Các yếu tố cấu thành tội phạm - Pháp luật đại cương | Đại học Tôn Đức Thắng

Các yế ếu t u tố ố c c ấu thành t ấ u thành tộ ội ph i ph ạm c ạ m củ ủ a tộ ộ i giế ết ng t ng i ườ (i) M (i) M ặt khách quan c ặ t khách quan c ủa t ủ a tộ ộ i giế ết ng t ng i ườ Hanh vi khách quan c a t ủ ội gi t ng ế i là ườ hành vi dùng m i ọ th đo ủ n ạ nh m làm ằ cho người khác ch m d ấ t ứ cu c s ộ ng.T ố uy nhiên, c n phân bi ầ t v ệ i các tr ớ ng h ườ p: ợ nếu làm ch t ế chính b n
ả thân mình thì bị coi là tự tử ho c ặ tự sát; n u ế vì v t ượ quá gi i ớ h n ạ
phòng v chính đáng mà làm ch ệ t ng ế i khác thì c ườ u thành t ấ i gi ộ t ng ế i do v ườ t ượ quá gi i h ớ n phòng v ạ chính đáng. ệ Hành vi làm ch t ế ng i ườ đ c ượ th c ự hi n ệ thông qua các hình th c ứ hành đ ng ộ ho c ặ không hành đ ng:Hành ộ đ ng ộ thể hi n ệ qua vi c ệ ng i ườ ph m ạ t i ộ đã chủ đ ng ộ th c ự hi n
ệ các hành vi mà pháp lu t ậ không cho phép nh :
ư dùng dao đâm, dùng súng b n, ắ dùng g y
ậ đánh, dùng gạch ném... tác đ ng ộ vào thân th n ể n ạ nhân nh m ằ t c ướ b tính ỏ m ng ạ ng i ườ đó; không hành đ ng ộ là vi c ệ ng i ườ ph m ạ t i ộ không th c ự hi n ệ nghĩa vụ ph i ả làm (ph i ả hành đ ng) ộ đ đ ể m ả b o s ả an toàn ự tính m ng c ạ a ng ủ i ườ khác... nh m ằ gi t ế ng i ườ khác. Thông th ng ườ t i ộ ph m ạ đ c ượ th c ự hi n ệ trong tr ng ườ h p ọ (b ng ằ cách) l i d ợ ng ngh ụ nghi ề p. ệ Hành vi c a ủ ng i ườ ph m ạ t i ộ gi t ế ng i ườ có thể có ho c ặ không s ử d ng ụ vũ khí, hung khí:Không sử d n ụ g vũ khí ho c ặ hung khí là tr ng ườ h p ợ ng i ườ ph m ạ t i ộ chủ y u ế sử d ng ụ sức m nh
ạ cơ thể của mình tác đ ng ộ lên cơ thể c a ủ n n ạ nhân ho c ặ đ y ẩ n n ạ nhân vào đi u ề ki n ệ không thể s ng ố đ c ượ như đ m, ấ đá, bóp c ... ổ ho c ặ dùng các thủ đoạn khác như đ y ẩ xu ng ố sông...; có sử d ng ụ vũ khí, hung khí ho c ặ các tác nhân gây ch t ế ng i ườ khác. Tr ng ườ h p ọ này ng i ườ ph m ạ t i ộ có s ử d ng ụ các công c ụ ph m ạ t i ộ nh : ư Súng, l u ự đ n, ạ bom, mìn, dao, búa, g y ậ g c,... ộ ho c ặ các tác nhân gây ch t ế khác nh thu ư c đ ố c, đi ộ ện ... Hành vi gi t ế ng i ườ đ c ượ thể hi n ệ d i ướ hình th c ứ dùng vũ l c ự ho c ặ không dùng vũ lực: dùng vũ lực là tr ng ườ h p ợ ng i ườ ph m ạ t i ộ đã sử d ng ụ s c ứ m nh ạ v t ậ ch t ấ (có ho c ặ không có công c , ụ ph ng ươ ti n ệ ph m ạ t i) ộ tác đ ng ộ lên thân th ể n n ạ nhân.Vi c ệ dùng vũ l c có th ự đ ể c th ượ hi ể n b ệ ằng các hình th c: tr ứ cti ự p dùng tay ế , chân đ đánh ể đá, bóp c , ổ ...; th c ự hi n ệ gián ti p ế thông qua ph ng ươ ti n ệ v t ậ ch t ấ (có công c , ụ ph ng ươ ti n ệ ph m ạ t i) ộ nh :
ư Dùng dao để đâm, chém, dùng súng b n...;Không ắ dùng
vũ lực nghĩa là dùng các thủ đo n ạ khác mà không s ử d ng ụ s c ứ m nh ạ v t ậ ch t ấ đ ể tác đ ng
ộ lên cơ thể nạn nhân nh : ư Dùng thu c ố đ c ộ để đ u ầ đ c ộ n n ạ nhân, gài b y ẫ đi n ệ đ n ể ạn nhân v ng vào ướ ... H u ậ quả: H u ậ quả do hành vi c a ủ t i ộ ph m ạ gi t ế ng i ườ gây ra là làm ng i ườ khác ch t ế (t c ứ là ch m ấ d t ứ sự s ng
ố của người khác). Tuy nhiên ch ỉc n ầ hành vi mà ng i ườ ph m ạ t i ộ đã th c ự hi n ệ có m c ụ đích làm ch m ấ d t ứ sự s ng ố c a ủ ng i ườ khác (hay làm cho ng i ườ khác ch t) ế thì đ c ượ coi là c u ấ thành t i ộ gi t ế ng i ườ cho dù h u ậ quả ch t ế ng i ườ có x y ả ra hay không. M t ộ số trư ng ờ h p, ợ vi c ệ dùng vũ l c ự không gây ra h u ậ quả tr c ự tiếp làm n n ạ nhân ch t ế mà chỉ có tác d ng ụ đ y ẩ n n ạ nhân vào tình tr ng ạ nguy hi m ể đ n ế tính m ng
ạ và tử vong (như xô n n ạ nhân xu ng ố sông và b ỏ m c ặ cho đ n ch ế t ế ho c đ ặ p n ạ n nhân ra ạ ngoài đư ng đang có nhi ờ u xe ôtô ch ề y d ạ n đ ẫ n b ế xe ị cán ch t... ế ) vẫn ph i ả bị truy c u ứ trách nhi m ệ hình sự về t i ộ gi t ế ng i ườ n u ế ch ng ứ minh đ c ượ người thực hi n ệ hành vi đó có m c ụ đích gi t ế ng i. ườ Đây có th xem ể là h u ậ qu ả gián ti p. ế Thông th ng ườ đ i ố v i ớ tr ng ườ h p ợ gi t ế ng i ườ v i ớ l i ồ cố ý gián ti p ế thì h u ậ quả đế đâu xử lý đế đó (n u ế có h u ậ quả ch t ế ng i ườ thì xử ý t i ộ gi t ế ng i, ườ n u ế n n ạ nhân không ch t ế thì xử lý t i ộ cố ý gây th ng ươ tích). Ví d : ụ A c m ầ l u ự đ n ạ ném vào nhà B, n u ế có ng i ườ ch t ế thì A bị truy c u ứ trách nhi m ệ hình sự về t i ộ gi t ế ng i, ườ n u ế có ng i b ườ th ị ng thì A b ươ truy c ị u v ứ t ề i c ộ ý gây th ố ng tích. ươ M i quan h ố ệ nhân qu : hành vi gi ả t ng ế i ườ luôn có tr c ướ h u ậ qu ch ả t ng ế i ườ (không có trường h p ợ ng c ượ l i ạ h u ậ quả ch t ế ngư i ờ m i ớ th c ự hi n ệ hành vi. Ví d đ ụ âm, chém thử thi mà bi t ế rõ ng i ườ đó đã ch t). ế Hành vi ph i ả ch a ứ đ ng ự kh ả năng gây ra h u ậ quả ch t ế ng i.
ườ Ví dụ: A dùng dao đâm vào cổ B là hành vi ch a ứ đ ng ự kh ả năng gây ch t ế người và nh v ư y
ậ hành của A và cái ch t ế c a ủ B có quan h nhân ệ qu . ả Ng c ượ l i ạ A đánh B b th ị n ươ g, B đ c m ượ i ng ọ i ch ườ đi ở b nh vi ệ n, ệ trong quá trình s ơ c u bác sĩ ứ tiêm nh m ầ thu c, ố B tử vong. Pháp y k t ế lu n ậ n n ạ nhân t vong ử do b s ị c ố thu c. ố M c ặ
dù A có hành vi đánh B và h u qu ậ ch ả t ng ế i đã x ườ y ả ra nh ng ư A không ph m t ạ i gi ộ t ế ng i ườ vì hành vi c a ủ A không có quan h ệ nhân qu ả v i ớ cái ch t ế c a ủ B. Nói cách khác hành vi c a ủ A không ch a đ ứ ng kh ự năng gây ra ch ả t ng ế i. H ườ u qu ậ ả ch t ế ng i ph ườ i ả là k t ế quả c a ủ hành vi gi t ế ng i ườ chứ không ph i ả kết quả c a ủ c a ủ nh ng ữ nguyên nhân khác. (ii) M (ii) Mặ ặt chủ ủ quan c quan c ủa t ủ a tộ ộ i giế ết ng t người ườ Ng i ườ ph m ạ t i ộ giết ng i ườ luôn thực hi n ệ t i ộ ph m ạ này v i ớ l i ỗ cố ý (cố ý tr c ự ti p ế ho c c ặ ý gián ti ố p). ế Gi t ế ng i ườ v i ớ l i ỗ cố ý trực ti p ế là tr ng ườ h p ợ m t ộ ng i ườ nh n ậ th c ứ hành vi c a ủ mình là nguy hi m, ể nh n ậ th c ứ hậu quả ch t ế ngư i ờ sẽ x y ả ra và mong mu n ố cho h u ậ qu ả chết người xảy ra. Gi t ế ng i ườ v i ớ l i ồ cố ý gián ti p ế là tr ng ườ h p ợ m t ộ ng i ườ nh n ậ th c ứ đ c ượ hành vi c a ủ mình là nguy hi m, ể nh n ậ th c ứ đ c ượ h u qu ậ ch ả t ế ng i ườ có th x ể y ả ra, tuy không mong mu n nh ố ưng b m ỏ c cho h ặ u qu ậ x ả y ra. ả (iii) Khách th (iii) Khách thể ể c c ủ a tộ ộ i giế ết ng t ng i ườ Hành vi c a ủ ng i ườ ph m ạ t i ộ gi t ế ng i ườ đã xâm ph m ạ đ n ế tính m ng, ạ s c ứ kh e ỏ c a ủ con ng i. ườ (iv) Ch (iv) Ch ủ thế ế c c ủ a tộ ộ i giế ết ng t ng i ườ Chủ thể của tội gi t ế ng i ườ là chủ thể th n ườ g. Nghĩa là b t ấ kỳ ng i ườ nào t 14 ừ tu i ổ tr ở lên và có năng l c ự trách nhi m ệ hình s đ ự u có ề th tr ể th ở c ể a t ủ i ộ gi t ế ng i.Theo ườ quy định t i ạ Đi u ề 12 c a ủ B ộ lu t ậ hình s , ự thì ng i ườ t ừ đ ủ 14 tu i ổ tr ở lên có năng l c ự trách nhi m ệ hình sự về t i ộ r t ấ nghiêm tr ng ọ do cố ý ho c ặ t i ộ đ c ặ bi t ệ nghiêm tr ng. ọ T 16 tu ừ i tr ổ lên: Ch ở u trách nhi ị m hình s ệ v ự m ề i t ọ i ph ộ m ạ .