Thông tin
Hỏi đáp

Câu hỏi kinh tế chính trị Mac - Lenin | Trường Đại học Giao thông Vận Tải

Câu hỏi kinh tế chính trị Mac - Lenin | Trường Đại học Giao thông Vận Tải được được sưu tầm và soạn thảo dưới dạng file PDF để gửi tới các bạn sinh viên cùng tham khảo, ôn tập đầy đủ kiến thức, chuẩn bị cho các buổi học thật tốt. Mời bạn đọc đón xem!

Môn:

Kinh tế chính trị mác - lênin (KTCTMLN) 17 tài liệu

Trường:

Đại học Giao thông vận tải 269 tài liệu

Thông tin:

54 trang 8 tháng trước

Tác giả:

Mai Nguyệt

docx.com.vn

Bình luận

Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để gửi bình luận.

Câu hỏi kinh tế chính trị Mac - Lenin | Trường Đại học Giao thông Vận Tải

82 41 lượt tải Tải xuống

lOMoARcPSD| 15962736

Câu 1 : Khái niệm sản xuất hàng hoá. Điều kiện ra đời của sản xuất hàng hoá.

Phân biệt sản xuất tự cung, tự cấp và sản xuất hàng hoá.

* Khái niệm: Sản xuất hàng hóa là kiểu tổ chúc kinh tế mà ở đó sản phẩm

được sản xuất ra nhằm đem bán hoặc trao đổi.

* Điều kiện ra đời của sản xuất hàng hóa: cần có 2 điều kiện hội đủ:

- Thứ nhất là phân công lao động xã hội:

Phân công lao động xã hội là sự phân chia lao động trong xã hội thành các

ngành, các lĩnh vực khác nhau, tạo nên sự chuyên môn hóa của những người

sản xuất thành những ngành nghề khác nhau. Phân công lao động xã hội càng

phát triển, thì sản xuất và trao đổi hàng hóa càng mở rộng hơn, đa dạng hơn.

Do sự phân công lao động xã hội nên việc trao đổi sản phẩm trở thành tất yếu.

Mỗi người chỉ sản xuất một hoặc một số sản phẩm nhất định. Trong khi nhu

cầu của họ lại đòi hỏi nhiều loại sản phẩm khác nhau. Và để thỏa mãn nhu cầu

này, những người sản xuất phải trao đổi sản phẩm với nhau. Điều này làm cho

năng suất lao động tăng lên, sản phẩm thặng dư ngày càng nhiều nên càng

thúc đẩy sự trao đổi sản phẩm

- Thứ hai là sự tách biệt về kinh tế của các chủ thể sản xuất (điều kiện đủ):

Tức những người sản xuất trở thành những chủ thể có sự độc lập nhất định với

nhau. Do đó sản phẩm làm ra thuộc quyền sở hữu của các chủ thể kinh tế,

người này muốn êu dùng sản phẩm của người khác thì phải thông qua trao

đổi, mua bán hàng hóa. Trong chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất thì tư liệu sản

xuất thuộc về ai thì kết quả làm ra sản phẩm thuộc quyền sở hữu của người đó.

Từ đó, có thể thấy rằng phân công lao động xã hội làm cho những người sản

xuất phụ thuộc vào nhau, còn sự tách biệt tương đối về mặt kinh tế giữa

những người sản xuất lại chia rẽ họ, làm cho họ độc lập với nhau. Mâu thuẫn

này được giải quyết thông qua việc trao đổi, mua bán sản phẩm của nhau. Đây

là hai điều kiện cần và đủ của sản xuất hàng hóa.

* Phân biệt:

Tiêu chí SXTCTC SXHH

Giống nhau Đều là hình thức tổ chức kinh tế, sản xuất tạo ra sản phẩm

Khá 1, Mục Nhằm thảo mãn trực Nhằm trao đổi buôn

c đích ếp nhu cầu của người bán trên thị trường

lOMoARcPSD| 15962736

nha sản xuất

u 2, Thời Gắn với thời kì công xã Khi công xã nguyên gian ra

nguyên thủy thủy tan rã đời

3, Quy Nhỏ lẻ, manh mún, sản Mở rộng hơn, lượng mô phẩm chỉ cung

ứng cho sản phẩm vượt khỏi nhóm nhỏ lẻ hoặc cá nhu cầu của

người

nhân sản xuất nảy sinh nhu

cầu trao đổi buôn bán.

4, Trình Trình độ thấp, phụ Trình độ cao hơn, độ lực thuộc vào

tự nhiên phát triển ở một mức

lượng độ nhất định lao

động

5, Phân Không phát triển. Ngày càng phát triển. công Không

phát huy được Phát huy được sự lao lợi thế cá nhân năng

động của người

động sản xuất. Khai thác

được năng lực cá nhân và

lợi thế so sánh giữa các

vùng

miền, các quốc gia

6, Nền kinh tế đóng Nền kinh tế mở. Tạo

Trạng điều kiện giao lưu văn thái hóa, kinh tế. nền kinh tế

7, Mức Thấp Cao

thu nhập

mức sống

8, Trì trệ, bảo thủ, chậm Đánh

đổi mới, ít có nhu cầu giá và điều kiện

phát triến khoa học kĩ thuật, cải ến

công cụ lao động

Khắc phục nh trạng trì trệ của nền

kinh tế tự nhiên. Loại bỏ nhanh chóng

những yếu tố lạc hậu, kém hiệu quả,

khuyến khích các nhân tố

ến bộ phát triển. Nhu cầu

về nh hiệu quả, thực ễn

cao,không ngừng phát

triển khoa học kĩ thuật, cải

ến công cụ lao động,

nâng cao năng suất.

Câu 2 : Nêu khái niệm hàng hoá. Phân ch hai thuộc nh của hàng hoá và mối

quan hệ giữa hai thuộc nh của hàng hoá.

* Khái niệm:

lOMoARcPSD| 15962736

- Hàng hóa là sản phẩm của lao động, có thể thỏa mãn nhu cầu nào đó của con

người thông qua trao đổi (mua, bán). Hàng hóa có thể thỏa mãn nhu cầu cá

nhân, nhu cầu sản xuất Hàng hóa có thể tồn tại dưới dạng vật chất hoặc phi

vật chất.

VD: Không khí có giá trị sử dụng với con người những không phải là sản phẩm

lao động nên không phải là HH.

* Hai thuộc nh của hàng hóa:

Hàng hoá có hai thuộc nh là giá trị sử dụng và giá trị (hay giá trị trao đổi):

- Giá trị sử dụng của hàng hoá là công cụ của vật phẩm có thể thoả mãn

nhu cầu nào đó của con người (như lương thực để ăn, quần áo để mặc...). Giá

trị sử dụng của hàng hoá do thuộc nh tự nhiên của nó quy định, nên nó là

phạm trù vĩnh viễn. Giá trị sử dụng của hàng hoá là giá trị sử dụng cho người

khác, cho xã hội chứ không phải cho người sản xuất ra nó. Trong kinh tế hàng

hoá, giá trị sử dụng đã mang giá trị thay đổi.

- Giá trị hàng hoá: Muốn hiểu giá trị phải thông qua giá trị trao đổi. Giá trị

trao đổi là biểu hiện quan hệ tỷ lệ về lượng trao đổi với nhau giữa các giá trị sử

dụng khác nhau. Chẳng hạn một mét vải trao đổi lấy 10 kg thóc, hai hàng hoá

có giá trị sử dụng khác nhau có thể trao đổi được với nhau theo một tỷ lệ nhất

định, vì chúng đều là sản phẩm của lao động, có cơ sở chung là sự hao phí lao

động chung của con người.

Vậy giá trị hàng hoá là lao động xã hội của người sản xuất hàng hoá kết nh

trong hàng hoá. Giá trị là cơ sở của giá trị trao đổi, còn giá trị trao đổi là hình

thức biểu hiện của giá trị. Giá trị của hàng hoá biểu hiện mối quan hệ sản xuất

giữa những người sản xuất hàng hoá và là một phạm trù lịch sử. Chỉ tồn tại

trong kinh tế hàng hoá.

* Mối quan hệ giữa hai thuộc nh của hàng hoá:

- Mối quan hệ giữa hai thuộc nh là mối quan hệ biện chứng, vừa thống nhất,

vừa mâu thuẫn:

+ Mặt thống nhất: Hai thuộc nh này cùng tồn tại trong một hàng hóa, tức một

vật phải có đầy đủ hai thuộc nh này mới trở thành hàng hóa.

lOMoARcPSD| 15962736

VD: một vật có ích (tức có giá trị sử dụng), nhưng không do lao động tạo ra (tức

không có kết nh lao động) chẳng hạn như không khí, nước trong tự nhiên thì

sẽ không phải là hàng hóa.

- Mâu thuẫn:

Không gian thực Trong quá trình Trong quá trình êu

hiện trao đổi mua bán dùng hàng hóa

trên thị trường

Tư cách là giá trị sử dụng thì các hàng hóa không đồng nhất về chất. Nhưng

ngược lại, với tư cách là giá trị thì các hàng hóa lại đồng nhất về chất đều là sự

kết nh của lao động, hay là lao động đã được vật hoá.

=> Giải pháp: điều ết giá cả, chính sách trả góp, giảm giá khuyến mãi, nâng

cao chất lượng sp, dịch vụ, ứng dụng KHKT, markeng, từ thiện, nghiên cứu thị

trường và đối thủ…

Câu 3 : Trình bày nh hai mặt của lao động sản xuất hàng hoá, làm rõ mối

quan hệ giữa nh hai mặt của lao động sản xuất hàng hoá với 2 thuộc nh của

hàng hoá và phân ch mâu thuẫn cơ bản của sản xuất hàng hoá.

* Tính 2 mặt của lao động SXHH:

- Lao động cụ thể:

+ Khái niệm : Lao động cụ thể là lao động có ích dưới một hình thức cụ thể của

những nghề nghiệp chuyên môn nhất định. Mỗi lao động cụ thể có mục đích

riêng, đối tượng riêng, phương ện riêng, phương pháp riêng, và kết quả riêng.

lOMoARcPSD| 15962736

Ví dụ: lao động cụ thể của người thợ mộc, mục đích là sản xuất cái bàn, cái ghế,

đối tượng lao động là gỗ, phương pháp của anh ta là các thao tác về cưa, về

bào, khoan, đục; phương ện được sử dụng là cái cưa, cái đục, cái bào, cái

khoan; kết quả lao động là tạo ra cái bàn, cái ghế.

+ Đặc trưng của lao động cụ thể:

* Mỗi lao động cụ thể tạo ra một loại giá trị sử dụng nhất định. Lao động

cụ thể càng nhiều loại thì càng tạo ra nhiều loại giá trị sử dụng khác nhau.

* Các lao động cụ thể hợp thành hệ thống phân công lao độngxã hội. Cùng

với sự phát triển của khoa học - kỹ thuật, các hình thức lao động cụ thể ngày

càng đa dạng, phong phú, nó phản ánh trình độ phát triển của phân công lao

động xã hội.

* Lao động cụ thể tạo ra giá trị sử dụng của hàng hóa. Giá trị sử dụng là

phạm trù vĩnh viễn, vì vậy lao động cụ thể cũng là phạm trù vĩnh viễn tồn tại

gắn liền với vật phẩm, nó là một điều kiện không thể thiếu trong bất kỳ hình

thái kinh tế - xã hội nào.

* Các hình thức phong phú và đa dạng của lao động cụ thể phụ thuộc vào

trình độ phát triển và sự áp dụng khoa học - công nghệ vào sản xuất, đồng thời

cũng là tấm gương phản chiếu trình độ phát triển kinh tế và khoa học - công

nghệ ở mỗi thời đại.

* Lao động cụ thể không phải là nguồn gốc duy nhất của giá trị sử dụng do

nó sản giờ cũng do hai nhân tố hợp thành: vật chất và lao động. Lao động cụ

thể của con người chỉ thay đổi hình thức tồn tại của các vật chất, làm cho nó

thích hợp với nhu cầu của con người.

- Lao động trừu tượng:

+ Khái niệm: Lao động của người sản xuất hàng hoá, nếu coi đó là sự hao phí

óc, sức thần kinh của sức cơ bắp nói chung của con người, chứ không kể đến

hình thức cụ thể của nó như thế nào, thì gọi là lao động trừu tượng.

Ví dụ: lao động của người thợ mộc và lao động của người thợ may, nếu xét về

mặt lao động cụ thể thì hoàn toàn khác nhau, nhưng nếu gạt bỏ tất cả những

sự khác nhau ấy sang một bên thì chúng chỉ còn có một cái chung, đều phải

hao phí sức óc, sức bắp thịt và sức thần kinh của con người.

+ Đặc trưng của lao động trừu tượng:

lOMoARcPSD| 15962736

* Lao động trừu tượng tạo ra giá trị hàng hóa, làm cơ sở cho sự ngang

bằng trao đổi.

* Giá trị của hàng hóa là một phạm trù lịch sử, do đó lao độngtrừu tượng

tạo ra giá trị hàng hóa cũng là một phạm trù lịch sử, chỉ tồn tại trong nền sản

xuất hàng hóa.

* Tính hai mặt của lao động là lao động cụ thể và lao động trừu tượng.

Trong đó, lđ cụ thể tạo ra thuộc nh GTSD của hh; còn lđ trừu tượng tạo ra

thuộc nh gtri của hh.

+ Lao động cụ thể là lao động có ích của người sản xuất thông qua những hình

thức cụ thể của các ngành nghề, chuyên môn khác nhau. Mỗi lao động cụ thể

có mục đích sản xuất, đối tượng lao động, công cụ và phương pháp lao động

khác nhau dân tới kết quả lao động khác nhau. Là nguồn gốc tạo ra giá trị sử

dụng (k phải nguồn gốc duy nhất). LĐCT là cơ sở tồn tại của mọi chế độ xh nên

nó là phạm trù vĩnh viễn. LĐCT biểu hiện là 1 nghề chuyên môn, nên nó phụ

thuộc vào phân công lao động xh, tức là trình độ của LLSX.

=> LĐCT tạo ra GTSD nhất định. LĐCT giúp ta phân biệt sự khác nhau giữa các

người sx hh. Cốt lõi tạo ra GTSD là nguyên liệu (thuộc nh tự nhiên) và LĐCT

tác động vào nguyên liệu để tạo ra GTSD

+ Lao động trừu tượng là là lao động của người SXHH khi gạt bỏ đi những hình

thức cụ thể của nó, hay nói cách khác, LĐTT là hao phí sức lao động nói chung

của người SX HH . Là nguồn gốc duy nhất tạo ra giá trị hàng hóa và là mặt chất

của giá trị hàng hóa. Là phạm trù lịch sử, riêng có của sản xuất hàng hóa. Cần

quy đổi các giá trị cụ thể khác nhau về lao động trừu tượng làm mẫu số chung,

làm cơ sở so sánh để trao đổi và mua bán hàng hóa khác nhau đó.

=> LĐCT mang nh chất tư nhân, LĐTT mang nh chất xã hội.

Giữ chúng có mâu thuẫn với nhau, biểu hiện ở:

- Sản phẩm do người sản xuất làm ra có thể không phù hợp với nhu cầu xã

hội

- Hao phí lao động cá biệt của người sản xuất có thể cao hơn hay thấp hơn

hao phí lao động mà XH chấp nhận.

* Mâu thuẫn cơ bản của sản xuất hàng hoá:

lOMoARcPSD| 15962736

- Xét về lao động cụ thể, mỗi người sản xuất hang hóa sản xuất cái gì, như thế

nào là việc riêng của họ. Vì vậy, lao động đó mang nh chất tư nhân và lao

động cụ thể của họ là biểu hiện của lao động tư nhân.

- Xét về lao động trừu tượng, khi gạt bỏ các hình thức cụ thể, thìlao động của

người sản xuất hang hóa chỉ được xét là một bộ phận của toàn bộ lao động xã

hội, nên nó có nh chất xã hội.

Phân công lao động xã hội tạo ra sự phụ thuộc lẫn nhau giữa những người sản

xuất hang hóa. Họ làm việc cho nhau thông qua trao đổi hang hóa.

Từ đó, nh hai mặt của lao động sản xuất hang hóa phản ánh nh chất tư nhân

và nh chất xã hội của lao động của người sản xuất hang hóa.

=> Hai nh chất này, mâu thuẫn với nhau. Bởi vì:

- Thứ nhất, sản phẩm do người sản xuất hang hóa tư nhân tạo ra chưa chắc đã

ăn khớp với nhu cầu của xã hội ( Ví dụ: tôi là nhà sx tư nhân, tôi sản xuất

được 5 triệu đôi dép/năm, số lượng dép đó chưa chắc đã phù hợp vơi nhu

cầu của xã hội). Khi sản xuất vượt quá nhu cầu của xã hội, sẽ có một số dép

không bán được, tức không thực hiện được giá trị. Vậy, nh chất tư nhân và

nh chất xã hội mâu thuẫn với nhau.

- Thứ hai là, mức êu hao lao động cá biệt của người sản xuất hang hóa cao

hơn so với mức êu hao mà xã hội có thể chấp nhận được. Ví dụ: Tôi sản xuất

dép, theo nh toán về chi phí sản xuất, 1 đôi dép của tôi phải bán ra với giá

thành 2 triệu/ đôi mới có lãi. Nhưng với mức giá đó, xã hội không chấp nhận

được, người êu dùng có thể mua dép trung quốc với giá vài tram nghìn đồng

mà được đôi dep với mẫu mã cũng rất bắt mắt. Khi đó hang hóa cũng không

bán được hoặc bán được nhưng không thu hồi đủ chi phí lao động bỏ ra. Vậy,

nh chất tư nhân và nh chất xã hội mâu thuẫn với nhau ở chỗ đó.

Hậu quả, việc mâu thuẫn giữa lao động tư nhân và lao động xã hội là khủng

hoảng “sản xuất thừa”. Đây là mầm mống của mọi mâu thuẫn trong nền sản

xuất hang hóa. Chính vì những mâu thuẫn đó mà sản xuất hang hóa vừa vận

động phát triển, vừa ềm ẩn khả năng khủng hoảng.

Câu 4: Phân tích lượng giá trị hàng hoá và các nhân tố ảnh hưởng đến lượng giá

trị hàng hoá.

- Lượng giá trị hàng hoá:

lOMoARcPSD| 15962736

Nếu chất của giá trị hàng hoá là lao động xã hội kết tinh trong hàng hoá, thì

lượng giá trị hàng hoá là số lượng lao động xã hội hao phí để sản xuất hàng hoá.

Lượng giá trị hàng hoá được đo bằng thời gian lao động. Lượng giá trị lớn hay

nhỏ không phải do thời gian lao động của người lao động cá biệt quyết định mà

do thời gian lao động xã hội cần thiết quyết định. Thời gian lao động xã hội cần

thiết là thời gian cần thiết để sản xuất một hàng hoá trong điều kiện sản xuất

bình thường của xã hội với trình độ kỹ thuật trung bình, trình độ khéo léo trung

bình và cường độ lao động trung bình. Thông thường thời gian lao động xã hội

cần thiết gần sát với thời gian lao động cá biệt của người sản xuất hàng hoá nào

chiếm đại bộ phận hàng hoá đó trên thị trường.

- Nhân tố ảnh hưởng đến lượng giá trị hàng hóa: NSLD và tính chất phức tạp

hay giản đơn của lao động.

+ Năng suất lao động:

• Khái niệm: Năng suất lao động là năng lực sản xuất của lao động, nó

được tính bằng số lượng sản phẩm sản xuất ra trong một đơn vị thời gian

hoặc số lượng thời gian cần thiết để sản xuất ra một đơn vị sản phẩm.

• Có hai loại năng suất lao động: năng suất lao động cá biệt và năng suất

lao động xã hội nhưng chỉ có năng suất lao động xã hội có ảnh hưởng

đến giá trị xã hội của hàng hóa vì trên thị trường, hàng hóa được trao đổi

không phải theo giá trị cá biệt mà theo giá trị xã hội.

• Năng suất lao động lại tuỳ thuộc vào nhiều nhân tố như: trình độ khéo

léo của người lao động, sự phát triển của khoa học - kỹ thuật và trình độ

ứng dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất, sự kết hợp xã hội của sản xuất,

hiệu quả của tư liệu sản xuất và các điều kiện tự nhiên.

• Ảnh hưởng của năng suất lao động tới lượng giá trị của hàng hóa: năng

suất lao động xã hội càng tăng, thời gian lao động xã hội cần thiết để sản

lOMoARcPSD| 15962736

xuất ra hàng hoá càng giảm, lượng giá trị của một đơn vị sản phẩm càng

ít. Ngược lại năng suất lao động xã hội càng giảm, thì thời gian lao động

xã hội cần thiết để sản xuất ra hàng hoá càng tăng và lượng giá trị của

một đơn vị sản phẩm càng nhiều. Lượng giá trị của một đơn vị hàng hoá

tỷ lệ thuận với số lượng lao động kết tinh và tỷ lệ nghịch với năng xuất

lao động xã hội. Như vậy, muốn giảm giá trị của mỗi đơn vị hàng hoá

xuống, thì ta phải tăng năng suất lao động xã hội.

+ Tính chất phức tạp hay giản đơn của lao động:

• Mức độ phức tạp của lao động cũng ảnh hưởng nhất định đến lượng giá

trị của hàng hoá. Theo mức độ phức tạp của lao động có thể chia lao

động thành lao động giản đơn và lao động phức tạp.

• Lao động giản đơn là sự hao phí lao động một cách giản đơn mà bất kỳ

một người bình thường nào có khả năng lao động cũng có thể thực hiện

được. Lao động phức tạp là lao động đòi hỏi phải được đào tạo, huấn

luyện thành lao động lành nghề. Trong cùng một đơn vị thời gian lao

động như nhau, lao động phức tạp tạo ra được nhiều giá trị hơn so với

lao động giản đơn.

• Trong nền sản xuất hàng hóa, hoạt động trao đổi diễn ra liên tục, phức

tạp. Để thuận tiện cho trao đổi, người ta lấy lao động giản đơn trung bình

làm đơn vị trao đổi và quy tất cả lao động phức tạp thành lao động giản

đơn.

Ví dụ các nhân tố ảnh hưởng đến lượng giá trị hàng hóa

Công ty trước đó sản xuất cần 2h/sp và sau khi tăng năng suất lao động thì chỉ

cần 1h/sp.

+ Để tăng năng suất lao động thì ta có thể:

lOMoARcPSD| 15962736

-> Áp dụng kĩ thuật công nghệ mới

-> Nâng cao trình độ người lao động

-> Tổ chức, quản lý lao động khoa học

-> Thay đổi điều kiện tự nhiên của sản xuất

Câu 5 : Phân tích nguồn gốc, bản chất của tiền? Vì sao tiền được coi là một

hàng hoá đặc biệt?

* Nguồn gốc: Tiền là kết quả của qtrinh ptrien sx và trao đổi HH, là kqua của sự

ptrien các hình thái giá trị từ thấp đến cao.

- Có 4 hình thái giá trị:

+ Hình thái giá trị đơn giản: xuất hiện khi xã hội Công xã nguyên thủy tan rã,

sự trao đổi mang tính ngẫu nhiên. VD: 1m vải (vật tương đối) = 10 kg thóc (vật

ngang giá)

+ Hình thái giá trị đầy đủ hay mở rộng: Khi sản xuất hàng hóa phát triển hơn,

số lượng hàng hóa được đem ra trao đổi nhiều hơn, một hàng hóa có thể trao đổi

được với nhiều hàng hóa khác. VD: 1m vải (vật tương đối) = 10 kg thóc hoặc =

2 con gà hoặc = 0,1 chỉ vàng (vật ngang GT mở rộng)

+ Hình thái chung của giá trị: giá trị của hàng hóa thể hiện ở một hàng hóa

đóng vai trò vật ngang giá chung. Người ta mang hàng hóa của mình đổi lấy vật

ngang giá chung, rồi dùng vật ngang giá chung đổi lấy thứ hàng hóa mình cần.

Các địa phương, vùng khác nhau thì hàng hóa làm vật ngang giá chung cũng

khác nhau. VD: 1m vải hoặc 2 con gà hoặc 0,1 chỉ vàng = 10 kg thóc (vật ngang

giá chung chưa ổn định)

+ Hình thái tiền tệ: Có nhiều vật ngang giá chung làm cho trao đổi giữa các địa

phương khó khăn, đòi hỏi phải có vật ngang giá chung thống nhất. Ban đầu, vật

lOMoARcPSD| 15962736

ngang giá chung cố định là vàng và bạc, hình thái của giá trị xuất hiện. Những

vàng có ưu thế hơn bạc nên cuối cùng hình thái tiền tệ được cố định ở vàng.

VD: 10 kg thóc, 2 con gà, 1m vải = 0,1 chỉ vàng (vật ngang giá chung được

thống nhất lại ở vàng)

* Bản chất: Tiền tệ là 1 HH đặc biệt, là kqua của qtring ptrien của sx và trao đổi

HH. Tiền là hình thái biểu hiện giá trị của HH. Tiền phản ánh LDXH và mối

quan hệ giữa những người sx và trao đổi hàng hóa.

Bản chất của tiền tệ được thể hiện rõ hơn qua 2 thuộc tính của nó:

- Giá trị sử dụng của tiền tệ:

+ Là khả năng đáp ứng nhu cầu trao đổi của xã hội, nhu cầu sử dụng làm trung

gian trong quá trình trao đổi. Có nghĩa là, tiền chỉ tồn tại khi xã hội có nhu cầu.

+ Giá trị sử dụng của tiền tệ sẽ phụ thuộc vào sự quy định của xã hội, tiền tệ sẽ

tồn tại với tư cách là vật trung gian khi xã hội còn công nhận vai trò của nó.

- Giá trị của tiền: được thể hiện qua sức mua, là khả năng đổi được nhiều hay ít

hàng hoá khác trong trao đổi. “Sức mua” ở đây được xem xét trên phương

diện toàn thể các hàng hoá trên thị trường.

* Tiền được coi là một hàng hoá đặc biệt vì:

Vì nó được tách ra làm vật ngang giá chung cho tất cả các hàng hóa, là sự thể

hiện chung của giá trị. Đồng thời nó là kết quả cuối cùng của mối quan hệ giữa

những người sản xuất hàng hóa.

Những hàng hóa không phải là tiền thì nó cũng không thể đem trao đổi với

những loại hàng hóa khác, nhưng tiền thì rất có thể. Đồng thời trong việc sử

dụng tiền thìít nhất cần phải liên quan đến những công sức lao động được kết

tinh ở trong nó.

lOMoARcPSD| 15962736

Theo quan điểm của C.Mác, “tiền chính là loại hàng hóa đặc biệt vì: tiền có giá

trị sử dụng đặc biệt (là giá trị công dụng có ích của hàng hóa).

Tiền được dùng làm vật trung gian nhằm để mua bán các loại hàng hóa cụ thể

khác.

Khi LLSX và phân công lao động xh ptrien, SXHH và thị trường ngày càng mở

rộng thì có nhiều HH làm vật ngang giá chung, làm cho trao đổi giữa các địa

phương gặp khó khăn, đòi hỏi phải có vật ngang giá chung được cố định ở vàng

và bạc thì hình thái ền tệ của gtri xuất hiện. Những vàng có ưu thế hơn bạc

nên cuối cùng hình thái ền tệ được cố định ở vàng.

=> Vàng trở thành vật ngang giá chung, nhưng nó cũng là hàng hóa để bán và

đồng thời là phương ện lưu thông hàng hóa nên nó đặc biệt.

Câu 6: Trình bày bản chất và các chức năng của tiền.

* Bản chất: Tiền tệ là 1 HH đặc biệt, là kqua của qtring ptrien của sx và trao đổi

HH. Tiền là hình thái biểu hiện giá trị của HH. Tiền phản ánh LDXH và mối

quan hệ giữa những người sx và trao đổi hàng hóa.

Bản chất của tiền tệ được thể hiện rõ hơn qua 2 thuộc tính của nó:

- Giá trị sử dụng của tiền tệ:

+ Là khả năng đáp ứng nhu cầu trao đổi của xã hội, nhu cầu sử dụng làm trung

gian trong quá trình trao đổi. Có nghĩa là, tiền chỉ tồn tại khi xã hội có nhu cầu.

+ Giá trị sử dụng của tiền tệ sẽ phụ thuộc vào sự quy định của xã hội, tiền tệ sẽ

tồn tại với tư cách là vật trung gian khi xã hội còn công nhận vai trò của nó.

- Giá trị của tiền: được thể hiện qua sức mua, là khả năng đổi được nhiều hay ít

hàng hoá khác trong trao đổi. “Sức mua” ở đây được xem xét trên phương

diện toàn thể các hàng hoá trên thị trường.

lOMoARcPSD| 15962736

* Các chức năng của tiền:

- Thước đo giá trị: Giá trị của một hàng hoá được biểu hiện bằng một số

lượng tiền nhất định. Sở dĩ có thể làm thước đo giá trị vì bản thân tiền cũng có

giá trị. Giá trị của hàng hoá biểu hiện bằng tiền là giá cả. Do đó, giá trị là cơ sở

của giá cả. Giá cả hàng hoá thay đổi lên xuống xoay quanh giá trị tuỳ theo quan

hệ cung - cầu về hàng hoá, nhưng tổng số giá cả luôn bằng tổng số giá trị hàng

hoá.

- Phương tiện lưu thông. Tiền tệ làm môi giới trung gian trong trao đổi

hàng hoávà phải là tiền mặt, việc trao đổi hàng hoá vận động theo công thức H-

T-H.

- Phương tiện cất trữ: Tiền rút khỏi lưu thông đi vào cất trữ. Sở dĩ có chức

năng này vì tiền là đại biểu cho của cải xã hội dưới hình thái giá trị, do đó cất

giữ tiền cũng là cất giữ của cải. Tiền phải có đủ giá trị, tức là tiền, vàng, bạc.

- Phương tiện thanh toán. Kinh tế hàng hoá phát triển đến một trình độ nào

đó sẽsinh ra việc mua, bán chịu. Tiền tệ sẽ là phương tiện thanh toán, thực hiện

trả tiền mua, bán chịu, trả nợ... Chức năng này phát triển làm tăng thêm sự phụ

thuộc lẫn nhau giữa những người sản xuất hàng hoá.

- Tiền tệ thế giới: Khi trao đổi hàng hóa vượt khỏi biên giới quốc gia thì

tiền làm chức năng tiền tệ thế giới. Với chức năng này tiền phải có đủ giá trị và

trở về hình thái ban đầu của nó là vàng. Vàng được dùng làm phương tiện mua

bán hàng hóa, phương tiện thanh toán quốc tế và biểu hiện của cải nói chung

của xã hội.

=> 5 chức năng có quan hệ mật thiết với nhau. Sự phát triển các chức năng của

tiền phản ánh sự phát triển của sản xuất và lưu thông hàng hóa.

Câu 7 : Phân tích nội dung và tác động của quy luật giá trị.

lOMoARcPSD| 15962736

* Nội dung quy luật giá trị:

- Khái niệm: QLGT là quy luật kinh tế căn bản của sx và lưu thông hh. Ở

đâu có sx và trao đổi hh thì ở đó có QLGT hoạt động

- Yêu cầu của QLGT: Sản xuất và trao đổi hàng hóa phải dựa trên cơ sở

hao phílao động xã hội cần thiết và trao đổi phải ngang giá.

Trong sản xuất, quy luật giá trị buộc người sản xuất phải làm sao cho mức hao

phí lao động cá biệt của mình phải phù hợp với mức hao phí lao động xã hội cần

thiết, có như vậy họ mới có thể tồn tại được. Còn trong trao đổi, (lưu thông)

phải thực hiện theo nguyên tắc ngang giá; tức giá cả bằng giá trị.

- Cơ chế hoạt động của QLGT: thể hiện thông qua sự vận động của giá cả

trên thị trường. Giá trị quyết định giá cả. Giá cả có thể lên xuống nhưng chỉ

xoay quanh trục giá trị.

* Tác động của quy luật giá trị:

- Điều tiết sản xuất và lưu thông hàng hóa:

+ Đối với sản xuất: Dựa vào biến động của giá cả thị trường, người ta biết đc

hh nào đang thiếu, bán chạy, giá cao, ế thừa… Từ đó:

Mặt hàng đang thiếu, bán chạy, lãi cao => Tập trung sản xuất, mở rộng sx

=> tư liệu sản xuất và sức lao động ở ngành này tăng lên, quy mô sản xuất càng

được mở rộng.

Mặt hàng ế thừa, không tiêu thụ được, có giá cả thấp hơn giá trị, bị lỗ =>

thu hẹp hoặc bỏ việc sản xuất mặt hàng này => tư liệu sản xuất và sức lao động

ở ngành này giảm đi.

lOMoARcPSD| 15962736

=> Quy luật giá trị đã tự động điều tiết tỷ lệ phân chia tư liệu sản xuất và sức lao

động vào các ngành sản xuất khác nhau, đáp ứng nhu cầu của xã hội.

+ Đối với lưu thông: Dưới tác động của QLGT, hàng hóa di chuyển từ nơi có

giá cả thấp đến nơi có giá cả cao, và do đó, góp phần làm cho hàng hóa giữa các

vùng có sự cân bằng nhất định.

- Kích thích cải tiến, hợp lý hóa sản xuất, tăng năng suất lao động, thúc đẩy

lực lượng sản xuất xã hội phát triển:

Người sản xuất hàng hóa nào mà có mức hao phí lao động cá biệt thấp hơn mức

hao phí lao động xã hội cần thiết => Kích thích những người sản xuất hàng hóa

cải tiến kỹ thuật, hợp lý hoá sản xuất, cải tiến tổ chức quản lý... nhằm tăng năng

suất lao động, hạ giá trị cá biệt của hàng hoá để thu lãi cao nhất. => LLSX ngày

càng phát triển

- Thực hiện sự lựa chọn tự nhiên và phân hóa người sản xuất hàng hóa

thành người giàu, người nghèo:

Do điều kiện sản xuất của từng người không hoàn toàn giống nhau.

+ Những người sản xuất hàng hóa nào có mức hao phí lao động cá biệt thấp hơn

mức hao phí lao động xã hội cần thiết, khi bán hàng hóa theo mức hao phí lao

động xã hội cần thiết (theo giá trị) sẽ thu được nhiều lãi, giàu lên, có thể mua

sắm thêm tư liệu sản xuất, mở rộng sản xuất kinh doanh, thậm chí thuê lao động

trở thành ông chủ.

+ Ngược lại, những người sản xuất hàng hóa nào có mức hao phí lao động cá

biệt lớn hơn mức hao phí lao động xã hội cần thiết, khi bán hàng hóa sẽ rơi vào

tình trạng thua lỗ, nghèo đi, thậm chí có thể phá sản, trở thành lao động làm

thuê.

lOMoARcPSD| 15962736

=> Là một trong những nguyên nhân làm xuất hiện quan hệ sản xuất tư bản chủ

nghĩa, cơ sở ra đời của chủ nghĩa tư bản.

Câu 8 : Cơ chế thị trường là gì? Phân tích những đặc trưng của nền kinh tế thị

trường.

* Cơ chế thị trường là hệ thống các quan hệ kinh tế mang đặc tính tự điều

chỉnh các cân đối của nền kinh tế theo yêu cầu các quy luật kinh tế (Tổng thể

nhân tố, biện pháp, môi trường, động lực và quy luật kinh tế...)

- Cơ chế thị trường hình thành giá cả tự do.

- Là phương thức cơ bản để phân phối và sử dụng các nguồn lực: vốn, tài

nguyên, công nghệ, sức lao động, thông tin, trí tuệ...

- Cơ chế vận hành nền kinh tế mang tính khách quan do bản thân nền SXHH

hình thành nên. A.Smith ví nền kinh tế như “bàn tay vô hình” tự điều chỉnh

các quan hệ kinh tế.

* Những đặc trưng của nền KTTT:

- Sự tồn tại các chủ thể kinh tế dưới nhiều hình thức sở hữu khác nhau. Các chủ

thể kinh tế độc lập và bình đẳng trước pháp luật.

- Thị trường quyết định phân bổ các nguồn lực xã hội và gồm nhiều thị trường

khác nhau: Thị trường HH và dịch vụ, thị trường sức lao động, thị trường vốn

(Thị Trường Tài Chính), thị trường bất động sản, thị trường khoa học và công

nghệ...

- Giá cả hình thành ngay trên thị trường trên cơ sở giá trị HH và tác động của

quan hệ cung cầu. Cạnh tranh vừa là môi trường, vừa là động lực thúc đẩy

KTTT ptrien.

lOMoARcPSD| 15962736

- Nhà nước là chủ thể vĩ mô, quản lý toàn bộ nền kinh tế, thúc đẩy các yếu tô

tích cực, đảm bảo bình đẳng xã hội cho sự phát triển và khác phục các khuyết

tật của KTTT.

- Động lực quan trọng nhất ptrien KTTT là lợi ích kinh tế gồm lợi ích nhà đầu

tư (sx), người tiêu dùng, nhà nước (xh).

- KTTT là nền kinh tế mở gắn thị trường trong nước với thị trường quốc tế.

Tùy theo đk lịch sử, chính trị, tùy theo chế độ chính trị - xã hội của mỗi quốc

gia mà các đặc trưng trên thể hiện không hoàn toàn giống nhau -> tạo nên tính

đặc thù và các mô hình KTTT khác nhau.

Câu 9: Phân tích lý luận của C.Mác về hàng hoá sức lao động.

Theo C. Mác, sức lao động là toàn bộ thể lực và trí lực ở trong thân thể, trong

nhân cách một con người, thể lực và trí lực mà con người đem ra vận dụng để

sản xuất ra những sản phẩm có giá trị sử dụng. Con người làm việc có mục đích,

tạo ra các sản phẩm cuối cùng có giá trị. Các sản phẩm này được tham gia vào

kinh doanh, phục vụ nhu cầu của khách hàng. Do đó nhà tư bản nhận được lợi

ích nhiều hơn số vốn đã bỏ ra ban đầu.

Trong bất cứ xã hội nào, sức lao động cũng là điều kiện cơ bản của sản xuất.

Phải có sức lao động mới tạo ra quá trình sản xuất, kinh doanh. Nhưng không

phải trong bất kì điều kiện nào, sức lao động cũng là hàng hóa.

Sức lao động chỉ có thể trở thành hàng hóa khi nó mang những điều kiện

+ Thứ nhất, người lao động phải được tự do về thân thể, làm chủ sức lao động

của mình. Chỉ đơn giản là có sức khỏe, hoặc trình độ, kinh nghiệm đáp ứng yêu

cầu công việc. Họ có quyền bán sức lao động của mình như một hàng hóa.

lOMoARcPSD| 15962736

Những người này làm công nhân, nhân viên và phải chịu sự quản lý của người

thuê họ làm việc.

+ Thứ hai, người có sức lao động phải bị tước đoạt hết mọi tư liệu sản xuất và tư

liệu sinh hoạt, họ trở thành người “vô sản”. Ngoài bán sức lao động, đi làm

thuê, họ không có khả năng tìm được công việc tự sản xuất phục vụ đời sống.

Để tồn tại, người đó buộc phải bán sức lao động của mình để kiếm sống. Tức là

phải đi làm thuê và làm việc theo yêu cầu.

Thuộc tính của hàng hóa sức lao động, cũng giống như mọi hàng hóa khác.

Hàng hóa sức lao động cũng có hai thuộc tính là giá trị sử dụng và giá trị:

+ Giá trị của hàng hóa sức lao động :

Do số lượng lao động xã hội cần thiết để sản xuất và tái sản xuất ra sức lao

động quyết định.

Giá trị của hàng hóa sức lao động do các bộ phận sau đây hợp thành:

• Một là, gtri tư liệu sinh hoạt cần thiết (cả vật chất, nh thần) để tái sản

xuất ra sức lao động

• Hai là, phí tổn đào tạo người lao động

• Ba là, giá trị những tư liệu sinh hoạt cần thiết (vật chất và nh thần) để

nuôi con của người lao động

• Một là, giá trị tư liệu sinh hoạt cần thiết (cả vật chất, nh thần) để tái sản

+ Giá trị sử dụng của hàng hóa sức lao động : Nhằm mục đích thỏa mãn nhu

cầu của người mua . Trong quá trình lao động, sức lao động tạo ra một lượng

giá trị mới lớn hơn lượng giá trị của bản thân nó, phần giá trị dôi ra so với giá

trị sức lao động là giá trị thặng dư. Đó chính là đặc điểm riêng có của giá trị sử

dụng của hàng hóa sức lao động.

lOMoARcPSD| 15962736

Vận dụng để m lý do vì sao nhà tuyển dụng luôn m m kiếm những người

lao động giỏi thích nghi nhanh với công việc.

-Đỡ mất thời gian để làm quen với môi trường mới.

-Đảm bảo được ến độ công việc

-Hiệu suât công việc đạt được chất lượng cao

Bản thân Sinh viên cần phải làm gì để sau này ra trường m được việc làm

có thu nhập cao.

-Chủ động học tập rèn luyện nâng cao kiến thức

-Trau dồi vốn ngoại ngữ

-Chú trọng nâng cao kỹ năng phần mềm . -Xác định

phương hướng nghề nghiệp rõ ràng -Phát triển duy trì

các mối quan hệ .

-Tích lũy kinh nghiệm từ các công việc làm thêm

Câu 10: Trình bày khái niệm giá trị thặng dư, các phương pháp sản xuất giá trị

thặng dư.

* KN: Giá trị thặng dư là mức độ dôi ra ngoài giá trị sức lao động do công nhân

tạo ra và bị nhà tư bản chiếm không, giá trị thặng dư là nguồn gốc hình thành

lên thu nhập của các nhà tư bản và các giai cấp bóc lột trong chủ nghĩa tư bản.

Khi sức lao động trở thành hàng hóa thì tiền tệ mang hình thái là tư bản và

gắn liền với nó là một quan hệ sản xuất mới xuất hiện: quan hệ giữa nhà tư bản

và lao động làm thuê. Thực chất của mối quan hệ này là nhà tư bản chiếm đoạt

giá trị thặng dư của công nhân làm thuê.

* Phương pháp sản xuất giá trị thặng dư:

- Phương pháp sản xuất giá trị thặng dư tuyệt đối:

Trong giai đoạn phát triển đầu tiên của sản xuất tư bản chủ nghĩa, khi kỹ thuật

còn thấp, tiến bộ chậm chạp thì phương pháp chủ yếu để tăng giá trị thặng dư là

kéo dài ngày lao động của công nhân.

lOMoARcPSD| 15962736

Giá trị thặng dư tuyệt đối là giá trị thặng dư thu được trên cơ sở kéo dài tuyệt

đối ngày lao động của công nhân trong điều kiện thời gian lao động tất yếu

không đổi.

Giả sử ngày lao động là 8 giờ, trong đó 4 giờ là thời gian lao động tất yếu và 4

giờlà thời gian lao động thặng dư. Tỷ suất giá trị thặng dư là: m’ = 4h / 4h x

100% = 100%

Giả sử nhà tư bản kéo dài ngày lao động thêm 2 giờ, trong khi thời gian tất yếu

không thay đổi, vẫn là 4 gịờ. Khi đó, tỷ suất giá trị thặng dư là: m’ = 6h / 4h x

100% = 150%

Như vậy, khi kéo dài tuyệt đối ngày lao động trong điều kiện thời gian lao động

tất yếu không thay đổi, thì thời gian lao động thặng dư tăng lên, nên tỷ suất giá

trị thặng dư tăng lên. Trước đây, tỷ suất giá trị thặng dư là 100% thì bây giờ là

150%.

- Phương pháp sản xuất giá trị thặng dư tương đối:

Khi sản xuất tư bản chủ nghĩa phát triển đến giai đoạn đại công nghiệp cơ khí,

kỹ thuật đã tiến bộ làm cho năng suất lao động tăng lên nhanh chóng, thì các

nhà tư bản chuyển sang phương thức bóc lột dựa trên cơ sở tăng năng suất lao

động xã hội, tức là bóc lột giá trị thặng dư tương đối.

Giá trị thặng dư tương đối là giá trị thặng dư thu được bằng cách rút ngắn thời

gian lao động tất yếu lại để kéo dài một cách tương ứng thời gian lao động

thặng dư trên cơ sở tăng năng suất lao động xã hội trong điều kiện độ dài ngày

lao động không đổi.

Giả sử ngày lao động là 8 giờ và nó được chia thành 4 giờ là thời gian lao động

tất yếu và 4 giờ là thời gian lao động thặng dư. Tỷ suất giá trị thặng dư là: m’ =

4h / 4h x 100% = 100%

Giả định rằng ngày lao động không thay đổi, nhưng bây giờ công nhân chỉ cần 3

giờ lao động đã tạo ra được một lựơng giá trị mới bằng với giá trị sức lao động

lOMoARcPSD| 15962736

của mình. Do đó, tỷ lệ phân chia ngày lao động sẽ thay đổi: 3 giờ là thời gian

lao động tất yếu và 5 giờ là thời gian lao động thặng dư. Bây giờ, tỷ suất giá trị

thặng dư sẽ là: m’ = 5h / 3h x 100% = 166%

Như vậy, tỷ suất giá trị thặng dư đã tăng từ 100% lên 166%.

Hai phương pháp sản xuất giá trị thặng dư nói trên được các nhà tư bản sử dụng

kết hợp với nhau để nâng cao trình độ bóc lột công nhân làm thuê trong quá

trình phát triển của chủ nghĩa tư bản. Dưới chủ nghĩa tư bản, việc áp dụng máy

móc không phải là để giảm nhẹ cường độ lao động của công nhân, mà trái lại

tạo điều kiện để tăng cường độ lao động. Ngày nay, việc tự động hóa sản xuất

làm cho cường độ lao động tăng lên, nhưng dưới hình thức mới, sự căng thẳng

của thần kinh thay thế cho cường độ lao động cơ bắp.

Câu 11: Từ ba giai đoạn vận động của tư bản, nêu khái niệm tuần hoàn của tư

bản, chu chuyển của tư bản, phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến chu chuyển

của tư bản.

* Khái niệm:

Tuần hoàn của tư bản là sự vận động của tư bản lần lượt trải qua ba giai đoạn

dưới 3 hình thái kế tiếp nhau (tư bản tiền tệ, tư bản sx, tư bản hàng hóa) thực

hiện 3 chứ năng (chuẩn bị các đk cần thiết để sx gtri thặng dư, sx gtri thặng dư,

thực hiện gtri tư bản và gtri thặng dư) và quay về hình thái ban đầu cùng với gtri

thặng dư.

Chu chuyển của tư bản là sự tuần hoàn của tư bản nếu xét nó là một quá trình

định kỳ đổi mới, diễn ra liên tục và lặp đi lặp lại không ngừng. Chu chuyển tư

bản phản ánh tốc độ vận động nhanh hay chậm của tư bản.

* Các nhân tố ảnh hưởng đến chu chuyển của tư bản: Chu chuyển tư bản

được đo bằng tốc độ chu chuyển hoặc thời gian chu chuyển.

lOMoARcPSD| 15962736

Thời gian chu chuyển của tư bản là thời gian tư bản thực hiện được một vòng

tuần hoàn. Tuần hoàn tư bản bao gồm quá trình sản xuất và quá trình lưu thông,

nên thời gian chu chuyển tư bản cũng bao gồm thời gian sản xuất và thời gian

lưu thông:

- Thời gian sản xuất là thời gian tư bản nằm trong lĩnh vực sản xuất. Thời gian

sản xuất = thời gian lao động + thời gian gián đoạn lao động + thời gian dự trữ

sản suất:

+ Thời gian lao động là thời gian người lao động tác động vào đối tượng lao

động để tạo ra sản phẩm. Đây là thời kỳ hữu ích nhất vì nó tạo ra giá trị hàng

hoá.

+ Thời gian gián đoạn lao động là thời gian đối tượng lao động tồn tại dưới

dạng bán thành phẩm nằm trong lĩnh vực sản xuất, nhưng không chịu tác động

trực tiếp của lao động mà chịu sự tác động của tự nhiên như thời gian để cây lúa

tự lớn lên, rượu ủ lên men...

+ Thời gian dự trữ sản xuất là thời gian các yếu tố sản xuất đã được mua về,

sẵn sàng tham gia quá trình sản xuất nhưng chưa thực sự được sử dụng vào quá

trình sản xuất, còn ở dạng dự trữ tạo điều kiện cho sản xuất diễn ra liên tục.

Lưu ý: cả thời gian gián đoạn lao động và thời gian dự trữ sản xuất đều không

tạo ra giá trị sản phẩm. Sự tồn tại của hai thời kỳ này là không tránh khỏi nhưng

nói chung thời gian của chúng càng dài hay sự chênh lệch giữa thời gian sản

xuất với thời gian lao động càng lớn thì hiệu quả hoạt động của tư bản càng

thấp.

- Thời gian lưu thông là thời kỳ tư bản nằm trong lĩnh vực lưu thông. Thời gian

này bao gồm thời gian mua và thời gian bán.

lOMoARcPSD| 15962736

Tốc độ chu chuyển của tư bản là khái niệm dùng để chỉ sự vận động nhanh

hay chậm, của tư bản ứng trước.

Đơn vị tính tốc độ chu chuyển tư bản bằng số vòng hoặc số lần chu chuyển tư

bản thực hiện được trong một khoảng thời gian nhất định, chẳng hạn một năm.

Ta có công thức tính số vòng chu chuyển của tư bản như sau:

n = CH / ch

Trong đó: (n) là số vòng (hay lần) chu chuyển của tư bản: (CH) là thời gian

trong năm: (ch) là thời gian cho 1 vòng chu chuyển của tư bản.

Ví dụ: Một tư bản có thời gian 1 vòng chu chuyển là 6 tháng thì tốc độ chu

chuyển trong năm là: n = 12 tháng/6 tháng = 2 vòng

Như vậy, tốc độ chu chuyển của tư bản tỉ lệ nghịch về thời gian một vòng chu

chuyển của tư bản. Muốn tăng tốc độ chu chuyển của tư bản phải giảm thời gian

sản xuất và thời gian lưu thông.

Câu 12 : Phân biệt tư bản bất biến, tư bản khả biến, tư bản cố định, tư bản lưu

động. Nêu căn cứ và ý nghĩa phân chia các cặp phạm trù trên.

* Phân biệt:

- Tư bản bất biến: Để sản xuất ra giá trị thặng dư, nhà tư bản phải ứng

trước tư bản ra để mua tư liệu sản xuất và sức lao động. Trong quá trình sản

xuất , giá trị của tư liệu sản xuất được lao động cụ thể của người công nhân

chuyển vào sản phẩm mới, lượng giá trị của chúng không đổi. Bộ phận tư bản

ấy được gọi là tư bản bất biến .

- Tư bản khả biến: Đối với bộ phận tư bản dùng để mua sức lao động thì

trong quá trình sản xuất, bằng lao động trừu tượng của mình, người công nhân

lOMoARcPSD| 15962736

tạo ra một giá trị mới không chỉ bù đắp đủ giá trị sức lao động của công nhân

mà còn tạo ra giá trị thặng dư cho nhà tư bản. Như vậy, bộ phận tư bản này đã

có sự biến đổi về lượng và được gọi là tư bản khả biến.

- Tư bản cố định: là bộ phận chủ yếu của tư bản sản xuất (máy móc, nhà

xưởng) tham gia toàn bộ vào quá trình sản xuất nhưng giá trị của nó không

chuyển hết một lần vào sản phẩm mà chuyển dần từng phần theo mức độ hao

mòn của nó trong thời gian sản xuất. Có hai loại hao mòn là hao mòn hữu hình

(hao mòn về vật chất, hao mòn về giá trị sử dụng do tác động của tự nhiên) và

hao mòn vô hình (hao mòn tuần tuý về mặt giá trị do xuất hiện những máy móc

hiện đại hơn, rẻ hơn hoặc có công suất lớn hơn).

- Tư bản lưu động: là một bộ phận của tư bản sản xuất (nguyên nhiên liệu,

sức lao động) được tiêu dùng hoàn toàn trong một chu kỳ sản xuất và giá trị của

nó được chuyển toàn bộ vào sản phẩm trong quá trình sản xuất. Tư bản lưu

động chu chuyển nhanh hơn tư bản cố định và việc tăng tốc độ chu chuyển của

tư bản lưu động cóý nghĩaquan trọng. Nó giúp cho việc tiết kiệm được tư bản

ứng trước cũng như làm tăng tỷ suất giá trị thặng dư trong năm.

* Căn cứ:

- Việc phân chia tư bản bất biến và tư bản khả biến là dựa vào vai trò của

từng bộ phận tư bản trong quá trình sản xuất ra giá trị thặng dư.

- Phân chia tư bản cố định và tư bản lưu động là dựa vào phương thức

chuyển dịch giá trị của chúng vào sản phẩm trong quá trình sản xuất hay dựa

vào tính chất chu chuyển của tư bản.

* Ý nghĩa:

- Việc phân chia tư bản thành tư bản bất biến và tư bản khả biến: vạch rõ nguồn

gốc của giá trị thặng dư là do lao động làm thuê của công nhân tạo ra và bị nhà

lOMoARcPSD| 15962736

tư bản chiếm không. Giai cấp tư sản sử dụng máy móc hiện đại tự động hóa

quá trình sản xuất đối với một số sản phẩm. Trong điều kiện sản xuất như vậy,

tư bản bất biến có vai trò quan trọng quyết định việc tăng năng suất lao động,

nhưng cũng không thể coi đó là nguồn gốc của giá trị thặng dư. Suy đến cùng,

bộ phận tư bản khả biến tồn tại dưới hình thức sức lao động (chân tay và trí

óc) mới là nguồn gốc sinh ra giá trị thặng dư tư bản chủ nghĩa.

- Việc phân chia tư bản cố định và tư bản lưu động:

+ Tăng tốc độ chu chuyển của tư bản cố định là một biện pháp quan trọng để

tăng quỹ khấu hao tài sản cố định, làm cho lượng tư bản sử dụng tăng lên tránh

được thiệt hại hao mòn hữu hình do tự nhiên phá hủy và hao mòn vô hình gây

ra. Nhờ đó, mà có điều kiện đổi mới thiết bị nhanh, nâng cao hiệu quả sử dụng

tư bản.

+ Tư bản lưu động chu chuyển nhanh hơn tư bản cố định. Việc tăng tốc độ chu

chuyển của tư bản lưu động có ý nghĩa quan trọng. Một mặt, tốc độ chu chuyển

của tư bản lưu động tăng lên sẽ làm tăng lượng tư bản lưu động được sử dụng

trong năm, do đó tiết kiệm được tư bản ứng trước; mặt khác, do tăng tốc độ chu

chuyển của tư bản lưu động khả biến làm cho tỷ suất giá trị thặng dư và khối

lượng giá trị thặng dư hàng năm tăng lên.

Câu 13 : Trình bày thực chất và động cơ của tích luỹ tư bản và phân tích các

nhân tố ảnh hưởng đến quy mô tích luỹ tư bản.

- Thực chất của tích lũy tư bản là sự chuyển hoá một phần giá trị thặng dư

thành tư bản, hay là quá trình tư bản hoá giá trị thặng dư. Nói một cách cụ thể,

tích luỹ tư bản là tái sản xuất ra tư bản với quy mô ngày càng mở rộng. Có thể

minh hoạ tích luỹ và tái sản xuất mở rộng tư bản chủ nghĩa bằng ví dụ:

lOMoARcPSD| 15962736

Năm thứ nhất quy mô sản xuất là 80c + 20v + 20m. Giả định 20m không bị nhà

tư bản tiêu dùng tất cả cho cá nhân, mà được phân thành 10m dùng để tích luỹ

và 10m dành cho tiêu dùng cá nhân của nhà tư bản. Phần 10m dùng để lích luỹ

được phân thành 8c + 2v, khi đó quy mô sàn xuất của năm sau sẽ là 88c + 22v +

22m (nếu m’ vẫn như cũ). Như vậy, vào năm thứ hai, quy mô tư bản bất biến và

tư bản khả biến đều tăng lên, giá trị thặng dư cũng lăng lên tương ứng.

- Động cơ thúc đẩy tích luỹ và tái sản xuất mở rộng là quy luật kinh tế tuyệt đối

của chủ nghĩa tư bản - quy luật giá trị thặng dư. Để thực hiện mục đích đó, các

nhà tư bản không ngừng tích luỹ để mở rộng sản xuất, xem đó là phương tiện

căn bản để tăng cường bóc lột công nhân làm thuê. Mặt khác, cạnh tranh buộc

các nhà tư bản phải không ngừng làm cho tư bản của mình tăng lên bằng cách

tăng nhanh tư bản tích luỹ.

Những nhân tố quyết định quy mô tích lũy tư bản:

Trường hợp 1, khối lượng giá trị thặng dư không đổi thì quy mô của tích lũy tư

bản phụ thuộc vào tỷ lệ phân chia khối lượng giá trị thặng dư đó thành 2 quỹ:

quỹ tích lũy và quỹ tiêu dùng của nhà tư bản. Tỷ lệ quỹ này tăng lên thì tỷ lệ

quỹ kia giảm đi.

Trường hợp 2, nếu tỷ lệ phân chia đó đã được xác định, thì quy mô của tích lũy

tư bản phải phụ thuộc vào khối lượng giá trị thặng dư, mà trong trường hợp này

khối lượng giá trị thặng dư lại phụ thuộc lại phụ thuộc vào những nhân tố sau:

- Trình độ bóc lột lao động: bằng những biện pháp: tăng cường độ lao động, kéo

dài ngày lao động, cắt giảm tiền lương của công nhân. Có nghĩa là, thời gian

công nhân sáng tạo ra giá trị càng được kéo dài ra nhưng chi phí càng được cắt

giảm, do vậy khối lượng giá trị thặng dư càng lớn và quy mô của tích lũy tư

bản càng lớn.

lOMoARcPSD| 15962736

- Trình độ năng suất lao động xã hội: năng suất lao động xã hội tăng lên sẽ có

thêm những yếu tố vật chất để biến giá trị thặng dư thành tư bản mới, nên làm

tăng quy mô của tích lũy.

- Sự chênh lệch giữa tư bản được sử dụng và tư bản đã tiêu dùng: Trong quá

trình sản xuất, tư liệu lao động ( máy móc, thiết bị) tham gia toàn bộ vào quá

trình sản xuất nhưng giá trị của chúng lại chỉ bị khấu hao từng phần. Như vậy

là mặc dù đã mất dần giá trị, nhưng trong suốt thời gian hoạt động, máy móc

vẫn có tác dụng như khi còn đủ giá trị. Sự hoạt động này của máy móc được

xem như là sự phục vụ không công. Máy móc thiết bị càng hiện đại thì sự

chênh lệch giữa tư bản được sử dụng và tư bản đã tiêu dùng càng lớn, do đó sự

phục vụ không công càng lớn, tư bản lợi dụng được những thành tựu của lao

động quá khứ càng nhiều, nhờ vậy quy mô của tích lũy tư bản càng lớn.

- Quy mô của tư bản ứng trước: Với trình độ bóc lột không thay đổi thì khối

lượng giá trị thặng dư do khối lượng tư bản khả biến quyết định. Do đó quy

mô của tư bản ứng trước, nhất là bộ phận tư bản khả biến càng lớn, thì khối

lượng giá trị thặng dư bóc lột được càng lớn, tạo điều kiện tăng thêm quy mô

của tích lũy tư bản.

Câu 14: Nêu thực chất của tích luỹ tư bản và hệ quả của tích lũy tư bản.