ngàn, hàng trăm ngàn, thậm trí hàng nhiều nhiều trăm ngàn
những nhà đầu tư bất động sản, các công ty bất động sản ở Mỹ và trên thế giới đã đều đang đối
mặt với một sự thật là họ không thể bán các hạng mục bất động sản mà mình đã mua để đổi lấy
tiền mặt. Nói một cách chuyên môn là BẤT ĐỘNG SẢN KHÔNG THỂ THANH KHOẢN
được vào thời điểm đó, có nghĩa là người ta không thể hoặc rất khó để bán bất động sản để lấy
tiền mặt. Kết quả là họ giảm giá bất động sản, giảm, giảm, và giảm, giảm một cách chứa chan
và đau xót, đau xót hơn tất cả những gì đau xót trong cuộc đời của nhiều nhà đầu tư. Các ngân
hàng cho vay cầm cố bất động sản, chứng khoán bất động sản, vì áp lực thanh khoản, cũng bán
bất động sản, bán chứng khoán bất động sản đi, hòng để lấy lại tiền mặt. Nhưng than ôi, họ
cũng đối mặt với tình trạng chung là chẳng hai muốn mua bất động sản trong tình cảnh đang
có một áng mây đen, cực đen lơ lửng trên đầu như vậy. Và rồi kết cục là họ phải bán những
căn nhà, những hợp đồng bất động sản với giá khoảng 10,000 đô la, và đôi khi còn thấp hơn
nữa, nhưng cũng không ai tin mà mua. Trong bối cảnh ấy, nhiều ông lớn đã chính thức công
bố tình trạng phá sản. Lehman Brothers là một ví dụ điển hình.
Chính vì sự bất định khó nắm bắt của thị trường chứng khoán, và tất nhiên sự bất định ấy được
tạo bởi các yếu tố cũng khó được nắm bắt như vừa nói (trong kinh tế người ta hay gọi là BIẾN
SỐ KINH TẾ) nên phần lớn các chuyên gia đầu tư chứng khoán khuyên nhà đầu tư nên quan
tâm đến ĐẦU TƯ CHỨNG KHOÁN TRONG DÀI HẠN. Tức là, người ta khuyên nhà đầu tư
nên mua một số chứng khoán nào đó và để đó trong vòng vài năm, 10 năm, hay thậm trí là 20
năm. Warren Buffet là một ví dụ về việc thường mua và nắm giữ cổ phiếu trong một thời gian
rất dài, chứ không như phần đa số những nhà đầu tư chứng khoán ở Việt Nam, chỉ tính ăn
chênh lệch giá trong mỗi phiên giao dịch, trong một tuần, một vài tuần. Kiểu đầu tư ngắn hạn
như vậy được gọi là ĐẦU TƯ LƯỚT SÓNG. Khi đầu tư lướt sóng thì nhà đầu tư thực chất là
đang coi thị trường chứng khoán giống như một trò chơi cờ bạc là chính, chứ không mấy nhìn
vào triển vọng trong tương lai dài của Cty mà họ mua chứng khóa của nó. 2 lOMoAR cPSD| 48599919
Cách lướt sóng này rất rủi ro và chịu ảnh hưởng nhiều bởi các thông tin lá cải tào phào trên thị
trường, và đôi khi, nếu thể chế thị trường chưa được khá minh bạch và hiệu quả thì nhà đầu tư
còn có thể phải đối mặt với các chiến thuật làm giá vô đạo đức của các nhóm đầu tư thiếu lương tri.
Ngày nay, các chuyên gia tài chính và công nghệ thông tin đã kết hợp với nhau để tạo ra các
công cụ và hệ thống để có thể dự đoán và nắm bắt được xu thế giá của thị trường chứng khoán
một cách khá chắc chắn. Các chuyên gia như vậy thường tự mình hoặc hợp lại cùng nhau lập
các Cty đầu tư lớn, chẳng hạn các QUỸ TƯƠNG HỖ để huy động vốn từ những người có tiền
đang muốn tìm kiếm cơ hội đầu tư, rồi dùng tiền ấy đầu tư vào một nhóm các cổ phiếu nào đó
trên thị trường. Các nhóm cổ phiếu được các quỹ tương hỗ chọn thường có xu hướng hỗ trợ
lẫn nhau trong việc hạn chế những rủi ro giá chứng khoán đi xuống. Một nhóm các chứng
khoán như vậy người ta gọi là DANH MỤC ĐẦU TƯ và việc lựa chọn, thay đổi, quyết định
về các danh mục như vậy người ta gọi là QUẢN LÝ DANH MỤC ĐẦU TƯ.
Thị trường tài chính (chẳng hạn hãy cứ hiểu nó là thị trường chứng khoán đi đã) ngày càng
phát triển mạnh hơn, với sự ra đời của các công cụ mới hơn (hãy tạm hiểu công cụ là các cổ
phiếu đi đã) và các kiểu tổ chức mới hơn (hãy tạm hiểu các kiểu tổ chức như kiểu các quỹ
tương hỗ đi đã). Các kiểu tổ chức đó gọi là CÁC ĐỊNH CHẾ TÀI CHÍNH. Cùng với hệ thống
luật pháp, các quy định cụ thể của các thị trường tài chính, và các loại công cụ được phát triển
một cách ngày càng đa dạng và thông minh, cơ hội đầu tư kiếm lợi một cách ngày càng an toàn
hơn cho những ai có tiền nhàn rỗi sẽ càng lớn hơn. Việc kiếm tiền, nhờ vào thị trường tài chính
như thế, không chỉ còn là cơ hội của riêng những người có nhiều tiền, mà là của tất mọi người
có hứng thú với thị trường tài chính. CÂU HỎI
Có nhiều yếu tốt trực tiếp hoặc gián tiếp ảnh Giá nguyên liệu là yêếu tốế duy nhấết
ảnh hưởng đến sự lên xuống của cầu và giá hưởng đêến giá chứng khoán chứng khoán a/ Đúng b/ Sai
Có nhiều yếu tốt trực tiếp hoặc gián tiếp ảnh Giá cổ phiêếu của một Cty cà phê có thể chịu
hưởng đến sự lên xuống của cầu và giá ảnh hưởng bởi:
chứng khoán.... Các Cty, như trường hợp
a/ Sự biến động của giá cả các nguyên liệu
một Cty cà phê, luôn không tránh khỏi sự và nguồn lực đầu vào cho sản xuất ảnh
hưởng của các áp lực đến từ thị trường,
b/ Sự thay đổi của khoa học công nghệ
chẳng hạn như sự biến động của giá cả các trong sản xuất, chế biến, thiết kế sản phẩm
nguyên liệu và nguồn lực đầu vào cho sản c/ Sự thay đổi của giá cả thuê mướn nhân
xuất (giá cà phê hạt), sự thay đổi của khoa công và người làm học công nghệ (trong chế biến, chiết xuất,
d/ Tấết cả các yếếu tốế trến thiết kế sản phẩm,..), và sự thay đổi
của giá cả thuê mướn nhân công và người làm.
Thứ hai là NIỀM TIN CỦA NHÀ ĐẦU TƯ Niêềm tn của nhà đấều tư têềm năng vào một
(hay KỲ VỌNG CỦA NHÀ ĐẦU TƯ) về Cty sẽẽ giảm sút trong trường hợp:
tương lai của Cty mà họ đang và sẽ đầu tư. a/ Họ có những mối lo lắng về năng lực Giá
chứng khoán có thể bị giảm nếu nhà lãnh đạo của Cty;
đầu tư (tiềm năng hoặc đang nắm giữ cổ
b/ Những thông tin không tích cực về Cty 3 lOMoAR cPSD| 48599919
phiếu) cảm thấy có những mối lo lắng về vừa mới được công bố, c/ Có sự thay đổi
năng lực lãnh đạo của Cty, về những thông
trong các văn bản luật và chính sách thương
tin không tích cực về Cty vừa mới được
mại theo hướng không thuận lợi cho Cty d/
công bố, về sự thay đổi trong các văn bản
Tấết cả những yếếu tốế trến
luật và chính sách thương mại.
Niềm tin của nhà đầu tư vào thị trường (có
TRƯỞNG, hoặc BONG BÓNG KINH
thể lạc quan, bi quan, hoặc bàng quan –
TẾ); hoặc niềm tin ấy khi đảo chiều thì
Bàng quan tức là không lạc quan, mà cũng
nó cũng có thể tạo ra các cuộc KHỦNG
chẳng bi quan) có một sức mạnh ghê gớm
HOẢNG TÀI CHÍNH (khi mà các quả
trong việc tác động đến kết cục của thị bong bóng kia vỡ ra)
trường. Niềm tin ấy có thể tạo ra sự tăng
Điêều gì có thể trực têếp tạo ra bong
trưởng về giá chứng khoán và KHỐI
bóng chứng khoán và khủng hoảng tài
LƯỢNG CỔ PHIẾU GIAO DỊCH rất ấn chính?
tượng, tăng đến mức độ quá nhanh, quá
nóng, khó tưởng tượng rằng đó là sự thật,
a/ Giá nhà đấết b/ Giá
được gọi là BONG BÓNG CHỨNG
nguyên vật liệu c/ Niếềm
KHOÁN (hoặc BONG BÓNG TĂNG
tn của thị trường
Chính vì sự bất định khó nắm bắt của thị
trường chứng khoán, và tất nhiên sự bất
định ấy được tạo bởi các yếu tố cũng khó
được nắm bắt như vừa nói (trong kinh tế
người ta hay gọi là BIẾN SỐ KINH TẾ)
nên phần lớn các chuyên gia đầu tư chứng
khoán khuyên nhà đầu tư nên quan tâm đến
ĐẦU TƯ CHỨNG KHOÁN TRONG DÀI HẠN
Vì sao mà nhìn chung thì nhà đấều tư
chứng khoán nên sử dụng chiêến thuật đấều tư dài hạn?
a/ Vì các biếến số ếkinh tếế có tác động
đếến thị trường chứng khoán là khó
lường b/ Vì khống thể đấều tư chứng khoán trong ngăến hạn 4