Cảm nhận của em về nhân vật Phương Định trong Những ngôi sao xa xôi (Sơ đồ tư duy) Ngữ Văn 8 | Kết nối tri thức

Cảm nhận về 3 cô gái thanh niên xung phong trong Những ngôi sao xa xôi Ngữ Văn 8 | Kết nối tri thức. Tài liệu được biên soạn dưới dạng file PDF bao gồm 58 trang tổng hợp các kiến thức chọn lọc giúp các bạn tham khảo, ôn tập và đạt kết quả cao trong kỳ thi sắp tới. Mời các bạn đón xem!

105 53 lượt tải Tải xuống

Chia sẻ Báo cáo tài liệu

Sơ đồ tư duy cảm nhận về nhân vật Phương Định

Dàn ý Cảm nhận về nhân vật Phương Định

I. Mở bài

● Giới thiệu sơ lược về tác giả Lê Minh Khuê, tác phẩm Những ngôi sao xa

xôi

● Giới thiệu nhân vật Phương Định, nêu cảm nhận chung về nhân vật.

II. Thân bài:

1. Giới thiệu tác phẩm Những ngôi sao xa xôi:

● Tác phẩm nói về 3 cô thanh niên xung phong

● Nhiệm vụ của các cô là phá bom trong thời kì chống Mỹ

● Dù công việc của họ rất khó khăn nguy hiểm nhưng họ vẫn lạc quan và

yêu đời

● Nêu cao tình thần đồng đội và yêu nước

2. Nhân vật Phương Định trong truyện:

a. Trước khi đi làm nhiệm vụ:

● Cô là một cô gái thành phố nhưng mong muốn mặc quân phục vì cho đó

là bộ đồ đẹp nhất

● Cô thuộc rất nhiều bài hát và hay hát

● Cô rất hay mơ mộng và nghĩ vẩn vơ

b. Khi vào quân ngũ:

● Cô làm quen với quân ngũ và và sự căng thẳng hằng ngày

● Cô cho rằng mỗi ngày là một thử thách

● Cô làm công việc của mình một cách thuần thục và nhanh chóng, nhanh

gọn

● Cô không quan tâm đến tính mạng của mình, chỉ nghĩ đến có gỡ được

bom không

c. Tình cảm của cô đối với đồng đội:

● Cô yêu thương Nho

● Dành tình cảm quý mến và tôn trọng chị Thao

● Cô chăm sóc đồng đội rất nhiệt tình và chu đáo

● Cô thích mưa và trở nên trẻ con khi gặp mưa

⇒ Một người sống tình cảm

III. Kết bài: Nêu cảm nghĩ của em về nhân vật Phương Định

● Một cô gái lạc quan yêu đời và yêu nước

● Có tâm hồn trong trắng, hồn nhiên

Cảm nhận về nhân vật Phương Định ngắn gọn

“Cô gái miền quê ra đi cứu nước

Mái tóc xanh xanh tuổi trăng tròn

Bàn tay em phá đá mở đường gian khó phải lùi nhường em tiến bước

Em có nghe tiếng súng nơi tiền phương giục lòng

Miền nam hoa thiết gọi cả nước ta lên đường”

Mỗi lần nghe những lời hát ấy, tôi lại nhớ về hình ảnh nhân vật Phương Định

trong Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê. Một cô gái trẻ với tâm hồn

trong sáng, lạc quan, với tinh thần chiến đấu dũng cảm, hết mình vì đất nước.

Bước ra từ những trang văn của Lê Minh Khuê, Phương Định chính là đại diện

tiêu biểu cho bao thế hệ thanh niên tham gia vào cuộc kháng chiến chống Mỹ

lúc bấy giờ.

Trước hết, Phương Định là một cô gái Hà Nội, rời xa giảng đường, cô xung

phong vào chiến trường tham gia chống giặc. Ở cái tuổi trẻ với nhiều mơ ước và

khát khao cháy bỏng, Định đã chọn cho mình một lối đi trên con đường cứu

nước. Công việc của Phương Định là cùng hai người đồng đội- chị Thao và em

Nho phá bom mìn trên cao điểm ở tuyến đường Trường Sơn. Đó là một công

việc vô cùng vất vả và vô cùng hiểm nguy, họ phải đối mặt với thần Chết bất cứ

khi nào. Sự gian khổ của công việc và cuộc sống một lần nữa cho thấy hiện thức

chiến tranh đầy nghiệt ngã đồng thời sáng ngời lên tinh thần yêu nước, quả cảm

của những cô gái xung phong nói chung và nhân vật Phương Định nói riêng.

Không chỉ dũng cảm và yêu nước, Định còn là một cô gái có tinh thần trách

nhiệm cao trong công việc của mình. Tinh thần đó được thể hiện rõ nét qua một

lần cô nhận nhiệm vụ phá bom trên cao điểm. Sau đợt thả bom liên tiếp của

quân thù, Định chạy lên cao điểm để làm nhiệm vụ, sau khi đo khối lượng đất

đá, họ phát hiện nhiều quả bom chưa nổ. Lúc ấy, không gian vắng lặng, yên tĩnh

đến đáng sợ nhưng cô vẫn quyết tiến đến gần quả bom mà không hề tỏ ra sợ hãi.

Cô cẩn thẩn, tỉ mỉ trong từng hành động “dùng xẻng nhỏ đào đất dưới quả bom”,

thỉnh thoảng cô lại nghe những tiếng động đáng sợ khi lưỡi xẻng vô tình chạm

vào quả bom. Một dấu hiệu chẳng lành dần xuất hiện khi vỏ bom dần nóng lên

nhưng Định vẫn bình tĩnh để đối mặt với kẻ thù vô tri ấy, dù có đôi lúc cô chợt

nghĩ về một cái chết nhưng đó là một cái chết mờ nhạt, cái mà Định quan tâm

nhất lúc này chính là “liệu mìn có nổ không, bom có nổ không?”. Có thể nói, dù

trong bất cứ hoàn cảnh nào, cô gái xung phong ấy vẫn đặt nhiệm vụ của mình

lên hàng đầu, dẫu có thể phải hi sinh chính mạng sống của mình. Bằng tinh thần

và sự quả cảm ấy, Định đã một lần nữa hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, cả Nho,

Thao cùng tất cả những người chiến sĩ đều tự hào về cô gái trẻ đầy nhiệt huyết

và trách nhiệm.

Ấn tượng tiếp theo về nhân vật Phương Định mà Lê Minh Khuê gợi lên cho

người đọc là vẻ đẹp đầy trẻ trung, vừa đầy sức sống lại vừa mang nét đằm thắm,

kiêu kì của người con Hà Nội. Vẻ đẹp ấy được thể hiện qua lời giới thiệu đầy tự

tin của Phương Định: “Tôi là con gái Hà Nội. Nói một cách khiêm tốn, tôi là

một cô gái khá. Hai bím tóc dày, tương đối mềm, một cái cổ cao, kiêu hãnh như

cái đài hoa loa kèn. Còn mắt tôi thì các anh lái xe bảo: “Cô có cái nhìn sao mà

xa xăm!”. Cảm nhận được sự xinh xắn và thú vị từ Định mà những chiến sĩ dù

ngày ngày có thể chào hỏi vẫn nguyện “viết những thư dài gửi đường dây” cho

cô. Phương Định cũng cảm thấy vui và tự hào vì điều ấy, dù rất khâm phục

những chàng trai mang quân phục có ngôi sao trên mũ nhưng cô cũng không hề

“săn sóc, vồn vã”. Định cũng có những sở thích đầy nữ tính như bao cô gái khác,

thích ngắm mình trong gương, thích làm điệu một cách duyên dáng và đầy kiêu

hãnh.

Vào chiến trường, Định mang theo cho mình cả một trái tim quả cảm và một

tâm hồn mơ mộng, lạc quan. Cô mê hát, say mê hát với những bài dân ca trữ

tình, quan họ Bắc Ninh, cô thích Ca- chiu- sa của Hồng quân Liên Xô nữa. Và

thỉnh thoảng, Định lại tự bịa ra những lời để hát. Tiếng hát của Định cũng khiến

chị Thao cảm thấy thú vị, tiếng hát ấy còn mang cả những khát khao, ước mơ

của tuổi trẻ, làm vơi đi những mệt mỏi, áp lực của cuộc sống nơi chiến trường

lửa đạn.

Phương Định cũng là một cô gái sống tình cảm, cô quan tâm đến chị Thao, em

Nho và xem họ như người thân mình vậy. Định lo lắng, chăm sóc cho em Nho

khi Nho bị thương, hát cho chị Thao nghe, và dành sự trân trọng, tin yêu cho

người đồng đội chỉnh chu, bản lĩnh của mình. Sau trận mưa đó bất ngờ, Định

nhớ về gia đình với những kỉ niệm mát lành của quê hương, sau vẻ bản lĩnh can

trường của cô gái trẻ là một trái tim nhạy cảm và tha thiết yêu thương.

Qua nhân vật Phương Định, ta thấy được vẻ đẹp của cô gái tuổi đôi mươi với

sức trẻ căng tràn và lòng yêu nước mãnh liệt. Trong chiến trường bom đạn, cô

gái nhỏ bé ấy như những vì sao xa xôi, lấp lánh, tỏa sáng, vun đắp cho cuộc đời

thêm ý nghĩa. Cô mãi là gương sáng cho bao thế hệ học tập, noi theo.

Cảm nhận về nhân vật Phương Định - Mẫu 1

“Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước

mà lòng phơi phới dậy tương lai”

Một thời mà cả nước lên đường phơi phới bước chân trong cuộc kháng chiến

chống Mĩ cứu nước vĩ đại. Trường Sơn ơi, rầm rập bước quân hành. Hình ảnh

các cô gái thanh niên xung phong trên tuyến đầu lửa đạn đã trở thành đề tài văn

học, nguồn cảm hứng bất tận của các nhà văn, nhà thơ. Đó là hình ảnh những

người lính lái xe trong “Bài thơ tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến Duật

hay những cô gái mở đường trong “Khoảng trời hố bom” của Lâm Thị Mỹ Dạ,..

đó là những con người có tâm hồn trong sáng, giàu mơ mộng, dũng cảm đầy ý

chí chiến đấu. Và thật xót nếu chúng ta không nhắc đến tác phẩm “Những ngôi

sao xa xôi” của Lê Minh Khuê. Nó đã đem đến cho người đọc những cảm xúc

vô cùng mới mẻ về hình ảnh những người nữ thanh niên xung phong trong hoàn

cảnh chiến tranh ác liệt. Họ vừa mang vẻ đẹp của những cô gái tuổi mười tám,

đôi mươi hồn nhiên giàu mộng mơ, lại vừa mang vẻ đẹp của người lính giữa

chiến trường gan dạ, dũng cảm không sợ hi sinh.

Lê Minh Khuê là nữ nhà văn đã từng có năm tháng tuổi trẻ gắn bó với những

con đường Trường Sơn mưa bom, bão đạn, từng chứng kiến, trải qua và chia sẻ

những gian khổ, hi sinh của người lính giữa chiến trường. Bà hay viết về cuộc

sống, chiến đấu của thanh niên xung phong, bộ đội trên đường Trường Sơn. Bởi

vậy truyện của bà diễn tả đầy chân thật và xúc động vô cùng. Truyện ngắn

“Những ngôi sao xa xôi” là một trong những tác phẩm đầu tay của nhà văn,

được viết vào năm 1971 lúc cuộc kháng chiến chống Mỹ đang diễn ra ác liệt.

Tác phẩm là một bức tranh sinh động nói về cuộc kháng chiến với những ngôi

sao sáng ánh sáng của lý tưởng cách mạng. Đó là những cô trinh sát mặt đường

trên tuyến đường Trường Sơn, hình ảnh đẹp, tiêu biểu về thế hệ trẻ Việt Nam.

Truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê có cốt truyện khá đơn

giản. Truyện kể về ba cô thanh niên xung phong tên là Thao, Nho và Phương

Định trong đó Thao là tổ trưởng. Họ làm thành một tổ trinh sát mặt đường trên

cao điểm tại một vùng trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn. Đây là nơi tập

trung nhiều bom đạn và sự nguy hiểm, ác liệt. Mở đầu truyện ngắn, nhà văn Lê

Minh Khuê đã giới thiệu với chúng ta điều kiện sống của ba cô gái trong tổ trinh

sát mặt đường: hoàn cảnh sống và chiến đấu của ba cô gái đặc biệt gian khổ

nguy hiểm và công việc của họ cũng đầy khó khăn hi sinh. Ngay giữa ban ngày,

họ phải phơi mình ra giữa vùng trọng điểm đánh phá bom của máy bay địch thả

xuống. Sau mỗi trận bom họ phải lao ra trọng điểm, đo ước tính khối lượng đất

đá lấp hố bom địch đào xới, đếm bom chưa nổ và phá bom. Đây là công việc

hằng ngày của ba cô gái - một công việc hết sức mạo hiểm, luôn phải đối mặt

với cái chết, luôn căng thẳng thần kinh, đòi hỏi họ phải hết sức dũng cảm và

bình tĩnh. Nhưng với họ công việc nguy hiểm ấy đã trở thành quen thuộc, bình

thường: “Có nơi đâu như thế này không: đất bốc khói, không khí bàng hoàng,

máy bay ầm ì xa dần. Thần kinh căng như dây chão, tim đập bất kể nhịp điệu,

chân chạy mà vẫn biết rằng khắp chung quanh có nhiều quả bom chưa nổ. Có

thể nổ bây giờ, có thể chốc nữa. Nhưng nhất định sẽ nổ... Rồi khi xong việc,

quay lại nhìn cảnh đoạn đường một lần nữa, thở phào chạy về hang.” Cái chết

luôn rình rập, bủa vây từ ba bên bốn bề. Nhiệm vụ của họ thật quan trọng nhưng

cũng đầy gian khổ, hi sinh, phải mạo hiểm với cái chết, luôn căng thẳng thần

kinh, đòi hỏi sự dũng cảm và bình tĩnh hết sức.

Những cô gái làm trinh sát mặt đường ấy, có cùng xuất thân là những cô gái Hà

Nội. Tuy ba cô gái mỗi người có một cá tính và hoàn cảnh riêng khác nhau

nhưng ba cô đều có phẩm chất chung của thanh niên xung phong ở chiến trường,

đó là có tinh thần trách nhiệm cao với nhiệm vụ, không sợ hy sinh, có tình đồng

đội gắn bó. Cũng chính vì hoàn cảnh sống gian khổ ấy ta mới thấy được rõ

những phẩm chất đáng quý của các cô gái. Các cô gái thanh niên xung phong

trong “Những ngôi sao xa xôi” là những người có lòng yêu nước sâu sắc, có lí

tưởng cao đẹp, sống, cống hiến tuổi thanh xuân của mình cho đất nước. Họ đi

theo tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc mà phải tạm xa gia đình mà cái chết có

thể đến bất cứ lúc nào, sự sống rất mỏng manh có thể bị đứt gãy lúc nào không

hay. Họ xung phong ra chiến trường phá bom, nối liền mạch giao thông để bộ

đội ta tiếp tế lương thực tải đạn ra chiến trường. Mặc dù còn rất trẻ, luôn phải

đối mặt với bom rơi, đạn nổ. Có những lúc họ nghĩ đến cái chết khi nguy hiểm

kề bên, nhưng điều ấy chỉ thoáng qua rất mờ nhạt nhường chỗ cho ý nghĩ làm

thế nào để những quả bom kia phải nổ. Đặt nhiệm vụ lên trên cả tính mạng

chiến đấu hi sinh vì nghĩa lớn. Có lệnh là lên đường bất kể trong tình huống nào.

Họ làm việc một cách tự nguyện, luôn nhận khó khăn, nguy hiểm về mình: “Tôi

một quả bom trên đồi. Nho hai quả dưới lòng đường. Chị Thao một quả dưới cái

chân hầm ba – ri – e cũ”. Họ sẵn sàng nhận việc phá bom mà không cần sự trợ

giúp của đơn vị, dám đối mặt với thần chết mà không hề run sợ. Sau mỗi đợt

bom đánh họ lại lao lên mặt đường làm nhiệm vụ. Không biết bao nhiêu lần họ

bị bom vùi từ cõi chết trở về, họ tự vẽ chân dung ngộ nghĩnh của mình để vui

cười: “Có khi bò trên cao điểm về chỉ thấy hai con mắt lấp lánh. Cười thì hàm

răng loá lên khuôn mặt nhem nhuốc. Những lúc đó, chúng tôi gọi nhau là

“những con quỷ mắt đen””. Hình ảnh này làm ta liên tưởng đến đến câu thơ của

Phạm Tiến Duật: “Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha”, hay là sự ngỡ ngàng trong

câu thơ của nhà thơ Tố Hữu:

Ơi này anh xung phong

Ơi này o du kích

Có nghe thấy gì không

Chuyện chi mà rúc rích.

Đó là tinh thần ngạo nghễ trước chiến trường đầy khói lửa. Chúng ta cảm kích

cốt cách kiên cường, lòng lạc quan chiến đấu của họ. Trong ba người thì hai

người đã từng bị thương đó là Nho và Phương Định. Họ nói về cái chết nhẹ

nhàng. Để rồi sau mỗi trận bom vượt qua cái chết họ lại hát say sưa những bài

hát tươi vui.

Ở những cô gái ấy còn có tình đồng đội gắn bó, thân thiết: hiểu được tính tình,

sở thích của nhau, quan tâm chăm sóc nhau rất chu đáo. Phương Định bồn chồn,

lo lắng khi chờ chị Thao và Nho đi trinh sát trên cao điểm. Khi Nho bị thương,

Phương Định và chị Thao đã lo lắng, băng bó chăm sóc Nho cẩn thận với niềm

xót xa như chị em ruột thịt và cảm thấy “đau hơn người bị thương”. Cũng giống

như hai người đồng đội của mình, Phương Định yêu mến những người đồng đội

trong tổ và cả đơn vị của mình. Đặc biệt, cô dành tình yêu và niềm cảm phục

cho tất cả những người chiến sĩ mà hằng đêm cô gặp trên trọng điểm của con

đường vào mặt trận. Có thể nói, giữa nơi cái sống cận kề cái chết, sự yêu

thương, đùm bọc nhau giữa những cô gái thanh niên xung phong thật không gì

sánh nổi. Chính tình đồng đội sâu nặng đã giúp cho những con người giản dị,

bình thường vượt lên đạn bom của kẻ thù. Lê Minh Khuê đã miêu tả chân thật

cụ thể đến từng chi tiết khi tạo nên sức gợi tả trong từng câu, từng chữ về cảm

giác căng thăng, sắc nhọn rợn người khi kề cận cái chết “Thỉnh thoảng lưỡi

xẻng chạm vào quả bom. Một tiếng động sắc đến gai người cứa vào da thịt tôi.

Tôi rùng mình và thấy tại sao mình làm quá chậm. Nhanh lên một tí! Vỏ quả

bom đang nóng. Một dấu hiệu chẳng lành”. Tiếp đó là cảm giác căng thẳng chờ

đợi tiếng nổ của quả bom. Sự khốc liệt của chiến tranh đã tôi luyện tâm hồn vốn

nhạy cảm yếu đuối thành bản lĩnh kiên cường của người anh hùng cách mạng.

Bên cạnh lý tưởng cùng tinh thần chiến đấu quả cảm họ còn có những nét tính

cách chung của các cô gái trẻ là dễ xúc cảm, nhiều ước mơ, hay mơ mộng, dễ

vui mà cũng dễ trầm tư và thích làm đẹp cho cuộc sống của mình dù đang sống

ở chiến trường. Cụ thể là chị Thao rất thích chép bài hát, chép cả lời hát bịa của

Phương Định. Còn Nho thích thêu thùa và Phương Định, những lúc rảnh rỗi lại

thích ngắm mình trong gương hay ngồi bó gối mơ màng. Đó là nét đẹp lãng

mạn trong khói lửa chiến tranh, là sức sống dâng tràn mặc mưa bom bão đạn

như Bùi Minh Quốc cũng từng viết:

“Trong một góc vườn cháy khét lửa napan

Em sửng sốt gặp một nhành hoa cúc

Và em gọi đó là hạnh phúc.”

(Bài thơ về hạnh phúc)

Nho, Thao, Phương Định sống trong một tập thể, họ hết sức gắn bó yêu thương

nhau, nhưng ba cô gái vẫn có những nét tính cách riêng không ai giống ai. Chị

Thao thì ít nhiều từng trải hơn, không dễ dàng hồn nhiên, mơ mộng và dự tính

tương lai có vẻ thiết thực hơn nhưng cũng không thiếu những khát khao và rung

động của tuổi trẻ. “Áo lót của chị cái nào cũng thêu chỉ màu”. Chị lại hay tỉa đôi

lông mày của mình, tỉa nhỏ như cái tăm. Nhưng trong công việc, ai cũng gờm

chị. Chị chiến đấu rất dũng cảm, bình tĩnh nhưng lại rất sợ khi nhìn thấy máu

chảy và sợ cả vắt nữa. Ở chị, ta cảm nhận được vẻ của một người chị, một người

chị nông thôn, đầy tinh thần trách nhiệm, dám quyết đoán, biết hi sinh và

nhường nhịn, biết vượt lên chính mình để tỏ ra mạnh mẽ làm chỗ dựa cho hai

người đồng đội nhỏ tuổi hơn. Còn Nho là người nhỏ tuổi nhất, tính cô lại càng

trẻ con. Nho thích mút kẹo. Hàng ngày cô được cưng chiều và luôn nhận phần

việc nhẹ hơn. Nhưng không phải vì thế mà cô ỷ lại công việc cho Thao và

Phương Định. Cô vẫn dũng cảm, cứng rắn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của

mình. Phương Định là nhân vật chính của truyện được Lê Minh Khuê tập trung

ngòi bút để miêu tả. Cô vốn là con gái Hà Nội vào chiến trường. Cô có thời học

sinh nhạy cảm và hồn nhiên vô tư bên người mẹ, thích mơ mộng và hay sống

với những kỷ niệm của tuổi thiếu nữ vô tư về gia đình và về thành phố trào lên

và xoáy mạnh như sống trong tâm trí cô gái. Cô có một căn buồng nhỏ ở một

đường phố yên tĩnh của thủ đô trong những ngày thanh bình trước chiến tranh.

Những kỉ niệm ấy, luôn sống trong lòng cô ngay giữa chiến trường dữ dội. Nó

vừa là niềm khát khao, vừa là dòng suối làm dịu mát tâm hồn cô trong hoàn

cảnh căng thẳng, khốc liệt của chiến tranh. Mỗi người có một cá tính riêng

nhưng ở họ đều ngời sáng vẻ đẹp của chủ nghĩa anh hùng Việt Nam, của tuổi trẻ

Việt Nam. Viết về ba cô thanh niên xung phong, Lê Minh Khuê đã không tô vẽ,

không mĩ lệ mà miêu tả hết sức cụ thể, chân thực bằng cách cá thể hóa nhân vật

với những hình ảnh rất đời thường. Họ đã từ cuộc đời bước vào trang sách, trở

thành những anh hùng –những ngôi sao trên bầu trời Trường Sơn.Hình ảnh họ

khiến ta nhớ đến ý thơ của Lâm Thị Mĩ Dạ trong “Khoảng trời hố bom”:

Đêm đêm tâm hồn em tỏa sáng

Những vì sao ngời chói lung linh.

Lê Minh Khuê đã tỏ ra rất sắc sảo trong việc thể hiện khung cảnh và không khí

sôi sục ở một trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn bằng một vài nét điển

hình. Thành công hơn cả là nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật. Bằng cách để

cho Phương Định đứng ra kể chuyện, tác giả đã phản ánh một cách tự nhiên và

tinh tế tâm trạng của những cô gái ở chiến trường, luôn đối mặt với cái chết mà

vẫn sống hồn nhiên, lạc quan và không kém phần lãng mạn. Chiến tranh làm

cho họ dày dặn và cứng cỏi hơn, nhưng vẫn không thể làm mất đi nét hồn nhiên,

trong sáng của tuổi trẻ. Ngôi kể này tạo điều kiện thuận lợi để tác giả tập trung

miêu tả thế giới tâm hồn của nhân vật hiện lên phong phú, đậm nét.

Khép lại “Những ngôi sao xa xôi” Lê Minh Khuê đã làm nổi bật lên chủ nghĩa

anh hùng và vẻ đẹp tâm hồn của thế hệ trẻ Việt Nam trong hoàn cảnh chiến

tranh. Mạnh mẽ, dũng cảm, bất khuất trong chiến đấu hồn nhiên trong cuộc

sống. Hình ảnh ba cô gái phá bom với những cống hiến thầm lặng đã đi vào

lòng người. đọc xong câu chuyện, chúng ta nhất là những thế hệ trẻ mới thấy

được vai trò, trách nhiệm của mình trong công cuộc xây dựng bảo vệ Tổ quốc

quan trọng biết nhường nào! Chiến tranh đã đi qua nhưng vẫn còn đó một con

đường Trường Sơn, thấp thoáng bức chân dung về hình ảnh nữ thanh niên xung

phong thời chống Mỹ. Hình ảnh của họ mãi là niềm tự hào vô bờ bến đối với

thế hệ trẻ ngày nay sống sao cho xứng đáng với thế hệ đi trước. Nhà thơ Tố Hữu

đã từng viết:

Yêu biết mấy, những con người đi tới

Hai cánh tay như hai cánh bay lên

Ngực dám đón những phong ba dữ dội

Chân đạp bùn không sợ các loài sên!

Cảm nhận về nhân vật Phương Định - Mẫu 2

Lê Minh Khuê là nhà văn trưởng thành trong thời kì kháng chiến chống Mỹ.

Một trong những truyện ngắn tiêu biểu của bà là “Những ngôi sao xa xôi”, trong

đó nhân vật Phương Định – cô gái mang vẻ đẹp của thế hệ thanh niên xung

phong dũng cảm, ngoan cường cùng vẻ đẹp tâm hồn trân quý trong cuộc đấu

tranh bất khuất của dân tộc.

Phương Định có một ngoại hình trẻ trung, xinh đẹp của tuổi mới lớn gây thiện

cảm cho mọi người ngay từ lần gặp đầu tiên. Ở tuổi mới lớn, cô chăm chút và

để ý đến ngoại hình của mình và cũng khá nhạy cảm tự đánh giá: “Tôi là con

gái Hà Nội. Nói một cách khiêm tốn, tôi là một cô gái khá. Hai bím tóc dày,

tương đối mềm, một cái cổ cao, kiêu hãnh như đài hoa loa kèn. Còn mắt tôi thì

các lái xe bảo: Cô có cái nhìn sao mà xa xăm”. Phương Định tự hào vì vẻ đẹp ấy

đã hấp dẫn bao chàng trai: các anh pháo thủ, nhưng cô vẫn chưa dành tình cảm

cho ai. Những kỉ niệm về ngày tháng yên bình sống cùng mẹ trên đường phố Hà

Nội yên tĩnh luôn sống lại trong cô giữa chiến trường dữ dội như một niềm khao

khát, động lực động viên cô dũng cảm làm việc giữa chiến trường khốc liệt. Có

thể nói, Phương Định dù vào chiến trường đã ba năm nhưng vẫn giữ được nét

tươi tắn hồn nhiên, nhạy cảm và những mơ ước tương lai của người con gái Hà

Nội.

Ở Phương Định còn có một mặt tính cách khác, đó là sự dũng cảm bình tĩnh đối

mặt và vươn lên mọi khó khăn nguy hiểm. Cô là một trong ba cô gái thuộc tổ

trinh sát mặt đường. Các cô gái cùng sống và chiến đấu trên một cao điểm giữa

một vùng trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn. Nhiệm vụ của các cô là

đánh phá máy bay địch, sau mỗi trận bom, cô cùng đồng đội phải lao ra trọng

điểm, đo và ước tính khối lượng đất đá bị bom địch đào xới, đếm những quả

bom chưa nổ và dùng những khối thuốc nổ để phá. Đó là công việc mạo hiểm

không hề thích hợp với một cô gái trẻ khi mà cái chết luôn gần kề và có thể xảy

đến bất cứ lúc nào. Tính chất của công việc quan trọng và nguy hiểm đồng

nghĩa với áp lực cũng luôn tăng cao khiến thần kinh vô cùng căng thẳng. Để

hoàn thành tốt nhiệm vụ, Phương Định phải bình tĩnh và ung dung một cách lạ

thường trong mọi hoàn cảnh. Nhìn cô gái xinh xắn nhỏ nhắn ấy có ai tưởng

tượng được công việc bình thường hàng ngày của cô là đối diện với tử thần để

góp sức vào cuộc kháng chiến của dân tộc.

Tuy vậy sâu thẳm trong con người Phương Định vẫn còn vương chút gì mềm

yếu của một người con gái. Công việc nguy hiểm làm nhiều thành quen, thậm

chí một ngày có thể phải phá tới năm quả bom nhưng mỗi lần thực hiện với

Phương Định vẫn là một sự thử thách tột độ. Lòng dũng cảm ở cô như được

kích thích bởi lòng tự trọng khi thực hiện công việc căng thẳng luôn đi kèm là

ánh mắt dõi theo của các anh cao xạ. Giây phút đối mặt sinh tử cảm giác của

con người cũng trở nên nhạy bén và sắc nhọn hơn:”Thỉnh thoảng lưỡi xẻng

chạm vào quả bom. Một tiếng động sắc đến gai người cứa vào da thịt tôi. Vỏ

quả bom nóng. Một dấu hiệu chẳng lành”.

Phương Định rất giàu tình cảm với đồng chí, đồng đội, quê hương và luôn yêu

mến mọi người. Cô chân thành cảm phục tất cả những người chiến sĩ mà hằng

đêm cô gặp trên trọng điểm của những con đường vào mặt trận. Cô lo lắng, sốt

ruột khi đồng đội lên cao điểm chưa về. Cô yêu thương bạn bè như những người

chị em và gắn bó hàng ngày với họ. Cô phát hiện ra vẻ đẹp dễ thương của Nho

“nhẹ, mát như một que kem trắng”. Cô hiểu những sở thích và tâm trạng của chị

Thao. Chỉ có tâm hồn tinh tế và sự yêu thương gắn bó chân thành mới có thể

nhìn ra những vẻ đẹp và tâm trạng thầm kín ấy của người bạn, người đồng đội

của Phương Định.

Hình ảnh cô thanh niên xung phong trên tuyến đường huyết mạch Trường Sơn

những ngày kháng chiến chống Mỹ Phương Định tiêu biểu cho thế hệ trẻ Việt

Nam cống hiến và hy sinh cho đất nước trong những năm tháng hào hùng. Họ

sẵn sàng hiến dâng trọn vẹn cho Tổ quốc những gì quý giá nhất mà không tiếc

tuổi thanh xuân, không tiếc hy sinh bản thân mình. Qua nhân vật Phương Định

ta thêm yêu mến và cảm phục hơn những thế hệ trẻ Việt Nam với tinh thần quật

cường bất khuất ấy để ngày nay tiếp nối, noi gương và tiếp tục viết nên những

trang sử hào hùng của dân tộc.

Lê Minh Khuê qua “Những ngôi sao xa xôi” đã miêu tả một cách chân thực nội

tâm nhân vật Phương Định, qua đó khắc họa nên một thế giới nội tâm sinh động

cùng những đức tính cao quý tiêu biểu cho thế hệ trẻ trong thời kì kháng chiến

thông qua hình tượng người con gái xinh xắn và luôn lạc quan yêu đời. Phương

Định đã mang đến cho người đọc vô vàn cảm xúc và đánh thức tình yêu quê

hương đất nước trong mỗi con người.

Cảm nhận về nhân vật Phương Định - Mẫu 3

Lê Minh Khuê là nhà văn có sở trường về truyện ngắn trong những năm chiến

tranh kháng chiến chống Mĩ. Truyện của bà đều viết về cuộc sống chiến đấu của

thanh niên xung phong và bộ đội trên tuyến đường Trường Sơn năm 1971, trong

lúc kháng chiến chống Mĩ dân tộc đang diễn ra ác liệt thì truyện ngắn Những

ngôi sao xa xôi ra đời. Trong truyện có những câu truyện chiến công hàng ngày,

về sự dũng cảm hi sinh của những người trẻ tuổi trên đường Trường Sơn. Đó là

vẻ đẹp ba cô gái thanh niên xung phong và nổi bật nhất là Phương Định nhân

vật kể chuyện.

Phương Định nhân vật xưng tôi người kể truyện lựa chọn cách trần thuật ấy là

chủ định của nhà văn, mọi hình ảnh sự kiện nhân vật nơi trọng điểm ác liệt này

được tái hiện bởi cái nhìn, thái độ chính người trong cuộc có điều kiện đi vào

thế giới nội tâm bộc lộ tâm tư suy nghĩ của nhân vật, một cốt truyện tâm lí.

Ngôn ngữ giọng điệu phù hợp với nhân vật. Phương Định là nữ sinh thủ đô vào

chiến trường cô mang theo sự vô tư hồn nhiên khi đón nhận trận mưa đá ngắn

ngủi rồi những kỉ niệm tuổi thơ, nhớ về mẹ ngôi nhà những ngôi sao lớn trên

bầu trời thành phố, nó vừa là niềm khao khát vừa làm dịu mát tâm hồn giữa

khoảnh khắc căng thẳng khốc liệt của chiến trường.

Phương Định một cô gái mộng mơ hồn nhiên, trong sáng, yêu đời. Phương Định

thích ca hát, cô đem cả lòng say mê vào chiến trường, cô thích hát những hành

khúc bộ đội, những bài quan họ, say mê đến nỗi chỉ cần thuộc nhạc thôi là có

thể bịa ra lời mà hát. Tiếng hát cất lên sống với phút giây bình yên đó là tinh

thần lạc quan yêu đời cao cả của nữ thanh niên xung phong chống Mĩ. Cô gái có

hình thức đẹp Phương Định không tự nói nhiều về mình nhưng chỉ qua mấy lời

tự kể 2 bím tóc dày tương đối mềm, một cái cổ cao kiêu hãnh như đài hoa… Cô

có cái nhìn sao mà xa xăm là người được các anh chiến sĩ quan tâm nhiều nhất

nhưng Phương Định thường đứng xa nhìn đi nơi khác, nhưng trong lòng luôn

yêu quí và thấy những người đẹp nhất, thông minh nhất là những người mặc

quân phục có ngôi sao trên mũ. Điều đó khẳng định Phương Định là cô gái hồn

nhiên trong sáng sống có lí tưởng biết đặt nhiệm vụ chung trên tình cảm riêng

tư, sống hòa đồng với đồng đội của mình làm nhiệm vụ phá bom san lấp đảm

bảo thông tuyến đường một công việc mà thần chết luôn chờ trực. Xong Phương

Định không chịu thua kém, luôn hành động chuẩn xác thành thực, bình tĩnh,

dũng cảm mọi ngày phải phá năm quả ít nhất ba quả nổ chậm, mỗi lần phá bom

là cảm giác khác nhau, lúc đầu Phương Định thấy căng thẳng, hồi hộp, thần

kinh căng như chão, tim đập, chân chạy mà biết khắp xung quanh có những quả

bom chưa nổ, có thể bây giờ hoặc chốc nữa. Thần chết có thể đến thăm bất cứ

lúc nào… Mỗi lúc căng thẳng Phương Định lại có cảm giác như có ánh mắt của

các anh cao xa dõi theo mình Phương Định nói " tôi sẽ không đi khom…" Cảm

giác ấy khiến Phương Định trở lên sắc nhọn. Thế rồi nín thở lắng nghe và chờ

thế thôi rất nguy hiểm khi mảnh bom văng tơi.

Qua những chi tiết tái hiện cảnh ấy. Người đọc thấy được sự khốc liệt của chiến

tranh và chính sự khốc liệt ấy đã tô luyện lớp người anh hùng như Phương

Định. Thế hệ trẻ Việt Nam sẽ càng biết ơn các chiến sĩ Trường Sơn, chúng ta

càng ra sức học tập để rèn luyện, tiếp bước các cha anh ta để xây dựng một đất

nước ngày càng phồn vinh và tự chủ. Chúng ta biết ơn cô gái Phương Định và

đồng đội của cô, học tập tinh thần xung quanh, sự quả cảm không sợ hi sinh của

các cô gái ấy vào công cuộc xây dựng đổi mới đất nước hôm nay.

Cảm nhận về nhân vật Phương Định - Mẫu 4

Ôi Tổ quốc, ta yêu như máu thịt

Như mẹ cha ta, như vợ như chồng

Ôi Tổ quốc, nếu cần, ta chết

Cho mỗi ngôi nhà, ngọn núi, con sông.

(Sao chiến thắng, Chế Lan Viên)

Viết về tuyến đường Trường Sơn huyền thoại nối liền Bắc – Nam trong kháng

chiến chống Mĩ không thể thiếu hình ảnh những thanh niên xung phong với

lòng dũng cảm và tình yêu nước mãnh liệt. Hình ảnh của họ đã xuất hiện rất

nhiều trong thơ văn: thơ Phạm Tiến Duật (Trường Sơn Đông - Trường Sơn Tây;

Gửi em, cô gái thanh niên xung phong), Lâm Thị Mỹ Dạ (Khoảng trời hố bom),

Nguyễn Đình Thi (Lá đỏ), truyện ngắn của Đỗ Chu (Ráng đỏ), tiểu thuyết của

Đào Vũ (Con đường mòn ấy)... Đó cũng chính là đề tài gợi nguồn cảm hứng

cho các nhà văn, nhà thơ lúc bấy giờ. Truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi của

Lê Minh Khuê góp thêm những chân dung đẹp, chân thực và sinh động vào loại

hình tượng nhân vật khá quen thuộc ấy của văn học chống Mĩ.

Tác phẩm được sáng tác vào năm 1971, khi cuộc kháng chiến chống Mĩ của dân

tộc diễn ra hết sức ác liệt. Truyện là một bức tranh sinh động về cuộc kháng

chiến với những ngôi sao mà ánh sáng của nó chiếu rọi trong lòng ta – ánh sáng

của chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Với khả năng sáng tạo và xây dựng hình

tượng sống động cùng những tháng ngày lăn lộn nơi chiến trường, Lê Minh

Khuê đã khắc hoạ thành công hình ảnh những cô thanh niên xung phong trên

tuyến đường Trường Sơn với những vẻ đẹp kì diệu của tâm hồn, lòng dũng cảm

và tình đồng đội thân thương. Nổi bật trong tác phẩm là Phương Định - cô trinh

sát mặt đường với những phẩm chất và tính cách đáng yêu, đáng mến.

Phương Định – một cô gái thanh niên xung phong sống cùng đồng đội - Thao,

Nho, trên cao điểm, giữa một vùng trọng điểm ở tuyến đường Trường Sơn.

Công việc của họ tuy vất vả, nguy hiểm nhưng các cô vẫn có những giây phút

hồn nhiên, thơ mộng của tuổi trẻ. Trong một lần phá bom, Nho bị thương,

Phương Định và chị Thao đã chăm sóc rất tận tình. Cũng là lúc có một trận mưa

đá ào xuống, Phương Định được sống lại với niềm vui trẻ thơ và cô nhớ về

thành phố và gia đình.

Ba cô gái có hoàn cảnh sống và chiến đấu rất khó khăn, gian khổ. Họ sống trên

một cao điểm trọng điểm ở tuyến đường Trường Sơn giữa mênh mông khói bụi

và bom đạn huỷ diệt của kẻ thù. Công việc của họ là “đo khối lượng đất lấp vào

hố bom, đếm bom chưa nổ và nếu cần thì phá bom”. Các cô phải đối diện với

thần chết từng phút, từng giờ, “thần kinh căng như chão, tim đập bất chấp cả

nhịp điệu, chân chạy mà vẫn biết rằng khắp chung quanh có nhiều quả bom

chưa nổ”. Trong lúc “đơn vị thường ra đường vào lúc mặt trời lặn và làm việc

có khi suốt đêm” thì các cô, tổ trinh sát mặt đường, phải chạy trên cao điểm cả

ban ngày, dưới cái nóng trên 30 độ. Từ cao điểm trở về, mặt các cô ai cũng hai

con mắt lấp lánh, cười thì hàm răng loá lên khuôn mặt nhem nhuốc”. Nhiệm vụ

của họ thật quan trọng và đầy hiểm nguy, gian khổ, thể hiện phần nào hiện thực

cuộc chiến đầy khắc nghiệt. Và cũng từ đó, ta thấy sáng ngời lên tinh thần yêu

nước đầy quả cảm của các cô gái thanh niên xung phong...

Phương Định là một cô gái Hà Nội. Ấn tượng đầu tiên về cô là vẻ ngoài đáng

yêu, trẻ trung, xinh xắn và đầy sức sống. Cô có “hai bím tóc dày, tương đối

mềm, một cái cổ cao, kiêu hãnh như đài hoa loa kèn”. Đặc biệt, cô có đôi mắt

với cái nhìn sao mà xa xăm. Chẳng phải ngẫu nhiên mà các anh pháo thủ và lái

xe lại hay hỏi thăm cô, hay “viết những thư dài gửi đường dây, mặc dù có thể

chào nhau hằng ngày”. Phương Định cảm nhận được điều đó, cô cảm thấy vui

và tự hào nhưng chưa dành tình cảm cho một ai. Cô chỉ thích ngắm mình trong

gương và làm điệu hoặc tỏ vẻ kiêu kì một cách đáng yêu khi thấy các đồng đội

của mình tiếp xúc với một anh bộ đội nói giỏi nào đó. Phương Định vừa bước

qua tuổi học trò hồn nhiên, vô tư. Cô mang theo vào chiến trường Trường Sơn

đầy ác liệt cả những nét đáng yêu của một cô gái tuổi mới lớn, mang theo cả

một tâm hồn mơ mộng, rất hồn nhiên, yêu đời. Cô mê hát. Sống trong hoàn

cảnh ác liệt của bom đạn trên chiến trường Trường Sơn, lúc nào cũng cận kề với

cái chết, cô vẫn không bỏ đi sở thích của mình: “Thường cứ thuộc một điệu

nhạc nào đó rồi bịa ra lời mà hát. Lời tôi bịa lộn xộn mà ngớ ngẩn đến tôi cũng

phải ngạc nhiên, đôi khi bò ra mà cười một mình”. Tuy vậy, chị Thao vẫn say

mê chép những lời bài hát mà Phương Định bịa ra.

Cô thích rất nhiều bài: “những bài hành khúc bộ đội hay hát trên những ngả

đường mặt trận. Thích dân ca quan họ mềm mại, dịu dàng. Thích Ca-chiu-sa

của Hồng quân Liên Xô”. Thích ngồi bó gối mơ màng: “Về đây khi mái tóc còn

xanh xanh...”, đó là dân ca Ý trữ tình. Cô hát trong những khoảnh khắc “im

lặng” khi máy bay trinh sát rè rè trên đầu, khi cơn bão lửa sắp chụp xuống cao

điểm. Cô hát để động viên đồng đội và cũng là để động viên chính bản thân

mình, để gửi vào trong tiếng hát nỗi khát khao của tuổi trẻ, của người chiến sĩ,

mong được trở về quê hương yêu dấu, được gặp lại những người thân yêu sau

bao năm xa cách.

Phương Định sống với những kỉ niệm của tuổi thiếu nữ vô tư giữa gia đình và

thành phố Hà Nội thân yêu. Gặp một trận mưa đá, ở cô lập tức toát lên một

niềm vui con trẻ, niềm vui ấy nở tung ra, say sưa, tràn đầy. Cô nhặt những viên

đá để rồi bâng khuâng ngơ ngác khi thấy nó tan biến bất ngờ, cũng nhanh như

khi nó ập đến. “Tôi bỗng thẫn thờ, tiếc không nói nổi... Tôi nhớ một cái gì đấy,

hình như mẹ tôi, cái cửa sổ hoặc những trên bầu trời thành phố”. Tất cả mọi kỉ

niệm đẹp nhất ở thành phố Hà Nội, về tuổi thiếu nữ trong sáng, vô tư như ùa về,

xoáy mạnh trong lòng cô gái. Chính những kỉ niệm đó đã làm dịu mát tâm hồn

Phương Định trong hoàn cảnh khốc liệt của chiến tranh.

Cũng như bao cô gái thanh niên xung phong khác, ở Phương Định nổi bật lên

tinh thần dũng cảm, thái độ bình tĩnh vượt lên mọi hiểm nguy. Điều đó được thể

hiện cụ thể qua một lần phá bom trên cao điểm ở Trường Sơn. Sau những đợt

thả bom của giặc, Phương Định cùng đồng đội chạy lên cao điểm để làm nhiệm

vụ, nơi vẫn còn những quả bom chưa nổ. Không gian lúc đó vắng lặng đến phát

sợ, nhưng cô không hề sợ hãi. Cô có cảm giác các chiến sĩ đang dõi theo mình,

vì vậy mà cô cảm thấy an tâm hơn. Cô quyết định không đi khom, bởi một lí do

rất đơn giản: “Các anh ấy không thích cái kiểu đi khom khi có thể cứ đàng

hoàng mà bước tới”. Cảm giác ấy vừa thể hiện lòng tự trọng, vừa là ý chí mạnh

mẽ giúp cô dũng cảm vượt qua mọi hiểm nguy.

Phương Định “dùng xẻng nhỏ đào đất dưới quả bom”. Quả bom nằm lạnh lùng.

Lưỡi xẻng thỉnh thoảng lại chạm vào quả bom, một tiếng động sắc đến gai

người vang lên, cứa vào da thịt cô: “Tôi rùng mình và bỗng thấy tại sao mình

làm quá chậm. Nhanh lên một tí! Vỏ quả bom nóng. Một dấu hiệu chẳng lành”.

Cách miêu tả của tác giả thật tài tình, khiến cho người đọc cũng có thể cảm

nhận được âm thanh của hai vật bằng sắt chạm vào nhau rồi lại cảm thấy lo lắng

như Phương Định, khiến ta thấy rõ hơn sự bình tĩnh, gan dạ của cô. Những lúc

đối mặt với quả bom sắt lạnh lùng, cô cũng từng nghĩ đến cái chết. Nhưng một

cái chết rất mờ nhạt, không cụ thể”. Đó chỉ là một ý nghĩ thoáng qua. Còn điều

mà cô quan tâm lúc này là “liệu mìn có nổ không, bom có nổ không? Không thì

làm cách nào để châm mìn lần thứ hai?”. Trong suy nghĩ của Phương Định, cô

luôn cố gắng hoàn thành nhiệm vụ thật tốt dù có phải hi sinh. Cảm xúc, suy nghĩ

chân thật ấy của cô đã truyền sang người đọc sự đồng cảm, yêu mến, trân trọng

và cảm phục. Chính nhờ sự gan góc, dũng cảm và tinh thần trách nhiệm cao đã

giúp Phương Định thực hiện tốt công việc của mình. Một cô gái như muôn ngàn

cô gái khác trên tuyến đường Trường Sơn, đang hàng giờ dệt nên những kì tích

cho Tổ quốc thân thương: những con đường bằng phẳng để các chuyến xe vượt

Trường Sơn tiến vào giải phóng miền Nam.

Công việc rất nguy hiểm như đang “chọc giận thần chết” đã trở nên quen thuộc

với cô, là công việc hằng ngày, nhưng nó không làm cho tâm hồn cô trở nên

chai lì, khô cứng. Ở Phương Định, ta còn thấy thường trực một tình cảm đồng

đội, đồng chí nồng ấm. Cô luôn yêu thương trìu mến và quan tâm đến đồng đội.

Cô lo lắng cho chị Thao lên cao điểm chưa về đến nỗi “nói như gắt vào máy”

khi đại đội trưởng hỏi tình hình. Cô vỗ về và chăm sóc cho Nho tận tình như

một cô y tá khi Nho bị thương lúc phá bom: “moi đất, bế Nho đặt lên đùi mình,

rửa cho Nho bằng nước đun sôi trên bếp than, tiêm cho Nho rồi pha sữa trong

cái ca sắt”. Sự chăm sóc tận tình của Phương Định đã giúp Nho khoẻ lại nhanh

chóng. Ba cô thanh niên xung phong tuy với tính cách khác nhau nhưng họ yêu

thương nhau và đối xử với nhau như chị em ruột thịt. Cô còn dành tình cảm trân

trọng, yêu mến của mình cho những người chiến sĩ đang trực tiếp cầm súng

chiến đấu trên chiến trường. Trong suy nghĩ của cô, “những người đẹp nhất,

thông minh, can đảm và cao thượng nhất là những người mặc quân phục có ngôi

sao trên mũ”. Tình đồng đội, đồng chí của Phương Định thật thiêng liêng, cao

cả và đáng quý. Chính điều đó đã tiếp thêm sức mạnh cho cô để cô hoàn thành

tốt nhiệm vụ của mình. Có được những trang viết này cũng một phần xuất phát

từ tâm hồn giàu tình cảm của cây bút Lê Minh Khuê.

Thành công nhất của truyện là nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật. Truyện được

miêu tả theo ngôi kể thứ nhất, cũng là nhân vật chính, tạo điều kiện để tác giả

tập trung miêu tả thế giới nội tâm của nhân vật chính, khiến cho cảm xúc, tâm

trạng của người chiến sĩ được diễn tả một cách chân thật, tự nhiên. Nhan đề

truyện xuất phát từ ánh nhìn của Phương Định, những ngôi sao xa xăm trên bầu

trời gợi nhiều cảm xúc. Bên cạnh đó, vẻ đẹp tâm hồn ba cô gái thật lấp lánh,

lãng mạn giữa hiện thực khắc nghiệt như những ngôi sao trên bầu trời cao rộng.

Trường Sơn là nơi thử thách ý chí, khí phách con người Việt Nam. Chính những

con người như Phương Định, Thao, Nho đã xướng lên bài ca tuyệt đẹp của

“những bông hoa tình yêu Tổ quốc trên tuyến lửa” anh hùng. Giữa sự ác liệt của

chiến tranh, vẻ đẹp của họ vẫn tỏa sáng. Sức trẻ, lòng yêu nước, khát vọng hoà

bình đã tạo nên sức mạnh cho cuộc kháng chiến gian khổ mà anh hùng. Họ vốn

chỉ là những con người rất đỗi bình thường nhưng đã góp phần tạo nên những kì

tích anh hùng cho dân tộc:

Em là người thanh niên xung phong

Không có súng, chỉ có đôi vai cáng thương, tải đạn

Giữa tầm đạn thù, tấm lòng dũng cảm

Em vượt đường dài tiếp thêm lửa tiến công.

(Những bông hoa trên tuyến lửa, Đỗ Trung Quân)

Truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê đã làm sống lại trong

lòng người đọc hình ảnh tuyệt đẹp của những cô gái thanh niên xung phong thời

kháng chiến chống Mĩ. Họ là tấm gương sáng ngời với tâm hồn trong sáng, mơ

mộng, tinh thần dũng cảm, cuộc sống chiến đấu đầy gian khổ, hi sinh nhưng

thật hồn nhiên, lạc quan. Phương Định, tuy chỉ là một ngôi sao bé nhỏ, nhưng sẽ

luôn tỏa sáng. Các cô mãi là những hình ảnh đẹp, tiêu biểu cho thế hệ trẻ Việt

Nam trong thời kì kháng chiến.

Cảm nhận về nhân vật Phương Định - Mẫu 5

"Những ngôi sao xa xôi" là một trong số những tác phẩm đầu tay của Lê Minh

Khuê, viết vào năm 1971. Lúc cuộc chiến đấu chống Mỹ cứu nước diễn ra ác

liệt. Trong truyện có nhân vật Phương Định là nhân vật tiêu biểu trong lớp

thanh niên xung phong Việt Nam. Đó là một cô gái hồn nhiên nhưng rất dũng

cảm, gan dạ - một cô gái thanh niên xung phong trẻ trung, hay mơ mộng. Qua

đó, ta thấy được phần nào những nét đẹp của Phương Định và thấy được sự nổi

bật của câu chuyện. Để hiểu rõ hơn về những nét đẹp đó của Phương Định,

chúng ta hãy cùng nhau bước vào phần phân tích.

Truyện kể về nhóm nữ trinh sát mặt đường gồm Thao, Nho và Phương Định.

Công việc của họ cực kỳ nguy hiểm và có thể mất mạng bất cứ lúc nào. Đó là

quan sát máy bay thả bom của giặc, đo đất đá, san lấp hố bom, kiểm tra những

quả bom chưa nổ và phá bom. Công việc nguy hiểm là thế nhưng họ vẫn luôn

yêu đời, hồn nhiên, thích ca hát, tâm hồn mơ mộng, đặc biệt là nhân vật Phương

Định. Họ luôn gắn bó, yêu thương nhau như chị em dù cho tính nết mỗi người

mỗi khác. Cơn mưa đá ở cuối chuyện để lại trong lòng Phương Định bao xuyến

xao, hoài niệm.

Cũng như bao cô gái mới lớn khác, Phương Định rất nhạy cảm và hay quan tâm

đến ngoại hình của mình. Cô tự đánh giá về mình: "Tôi là cô gái Hà Nội. Nói

một cách khiêm tốn tôi là một cô gái khá. Có hai bím tóc dày, tương đối mềm,

một cái cổ cao, kiêu hãnh như hoa loa kèn". Còn đôi mắt của cô được các anh

lính lái xe nhận xét: "Cô có cái nhìn sao mà xa xăm". Cô biết mình được nhiều

người nhất là các anh lính lái xe để ý và có thiện cảm. Điều đó làm cô vui và tự

hào. Nhưng cô không hay biểu lộ tình cảm của mình, cô luôn kín đáo giữa đám

đông. Trong khi các cô gái khác vây quanh các anh bộ đội còn cô thì: "Thường

đứng ra xa, khoanh tay trước ngực và nhìn đi nơi khác, môi mím chặt tưởng như

kiêu kỳ". Nhưng thực ra trong suy nghĩ của cô những người đẹp nhất, thông

minh, can đảm, cao thượng nhất là những người mặc quân phục có ngôi sao trên

mũ. Và cô còn dành tình yêu, niềm cảm phục cho những người lính chiến sĩ

hàng đêm cô gặp trên trận địa.

Bên cạnh đó Phương Định là một cô gái hồn nhiên, trong sáng và có nhiều ước

mơ về tương lai. Cô hay mơ mộng và rất thích hát. Thường cứ thuộc điệu nhạc

nào đó rồi bịa ra lời bài hát. Lời bài hát đôi lúc lộn xộn, ngớ ngẩn đến cô cũng

ngạc nhiên, đôi khi bò ra mà cười một mình. Cô thích ngồi bó gối mơ màng và

thường nhớ về kỉ niệm bên mẹ và gia đình, đặc biệt qua một trận mưa đá, ta cảm

nhận được sự hồn nhiên của cô. Cô reo lên vui mừng khi phát hiện mưa đá:

"Mưa đá! Cha mẹ ơi! Mưa đá!...". Và cô tiếc thẫn thờ khi mưa tạnh và cảm thấy

nhớ "nhớ một cái gì đấy, hình như mẹ tôi, cái cửa sổ hoặc những ngôi sao to

trên bầu trời thành phố".

Dù mơ mộng hồn nhiên nhưng Phương Định vẫn là một cô gái rất gan dạ, dũng

cảm có tinh thần trách nhiệm cao trong công việc. Điều đó thể hiện qua một lần

phá bom. Mặc dù đã quen với công việc nguy hiểm này, thậm chí một ngày có

thể phá bom đến bốn, năm lần nhưng mỗi lần vẫn là một thử thách từ thần kinh

đến cả ý nghĩ. Từ khung cảnh và không khí chứa đầy sự căng thẳng: "Vắng lặng

đến phát sợ, cây xơ xác, đất nóng, khói đen vật vờ trong không trung...". Đến

cảm giác "cảm thấy có ánh mắt của các anh chiến sĩ dõi theo mình nên cô sẽ

không đi khom. Các anh ấy không thích cái kiểu đi khom khi có thể đàng hoàng

mà bước tới". Đến lúc ở bên quả bom đào, xới, với những cảm giác hồi hộp,

căng thẳng và thỉnh thoảng lưỡi xẻng chạm vào quả bom. Một tiếng động sắc

đến gai người cứa vào da thịt. Cô rùng mình và nhận ra sao mình làm quá chậm.

Nhanh lên một tí, vỏ quả bom nóng lên, một dấu hiệu chẳng lành". Trong lúc

chờ bom nổ, cô có thoáng nghĩ đến cái chết nhưng là một cái chết mờ nhạt. Cô

không sợ hi sinh mà chỉ sợ bom không nổ vì nếu như vậy sẽ không thông đường

cho đoàn xe ra trận được.

Qua đó, có thể thấy Phương Định là một hình ảnh tiêu biểu cho thế hệ Việt Nam

trong thời kì kháng chiến chống Mỹ cứu nước ác liệt. Cùng với cô là tính cách

của sự hồn nhiên, lạc quan, dũng cảm và gan dạ, không sợ hi sinh vì tương lai

tươi sáng của đất nước. Qua Phương Định, ta cảm nhận sự anh hùng của dân tộc

và cuộc chiến đấu đầy ác liệt và gian khổ.

Góp phần xây dựng thành công trong câu chuyện, tác giả đã sử dụng ngôi kể

thứ nhất, người kể cũng chính là nhân vật chính. Nghệ thuật miêu tả tâm lý, sinh

động thể hiện được thế giới nội tâm phong phú của nhân vật trong chuyện.

Gấp trang sách lại nhưng hình ảnh Phương Định trong "Những ngôi sao xa xôi"

của Lê Minh Khuê cứ lung linh trong tâm trí chúng ta. Nó khiến ta bồi hồi, xúc

động, họ - những cô gái thanh niên xung phong cho ta thấy được một bức tranh

thời chiến tranh thật đáng tự hào và cảm phục biết bao dân tộc Việt Nam anh

hùng. Chúng ta hiện giờ tuy vẫn còn ngồi trên ghế nhà trường nhưng cần phải

luôn luôn nỗ lực, ra sức học tập, rèn luyện đạo đức thật tốt để trở thành những

người chủ của đất nước trong tương lai.

Cảm nhận về nhân vật Phương Định - Mẫu 6

“Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước

Mà lòng phơi phới dậy tương lai”

(Tố Hữu)

Đó là những vần thơ chan chứa tự hào mà cố nhà thơ Tố Hữu đã dành tặng khi

nhắc về hình ảnh thế hệ thanh niên yêu nước trong những năm kháng chiến

chống Mỹ. Một thời hào hùng với những con người nhỏ bé nhưng phi thường.

Họ thậm chí là những cô gái mở đường vừa hồn nhiên, trong sáng lại dũng cảm,

kiên trung. Và đó cũng là bóng dáng của nhân vật Phương Định trong truyện

ngắn Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê.

Thế hệ trẻ Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước bước vào thơ

ca đã có nhiều chân dung quen thuộc và đáng yêu, đáng cảm phục: Những chiến

sĩ lái xe trong “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến Duật, những

cô gái mở đường trong “Khoảng trời hố bom” của Lâm Thị Mĩ Dạ,… Và Lê

Minh Khuê – một nhà văn thuộc thế hệ những tác giả bắt đầu sáng tác trong thời

kì kháng chiến chống Mỹ – cũng đóng góp một chân dung như thế cho văn học

nước nhà: Cô gái Phương Định trong truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi. Đó là

một nữ chiến sĩ thanh niên xung phong xinh đẹp, trong sáng, giàu tình cảm và

dũng cảm, ngoan cường.

Là một cô gái thanh niên xung phong có nhiệm vụ cùng đồng đội san lấp những

hố bom trên tuyến đường Trường Sơn lửa đạn, ngày đêm đối mặt với đất bụi,

khói bom nhưng Phương Định không hề mất đi vẻ trẻ trung, xinh đẹp của một

cô gái mới lớn. Chị là người nhạy cảm và luôn quan tâm đến hình thức của

mình. Chị tự đánh giá: “Tôi là con gái Hà Nội. Nói một cách khiêm tốn, tôi là

một cô gái khá.Hai bím tóc dày, tương đối mềm, một cái cổ cao, kiêu hãnh như

đài hoa loa kèn. Còn mắt tôi thì các lái xe bảo: Cô có cái nhìn sao mà xa xăm”,

vẻ đẹp ấy của chị đã hấp dẫn bao chàng trai ”các anh pháo thủ và lái xe hay hỏi

thăm tôi”.

Nhưng điều đặc biệt ở Phương Định là không bị ”cái nết đánh chết cái đẹp”;

ngược lại, chị đã để sự dũng cảm, ngoan cường và vẻ đẹp tâm hồn trong sáng,

giàu tình thương tôn thêm vẻ đẹp cho mình.

Phương Định cùng những người bạn của mình sống và chiến đấu trên một cao

điểm, giữa một vùng trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn. Chị phải chạy

trên cao điểm đánh phá của máy bay địch. Sau mỗi trận bom, chị cùng đồng đội

phải lao ra trọng điểm, đo và ước tính khối lượng đất đá bị bom địch đào xới,

đếm những quả bom chưa nổ và dùng những khối thuốc nổ đặt vào cạnh nó để

phá. Đó là công việc mạo hiểm với cái chết luôn gần kề tạo áp lực khiến thần

kinh vô cùng căng thẳng. Thực hiện công việc đó, Phương Định và đồng đội

phải vô cùng bình tĩnh và họ đã thực sự bình tĩnh, ung dung một cách lạ thường.

Thậm chí, với họ, công việc ấy đã trở thành bình thường: ”Có ở đâu như thế này

không: đất bốc khói, không khí bàng hoàng, máy bay đang ầm ì xa dần. Thần

kinh căng như chão, tim đập bất chấp cả nhịp điệu, chân chạy mà vẫn biết rằng

có nhiều quả bom chưa nổ, nhưng nhất định sẽ nổ… Rồi khi xong việc, quay lại

nhìn đoạn đường một lần nữa, thở phào, chạy về hang”.

Mặc dù đã quen với công việc nguy hiểm này, thậm chí một ngày có thể phải

phá tới năm quả bom nhưng mỗi lần vẫn là một thử thách tột độ với thần kinh

của Phương Định. Từ khung cảnh và không khí chứa đầy căng thẳng đến cảm

giác là các anh cao xạ ở trên kia cũng đang theo dõi từng động tác cử chỉ của

mình để lòng dũng cảm ở cô như được kích thích bởi sự tự trọng: “Tôi đến gần

quả bom… đàng hoàng mà bước tới”. Ở bên quả bom, kề sát với cái chết im lìm

và bất ngờ, từng cảm giác của con người như cũng trở nên sắc nhọn hơn:

“Thỉnh thoảng lưỡi xẻng… dấu hiệu chẳng lành”.

Sống giữa nơi sự sống và cái chết tranh giành nhau từng li một như thế nhưng

Phương Định không để tâm hồn mình mòn đi. Chị rất giàu tình cảm với đồng

chí, đồng đội, quê hương và vô cùng lạc quan yêu đời.

Giống như hai người đồng đội trong tổ trinh sát, Phương Định yêu mến những

người đồng đội trong tổ và cả đơn vị của mình. Đặc biệt, cô yêu mến và cảm

phục tất cả những người chiến sĩ mà hằng đêm cô gặp trên trọng điểm của

những con đường vào mặt trận.Phương Định đã lo lắng, sốt ruột khi đồng đội

lên cao điểm chưa về. Chị yêu thương và gắn bó với bạn bè nên có những nhận

xét tốt đẹp đầy thiện cảm về Nho, phát hiện ra vẻ đẹp dễ thương ”nhẹ, mát như

một que kem trắng” của bạn. Chị còn hiểu và đồng cảm sâu sắc với những sở

thích và tâm trạng của chị Thao.

Phương Định là một trong Những ngôi sao xa xôi ,người con gái có một thời

học sinh hồn nhiên, vô tư bên người mẹ thân thương trong một căn buồng nhỏ

nằm trên một đường phố yên tĩnh hồi ở Hà Nội còn thanh bình trước chiến

tranh. Những kỉ niệm ấy luôn sống lại trong cô giữa chiến trường dữ dội.Nó là

niềm khao khát làm dịu mát tâm hồn trong hoàn cảnh căng thẳng, khốc liệt của

chiến trường.

Vào chiến trường đã ba năm, làm quen với những thử thách hiểm nguy, giáp

mặt hàng ngày với cái chết nhưng ở Phương Định không mất đi sự hồn nhiên

trong sáng và cả những mơ ước về tương lai: “Tôi thích nhiều bài hát, dân ca

quan họ dịu dàng, dân ca Ý trữ tình giàu có”.

Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê đã miêu tả chân thực và sinh động

tâm lí nhân vật.Tác phẩm được kể từ ngôi thứ nhất tạo thuận lợi để tác giả miêu

tả thế giới nội tâm qua việc để nhân vật tự sự về mình.

Phương Định là cô thanh niên xung phong trên tuyến đường huyết mạch Trường

Sơn những ngày kháng chiến chống Mỹ. Qua nhân vật này, chúng ta hiểu hơn

thế hệ trẻ Việt Nam trong những năm tháng hào hùng ấy.

Bước chân lên đường đánh Mỹ, những chàng trai, cô gái thanh niên xung phong

tuổi đời còn rất trẻ, có những người vừa rời ghế nhà trường. Tâm hồn các anh,

các chị trong trẻo, đầy ước mơ, khao khát và đặc biệt là giàu lí tưởng. Chính

những kỉ niệm êm đẹp về gia đình như kỉ niệm về người mẹ trên căn gác nhỏ

của Phương Định hay những những kỉ niệm về bạn bè, mái trường,… là hành

trang để các anh, các chị mang vào trận chiến. Sống giữa nơi đầu tên mũi đạn

họ chiến đấu và hoàn thành nhiệm vụ một cách ngoan cường, dũng cảm. Ai bảo

không có những phút giây yếu lòng, lo lắng? Ai bảo tâm hồn họ là thép là đá?

Không. Con tim họ cũng biết run lên khi tiếng súng phát nổ. Thần kinh họ cũng

căng ra khi quan sát trái bom… Nhưng điều đáng quý và điều làm nên sự khác

biệt ở họ là các anh các chị đã giữ được tâm hồn trong trẻo, giàu yêu thương đối

với gia đình, đồng đội, đất nước. Và rồi, chính những tình cảm cao đẹp đó đã

trở thành động lực để họ chiến thắng những phút giây hiểm nguy, nao núng. Các

anh các chị thực sự là“… những con người Việt Nam đẹp nhất / Biết căm thù và

cũng biết yêu thương” như nhà thơ Tố Hữu từng ca ngợi. Không tiếc tuổi thanh

xuân, họ hiến dâng trọn vẹn cho Tổ quốc những gì quý giá nhất.

Đọc Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê, người đọc thấy khâm phục và

yêu mến Phương Định trước hết bởi những nét tính cách đáng quý của cô.

Nhưng không chỉ vậy, qua nhân vật này chúng ta còn cảm nhận được hình ảnh,

tâm hồn thế hệ trẻ Việt Nam trong những năm kháng chiến chống Mỹ hào hùng

gian khó. Và đây cũng là thành công quan trọng nhất của tác phẩm giàu chất

nhân văn này.

Cảm nhận về nhân vật Phương Định - Mẫu 7

Lê Minh Khuê là một trong những nhà văn trưởng thành trong kháng chiến

chống Mỹ, bà được đánh giá là nhà văn độc đáo với những tác phẩm truyện

ngắn. Những chủ đề về cuộc sống nơi chiến trường, bom đạn đặc biệt là những

người anh hùng thầm lặng trên tuyến đường Trường Sơn luôn được ngòi bút của

ông hướng đến. “Những ngôi sao xa xôi” là tác phẩm ngợi ca tinh thần dũng

cảm những cô gái thanh niên xung phong đã chiến đấu hết mình về Tổ Quốc, là

thế hệ trẻ tiêu biểu trong cuộc kháng chiến chống Mỹ đầy bom đạn. Bên cạnh

đó tác giả cũng nói đến vẻ đẹp tình đồng đội thắm thiết của những cô gái trẻ nơi

chiến trường, điển hình là nhân vật Phương Định.

Tuổi trẻ của bà là người đã từng chứng kiến mưa bom, bão đạn trên những con

đường Trường Sơn trải qua biết bao gian khổ, khó khăn, mất mát và hi sinh của

những chiến sĩ nơi đây. Chính vì thế, những ngòi bút của bà khi hướng về

những con người, cuộc sống nơi đây hiện lên rất chân thực, xúc động. Đọc

“Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê chắc hẳn người đọc sẽ có những ấn

tượng sâu đậm về nhân vật Phương Định. Phương Định là một cô gái trẻ dũng

cảm, có tâm hồn trong trẻo, giàu mộng mơ và khá nhạy cảm, là một nữ thanh

niên xung phong có tinh thần trách nhiệm và có tình đồng chí sáng ngời. Cảm

nhận được đầy đủ những phẩm chất tốt đẹp của nhân vật Phương Định cũng

chính là việc bạn đã hiểu và cảm nhận được nét đẹp của tác phẩm.

Phương Định là một cô gái trẻ có nét đẹp tâm hồn sáng ngời, cô gái sẵn sàng rời

bỏ cuộc sống nhàn hạ nơi phồn hoa đô thị để lên với chiến trường đầy gian khổ

với mong muốn góp phần phục vụ kháng chiến, phục vụ đất nước. Mặc dù cuộc

sống nơi chiến trường rất khó khăn, chuyện sống chết chỉ trong gang tấc nhưng

Phương Định vẫn giữ trong mình tâm hồn trong sáng, hồn nhiên, trong trẻo của

tuổi trẻ đầy lạc quan, yêu đời, tinh thần đồng đội sâu sắc và đặc biệt là tinh thần

chiến đấu quả cảm, kiên cường.

Lý tưởng sống cao đẹp và tinh thần dũng cảm được thể hiện rõ nét qua nhân vật

Phương Định. Điều này được thể hiện rõ nét qua chi tiết khi mới ra khỏi ghế

nhà trường trung học phổ thông, cô gái trẻ này không ngại gian khó, nguy hiểm

đã xung phong ra mặt trận, nghe theo tiếng gọi của con tim, đi theo tiếng gọi

của Tổ Quốc. Chúng ta có thể thấy nhân vật Phương Định là một cô gái không

tiếc thân mình, nguyện dâng hết tuổi trẻ, thanh xuân, cuộc đời cho đất nước và

mang trong mình lý tưởng cao đẹp để chiến đấu. Lý tưởng cao đẹp của cô gái

trẻ ấy gợi cho chúng ta nghĩ ngay đến những câu thơ trong bài “Sao chiến

thắng” của Chế Lan Viên:

“Ôi Tổ quốc...

...ngọn núi, dòng sông...”

Với tâm hồn trong sáng và đầy lạc quan cô gái, khung cảnh nơi đây bỗng trở

nên thật giản “đất bốc khói, không khí bàng hoàng, máy bay đang ầm ì xa

dần...”, “thần kinh căng... sẽ nổ”. Cái chết và cái nguy hiểm luôn luôn rình rập ở

khắp mọi nơi, công việc phá bom chưa bao giờ là dễ dàng, ấy vậy mà những cô

gái vẫn lạc quan, bình thản và nói với giọng đầy hóm hỉnh “Quen rồi, mỗi ngày

chúng tôi phá bom đến mấy lần”. Hiện thực thì luôn khó khăn, khốc liệt nhưng

lại hiện lên qua giọng điệu hóm hỉnh của những cô gái xung phong khiến cho

tác phẩm trở nên hấp dẫn và thu hút người đọc.

Lê Minh Khuê rất khéo léo trong việc lồng những ngữ điệu bình thản và trong

lời thoại của nhân vật để toát lên sự lạc quan, tinh thần dũng cảm, biết hi sinh

của nhân vật. Cụ thể là, khi đối mặt với nguy hiểm, Phương Định cùng với

những cô gái xung phong khác đều hết sức coi nhẹ việc hy sinh và mất mát của

bản thân “Tôi bây giờ vẫn còn... viện quân y”. Chúng ta còn có thể thấy rõ được

tinh thần quả cảm và không sợ hy sinh của Phương Định cũng như những có gái

xung phong kia. Điều này được thể hiện rõ nét qua một lần phá bom được tác

giả miêu tả cụ thể, chân thực và tinh tế đến từng cảm giác. Không khí nơi chiến

trường đầy sự căng thẳng, khung cảnh thật sự tàn khốc nhưng Phương Định lại

luôn mang trong mình tâm lý lạc quan, yêu đời, đầy nữ tính của một cô gái “Có

ánh mắt của các chiến sĩ dõi theo mình”. Chính lòng tự trọng đã kích thích thêm

phần dũng cảm trong con người cô: “Tôi đến gần quả bom,... bước tới”. Khi

đang phá bom những cảm nhận của nhân vật về sự sống chết trở nên rõ rệt hơn,

lưỡi xẻng chạm phải những quả bom, tạo ra những tiếng động sắc đến gai

người,... qua những tiếng động ấy nhân vật đã cảm nhận được cái chết đang cận

kề, chuyện sống chết chỉ trong tích tắc, từng cảm giác bỗng trở nên sắc nhọn

hơn thể hiện qua chi tiết “Vỏ bom đang nóng lên, một dấu hiệu chẳng lành”.

Khi cảm nhận về nhân vật Phương Định, chúng ta có thể khẳng định cô là nữ

thanh niên xung phong có lý tưởng sống cao đẹp và tinh thần dũng cảm, tâm

hồn trong sáng, lạc quan và yêu đời, là cô gái anh hùng dân tộc. Đây cũng chính

là những nét tính cách điển hình của những cô gái xung phong thời kì kháng

chiến chống Mỹ cứu nước.

Hồn nhiên, mơ mộng và tinh nghịch là tính cách nổi bật của Phương Định. Bên

cạnh lý tưởng sống cao đẹp, tinh thần chiến đấu kiên cường thì cô gái này còn

có nét tính cách mộng mơ, hồn nhiên, trong sáng. Phương Định từng là một nữ

sinh thanh lịch của đất Hà thành, từng có một thời áo trắng ngây thơ, hồn nhiên.

Ngay giữa chiến trường khốc liệt, khó khăn, dữ dội nhưng những hoài niệm về

thời học sinh luôn sống trong tâm hồn cô. Phải chăng chính điều này đã khiến

cho cô luôn mang trong mình tinh thần lạc quan, vô tư trên chiến trường nơi cái

chết luôn rình rập. Những giây phút căng thẳng nơi cao điểm kết thúc, cô luôn

thở phào nhẹ nhõm, tâm hồn cô như lạc vào một thế giới khác “nằm dài trên nền

đất ẩm... lung tung”. Phương Định còn là một cô gái mê âm nhạc, cô thích nhiều

bài hát với nhiều chủ đề khác nhau. Tiếng hát của cô thể hiện tâm hồn bay bổng,

lãng mạn, lạc quan mang lý tưởng sống, khát khao về quê hương về tình yêu

tuổi trẻ, sự bình yên,...

Cũng như những cô gái mới lớn khác, Phương Định mang trong một tâm hồn

nhạy cảm, quan tâm đến vẻ đẹp bên ngoài của mình. Phương Định biết mình

đẹp nên rất thích ngắm mình trong gương, khi biết mình được các anh để ý cô

có một chút kiêu ngầm. Cô thấy vui và rất tự hào về điều đó, nhưng không bao

giờ biểu lộ những điều đó mà thường tỏ ra kín đáo trước đám đông. Có thể thấy,

nhà văn Lê Minh Khuê thật tinh tế khi tạo nên nét kiêu ngầm riêng cho nhân vật

Phương Định. Đó là tâm lý chung của những cô gái mới lớn khi nhận thức được

vẻ đẹp của mình. Nét tâm lý đời thường, rất con gái ấy đã khiến cho nhân vật

trong tác phẩm của Lê Minh Khuê trở nên gần gũi, chân thực và đáng yêu. Đặc

biệt, vẻ đẹp tâm hồn ấy còn được bộc lộ sâu sắc khi cơn mưa đá ập đến. Dường

như cơn mưa đá đến đã cuốn trôi đi những căng thẳng, ngột ngạt, mệt mỏi tan

biến. Cũng là cơn mưa đá đó đã khiến cho tâm hồn của Phương Định sống lại

với nhiều kỉ niệm, đó là những kỷ niệm về gia đình, về tuổi thơ và về quê

hương. Tất cả những kỷ niệm ấy đồng xuất hiện, vừa thực vừa ảo, vụt lên trong

tâm trí một cách lẫn lộn, vừa gần gũi mà lại vừa xa xôi. Chính những hồi ức ấy

đã tiếp thêm sức mạnh cho cuộc đời cô đi qua những tháng ngày khó khăn, đầy

hiểm nguy của cuộc sống nơi chiến trường.

Là một người giàu tình cảm với đồng chí đồng đội. Phương Định là cô gái luôn

biết quan tâm đến mọi người, biết yêu thương, san sẻ với những đồng đội của

mình. Khi thấy Nho và Thao lên cao điểm chưa về, Phương Định rất lo lắng.

Phương Định, Nho và Thao như những chị em trong gia đình với bao tình cảm,

yêu thương gắn bó, đùm bọc lẫn nhau.

Với Phương Định, chị Thao hiện lên với hình ảnh hết sức kiên cường, táo bạo,

bất chấp nỗi sợ hãi để hoàn thành nhiệm vụ. Còn đối với Nho, Nho hiện lên

trong suy nghĩ của Phương Định là một cô gái của tổ trinh sát “nhẹ mát như một

cây kem trắng”. Khi Nho bị thương, Phương Định đã hết sức lo lắng, quan tâm,

chăm sóc cho Nho như tình chị em ruột thịt thể hiện qua các hành động: pha sữa

trong cái ca sắt, rửa vết thương cho Nho bằng nước đun sôi, ...

Bên cạnh đó, chúng ta cũng thấy rõ tình cảm của cô dành cho tất cả những

người chiến sĩ mà cô gặp trên đường ra mặt trận. Đối với Phương Định những

con người đẹp nhất chính là những con người can đảm, thông minh và cao

thượng, mặc lên mình bộ quân phục với ngôi trao trên mũ. Qua đây chúng ta có

thể thể tình đồng chí, đồng đội của Phương Định thật bao la, đáng cảm mến là

thứ tình cảm cao cả, thiêng liêng.

Để đem đến sự thành công cho tác phẩm Lê Minh Khuê đã sử dụng nghệ thuật

xây dựng hình tượng trong truyện nổi bật nhất là nhân vật Phương Định. Có thể

thấy, qua nhân vật Phương Định trong tác phẩm, người đọc đã phần nào thấy

được tài năng của tác giả. Để có thể xây dựng được hình tượng nhân vật cô gái

này, nhà văn đã sử dụng nghệ thuật trần thuật, đặt nhân vật chính của mình vào

nhân vật tự kể chuyện. Chính điều này đã khiến cho việc miêu tả tâm lí nhân vật

trở nên thật tinh tế. Giọng kể của nhân vật chính đã làm cho tác phẩm có giọng

điệu, ngôn ngữ hết sức tự nhiên, chân thật, trẻ trung và rất nữ tính như chính

tính cách của nhân vật.

Văn học thời kì kháng chiến chống Mỹ, đã có rất nhiều tác giả viết về nữ thanh

niên xung phong, song chỉ có ngòi bút của Lê Minh Khuê với tác phẩm “Những

ngôi sao xa xôi” đã làm nổi bật lên tâm hồn những cô gái xung phong, quả cảm

trong chiến đấu, mang trong mình tầm hồn trong sáng, hồn nhiên, vô tư và đầy

lạc quan, bên cạnh đó còn có tình đồng chí đồng đội gắn bó với nhau sâu sắc.

Cảm nhận về nhân vật Phương Định giúp cho các bạn đọc thấy được hình ảnh

đại diện cho thế hệ trẻ Việt Nam đã sống và hy sinh không tiếc nuối thanh xuân,

tuổi trẻ cho quê hương, cho đất nước.

Phương Định, Nho, chị Thao, mười cô gái ngã ba Đồng Lộc hay biết bao những

cô gái xung phong khác trên tuyến đường Trường Sơn đầy bom đạn sẽ sống mãi

trong lòng bạn đọc. Vẻ đẹp tâm hồn của những cô gái mở đường tỏa sáng giống

như những vì sao lấp lánh trên bầu trời sáng mãi trong lòng dân tộc.

Chiến tranh đã đi xa, thế nhưng khi đến với tác phẩm “Những ngôi sao xa xôi”

chắc hẳn người đọc được sống lại với những khoảnh khắc hào hùng của năm

tháng ấy. Qua đây, chúng ta cũng có thể cảm nhận được những nét đẹp của nhân

vật Phương Định tiêu biểu cho lớp trẻ yêu nước thời kì kháng chiến chống Mỹ

cứu nước.

Cảm nhận về nhân vật Phương Định - Mẫu 8

Là một trong những nhà văn trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mỹ

của dân tộc, Lê Minh Khuê được đánh giá là cây bút độc đáo với những tác

phẩm truyện ngắn. Ngòi bút của nhà văn luôn hướng về cuộc sống chiến đấu

trong bom đạn của tuổi trẻ trong thời kỳ bấy giờ, đặc biệt là những người anh

hùng thầm lặng trên tuyến đường Trường Sơn. Những ngôi sao xa xôi cũng là

một trong những tác phẩm điển hình của nhà văn về đề tài này. Tác phẩm ngợi

ca tinh thần dũng cảm của những cô gái thanh niên xung phong – tiêu biểu cho

thế hệ trẻ trong những năm tháng kháng chiến chống Mỹ đầy bom đạn, đồng

thời cũng thể hiện vẻ đẹp trong sáng cùng với tình đồng đội thắm thiết của

những cô gái trẻ, điển hình là nhân vật Phương Định. Phương Định mang những

nét đẹp trong tâm hồn của những cô gái đã chiến đấu hết mình cho tổ quốc.

Lê Minh Khuê trưởng thành trong phong trào kháng chiến chống Mỹ xâm lược.

Các tác phẩm của Lê Minh Khuê được bạn đọc đón nhận với sự chân chất, dung

dị, ngòi bút sắc sảo cùng với một giọng văn sâu sắc. Những truyện ngắn của bà

ra đời đầu những năm 70 của thế kỷ XX đều hướng đến cuộc sống chiến đấu

của bộ đội cùng những thanh niên xung

Truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi viết về ba cô gái thanh niên xung phong

làm nhiệm vụ phá bom trên một cao điểm trên tuyến đường Trường Sơn thời kỳ

cuộc chiến đấu chống đế quốc Mỹ đang diễn ra vô cùng ác liệt. Họ thuộc tổ

trinh sát mặt đường tại một trọng điểm trên con đường ác liệt ấy. Qua ngòi bút

tài hoa của nhà văn, hiện thực cuộc sống nơi chiến trường và hình ảnh những nữ

thanh niên xung phong với cuộc sống gian khổ một thời cứ hiện lên sống động

sau từng câu chữ.

Ấn tượng sâu đậm nhất mà Lê Minh Khuê để lại trong lòng bạn đọc ở “Những

ngôi sao xa xôi” có lẽ chính là hình ảnh những cô gái dũng cảm, có tinh thần

trách nhiệm, có tình đồng chí đồng đội sáng ngời, có tâm hồn trong trẻo, giàu

mơ mộng và nhạy cảm. Tất cả những vẻ đẹp ấy được thể hiện tập trung nhất ở

nhân vật Phương Định, mà chủ yếu qua đời sống nội tâm của cô.

Xuất thân là một cô gái Hà thành nhiều mộng mơ và giàu xúc cảm, Phương

Định đã đi theo tiếng gọi của Tổ quốc để lên đường chiến đấu. Cô gái ấy tham

gia thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn máu lửa và đầy mưa

bom bão đạn.Phương Đình cùng Nho và Thao sống trong một cái hang ở dưới

chân cao điểm, giữa một vùng trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn. Nơi

đây tập trung nhiều bão đạn và nguy hiểm, bởi từng giờ từng ngày luôn phải đối

mặt với bom rơi đạn nổ. Từng có biết bao thương tích vì bão đạn tại nơi ấy với

những chi tiết “đường bị đánh lở loét, màu đất đỏ trắng lẫn lộn. Hai bên đường

không có lá xanh, chỉ có những thân cây bị tước khô cháy”. Chính hiện thực đầy

mùi chiến tranh khi không có màu xanh của sự sống và chỉ thấy thần chết luôn

rình rập đã nói lên hoàn cảnh sống và chiến đấu của những cô gái khốc liệt đến

nhường nào.

Công việc của các cô gái ấy đầy rẫy những hiểm nguy khôn lường. Những cô

gái phải chạy lên cao điểm giữa ban ngày, rồi phơi mình ra giữa vùng trọng

điểm đánh phá của máy bay địch để ước tính và đo khối lượng đất đá lấp vào hố

bom, đếm bom chưa nổ, và cần thì phá bom. Nhiệm vụ ấy vô cùng thiêng liêng

và quan trọng, nhưng cũng đầy hy sinh và gian khổ. Công việc ấy luôn phải

căng thẳng thần kinh, đòi hỏi sự bình tình và dũng cảm hết sức để đối mặt với

mạo hiểm, với cái chết luôn cận kề.

Ở Phương Định, ta thấy một cô gái mang vẻ đẹp ngời sáng và nhiều nét đặc biệt

đầy ấn tượng. Cô gái ấy sẵn sàng rời bỏ cuộc sống nhàn hạ phồn hoa để lên

đường chiến đấu với cuộc sống nơi chiến trường đầy gian khổ ác liệt. Mặc dù

công việc nhiều hiểm nguy bủa vây, khi sống chết chỉ còn trong gang tấc thì

Phương Định vẫn luôn giữ được vẻ hồn nhiên trong sáng của tuổi trẻ, lòng lạc

quan, tinh thần đồng đội sâu sắc, đặc biệt là tinh thần chiến đấu dũng cảm và

kiên cường.

Ở Phương Định – cô gái ấy đã ngời sáng lên vẻ đẹp của chủ nghĩa anh hùng

cách mạng cũng như vẻ đẹp của thế hệ trẻ Việt Nam thời kỳ chống Mỹ cứu

nước. Cô gái ấy mang lý tưởng sống đầy cao đẹp và tinh thần chiến đấu dũng

cảm. Khi rời ghế nhà trường phổ thông, cô gái Phương Định đã xung phong ra

mặt trận, không ngại gian khó và nguy hiểm cùng thế hệ của mình đi theo tiếng

gọi của Tổ quốc:

“Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước

Mà lòng phơi phới dậy tương lai.”

Cô gái ấy đã không tiếc thân mình, mang lý tưởng cao đẹp để chiến đấu, nguyện

dâng hiến hết tuổi trẻ, tuổi thanh xuân và chính bản thân mình cho đất nước. Lý

tưởng cao đẹp ấy làm chúng ta nhớ đến những vần thơ cảm động:

“Ôi Tổ quốc nếu cần ta chết

Cho mỗi ngôi nhà, ngọn núi, dòng sông….”

Cô gái ấy từng nghĩ về hoàn cảnh sống nơi đây một cách đầy giản dị và cho là

có cái thú riêng qua những dòng cảm nghĩ “có ở đâu như thế này không: đất bốc

khói, không khí bàng hoàng, máy bay đang ầm ì xa dần. Rồi “thần kinh căng

như chão, tim đập bất chấp cả nhịp điệu, chân chạy mà vẫn biết rằng khi biết

rằng xung quanh có nhiều quả bom chưa nổ. Có thể nổ bây giờ, có thể nổ chốc

nữa, nhưng nhất định sẽ nổ”. Công việc phá bom của họ đầy nguy hiểm rình rập

và luôn phải đối mặt với cái chết nhưng lại hiện lên qua giọng kể đầy hóm hỉnh

và bình thản như “Quen rồi, một ngày chúng tôi phá bom đến mấy lần”. Hiện

thực khốc liệt của chiến tranh qua giọng điệu của cô gái ấy thật hóm hỉnh, thật

như biết đùa trước gian khó hiểm nguy. Khi phải đối mặt với hiểm nguy,

Phương Định cùng với những người đồng đội của mình thực sự là những cô gái

anh hùng. Hơn thế nữa những hy sinh và mất mát của bản thân cũng được cô gái

coi hết sức nhẹ nhàng “Tôi bây giờ vẫn còn một vết thương chưa lành ở đùi. Tất

nhiên tôi không vào viện quân y”. Chỉ với ngữ điệu bình thản ấy cũng đủ toát

lên sự lạc quan, tinh thần dũng cảm của nhân vật.

Người đọc còn nhận thấy tinh thần quả cảm và không sợ hy sinh ở cô gái này.

Điều này được thể hiện rõ nét qua một lần phá bom được miêu tả cụ thể, tinh tế

đến từng cảm giác. Không khí chứa đầy sự căng thẳng, khung cảnh chiến trường

tàn khốc nhưng Phương Định lại có những tâm lý rất lạc quan và đầy nữ tính

của con gái “Có ánh mắt các chiến sĩ dõi theo mình”. Sự dũng cảm và tinh thần

chiến đấu ở cô như được kích thích bởi lòng tự trọng: “Tôi đến gần quả bom, tôi

không sợ nữa. Tôi sẽ không đi khom. Các anh ấy không thích cái kiểu đi khom

khi có thể cứ đường hoàng mà bước tới”. Khi ở bên quả bom, lúc cận kề với cái

chết im lìm và bất ngờ, từng cảm giác của con người cũng trở nên sắc nhọn hiện

lên qua tâm lý của Phương Định: “Thỉnh thoảng lưỡi xẻng chạm vào quả bom.

Một tiếng động sắc đến gai người, cứa vào da thịt. Tôi rùng mình và bỗng thấy

tại sao mình làm quá chậm, nhanh lên một tí! Vỏ quả bom nóng, một dấu hiệu

chẳng lành”. Sau đó là cái giây phút căng thẳng chờ đợi tiếng nổ của quả bom,

cô gái ấy có nghĩ đến cái chết nhưng là “một cái chết mờ nhạt, không cụ thể”,

và cái chính vẫn là: “liệu mìn có nổ, bom có nổ không?”. Đây là lòng dũng cảm

vô song, là tinh thần trách nhiệm rất cao trong công việc. Có thể khẳng định

rằng cô gái này và những đồng đội của cô thực sự là những cô gái anh hùng,

nhưng đều là những anh hùng mà không tự biết. Điều này đã khiến cho nhân vật

Phương Định trở nên đáng mến.

Bên cạnh lý tưởng cùng tinh thần chiến đấu quả cảm, ta còn thấy ở cô gái này

nét tính cách mơ mộng và hồn nhiên – một vẻ đẹp tâm hồn trong sáng. Qua ngòi

bút của Lê Minh Khuê, nhân vật Phương Định hiện lên là cô gái có vẻ ngoài

đáng yêu, xinh xắn, trẻ trung và đầy sức sống với “hai bím tóc dày, tương đối

mềm, một cái cổ cao và đầy kiêu hãnh như đài hoa loa kèn”. Không những thế,

cảm nhận nhân vật Phương Định, ta còn thấy cô gái ấy hiện lên với đôi mắt có

ánh nhìn đầy xa xăm.

Phương Định là nữ sinh thanh lịch của đất Hà thành bước vào chiến trường bom

đạn. Cô gái ấy đã từng có thời áo trắng ngây thơ, vô tư và hồn nhiên. Ngay giữa

chiến trường dữ dội, những hoài niệm của Phương Định về những năm tháng

học trò thật đáng yêu luôn sống trong cô. Đó phải chăng là niềm khao khát cũng

chính là sự lạc quan, vô tư làm dịu mát tâm hồn trong sự khốc liệt và căng thẳng

nơi chiến trường. Kết thúc những giây phút căng thẳng nơi cao điểm, xong việc

là cô gái thở phào và xà ngay vào một thế giới khác – thế giới của những cô gái

nữ tính đầy mơ mộng “nằm dài trên nền ẩm, lười biếng nheo mắt nghe ca nhạc

từ cái đài bán dẫn nhỏ, có thể nghe hay nghĩ ngợi lung tung”. Cô gái ấy còn mê

hát và thích nhiều bài hát với đủ các chủ đề. Thích hát để rồi Phương Định còn

bịa ra cả lời bài hát, ngồi dựa vào thành đá mà khe khẽ hát. Điều này cũng hé lộ

vẻ đẹp phong phú nơi tâm hồn. Tiếng hát của Phương Định mang lý tưởng

sống, khát khao về quê hương về tình yêu tuổi trẻ, khát vọng sự thanh bình…

Cũng như bao cô gái mới lớn, cô gái ấy có một tâm hồn nhạy cảm và quan tâm

đến hình thức của mình. Cô gái đó biết mình đẹp, thích ngắm mình trong

gương, rồi có chút kiêu ngầm khi biết mình được các anh pháo thủ và lái xe

thăm hỏi. Phương Định vui và tự hào về điều đó, nhưng không hay biểu lộ tình

cảm của mình mà thường tỏ ra kín đáo giữa đám đông. Nhà văn Lê Minh Khuê

đã rất tinh tế khi phát hiện ra cái nét tâm lý kiêu ngầm ấy ở Phương Định. Đó là

sự kiêu ngầm của một cô gái trẻ có ý thức sâu sắc về vẻ đẹp cuộc sống. Nét tâm

lý rất đời thường, rất con gái này khiến nhân vật Phương Định càng trở nên gần

gũi, chân thực và đáng yêu biết bao.

Đặc biệt, vẻ đẹp tâm hồn ấy được bộc lộ sâu sắc khi bất ngờ một cơn mưa đá ập

đến. Bao hiểm nguy, ngột ngạt và căng thẳng của chiến trận như được gột rửa

và tan biến. Chỉ một cơn mưa đá vụt qua cũng đủ khiến tâm hồn Phương Định

sống với rất nhiều kỉ niệm và nỗi nhớ. Đó là hoài niệm về quê hương, về gia

đình, về tuổi thơ đầy thanh bình. Tất cả những hồi ức ấy vừa rõ ràng, lại vừa mờ

ảo; vừa đồng hiện, lại vừa vụt hiện trong tâm trí; vừa gần gũi, mà lại vừa xa xôi.

Những hồi ức ấy đã trở thành điểm tựa tinh thần, là nơi dựa vững chắc, để tiếp

thêm sức mạnh cho cô thanh niên xung phong đi qua những thử thách, những

hiểm nguy của cuộc sống nơi chiến trường.

Người đọc còn nhận thấy vẻ đẹp tâm hồn ngời sáng được hiện lên qua tình cảm

đồng chí đồng đội. Cô gái ấy luôn quan tâm và thương yêu đến những đồng đội

của mình. Phương Định lo lắng khi Nho và chị Thao lên cao điểm mà chưa về.

Cô hiểu về Nho và chị Thao như tình chị em ruột thịt với biết bao tình cảm, với

sự gắn bó yêu thương. Những chi tiết cụ thể như chị Thao sợ máu và vắt nhưng

khi chiến đấu lại rất dũng cảm. Trong suy nghĩ của Phương Định, chị Thao hiện

lên với sự bình tĩnh cương quyết và táo bạo trong công việc. Với cô em út của

tổ trinh sát, Nho hiện lên trong suy nghĩ của Phương Định là cô gái “nhẹ mát

như một cây kem trắng”. Khi Nho bị thương, cô vỗ về chăm sóc như tình chị em

ruột thịt với chi tiết “moi đất để bế Nho đặt lên đùi” rồi “rửa cho Nho bằng nước

đun sôi” “tiêm cho Nho” rồi “pha sữa trong cái ca sắt”. Bên cạnh đó, cô gái ấy

cũng dành tình cảm cho tất cả những những người chiến sĩ mà cô gặp trên con

đường ra mặt trận. Với Phương Định thì chính “những người đẹp nhất, thông

minh, can đảm và cao thượng nhất là những người mặc quân phục có ngôi sao

trên mũ”. Có thể thấy, tình đồng chí đồng đội của nhân vật Phương Định thật

đáng cảm mến, một thức tình cảm cao cả, thiêng liêng và rất đáng quý.

Có thể nói, nhà văn Lê Minh Khuê đã tỏa sáng với ngòi bút của mình với nhân

vật Phương Định trong tác phẩm Những ngôi sao xa xôi. Xây dựng nhân vật cô

gái này, nhà văn đã chọn được những phương thức trần thuật hợp lý khi đặt

điểm nhìn vào nhân vật chính của mình để nhân vật tự kể chuyện. Chính vì thế,

nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật Phương Định đạt đến độ tinh tế nhất. Ngôn

ngữ trần thuật qua nhân vật chính đã làm cho tác phẩm có giọng điệu, ngôn ngữ

tự nhiên gần với khẩu ngữ, trẻ trung và nữ tính như chính nét tính cách của nhân

vật. Bên cạnh đó, lời kể linh hoạt, cùng câu ngắn dài, nhịp nhanh tạo không khí

chiến trường, nhịp kể chậm lại khi hồi tưởng như gợi nhớ kỷ niệm của tuổi thơ

êm đềm cũng là một nét nghệ thuật tạo nên sự thành công của tác phẩm.

Cuộc sống nơi chiến trường dữ dội và khốc liệt của những cô gái thanh niên

xung phong được tái hiện một cách chân thực, đầy đủ và sinh động. Trong văn

học thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, hình ảnh về những nữ thanh niên xung

phong cũng không hề hiếm, song chỉ với ngòi bút của mình, Lê Minh Khuê với

tác phẩm Những ngôi sao xa xôi đã làm nổi bật lên vẻ đẹp tâm hồn của những

cô gái vừa quả cảm trong chiến đấu, lại vừa gắn bó sâu sắc trong tình đồng chí

đồng đội, lại mang nét hồn nhiên vô tư, trong sáng và đầy lạc quan… Đây là

một hình ảnh đẹp, đặc trưng cho thế hệ trẻ Việt Nam đã sống và chiến đấu, hy

sinh không tiếc tuổi xuân cho quê hương đất nước.

“Có biết bao người con gái, con trai

Trong bốn ngàn lớp người giống ta lứa tuổi

Họ đã sống và chết

Giản dị và bình tâm

Không ai nhớ mặt đặt tên

Nhưng họ đã làm ra Đất Nước.”

(“Đất nước” – Nguyễn Khoa Điềm).

Phương Định, Nho, chị Thao, mười cô gái ngã ba Đồng Lộc hay biết bao những

cô gái mở đường trên tuyến đường Trường Sơn bom đạn sẽ sống mãi trong lòng

bạn đọc, theo dòng lịch sử và trường tồn cùng non sông đất nước. Vẻ đẹp tâm

hồn của những cô gái ấy sẽ mãi mãi tỏa sáng như những vì sao lấp lánh trên bầu

trời, trong sự yêu mến, sự cảm phục và lòng biết ơn của cả dân tộc. Ta bỗng xúc

động nhớ đến những vần thơ “Đêm đêm tâm hồn em tỏa sáng/ Những vì sao

ngời chói lung linh” (Lâm Thị Mỹ Dạ – Khoảng trời và hố bom).

Chiến tranh đã lùi xa, nhưng khi đọc lại tác phẩm Những ngôi sao xa xôi, người

đọc như được sống lại những năm tháng hào hùng của dân tộc. Nhân vật

Phương Định mang những nét đẹp tiêu biểu cho biết bao chàng trai và cô gái

thanh niên xung phong trong những năm tháng chống Mỹ oanh liệt. Phương

Định đã tiếp thêm cho ta sức mạnh và động lực để viết tiếp nên những nét son

trong trang sử của thời đại mình.

Cảm nhận nhân vật Phương Định chi tiết nhất

“Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước

Mà lòng phơi phới dậy tương lai”.

Đó là tinh thần của cả thời đại chống Mĩ. Đó là hình ảnh những anh bộ đội,

những cô thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn đã đi vào văn

chương và trở thành mạch nguồn cảm xúc xuyên suốt văn học một thời. Đó là

những người lính lái xe trong “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của Phạm

Tiến Duật; “Mảnh trăng cuối rừng” của Nguyễn Minh Châu; những cô gái mở

đường trong “Khoảng trời hố bom” của Lâm Thị Mĩ Dạ…Cũng được khơi

nguồn từ cảm hứng ấy, truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê

lại đem đến cho người đọc những cảm xúc mới mẻ về hình ảnh những nữ thanh

niên xung phong trong hoàn cảnh chiến tranh ác liệt. Họ vừa mang vẻ đẹp của

những cô gái tuổi mười tám, đôi mươi hồn nhiên giàu mộng mơ, lại vừa mang

vẻ đẹp của người lính giữa chiến trường gan dạ, dũng cảm không sợ hi sinh. In

đậm nhất trong tâm trí bạn đọc là hình ảnh nhân vật chính, cô thanh niên xung

phong, cô “hoa hậu” trong lòng bom đạn – Phương Định.

Lê Minh Khuê là nữ nhà văn đã từng có năm tháng tuổi trẻ gắn bó với những

con đường Trường Sơn mưa bom, bão đạn, từng chứng kiến, trải qua và chia sẻ

những gian khổ, hi sinh của người lính giữa chiến trường. Bởi vậy những trang

viết của bà về con người và cuộc sống nơi đây thật chân thực và xúc động vô

cùng. Ở “Những ngôi sao xa xôi” cũng vậy, hiện thực cuộc sống giữa chiến

trường và hình ảnh những nữ thanh niên xung phong với cuộc sống gian khổ

một thời cứ hiện lên sống động sau từng câu chữ.

Ấn tượng sâu đậm nhất mà Lê Minh Khuê để lại trong lòng bạn đọc ở “Những

ngôi sao xa xôi” là hình ảnh những con người dũng cảm, có tinh thần trách

nhiệm cao, có tình đồng chí, đồng đội sáng ngời, có tâm hồn trong trẻo, giàu mơ

mộng, và nhạy cảm. Tất cả những vẻ đẹp ấy được thể hiện tập trung nhất ở nhân

vật Phương Định, và chủ yếu qua đời sống nội tâm của cô.

Phương Định cùng những người đồng đội của mình ở trong một cái hang dưới

chân cao điểm, giữa một vùng trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn, nơi tập

trung nhiều nhất bom đạn, sự nguy hiểm và ác liệt, từng ngày từng giờ phải đối

mặt với bom rơi, đạn nổ. Có biết bao thương tích vì bom đạn giặc: “Đường bị

đánh lở loét, màu đất đỏ, trắng lẫn lộn. Hai bên đường không có lá xanh. Chỉ có

những thân cây bị tước khô cháy. Những cây nhiều rễ nằm lăn lóc. Những tảng

đá to. Một vài cái thùng xăng hoặc thành ô tô méo mó, han gỉ nằm trong đất”.

Đó là hiện thực đầy mùi chiến tranh, không có màu xanh của sự sống, chỉ thấy

thần chết luôn rình rập.

Công việc của các cô đặc biệt nguy hiểm. Họ phải chạy trên cao điểm giữa ban

ngày, phơi mình ra giữa vùng trọng điểm đánh phá của máy bay địch để đo và

ước tính khối lượng đất đá lấp vào hố bom, đếm bom chưa nổ và nếu cần thì

phá bom. Nhiệm vụ của họ thật quan trọng nhưng cũng đầy gian khổ, hi sinh,

phải mạo hiểm với cái chết, luôn căng thẳng thần kinh, đòi hỏi sự dũng cảm và

bình tĩnh hết sức.

Cuộc sống gian khổ giữa chiến trường ác liệt, công việc đầy nguy hiểm và luôn

phải đối mặt với cái chết, nhưng Phương Định vẫn giữ được sự hồn nhiên, trong

sáng của tuổi trẻ, luôn thể hiện tinh thần dũng cảm không sợ hi sinh, lòng lạc

quan và tình đồng đội gắn bó sâu sắc. Cô ngời sáng lên vẻ đẹp của chủ nghĩa

anh hùng cách mạng trong chiến đấu, vẻ đẹp của thế hệ trẻ Việt Nam thời chống

Mĩ.

Vẻ đẹp của nhân vật Phương Định được tỏa sáng ở lí tưởng sống cao đẹp và

tinh thần dũng cảm, không sợ gian khổ, hi sinh. Rời ghế nhà trường phổ thông,

Phương Định xung phong ra mặt trận, cùng thể hệ của mình “Xẻ dọc Trường

Sơn đi cứu nước/Mà lòng phơi phới dậy tương lai” để giành độc lập, tự do của

Tổ quốc. Cô ra đi mà không tiếc tuổi thanh xuân, nguyện dâng hiến hết mình

cho đất nước:

“Ôi Tổ quốc!Nếu cần, ta chết

Cho mỗi ngôi nhà, ngọn núi, con sông…”.

Đối mặt với nguy hiểm, cô và những người đồng đội của mình thật sự là những

anh hùng. Phương Định nghĩ về hoàn cảnh sống nơi đây một cách giản dị và

cho là có cái thú riêng: “Có ở đâu như thế này không: đất bốc khói, không khí

bàng hoàng, máy bay đang ầm ì xa dần. Thần kinh căng như chão, tim đập bất

chấp cả nhịp điệu, chân chạy mà vẫn biết rằng khắp chung quanh có nhiều quả

bom chưa nổ. Có thể nổ bây giờ, có thể chốc nữa. Nhưng nhất định sẽ nổ…”.

Công việc phá bom đầy nguy hiểm và phải luôn đối mặt với thần chết được cô

kể với giọng điệu bình thản, pha sự hóm hỉnh: “Quen rồi. Một ngày chúng tôi

phá bom đến năm lần. Ngày nào ít: ba lần”. Thật là biết đùa trước gian khó.

Đặc biệt, hi sinh mất mát của bản thân cũng được Phương Định coi hết sức nhẹ

nhàng: “Tôi bây giờ vẫn còn một vết thương chưa lành miệng ở đùi. Tất nhiên

Tôi không vào viện quân y”. Nếu không có cái nhìn lạc quan và một tinh thần

dũng cảm thì Phương Định không thể có cách nói bình thản như thế.

Cuộc sống nơi chiến trường luôn đối mặt với thử thách, nguy hiểm và cái chết

đã tôi luyện ở Phương Định lòng quả cảm, không sợ hi sinh. Tâm lí Phương

Định trong một lần phá bom được miêu tả rất cụ thể, tinh tế đến từng cảm giác.

Khung cảnh và không khí chứa đầy sự căng thẳng nhưng Phương Định vẫn có

nét tâm lí rất con gái, cảm giác: “Có ánh mắt các chiến sĩ dõi theo mình” để rồi

sự dũng cảm ở cô như được kích thích bởi lòng tự trọng: “Tôi đến gần quả

bom,… tôi không sợ nữa. Tôi sẽ không đi khom. Các anh ấy không thích cái

kiểu đi khom khi có thể cứ đường hoàng mà bước tới”. Ở bên quả bom, cận kề

với cái chết im lìm và bất ngờ, từng cảm giác của con người cũng trở nên sắc

nhọn: “Thỉnh thoảng lưỡi xẻng chạm vào quả bom. Một tiếng động sắc đến gai

người, cứa vào da thịt tôi. Tôi rùng mình và bỗng thấy tại sao mình làm quá

chậm. Nhanh lên một tí! Vỏ quả bom nóng. Một dấu hiệu chẳng lành”. Tiếp đó,

là cái giây phút căng thẳng chờ đợi tiếng nổ của quả bom. Phương Định có nghĩ

đến cái chết nhưng là “một cái chết mờ nhạt, không cụ thể”, còn cái chính vẫn

là: “liệu mìn có nổ, bom có nổ không?”. Đây là một trách nhiệm rất cao trong

công việc, là lòng dũng cảm vô song. Có thể khẳng định rằng: Phương Định và

những đồng đội của cô thực sự là những người anh hùng, nhưng là những anh

hùng mà không tự biết. Chính điều đó, khiến cho nhân vật Phương Định trở nên

đáng mến.

Phương Định là nữ sinh của thủ đô thanh lịch bước vào chiến trường. Cô có một

thời học sinh – cái thời áo trắng ngây thơ, hồn nhiên và vô tư sống bên mẹ trong

một căn buồm nhỏ ở một đường phố yên tĩnh. Những hoài niệm của cô về thời

học trò thật đáng yêu, luôn sống trong cô ngay giữa chiến trường dữ dội. Nó vừa

là niềm khao khát, vừa làm dịu mát tâm hồn trong hoàn cảnh căng thẳng, khốc

liệt của chiến tranh.

Sau những giây phút căng thẳng ở cao điểm, xong việc là thở phào chạy vào

hàng, là sà ngay vào một thế giới khác – thế giới con gái với những mơ mộng:

nằm dài trên nền ẩm, lười biếng nheo mắt nghe ca nhạc từ cái đài bán dẫn nhỏ,

có thể nghe, có thể nghĩ ngợi lung tung… Phương Định mê hát và thích nhiều

bài hát: những bài hành khúc bộ đội hay hát trên những ngả đường mặt trận;

thích dân ca quan họ mềm mại, dịu dàng; thích Ca-chiu-sa của hồng quân Liên

Xô; thích ngồi bó gối mơ màng trước lời bài hát dân ca Ý trữ tình… Thích hát,

Phương Định còn bịa ra lời mà hát, ngồi dựa vào thành đá và khe khẽ hát. Rõ

ràng, thích hát là nét tâm lí của thời đại – cái thời tiếng hát át tiếng bom, nhưng

đây cũng là nét cá tính ở Phương Định hé lộ vẻ đẹp phong phú của tâm hồn.

Trong tiếng hát, có ý thức về lý tưởng, có khao khát về quê hương, tình yêu của

tuổi trẻ và có cả khát vọng được trở về cuộc sống thanh bình.

Cũng như bao cô gái mới lớn, Phương Định rất nhạy cảm và quan tâm đến hình

thức của mình. Phương Định đẹp với “hai bím tóc dày tương đối mềm, một cái

cổ cao kiêu hãnh như đài hoa loa kèn” và “đôi mắt nâu nâu dài dài hay nheo lại

như chói năng, hay có cái nhìn xa xăm”. Biết mình đẹp, cô thích ngắm mình

trong gương, có chút kiêu ngầm khi biết mình được các anh pháo thủ và lái xe

thăm hỏi. Cô vui và tự hào về điều đó nhưng không hay biểu lộ tình cảm của

mình mà thường rỏ ra kín đáo giữa đám đông. Lê Minh Khuê đã rất tinh tế khi

phát hiện ra cái nét tâm lí kiêu ngầm ấy ở Phương Định. Đó là cái kiêu ngầm

của một cô gái trẻ có ý thức sâu sắc về vẻ đẹp cuộc sống. Chính nét tâm lí rất

đời thường, rất con gái này khiến nhân vật Phương Định càng trở nên gần gũi,

chân thực và đáng yêu.

Vẻ đẹp tâm hồn Phương Định ngời sáng nhất khi cơn mưa đá bất ngờ ập đến.

Chỉ một cơn mưa đá mà bao ngột ngạt, căng thẳng, hiểm nguy của chiến trường

tan biến, để nhường chỗ cho niềm vui con trẻ òa nở, cuống cuồng:” Mưa đá!Cha

mẹ ơi!Mưa đá!”. Chỉ một trận mưa đá vụt đi qua cũng đánh thức ở Phương

Định rất nhiều kỉ niệm và nỗi nhớ về thành phố, quê hương, về gia đình, về tuổi

thơ thanh bình của mình. Sau cái say sưa của niềm vui con trẻ là nỗi nhớ da diết

khôn nguôi. Nhớ rất nhiều: người mẹ, cái cửa sổ ngôi nhà, những ngôi sao to

trên bầu trời thành phố, cái cây, vòm trời của nhà hát, bà bán kém và đám trẻ

háo hức vây quanh; con đường nhựa sau cơn mưa, những ngọn đèn trên quảng

trường lung linh như những ngôi sao trong truyện cổ tích nói về xứ sở thần

tiên… Tất cả vừa rõ ràng, vừa mờ ảo; vừa đồng hiện, vừa vụt hiện trong tâm trí;

vừa gần gũi, vừa xa xôi. Những hoài niệm làm dịu cơn khát, những cơn khát

cháy lòng, những hi vọng xa xôi. Tất cả ào đến, xoáy mạnh cũng mãnh liệt, dữ

dội như cơn mưa đá. Tất cả làm thành hành trang tâm hồn của cô thanh niên

xung phong, tiếp cho cô sức mạnh, thắp cho cô niềm tin và tỏa sáng vẻ đẹp của

người chiến sĩ Trường Sơn, của những ngôi sao xa xôi.

Ở Phương Định nét đẹp còn được ngời sáng trong tình đồng đội thắm thiết. Cô

luôn yêu thương trìu mến và quan tâm đến đồng đội. Cô lo lắng cho chị Thao và

Nho lên cao điểm chưa về đến nỗi “nói như gắt vào máy” khi đại đội trưởng hỏi

tình hình. Cô hiểu chị Thao và Nho như biết về những chị em ruột thịt. Đó là chị

Thao sợ máu và vắt nhưng khi chiến đấu lại rất dũng cảm. Trong cuộc việc, ai

cũng gờm chị bởi sự bình tĩnh, cương quyết, táo bạo. Với Nho, cô em út của tổ

trinh sát thì Phương Định rất muốn bế trên tay. “trông nói nhẹ mát như một que

kem trắng. Biết bao trìu mến, yêu thương trong cái nhìn ấy. Khi Nho bị thương,

cô vỗ về và chăm sóc như một người y tá: “moi đất, bế Nho đặt lên đùi”,”rửa

cho Nho bằng nước đun sôi trên bếp than”,”tiêm cho Nho” rồi “pha sữa trong

cái ca sắt…”. Đặc biệt, cô dành tình yêu và niềm cảm phục cho tất cả những

chiến sĩ mà cô gặp ngày đêm trên con đường ra mặt trận. Với cô “những người

đẹp nhất, thông minh, cam đảm và cao thượng nhất là những người mặc quân

phục có ngôi sao trên mũ”.

Có thể nói, xây dựng nhân vật Phương Định, Lê Minh Khuê đã chọn được

những phương thức trần thuật hợp lí khi nhà văn đặt điểm nhìn vào nhân vật

chính của mình để nhân vật tự kể chuyện. Nhờ vậy, nghệ thuật miêu tả tâm lí

nhân vật – tâm lí Phương Định đạt đến độ tinh tế nhất. Ngôn ngữ trần thuật qua

nhân vật chính làm cho tác phẩm có giọng điệu, ngôn ngữ tự nhiên gần với khẩu

ngữ, trẻ trung, nữ tính. Lời kể linh hoạt, cùng câu ngắn dài, nhịp nhanh tạo

không khí chiến trường, nhịp kể chậm lại khi hồi tưởng như gợi nhớ kỉ niệm của

tuổi thơ êm đềm… Tất cả góp phần tạo nên một nhân vật chính- một Phương

Định thật như ở ngoài đời và một Phương Định rất Hà Nội.

Qua dòng suy nghĩ và tâm trạng của nhân vật Phương Định, cuộc sống chiến

đấu của các cô thanh niên xung phong được tái hiện đầy đủ, chân thực và sinh

động với vẻ đẹp tỏa sáng. Hình tượng về những nữ thanh niên xung phong

Trường Sơn không hiếm trong văn học chống Mĩ, song với những sáng tạo

riêng của mình, Lê Minh Khuê trong truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” đã

làm nổi bật tâm hồn trong sáng giàu mơ mộng, cuộc sống chiến đấu đầy gian

khổ, sự hi sinh và rất lạc quan của họ. Đó là hình ảnh đẹp, tiêu biểu cho thế hệ

trẻ Việt Nam đã sống và chiến đấu, hi sinh tuổi thanh xuân của mình cho Tổ

quốc thân yêu:

“Có biết bao người con gái, con trai

Trong bốn ngàn lớp người giống ta lứa tuổi

Họ đã sống và chết

Giản dị và bình tâm

Không ai nhớ mặt đặt tên

Nhưng họ đã làm ra Đất Nước”.

("Đất nước” – Nguyễn Khoa Điềm).

Đọc truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” khám phá vẻ đẹp nhân vật Phương

Định, ta yêu mến, tự hào về các cô thanh niên xung phong, Phương Định,

Nho,chị Thao, mười cô gái ngã ba Đồng Lộc và bao nhiêu cô gái mở đường

khác trên tuyến lửa Trường Sơn đã “Xẻng tay mà viết nên trang sử hồng” (Tố

Hữu). Vẻ đẹp của họ mãi mãi tỏa sáng như vì sao lấp lánh trên bầu trời, trong sự

cảm phục và lòng biết ơn của cả dân tộc:

“Đêm đêm tâm hồn em tỏa sáng

Những vì sao ngời chói lung linh”

(“Khoảng trời hố bom” – Lâm Thị Mĩ Dạ).

Cảm nhận vẻ đẹp nhân vật Phương Định

Con đường Trường Sơn trong kháng chiến chống Mĩ được coi là biểu tượng anh

hùng của cuộc chiến đấu giành độc lập tự do. Nhà văn Lê Minh Khuê đã từng là

thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn máu lửa. Những tác phẩm

của chị viết về cuộc sống chiến đấu của bộ đội và thanh niên xung phong ở đây

đã gây được sự chú ý của bạn đọc mà truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” là

một trong những tác phẩm ấy.

Truyện viết về 3 cô gái trong một tổ trinh sát mặt đường làm nhiệm vụ phá bom

trên tuyến đường Trường Sơn đạn bom khốc liệt. Phương Định, nhân vật kể

chuyện cũng là nhân vật chính để lại nhiều ấn tượng đẹp và tình cảm sâu sắc

trong lòng người đọc.

Trước hết, ở nhân vật Phương Định ta thấy, cô là một cô gái hồn nhiên, ngây

thơ, tinh nghịch. Cô vốn là nữ sinh của thủ đô thanh lịch bước vào chiến trường.

Phương Định có một thời học sinh- cái thời áo trắng ngây thơ, hồn nhiên và vô

tư lự của cô thật vui sướng! Những hoài niệm của cô về thời học sinh thật đáng

yêu luôn sống trong cô ngay giữa chiến trường.

Cơn mưa đá ngắn ngủi đột ngột xuất hiện ở cuối truyện, ngay sau trận phá bom

đầy nguy hiểm cũng thức dậy trong cô bao niềm vui thơ trẻ : cô nhớ về mẹ, cái

cửa sổ căn nhà, những ngôi sao to trên bầu trời thành phố… Nó thức dậy những

kỉ niệm và nỗi nhớ về thành phố, gia đình, về tuổi thơ thanh bình của mình. Nó

vừa là niềm khao khát, vừa làm dịu mát tâm hồn trong hoàn cảnh, khốc liệt và

nóng bỏng của chiến trường.

Những thử thách và nguy hiểm ở chiến trường, thậm chí cả cái chết không làm

mất đi ở cô sự hồn nhiên trong sáng và những ước mơ về tương lai. Phương

Định vẫn là người con gái nhạy cảm, hồn nhiên, hay mơ mộng và thích hát. Cô

đem cả lòng say mê ca hát vào chiến trường Trường Sơn ác liệt. Cô thích hát

những hành khúc bộ đội, những bài dân ca quan họ, dân ca Nga, dân ca Ý.

Giọng của Phương Định chắc là hay lắm nên “chị Thao thường yêu cầu cô hát

đấy sao”? Định còn có tài bịa ra lời bài hát nữa. Chị Thao đã ghi cả vào sổ

những lời hát cô bịa ra….

Phương Định là một cô gái xinh xắn. Cũng như các cô gái mới lớn, cô nhạy cảm

và quan tâm đến hình thức của mình. Chiến trường khốc liệt nhưng không đốt

cháy nổi tâm hồn nhạy cảm của cô. Cô biết mình đẹp và được nhiều người để ý:

“Tôi là con gái Hà Nội. Nói một cách khiêm tốn, tôi là một cô gái khá…” ; còn

mắt tôi thì các anh lái xe bảo: “Cô có cái nhìn sao mà xa xăm.” Điều đó làm cô

thấy vui và tự hào.

Cô luôn yêu mến đồng đội của mình, yêu mến và cảm phục tất cả các chiến sĩ

mà cô gặp trên tuyến đường Trường Sơn. Biết mình được cánh lính trẻ để ý

nhưng cô ‘không săn sóc, vồn vã’, không biểu lộ tình cảm của mình, nhưng

chưa để lòng mình xao động vì ai: “thường đứng ra xa, khoanh tay lại trước

ngực và nhìn đi nơi khác, môi mím chặt.” Đó là cái vẻ kiêu kì đáng yêu của các

cô gái Hà Nội như chính cô đã thú nhận: “chẳng qua là tôi điệu đấy thôi”.

Phương Định còn là một chiến sĩ gan dạ, dũng cảm đến phi thường. Phẩm chất

ấy được minh chứng rõ ràng trong mỗi lần phá bom. Lúc đến gần quả bom,

trong không khí căng thẳng và vắng lặng đến rợn người, nhưng rồi một cảm

giác bỗng đến với cô làm cô không sợ nữa: “tôi đến gần quả bom”. Cảm thấy

ánh mắt các chiến sĩ dõi theo mình, tôi không sợ nữa. Tôi sẽ không đi khom.

Các anh ấy không thích cái kiểu đi khom khi có thể cứ đàng hoàng mà bước tới.

Lòng dũng cảm của cô như được kích thích bởi sự tự trọng.

Và khi đã ở bên quả bom, kề sát với cái chết có thể đến tức khắc, từng cảm giác

của cô như cũng trở nên sắc nhọn hơn và căng như dây đàn: “thỉnh thoảng lưỡi

xẻng chạm vào quả bom. Một tiếng động sắc đến gai người cứa vào da thịt tôi,

tôi rùng mình và bỗng thấy tại sao mình làm quá chậm. Nhanh lên một tí ! Vỏ

quả bom nóng. Một dấu hiệu chẳng lành”. Thần chết nằm chực ở đó chờ phút ra

tay. Cô phải nhanh hơn, mạnh hơn nó, không được phép chậm trễ một giây.

Tiếp đó là cảm giác căng thẳng chờ đợi tiếng nổ của quả bom. Thật đáng sợ cái

công việc chọc giận Thần Chết đó. Ai dám chắc là quả bom sẽ không nổ ngay

bây giờ, lúc Phương định đang lúi húi đào đào, bới bới ấy. Thế mà cô vẫn

không run tay, vẫn tiếp tục cái công việc đáng sợ: “tôi cẩn thận bỏ gói thuốc

mình xuống cái lỗ đã đào, châm ngòi. Tôi khoả đất rồi chạy lại chỗ ẩn nấp của

mình: liệu mìn có nổ, bom có nổ không? Không thì làm cách nào để châm mìn

lần thứ hai.

Nhưng quả bom nổ. Một thứ tiếng kì quái đến váng óc. Ngực tôi nhói, mắt cay

mãi mới mở ra được. Mùi thuốc bom buồn nôn. Ba tiếng nổ nữa tiếp theo. Đất

rơi lộp bộp, tan đi âm thanh trong những bụi cây. Mảnh bom xé không khí, lao

và rít vô hình trên đầu. Bốn quả bom đã nổ. Thắng rồi! Nhưng một đồng đội đã

bị bom vùi! Máu túa ra từ cánh tay Nho, túa ra, ngấm vào đất. Da xanh, mắt

nhắm nghiền, quần áo đầy bụi”... Nhưng không ai được khóc trong giờ phút rất

cần sự cứng cỏi của mỗi người.

Cái công việc khủng khiếp bóp nghẹt trái tim ấy không chỉ đến một lần trong

đời mà đến hàng ngày: “Quen rồi. Một ngày tôi phá bom đến năm lần. Ngày nào

ít: ba lần. Tôi có nghĩ đến cái chết. Nhưng một cái chết mờ nhạt, không cụ thể”.

Cảm xúc và suy nghĩ chân thực của cô đã truyền sang cho người đọc nỗi niềm

đồng cảm yêu mến và sự kính phục. Một cô nữ sinh nhỏ bé, hồn nhiên, giàu mơ

mộng và nhạy cảm mà cũng thật anh hùng, thật xứng đáng với những kì tích

khắc ghi trên những tuyến đường Trường Sơn bi tráng. Một ngày trong những

năm tháng Trường Sơn của cô là như vậy. Những trang lịch sử Trường Sơn

không thể quên ghi một ngày như thế.

Phương Định là hình ảnh tiêu biểu của tuổi trẻ Việt Nam anh hùng. Là một nữ

sinh, Phương Định xung phong ra mặt trận, cùng thế hệ của mình “xẻ dọc

Trường Sơn đi cứu nước mà lòng phơi phới dậy tương lai” để giành độc lập tự

do cho Tổ Quốc. Cô ra đi mà không tiếc tuổi thanh xuân, nguyện dâng hiến hết

mình cho Tổ quốc. Cô kể: “chúng tôi có ba người. Ba cô gái. Chúng tôi ở trong

một cái hang dưới chân cao điểm. Con đường đi qua trước hang bị đánh lở loét,

màu đất đỏ, trắng lẫn lộn. Hai bên đường không có lá xanh. Chỉ có thân cây bị

tước khô cháy”. Trên cao điểm trống trơn, cô và các bạn phải chạy giữa ban

ngày phơi mình ra giữa vùng trọng điểm đánh phá của máy bay địch.

Cô nói về công việc của mình gọn gàng khô khốc, tĩnh nhẹ như không: “việc

của chúng tôi là ngồi đây. Khi có bom nổ thì chạy lên, đo khối lượng đất lấp vào

hố bom, đếm bom chưa nổ và nếu cần thì phá bom”. Phương Định nghĩ về công

việc của mình quá giản dị, cô cho là cái thú riêng: “Có ở đâu như thế này không:

đất bốc khói, không khí bàng hoàng, máy bay đang ầm ĩ xa dần. Thần kinh căng

như chão, tim đập bất chấp cả nhịp điệu, chân chạy mà vẫn không hay biết rằng

khắp xung quanh có nhiều quả bom chưa nổ. Có thể nổ bây giờ, có thể chốc nữa.

Nhưng nhất định sẽ nổ”. Giản dị mà cũng thật anh hùng. Chiến tranh và đạn

bom đã làm cô lớn lên, trở thành dũng sĩ mạnh mẽ mà cô không hề biết. Thật

đáng phục.

Chúng ta luôn tự hào về những chiến sĩ, những thanh niên xung phong như

Phương Định và đồng đội của cô. Lịch sử những cuộc kháng chiến và chiến

thắng hào hùng của dân tộc không thể thiếu những tấm gương như cô và thế hệ

những người đã đổ máu cho nền độc lập của Tổ Quốc. Chúng ta càng yêu mến

tự hào về cô, càng biết ơn và học tập tinh thần của những người như cô trong

công cuộc xây dựng đất nước hôm nay.

Cảm nghĩ của em về nhân vật Phương Định

Trong truyện, nhân vật Phương Định – nhân vật chính và cũng là người kể

chuyện. Cô tượng trưng cho hình ảnh tiêu biểu cho cho vẻ đẹp giản dị trong tinh

thần, tính cách và phẩm chất anh hùng của tuổi trẻ Việt Nam nói chung,của

thanh niên xung phong nói riêng trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước.

Phương Định vốn là một cô gái Hà Thành mộng mơ, trong sáng giống như lứa

tuổi 18, đôi mươi của mình, vào chiến trường đã được ba năm. Đó là một

khoảng thời gian ngắn của cuộc đời; nhưng đối với người ra chiến trường, ở

giữa vùng trọng điểm nơi tập trung nhiều bom đạn nhất trên tuyến đường

Trường Sơn, hằng ngày phải phơi mình trên cao điểm bị địch bắn phá kinh

hoàng, ba năm thật dài và đầy gian lao, khốc liệt.

Giữa hoàn cảnh chiến tranh ác liệt đến vậy, lời văn của Lê Minh Khuê vẫn tràn

đầy lạc quan, bà đã để cho Phương Định tự nhận xét về mình: “Nói một cách

khiêm tốn,tôi là một cô gái khá. Hai bím tóc dày, tương đối mềm, một cái cổ

cao, kiêu hãnh như đài hoa loa kèn”; còn đôi mắt cô thì dài, nâu, “có cái nhìn

sao mà xa xăm”,nheo lại như chói nắng.

Về sở thích, cô thích ngắm mình trong gương, thích ngồi bó gối mơ màng; thích

những bài hành khúc bộ đội, dân ca quan họ dịu dàng,thích“Ca-chiu-sa” của

Nga, dân ca Ý… Phương Định mê hát đến nỗi bịa cả lời ra mà hát. Đối với đồng

đội, cô luôn yêu mến họ; cảm phục các anh bộ đội nhưng không phải cái kiểu

“săn sóc, vồn vã” mà trong thâm tâm, cô luôn nhủ rằng: “những người đẹp nhất,

thông minh, can đảm và cao thượng nhất là những người mặc quân phục, có

ngôi sao trên mũ”.

Khi Nho bị thương, cô đã bế Nho lên rồi nhanh chóng băng bó vết thương, pha

sữa cho Nho uống. Phương Định quả là một cô gái Hà Nội trẻ trung, xinh xắn,

luôn quan tâm, chăm sóc và yêu thương đồng đội như chị em;tâm hồn mơ mộng,

nhạy cảm và trong sáng, hồn nhiên, có cả chút “kiêu” duyên dáng và đầy nữ

tính…

Bên cạnh tâm hồn mơ mộng hồn nhiên, trong một lần phá bom, tính cách của

Phương Định tiếp tục được Lê Minh Khuê miêu tả sinh động và rõ nét. Lúc đến

gần chỗ có bom, cô cũng sợ, nhưng “cảm thấy có ánh mắt các anh chiến sĩ dõi

theo”,lòng dũng cảm được kích thích sự tự trọng nên cô không sợ nữa, đàng

hoàng bước tới chứ không đi khom.

Khi lưỡi xẻng chạm vào quả bom, một tiếng động sắc “gai người”, Phương

Định rùng mình và cố gắng thực hiện các động tác nhanh, chắc chạy đua với

thời gian nhưng vẫn cẩn trọng, nhẹ nhàng; chỉ cần sai sót nhỏ thôi là bom sẽ nổ

ngay lập tức. Xong nhiệm vụ, cô chạy tới chỗ ẩn nấp, hồi hộp chờ đợi, lo lắng,

“tim đập không rõ”, thần kinh căng thẳng cao độ.

Cô có nghĩ đến cái chết,nhưng mờ nhạt; tâm trí Phương Định chỉ còn băn khoăn

việc bom có nổ không. Cô không ngần ngại hi sinh; cái công việc khủng khiếp

bóp nghẹt trái tim này đâu chỉ diễn ra hôm nay, những nguy hiểm không kể xiết

ấy diễn ra từng ngày, trở thành một điều quen thuộc. Cô chỉ sợ đường không

thông, không hoàn thành nhiệm vụ.

Rồi khi bom nổ – một thức tiếng kì quái váng óc – ngực nhói, mắt cay, cô vẫn

phủ áo và chạy xuống ngay nơi nổ. Trong truyện, có lẽ đây là đoạn xuất sắc

nhất; tâm lí nhân vật được miêu tả vô cùng chi tiết. Khi cái chết im lìm và đáng

sợ kề bên, mọi cảm giác của Phương Định đều trở nên sắc nhọn. Chính sự khốc

liệt của chiến trường đã tôi luyện tâm hồn vốn nhạy cảm của một nữ sinh thành

bản lĩnh của người thanh niên xung phong kiên cường, bất khuất…

Trận mưa đá cuối đoạn trích đã góp phần tô đậm thêm nét tính cách độc đáo của.

Phương Định. Mưa đá bất ngờ ập đến, cô vui thích cuống cuồng, chạy ra nhặt

đá; những niềm vui con trẻ lại nở tung ra, say sưa, tràn đầy. Sau khi mưa tạnh,

là cả một dòng sông kí ức cùng nỗi nhớ da diết về gia đình và thành phố thân

thương, tất cả như trào dâng, xoáy mạnh trong tâm trí cô.

Đến đây, giọng kể chậm lại, nhịp điệu câu văn như giãn ra phù hợp với lời hồi

tưởng. Nỗi nhớ đó vừa là niềm khao khát, vừa làm dịu mát tâm hồn cô ngay

giữa hoàn cảnh ác liệt của chiến tranh. Giữa chiến trường mịt mù khói lửa, tâm

hồn Phương Định vẫn luôn tỏa sáng mộng mơ,lạc quan yêu đời. Đó chính là

một nét đáng yêu của của tuổi trẻ Hà Nội, đặc biệt là của những sinh viên Hà

Nội xung phong vào chiến trường gian khổ…

Lê Minh Khuê đã thành công trong việc lựa chọn ngôi kể thứ nhất, góp phần

làm nổi bật thế giới nội tâm của Phương Định nói chung, của những cô gái

thanh niên xung phong nói riêng. Vai kể là nhân vật chính, có cách kể linh hoạt,

tự nhiên,ngôn ngữ trẻ trung, sinh động. Đặc biệt, nhà văn sử dụng nhiều câu

ngắn, câu rút gọn, câu đặc biệt phù hợp với không khí căng thẳng, khẩn trương

của chiến trường. Nghệ thuật đồng hiện, bút pháp miêu tả, biểu cảm hợp lí.

Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật rất tinh tế và sinh động.

Cảm nhận về vẻ đẹp của nhân vật Phương Định

Truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” là một trong số những tác phẩm đầu tay

của Lê Minh Khuê, viết năm 1971, khi cuộc kháng chiến chống Mĩ đang diễn ra

ác liệt. Truyện cho thấy tâm hồn trong sáng, sự dũng cảm, hồn nhiên và cuộc

sống chiến đấu nhiều gian khổ, hi sinh nhưng vẫn lạc quan của các nhân vật nữ

thanh niên xung phong. Đặc biệt, nhân vật Phương Định đã được tác giả miêu tả

chân thực, sinh động bằng nhiều thủ pháp nghệ thuật độc đáo.

“Những ngôi sao xa xôi” viết về một tổ nữ thanh niên xung phong có nhiệm vụ

trinh sát mặt đường tại một trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn, gồm hai

cô gái trẻ là Phương Định, Nho và tổ trường là Thao. Nhiệm vụ cụ thể của họ là

quan sát địch ném bom, đo khối lượng đất đá phải san lấp, đánh dấu vị trí các

trái bom chưa nổ và phá bom, thậm chí mấy lần trong một ngày.

Cuộc sống giữa chiến trường dù khắc nghiệt và nguy hiểm nhưng họ vẫn có

những niềm vui hồn nhiên của tuổi trẻ, những giây phút thanh thản, mơ mộng

và đặc biệt là rất gắn bó, yêu thương nhau. Phần cuối, truyện tập trung miêu tả

hành động và tâm trạng của các nhân vật, chủ yếu là của Phương Định trong

một lần phá bom, Nho bị thương và sự lo lắng, săn sóc của hai đồng đội.

Vào chiến trường được ba năm, đã quen với những thử thách và nguy hiểm,

giáp mặt hàng ngày với cái chát, nhưng cô vẫn không đánh mất sự hồn nhiên,

trong sáng và những mơ ước về tương lai. Nét cá tính ở nhân vật được thể hiện

khá rõ là nhạy cảm, hay mơ mộng và có sở thích là ưa hát và hát rất hay. Cô là

người lạc quan, yêu đời đến cuồng nhiệt. Dưới cơn mưa đá, cô “vui thích cuống

cuồng”, say sưa tận hưởng cơn mưa hồn nhiên như chưa hề nghe thấy tiếng bom

rơi đạn nổ.

Cũng giống như hai người bạn trong tổ trinh sát, Phương Định yêu mến những

đồng đội trong tổ và cả đơn vị của mình. Hơn nữa, cô cũng mến yêu và cảm

phục những người chiến sĩ mà cô gặp hàng đêm trên trọng điểm của con đường

vào mặt trận.

Trong phần đầu truyện, Phương Định nhạy cảm và quan tâm đến hình thức của

mình. Hai bím tóc dày, tương đối mềm, một cái cổ cao, kiêu hãnh như đài hoa

loa kèn. Các anh lái xe thường khen: “Cô có cái nhìn sao mà xa xăm”. Cô biết

mình được nhiều người, nhất là các anh lính để ý và có thiện cảm. Điều đó làm

cô thấy vui và tự hào, nhưng chưa dành riêng tình cảm cho một ai.

Nhạy cảm, nhưng cô lại khá kín đáo, không hay biểu lộ tình cảm của mình,

thường giữ khoảng cách giữa đám đông, dường như là kiêu kì. Cô cũng là người

có tinh thần trách nhiệm với công việc, hết sức dũng cảm, gan dạ, bình tĩnh, tự

tin và rất tự trọng. Khi thực hiện nhiệm vụ phá bom, ban đầu cô cũng thấy căng

thẳng, hồi hộp, nhưng cảm thấy có ánh mắt của các chiến sĩ đang dõi theo động

viên, khích lệ, lòng tự trọng trong cô đã thắng cả bom đạn

Ở đoạn hồi tưởng của nhân vật về tuổi học trò, tác giá làm nổi rõ nét tính cách

hồn nhiên; vô tư với một chút tinh nghịch và mơ mộng của một thiếu nữ. Chẳng

hạn, chỉ một trận mưa đá vụt qua cũng đánh thức dậy ở nhân vật này rất nhiều kỉ

niệm và nỗi nhớ về thành phố quê hương, gia đình và tuổi thơ thanh bình của

minh.

Tâm lí nhân vật Phương Định trong một lần phá bom được miêu tả rất cụ thể,

tinh tế đến từng cảm giác, ý nghĩ, dù chỉ thoáng qua trong giây lát. Mặc dù đã

rất quen với công việc nguy hiểm này, nhưng mỗi lần vần là một thử thách đối

với thần kinh. Ở bên quả bom, kề sát với cái chết im lìm và bất ngờ, từng cảm

giác của con người như cùng trở nên sắc nhọn hơn. “Thỉnh thoảng lưỡi xẻng

chạm vào quả bom. Một tiếng động sắc đến gai người, cửa vào da thịt tôi. Tôi

rùng mình và bóng thấy tại sao mình làm quả chậm. Nhanh lên một tí! Vỏ quả

bom nóng. Một dấu hiệu chẳng lành “. Tiếp đó là cảm giác căng thẳng chờ đợi

tiếng nổ của quả bom.

Tóm lại, ngòi bút của Lê Minh Khuê đã miêu tả sinh động, chân thực tâm lí

nhân vật, làm hiện lên một thế giới nội tâm phong phú. Cách nhìn và thể hiện

con người thiên về ngợi ca cái tốt đẹp, trong sáng, cao thượng. Qua nhân vật

Phương Định và các cô thanh niên xung phong, Lê Minh Khuê đã có cái nhìn

thật đẹp, thật lãng mạn về cuộc sống chiến tranh, về con người trong chiến tranh.

Chiến tranh là đau thương mất mát song chiến tranh không thể hủy diệt được vẻ

đẹp tâm hồn rất tươi xanh của tuổi trẻ, của con người. Chính từ những nơi gian

lao, quyết liệt ta lại thấy ngời sáng vẻ đẹp của tuổi trẻ, của chủ nghĩa anh hùng

Cách mạng Việt Nam.

Ngôn ngữ trần thuật phù hợp với nhân vật kể chuyện – cô gái thanh niên xung

phong người Hà Nội – tạo cho truyện có giọng tự nhiên, thoải mái, trẻ trung và

có chất nữ tính. Lời kể thường dùng những câu ngắt, nhịp nhanh, tạo được

không khí khẩn trương trong hoàn cảnh chiến trường, ở những đoạn hồi tưởng,

nhịp kề chậm lại, gợi nhớ những kỉ niệm tuổi niên thiếu hồn nhiên, nhạy cảm

của một cô học sinh thành phố thích mơ mộng.

Truyện kể theo ngôi thứ nhất đã tạo một điểm nhìn phù hợp dễ dàng tái hiện

hiện thực khốc liệt của chiến tranh, khắc họa thế giới tâm hồn, cảm xúc và suy

nghĩ của nhân vật một cách chân thực giàu sức thuyết phục, làm hiện lên vẻ đẹp

của con người trong chiến tranh.

Truyện viết về chiến tranh, có những chi tiết, sự việc về bom đạn, chiến đấu, hi

sinh, nhưng chủ yếu vẫn hướng vào thế giới nội, tâm, làm hiện lên vẻ đẹp tâm

hồn của con người trong chiến tranh.

Viết về cuộc sống và chiến đấu của những cô gái thanh niên xung phong trên

một cao điểm ở tuyến đường Trường Sơn trong những năm chiến tranh chống

Mỹ cứu nước, Những ngôi sao xa xôi đã làm nổi bật tâm hồn trong sáng, giàu

mơ mộng, tinh thần dũng cảm, cuộc sống, chiến đấu đầy gian khổ, hi sinh

nhưng rất hồn nhiên, lạc quan của họ. Đó chính là hình ảnh đẹp, tiêu biểu vẻ thế

hệ trẻ Việt Nam trong thời kì kháng chiến chống Mĩ.

Bấm Tải xuống để xem toàn bộ.

| 1/58

| | Tải xuống

Preview text:

Sơ đồ tư duy cảm nhận về nhân vật Phương Định
Dàn ý Cảm nhận về nhân vật Phương Định I. Mở bài
● Giới thiệu sơ lược về tác giả Lê Minh Khuê, tác phẩm Những ngôi sao xa xôi
● Giới thiệu nhân vật Phương Định, nêu cảm nhận chung về nhân vật. II. Thân bài:
1. Giới thiệu tác phẩm Những ngôi sao xa xôi:
● Tác phẩm nói về 3 cô thanh niên xung phong
● Nhiệm vụ của các cô là phá bom trong thời kì chống Mỹ
● Dù công việc của họ rất khó khăn nguy hiểm nhưng họ vẫn lạc quan và yêu đời
● Nêu cao tình thần đồng đội và yêu nước 1
2. Nhân vật Phương Định trong truyện:
a. Trước khi đi làm nhiệm vụ:
● Cô là một cô gái thành phố nhưng mong muốn mặc quân phục vì cho đó là bộ đồ đẹp nhất
● Cô thuộc rất nhiều bài hát và hay hát
● Cô rất hay mơ mộng và nghĩ vẩn vơ
b. Khi vào quân ngũ:
● Cô làm quen với quân ngũ và và sự căng thẳng hằng ngày
● Cô cho rằng mỗi ngày là một thử thách
● Cô làm công việc của mình một cách thuần thục và nhanh chóng, nhanh gọn
● Cô không quan tâm đến tính mạng của mình, chỉ nghĩ đến có gỡ được bom không
c. Tình cảm của cô đối với đồng đội: ● Cô yêu thương Nho
● Dành tình cảm quý mến và tôn trọng chị Thao
● Cô chăm sóc đồng đội rất nhiệt tình và chu đáo
● Cô thích mưa và trở nên trẻ con khi gặp mưa
⇒ Một người sống tình cảm
III. Kết bài: Nêu cảm nghĩ của em về nhân vật Phương Định
● Một cô gái lạc quan yêu đời và yêu nước
● Có tâm hồn trong trắng, hồn nhiên 2
Cảm nhận về nhân vật Phương Định ngắn gọn
“Cô gái miền quê ra đi cứu nước
Mái tóc xanh xanh tuổi trăng tròn
Bàn tay em phá đá mở đường gian khó phải lùi nhường em tiến bước
Em có nghe tiếng súng nơi tiền phương giục lòng
Miền nam hoa thiết gọi cả nước ta lên đường”
Mỗi lần nghe những lời hát ấy, tôi lại nhớ về hình ảnh nhân vật Phương Định
trong Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê. Một cô gái trẻ với tâm hồn
trong sáng, lạc quan, với tinh thần chiến đấu dũng cảm, hết mình vì đất nước.
Bước ra từ những trang văn của Lê Minh Khuê, Phương Định chính là đại diện
tiêu biểu cho bao thế hệ thanh niên tham gia vào cuộc kháng chiến chống Mỹ lúc bấy giờ.
Trước hết, Phương Định là một cô gái Hà Nội, rời xa giảng đường, cô xung
phong vào chiến trường tham gia chống giặc. Ở cái tuổi trẻ với nhiều mơ ước và
khát khao cháy bỏng, Định đã chọn cho mình một lối đi trên con đường cứu
nước. Công việc của Phương Định là cùng hai người đồng đội- chị Thao và em
Nho phá bom mìn trên cao điểm ở tuyến đường Trường Sơn. Đó là một công
việc vô cùng vất vả và vô cùng hiểm nguy, họ phải đối mặt với thần Chết bất cứ
khi nào. Sự gian khổ của công việc và cuộc sống một lần nữa cho thấy hiện thức
chiến tranh đầy nghiệt ngã đồng thời sáng ngời lên tinh thần yêu nước, quả cảm
của những cô gái xung phong nói chung và nhân vật Phương Định nói riêng.
Không chỉ dũng cảm và yêu nước, Định còn là một cô gái có tinh thần trách
nhiệm cao trong công việc của mình. Tinh thần đó được thể hiện rõ nét qua một
lần cô nhận nhiệm vụ phá bom trên cao điểm. Sau đợt thả bom liên tiếp của
quân thù, Định chạy lên cao điểm để làm nhiệm vụ, sau khi đo khối lượng đất 3
đá, họ phát hiện nhiều quả bom chưa nổ. Lúc ấy, không gian vắng lặng, yên tĩnh
đến đáng sợ nhưng cô vẫn quyết tiến đến gần quả bom mà không hề tỏ ra sợ hãi.
Cô cẩn thẩn, tỉ mỉ trong từng hành động “dùng xẻng nhỏ đào đất dưới quả bom”,
thỉnh thoảng cô lại nghe những tiếng động đáng sợ khi lưỡi xẻng vô tình chạm
vào quả bom. Một dấu hiệu chẳng lành dần xuất hiện khi vỏ bom dần nóng lên
nhưng Định vẫn bình tĩnh để đối mặt với kẻ thù vô tri ấy, dù có đôi lúc cô chợt
nghĩ về một cái chết nhưng đó là một cái chết mờ nhạt, cái mà Định quan tâm
nhất lúc này chính là “liệu mìn có nổ không, bom có nổ không?”. Có thể nói, dù
trong bất cứ hoàn cảnh nào, cô gái xung phong ấy vẫn đặt nhiệm vụ của mình
lên hàng đầu, dẫu có thể phải hi sinh chính mạng sống của mình. Bằng tinh thần
và sự quả cảm ấy, Định đã một lần nữa hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, cả Nho,
Thao cùng tất cả những người chiến sĩ đều tự hào về cô gái trẻ đầy nhiệt huyết và trách nhiệm.
Ấn tượng tiếp theo về nhân vật Phương Định mà Lê Minh Khuê gợi lên cho
người đọc là vẻ đẹp đầy trẻ trung, vừa đầy sức sống lại vừa mang nét đằm thắm,
kiêu kì của người con Hà Nội. Vẻ đẹp ấy được thể hiện qua lời giới thiệu đầy tự
tin của Phương Định: “Tôi là con gái Hà Nội. Nói một cách khiêm tốn, tôi là
một cô gái khá. Hai bím tóc dày, tương đối mềm, một cái cổ cao, kiêu hãnh như
cái đài hoa loa kèn. Còn mắt tôi thì các anh lái xe bảo: “Cô có cái nhìn sao mà
xa xăm!”. Cảm nhận được sự xinh xắn và thú vị từ Định mà những chiến sĩ dù
ngày ngày có thể chào hỏi vẫn nguyện “viết những thư dài gửi đường dây” cho
cô. Phương Định cũng cảm thấy vui và tự hào vì điều ấy, dù rất khâm phục
những chàng trai mang quân phục có ngôi sao trên mũ nhưng cô cũng không hề
“săn sóc, vồn vã”. Định cũng có những sở thích đầy nữ tính như bao cô gái khác,
thích ngắm mình trong gương, thích làm điệu một cách duyên dáng và đầy kiêu hãnh. 4
Vào chiến trường, Định mang theo cho mình cả một trái tim quả cảm và một
tâm hồn mơ mộng, lạc quan. Cô mê hát, say mê hát với những bài dân ca trữ
tình, quan họ Bắc Ninh, cô thích Ca- chiu- sa của Hồng quân Liên Xô nữa. Và
thỉnh thoảng, Định lại tự bịa ra những lời để hát. Tiếng hát của Định cũng khiến
chị Thao cảm thấy thú vị, tiếng hát ấy còn mang cả những khát khao, ước mơ
của tuổi trẻ, làm vơi đi những mệt mỏi, áp lực của cuộc sống nơi chiến trường lửa đạn.
Phương Định cũng là một cô gái sống tình cảm, cô quan tâm đến chị Thao, em
Nho và xem họ như người thân mình vậy. Định lo lắng, chăm sóc cho em Nho
khi Nho bị thương, hát cho chị Thao nghe, và dành sự trân trọng, tin yêu cho
người đồng đội chỉnh chu, bản lĩnh của mình. Sau trận mưa đó bất ngờ, Định
nhớ về gia đình với những kỉ niệm mát lành của quê hương, sau vẻ bản lĩnh can
trường của cô gái trẻ là một trái tim nhạy cảm và tha thiết yêu thương.
Qua nhân vật Phương Định, ta thấy được vẻ đẹp của cô gái tuổi đôi mươi với
sức trẻ căng tràn và lòng yêu nước mãnh liệt. Trong chiến trường bom đạn, cô
gái nhỏ bé ấy như những vì sao xa xôi, lấp lánh, tỏa sáng, vun đắp cho cuộc đời
thêm ý nghĩa. Cô mãi là gương sáng cho bao thế hệ học tập, noi theo.
Cảm nhận về nhân vật Phương Định - Mẫu 1
“Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước
mà lòng phơi phới dậy tương lai”
Một thời mà cả nước lên đường phơi phới bước chân trong cuộc kháng chiến
chống Mĩ cứu nước vĩ đại. Trường Sơn ơi, rầm rập bước quân hành. Hình ảnh
các cô gái thanh niên xung phong trên tuyến đầu lửa đạn đã trở thành đề tài văn
học, nguồn cảm hứng bất tận của các nhà văn, nhà thơ. Đó là hình ảnh những
người lính lái xe trong “Bài thơ tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến Duật 5
hay những cô gái mở đường trong “Khoảng trời hố bom” của Lâm Thị Mỹ Dạ,..
đó là những con người có tâm hồn trong sáng, giàu mơ mộng, dũng cảm đầy ý
chí chiến đấu. Và thật xót nếu chúng ta không nhắc đến tác phẩm “Những ngôi
sao xa xôi” của Lê Minh Khuê. Nó đã đem đến cho người đọc những cảm xúc
vô cùng mới mẻ về hình ảnh những người nữ thanh niên xung phong trong hoàn
cảnh chiến tranh ác liệt. Họ vừa mang vẻ đẹp của những cô gái tuổi mười tám,
đôi mươi hồn nhiên giàu mộng mơ, lại vừa mang vẻ đẹp của người lính giữa
chiến trường gan dạ, dũng cảm không sợ hi sinh.
Lê Minh Khuê là nữ nhà văn đã từng có năm tháng tuổi trẻ gắn bó với những
con đường Trường Sơn mưa bom, bão đạn, từng chứng kiến, trải qua và chia sẻ
những gian khổ, hi sinh của người lính giữa chiến trường. Bà hay viết về cuộc
sống, chiến đấu của thanh niên xung phong, bộ đội trên đường Trường Sơn. Bởi
vậy truyện của bà diễn tả đầy chân thật và xúc động vô cùng. Truyện ngắn
“Những ngôi sao xa xôi” là một trong những tác phẩm đầu tay của nhà văn,
được viết vào năm 1971 lúc cuộc kháng chiến chống Mỹ đang diễn ra ác liệt.
Tác phẩm là một bức tranh sinh động nói về cuộc kháng chiến với những ngôi
sao sáng ánh sáng của lý tưởng cách mạng. Đó là những cô trinh sát mặt đường
trên tuyến đường Trường Sơn, hình ảnh đẹp, tiêu biểu về thế hệ trẻ Việt Nam.
Truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê có cốt truyện khá đơn
giản. Truyện kể về ba cô thanh niên xung phong tên là Thao, Nho và Phương
Định trong đó Thao là tổ trưởng. Họ làm thành một tổ trinh sát mặt đường trên
cao điểm tại một vùng trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn. Đây là nơi tập
trung nhiều bom đạn và sự nguy hiểm, ác liệt. Mở đầu truyện ngắn, nhà văn Lê
Minh Khuê đã giới thiệu với chúng ta điều kiện sống của ba cô gái trong tổ trinh
sát mặt đường: hoàn cảnh sống và chiến đấu của ba cô gái đặc biệt gian khổ
nguy hiểm và công việc của họ cũng đầy khó khăn hi sinh. Ngay giữa ban ngày,
họ phải phơi mình ra giữa vùng trọng điểm đánh phá bom của máy bay địch thả 6
xuống. Sau mỗi trận bom họ phải lao ra trọng điểm, đo ước tính khối lượng đất
đá lấp hố bom địch đào xới, đếm bom chưa nổ và phá bom. Đây là công việc
hằng ngày của ba cô gái - một công việc hết sức mạo hiểm, luôn phải đối mặt
với cái chết, luôn căng thẳng thần kinh, đòi hỏi họ phải hết sức dũng cảm và
bình tĩnh. Nhưng với họ công việc nguy hiểm ấy đã trở thành quen thuộc, bình
thường: “Có nơi đâu như thế này không: đất bốc khói, không khí bàng hoàng,
máy bay ầm ì xa dần. Thần kinh căng như dây chão, tim đập bất kể nhịp điệu,
chân chạy mà vẫn biết rằng khắp chung quanh có nhiều quả bom chưa nổ. Có
thể nổ bây giờ, có thể chốc nữa. Nhưng nhất định sẽ nổ... Rồi khi xong việc,
quay lại nhìn cảnh đoạn đường một lần nữa, thở phào chạy về hang.” Cái chết
luôn rình rập, bủa vây từ ba bên bốn bề. Nhiệm vụ của họ thật quan trọng nhưng
cũng đầy gian khổ, hi sinh, phải mạo hiểm với cái chết, luôn căng thẳng thần
kinh, đòi hỏi sự dũng cảm và bình tĩnh hết sức.
Những cô gái làm trinh sát mặt đường ấy, có cùng xuất thân là những cô gái Hà
Nội. Tuy ba cô gái mỗi người có một cá tính và hoàn cảnh riêng khác nhau
nhưng ba cô đều có phẩm chất chung của thanh niên xung phong ở chiến trường,
đó là có tinh thần trách nhiệm cao với nhiệm vụ, không sợ hy sinh, có tình đồng
đội gắn bó. Cũng chính vì hoàn cảnh sống gian khổ ấy ta mới thấy được rõ
những phẩm chất đáng quý của các cô gái. Các cô gái thanh niên xung phong
trong “Những ngôi sao xa xôi” là những người có lòng yêu nước sâu sắc, có lí
tưởng cao đẹp, sống, cống hiến tuổi thanh xuân của mình cho đất nước. Họ đi
theo tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc mà phải tạm xa gia đình mà cái chết có
thể đến bất cứ lúc nào, sự sống rất mỏng manh có thể bị đứt gãy lúc nào không
hay. Họ xung phong ra chiến trường phá bom, nối liền mạch giao thông để bộ
đội ta tiếp tế lương thực tải đạn ra chiến trường. Mặc dù còn rất trẻ, luôn phải
đối mặt với bom rơi, đạn nổ. Có những lúc họ nghĩ đến cái chết khi nguy hiểm
kề bên, nhưng điều ấy chỉ thoáng qua rất mờ nhạt nhường chỗ cho ý nghĩ làm 7
thế nào để những quả bom kia phải nổ. Đặt nhiệm vụ lên trên cả tính mạng
chiến đấu hi sinh vì nghĩa lớn. Có lệnh là lên đường bất kể trong tình huống nào.
Họ làm việc một cách tự nguyện, luôn nhận khó khăn, nguy hiểm về mình: “Tôi
một quả bom trên đồi. Nho hai quả dưới lòng đường. Chị Thao một quả dưới cái
chân hầm ba – ri – e cũ”. Họ sẵn sàng nhận việc phá bom mà không cần sự trợ
giúp của đơn vị, dám đối mặt với thần chết mà không hề run sợ. Sau mỗi đợt
bom đánh họ lại lao lên mặt đường làm nhiệm vụ. Không biết bao nhiêu lần họ
bị bom vùi từ cõi chết trở về, họ tự vẽ chân dung ngộ nghĩnh của mình để vui
cười: “Có khi bò trên cao điểm về chỉ thấy hai con mắt lấp lánh. Cười thì hàm
răng loá lên khuôn mặt nhem nhuốc. Những lúc đó, chúng tôi gọi nhau là
“những con quỷ mắt đen””. Hình ảnh này làm ta liên tưởng đến đến câu thơ của
Phạm Tiến Duật: “Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha”, hay là sự ngỡ ngàng trong
câu thơ của nhà thơ Tố Hữu:
Ơi này anh xung phong Ơi này o du kích
Có nghe thấy gì không
Chuyện chi mà rúc rích.
Đó là tinh thần ngạo nghễ trước chiến trường đầy khói lửa. Chúng ta cảm kích
cốt cách kiên cường, lòng lạc quan chiến đấu của họ. Trong ba người thì hai
người đã từng bị thương đó là Nho và Phương Định. Họ nói về cái chết nhẹ
nhàng. Để rồi sau mỗi trận bom vượt qua cái chết họ lại hát say sưa những bài hát tươi vui.
Ở những cô gái ấy còn có tình đồng đội gắn bó, thân thiết: hiểu được tính tình,
sở thích của nhau, quan tâm chăm sóc nhau rất chu đáo. Phương Định bồn chồn,
lo lắng khi chờ chị Thao và Nho đi trinh sát trên cao điểm. Khi Nho bị thương,
Phương Định và chị Thao đã lo lắng, băng bó chăm sóc Nho cẩn thận với niềm 8
xót xa như chị em ruột thịt và cảm thấy “đau hơn người bị thương”. Cũng giống
như hai người đồng đội của mình, Phương Định yêu mến những người đồng đội
trong tổ và cả đơn vị của mình. Đặc biệt, cô dành tình yêu và niềm cảm phục
cho tất cả những người chiến sĩ mà hằng đêm cô gặp trên trọng điểm của con
đường vào mặt trận. Có thể nói, giữa nơi cái sống cận kề cái chết, sự yêu
thương, đùm bọc nhau giữa những cô gái thanh niên xung phong thật không gì
sánh nổi. Chính tình đồng đội sâu nặng đã giúp cho những con người giản dị,
bình thường vượt lên đạn bom của kẻ thù. Lê Minh Khuê đã miêu tả chân thật
cụ thể đến từng chi tiết khi tạo nên sức gợi tả trong từng câu, từng chữ về cảm
giác căng thăng, sắc nhọn rợn người khi kề cận cái chết “Thỉnh thoảng lưỡi
xẻng chạm vào quả bom. Một tiếng động sắc đến gai người cứa vào da thịt tôi.
Tôi rùng mình và thấy tại sao mình làm quá chậm. Nhanh lên một tí! Vỏ quả
bom đang nóng. Một dấu hiệu chẳng lành”. Tiếp đó là cảm giác căng thẳng chờ
đợi tiếng nổ của quả bom. Sự khốc liệt của chiến tranh đã tôi luyện tâm hồn vốn
nhạy cảm yếu đuối thành bản lĩnh kiên cường của người anh hùng cách mạng.
Bên cạnh lý tưởng cùng tinh thần chiến đấu quả cảm họ còn có những nét tính
cách chung của các cô gái trẻ là dễ xúc cảm, nhiều ước mơ, hay mơ mộng, dễ
vui mà cũng dễ trầm tư và thích làm đẹp cho cuộc sống của mình dù đang sống
ở chiến trường. Cụ thể là chị Thao rất thích chép bài hát, chép cả lời hát bịa của
Phương Định. Còn Nho thích thêu thùa và Phương Định, những lúc rảnh rỗi lại
thích ngắm mình trong gương hay ngồi bó gối mơ màng. Đó là nét đẹp lãng
mạn trong khói lửa chiến tranh, là sức sống dâng tràn mặc mưa bom bão đạn
như Bùi Minh Quốc cũng từng viết:
“Trong một góc vườn cháy khét lửa napan
Em sửng sốt gặp một nhành hoa cúc
Và em gọi đó là hạnh phúc.”
(Bài thơ về hạnh phúc) 9
Nho, Thao, Phương Định sống trong một tập thể, họ hết sức gắn bó yêu thương
nhau, nhưng ba cô gái vẫn có những nét tính cách riêng không ai giống ai. Chị
Thao thì ít nhiều từng trải hơn, không dễ dàng hồn nhiên, mơ mộng và dự tính
tương lai có vẻ thiết thực hơn nhưng cũng không thiếu những khát khao và rung
động của tuổi trẻ. “Áo lót của chị cái nào cũng thêu chỉ màu”. Chị lại hay tỉa đôi
lông mày của mình, tỉa nhỏ như cái tăm. Nhưng trong công việc, ai cũng gờm
chị. Chị chiến đấu rất dũng cảm, bình tĩnh nhưng lại rất sợ khi nhìn thấy máu
chảy và sợ cả vắt nữa. Ở chị, ta cảm nhận được vẻ của một người chị, một người
chị nông thôn, đầy tinh thần trách nhiệm, dám quyết đoán, biết hi sinh và
nhường nhịn, biết vượt lên chính mình để tỏ ra mạnh mẽ làm chỗ dựa cho hai
người đồng đội nhỏ tuổi hơn. Còn Nho là người nhỏ tuổi nhất, tính cô lại càng
trẻ con. Nho thích mút kẹo. Hàng ngày cô được cưng chiều và luôn nhận phần
việc nhẹ hơn. Nhưng không phải vì thế mà cô ỷ lại công việc cho Thao và
Phương Định. Cô vẫn dũng cảm, cứng rắn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của
mình. Phương Định là nhân vật chính của truyện được Lê Minh Khuê tập trung
ngòi bút để miêu tả. Cô vốn là con gái Hà Nội vào chiến trường. Cô có thời học
sinh nhạy cảm và hồn nhiên vô tư bên người mẹ, thích mơ mộng và hay sống
với những kỷ niệm của tuổi thiếu nữ vô tư về gia đình và về thành phố trào lên
và xoáy mạnh như sống trong tâm trí cô gái. Cô có một căn buồng nhỏ ở một
đường phố yên tĩnh của thủ đô trong những ngày thanh bình trước chiến tranh.
Những kỉ niệm ấy, luôn sống trong lòng cô ngay giữa chiến trường dữ dội. Nó
vừa là niềm khát khao, vừa là dòng suối làm dịu mát tâm hồn cô trong hoàn
cảnh căng thẳng, khốc liệt của chiến tranh. Mỗi người có một cá tính riêng
nhưng ở họ đều ngời sáng vẻ đẹp của chủ nghĩa anh hùng Việt Nam, của tuổi trẻ
Việt Nam. Viết về ba cô thanh niên xung phong, Lê Minh Khuê đã không tô vẽ,
không mĩ lệ mà miêu tả hết sức cụ thể, chân thực bằng cách cá thể hóa nhân vật
với những hình ảnh rất đời thường. Họ đã từ cuộc đời bước vào trang sách, trở 10
thành những anh hùng –những ngôi sao trên bầu trời Trường Sơn.Hình ảnh họ
khiến ta nhớ đến ý thơ của Lâm Thị Mĩ Dạ trong “Khoảng trời hố bom”:
Đêm đêm tâm hồn em tỏa sáng
Những vì sao ngời chói lung linh.
Lê Minh Khuê đã tỏ ra rất sắc sảo trong việc thể hiện khung cảnh và không khí
sôi sục ở một trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn bằng một vài nét điển
hình. Thành công hơn cả là nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật. Bằng cách để
cho Phương Định đứng ra kể chuyện, tác giả đã phản ánh một cách tự nhiên và
tinh tế tâm trạng của những cô gái ở chiến trường, luôn đối mặt với cái chết mà
vẫn sống hồn nhiên, lạc quan và không kém phần lãng mạn. Chiến tranh làm
cho họ dày dặn và cứng cỏi hơn, nhưng vẫn không thể làm mất đi nét hồn nhiên,
trong sáng của tuổi trẻ. Ngôi kể này tạo điều kiện thuận lợi để tác giả tập trung
miêu tả thế giới tâm hồn của nhân vật hiện lên phong phú, đậm nét.
Khép lại “Những ngôi sao xa xôi” Lê Minh Khuê đã làm nổi bật lên chủ nghĩa
anh hùng và vẻ đẹp tâm hồn của thế hệ trẻ Việt Nam trong hoàn cảnh chiến
tranh. Mạnh mẽ, dũng cảm, bất khuất trong chiến đấu hồn nhiên trong cuộc
sống. Hình ảnh ba cô gái phá bom với những cống hiến thầm lặng đã đi vào
lòng người. đọc xong câu chuyện, chúng ta nhất là những thế hệ trẻ mới thấy
được vai trò, trách nhiệm của mình trong công cuộc xây dựng bảo vệ Tổ quốc
quan trọng biết nhường nào! Chiến tranh đã đi qua nhưng vẫn còn đó một con
đường Trường Sơn, thấp thoáng bức chân dung về hình ảnh nữ thanh niên xung
phong thời chống Mỹ. Hình ảnh của họ mãi là niềm tự hào vô bờ bến đối với
thế hệ trẻ ngày nay sống sao cho xứng đáng với thế hệ đi trước. Nhà thơ Tố Hữu đã từng viết:
Yêu biết mấy, những con người đi tới
Hai cánh tay như hai cánh bay lên 11
Ngực dám đón những phong ba dữ dội
Chân đạp bùn không sợ các loài sên!
Cảm nhận về nhân vật Phương Định - Mẫu 2
Lê Minh Khuê là nhà văn trưởng thành trong thời kì kháng chiến chống Mỹ.
Một trong những truyện ngắn tiêu biểu của bà là “Những ngôi sao xa xôi”, trong
đó nhân vật Phương Định – cô gái mang vẻ đẹp của thế hệ thanh niên xung
phong dũng cảm, ngoan cường cùng vẻ đẹp tâm hồn trân quý trong cuộc đấu
tranh bất khuất của dân tộc.
Phương Định có một ngoại hình trẻ trung, xinh đẹp của tuổi mới lớn gây thiện
cảm cho mọi người ngay từ lần gặp đầu tiên. Ở tuổi mới lớn, cô chăm chút và
để ý đến ngoại hình của mình và cũng khá nhạy cảm tự đánh giá: “Tôi là con
gái Hà Nội. Nói một cách khiêm tốn, tôi là một cô gái khá. Hai bím tóc dày,
tương đối mềm, một cái cổ cao, kiêu hãnh như đài hoa loa kèn. Còn mắt tôi thì
các lái xe bảo: Cô có cái nhìn sao mà xa xăm”. Phương Định tự hào vì vẻ đẹp ấy
đã hấp dẫn bao chàng trai: các anh pháo thủ, nhưng cô vẫn chưa dành tình cảm
cho ai. Những kỉ niệm về ngày tháng yên bình sống cùng mẹ trên đường phố Hà
Nội yên tĩnh luôn sống lại trong cô giữa chiến trường dữ dội như một niềm khao
khát, động lực động viên cô dũng cảm làm việc giữa chiến trường khốc liệt. Có
thể nói, Phương Định dù vào chiến trường đã ba năm nhưng vẫn giữ được nét
tươi tắn hồn nhiên, nhạy cảm và những mơ ước tương lai của người con gái Hà Nội.
Ở Phương Định còn có một mặt tính cách khác, đó là sự dũng cảm bình tĩnh đối
mặt và vươn lên mọi khó khăn nguy hiểm. Cô là một trong ba cô gái thuộc tổ
trinh sát mặt đường. Các cô gái cùng sống và chiến đấu trên một cao điểm giữa
một vùng trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn. Nhiệm vụ của các cô là
đánh phá máy bay địch, sau mỗi trận bom, cô cùng đồng đội phải lao ra trọng 12
điểm, đo và ước tính khối lượng đất đá bị bom địch đào xới, đếm những quả
bom chưa nổ và dùng những khối thuốc nổ để phá. Đó là công việc mạo hiểm
không hề thích hợp với một cô gái trẻ khi mà cái chết luôn gần kề và có thể xảy
đến bất cứ lúc nào. Tính chất của công việc quan trọng và nguy hiểm đồng
nghĩa với áp lực cũng luôn tăng cao khiến thần kinh vô cùng căng thẳng. Để
hoàn thành tốt nhiệm vụ, Phương Định phải bình tĩnh và ung dung một cách lạ
thường trong mọi hoàn cảnh. Nhìn cô gái xinh xắn nhỏ nhắn ấy có ai tưởng
tượng được công việc bình thường hàng ngày của cô là đối diện với tử thần để
góp sức vào cuộc kháng chiến của dân tộc.
Tuy vậy sâu thẳm trong con người Phương Định vẫn còn vương chút gì mềm
yếu của một người con gái. Công việc nguy hiểm làm nhiều thành quen, thậm
chí một ngày có thể phải phá tới năm quả bom nhưng mỗi lần thực hiện với
Phương Định vẫn là một sự thử thách tột độ. Lòng dũng cảm ở cô như được
kích thích bởi lòng tự trọng khi thực hiện công việc căng thẳng luôn đi kèm là
ánh mắt dõi theo của các anh cao xạ. Giây phút đối mặt sinh tử cảm giác của
con người cũng trở nên nhạy bén và sắc nhọn hơn:”Thỉnh thoảng lưỡi xẻng
chạm vào quả bom. Một tiếng động sắc đến gai người cứa vào da thịt tôi. Vỏ
quả bom nóng. Một dấu hiệu chẳng lành”.
Phương Định rất giàu tình cảm với đồng chí, đồng đội, quê hương và luôn yêu
mến mọi người. Cô chân thành cảm phục tất cả những người chiến sĩ mà hằng
đêm cô gặp trên trọng điểm của những con đường vào mặt trận. Cô lo lắng, sốt
ruột khi đồng đội lên cao điểm chưa về. Cô yêu thương bạn bè như những người
chị em và gắn bó hàng ngày với họ. Cô phát hiện ra vẻ đẹp dễ thương của Nho
“nhẹ, mát như một que kem trắng”. Cô hiểu những sở thích và tâm trạng của chị
Thao. Chỉ có tâm hồn tinh tế và sự yêu thương gắn bó chân thành mới có thể
nhìn ra những vẻ đẹp và tâm trạng thầm kín ấy của người bạn, người đồng đội của Phương Định. 13
Hình ảnh cô thanh niên xung phong trên tuyến đường huyết mạch Trường Sơn
những ngày kháng chiến chống Mỹ Phương Định tiêu biểu cho thế hệ trẻ Việt
Nam cống hiến và hy sinh cho đất nước trong những năm tháng hào hùng. Họ
sẵn sàng hiến dâng trọn vẹn cho Tổ quốc những gì quý giá nhất mà không tiếc
tuổi thanh xuân, không tiếc hy sinh bản thân mình. Qua nhân vật Phương Định
ta thêm yêu mến và cảm phục hơn những thế hệ trẻ Việt Nam với tinh thần quật
cường bất khuất ấy để ngày nay tiếp nối, noi gương và tiếp tục viết nên những
trang sử hào hùng của dân tộc.
Lê Minh Khuê qua “Những ngôi sao xa xôi” đã miêu tả một cách chân thực nội
tâm nhân vật Phương Định, qua đó khắc họa nên một thế giới nội tâm sinh động
cùng những đức tính cao quý tiêu biểu cho thế hệ trẻ trong thời kì kháng chiến
thông qua hình tượng người con gái xinh xắn và luôn lạc quan yêu đời. Phương
Định đã mang đến cho người đọc vô vàn cảm xúc và đánh thức tình yêu quê
hương đất nước trong mỗi con người.
Cảm nhận về nhân vật Phương Định - Mẫu 3
Lê Minh Khuê là nhà văn có sở trường về truyện ngắn trong những năm chiến
tranh kháng chiến chống Mĩ. Truyện của bà đều viết về cuộc sống chiến đấu của
thanh niên xung phong và bộ đội trên tuyến đường Trường Sơn năm 1971, trong
lúc kháng chiến chống Mĩ dân tộc đang diễn ra ác liệt thì truyện ngắn Những
ngôi sao xa xôi ra đời. Trong truyện có những câu truyện chiến công hàng ngày,
về sự dũng cảm hi sinh của những người trẻ tuổi trên đường Trường Sơn. Đó là
vẻ đẹp ba cô gái thanh niên xung phong và nổi bật nhất là Phương Định nhân vật kể chuyện.
Phương Định nhân vật xưng tôi người kể truyện lựa chọn cách trần thuật ấy là
chủ định của nhà văn, mọi hình ảnh sự kiện nhân vật nơi trọng điểm ác liệt này
được tái hiện bởi cái nhìn, thái độ chính người trong cuộc có điều kiện đi vào 14
thế giới nội tâm bộc lộ tâm tư suy nghĩ của nhân vật, một cốt truyện tâm lí.
Ngôn ngữ giọng điệu phù hợp với nhân vật. Phương Định là nữ sinh thủ đô vào
chiến trường cô mang theo sự vô tư hồn nhiên khi đón nhận trận mưa đá ngắn
ngủi rồi những kỉ niệm tuổi thơ, nhớ về mẹ ngôi nhà những ngôi sao lớn trên
bầu trời thành phố, nó vừa là niềm khao khát vừa làm dịu mát tâm hồn giữa
khoảnh khắc căng thẳng khốc liệt của chiến trường.
Phương Định một cô gái mộng mơ hồn nhiên, trong sáng, yêu đời. Phương Định
thích ca hát, cô đem cả lòng say mê vào chiến trường, cô thích hát những hành
khúc bộ đội, những bài quan họ, say mê đến nỗi chỉ cần thuộc nhạc thôi là có
thể bịa ra lời mà hát. Tiếng hát cất lên sống với phút giây bình yên đó là tinh
thần lạc quan yêu đời cao cả của nữ thanh niên xung phong chống Mĩ. Cô gái có
hình thức đẹp Phương Định không tự nói nhiều về mình nhưng chỉ qua mấy lời
tự kể 2 bím tóc dày tương đối mềm, một cái cổ cao kiêu hãnh như đài hoa… Cô
có cái nhìn sao mà xa xăm là người được các anh chiến sĩ quan tâm nhiều nhất
nhưng Phương Định thường đứng xa nhìn đi nơi khác, nhưng trong lòng luôn
yêu quí và thấy những người đẹp nhất, thông minh nhất là những người mặc
quân phục có ngôi sao trên mũ. Điều đó khẳng định Phương Định là cô gái hồn
nhiên trong sáng sống có lí tưởng biết đặt nhiệm vụ chung trên tình cảm riêng
tư, sống hòa đồng với đồng đội của mình làm nhiệm vụ phá bom san lấp đảm
bảo thông tuyến đường một công việc mà thần chết luôn chờ trực. Xong Phương
Định không chịu thua kém, luôn hành động chuẩn xác thành thực, bình tĩnh,
dũng cảm mọi ngày phải phá năm quả ít nhất ba quả nổ chậm, mỗi lần phá bom
là cảm giác khác nhau, lúc đầu Phương Định thấy căng thẳng, hồi hộp, thần
kinh căng như chão, tim đập, chân chạy mà biết khắp xung quanh có những quả
bom chưa nổ, có thể bây giờ hoặc chốc nữa. Thần chết có thể đến thăm bất cứ
lúc nào… Mỗi lúc căng thẳng Phương Định lại có cảm giác như có ánh mắt của
các anh cao xa dõi theo mình Phương Định nói " tôi sẽ không đi khom…" Cảm 15
giác ấy khiến Phương Định trở lên sắc nhọn. Thế rồi nín thở lắng nghe và chờ
thế thôi rất nguy hiểm khi mảnh bom văng tơi.
Qua những chi tiết tái hiện cảnh ấy. Người đọc thấy được sự khốc liệt của chiến
tranh và chính sự khốc liệt ấy đã tô luyện lớp người anh hùng như Phương
Định. Thế hệ trẻ Việt Nam sẽ càng biết ơn các chiến sĩ Trường Sơn, chúng ta
càng ra sức học tập để rèn luyện, tiếp bước các cha anh ta để xây dựng một đất
nước ngày càng phồn vinh và tự chủ. Chúng ta biết ơn cô gái Phương Định và
đồng đội của cô, học tập tinh thần xung quanh, sự quả cảm không sợ hi sinh của
các cô gái ấy vào công cuộc xây dựng đổi mới đất nước hôm nay.
Cảm nhận về nhân vật Phương Định - Mẫu 4
Ôi Tổ quốc, ta yêu như máu thịt
Như mẹ cha ta, như vợ như chồng
Ôi Tổ quốc, nếu cần, ta chết
Cho mỗi ngôi nhà, ngọn núi, con sông.
(Sao chiến thắng, Chế Lan Viên)
Viết về tuyến đường Trường Sơn huyền thoại nối liền Bắc – Nam trong kháng
chiến chống Mĩ không thể thiếu hình ảnh những thanh niên xung phong với
lòng dũng cảm và tình yêu nước mãnh liệt. Hình ảnh của họ đã xuất hiện rất
nhiều trong thơ văn: thơ Phạm Tiến Duật (Trường Sơn Đông - Trường Sơn Tây;
Gửi em, cô gái thanh niên xung phong), Lâm Thị Mỹ Dạ (Khoảng trời hố bom),
Nguyễn Đình Thi (Lá đỏ), truyện ngắn của Đỗ Chu (Ráng đỏ), tiểu thuyết của
Đào Vũ (Con đường mòn ấy)... Đó cũng chính là đề tài gợi nguồn cảm hứng
cho các nhà văn, nhà thơ lúc bấy giờ. Truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi của 16
Lê Minh Khuê góp thêm những chân dung đẹp, chân thực và sinh động vào loại
hình tượng nhân vật khá quen thuộc ấy của văn học chống Mĩ.
Tác phẩm được sáng tác vào năm 1971, khi cuộc kháng chiến chống Mĩ của dân
tộc diễn ra hết sức ác liệt. Truyện là một bức tranh sinh động về cuộc kháng
chiến với những ngôi sao mà ánh sáng của nó chiếu rọi trong lòng ta – ánh sáng
của chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Với khả năng sáng tạo và xây dựng hình
tượng sống động cùng những tháng ngày lăn lộn nơi chiến trường, Lê Minh
Khuê đã khắc hoạ thành công hình ảnh những cô thanh niên xung phong trên
tuyến đường Trường Sơn với những vẻ đẹp kì diệu của tâm hồn, lòng dũng cảm
và tình đồng đội thân thương. Nổi bật trong tác phẩm là Phương Định - cô trinh
sát mặt đường với những phẩm chất và tính cách đáng yêu, đáng mến.
Phương Định – một cô gái thanh niên xung phong sống cùng đồng đội - Thao,
Nho, trên cao điểm, giữa một vùng trọng điểm ở tuyến đường Trường Sơn.
Công việc của họ tuy vất vả, nguy hiểm nhưng các cô vẫn có những giây phút
hồn nhiên, thơ mộng của tuổi trẻ. Trong một lần phá bom, Nho bị thương,
Phương Định và chị Thao đã chăm sóc rất tận tình. Cũng là lúc có một trận mưa
đá ào xuống, Phương Định được sống lại với niềm vui trẻ thơ và cô nhớ về thành phố và gia đình.
Ba cô gái có hoàn cảnh sống và chiến đấu rất khó khăn, gian khổ. Họ sống trên
một cao điểm trọng điểm ở tuyến đường Trường Sơn giữa mênh mông khói bụi
và bom đạn huỷ diệt của kẻ thù. Công việc của họ là “đo khối lượng đất lấp vào
hố bom, đếm bom chưa nổ và nếu cần thì phá bom”. Các cô phải đối diện với
thần chết từng phút, từng giờ, “thần kinh căng như chão, tim đập bất chấp cả
nhịp điệu, chân chạy mà vẫn biết rằng khắp chung quanh có nhiều quả bom
chưa nổ”. Trong lúc “đơn vị thường ra đường vào lúc mặt trời lặn và làm việc
có khi suốt đêm” thì các cô, tổ trinh sát mặt đường, phải chạy trên cao điểm cả
ban ngày, dưới cái nóng trên 30 độ. Từ cao điểm trở về, mặt các cô ai cũng hai 17
con mắt lấp lánh, cười thì hàm răng loá lên khuôn mặt nhem nhuốc”. Nhiệm vụ
của họ thật quan trọng và đầy hiểm nguy, gian khổ, thể hiện phần nào hiện thực
cuộc chiến đầy khắc nghiệt. Và cũng từ đó, ta thấy sáng ngời lên tinh thần yêu
nước đầy quả cảm của các cô gái thanh niên xung phong...
Phương Định là một cô gái Hà Nội. Ấn tượng đầu tiên về cô là vẻ ngoài đáng
yêu, trẻ trung, xinh xắn và đầy sức sống. Cô có “hai bím tóc dày, tương đối
mềm, một cái cổ cao, kiêu hãnh như đài hoa loa kèn”. Đặc biệt, cô có đôi mắt
với cái nhìn sao mà xa xăm. Chẳng phải ngẫu nhiên mà các anh pháo thủ và lái
xe lại hay hỏi thăm cô, hay “viết những thư dài gửi đường dây, mặc dù có thể
chào nhau hằng ngày”. Phương Định cảm nhận được điều đó, cô cảm thấy vui
và tự hào nhưng chưa dành tình cảm cho một ai. Cô chỉ thích ngắm mình trong
gương và làm điệu hoặc tỏ vẻ kiêu kì một cách đáng yêu khi thấy các đồng đội
của mình tiếp xúc với một anh bộ đội nói giỏi nào đó. Phương Định vừa bước
qua tuổi học trò hồn nhiên, vô tư. Cô mang theo vào chiến trường Trường Sơn
đầy ác liệt cả những nét đáng yêu của một cô gái tuổi mới lớn, mang theo cả
một tâm hồn mơ mộng, rất hồn nhiên, yêu đời. Cô mê hát. Sống trong hoàn
cảnh ác liệt của bom đạn trên chiến trường Trường Sơn, lúc nào cũng cận kề với
cái chết, cô vẫn không bỏ đi sở thích của mình: “Thường cứ thuộc một điệu
nhạc nào đó rồi bịa ra lời mà hát. Lời tôi bịa lộn xộn mà ngớ ngẩn đến tôi cũng
phải ngạc nhiên, đôi khi bò ra mà cười một mình”. Tuy vậy, chị Thao vẫn say
mê chép những lời bài hát mà Phương Định bịa ra.
Cô thích rất nhiều bài: “những bài hành khúc bộ đội hay hát trên những ngả
đường mặt trận. Thích dân ca quan họ mềm mại, dịu dàng. Thích Ca-chiu-sa
của Hồng quân Liên Xô”. Thích ngồi bó gối mơ màng: “Về đây khi mái tóc còn
xanh xanh...”, đó là dân ca Ý trữ tình. Cô hát trong những khoảnh khắc “im
lặng” khi máy bay trinh sát rè rè trên đầu, khi cơn bão lửa sắp chụp xuống cao
điểm. Cô hát để động viên đồng đội và cũng là để động viên chính bản thân 18
mình, để gửi vào trong tiếng hát nỗi khát khao của tuổi trẻ, của người chiến sĩ,
mong được trở về quê hương yêu dấu, được gặp lại những người thân yêu sau bao năm xa cách.
Phương Định sống với những kỉ niệm của tuổi thiếu nữ vô tư giữa gia đình và
thành phố Hà Nội thân yêu. Gặp một trận mưa đá, ở cô lập tức toát lên một
niềm vui con trẻ, niềm vui ấy nở tung ra, say sưa, tràn đầy. Cô nhặt những viên
đá để rồi bâng khuâng ngơ ngác khi thấy nó tan biến bất ngờ, cũng nhanh như
khi nó ập đến. “Tôi bỗng thẫn thờ, tiếc không nói nổi... Tôi nhớ một cái gì đấy,
hình như mẹ tôi, cái cửa sổ hoặc những trên bầu trời thành phố”. Tất cả mọi kỉ
niệm đẹp nhất ở thành phố Hà Nội, về tuổi thiếu nữ trong sáng, vô tư như ùa về,
xoáy mạnh trong lòng cô gái. Chính những kỉ niệm đó đã làm dịu mát tâm hồn
Phương Định trong hoàn cảnh khốc liệt của chiến tranh.
Cũng như bao cô gái thanh niên xung phong khác, ở Phương Định nổi bật lên
tinh thần dũng cảm, thái độ bình tĩnh vượt lên mọi hiểm nguy. Điều đó được thể
hiện cụ thể qua một lần phá bom trên cao điểm ở Trường Sơn. Sau những đợt
thả bom của giặc, Phương Định cùng đồng đội chạy lên cao điểm để làm nhiệm
vụ, nơi vẫn còn những quả bom chưa nổ. Không gian lúc đó vắng lặng đến phát
sợ, nhưng cô không hề sợ hãi. Cô có cảm giác các chiến sĩ đang dõi theo mình,
vì vậy mà cô cảm thấy an tâm hơn. Cô quyết định không đi khom, bởi một lí do
rất đơn giản: “Các anh ấy không thích cái kiểu đi khom khi có thể cứ đàng
hoàng mà bước tới”. Cảm giác ấy vừa thể hiện lòng tự trọng, vừa là ý chí mạnh
mẽ giúp cô dũng cảm vượt qua mọi hiểm nguy.
Phương Định “dùng xẻng nhỏ đào đất dưới quả bom”. Quả bom nằm lạnh lùng.
Lưỡi xẻng thỉnh thoảng lại chạm vào quả bom, một tiếng động sắc đến gai
người vang lên, cứa vào da thịt cô: “Tôi rùng mình và bỗng thấy tại sao mình
làm quá chậm. Nhanh lên một tí! Vỏ quả bom nóng. Một dấu hiệu chẳng lành”.
Cách miêu tả của tác giả thật tài tình, khiến cho người đọc cũng có thể cảm 19
nhận được âm thanh của hai vật bằng sắt chạm vào nhau rồi lại cảm thấy lo lắng
như Phương Định, khiến ta thấy rõ hơn sự bình tĩnh, gan dạ của cô. Những lúc
đối mặt với quả bom sắt lạnh lùng, cô cũng từng nghĩ đến cái chết. Nhưng một
cái chết rất mờ nhạt, không cụ thể”. Đó chỉ là một ý nghĩ thoáng qua. Còn điều
mà cô quan tâm lúc này là “liệu mìn có nổ không, bom có nổ không? Không thì
làm cách nào để châm mìn lần thứ hai?”. Trong suy nghĩ của Phương Định, cô
luôn cố gắng hoàn thành nhiệm vụ thật tốt dù có phải hi sinh. Cảm xúc, suy nghĩ
chân thật ấy của cô đã truyền sang người đọc sự đồng cảm, yêu mến, trân trọng
và cảm phục. Chính nhờ sự gan góc, dũng cảm và tinh thần trách nhiệm cao đã
giúp Phương Định thực hiện tốt công việc của mình. Một cô gái như muôn ngàn
cô gái khác trên tuyến đường Trường Sơn, đang hàng giờ dệt nên những kì tích
cho Tổ quốc thân thương: những con đường bằng phẳng để các chuyến xe vượt
Trường Sơn tiến vào giải phóng miền Nam.
Công việc rất nguy hiểm như đang “chọc giận thần chết” đã trở nên quen thuộc
với cô, là công việc hằng ngày, nhưng nó không làm cho tâm hồn cô trở nên
chai lì, khô cứng. Ở Phương Định, ta còn thấy thường trực một tình cảm đồng
đội, đồng chí nồng ấm. Cô luôn yêu thương trìu mến và quan tâm đến đồng đội.
Cô lo lắng cho chị Thao lên cao điểm chưa về đến nỗi “nói như gắt vào máy”
khi đại đội trưởng hỏi tình hình. Cô vỗ về và chăm sóc cho Nho tận tình như
một cô y tá khi Nho bị thương lúc phá bom: “moi đất, bế Nho đặt lên đùi mình,
rửa cho Nho bằng nước đun sôi trên bếp than, tiêm cho Nho rồi pha sữa trong
cái ca sắt”. Sự chăm sóc tận tình của Phương Định đã giúp Nho khoẻ lại nhanh
chóng. Ba cô thanh niên xung phong tuy với tính cách khác nhau nhưng họ yêu
thương nhau và đối xử với nhau như chị em ruột thịt. Cô còn dành tình cảm trân
trọng, yêu mến của mình cho những người chiến sĩ đang trực tiếp cầm súng
chiến đấu trên chiến trường. Trong suy nghĩ của cô, “những người đẹp nhất,
thông minh, can đảm và cao thượng nhất là những người mặc quân phục có ngôi
sao trên mũ”. Tình đồng đội, đồng chí của Phương Định thật thiêng liêng, cao 20
cả và đáng quý. Chính điều đó đã tiếp thêm sức mạnh cho cô để cô hoàn thành
tốt nhiệm vụ của mình. Có được những trang viết này cũng một phần xuất phát
từ tâm hồn giàu tình cảm của cây bút Lê Minh Khuê.
Thành công nhất của truyện là nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật. Truyện được
miêu tả theo ngôi kể thứ nhất, cũng là nhân vật chính, tạo điều kiện để tác giả
tập trung miêu tả thế giới nội tâm của nhân vật chính, khiến cho cảm xúc, tâm
trạng của người chiến sĩ được diễn tả một cách chân thật, tự nhiên. Nhan đề
truyện xuất phát từ ánh nhìn của Phương Định, những ngôi sao xa xăm trên bầu
trời gợi nhiều cảm xúc. Bên cạnh đó, vẻ đẹp tâm hồn ba cô gái thật lấp lánh,
lãng mạn giữa hiện thực khắc nghiệt như những ngôi sao trên bầu trời cao rộng.
Trường Sơn là nơi thử thách ý chí, khí phách con người Việt Nam. Chính những
con người như Phương Định, Thao, Nho đã xướng lên bài ca tuyệt đẹp của
“những bông hoa tình yêu Tổ quốc trên tuyến lửa” anh hùng. Giữa sự ác liệt của
chiến tranh, vẻ đẹp của họ vẫn tỏa sáng. Sức trẻ, lòng yêu nước, khát vọng hoà
bình đã tạo nên sức mạnh cho cuộc kháng chiến gian khổ mà anh hùng. Họ vốn
chỉ là những con người rất đỗi bình thường nhưng đã góp phần tạo nên những kì
tích anh hùng cho dân tộc:
Em là người thanh niên xung phong
Không có súng, chỉ có đôi vai cáng thương, tải đạn
Giữa tầm đạn thù, tấm lòng dũng cảm
Em vượt đường dài tiếp thêm lửa tiến công.
(Những bông hoa trên tuyến lửa, Đỗ Trung Quân)
Truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê đã làm sống lại trong
lòng người đọc hình ảnh tuyệt đẹp của những cô gái thanh niên xung phong thời 21
kháng chiến chống Mĩ. Họ là tấm gương sáng ngời với tâm hồn trong sáng, mơ
mộng, tinh thần dũng cảm, cuộc sống chiến đấu đầy gian khổ, hi sinh nhưng
thật hồn nhiên, lạc quan. Phương Định, tuy chỉ là một ngôi sao bé nhỏ, nhưng sẽ
luôn tỏa sáng. Các cô mãi là những hình ảnh đẹp, tiêu biểu cho thế hệ trẻ Việt
Nam trong thời kì kháng chiến.
Cảm nhận về nhân vật Phương Định - Mẫu 5
"Những ngôi sao xa xôi" là một trong số những tác phẩm đầu tay của Lê Minh
Khuê, viết vào năm 1971. Lúc cuộc chiến đấu chống Mỹ cứu nước diễn ra ác
liệt. Trong truyện có nhân vật Phương Định là nhân vật tiêu biểu trong lớp
thanh niên xung phong Việt Nam. Đó là một cô gái hồn nhiên nhưng rất dũng
cảm, gan dạ - một cô gái thanh niên xung phong trẻ trung, hay mơ mộng. Qua
đó, ta thấy được phần nào những nét đẹp của Phương Định và thấy được sự nổi
bật của câu chuyện. Để hiểu rõ hơn về những nét đẹp đó của Phương Định,
chúng ta hãy cùng nhau bước vào phần phân tích.
Truyện kể về nhóm nữ trinh sát mặt đường gồm Thao, Nho và Phương Định.
Công việc của họ cực kỳ nguy hiểm và có thể mất mạng bất cứ lúc nào. Đó là
quan sát máy bay thả bom của giặc, đo đất đá, san lấp hố bom, kiểm tra những
quả bom chưa nổ và phá bom. Công việc nguy hiểm là thế nhưng họ vẫn luôn
yêu đời, hồn nhiên, thích ca hát, tâm hồn mơ mộng, đặc biệt là nhân vật Phương
Định. Họ luôn gắn bó, yêu thương nhau như chị em dù cho tính nết mỗi người
mỗi khác. Cơn mưa đá ở cuối chuyện để lại trong lòng Phương Định bao xuyến xao, hoài niệm.
Cũng như bao cô gái mới lớn khác, Phương Định rất nhạy cảm và hay quan tâm
đến ngoại hình của mình. Cô tự đánh giá về mình: "Tôi là cô gái Hà Nội. Nói
một cách khiêm tốn tôi là một cô gái khá. Có hai bím tóc dày, tương đối mềm,
một cái cổ cao, kiêu hãnh như hoa loa kèn". Còn đôi mắt của cô được các anh 22
lính lái xe nhận xét: "Cô có cái nhìn sao mà xa xăm". Cô biết mình được nhiều
người nhất là các anh lính lái xe để ý và có thiện cảm. Điều đó làm cô vui và tự
hào. Nhưng cô không hay biểu lộ tình cảm của mình, cô luôn kín đáo giữa đám
đông. Trong khi các cô gái khác vây quanh các anh bộ đội còn cô thì: "Thường
đứng ra xa, khoanh tay trước ngực và nhìn đi nơi khác, môi mím chặt tưởng như
kiêu kỳ". Nhưng thực ra trong suy nghĩ của cô những người đẹp nhất, thông
minh, can đảm, cao thượng nhất là những người mặc quân phục có ngôi sao trên
mũ. Và cô còn dành tình yêu, niềm cảm phục cho những người lính chiến sĩ
hàng đêm cô gặp trên trận địa.
Bên cạnh đó Phương Định là một cô gái hồn nhiên, trong sáng và có nhiều ước
mơ về tương lai. Cô hay mơ mộng và rất thích hát. Thường cứ thuộc điệu nhạc
nào đó rồi bịa ra lời bài hát. Lời bài hát đôi lúc lộn xộn, ngớ ngẩn đến cô cũng
ngạc nhiên, đôi khi bò ra mà cười một mình. Cô thích ngồi bó gối mơ màng và
thường nhớ về kỉ niệm bên mẹ và gia đình, đặc biệt qua một trận mưa đá, ta cảm
nhận được sự hồn nhiên của cô. Cô reo lên vui mừng khi phát hiện mưa đá:
"Mưa đá! Cha mẹ ơi! Mưa đá!...". Và cô tiếc thẫn thờ khi mưa tạnh và cảm thấy
nhớ "nhớ một cái gì đấy, hình như mẹ tôi, cái cửa sổ hoặc những ngôi sao to
trên bầu trời thành phố".
Dù mơ mộng hồn nhiên nhưng Phương Định vẫn là một cô gái rất gan dạ, dũng
cảm có tinh thần trách nhiệm cao trong công việc. Điều đó thể hiện qua một lần
phá bom. Mặc dù đã quen với công việc nguy hiểm này, thậm chí một ngày có
thể phá bom đến bốn, năm lần nhưng mỗi lần vẫn là một thử thách từ thần kinh
đến cả ý nghĩ. Từ khung cảnh và không khí chứa đầy sự căng thẳng: "Vắng lặng
đến phát sợ, cây xơ xác, đất nóng, khói đen vật vờ trong không trung...". Đến
cảm giác "cảm thấy có ánh mắt của các anh chiến sĩ dõi theo mình nên cô sẽ
không đi khom. Các anh ấy không thích cái kiểu đi khom khi có thể đàng hoàng
mà bước tới". Đến lúc ở bên quả bom đào, xới, với những cảm giác hồi hộp, 23
căng thẳng và thỉnh thoảng lưỡi xẻng chạm vào quả bom. Một tiếng động sắc
đến gai người cứa vào da thịt. Cô rùng mình và nhận ra sao mình làm quá chậm.
Nhanh lên một tí, vỏ quả bom nóng lên, một dấu hiệu chẳng lành". Trong lúc
chờ bom nổ, cô có thoáng nghĩ đến cái chết nhưng là một cái chết mờ nhạt. Cô
không sợ hi sinh mà chỉ sợ bom không nổ vì nếu như vậy sẽ không thông đường
cho đoàn xe ra trận được.
Qua đó, có thể thấy Phương Định là một hình ảnh tiêu biểu cho thế hệ Việt Nam
trong thời kì kháng chiến chống Mỹ cứu nước ác liệt. Cùng với cô là tính cách
của sự hồn nhiên, lạc quan, dũng cảm và gan dạ, không sợ hi sinh vì tương lai
tươi sáng của đất nước. Qua Phương Định, ta cảm nhận sự anh hùng của dân tộc
và cuộc chiến đấu đầy ác liệt và gian khổ.
Góp phần xây dựng thành công trong câu chuyện, tác giả đã sử dụng ngôi kể
thứ nhất, người kể cũng chính là nhân vật chính. Nghệ thuật miêu tả tâm lý, sinh
động thể hiện được thế giới nội tâm phong phú của nhân vật trong chuyện.
Gấp trang sách lại nhưng hình ảnh Phương Định trong "Những ngôi sao xa xôi"
của Lê Minh Khuê cứ lung linh trong tâm trí chúng ta. Nó khiến ta bồi hồi, xúc
động, họ - những cô gái thanh niên xung phong cho ta thấy được một bức tranh
thời chiến tranh thật đáng tự hào và cảm phục biết bao dân tộc Việt Nam anh
hùng. Chúng ta hiện giờ tuy vẫn còn ngồi trên ghế nhà trường nhưng cần phải
luôn luôn nỗ lực, ra sức học tập, rèn luyện đạo đức thật tốt để trở thành những
người chủ của đất nước trong tương lai.
Cảm nhận về nhân vật Phương Định - Mẫu 6
“Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước
Mà lòng phơi phới dậy tương lai” 24 (Tố Hữu)
Đó là những vần thơ chan chứa tự hào mà cố nhà thơ Tố Hữu đã dành tặng khi
nhắc về hình ảnh thế hệ thanh niên yêu nước trong những năm kháng chiến
chống Mỹ. Một thời hào hùng với những con người nhỏ bé nhưng phi thường.
Họ thậm chí là những cô gái mở đường vừa hồn nhiên, trong sáng lại dũng cảm,
kiên trung. Và đó cũng là bóng dáng của nhân vật Phương Định trong truyện
ngắn Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê.
Thế hệ trẻ Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước bước vào thơ
ca đã có nhiều chân dung quen thuộc và đáng yêu, đáng cảm phục: Những chiến
sĩ lái xe trong “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến Duật, những
cô gái mở đường trong “Khoảng trời hố bom” của Lâm Thị Mĩ Dạ,… Và Lê
Minh Khuê – một nhà văn thuộc thế hệ những tác giả bắt đầu sáng tác trong thời
kì kháng chiến chống Mỹ – cũng đóng góp một chân dung như thế cho văn học
nước nhà: Cô gái Phương Định trong truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi. Đó là
một nữ chiến sĩ thanh niên xung phong xinh đẹp, trong sáng, giàu tình cảm và dũng cảm, ngoan cường.
Là một cô gái thanh niên xung phong có nhiệm vụ cùng đồng đội san lấp những
hố bom trên tuyến đường Trường Sơn lửa đạn, ngày đêm đối mặt với đất bụi,
khói bom nhưng Phương Định không hề mất đi vẻ trẻ trung, xinh đẹp của một
cô gái mới lớn. Chị là người nhạy cảm và luôn quan tâm đến hình thức của
mình. Chị tự đánh giá: “Tôi là con gái Hà Nội. Nói một cách khiêm tốn, tôi là
một cô gái khá.Hai bím tóc dày, tương đối mềm, một cái cổ cao, kiêu hãnh như
đài hoa loa kèn. Còn mắt tôi thì các lái xe bảo: Cô có cái nhìn sao mà xa xăm”,
vẻ đẹp ấy của chị đã hấp dẫn bao chàng trai ”các anh pháo thủ và lái xe hay hỏi thăm tôi”. 25
Nhưng điều đặc biệt ở Phương Định là không bị ”cái nết đánh chết cái đẹp”;
ngược lại, chị đã để sự dũng cảm, ngoan cường và vẻ đẹp tâm hồn trong sáng,
giàu tình thương tôn thêm vẻ đẹp cho mình.
Phương Định cùng những người bạn của mình sống và chiến đấu trên một cao
điểm, giữa một vùng trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn. Chị phải chạy
trên cao điểm đánh phá của máy bay địch. Sau mỗi trận bom, chị cùng đồng đội
phải lao ra trọng điểm, đo và ước tính khối lượng đất đá bị bom địch đào xới,
đếm những quả bom chưa nổ và dùng những khối thuốc nổ đặt vào cạnh nó để
phá. Đó là công việc mạo hiểm với cái chết luôn gần kề tạo áp lực khiến thần
kinh vô cùng căng thẳng. Thực hiện công việc đó, Phương Định và đồng đội
phải vô cùng bình tĩnh và họ đã thực sự bình tĩnh, ung dung một cách lạ thường.
Thậm chí, với họ, công việc ấy đã trở thành bình thường: ”Có ở đâu như thế này
không: đất bốc khói, không khí bàng hoàng, máy bay đang ầm ì xa dần. Thần
kinh căng như chão, tim đập bất chấp cả nhịp điệu, chân chạy mà vẫn biết rằng
có nhiều quả bom chưa nổ, nhưng nhất định sẽ nổ… Rồi khi xong việc, quay lại
nhìn đoạn đường một lần nữa, thở phào, chạy về hang”.
Mặc dù đã quen với công việc nguy hiểm này, thậm chí một ngày có thể phải
phá tới năm quả bom nhưng mỗi lần vẫn là một thử thách tột độ với thần kinh
của Phương Định. Từ khung cảnh và không khí chứa đầy căng thẳng đến cảm
giác là các anh cao xạ ở trên kia cũng đang theo dõi từng động tác cử chỉ của
mình để lòng dũng cảm ở cô như được kích thích bởi sự tự trọng: “Tôi đến gần
quả bom… đàng hoàng mà bước tới”. Ở bên quả bom, kề sát với cái chết im lìm
và bất ngờ, từng cảm giác của con người như cũng trở nên sắc nhọn hơn:
“Thỉnh thoảng lưỡi xẻng… dấu hiệu chẳng lành”.
Sống giữa nơi sự sống và cái chết tranh giành nhau từng li một như thế nhưng
Phương Định không để tâm hồn mình mòn đi. Chị rất giàu tình cảm với đồng
chí, đồng đội, quê hương và vô cùng lạc quan yêu đời. 26
Giống như hai người đồng đội trong tổ trinh sát, Phương Định yêu mến những
người đồng đội trong tổ và cả đơn vị của mình. Đặc biệt, cô yêu mến và cảm
phục tất cả những người chiến sĩ mà hằng đêm cô gặp trên trọng điểm của
những con đường vào mặt trận.Phương Định đã lo lắng, sốt ruột khi đồng đội
lên cao điểm chưa về. Chị yêu thương và gắn bó với bạn bè nên có những nhận
xét tốt đẹp đầy thiện cảm về Nho, phát hiện ra vẻ đẹp dễ thương ”nhẹ, mát như
một que kem trắng” của bạn. Chị còn hiểu và đồng cảm sâu sắc với những sở
thích và tâm trạng của chị Thao.
Phương Định là một trong Những ngôi sao xa xôi ,người con gái có một thời
học sinh hồn nhiên, vô tư bên người mẹ thân thương trong một căn buồng nhỏ
nằm trên một đường phố yên tĩnh hồi ở Hà Nội còn thanh bình trước chiến
tranh. Những kỉ niệm ấy luôn sống lại trong cô giữa chiến trường dữ dội.Nó là
niềm khao khát làm dịu mát tâm hồn trong hoàn cảnh căng thẳng, khốc liệt của chiến trường.
Vào chiến trường đã ba năm, làm quen với những thử thách hiểm nguy, giáp
mặt hàng ngày với cái chết nhưng ở Phương Định không mất đi sự hồn nhiên
trong sáng và cả những mơ ước về tương lai: “Tôi thích nhiều bài hát, dân ca
quan họ dịu dàng, dân ca Ý trữ tình giàu có”.
Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê đã miêu tả chân thực và sinh động
tâm lí nhân vật.Tác phẩm được kể từ ngôi thứ nhất tạo thuận lợi để tác giả miêu
tả thế giới nội tâm qua việc để nhân vật tự sự về mình.
Phương Định là cô thanh niên xung phong trên tuyến đường huyết mạch Trường
Sơn những ngày kháng chiến chống Mỹ. Qua nhân vật này, chúng ta hiểu hơn
thế hệ trẻ Việt Nam trong những năm tháng hào hùng ấy.
Bước chân lên đường đánh Mỹ, những chàng trai, cô gái thanh niên xung phong
tuổi đời còn rất trẻ, có những người vừa rời ghế nhà trường. Tâm hồn các anh, 27
các chị trong trẻo, đầy ước mơ, khao khát và đặc biệt là giàu lí tưởng. Chính
những kỉ niệm êm đẹp về gia đình như kỉ niệm về người mẹ trên căn gác nhỏ
của Phương Định hay những những kỉ niệm về bạn bè, mái trường,… là hành
trang để các anh, các chị mang vào trận chiến. Sống giữa nơi đầu tên mũi đạn
họ chiến đấu và hoàn thành nhiệm vụ một cách ngoan cường, dũng cảm. Ai bảo
không có những phút giây yếu lòng, lo lắng? Ai bảo tâm hồn họ là thép là đá?
Không. Con tim họ cũng biết run lên khi tiếng súng phát nổ. Thần kinh họ cũng
căng ra khi quan sát trái bom… Nhưng điều đáng quý và điều làm nên sự khác
biệt ở họ là các anh các chị đã giữ được tâm hồn trong trẻo, giàu yêu thương đối
với gia đình, đồng đội, đất nước. Và rồi, chính những tình cảm cao đẹp đó đã
trở thành động lực để họ chiến thắng những phút giây hiểm nguy, nao núng. Các
anh các chị thực sự là“… những con người Việt Nam đẹp nhất / Biết căm thù và
cũng biết yêu thương” như nhà thơ Tố Hữu từng ca ngợi. Không tiếc tuổi thanh
xuân, họ hiến dâng trọn vẹn cho Tổ quốc những gì quý giá nhất.
Đọc Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê, người đọc thấy khâm phục và
yêu mến Phương Định trước hết bởi những nét tính cách đáng quý của cô.
Nhưng không chỉ vậy, qua nhân vật này chúng ta còn cảm nhận được hình ảnh,
tâm hồn thế hệ trẻ Việt Nam trong những năm kháng chiến chống Mỹ hào hùng
gian khó. Và đây cũng là thành công quan trọng nhất của tác phẩm giàu chất nhân văn này.
Cảm nhận về nhân vật Phương Định - Mẫu 7
Lê Minh Khuê là một trong những nhà văn trưởng thành trong kháng chiến
chống Mỹ, bà được đánh giá là nhà văn độc đáo với những tác phẩm truyện
ngắn. Những chủ đề về cuộc sống nơi chiến trường, bom đạn đặc biệt là những
người anh hùng thầm lặng trên tuyến đường Trường Sơn luôn được ngòi bút của
ông hướng đến. “Những ngôi sao xa xôi” là tác phẩm ngợi ca tinh thần dũng 28
cảm những cô gái thanh niên xung phong đã chiến đấu hết mình về Tổ Quốc, là
thế hệ trẻ tiêu biểu trong cuộc kháng chiến chống Mỹ đầy bom đạn. Bên cạnh
đó tác giả cũng nói đến vẻ đẹp tình đồng đội thắm thiết của những cô gái trẻ nơi
chiến trường, điển hình là nhân vật Phương Định.
Tuổi trẻ của bà là người đã từng chứng kiến mưa bom, bão đạn trên những con
đường Trường Sơn trải qua biết bao gian khổ, khó khăn, mất mát và hi sinh của
những chiến sĩ nơi đây. Chính vì thế, những ngòi bút của bà khi hướng về
những con người, cuộc sống nơi đây hiện lên rất chân thực, xúc động. Đọc
“Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê chắc hẳn người đọc sẽ có những ấn
tượng sâu đậm về nhân vật Phương Định. Phương Định là một cô gái trẻ dũng
cảm, có tâm hồn trong trẻo, giàu mộng mơ và khá nhạy cảm, là một nữ thanh
niên xung phong có tinh thần trách nhiệm và có tình đồng chí sáng ngời. Cảm
nhận được đầy đủ những phẩm chất tốt đẹp của nhân vật Phương Định cũng
chính là việc bạn đã hiểu và cảm nhận được nét đẹp của tác phẩm.
Phương Định là một cô gái trẻ có nét đẹp tâm hồn sáng ngời, cô gái sẵn sàng rời
bỏ cuộc sống nhàn hạ nơi phồn hoa đô thị để lên với chiến trường đầy gian khổ
với mong muốn góp phần phục vụ kháng chiến, phục vụ đất nước. Mặc dù cuộc
sống nơi chiến trường rất khó khăn, chuyện sống chết chỉ trong gang tấc nhưng
Phương Định vẫn giữ trong mình tâm hồn trong sáng, hồn nhiên, trong trẻo của
tuổi trẻ đầy lạc quan, yêu đời, tinh thần đồng đội sâu sắc và đặc biệt là tinh thần
chiến đấu quả cảm, kiên cường.
Lý tưởng sống cao đẹp và tinh thần dũng cảm được thể hiện rõ nét qua nhân vật
Phương Định. Điều này được thể hiện rõ nét qua chi tiết khi mới ra khỏi ghế
nhà trường trung học phổ thông, cô gái trẻ này không ngại gian khó, nguy hiểm
đã xung phong ra mặt trận, nghe theo tiếng gọi của con tim, đi theo tiếng gọi
của Tổ Quốc. Chúng ta có thể thấy nhân vật Phương Định là một cô gái không
tiếc thân mình, nguyện dâng hết tuổi trẻ, thanh xuân, cuộc đời cho đất nước và 29
mang trong mình lý tưởng cao đẹp để chiến đấu. Lý tưởng cao đẹp của cô gái
trẻ ấy gợi cho chúng ta nghĩ ngay đến những câu thơ trong bài “Sao chiến
thắng” của Chế Lan Viên: “Ôi Tổ quốc...
...ngọn núi, dòng sông...”
Với tâm hồn trong sáng và đầy lạc quan cô gái, khung cảnh nơi đây bỗng trở
nên thật giản “đất bốc khói, không khí bàng hoàng, máy bay đang ầm ì xa
dần...”, “thần kinh căng... sẽ nổ”. Cái chết và cái nguy hiểm luôn luôn rình rập ở
khắp mọi nơi, công việc phá bom chưa bao giờ là dễ dàng, ấy vậy mà những cô
gái vẫn lạc quan, bình thản và nói với giọng đầy hóm hỉnh “Quen rồi, mỗi ngày
chúng tôi phá bom đến mấy lần”. Hiện thực thì luôn khó khăn, khốc liệt nhưng
lại hiện lên qua giọng điệu hóm hỉnh của những cô gái xung phong khiến cho
tác phẩm trở nên hấp dẫn và thu hút người đọc.
Lê Minh Khuê rất khéo léo trong việc lồng những ngữ điệu bình thản và trong
lời thoại của nhân vật để toát lên sự lạc quan, tinh thần dũng cảm, biết hi sinh
của nhân vật. Cụ thể là, khi đối mặt với nguy hiểm, Phương Định cùng với
những cô gái xung phong khác đều hết sức coi nhẹ việc hy sinh và mất mát của
bản thân “Tôi bây giờ vẫn còn... viện quân y”. Chúng ta còn có thể thấy rõ được
tinh thần quả cảm và không sợ hy sinh của Phương Định cũng như những có gái
xung phong kia. Điều này được thể hiện rõ nét qua một lần phá bom được tác
giả miêu tả cụ thể, chân thực và tinh tế đến từng cảm giác. Không khí nơi chiến
trường đầy sự căng thẳng, khung cảnh thật sự tàn khốc nhưng Phương Định lại
luôn mang trong mình tâm lý lạc quan, yêu đời, đầy nữ tính của một cô gái “Có
ánh mắt của các chiến sĩ dõi theo mình”. Chính lòng tự trọng đã kích thích thêm
phần dũng cảm trong con người cô: “Tôi đến gần quả bom,... bước tới”. Khi
đang phá bom những cảm nhận của nhân vật về sự sống chết trở nên rõ rệt hơn, 30
lưỡi xẻng chạm phải những quả bom, tạo ra những tiếng động sắc đến gai
người,... qua những tiếng động ấy nhân vật đã cảm nhận được cái chết đang cận
kề, chuyện sống chết chỉ trong tích tắc, từng cảm giác bỗng trở nên sắc nhọn
hơn thể hiện qua chi tiết “Vỏ bom đang nóng lên, một dấu hiệu chẳng lành”.
Khi cảm nhận về nhân vật Phương Định, chúng ta có thể khẳng định cô là nữ
thanh niên xung phong có lý tưởng sống cao đẹp và tinh thần dũng cảm, tâm
hồn trong sáng, lạc quan và yêu đời, là cô gái anh hùng dân tộc. Đây cũng chính
là những nét tính cách điển hình của những cô gái xung phong thời kì kháng
chiến chống Mỹ cứu nước.
Hồn nhiên, mơ mộng và tinh nghịch là tính cách nổi bật của Phương Định. Bên
cạnh lý tưởng sống cao đẹp, tinh thần chiến đấu kiên cường thì cô gái này còn
có nét tính cách mộng mơ, hồn nhiên, trong sáng. Phương Định từng là một nữ
sinh thanh lịch của đất Hà thành, từng có một thời áo trắng ngây thơ, hồn nhiên.
Ngay giữa chiến trường khốc liệt, khó khăn, dữ dội nhưng những hoài niệm về
thời học sinh luôn sống trong tâm hồn cô. Phải chăng chính điều này đã khiến
cho cô luôn mang trong mình tinh thần lạc quan, vô tư trên chiến trường nơi cái
chết luôn rình rập. Những giây phút căng thẳng nơi cao điểm kết thúc, cô luôn
thở phào nhẹ nhõm, tâm hồn cô như lạc vào một thế giới khác “nằm dài trên nền
đất ẩm... lung tung”. Phương Định còn là một cô gái mê âm nhạc, cô thích nhiều
bài hát với nhiều chủ đề khác nhau. Tiếng hát của cô thể hiện tâm hồn bay bổng,
lãng mạn, lạc quan mang lý tưởng sống, khát khao về quê hương về tình yêu
tuổi trẻ, sự bình yên,...
Cũng như những cô gái mới lớn khác, Phương Định mang trong một tâm hồn
nhạy cảm, quan tâm đến vẻ đẹp bên ngoài của mình. Phương Định biết mình
đẹp nên rất thích ngắm mình trong gương, khi biết mình được các anh để ý cô
có một chút kiêu ngầm. Cô thấy vui và rất tự hào về điều đó, nhưng không bao
giờ biểu lộ những điều đó mà thường tỏ ra kín đáo trước đám đông. Có thể thấy, 31
nhà văn Lê Minh Khuê thật tinh tế khi tạo nên nét kiêu ngầm riêng cho nhân vật
Phương Định. Đó là tâm lý chung của những cô gái mới lớn khi nhận thức được
vẻ đẹp của mình. Nét tâm lý đời thường, rất con gái ấy đã khiến cho nhân vật
trong tác phẩm của Lê Minh Khuê trở nên gần gũi, chân thực và đáng yêu. Đặc
biệt, vẻ đẹp tâm hồn ấy còn được bộc lộ sâu sắc khi cơn mưa đá ập đến. Dường
như cơn mưa đá đến đã cuốn trôi đi những căng thẳng, ngột ngạt, mệt mỏi tan
biến. Cũng là cơn mưa đá đó đã khiến cho tâm hồn của Phương Định sống lại
với nhiều kỉ niệm, đó là những kỷ niệm về gia đình, về tuổi thơ và về quê
hương. Tất cả những kỷ niệm ấy đồng xuất hiện, vừa thực vừa ảo, vụt lên trong
tâm trí một cách lẫn lộn, vừa gần gũi mà lại vừa xa xôi. Chính những hồi ức ấy
đã tiếp thêm sức mạnh cho cuộc đời cô đi qua những tháng ngày khó khăn, đầy
hiểm nguy của cuộc sống nơi chiến trường.
Là một người giàu tình cảm với đồng chí đồng đội. Phương Định là cô gái luôn
biết quan tâm đến mọi người, biết yêu thương, san sẻ với những đồng đội của
mình. Khi thấy Nho và Thao lên cao điểm chưa về, Phương Định rất lo lắng.
Phương Định, Nho và Thao như những chị em trong gia đình với bao tình cảm,
yêu thương gắn bó, đùm bọc lẫn nhau.
Với Phương Định, chị Thao hiện lên với hình ảnh hết sức kiên cường, táo bạo,
bất chấp nỗi sợ hãi để hoàn thành nhiệm vụ. Còn đối với Nho, Nho hiện lên
trong suy nghĩ của Phương Định là một cô gái của tổ trinh sát “nhẹ mát như một
cây kem trắng”. Khi Nho bị thương, Phương Định đã hết sức lo lắng, quan tâm,
chăm sóc cho Nho như tình chị em ruột thịt thể hiện qua các hành động: pha sữa
trong cái ca sắt, rửa vết thương cho Nho bằng nước đun sôi, ...
Bên cạnh đó, chúng ta cũng thấy rõ tình cảm của cô dành cho tất cả những
người chiến sĩ mà cô gặp trên đường ra mặt trận. Đối với Phương Định những
con người đẹp nhất chính là những con người can đảm, thông minh và cao
thượng, mặc lên mình bộ quân phục với ngôi trao trên mũ. Qua đây chúng ta có 32
thể thể tình đồng chí, đồng đội của Phương Định thật bao la, đáng cảm mến là
thứ tình cảm cao cả, thiêng liêng.
Để đem đến sự thành công cho tác phẩm Lê Minh Khuê đã sử dụng nghệ thuật
xây dựng hình tượng trong truyện nổi bật nhất là nhân vật Phương Định. Có thể
thấy, qua nhân vật Phương Định trong tác phẩm, người đọc đã phần nào thấy
được tài năng của tác giả. Để có thể xây dựng được hình tượng nhân vật cô gái
này, nhà văn đã sử dụng nghệ thuật trần thuật, đặt nhân vật chính của mình vào
nhân vật tự kể chuyện. Chính điều này đã khiến cho việc miêu tả tâm lí nhân vật
trở nên thật tinh tế. Giọng kể của nhân vật chính đã làm cho tác phẩm có giọng
điệu, ngôn ngữ hết sức tự nhiên, chân thật, trẻ trung và rất nữ tính như chính
tính cách của nhân vật.
Văn học thời kì kháng chiến chống Mỹ, đã có rất nhiều tác giả viết về nữ thanh
niên xung phong, song chỉ có ngòi bút của Lê Minh Khuê với tác phẩm “Những
ngôi sao xa xôi” đã làm nổi bật lên tâm hồn những cô gái xung phong, quả cảm
trong chiến đấu, mang trong mình tầm hồn trong sáng, hồn nhiên, vô tư và đầy
lạc quan, bên cạnh đó còn có tình đồng chí đồng đội gắn bó với nhau sâu sắc.
Cảm nhận về nhân vật Phương Định giúp cho các bạn đọc thấy được hình ảnh
đại diện cho thế hệ trẻ Việt Nam đã sống và hy sinh không tiếc nuối thanh xuân,
tuổi trẻ cho quê hương, cho đất nước.
Phương Định, Nho, chị Thao, mười cô gái ngã ba Đồng Lộc hay biết bao những
cô gái xung phong khác trên tuyến đường Trường Sơn đầy bom đạn sẽ sống mãi
trong lòng bạn đọc. Vẻ đẹp tâm hồn của những cô gái mở đường tỏa sáng giống
như những vì sao lấp lánh trên bầu trời sáng mãi trong lòng dân tộc.
Chiến tranh đã đi xa, thế nhưng khi đến với tác phẩm “Những ngôi sao xa xôi”
chắc hẳn người đọc được sống lại với những khoảnh khắc hào hùng của năm
tháng ấy. Qua đây, chúng ta cũng có thể cảm nhận được những nét đẹp của nhân 33
vật Phương Định tiêu biểu cho lớp trẻ yêu nước thời kì kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
Cảm nhận về nhân vật Phương Định - Mẫu 8
Là một trong những nhà văn trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mỹ
của dân tộc, Lê Minh Khuê được đánh giá là cây bút độc đáo với những tác
phẩm truyện ngắn. Ngòi bút của nhà văn luôn hướng về cuộc sống chiến đấu
trong bom đạn của tuổi trẻ trong thời kỳ bấy giờ, đặc biệt là những người anh
hùng thầm lặng trên tuyến đường Trường Sơn. Những ngôi sao xa xôi cũng là
một trong những tác phẩm điển hình của nhà văn về đề tài này. Tác phẩm ngợi
ca tinh thần dũng cảm của những cô gái thanh niên xung phong – tiêu biểu cho
thế hệ trẻ trong những năm tháng kháng chiến chống Mỹ đầy bom đạn, đồng
thời cũng thể hiện vẻ đẹp trong sáng cùng với tình đồng đội thắm thiết của
những cô gái trẻ, điển hình là nhân vật Phương Định. Phương Định mang những
nét đẹp trong tâm hồn của những cô gái đã chiến đấu hết mình cho tổ quốc.
Lê Minh Khuê trưởng thành trong phong trào kháng chiến chống Mỹ xâm lược.
Các tác phẩm của Lê Minh Khuê được bạn đọc đón nhận với sự chân chất, dung
dị, ngòi bút sắc sảo cùng với một giọng văn sâu sắc. Những truyện ngắn của bà
ra đời đầu những năm 70 của thế kỷ XX đều hướng đến cuộc sống chiến đấu
của bộ đội cùng những thanh niên xung
Truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi viết về ba cô gái thanh niên xung phong
làm nhiệm vụ phá bom trên một cao điểm trên tuyến đường Trường Sơn thời kỳ
cuộc chiến đấu chống đế quốc Mỹ đang diễn ra vô cùng ác liệt. Họ thuộc tổ
trinh sát mặt đường tại một trọng điểm trên con đường ác liệt ấy. Qua ngòi bút
tài hoa của nhà văn, hiện thực cuộc sống nơi chiến trường và hình ảnh những nữ
thanh niên xung phong với cuộc sống gian khổ một thời cứ hiện lên sống động sau từng câu chữ. 34
Ấn tượng sâu đậm nhất mà Lê Minh Khuê để lại trong lòng bạn đọc ở “Những
ngôi sao xa xôi” có lẽ chính là hình ảnh những cô gái dũng cảm, có tinh thần
trách nhiệm, có tình đồng chí đồng đội sáng ngời, có tâm hồn trong trẻo, giàu
mơ mộng và nhạy cảm. Tất cả những vẻ đẹp ấy được thể hiện tập trung nhất ở
nhân vật Phương Định, mà chủ yếu qua đời sống nội tâm của cô.
Xuất thân là một cô gái Hà thành nhiều mộng mơ và giàu xúc cảm, Phương
Định đã đi theo tiếng gọi của Tổ quốc để lên đường chiến đấu. Cô gái ấy tham
gia thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn máu lửa và đầy mưa
bom bão đạn.Phương Đình cùng Nho và Thao sống trong một cái hang ở dưới
chân cao điểm, giữa một vùng trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn. Nơi
đây tập trung nhiều bão đạn và nguy hiểm, bởi từng giờ từng ngày luôn phải đối
mặt với bom rơi đạn nổ. Từng có biết bao thương tích vì bão đạn tại nơi ấy với
những chi tiết “đường bị đánh lở loét, màu đất đỏ trắng lẫn lộn. Hai bên đường
không có lá xanh, chỉ có những thân cây bị tước khô cháy”. Chính hiện thực đầy
mùi chiến tranh khi không có màu xanh của sự sống và chỉ thấy thần chết luôn
rình rập đã nói lên hoàn cảnh sống và chiến đấu của những cô gái khốc liệt đến nhường nào.
Công việc của các cô gái ấy đầy rẫy những hiểm nguy khôn lường. Những cô
gái phải chạy lên cao điểm giữa ban ngày, rồi phơi mình ra giữa vùng trọng
điểm đánh phá của máy bay địch để ước tính và đo khối lượng đất đá lấp vào hố
bom, đếm bom chưa nổ, và cần thì phá bom. Nhiệm vụ ấy vô cùng thiêng liêng
và quan trọng, nhưng cũng đầy hy sinh và gian khổ. Công việc ấy luôn phải
căng thẳng thần kinh, đòi hỏi sự bình tình và dũng cảm hết sức để đối mặt với
mạo hiểm, với cái chết luôn cận kề.
Ở Phương Định, ta thấy một cô gái mang vẻ đẹp ngời sáng và nhiều nét đặc biệt
đầy ấn tượng. Cô gái ấy sẵn sàng rời bỏ cuộc sống nhàn hạ phồn hoa để lên
đường chiến đấu với cuộc sống nơi chiến trường đầy gian khổ ác liệt. Mặc dù 35
công việc nhiều hiểm nguy bủa vây, khi sống chết chỉ còn trong gang tấc thì
Phương Định vẫn luôn giữ được vẻ hồn nhiên trong sáng của tuổi trẻ, lòng lạc
quan, tinh thần đồng đội sâu sắc, đặc biệt là tinh thần chiến đấu dũng cảm và kiên cường.
Ở Phương Định – cô gái ấy đã ngời sáng lên vẻ đẹp của chủ nghĩa anh hùng
cách mạng cũng như vẻ đẹp của thế hệ trẻ Việt Nam thời kỳ chống Mỹ cứu
nước. Cô gái ấy mang lý tưởng sống đầy cao đẹp và tinh thần chiến đấu dũng
cảm. Khi rời ghế nhà trường phổ thông, cô gái Phương Định đã xung phong ra
mặt trận, không ngại gian khó và nguy hiểm cùng thế hệ của mình đi theo tiếng gọi của Tổ quốc:
“Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước
Mà lòng phơi phới dậy tương lai.”
Cô gái ấy đã không tiếc thân mình, mang lý tưởng cao đẹp để chiến đấu, nguyện
dâng hiến hết tuổi trẻ, tuổi thanh xuân và chính bản thân mình cho đất nước. Lý
tưởng cao đẹp ấy làm chúng ta nhớ đến những vần thơ cảm động:
“Ôi Tổ quốc nếu cần ta chết
Cho mỗi ngôi nhà, ngọn núi, dòng sông….”
Cô gái ấy từng nghĩ về hoàn cảnh sống nơi đây một cách đầy giản dị và cho là
có cái thú riêng qua những dòng cảm nghĩ “có ở đâu như thế này không: đất bốc
khói, không khí bàng hoàng, máy bay đang ầm ì xa dần. Rồi “thần kinh căng
như chão, tim đập bất chấp cả nhịp điệu, chân chạy mà vẫn biết rằng khi biết
rằng xung quanh có nhiều quả bom chưa nổ. Có thể nổ bây giờ, có thể nổ chốc
nữa, nhưng nhất định sẽ nổ”. Công việc phá bom của họ đầy nguy hiểm rình rập
và luôn phải đối mặt với cái chết nhưng lại hiện lên qua giọng kể đầy hóm hỉnh
và bình thản như “Quen rồi, một ngày chúng tôi phá bom đến mấy lần”. Hiện 36
thực khốc liệt của chiến tranh qua giọng điệu của cô gái ấy thật hóm hỉnh, thật
như biết đùa trước gian khó hiểm nguy. Khi phải đối mặt với hiểm nguy,
Phương Định cùng với những người đồng đội của mình thực sự là những cô gái
anh hùng. Hơn thế nữa những hy sinh và mất mát của bản thân cũng được cô gái
coi hết sức nhẹ nhàng “Tôi bây giờ vẫn còn một vết thương chưa lành ở đùi. Tất
nhiên tôi không vào viện quân y”. Chỉ với ngữ điệu bình thản ấy cũng đủ toát
lên sự lạc quan, tinh thần dũng cảm của nhân vật.
Người đọc còn nhận thấy tinh thần quả cảm và không sợ hy sinh ở cô gái này.
Điều này được thể hiện rõ nét qua một lần phá bom được miêu tả cụ thể, tinh tế
đến từng cảm giác. Không khí chứa đầy sự căng thẳng, khung cảnh chiến trường
tàn khốc nhưng Phương Định lại có những tâm lý rất lạc quan và đầy nữ tính
của con gái “Có ánh mắt các chiến sĩ dõi theo mình”. Sự dũng cảm và tinh thần
chiến đấu ở cô như được kích thích bởi lòng tự trọng: “Tôi đến gần quả bom, tôi
không sợ nữa. Tôi sẽ không đi khom. Các anh ấy không thích cái kiểu đi khom
khi có thể cứ đường hoàng mà bước tới”. Khi ở bên quả bom, lúc cận kề với cái
chết im lìm và bất ngờ, từng cảm giác của con người cũng trở nên sắc nhọn hiện
lên qua tâm lý của Phương Định: “Thỉnh thoảng lưỡi xẻng chạm vào quả bom.
Một tiếng động sắc đến gai người, cứa vào da thịt. Tôi rùng mình và bỗng thấy
tại sao mình làm quá chậm, nhanh lên một tí! Vỏ quả bom nóng, một dấu hiệu
chẳng lành”. Sau đó là cái giây phút căng thẳng chờ đợi tiếng nổ của quả bom,
cô gái ấy có nghĩ đến cái chết nhưng là “một cái chết mờ nhạt, không cụ thể”,
và cái chính vẫn là: “liệu mìn có nổ, bom có nổ không?”. Đây là lòng dũng cảm
vô song, là tinh thần trách nhiệm rất cao trong công việc. Có thể khẳng định
rằng cô gái này và những đồng đội của cô thực sự là những cô gái anh hùng,
nhưng đều là những anh hùng mà không tự biết. Điều này đã khiến cho nhân vật
Phương Định trở nên đáng mến. 37
Bên cạnh lý tưởng cùng tinh thần chiến đấu quả cảm, ta còn thấy ở cô gái này
nét tính cách mơ mộng và hồn nhiên – một vẻ đẹp tâm hồn trong sáng. Qua ngòi
bút của Lê Minh Khuê, nhân vật Phương Định hiện lên là cô gái có vẻ ngoài
đáng yêu, xinh xắn, trẻ trung và đầy sức sống với “hai bím tóc dày, tương đối
mềm, một cái cổ cao và đầy kiêu hãnh như đài hoa loa kèn”. Không những thế,
cảm nhận nhân vật Phương Định, ta còn thấy cô gái ấy hiện lên với đôi mắt có ánh nhìn đầy xa xăm.
Phương Định là nữ sinh thanh lịch của đất Hà thành bước vào chiến trường bom
đạn. Cô gái ấy đã từng có thời áo trắng ngây thơ, vô tư và hồn nhiên. Ngay giữa
chiến trường dữ dội, những hoài niệm của Phương Định về những năm tháng
học trò thật đáng yêu luôn sống trong cô. Đó phải chăng là niềm khao khát cũng
chính là sự lạc quan, vô tư làm dịu mát tâm hồn trong sự khốc liệt và căng thẳng
nơi chiến trường. Kết thúc những giây phút căng thẳng nơi cao điểm, xong việc
là cô gái thở phào và xà ngay vào một thế giới khác – thế giới của những cô gái
nữ tính đầy mơ mộng “nằm dài trên nền ẩm, lười biếng nheo mắt nghe ca nhạc
từ cái đài bán dẫn nhỏ, có thể nghe hay nghĩ ngợi lung tung”. Cô gái ấy còn mê
hát và thích nhiều bài hát với đủ các chủ đề. Thích hát để rồi Phương Định còn
bịa ra cả lời bài hát, ngồi dựa vào thành đá mà khe khẽ hát. Điều này cũng hé lộ
vẻ đẹp phong phú nơi tâm hồn. Tiếng hát của Phương Định mang lý tưởng
sống, khát khao về quê hương về tình yêu tuổi trẻ, khát vọng sự thanh bình…
Cũng như bao cô gái mới lớn, cô gái ấy có một tâm hồn nhạy cảm và quan tâm
đến hình thức của mình. Cô gái đó biết mình đẹp, thích ngắm mình trong
gương, rồi có chút kiêu ngầm khi biết mình được các anh pháo thủ và lái xe
thăm hỏi. Phương Định vui và tự hào về điều đó, nhưng không hay biểu lộ tình
cảm của mình mà thường tỏ ra kín đáo giữa đám đông. Nhà văn Lê Minh Khuê
đã rất tinh tế khi phát hiện ra cái nét tâm lý kiêu ngầm ấy ở Phương Định. Đó là
sự kiêu ngầm của một cô gái trẻ có ý thức sâu sắc về vẻ đẹp cuộc sống. Nét tâm 38
lý rất đời thường, rất con gái này khiến nhân vật Phương Định càng trở nên gần
gũi, chân thực và đáng yêu biết bao.
Đặc biệt, vẻ đẹp tâm hồn ấy được bộc lộ sâu sắc khi bất ngờ một cơn mưa đá ập
đến. Bao hiểm nguy, ngột ngạt và căng thẳng của chiến trận như được gột rửa
và tan biến. Chỉ một cơn mưa đá vụt qua cũng đủ khiến tâm hồn Phương Định
sống với rất nhiều kỉ niệm và nỗi nhớ. Đó là hoài niệm về quê hương, về gia
đình, về tuổi thơ đầy thanh bình. Tất cả những hồi ức ấy vừa rõ ràng, lại vừa mờ
ảo; vừa đồng hiện, lại vừa vụt hiện trong tâm trí; vừa gần gũi, mà lại vừa xa xôi.
Những hồi ức ấy đã trở thành điểm tựa tinh thần, là nơi dựa vững chắc, để tiếp
thêm sức mạnh cho cô thanh niên xung phong đi qua những thử thách, những
hiểm nguy của cuộc sống nơi chiến trường.
Người đọc còn nhận thấy vẻ đẹp tâm hồn ngời sáng được hiện lên qua tình cảm
đồng chí đồng đội. Cô gái ấy luôn quan tâm và thương yêu đến những đồng đội
của mình. Phương Định lo lắng khi Nho và chị Thao lên cao điểm mà chưa về.
Cô hiểu về Nho và chị Thao như tình chị em ruột thịt với biết bao tình cảm, với
sự gắn bó yêu thương. Những chi tiết cụ thể như chị Thao sợ máu và vắt nhưng
khi chiến đấu lại rất dũng cảm. Trong suy nghĩ của Phương Định, chị Thao hiện
lên với sự bình tĩnh cương quyết và táo bạo trong công việc. Với cô em út của
tổ trinh sát, Nho hiện lên trong suy nghĩ của Phương Định là cô gái “nhẹ mát
như một cây kem trắng”. Khi Nho bị thương, cô vỗ về chăm sóc như tình chị em
ruột thịt với chi tiết “moi đất để bế Nho đặt lên đùi” rồi “rửa cho Nho bằng nước
đun sôi” “tiêm cho Nho” rồi “pha sữa trong cái ca sắt”. Bên cạnh đó, cô gái ấy
cũng dành tình cảm cho tất cả những những người chiến sĩ mà cô gặp trên con
đường ra mặt trận. Với Phương Định thì chính “những người đẹp nhất, thông
minh, can đảm và cao thượng nhất là những người mặc quân phục có ngôi sao
trên mũ”. Có thể thấy, tình đồng chí đồng đội của nhân vật Phương Định thật
đáng cảm mến, một thức tình cảm cao cả, thiêng liêng và rất đáng quý. 39
Có thể nói, nhà văn Lê Minh Khuê đã tỏa sáng với ngòi bút của mình với nhân
vật Phương Định trong tác phẩm Những ngôi sao xa xôi. Xây dựng nhân vật cô
gái này, nhà văn đã chọn được những phương thức trần thuật hợp lý khi đặt
điểm nhìn vào nhân vật chính của mình để nhân vật tự kể chuyện. Chính vì thế,
nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật Phương Định đạt đến độ tinh tế nhất. Ngôn
ngữ trần thuật qua nhân vật chính đã làm cho tác phẩm có giọng điệu, ngôn ngữ
tự nhiên gần với khẩu ngữ, trẻ trung và nữ tính như chính nét tính cách của nhân
vật. Bên cạnh đó, lời kể linh hoạt, cùng câu ngắn dài, nhịp nhanh tạo không khí
chiến trường, nhịp kể chậm lại khi hồi tưởng như gợi nhớ kỷ niệm của tuổi thơ
êm đềm cũng là một nét nghệ thuật tạo nên sự thành công của tác phẩm.
Cuộc sống nơi chiến trường dữ dội và khốc liệt của những cô gái thanh niên
xung phong được tái hiện một cách chân thực, đầy đủ và sinh động. Trong văn
học thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, hình ảnh về những nữ thanh niên xung
phong cũng không hề hiếm, song chỉ với ngòi bút của mình, Lê Minh Khuê với
tác phẩm Những ngôi sao xa xôi đã làm nổi bật lên vẻ đẹp tâm hồn của những
cô gái vừa quả cảm trong chiến đấu, lại vừa gắn bó sâu sắc trong tình đồng chí
đồng đội, lại mang nét hồn nhiên vô tư, trong sáng và đầy lạc quan… Đây là
một hình ảnh đẹp, đặc trưng cho thế hệ trẻ Việt Nam đã sống và chiến đấu, hy
sinh không tiếc tuổi xuân cho quê hương đất nước.
“Có biết bao người con gái, con trai
Trong bốn ngàn lớp người giống ta lứa tuổi
Họ đã sống và chết
Giản dị và bình tâm
Không ai nhớ mặt đặt tên
Nhưng họ đã làm ra Đất Nước.” 40
(“Đất nước” – Nguyễn Khoa Điềm).
Phương Định, Nho, chị Thao, mười cô gái ngã ba Đồng Lộc hay biết bao những
cô gái mở đường trên tuyến đường Trường Sơn bom đạn sẽ sống mãi trong lòng
bạn đọc, theo dòng lịch sử và trường tồn cùng non sông đất nước. Vẻ đẹp tâm
hồn của những cô gái ấy sẽ mãi mãi tỏa sáng như những vì sao lấp lánh trên bầu
trời, trong sự yêu mến, sự cảm phục và lòng biết ơn của cả dân tộc. Ta bỗng xúc
động nhớ đến những vần thơ “Đêm đêm tâm hồn em tỏa sáng/ Những vì sao
ngời chói lung linh” (Lâm Thị Mỹ Dạ – Khoảng trời và hố bom).
Chiến tranh đã lùi xa, nhưng khi đọc lại tác phẩm Những ngôi sao xa xôi, người
đọc như được sống lại những năm tháng hào hùng của dân tộc. Nhân vật
Phương Định mang những nét đẹp tiêu biểu cho biết bao chàng trai và cô gái
thanh niên xung phong trong những năm tháng chống Mỹ oanh liệt. Phương
Định đã tiếp thêm cho ta sức mạnh và động lực để viết tiếp nên những nét son
trong trang sử của thời đại mình.
Cảm nhận nhân vật Phương Định chi tiết nhất
“Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước
Mà lòng phơi phới dậy tương lai”.
Đó là tinh thần của cả thời đại chống Mĩ. Đó là hình ảnh những anh bộ đội,
những cô thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn đã đi vào văn
chương và trở thành mạch nguồn cảm xúc xuyên suốt văn học một thời. Đó là
những người lính lái xe trong “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của Phạm
Tiến Duật; “Mảnh trăng cuối rừng” của Nguyễn Minh Châu; những cô gái mở
đường trong “Khoảng trời hố bom” của Lâm Thị Mĩ Dạ…Cũng được khơi
nguồn từ cảm hứng ấy, truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê
lại đem đến cho người đọc những cảm xúc mới mẻ về hình ảnh những nữ thanh 41
niên xung phong trong hoàn cảnh chiến tranh ác liệt. Họ vừa mang vẻ đẹp của
những cô gái tuổi mười tám, đôi mươi hồn nhiên giàu mộng mơ, lại vừa mang
vẻ đẹp của người lính giữa chiến trường gan dạ, dũng cảm không sợ hi sinh. In
đậm nhất trong tâm trí bạn đọc là hình ảnh nhân vật chính, cô thanh niên xung
phong, cô “hoa hậu” trong lòng bom đạn – Phương Định.
Lê Minh Khuê là nữ nhà văn đã từng có năm tháng tuổi trẻ gắn bó với những
con đường Trường Sơn mưa bom, bão đạn, từng chứng kiến, trải qua và chia sẻ
những gian khổ, hi sinh của người lính giữa chiến trường. Bởi vậy những trang
viết của bà về con người và cuộc sống nơi đây thật chân thực và xúc động vô
cùng. Ở “Những ngôi sao xa xôi” cũng vậy, hiện thực cuộc sống giữa chiến
trường và hình ảnh những nữ thanh niên xung phong với cuộc sống gian khổ
một thời cứ hiện lên sống động sau từng câu chữ.
Ấn tượng sâu đậm nhất mà Lê Minh Khuê để lại trong lòng bạn đọc ở “Những
ngôi sao xa xôi” là hình ảnh những con người dũng cảm, có tinh thần trách
nhiệm cao, có tình đồng chí, đồng đội sáng ngời, có tâm hồn trong trẻo, giàu mơ
mộng, và nhạy cảm. Tất cả những vẻ đẹp ấy được thể hiện tập trung nhất ở nhân
vật Phương Định, và chủ yếu qua đời sống nội tâm của cô.
Phương Định cùng những người đồng đội của mình ở trong một cái hang dưới
chân cao điểm, giữa một vùng trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn, nơi tập
trung nhiều nhất bom đạn, sự nguy hiểm và ác liệt, từng ngày từng giờ phải đối
mặt với bom rơi, đạn nổ. Có biết bao thương tích vì bom đạn giặc: “Đường bị
đánh lở loét, màu đất đỏ, trắng lẫn lộn. Hai bên đường không có lá xanh. Chỉ có
những thân cây bị tước khô cháy. Những cây nhiều rễ nằm lăn lóc. Những tảng
đá to. Một vài cái thùng xăng hoặc thành ô tô méo mó, han gỉ nằm trong đất”.
Đó là hiện thực đầy mùi chiến tranh, không có màu xanh của sự sống, chỉ thấy
thần chết luôn rình rập. 42
Công việc của các cô đặc biệt nguy hiểm. Họ phải chạy trên cao điểm giữa ban
ngày, phơi mình ra giữa vùng trọng điểm đánh phá của máy bay địch để đo và
ước tính khối lượng đất đá lấp vào hố bom, đếm bom chưa nổ và nếu cần thì
phá bom. Nhiệm vụ của họ thật quan trọng nhưng cũng đầy gian khổ, hi sinh,
phải mạo hiểm với cái chết, luôn căng thẳng thần kinh, đòi hỏi sự dũng cảm và bình tĩnh hết sức.
Cuộc sống gian khổ giữa chiến trường ác liệt, công việc đầy nguy hiểm và luôn
phải đối mặt với cái chết, nhưng Phương Định vẫn giữ được sự hồn nhiên, trong
sáng của tuổi trẻ, luôn thể hiện tinh thần dũng cảm không sợ hi sinh, lòng lạc
quan và tình đồng đội gắn bó sâu sắc. Cô ngời sáng lên vẻ đẹp của chủ nghĩa
anh hùng cách mạng trong chiến đấu, vẻ đẹp của thế hệ trẻ Việt Nam thời chống Mĩ.
Vẻ đẹp của nhân vật Phương Định được tỏa sáng ở lí tưởng sống cao đẹp và
tinh thần dũng cảm, không sợ gian khổ, hi sinh. Rời ghế nhà trường phổ thông,
Phương Định xung phong ra mặt trận, cùng thể hệ của mình “Xẻ dọc Trường
Sơn đi cứu nước/Mà lòng phơi phới dậy tương lai” để giành độc lập, tự do của
Tổ quốc. Cô ra đi mà không tiếc tuổi thanh xuân, nguyện dâng hiến hết mình cho đất nước:
“Ôi Tổ quốc!Nếu cần, ta chết
Cho mỗi ngôi nhà, ngọn núi, con sông…”.
Đối mặt với nguy hiểm, cô và những người đồng đội của mình thật sự là những
anh hùng. Phương Định nghĩ về hoàn cảnh sống nơi đây một cách giản dị và
cho là có cái thú riêng: “Có ở đâu như thế này không: đất bốc khói, không khí
bàng hoàng, máy bay đang ầm ì xa dần. Thần kinh căng như chão, tim đập bất
chấp cả nhịp điệu, chân chạy mà vẫn biết rằng khắp chung quanh có nhiều quả
bom chưa nổ. Có thể nổ bây giờ, có thể chốc nữa. Nhưng nhất định sẽ nổ…”. 43
Công việc phá bom đầy nguy hiểm và phải luôn đối mặt với thần chết được cô
kể với giọng điệu bình thản, pha sự hóm hỉnh: “Quen rồi. Một ngày chúng tôi
phá bom đến năm lần. Ngày nào ít: ba lần”. Thật là biết đùa trước gian khó.
Đặc biệt, hi sinh mất mát của bản thân cũng được Phương Định coi hết sức nhẹ
nhàng: “Tôi bây giờ vẫn còn một vết thương chưa lành miệng ở đùi. Tất nhiên
Tôi không vào viện quân y”. Nếu không có cái nhìn lạc quan và một tinh thần
dũng cảm thì Phương Định không thể có cách nói bình thản như thế.
Cuộc sống nơi chiến trường luôn đối mặt với thử thách, nguy hiểm và cái chết
đã tôi luyện ở Phương Định lòng quả cảm, không sợ hi sinh. Tâm lí Phương
Định trong một lần phá bom được miêu tả rất cụ thể, tinh tế đến từng cảm giác.
Khung cảnh và không khí chứa đầy sự căng thẳng nhưng Phương Định vẫn có
nét tâm lí rất con gái, cảm giác: “Có ánh mắt các chiến sĩ dõi theo mình” để rồi
sự dũng cảm ở cô như được kích thích bởi lòng tự trọng: “Tôi đến gần quả
bom,… tôi không sợ nữa. Tôi sẽ không đi khom. Các anh ấy không thích cái
kiểu đi khom khi có thể cứ đường hoàng mà bước tới”. Ở bên quả bom, cận kề
với cái chết im lìm và bất ngờ, từng cảm giác của con người cũng trở nên sắc
nhọn: “Thỉnh thoảng lưỡi xẻng chạm vào quả bom. Một tiếng động sắc đến gai
người, cứa vào da thịt tôi. Tôi rùng mình và bỗng thấy tại sao mình làm quá
chậm. Nhanh lên một tí! Vỏ quả bom nóng. Một dấu hiệu chẳng lành”. Tiếp đó,
là cái giây phút căng thẳng chờ đợi tiếng nổ của quả bom. Phương Định có nghĩ
đến cái chết nhưng là “một cái chết mờ nhạt, không cụ thể”, còn cái chính vẫn
là: “liệu mìn có nổ, bom có nổ không?”. Đây là một trách nhiệm rất cao trong
công việc, là lòng dũng cảm vô song. Có thể khẳng định rằng: Phương Định và
những đồng đội của cô thực sự là những người anh hùng, nhưng là những anh
hùng mà không tự biết. Chính điều đó, khiến cho nhân vật Phương Định trở nên đáng mến. 44
Phương Định là nữ sinh của thủ đô thanh lịch bước vào chiến trường. Cô có một
thời học sinh – cái thời áo trắng ngây thơ, hồn nhiên và vô tư sống bên mẹ trong
một căn buồm nhỏ ở một đường phố yên tĩnh. Những hoài niệm của cô về thời
học trò thật đáng yêu, luôn sống trong cô ngay giữa chiến trường dữ dội. Nó vừa
là niềm khao khát, vừa làm dịu mát tâm hồn trong hoàn cảnh căng thẳng, khốc liệt của chiến tranh.
Sau những giây phút căng thẳng ở cao điểm, xong việc là thở phào chạy vào
hàng, là sà ngay vào một thế giới khác – thế giới con gái với những mơ mộng:
nằm dài trên nền ẩm, lười biếng nheo mắt nghe ca nhạc từ cái đài bán dẫn nhỏ,
có thể nghe, có thể nghĩ ngợi lung tung… Phương Định mê hát và thích nhiều
bài hát: những bài hành khúc bộ đội hay hát trên những ngả đường mặt trận;
thích dân ca quan họ mềm mại, dịu dàng; thích Ca-chiu-sa của hồng quân Liên
Xô; thích ngồi bó gối mơ màng trước lời bài hát dân ca Ý trữ tình… Thích hát,
Phương Định còn bịa ra lời mà hát, ngồi dựa vào thành đá và khe khẽ hát. Rõ
ràng, thích hát là nét tâm lí của thời đại – cái thời tiếng hát át tiếng bom, nhưng
đây cũng là nét cá tính ở Phương Định hé lộ vẻ đẹp phong phú của tâm hồn.
Trong tiếng hát, có ý thức về lý tưởng, có khao khát về quê hương, tình yêu của
tuổi trẻ và có cả khát vọng được trở về cuộc sống thanh bình.
Cũng như bao cô gái mới lớn, Phương Định rất nhạy cảm và quan tâm đến hình
thức của mình. Phương Định đẹp với “hai bím tóc dày tương đối mềm, một cái
cổ cao kiêu hãnh như đài hoa loa kèn” và “đôi mắt nâu nâu dài dài hay nheo lại
như chói năng, hay có cái nhìn xa xăm”. Biết mình đẹp, cô thích ngắm mình
trong gương, có chút kiêu ngầm khi biết mình được các anh pháo thủ và lái xe
thăm hỏi. Cô vui và tự hào về điều đó nhưng không hay biểu lộ tình cảm của
mình mà thường rỏ ra kín đáo giữa đám đông. Lê Minh Khuê đã rất tinh tế khi
phát hiện ra cái nét tâm lí kiêu ngầm ấy ở Phương Định. Đó là cái kiêu ngầm
của một cô gái trẻ có ý thức sâu sắc về vẻ đẹp cuộc sống. Chính nét tâm lí rất 45
đời thường, rất con gái này khiến nhân vật Phương Định càng trở nên gần gũi, chân thực và đáng yêu.
Vẻ đẹp tâm hồn Phương Định ngời sáng nhất khi cơn mưa đá bất ngờ ập đến.
Chỉ một cơn mưa đá mà bao ngột ngạt, căng thẳng, hiểm nguy của chiến trường
tan biến, để nhường chỗ cho niềm vui con trẻ òa nở, cuống cuồng:” Mưa đá!Cha
mẹ ơi!Mưa đá!”. Chỉ một trận mưa đá vụt đi qua cũng đánh thức ở Phương
Định rất nhiều kỉ niệm và nỗi nhớ về thành phố, quê hương, về gia đình, về tuổi
thơ thanh bình của mình. Sau cái say sưa của niềm vui con trẻ là nỗi nhớ da diết
khôn nguôi. Nhớ rất nhiều: người mẹ, cái cửa sổ ngôi nhà, những ngôi sao to
trên bầu trời thành phố, cái cây, vòm trời của nhà hát, bà bán kém và đám trẻ
háo hức vây quanh; con đường nhựa sau cơn mưa, những ngọn đèn trên quảng
trường lung linh như những ngôi sao trong truyện cổ tích nói về xứ sở thần
tiên… Tất cả vừa rõ ràng, vừa mờ ảo; vừa đồng hiện, vừa vụt hiện trong tâm trí;
vừa gần gũi, vừa xa xôi. Những hoài niệm làm dịu cơn khát, những cơn khát
cháy lòng, những hi vọng xa xôi. Tất cả ào đến, xoáy mạnh cũng mãnh liệt, dữ
dội như cơn mưa đá. Tất cả làm thành hành trang tâm hồn của cô thanh niên
xung phong, tiếp cho cô sức mạnh, thắp cho cô niềm tin và tỏa sáng vẻ đẹp của
người chiến sĩ Trường Sơn, của những ngôi sao xa xôi.
Ở Phương Định nét đẹp còn được ngời sáng trong tình đồng đội thắm thiết. Cô
luôn yêu thương trìu mến và quan tâm đến đồng đội. Cô lo lắng cho chị Thao và
Nho lên cao điểm chưa về đến nỗi “nói như gắt vào máy” khi đại đội trưởng hỏi
tình hình. Cô hiểu chị Thao và Nho như biết về những chị em ruột thịt. Đó là chị
Thao sợ máu và vắt nhưng khi chiến đấu lại rất dũng cảm. Trong cuộc việc, ai
cũng gờm chị bởi sự bình tĩnh, cương quyết, táo bạo. Với Nho, cô em út của tổ
trinh sát thì Phương Định rất muốn bế trên tay. “trông nói nhẹ mát như một que
kem trắng. Biết bao trìu mến, yêu thương trong cái nhìn ấy. Khi Nho bị thương,
cô vỗ về và chăm sóc như một người y tá: “moi đất, bế Nho đặt lên đùi”,”rửa 46
cho Nho bằng nước đun sôi trên bếp than”,”tiêm cho Nho” rồi “pha sữa trong
cái ca sắt…”. Đặc biệt, cô dành tình yêu và niềm cảm phục cho tất cả những
chiến sĩ mà cô gặp ngày đêm trên con đường ra mặt trận. Với cô “những người
đẹp nhất, thông minh, cam đảm và cao thượng nhất là những người mặc quân
phục có ngôi sao trên mũ”.
Có thể nói, xây dựng nhân vật Phương Định, Lê Minh Khuê đã chọn được
những phương thức trần thuật hợp lí khi nhà văn đặt điểm nhìn vào nhân vật
chính của mình để nhân vật tự kể chuyện. Nhờ vậy, nghệ thuật miêu tả tâm lí
nhân vật – tâm lí Phương Định đạt đến độ tinh tế nhất. Ngôn ngữ trần thuật qua
nhân vật chính làm cho tác phẩm có giọng điệu, ngôn ngữ tự nhiên gần với khẩu
ngữ, trẻ trung, nữ tính. Lời kể linh hoạt, cùng câu ngắn dài, nhịp nhanh tạo
không khí chiến trường, nhịp kể chậm lại khi hồi tưởng như gợi nhớ kỉ niệm của
tuổi thơ êm đềm… Tất cả góp phần tạo nên một nhân vật chính- một Phương
Định thật như ở ngoài đời và một Phương Định rất Hà Nội.
Qua dòng suy nghĩ và tâm trạng của nhân vật Phương Định, cuộc sống chiến
đấu của các cô thanh niên xung phong được tái hiện đầy đủ, chân thực và sinh
động với vẻ đẹp tỏa sáng. Hình tượng về những nữ thanh niên xung phong
Trường Sơn không hiếm trong văn học chống Mĩ, song với những sáng tạo
riêng của mình, Lê Minh Khuê trong truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” đã
làm nổi bật tâm hồn trong sáng giàu mơ mộng, cuộc sống chiến đấu đầy gian
khổ, sự hi sinh và rất lạc quan của họ. Đó là hình ảnh đẹp, tiêu biểu cho thế hệ
trẻ Việt Nam đã sống và chiến đấu, hi sinh tuổi thanh xuân của mình cho Tổ quốc thân yêu:
“Có biết bao người con gái, con trai
Trong bốn ngàn lớp người giống ta lứa tuổi
Họ đã sống và chết 47
Giản dị và bình tâm
Không ai nhớ mặt đặt tên
Nhưng họ đã làm ra Đất Nước”.
("Đất nước” – Nguyễn Khoa Điềm).
Đọc truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” khám phá vẻ đẹp nhân vật Phương
Định, ta yêu mến, tự hào về các cô thanh niên xung phong, Phương Định,
Nho,chị Thao, mười cô gái ngã ba Đồng Lộc và bao nhiêu cô gái mở đường
khác trên tuyến lửa Trường Sơn đã “Xẻng tay mà viết nên trang sử hồng” (Tố
Hữu). Vẻ đẹp của họ mãi mãi tỏa sáng như vì sao lấp lánh trên bầu trời, trong sự
cảm phục và lòng biết ơn của cả dân tộc:
“Đêm đêm tâm hồn em tỏa sáng
Những vì sao ngời chói lung linh”
(“Khoảng trời hố bom” – Lâm Thị Mĩ Dạ).
Cảm nhận vẻ đẹp nhân vật Phương Định
Con đường Trường Sơn trong kháng chiến chống Mĩ được coi là biểu tượng anh
hùng của cuộc chiến đấu giành độc lập tự do. Nhà văn Lê Minh Khuê đã từng là
thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn máu lửa. Những tác phẩm
của chị viết về cuộc sống chiến đấu của bộ đội và thanh niên xung phong ở đây
đã gây được sự chú ý của bạn đọc mà truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” là
một trong những tác phẩm ấy.
Truyện viết về 3 cô gái trong một tổ trinh sát mặt đường làm nhiệm vụ phá bom
trên tuyến đường Trường Sơn đạn bom khốc liệt. Phương Định, nhân vật kể
chuyện cũng là nhân vật chính để lại nhiều ấn tượng đẹp và tình cảm sâu sắc trong lòng người đọc. 48
Trước hết, ở nhân vật Phương Định ta thấy, cô là một cô gái hồn nhiên, ngây
thơ, tinh nghịch. Cô vốn là nữ sinh của thủ đô thanh lịch bước vào chiến trường.
Phương Định có một thời học sinh- cái thời áo trắng ngây thơ, hồn nhiên và vô
tư lự của cô thật vui sướng! Những hoài niệm của cô về thời học sinh thật đáng
yêu luôn sống trong cô ngay giữa chiến trường.
Cơn mưa đá ngắn ngủi đột ngột xuất hiện ở cuối truyện, ngay sau trận phá bom
đầy nguy hiểm cũng thức dậy trong cô bao niềm vui thơ trẻ : cô nhớ về mẹ, cái
cửa sổ căn nhà, những ngôi sao to trên bầu trời thành phố… Nó thức dậy những
kỉ niệm và nỗi nhớ về thành phố, gia đình, về tuổi thơ thanh bình của mình. Nó
vừa là niềm khao khát, vừa làm dịu mát tâm hồn trong hoàn cảnh, khốc liệt và
nóng bỏng của chiến trường.
Những thử thách và nguy hiểm ở chiến trường, thậm chí cả cái chết không làm
mất đi ở cô sự hồn nhiên trong sáng và những ước mơ về tương lai. Phương
Định vẫn là người con gái nhạy cảm, hồn nhiên, hay mơ mộng và thích hát. Cô
đem cả lòng say mê ca hát vào chiến trường Trường Sơn ác liệt. Cô thích hát
những hành khúc bộ đội, những bài dân ca quan họ, dân ca Nga, dân ca Ý.
Giọng của Phương Định chắc là hay lắm nên “chị Thao thường yêu cầu cô hát
đấy sao”? Định còn có tài bịa ra lời bài hát nữa. Chị Thao đã ghi cả vào sổ
những lời hát cô bịa ra….
Phương Định là một cô gái xinh xắn. Cũng như các cô gái mới lớn, cô nhạy cảm
và quan tâm đến hình thức của mình. Chiến trường khốc liệt nhưng không đốt
cháy nổi tâm hồn nhạy cảm của cô. Cô biết mình đẹp và được nhiều người để ý:
“Tôi là con gái Hà Nội. Nói một cách khiêm tốn, tôi là một cô gái khá…” ; còn
mắt tôi thì các anh lái xe bảo: “Cô có cái nhìn sao mà xa xăm.” Điều đó làm cô thấy vui và tự hào. 49
Cô luôn yêu mến đồng đội của mình, yêu mến và cảm phục tất cả các chiến sĩ
mà cô gặp trên tuyến đường Trường Sơn. Biết mình được cánh lính trẻ để ý
nhưng cô ‘không săn sóc, vồn vã’, không biểu lộ tình cảm của mình, nhưng
chưa để lòng mình xao động vì ai: “thường đứng ra xa, khoanh tay lại trước
ngực và nhìn đi nơi khác, môi mím chặt.” Đó là cái vẻ kiêu kì đáng yêu của các
cô gái Hà Nội như chính cô đã thú nhận: “chẳng qua là tôi điệu đấy thôi”.
Phương Định còn là một chiến sĩ gan dạ, dũng cảm đến phi thường. Phẩm chất
ấy được minh chứng rõ ràng trong mỗi lần phá bom. Lúc đến gần quả bom,
trong không khí căng thẳng và vắng lặng đến rợn người, nhưng rồi một cảm
giác bỗng đến với cô làm cô không sợ nữa: “tôi đến gần quả bom”. Cảm thấy
ánh mắt các chiến sĩ dõi theo mình, tôi không sợ nữa. Tôi sẽ không đi khom.
Các anh ấy không thích cái kiểu đi khom khi có thể cứ đàng hoàng mà bước tới.
Lòng dũng cảm của cô như được kích thích bởi sự tự trọng.
Và khi đã ở bên quả bom, kề sát với cái chết có thể đến tức khắc, từng cảm giác
của cô như cũng trở nên sắc nhọn hơn và căng như dây đàn: “thỉnh thoảng lưỡi
xẻng chạm vào quả bom. Một tiếng động sắc đến gai người cứa vào da thịt tôi,
tôi rùng mình và bỗng thấy tại sao mình làm quá chậm. Nhanh lên một tí ! Vỏ
quả bom nóng. Một dấu hiệu chẳng lành”. Thần chết nằm chực ở đó chờ phút ra
tay. Cô phải nhanh hơn, mạnh hơn nó, không được phép chậm trễ một giây.
Tiếp đó là cảm giác căng thẳng chờ đợi tiếng nổ của quả bom. Thật đáng sợ cái
công việc chọc giận Thần Chết đó. Ai dám chắc là quả bom sẽ không nổ ngay
bây giờ, lúc Phương định đang lúi húi đào đào, bới bới ấy. Thế mà cô vẫn
không run tay, vẫn tiếp tục cái công việc đáng sợ: “tôi cẩn thận bỏ gói thuốc
mình xuống cái lỗ đã đào, châm ngòi. Tôi khoả đất rồi chạy lại chỗ ẩn nấp của
mình: liệu mìn có nổ, bom có nổ không? Không thì làm cách nào để châm mìn lần thứ hai. 50
Nhưng quả bom nổ. Một thứ tiếng kì quái đến váng óc. Ngực tôi nhói, mắt cay
mãi mới mở ra được. Mùi thuốc bom buồn nôn. Ba tiếng nổ nữa tiếp theo. Đất
rơi lộp bộp, tan đi âm thanh trong những bụi cây. Mảnh bom xé không khí, lao
và rít vô hình trên đầu. Bốn quả bom đã nổ. Thắng rồi! Nhưng một đồng đội đã
bị bom vùi! Máu túa ra từ cánh tay Nho, túa ra, ngấm vào đất. Da xanh, mắt
nhắm nghiền, quần áo đầy bụi”... Nhưng không ai được khóc trong giờ phút rất
cần sự cứng cỏi của mỗi người.
Cái công việc khủng khiếp bóp nghẹt trái tim ấy không chỉ đến một lần trong
đời mà đến hàng ngày: “Quen rồi. Một ngày tôi phá bom đến năm lần. Ngày nào
ít: ba lần. Tôi có nghĩ đến cái chết. Nhưng một cái chết mờ nhạt, không cụ thể”.
Cảm xúc và suy nghĩ chân thực của cô đã truyền sang cho người đọc nỗi niềm
đồng cảm yêu mến và sự kính phục. Một cô nữ sinh nhỏ bé, hồn nhiên, giàu mơ
mộng và nhạy cảm mà cũng thật anh hùng, thật xứng đáng với những kì tích
khắc ghi trên những tuyến đường Trường Sơn bi tráng. Một ngày trong những
năm tháng Trường Sơn của cô là như vậy. Những trang lịch sử Trường Sơn
không thể quên ghi một ngày như thế.
Phương Định là hình ảnh tiêu biểu của tuổi trẻ Việt Nam anh hùng. Là một nữ
sinh, Phương Định xung phong ra mặt trận, cùng thế hệ của mình “xẻ dọc
Trường Sơn đi cứu nước mà lòng phơi phới dậy tương lai” để giành độc lập tự
do cho Tổ Quốc. Cô ra đi mà không tiếc tuổi thanh xuân, nguyện dâng hiến hết
mình cho Tổ quốc. Cô kể: “chúng tôi có ba người. Ba cô gái. Chúng tôi ở trong
một cái hang dưới chân cao điểm. Con đường đi qua trước hang bị đánh lở loét,
màu đất đỏ, trắng lẫn lộn. Hai bên đường không có lá xanh. Chỉ có thân cây bị
tước khô cháy”. Trên cao điểm trống trơn, cô và các bạn phải chạy giữa ban
ngày phơi mình ra giữa vùng trọng điểm đánh phá của máy bay địch. 51
Cô nói về công việc của mình gọn gàng khô khốc, tĩnh nhẹ như không: “việc
của chúng tôi là ngồi đây. Khi có bom nổ thì chạy lên, đo khối lượng đất lấp vào
hố bom, đếm bom chưa nổ và nếu cần thì phá bom”. Phương Định nghĩ về công
việc của mình quá giản dị, cô cho là cái thú riêng: “Có ở đâu như thế này không:
đất bốc khói, không khí bàng hoàng, máy bay đang ầm ĩ xa dần. Thần kinh căng
như chão, tim đập bất chấp cả nhịp điệu, chân chạy mà vẫn không hay biết rằng
khắp xung quanh có nhiều quả bom chưa nổ. Có thể nổ bây giờ, có thể chốc nữa.
Nhưng nhất định sẽ nổ”. Giản dị mà cũng thật anh hùng. Chiến tranh và đạn
bom đã làm cô lớn lên, trở thành dũng sĩ mạnh mẽ mà cô không hề biết. Thật đáng phục.
Chúng ta luôn tự hào về những chiến sĩ, những thanh niên xung phong như
Phương Định và đồng đội của cô. Lịch sử những cuộc kháng chiến và chiến
thắng hào hùng của dân tộc không thể thiếu những tấm gương như cô và thế hệ
những người đã đổ máu cho nền độc lập của Tổ Quốc. Chúng ta càng yêu mến
tự hào về cô, càng biết ơn và học tập tinh thần của những người như cô trong
công cuộc xây dựng đất nước hôm nay.
Cảm nghĩ của em về nhân vật Phương Định
Trong truyện, nhân vật Phương Định – nhân vật chính và cũng là người kể
chuyện. Cô tượng trưng cho hình ảnh tiêu biểu cho cho vẻ đẹp giản dị trong tinh
thần, tính cách và phẩm chất anh hùng của tuổi trẻ Việt Nam nói chung,của
thanh niên xung phong nói riêng trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
Phương Định vốn là một cô gái Hà Thành mộng mơ, trong sáng giống như lứa
tuổi 18, đôi mươi của mình, vào chiến trường đã được ba năm. Đó là một
khoảng thời gian ngắn của cuộc đời; nhưng đối với người ra chiến trường, ở
giữa vùng trọng điểm nơi tập trung nhiều bom đạn nhất trên tuyến đường 52
Trường Sơn, hằng ngày phải phơi mình trên cao điểm bị địch bắn phá kinh
hoàng, ba năm thật dài và đầy gian lao, khốc liệt.
Giữa hoàn cảnh chiến tranh ác liệt đến vậy, lời văn của Lê Minh Khuê vẫn tràn
đầy lạc quan, bà đã để cho Phương Định tự nhận xét về mình: “Nói một cách
khiêm tốn,tôi là một cô gái khá. Hai bím tóc dày, tương đối mềm, một cái cổ
cao, kiêu hãnh như đài hoa loa kèn”; còn đôi mắt cô thì dài, nâu, “có cái nhìn
sao mà xa xăm”,nheo lại như chói nắng.
Về sở thích, cô thích ngắm mình trong gương, thích ngồi bó gối mơ màng; thích
những bài hành khúc bộ đội, dân ca quan họ dịu dàng,thích“Ca-chiu-sa” của
Nga, dân ca Ý… Phương Định mê hát đến nỗi bịa cả lời ra mà hát. Đối với đồng
đội, cô luôn yêu mến họ; cảm phục các anh bộ đội nhưng không phải cái kiểu
“săn sóc, vồn vã” mà trong thâm tâm, cô luôn nhủ rằng: “những người đẹp nhất,
thông minh, can đảm và cao thượng nhất là những người mặc quân phục, có ngôi sao trên mũ”.
Khi Nho bị thương, cô đã bế Nho lên rồi nhanh chóng băng bó vết thương, pha
sữa cho Nho uống. Phương Định quả là một cô gái Hà Nội trẻ trung, xinh xắn,
luôn quan tâm, chăm sóc và yêu thương đồng đội như chị em;tâm hồn mơ mộng,
nhạy cảm và trong sáng, hồn nhiên, có cả chút “kiêu” duyên dáng và đầy nữ tính…
Bên cạnh tâm hồn mơ mộng hồn nhiên, trong một lần phá bom, tính cách của
Phương Định tiếp tục được Lê Minh Khuê miêu tả sinh động và rõ nét. Lúc đến
gần chỗ có bom, cô cũng sợ, nhưng “cảm thấy có ánh mắt các anh chiến sĩ dõi
theo”,lòng dũng cảm được kích thích sự tự trọng nên cô không sợ nữa, đàng
hoàng bước tới chứ không đi khom. 53
Khi lưỡi xẻng chạm vào quả bom, một tiếng động sắc “gai người”, Phương
Định rùng mình và cố gắng thực hiện các động tác nhanh, chắc chạy đua với
thời gian nhưng vẫn cẩn trọng, nhẹ nhàng; chỉ cần sai sót nhỏ thôi là bom sẽ nổ
ngay lập tức. Xong nhiệm vụ, cô chạy tới chỗ ẩn nấp, hồi hộp chờ đợi, lo lắng,
“tim đập không rõ”, thần kinh căng thẳng cao độ.
Cô có nghĩ đến cái chết,nhưng mờ nhạt; tâm trí Phương Định chỉ còn băn khoăn
việc bom có nổ không. Cô không ngần ngại hi sinh; cái công việc khủng khiếp
bóp nghẹt trái tim này đâu chỉ diễn ra hôm nay, những nguy hiểm không kể xiết
ấy diễn ra từng ngày, trở thành một điều quen thuộc. Cô chỉ sợ đường không
thông, không hoàn thành nhiệm vụ.
Rồi khi bom nổ – một thức tiếng kì quái váng óc – ngực nhói, mắt cay, cô vẫn
phủ áo và chạy xuống ngay nơi nổ. Trong truyện, có lẽ đây là đoạn xuất sắc
nhất; tâm lí nhân vật được miêu tả vô cùng chi tiết. Khi cái chết im lìm và đáng
sợ kề bên, mọi cảm giác của Phương Định đều trở nên sắc nhọn. Chính sự khốc
liệt của chiến trường đã tôi luyện tâm hồn vốn nhạy cảm của một nữ sinh thành
bản lĩnh của người thanh niên xung phong kiên cường, bất khuất…
Trận mưa đá cuối đoạn trích đã góp phần tô đậm thêm nét tính cách độc đáo của.
Phương Định. Mưa đá bất ngờ ập đến, cô vui thích cuống cuồng, chạy ra nhặt
đá; những niềm vui con trẻ lại nở tung ra, say sưa, tràn đầy. Sau khi mưa tạnh,
là cả một dòng sông kí ức cùng nỗi nhớ da diết về gia đình và thành phố thân
thương, tất cả như trào dâng, xoáy mạnh trong tâm trí cô.
Đến đây, giọng kể chậm lại, nhịp điệu câu văn như giãn ra phù hợp với lời hồi
tưởng. Nỗi nhớ đó vừa là niềm khao khát, vừa làm dịu mát tâm hồn cô ngay
giữa hoàn cảnh ác liệt của chiến tranh. Giữa chiến trường mịt mù khói lửa, tâm
hồn Phương Định vẫn luôn tỏa sáng mộng mơ,lạc quan yêu đời. Đó chính là 54
một nét đáng yêu của của tuổi trẻ Hà Nội, đặc biệt là của những sinh viên Hà
Nội xung phong vào chiến trường gian khổ…
Lê Minh Khuê đã thành công trong việc lựa chọn ngôi kể thứ nhất, góp phần
làm nổi bật thế giới nội tâm của Phương Định nói chung, của những cô gái
thanh niên xung phong nói riêng. Vai kể là nhân vật chính, có cách kể linh hoạt,
tự nhiên,ngôn ngữ trẻ trung, sinh động. Đặc biệt, nhà văn sử dụng nhiều câu
ngắn, câu rút gọn, câu đặc biệt phù hợp với không khí căng thẳng, khẩn trương
của chiến trường. Nghệ thuật đồng hiện, bút pháp miêu tả, biểu cảm hợp lí.
Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật rất tinh tế và sinh động.
Cảm nhận về vẻ đẹp của nhân vật Phương Định
Truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” là một trong số những tác phẩm đầu tay
của Lê Minh Khuê, viết năm 1971, khi cuộc kháng chiến chống Mĩ đang diễn ra
ác liệt. Truyện cho thấy tâm hồn trong sáng, sự dũng cảm, hồn nhiên và cuộc
sống chiến đấu nhiều gian khổ, hi sinh nhưng vẫn lạc quan của các nhân vật nữ
thanh niên xung phong. Đặc biệt, nhân vật Phương Định đã được tác giả miêu tả
chân thực, sinh động bằng nhiều thủ pháp nghệ thuật độc đáo.
“Những ngôi sao xa xôi” viết về một tổ nữ thanh niên xung phong có nhiệm vụ
trinh sát mặt đường tại một trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn, gồm hai
cô gái trẻ là Phương Định, Nho và tổ trường là Thao. Nhiệm vụ cụ thể của họ là
quan sát địch ném bom, đo khối lượng đất đá phải san lấp, đánh dấu vị trí các
trái bom chưa nổ và phá bom, thậm chí mấy lần trong một ngày.
Cuộc sống giữa chiến trường dù khắc nghiệt và nguy hiểm nhưng họ vẫn có
những niềm vui hồn nhiên của tuổi trẻ, những giây phút thanh thản, mơ mộng
và đặc biệt là rất gắn bó, yêu thương nhau. Phần cuối, truyện tập trung miêu tả 55
hành động và tâm trạng của các nhân vật, chủ yếu là của Phương Định trong
một lần phá bom, Nho bị thương và sự lo lắng, săn sóc của hai đồng đội.
Vào chiến trường được ba năm, đã quen với những thử thách và nguy hiểm,
giáp mặt hàng ngày với cái chát, nhưng cô vẫn không đánh mất sự hồn nhiên,
trong sáng và những mơ ước về tương lai. Nét cá tính ở nhân vật được thể hiện
khá rõ là nhạy cảm, hay mơ mộng và có sở thích là ưa hát và hát rất hay. Cô là
người lạc quan, yêu đời đến cuồng nhiệt. Dưới cơn mưa đá, cô “vui thích cuống
cuồng”, say sưa tận hưởng cơn mưa hồn nhiên như chưa hề nghe thấy tiếng bom rơi đạn nổ.
Cũng giống như hai người bạn trong tổ trinh sát, Phương Định yêu mến những
đồng đội trong tổ và cả đơn vị của mình. Hơn nữa, cô cũng mến yêu và cảm
phục những người chiến sĩ mà cô gặp hàng đêm trên trọng điểm của con đường vào mặt trận.
Trong phần đầu truyện, Phương Định nhạy cảm và quan tâm đến hình thức của
mình. Hai bím tóc dày, tương đối mềm, một cái cổ cao, kiêu hãnh như đài hoa
loa kèn. Các anh lái xe thường khen: “Cô có cái nhìn sao mà xa xăm”. Cô biết
mình được nhiều người, nhất là các anh lính để ý và có thiện cảm. Điều đó làm
cô thấy vui và tự hào, nhưng chưa dành riêng tình cảm cho một ai.
Nhạy cảm, nhưng cô lại khá kín đáo, không hay biểu lộ tình cảm của mình,
thường giữ khoảng cách giữa đám đông, dường như là kiêu kì. Cô cũng là người
có tinh thần trách nhiệm với công việc, hết sức dũng cảm, gan dạ, bình tĩnh, tự
tin và rất tự trọng. Khi thực hiện nhiệm vụ phá bom, ban đầu cô cũng thấy căng
thẳng, hồi hộp, nhưng cảm thấy có ánh mắt của các chiến sĩ đang dõi theo động
viên, khích lệ, lòng tự trọng trong cô đã thắng cả bom đạn 56
Ở đoạn hồi tưởng của nhân vật về tuổi học trò, tác giá làm nổi rõ nét tính cách
hồn nhiên; vô tư với một chút tinh nghịch và mơ mộng của một thiếu nữ. Chẳng
hạn, chỉ một trận mưa đá vụt qua cũng đánh thức dậy ở nhân vật này rất nhiều kỉ
niệm và nỗi nhớ về thành phố quê hương, gia đình và tuổi thơ thanh bình của minh.
Tâm lí nhân vật Phương Định trong một lần phá bom được miêu tả rất cụ thể,
tinh tế đến từng cảm giác, ý nghĩ, dù chỉ thoáng qua trong giây lát. Mặc dù đã
rất quen với công việc nguy hiểm này, nhưng mỗi lần vần là một thử thách đối
với thần kinh. Ở bên quả bom, kề sát với cái chết im lìm và bất ngờ, từng cảm
giác của con người như cùng trở nên sắc nhọn hơn. “Thỉnh thoảng lưỡi xẻng
chạm vào quả bom. Một tiếng động sắc đến gai người, cửa vào da thịt tôi. Tôi
rùng mình và bóng thấy tại sao mình làm quả chậm. Nhanh lên một tí! Vỏ quả
bom nóng. Một dấu hiệu chẳng lành “. Tiếp đó là cảm giác căng thẳng chờ đợi tiếng nổ của quả bom.
Tóm lại, ngòi bút của Lê Minh Khuê đã miêu tả sinh động, chân thực tâm lí
nhân vật, làm hiện lên một thế giới nội tâm phong phú. Cách nhìn và thể hiện
con người thiên về ngợi ca cái tốt đẹp, trong sáng, cao thượng. Qua nhân vật
Phương Định và các cô thanh niên xung phong, Lê Minh Khuê đã có cái nhìn
thật đẹp, thật lãng mạn về cuộc sống chiến tranh, về con người trong chiến tranh.
Chiến tranh là đau thương mất mát song chiến tranh không thể hủy diệt được vẻ
đẹp tâm hồn rất tươi xanh của tuổi trẻ, của con người. Chính từ những nơi gian
lao, quyết liệt ta lại thấy ngời sáng vẻ đẹp của tuổi trẻ, của chủ nghĩa anh hùng Cách mạng Việt Nam.
Ngôn ngữ trần thuật phù hợp với nhân vật kể chuyện – cô gái thanh niên xung
phong người Hà Nội – tạo cho truyện có giọng tự nhiên, thoải mái, trẻ trung và
có chất nữ tính. Lời kể thường dùng những câu ngắt, nhịp nhanh, tạo được 57
không khí khẩn trương trong hoàn cảnh chiến trường, ở những đoạn hồi tưởng,
nhịp kề chậm lại, gợi nhớ những kỉ niệm tuổi niên thiếu hồn nhiên, nhạy cảm
của một cô học sinh thành phố thích mơ mộng.
Truyện kể theo ngôi thứ nhất đã tạo một điểm nhìn phù hợp dễ dàng tái hiện
hiện thực khốc liệt của chiến tranh, khắc họa thế giới tâm hồn, cảm xúc và suy
nghĩ của nhân vật một cách chân thực giàu sức thuyết phục, làm hiện lên vẻ đẹp
của con người trong chiến tranh.
Truyện viết về chiến tranh, có những chi tiết, sự việc về bom đạn, chiến đấu, hi
sinh, nhưng chủ yếu vẫn hướng vào thế giới nội, tâm, làm hiện lên vẻ đẹp tâm
hồn của con người trong chiến tranh.
Viết về cuộc sống và chiến đấu của những cô gái thanh niên xung phong trên
một cao điểm ở tuyến đường Trường Sơn trong những năm chiến tranh chống
Mỹ cứu nước, Những ngôi sao xa xôi đã làm nổi bật tâm hồn trong sáng, giàu
mơ mộng, tinh thần dũng cảm, cuộc sống, chiến đấu đầy gian khổ, hi sinh
nhưng rất hồn nhiên, lạc quan của họ. Đó chính là hình ảnh đẹp, tiêu biểu vẻ thế
hệ trẻ Việt Nam trong thời kì kháng chiến chống Mĩ. 58

Cảm nhận của em về nhân vật Phương Định trong Những ngôi sao xa xôi (Sơ đồ tư duy) Ngữ Văn 8 | Kết nối tri thức

Thông tin :

Tài liệu liên quan:

Soạn bài Củng cố, mở rộng lớp 8 trang 56 | Ngữ văn 8 sách Kết nối tri thức

Soạn bài Thảo luận ý kiến về một vấn đề đời sống | Ngữ văn 8 sách Kết nối tri thức

Soạn bài Viết đoạn văn ghi lại cảm nghĩ về một bài thơ tự do | Ngữ văn 8 sách Kết nối tri thức

Soạn bài Tập làm một bài thơ tự do | Ngữ văn 8 sách Kết nối tri thức

Soạn bài Thực hành tiếng Việt lớp 8 trang 48 | Ngữ văn 8 sách Kết nối tri thức