-
Thông tin
-
Hỏi đáp
Câu hỏi môn Nhập môn tương tác người máy| Môn Nhập môn tương tác người máy| Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội
Câu hỏi 1.1: Trình bày khái niệm tương tác người máy và phân biệt tính hữu dụng và tính tiện dụng :
Trả lời :
Khái niệm:
• Backer & Buxton, 1987: Tập các quá trình, đối thoại và các hành động, qua đó con người sử dụng và tương tác với máy tính
• ACMSIGCHI 1992: Là một lĩnh vực liên quan đến thiết kế, đánh giá và cài đặt hệ thống máy tính tương tác cho con người sử dụng và nghiên cứu các hiện tượng chính xảy ra trên đó.
Đại học Bách Khoa Hà Nội (2.8 K)
Câu hỏi môn Nhập môn tương tác người máy| Môn Nhập môn tương tác người máy| Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội
Câu hỏi 1.1: Trình bày khái niệm tương tác người máy và phân biệt tính hữu dụng và tính tiện dụng :
Trả lời :
Khái niệm:
• Backer & Buxton, 1987: Tập các quá trình, đối thoại và các hành động, qua đó con người sử dụng và tương tác với máy tính
• ACMSIGCHI 1992: Là một lĩnh vực liên quan đến thiết kế, đánh giá và cài đặt hệ thống máy tính tương tác cho con người sử dụng và nghiên cứu các hiện tượng chính xảy ra trên đó.
Môn: Nhập môn tương tác người máy
Trường: Đại học Bách Khoa Hà Nội
Thông tin:
Tác giả:
Preview text:
C
âu hỏi 1.1: T
rình bày khái niệm
• Thời gian lưu lại thông tin :Bộ nhớ thị
– Mô hình Norman là phương tiện
• Chỉ khi thực hiện nhiệm vụ cụ thể mới
•W-window: Là các vùng màn
tương tác người máy và phân biệt tính
giác: 200ms ,Bộ nhớ thính giác: 1500ms
hữu ích để hiểu tương tác: đơn giản, cụ
xác định được công cụ phù hợp nhất sẽ
hình hoạt động như là các thành
hữu dụng và tính tiện dụng : thể sử dụng
phần độc lập. Một window có thể Trả lời :
b.Bộ nhớ ngắn hạn (bộ nhớ làm việc)
chứa các văn bản, hình vẽ đồ họa, có
thể được di chuyển và thay đổi kích cỡ, Khái niệm: • Nhược điểm: C
âu hỏi 1.7 : Liệt kê các dạng tương
• Thời gian truy cập: nhanh (700ms)
tác , trình bày đặc điểm của một loại
cóthể bị che lấp hoặc che lấp các
tương tác và ví dụ về việc sử dụng loại
windows khác hoặc có thể được sắp xếp
• Backer & Buxton, 1987: Tập các quá
– Chỉ xem xét hệ thống theo quan
tương tác đó
cạnh nhau tùy biến. Trên một window
trình, đối thoại và các hành động, qua • Hư hỏng: nhanh (200ms)
điểm của người dùng, chưa chú ý đến
thường có các thanh cuộn (scrollbar) để
đó con người sử dụng và tương tác với
giao tiếp với hệ thống qua tương tác
di chuyển nội dung của window lên máy tính
• Khả năng hạn chế: 7+/-2 chữ số Trả lời :
xuống và thanh tiêu đề (titlebar) miêu câu hỏi 1.5: 1.
Các dạng tương tác tả tên của window
• ACMSIGCHI 1992: Là một lĩnh vực
c. Bộ nhớ dài hạn
liên quan đến thiết kế, đánh giá và cài
Trình bày chu trình thực hiện đánh giá
Các dạng tương tác phổ biến nhất bao
•I-Icons: Các các ảnh nhỏ biểu diễn các
đặt hệ thống máy tính tương tác cho
của mô hình tương tác đề xuất bởi
• Các đặc trưng của bộ nhớ dài hạn: Norman gồm :
đối tượng trên giao diện, thông thường
con người sử dụng và nghiên cứu các
các đối tượng là cửa sổ hoặc hành động.
hiện tượng chính xảy ra trên đó. Trả lời :
– Cấu trúc tuyến tính
- Sử dụng giao diện dòng lệnh
•M-Menu:. Để chọn các tùy chọn hoặc
*Vị trí, vai trò của HCI
– Truy nhập chậm: 1/10 s
- Sử dụng menus ( trình đơn )
hoạt động trên màn hình. Có nhiều loại
trình đơn như thanh trình đơn (menu
-Vị trí: khoa học máy tính, tâm lý nhận – Hư hỏng: chậm - Ngôn ngữ tự nhiên
bar) ở đỉnh cửa số, trình đơn ngữ cảnh
thức, thiết kế đồ họa, trí tuệ nhân
tạo,nhân tố con người và lao động, xã
– Khả năng không hạn chế
- Đối thoại truy vấn và đối thoại kiểu •P-Pointer: Là một thành phần quan
hội học,tâm lý xã hội tổ chức. hỏi / trả lời
trọng trong WIMP vì nó dùng để định
– Thông tin biểu diễn qua mạng ngữ
vị và lựa chọn .Dạng của con trỏ gắn
-Vai trò:tạo ra các hệ thống cung cấp
- Điền biểu mẫu và bảng tính
nghĩa, frame, hoặc luật sản suất,. . .
với ý nghĩa và hành động
các chức năng an toàn và tiện dụng.
Chu trình tương tác có thể được
phân chia thành 3 giai đoạn chính: - WIMP
• Hai kiểu bộ nhớ LTM: •Ưu điểm: *Phân biệt
giai đoạn xác định mục tiêu,giai đoạn
thực hiện và giai đoạn đánh giá.
- Trỏ và nhấn ( Point và Click )
– Rời rạc (Episotic): bộ nhớ tuần tự
– Tốt, dễ học, dễ nhớ
Chu trình thực hiện đánh giá thực hiện
-Tính hữu dụng (Usefulness): Một hệ các sự kiện
lần lượt qua các bước sau:
thống đgl hữu dụng (useful) nếu hệ
- Sử dụng không gian 3 chiều
– Tính chủ động của người dùng cao,
thống đó giúp người sd hoàn thành các
Giai đoạn xác định mục tiêu: giảm sai sót
nhiệm vụ,Mang tính định lượng, Dễ đo
– Ngữ nghĩa (Semantic): bộ nhớ có cấu
-Người dùng thiết lập mục tiêu
lường thông qua chức năng của hệ
trúc của các sự kiện, khái niệm và kiểu. Giai đoạn thực hiện:gồm 3 bước: • Nhược điểm: thống
Thông tin trong bộ nhớ ngữ nghĩa lấy từ bộ nhớ rời rạc -Hình thành các ý định 2.
Tương tác sử dụng
-Xác định các hành động tại giao diện dòng lệnh : – Khó lập trình
- Tính tiện dụng (Usability): Một hệ
thống đgl tiện dụng (usable) nếu hệ Câu hỏi 1.4: -Thực hiện hành động
Giao diện dòng lệnh là kiểu giao diện
thống đó giúp người sd hoàn thành các
Trình bày các giai đoạn tương tác của – Tải cao
Giai đoạn đánh giá: gồm 3 bước cuối
đối thoại tương tác đầu tiên được sử
nhiệm vụ một cách dễ dàng và thoải
mô hình tương tác đề xuất bởi Norman
dụng trong các hệ thống máy tính và hiệ :
-Nhận biết trạng thái hệ thống
mái,Mang tính định tính,Khó đo
nat nó vẫn được sử dụng rộng rãi.Giao – Màn hình đồ họa
-Diễn dịch, hiểu trạng thái hệ thống
lường.tính tiện dụng thể hiện ở thính Trả lời :
diện cung cấp một phương tiện để biểu
hiệu quả,năng suất và thỏa mãn Gồm 7 giai đoạn:
-Đánh giá trạng thái hệ thống với mục
diễn trực tiếp các chỉ thị đến máy tính
– Chậm với ND có kinh nghiệm tiêu
bằng cách sử dụng các phím chức
năng , các kí tự đơn , các dòng lệnh rút C
âu hỏi 1.2: T
rình bày mô hình bộ xử
– Thiết lập mục đích
Câu hỏi 1.6: Trình bày khung tương
gọn hoặc đầy đủ. Trong một số hệ
– Nhóm các mức trong menu
lý thông tin của con người tác Abowd và Beale
thống giao diện dòng lệnh là cách duy Trả lời – Hình thành chủ ý
nhất để trao đổi với hệ thống C
âu hỏi 1.9 : Trình bày vai trò của
• Cung cấp mô tả tương tác hệ thống – Gồm 3 hệ thống con:
nhân trắc học trong tương tác người
người dùng hiện thực hơn
Ưu và nhược điểm của giao diện dòng máy : -
Bộ xử lý tiếp nhận: Hệ
– Đặc tả dãy hành động lệnh
thống tiếp nhận thông tin từ thế giới bên ngoài
• Hệ thống gồm 4 thành phần, mỗi
– Thực hiện hành động
• Nghiên cứu về các đặc tính vật lý của
thành phần sử dụng ngôn ngữ riêng: - Ưu điểm : -
Bộ xử lý vận động: Điều tương tác
khiển vận động, đáp ứng từ con người
– Cảm nhận trạng thái của hệ thống – Hệ thống (Core)
+ Cho phéo truy cập trực tiếp đên chức -
Bộ xử lý nhận thức: Suy năng của hệ thống
• Sử dụng trong việc định nghĩa các
luận, ra quyết định, kết nối hai hệ thống
– Phân tích trạng thái của hệ thống
tiêu chuẩn, các chỉ dẫn để ràng buộc trên – Người dùng (Task)
+ Linh hoạt : lệnh thường có nhiều lựa
cách thiết kế các khía cạnh của hệ
Mỗi hệ thống con có bộ nhớ và bộ xử lý thống. Ví dụ:
– Đánh giá trạng thái của hệ thống
chon và các tham số có thể thay đổi riêng. – Đầu vào với mục đích
hành vi của nó và có thể được áp dụng
Câu hỏi 1.3: Trình bày chức năng,
với nhiều đối tượng cùng một lúc
• Cách sắp xếp các điểu khiển và hiển
đặc điểm của các loại bộ nhớ con – Đầu ra
thị: Tổ chức vật lý phù hợp • Ưu điểm: người - Nhược điểm – theo chức năng
– Gần gũi với sự hiểu biết của chúng
a. Bộ nhớ cảm nhận +Khó học
ta về tương tác người dùng máy tính – theo kiểu tuần tự
• Bộ nhớ cảm nhận: chứa các kích thích +Khó sử dụng
– Người dùng hình thành kế hoạch
nhận được từ các giác quan như nghe, hành động
– theo tần số xuất hiện nhìn, sờ mó +Hay lỗi
– Kế hoạch hành động được thực - Ví dụ : Giao diện dòng
• Môi trường xung quanh:
• Mỗi giác quan có bộ nhớ cảm nhận hiện bởi máy tính
lẹnh trong hệ điều hành DOS , UNIX…
riêng tại đó các kích thích được mã hóa
- Hệ thống sẽ được sử dụng ở đâu?
• Khung tương tác được thể hiện như
– Trong quá trình thực hiện, người
• Thông tin trong bộ nhớ cảm nhận
một công cụ hữu ích để đánh giá tính
dùng quan sát kết quả trả về qua giao
-Ai sẽ sử dụng hệ thống?
được lưu theo cách viết đè
hiệu dụng của một hệ thống hoàn chỉnh
diện và quyết định các hành động tiếp C
âu hỏi 1.8 : Trình bày hiểu biết của theo
anh chị về giao diện WIMP :
-Người sử dụng sẽ ngồi ở vị trí cốđịnh
• Thông tin từ bộ nhớ cảm nhận được
• Mọi phân tích được gợi ý trên khung hay di chuyển?
đưa qua bộ lọc để chuyển đến bộ nhớ
tương tác là độc lập trên từng nhiệm vụ
• Là sự kết hợp của VB và đồ họa ngắn hạn 1
• Vấn đề sức khỏe người dùng: Một số
– Tạo ra tính tương thích với chủ thể
• Hai nguyên tắc chọn R1 và R2:
– Đối tượng mà người dùng tác động
hay là một thành phần của cấu trúc điều
nhân tố trong môi trường vật lý không con người vào (objects) khiển
chỉ ảnh hưởng đến sức khoẻ và sự an
– R1: Nếu vị trí cần đặt ở xa thì dùng
toàn của người sử dụng mà còn trực tiếp
• Đánh giá theo 2 hướng: phân tích M1
– Hiểu biết mà người dùng cần có C
âu hỏi 1.14 : Trình bày hiểu biết của
ảnh hưởng đến chất lượng tương tác và
nhiệm vụ và hình dung phản ứng của (knowledge)
anh chị về quá trình phân tích nhiệm
hiệu quả làm việc của người sử dụng.
người dùng khi hoàn thành nhiệm vụ.
vụ phân cấp HTA.
– R2: Nếu vị trí cần đặt ở gần thì
Gồm:Vị trí vật lý, Nhiệt độ, Ánh sang, dùng M2 2. Vai trò Tiếng ồn, Thời gian
– Đích (Goal): cái mà ND mong Trả lời :
muốn thực hiện, gồm nhiều đích con =>
Câu hỏi 1.12: Trình bày hiểu biết
• Task Analysis: là quá trình tìm hiểu
• Sử dụng màu sắc: Sử dụng theo quy phân cấp
Phân tích nhiệm vụ phân
của anh/chị về mô hình ngôn ngữ
ước chung và theo mong muốn của
cấp liên quan đến việc xác định các mục Backus–Naur Form người dùng.
– Cách thức con người hiểu công việc
tiêu mà người sử dụng mong muốn đạt
– Phân cấp: Mức độ (bắt đầu, kết
hay cái đích cần thực hiện
được, phân rã các mục tiêu thành các
thúc, giải quyết và nhiệm vụ cơ sở). Dễ
• BNF = Backus Naus Form: luật để
nhiệm vụ, phân rã các nhiệm vụ thành
dàng xung đột vì có nhiều cách để đạt
mô tả văn phạm đối thoại
các nhiệm vụ con và quá trình phân rã
– Các đối tượng mà người dùng sẽ thao Câu hỏi 1.10: mục đích
được lặp lại với các nhiệm vụ con cho tác trên đó
Trình bày hiểu biết của anh/chị về mô
đến khi kết quả phân rã là các hành tên ::= ;
hình hóa người dùng
động. Mỗi một nhiệm vụ nếu bao gồm
– Kỹ thuật: Mô hình GOMS, CCT
– Những tri thức mà người dùng cần có
nhiều nhiệm vụ con luôn có một kế
(lý thuyết độ phức tạp nhận thức), phân
hoạch đi kèm. Kết hoạch này xác định
• Đặc tả yêu cầu: (Mô hình người
dấu ::= hiểu là “được định nghĩa”
để thực thi nhiệm vụ nhằm đạt được
tích nhiệm vụ phân cấp (Hierachial
cách mà các nhiệm vụ con được thực dùng ) mục đích mong muốn Task Analysis – HTA)
hiện, thông thường nó liên quan đến
• Chỉ liên quan đến cú pháp, bỏ qua
việc mô tả các khía cạnh sau: – Người dùng là ai
ngữ nghĩa của ngôn ngữ.
*Ví dụ về phân tích nhiệm vụ “Hút bụi”
* Goal-Operator-Methods-Selection : • Cách mà
– Mục đích của họ là gì
– Ký hiệu kết thúc viết bằng chữ in các nhiệm
• Goal: mục đích mà người dùng muốn hoa
• Mục đích: “Hút bụi trong nhà” vụ con thực hiện. được kết
– Nhiệm vụ nào họ muốn hoàn hợp thành
– Ký hiệu không kết thúc viết bằng
• Các công việc cần làm:
– Trạng thái mong muốn, bao gồm chữ thường
nhiều đích con (mục tiêu cơ sở). • Trình tự các
• Thiết kế giao tiếp người dùng - máy – Lấy máy hút bụi nhiệm vụ
tính thường được mô tả bằng tài liệu:
Suy ra: BNF được sử dụng khá rộng rãi được thực
– Các mục đích được phân cấp tạo
văn bản, tranh, sơ đồ, nhằm giảm thiểu
để đặc tả cú pháp của các ngôn ngữ lập
– Lắp các phụ tùng cần thiết hiện
nên một cây mà các lá là các thao tác
yêu cầu/ cơ hội cho cài đặt.
trình .Chỉ biểu diễn hành động ND mà
nhằm đạt được mục tiêu cơ sở đó.
không đề cập đến cảm nhận của ND vè – Thực hiện hút bụi • Các nhiệm
sự đáp ứng của hệ thống vụ có điều – Mô hình hình thức
• Operator: các thao tác cơ bản của ND kiện hoặc
như: nhấn phím, rê chuột, suy nghĩ,.
• Một số các điều kiện: các nhiệm
Ví dụ: chức năng vẽ đường của một
– Mô hình phi hình thức: triết lý thiết
,nhằm thay đổi trạng thái (trạng thái tâm vụ tùy chọn ứng dụng đồ họa
kế với các thành phần như đối tượng,
lý của ND hay trạng thái môi trường).
– Khi hộp rác đã đầy: tháo bỏ rác và
hành động; mô tả chi tiết về ngữ nghĩa lắp lại • Các cách các chức năng.
• Có thể vẽ nhiều đoạn thẳng (polyline) tối ưu trong
– Một thao tác được đánh giá qua
nối giữa 2 điểm: chọn một điểm bằng thực hiện
các toán hạng vào, ra và thời gian cần
– Khi hút xong: tháo các phụ tùng và
cách nhấn chuột trong vùng vẽ và chỉ ra các nhiệm
• Cung cấp đầu vào cho hệ thống quản thiết để thực hiện. cất máy
điểm cuối cùng bằng cách nhấn kép. vụ
lý các giao tiếp người dùng - UIMS,
trao đổi với các nhóm khác.
– Thao tác có thể là cơ chế tâm lý • Tri thức cần có: • Cú pháp: • Hoạt động
hay đặc thù của môi trường. lặp của các
• Nhằm mô tả các khía cạnh khác nhau
– Sử dụng máy hút bụi như thế nào nhiệm vụ.
của người dùng: hiểu biết, chú ý và xử
vẽ đường ::= • Method: mô tả cách thức để đạt mục lý điểm> đích.
– Việc tháo lắp các chi tiết ra sao
Một số lưu ý khi viết mô tả phân tích
nhiệm vụ theo phân cấp:
• Các dạng chung: năng lực và hiệu
chọn đường ::= <định vị con
– phân rã mục đích thành các mục
– Trình tự hút ở các phòng như thế suất trỏ> • Một HTA
đích con/thao tác con, lưu trong bộ nhớ nào bắt đầu với
ngắn hạn dưới dạng chuỗi có điều kiện. một mục • Các mô hình:
chọn điểm ::= /điểm> 3. Thuật ngữ tiêu (Goal)
– Nó không phải là kế hoach hành
– Phân tích hệ thống mở (Open
động để hoàn thành nhiệm vụ mà là kết • Mục đích (Goal) • Mục tiêu System Task Analysis- OSTA)
chọn 1điểm ::= <định vị con
quả của kinh nghiệm được tích luỹ. luôn được trỏ> đánh số thứ
– Trạng thái của hệ thống mà người
– Phân tích kỹ năng và nhiệm vụ tự 0
• Selection: lựa chọn các phương thức: dùng muốn hoàn thành
người dùng (User Skills and Task
chọn điểm cuối ::= <định vị con trỏ
“Nếu điều kiện thì chọn phương thức Analyis) > M” • Số thứ tự
– Một đích có thể được thực hiện bởi một nhiệm
một số công cụ, phương pháp, tác nhân, vụ con
– Mô hình hệ thống phần mềm (Soft
định vị con trỏ ::= Ví dụ: dịch chuyển con trỏ trong một hệ
kỹ thuật, thiết bị có thể làm thay đổi được bắt System methodology)
chuyển><định vị con trỏ> soạn thảo văn bản
trạng thái của hệ thống đầu với số thứ tự của
– Mô hình đa cách nhìn (multiview)
Câu hỏi 1.13: Trình bày hiểu biết nhiệm vụ
• Người dùng có thể dùng chuột hay
của anh/chị về quá trình phân tích
– Ví dụ: mục đích là viết thư thì có cha cộng
bàn phím. Giả sử có 2 phương thức M1 nhiệm vụ
thể dùng các phương tiện như bút, giấy, với số thứ
– Mô hình dự đoán: GOMS,
và M2. M2 dùng khi khoảng cách lớn
máy soạn thảo văn bản, v.v tự của KEYSTROKE
và thường dùng chuột, ngược lại khi nhiệm vụ
khoảng cách nhỏ dùng M1 với bàn 1. Khái niệm • Nhiệm vụ (Task) con
Câu hỏi 1.11: Trình bày hiểu biết phím.
của anh/chị về mô hình GOMS
• Phân tích nhiệm vụ: Quá trình phân • Mỗi một
– Là cái người dùng cần làm để thực
– M1: Di chuột đến vị trí đích rồi
tích cách thức người dùng thực hiện nhiệm vụ
công việc để đạt được mục đích của hiện mục đích đề ra nếu có thể
• Mục tiêu của mô hình: chọn
mình. Phân tích tập trung vào các hành được phân động của: • Hành động (Action) rã các
– Mô tả phản ứng của con người ở
– M2: chừng nào con trỏ chưa đúng nhiệm vụ
nhiều cấp độ trừu tượng,từ nhiệm vụ tới
hàng nhấn “mũi tên đi lên”, chừng nào con luôn – Người dùng (actions)
– Là một nhiệm vụ mà bản thân nó các hành động vật lý
con trỏ chưa đúng vị trí nhấn “mũi tên phải có một
không bao hàm việc giải quyết vấn đề
sang trái ” ( hoặc phải) kết hoạch đi kèm 2 • Số thứ tự
– Hình tròn: mô tả tả 1 trạng thái của
• Nhược điểm: Không thích hợp cho
– Ví dụ: khi lựa chọn, ND có thể
– Khả năng nhìn thấy được các trạng của kế hệ thống tuần tự hay trạng thái
dùng chuột hay dùng phím nóng => mỗi thái của hệ thống hoạch luôn
lựa chọn một quá trình. trùng với số thứ tự của
– Mũi tên: mô tả dịch chuyển trạng
Ví dụ về luật sản xuất:
– Sự tương đồng giữa hệ thống và nhiệm vụ đi
thái - hành động hay sự kiện.
• Quá trình chuột đơn giản là đợi ND thế giới thực kèm.
chọn 1 mục trên menu và tiếp sau là 1
– Mũi tên, vòng tròn có thể có nhãn.
sự kiện trong phụ thuộc vào sự lựa
– Sự kiểm soát người dùng và sự tự
Câu hỏi 1.15: Trình bày hiểu biết của chọn. do
anh/chị về mô hình thoại
*STN: sự kiện. Nhãn của mũi tên
thường tương đối nặng vì các sự kiện
• Quá trình bàn phím điều khiển bởi
– Tính nhất quán và các tiêu chuẩn *Đối thoại đòi hỏi cần chi tiết
• Sự kiện người dùng: Bắt đầu với chữ
phím Alt và tiếp sau cũng là 1 sự kiện hoa: Sel-line trong . – Phòng ngừa lỗi
• Đối thoaị ngược với độc thoại, đó là
* STN: trạng thái: Nhãn trong các
sự trao đổi giữa 2 bên
đường tròn thì thường ít thông tin vì
• Sự kiện trong: Bắt đầu với chữ
• CSP được sử dụng vì:
– Giúp người dùng nhận biết, chẩn
trạng thái thường khó đặt tên nhưng lại
thường. Dùng trong đối thoại để lưu vết
đoán và khôi phục khi xảy ra lỗi
• Trong thiết kế tương tác người-máy, dễ hiển thị
của trạng thái đối thoại.
– đặc tả cho cả tuần tự và tương
khái niệm đối thoại tham chiếu đến cấu tranh
– Nhận biết thay vì nhớ lại
trúc và ngữ nghĩa của trao đổi giữa
*STN thường khá phức tạp
Ví dụ rest là trạng thái sau khi điểm
người dùng và hệ tương tác. đầu tiên được chọn – dễ hiểu
– Tính linh hoạt và hiệu quả sử dụng
Ví dụ: Mạng dịch chuyển trạng thái
• Đối thoại khá giống với lời thoại của biểu diễn công cụ vẽ
• Đáp ứng của hệ thống: thường nằm
• Do-circle là hoàn toàn tuần tự. Khi
– Tính thẩm mỹ và tính tối giản
1 vở diễn, vì thế nó có thể có khá nhiều
trong cặp < >. Đó là hiệu ứng nhìn thấy
HT thực hiện Do-circle, trước tiên cần lựa chọn.
• Giao diện kiểu thực đơn, gồm 2
hoặc nghe thấy của hệ thống.
ND nhấn phím chuột, tiếp sau là 1 sự
– Trợ giúp và tài liệu
lựa chọn: vẽ vòng tròn và vẽ đường
kiện trong “set centre“ để xác định vị trí
* Đối thoại người dùng có cấu trúc thẳng
• Một luật được áp dụng nếu:
con trỏ. Tiếp theo nhận 1 lần nhấn chuột
rồi vẽ và kết thúc bởi Skip. *Quy trình đánh giá
• Đối thoại với MT thường có cấu trúc
• Trạng thái: hình tròn
– Mọi sự kiện trong phần điền kiện và bị ràng buộc.
• Lập kế hoạch: mô tả các công việc
của nó hiện diện trong bộ nhớ
• Do-line cũng là tuần tự. Dấu “;” để
chuyên gia đánh giá cần làm
• Sự kiện, hành động: mũi tên
chỉ quá trình tuần tự, cái xảy ra giữa 2
• Các thành viên có thể trả lời những
qua trình. Dấu “->” chỉ dùng sau 1 sự
– Và mọi tương tác của người dùng
câu đã xác định trước. Tuy nhiên cũng kiện. • Đánh giá:
Câu hỏi 1.17: Trình bày phương
được thực hiện ngay lập tức bởi sự kiện
có thể phụ thuộc các tình huống khác
pháp biểu diễn quá trình hội thoại này
nhau, không lường trước.
– các chuyên gia thực hiện độc lập,
dưới dạng văn bản
• []: chỉ ra sự lựa chọn như dòng 1:
ND có thể chọn cirle hay chọn line.
sử dụng các heuristic để xem xét giao
– Ví dụ: Sự kiện người dùng nhấn
* Ký pháp biểu diễn đối thoại
diện, đặc tả hoặc phác thảo màn hình
• Được sử dụng song song với ký pháp
chuột được bổ sung vào bộ nhớ và đáp đồ họa ứng của hệ thống là
• Ký pháp đối thoại: ký pháp sử dụng
+ Lần 1: xem xét luồng tương tác và đường được vẽ () để mô tả đối thoại phạm vi của hệ thống
• Các ký pháp văn bản tiêu biểu
Câu hỏi 1.18: Trình bày hiểu biết
• Khi một luật được áp dụng:
của anh/chị về mô hình tương tác
• Một số các kỹ sư máy tính khá quen PIE
+Lần 2: xem xét các phần tử giao – Văn phạm
thuộc với một số ký pháp.
diện cụ thể trong ngữ cảnh tổng thể để
– Mọi sự kiện trong điều kiện được
• Mô hình PIE: diễn tả các đặc tính
nhận dạng các vấn đề tiềm tàng về tính – Luật sản xuất
loại khỏi bộ nhớ hệ thống tiện dụng.
NNLT với các cấu trúc không đủ để
tương tác tổng quát hỗ trợ tính dùng
mô tả đối thoại .Cần tách riêng chức được
– CSP (Communicating Sequential
– Các sự kiện trong phần hành động sẽ
năng giao tiếp và chức năng tính toán
– Khi phát hiện vấn đề phải ghi lại Process)
được bổ sung vào bộ nhớ
của HTT. Có thể thay đổi kiểu giao diện
• Hộp đen tối thiểu của hệ tương tác càng chi tiết càng tốt.
và thiết kế hội thoại trước k hi lập trình
a. Văn phạm (Textual grammars)
– Ví dụ: Khi người dùng chọn Sel-line
• Tổng kết: thảo luận các vấn đề phát
từ menu, bộ nhớ của hệ thống sẽ chứa
• Tập trung vào các khía cạnh tương * Ký pháp đối thoại
tác quan sát được từ bên ngoài
hiện ra, xác định thứ tự ưu tiên và đề
• Văn phạm hình thức được dùng phổ
Sel-line. Khi luật thứ nhất được áp xuất giải pháp
biến như một ký pháp văn phạm, ví dụ
dụng, Sel-line bị loại bỏ khỏi hệ thống
• Phân loại ký pháp đối thoại:
•P: Đầu vào từ người dùng P = seq C . BNF
và thay thế vào đó là firts
Dãy các lệnh: nhấn phím, di
Câu hỏi 1.20: Trình bày vai trò của
việc lựa chọn phương pháp đánh giá
– Lưu đồ (diagrammatic): dễ dàng chuyển/nhấn chuột
• Ưu điểm: đa dạng hơn so với biểu
c. Quy trình giao tiếp tuần tự và đại số lĩnh hội thức chính quy hay STN quy trình
•Kết nối: ánh xạ giữa dãy các lệnh và
• Đánh giá giai đoạn nào trong quá
trình phát triển hệ thống: Đánh giá thiết
– Văn bản (textual): dễ dàng cho
hiệu ứng do hệ thống trả về I : P->E
• Nhược điểm: Không có biểu diễn
• Luật sản xuất thì không phù hợp với
kế hay đánh giá cài đặt
việc phân tích hình thức tương tranh
mô tả tuần tự, trạng thái
•Đáp ứng của hệ thống (hiệu ứng) E hệ thống
• Đối thoại liên kết với: gồm 2 thành phần:
b. Luật sản xuất: Production rules
• Việc xử lý tương tranh + tuần tự đặt
ra trong nhiều bài toán: truyền thông,
• Kiểu đánh giá: tại hòng thí nghiệm
– Ngữ nghĩa của hệ thống: cái mà điều khiển tương tranh
- D: Hiện thị nhất thời trên màn hình
• Là một chuỗi các lệnh không có trật
hay tại môi trường làm việc thực nó thực hiện tự:
• Đại số quy trình (Process Algebra) là
- R: Kết quả cuối cùng (ra máy in hoặc
• Mục tiêu đánh giá là đánh giá mô
– Biểu diễn của hệ thống: dáng vẻ
một ký pháp hình thức được phát triển file) if condition then action
hình ngườidùng (khách quan) hay đánh như thế nào
cho các quá trình như thế giá các lựa chọn
– Các điều kiện dựa trên trạng thái
Câu hỏi 1.16: Trình bày phương
• CSP (Communicating Sequential hoặc sự kiện đang treo thiết kế (chủ quan)
pháp biểu diễn quá trình hội thoại
Process): là một lớp con được phát triển
Câu hỏi 1.19: Trình bày các giai
dưới dạng đồ thị sử dụng mạng dịch
cho đặc tả đối thoại cả tuần tự lẫn tương
đoạn của quá trình đánh giá theo
chuyển trạng thái và ví dụ minh họa.
– Hệ thống luật sản xuất có thể là tranh kinh nghiệm
• Biện pháp: định tính hay định lượng
hướng sự kiện hoặc hướng trạng thái hoặc cả hai
• Mạng dịch chuyển trạng thái đã được
* Quy trình giao tiếp tuần tự CSP
Đánh giá theo kinh nghiệm là kiểm tra
• Mức độ thông tin: cao hay thấp
sử dụng từ rất sớm để mô tả đối thoại
xem hệ tương tác có tuân thủ theo các (1960)
• Ưu điểm: Tốt để biểu diễn tương
• Quá trình tương tranh được dùng như
nguyên lý, luật thiết kế hay không.
• Tài nguyên sử dụng: thời gian, số tranh
1 cách thức để tổ chức cấu trúc trong
người tham gia, thiết bị, khả năng
• Dùng 2 đối tượng để mô tả: của giao tiếp.
• Các khía cạnh cần kiểm tra theo chuyên môn Nielsen: 3
+ Giai đoạn 5: Nhận dạng nhu cầu của
• Phân tích hệ thống kỹ thuật: cũ và C
âu hỏi 2.6: Trình bày hiểu biết của
• Sử dụng một số phương pháp để giúp
những chủ thể: Các bước 2-4 được mô
mới, hiệu quả làm việc
anh/chị về mô hình nhận thức
cho việctrao đổi thông tin giữa người sử C
âu hỏi 2.1: T
rình bày các giai đoạn
tả cả ở khía cạnh hệ thống hiện tại và hệ dụng và người
của mô hình thiết kế hệ thống lấy
thống đề xuất, nhu cầu của chủ thể
• Đặc tả yêu cầu về mức độ hiệu năng Trả lời :
người dùng làm trung tâm
được xác định dựa trên sự khác biệt thỏa mãn
Mô hình một số khía cạnh thiết kế giữa hai hệ thống.
hiểu biết, tri thức, ý định và cách xử lý
* Thiết kế lấy người dùng làm trung
• Đặc tả yêu cầu về chức năng, tính của người sử dụng.
– Brainstorming (Phương pháp trí tâm (User-centered design)
+ Giai đoạn 6: Củng cố và kiểm tra các
dùng được, tính chấp nhận được cho hệ
Các kĩ thuật khác nhau thì tuệ nhóm): yêu cầu của chủ thể. thống kỹ thuật mới
có cách biểu diễn khác nhau
• Đặt (yêu cầu của) người dùng vào Có 2 cách phân loại các
• Mọi thành viên tham gia thiết
trung tâm của quá trình thiết kế và phát
*Có 4 nhóm chủ thể được phân biệt như
Câu hỏi 2.4: Trình bày hiểu biết của mô hình nói trên.
kế đều đưa ra ý tưởng triển sau:
anh/chị về mô hình hệ thống mềm
Phân loại theo cách miêu tả các đặc (51/80)
điểm về khả năng và hiệu quả thực
• Mọi thông tin đều được ghi
• Tiến hành thử nghiệm và đánh giá với
- Nhóm thứ nhất là những người sử
hiện của người sử dụng:
lại trung thực, không chỉnh sửa người dùng dụng hệ thống
-Tổ chức như là một hệ thống mà kỹ
Mô hình khả năng: Là các
thuật và con người là các thành phần.
mô hình dự báo các kết quả hợp lệ của
• Chọn lọc ý tưởng bằng nhiều kỹ
• Thiết kế một cách tương tác
-Nhóm thứ hai là những người không
hành vi nhưng thường không quan tâm thuật khác nhau.
trực tiếp sử dụng hệ thống nhưng họ lại
đến xem liệu rằng chúng thực sự có thể
-Mô hình do Checkland và Scholes đề
thực hiện bởi người sử dụng hay không.
• Quy trình thiết kế là quy trình lặp
nhận thông tin đầu ra từ hệ thống hoặc
xuất năm 1991 và Eason phát triển năm
– Storyboarding (Phương pháp xây
cung cấp thông tin đầu vào cho hệ 1992 Mô hình hiệu quả thực dựng bảng tình tiết)
thống (ví dụ, người nhận báo cáo được
hiện: Ngược lại với mô hình khả năng,
• Đặc tả yêu cầu: (Mô hình người dùng tạo ra bởi hệ thống)
các mô hình hiệu quả thực hiện không
*Các bước chính của mô hình SSM:
chỉ miêu tả những kết quả hành vi cần
• Người dùng là tất cả những – Người dùng là ai?
thiết mà còn thực sự miêu tả những gì
người có quyền lợi/nghĩa vụ liên quan
-Nhóm thứ 3 là những người không
-Giai đoạn thứ nhất của mô hình SSM
người sử dụng cần phải biết và cách họ
nằm trong 2 nhóm trên nhưng họ chịu
áp dụng kiến thức đó vào việc thực thi
– Mục đích của họ là gì?
là nhậ biết bài toán và khởi tạo bước
• Sử dụng họ để mô tả các hoạt
ảnh hưởng bởi sự thành công hay thất
các nhiệm vụ thực sự. phân tích.
động của người dùng và đánh giá các
bại của hệ thống (ví dụ, một giám đốc
Phân loại theo khả năng hiểu biết về
– Nhiệm vụ nào họ muốn hoàn
tác động của thiết kế
cũng là người đặt hàng bởi lợi nhuận người sử dụng thành?
-Bước tiếp theo, ta chuyển từ thế giới
bởi vì sự tăng hay giảm lợi nhuận của
thực sang hệ thống bằng cách cố gắng
-Mô hình phân cấp cấu trúc mục
họ phụ thuộc vào sự thành công của hệ
đích và nhiệm vụ của người sử dụng
– Workshops (hội thảo):
khởi tạo một định nghĩa gốc cho hệ
• Phân tích nhiệm vụ: ( Phân cấp mục thống) thống
-Các mô hình văn phạm và ngôn
tiêu và nhiệm vụ GOMS, Mô hình ngôn ngữ
• Chất vấn lẫn nhau nhằm mục
ngữ, Phân tích công việc: phân chia
- Nhóm thứ tư: là những người tham gia
đích cho các bên tham gia có thể hiểu
-Các mô hình vật lý và thiết bị
công việc, sơ đồ quan hệ)
-SSM là một cách tiếp cận mềm dẻo, hỗ
thiết kế, phát triển và bảo trì hệ thống
hơn về ngữ cảnh thiết kế từ quan điểm
trợ việc xem xét một cách chi tiết ngữ
Câu hỏi 2.7: Trình bày hiểu biết của của mỗi thành viên.
cảnh của quá trình thiết kế.Tuy nhiên nó
anh/chị về thiết kế hợp tác
– Đặc trưng hóa các bước mà người Câu hỏi 2.3:
cần có thực tế để sử dụng hiệu quả.Nó dùng cần thực hiện
• Tạo ra một nền tảng chung giữa
không chỉ đơn giản là cung cấp câu trả
• Thiết kế theo ngữ cảnh công việc,
người sử dụng và ngườithiết kế và thiết
Trình bày hiểu biết của anh chị về mô
lời đúng hay sai;việc sử dụng có kết quả
xem người sử dụng không chỉ như là
– Xây dựng kịch bản đối với việc sử hình OSTA
lập cơ sở cho thiết kế.
nếu như nó trợ giúp các nhà thiết kế hệ
một đối tượng thí nghiệm dụng hiện tại thống nhiều hơn.
• Cách thức làm việc với người dùng
– Pencil and paper exercises (Xây
mà còn như một thành viên của nhóm
– Đưa quyết định hỗ trợ đối tượng
trong quá trình thiết kế: thiết kế thành dựng phác thảo):
Câu hỏi 2.5: Trình bày hiểu biết của thiết kế.
người dùng và loại nhiệm vụ
viên và thiết kế xã hội.
anh/chị về mô hình đa cách nhìn
• Phác thảo các nhiệm vụ điển
• Nhằm mục đích cải tiến các yêu cầu
• Thiết kế dựa trên các phân tích này
– Thiết kế thành viên: người dùng
hình của hệ thống: chỉ rõ sự khác nhau
• Là một cách tiếp cận tổ hợp nhiều
hệ thống thông qua một quy trình thiết
( Mô hình thoại, Mô hình tương tác,
tham gia vào các công đoạn phân tích
giữa các yêu cầu của người sử dụng và
cách tiếp cận trong 1 giai đoạn, có kế mang tính lặp
Phân tích trạng thái / sự kiện)
yêu cầu, lập kế hoạch thiết kế thực tế. phương pháp kiểm tra.
trong đó người sử dụng tham gia một • Đánh giá
– Thiết kế xã hội: tập trung phát triển
• Cung cấp một kĩ thuật đơn giản
– PTM: Mô hình các nhiệm vụ
cách tích cực vào quy trình thiết kế.
đầy đủ và nhất quán hệ thống
và ít tốn kém cho việc đánh giá các mô chính hình ban đầu.
– Thử nghiệm giao diện
*Đặc điểm của thiết kế hợp tác
• Nhiệm vụ chính: xác định
– FM: Mô hình chức năng C
âu hỏi 2.8: Trình bày hiểu biết của
– Đánh giá trước khi cài đặt
• Cải tiến môi trường làm việc và
anh/chị vềphân tích thiết kế thoại
– Yêu cầu công việc: nhiệm vụ cho
– EM: Mô hình thực thể (mô hình
nhiệm vụ thông qua việc giới thiệu C
âu hỏi 2.2: T
rình bày hiểu biết của
từng nhóm, đầu vào nhiệm vụ, môi khái niệm) thiết kế.
anh chị về mô hình USTM/CUSTOM trường bên ngoài
• Các cách thức mà đối thoại có thể
-Mô hình này giúp đội thiết kế hiểu và
được phân tích nhằm phát hiện tính tiện
ghi lại những yêu cầu người dùng. – RS: các vai trò
- Làm cho thiết kế và đánh giá mang
dụng tiềm năng bằng cách xem xét các
– Hệ thống thực thi công việc: hệ
tínhhướng ngữ cảnh hoặc công việc hơn
nguyên lý thiết kế giao diện
thống xã hội, hệ thống kỹ thuật là hướng hệ
-Sử dụng những mô hình về biểu đồ
– PT: các nhiệm vụ của người dùng
nhiệm vụ cùng với những mô tả chi tiết.
• Trước tiên tập trung vào hành động
– Các đặc tính khác: mức độ thỏa
– CTR: Yêu cầu các nhiệm vụ của thống.
của ND, tiếp theo là trạng thái của đối
mãn về hiệu năng, chức năng, tính dùng
-USTM được biến đổi thành CUSTOM máy
thoại. Cuối cùng là xem xét cách biểu
được, tính chấp nhận được
cho những tổ chức nhỏ hơn.
• Đặc trưng bởi sự hợp tác: người sử diễn và từ vựng.
• Tiếp cận đa cách nhìn nhấn mạnh vào
dụng tham gia vào nhóm thiết kế và có
* 8 bước thực hiện theo OSTA thể đóng góp ở mọi -Quá trình 6 giai đoạn
thứ tự hoạt động => không thích hợp
a. Tính chất của hành động
• Liệt kê các nhiệm vụ chính
giai đoạn của quá trình thiết kế.
+ Giai đoạn 1: Miêu tả bối cảnh tổ chức
• Đầy đủ: completeness
• Xác định đầu vào của các nhiệm vụ
• Cách tiếp cận của thiết kế hợp tác
+ Giai đoạn 2: Nhận dạng và mô tả các
– Các cung bị thiếu: missed arcs (bên ngoài hệ thống)
mang tính lặp: thiết kế có thể được đánh
chủ thể bao gồm các vấn đề cá nhân và
giá và chỉnh sửa lại ở vai trò trong tổ chức.
– Các trường hợp bất khả kháng:
• Thiết lập môi trường bên ngoài unforeseen circumstances mỗi giai đoạn.
+ Giai đoạn 3: Nhận dạng và mô tả các
• Mô tả quá trình biến đối từ đầu vào nhóm làm việc • Xác định: determinism thành đầu ra
*Quy trình thiết kế hợp tác
+ Giai đoạn 4: Nhận dạng và mô tả các
– Nhiều cung cho một hành động
• Phân tích hệ thống xã hội: vai trò, đặc
cặp đối tượng - nhiệm vụ tính, chất lượng 4
– Cung cấp quyết định ứng dụng
Đánh giá sử dụng mô hình là gì, trình
là một công cụ hỗ trợ người sử dụng
– Khẳng định tính hiệu quả trong
bày mô hình Simplex One
hoàn thành các nhiệm vụ nhất định một
giao tiếp đối với người dùng
cách dễ dàng và thuận tiện.
– Chú ý: luật sản xuất
Đánh giá sử dụng mô hình:
+Đo đếm sự ảnh hưởng của hệ thống
- Tập trung vào các khía cạnh kỹ thuật
– Thoát nhiều mức lồng nhau đối với người dùng
của hệ thống và ít tập trung vào yêu
Dùng để đánh giá thiết kế việc đánh giá
cầu, sở thích và nhu cầu của người
được diễn ra ngay trong quá trình thiết • Nhất quán
sử dụng hệ thống và mô hình kiểu
+Tính dễ học, dễ dùng, dễ nhớ, v.v.
kế. Phần lớn đánh giá không cần có sự
như Waterfall chỉ phản ánh quan điềm
có mặt của người dùng. Tuy nhiên nó
của các nhà thiết kế thay vì người sử
– Cùng hành động, cùng hiệu quả
– Xác định một số vấn đề đặc biệt nảy
phụ thuộc vào người đánh giá, các
dụng thực sự-đối tượng nên được đưa
sinh trong quá trình sử dụng
chuyên gia. Người làm nhiệm vụ thiết
vào trung tâm của quá trình thiết kế ví
Các khía cạnh cần đánh giá:
– Thể thức và tính quan sát được kế
chính họ mới là người quyết định sự
thành công của một hệ thống. *Phân loại
Thiết kế đầu vào hợp lý cho người dung
b. Tính chất của trạng thái
Một số các mô hình nhận thức và thiết
• Phân chia theo điều kiện môi trường
kế cung cấp một phương tiện để tổ hợp
Hỗ trợ các đáp ứng của người dùng và
• Tính đạt tới được nơi tiến hành đánh giá
cho đặc tả thiết kế và đánh giá trong
cho phép chúng được thực hiện dễ
Mô hình thiết kế hệ thống lấy người
cùng một khung tương tác. Nó là kỹ dàng.
sử dụng làm trung tâm UCSD
– Nhận được mọi thứ từ bất kỳ vị
thuật đánh giá đòi hỏi:
– Đánh giá trong phòng thí nghiệm trí nào
Lượng thông tin lưu trữ không nhiều
Khắc phục nhược điểm cơ bản của các
Đặc tả chức năng của hệ thông phần có
mô hình truyền thống như Waterfall – Đánh giá thực địa – Dễ dàng liên quan
bằng cách nâng cao vai trò của người sử
Cung cấp thông tin thích hợp cho việc dụng hệ thống :
• Phân chia theo thời gian, vòng đời của
lưu trữ dài hạn, hiệu quả: có mẫu phù • Tính thuận nghịch
Một phân tích nhiệm vụ chứa danh sách quá trình thiết kế
hợp tại những thời điểm phù hợp để
nhiệm vụ và gán chúng thành các thành
-Người sử dụng được tham gia vào
người dùng dễ học hỏi.
các giai đoạn của quá trình phát triển
– Có thể nhận được trạng thái phần – Đánh giá thiết kế
hệ thống và các phản hồi từ người sử trước?
Hỗ trợ vùng các chức năng thực thi:
dụng được dùng để cải tiến hệ thống
Cấu trúc nhiệm vụ từ đơn giản đến – Đánh giá cài đặt
đảm bảo rằng các nhiệm vụ do hệ thống – Nếu không: Undo phức tạp
yêu cầu không quá phức tạp để có thể làm chủ và duy trì.
Phân tích ưu nhược điểm
• Các trạng thái nguy hiểm
Các thao tác nguwoif dung có thể đánh
giá bằng phương pháp giải tích.
*Các loại đánh giá
*Đánh giá trong phòng thí nghiệm
– Các trạng thái không muốn xảy ra Mô hình Simplex One -Đánh giá người dùng
• Diễn ra trong phòng thí nghiệm
Ví dụ: Trạng thái nguy hiểm của bộ xử lý văn bản
Cảm giác(đầu vào): khả năng tiếp -Đánh giá thiết kế
• Dùng trong quá trình thiết kế
nhận các thông tin mới từ các giác quan
• Có 2 chế độ và thoát
để phân tích và lưu trữ các thông tin đó
• Người đánh giá muốn thực hiện một
và liên hệ với các thông tin hiện có C
âu hỏi 2.10: So sánh mô hình thiết
kế hệ thống lấy người dùng làm trung
số khẳng định mà không cần đến người
– F1 - thay đổi chế độ
tâm với mô hình thiết kế truyền thống dùng
Đáp ứng(đầu ra): khả năng lựa chọn, waterfall
tổ chức. định thời và thực hiện các đáp
– F2 - thoát (và tự động ghi nội
• Người dùng cũng có thể tham gia vào ứng thích hợp.
Mô hình Warterfall đã được sử dụng dung)
quá trình đánh giá nếu muốn
rộng rãi trong phát triển hệ thống.
Bộ nhớ làm việc ngắn hạn: Thu nhận,
– Esc - không thay đổi chế độ
• Điều kiện khách quan
lưu trữ và xử lý các ký ức cần cho các
Nhược điểm chính của mô hình này là :
-Khác với các phương pháp thiết kế hệ
thống truyền thống như mô hình
hành động của nhiệm vụ. => bị giới hạn
Waterfall ở đó vai trò người sử dụng hệ
• Thiếu ngữ cảnh, điều kiện không tự
về dung lượng và thời gian.
-Người sử dụng tham gia rất ít vào
thống ít được chú ý, cách tiếp cận phát
quy trình phát triển hệ thống, hầu nhiên, không có thật
thiết kế hệ thống lấy người sử dụng làm
như người sử dụng chỉ tham gia vào
Bộ nhớ dài hạn: Lưu trữ đồng thời các
trung tâm(UCSD) đặt người sử dụng,
giai đoạn thu thập thông tin yêu cầu
• Giao tiếp không tự nhiên
sự kiện chính và các biểu tượng tương
mục đích, nhu cầu và các hoạt động
cho việc phát triển hệ thống. ứng.
của họ vào trung tâm của quá trình
thiết kế. Yếu tố căn bản đảm bảo sự
• Cần thiết khi môi trường thực địa
– Nhưng ... Esc không tự động ghi lại
-Vì đây là một mô hình tuyến tính nên
thành công của cách tiếp cận phát triển
không cho phép(trạm vũ trụ, nơi nguy
Ít bị giới hạn hơn về dung lượng và thời
thường một giai đoạn trong quá trình nội dung
hệ thống lấy người sử dụng làm trung hiểm) gian
thiết kế được bắt đầu khi giai đoạn
tâm là quá trình lặp lại các giai đoạn
trước đó đã kết thúc.
của quá trình thiết kế thay vì sử dùng
Ví dụ: Mô thức từ vựng của bộ xử lý
một quá trình tuyến tinh như trong các
• Muốn phát hiện một số vấn đề, một số
Bị giới hạn về chất lượng thông tin đầu văn bản mô hình truyền thống.
thủ tục ít dùng hoặc so sánh các thiết kế
vào và khả năng triệu gọi thông tin ra.
=>dẫn đến việc thiếu các hoạt động lấy
phản hồi và duyệt lại các giai đoạn
khác nhau thì đây là cách thức tốt nhất • Trực quan
trong quá trình phát triển hệ thống.
Các chức năng thực thi: *Đánh giá tại chỗ Câu hỏi 2.11:
– Phân biệt được các chế độ và
Chuyển thông tin giữa các vùng
Trình bày vai trò của đánh giá trong trạng thái
thiết kế tương tác, phân tích ưu nhược
• Được tiến hành với sự tham gia của
điểm của các phương pháp đánh giá người dùng
Tổ chức các chuỗi hoạt động trao đổi – Ký pháp thoại
thực tế và đánh giá trong phòng thí thông tin nghiệm
• Diễn ra trong giai đoạn thiết kế hay • Kiểu từ vựng cài đặt
Điều độ chức năng của các vùng khác
Vai trò của đánh giá trong thiết kế nhau
tương tác:Đánh giá đảm bảo 3 nhiệm
– Danh từ chỉ việc thực hiện các vụ chính
• Được diễn ra trong môi trường người lệnh (command - verb noun)
dùng nhằm đánh giá hệ thống trong hoạt
Tổ chức và giám sát các yêu cầu nhiệm
động và trạng thái của người dùng vụ.
– Khẳng định tính mở rộng của các
– Động từ chỉ các thao tác với chuột chức năng (mouse based - noun verb)
• Có nhiều yếu tố bị ảnh hưởng: tiếng
ồn, chuyển động, người qua lại, v.v. gây
+ Hệ thống phải có khả năng đáp ứng • Hiện thị mất tập trung
các nhiệm vụ đặt ra một cách dễ dàng Câu hỏi 2.9:
- Bỏ qua khía cạnh cơ bản của hệ
• Bản chất tự nhiên, cho phép quan sát
+Đánh giá khả năng sử dụng của hệ
thống đang được thiết kế, nhất là các
được sự tương tác của hệ thống và
thống so với nhu cầu của người dùng
hệ thống tương tác, đó là hệ thống phải người dùng, cái mà ta 5
không quan sát được ở trong PTN
nên để biểu tượng bút chì và tẩy tương
7.Nhận biết thay vì nhớ lại: Giữ cho
không thông qua đèn báo nháy ở khe
ứng với chức năng của nó
các đối tượng, hành động và các lựa
Câu hỏi 4.3 :Cho chuỗi các hành động đút thẻ.
• Do có sự hiện diện của người đánh giá
chọn có thể nhìn thấy được
sau, modules nào trong mô hình
mà người dùng có thể mất tập trung,
3.Sự kiểm soát người sử dụng và sự
Simplex One liên quan đến quá trình
+Có chức năng nhập mã pin, kiểm tra không tự nhiên tự do:
Ví dụ: (kiểu như là nhìn vào biểu tượng
nhận thức và liên quan thế nào? mã pin.
thì thấy luôn được chức năng tương ứng
Mô tả hoạt động: Căn chỉnh giữa một
Câu hỏi 2.12: Một sân bay quốc tế
- Cung cấp các cách để người sử dụng mọi người tự đưa vd)
đoạn văn bản trong một tài liệu MS +Chức năng rút tiền Word
đang xem xét việc xây dựng một hệ
dễ dàng thoát ra khỏi trạng thái không
thống bán vé mới liên
mong muốn bằng các “lối thoát khẩn
8.Tính linh hoạt và hiệu quả sử Chuỗi các hành động: -Đặc tả dữ liệu
cấp” được đánh dấu rõ ràng
dụng: Cung cấp các công cụ tăng tốc
Hành động 1: Rê con trỏ chuột để lựa
kết các đại lý bán vé để bán vé trực
mà người sử dụng thông thường không
chọn đoạn văn bản (đoạn văn bản bị bôi đen khi được chọn)
+Thẻ : Mã số thẻ,Tên chủ thẻ, số tài
tiếp đến khách hàng. Hãy phân loại
Ví dụ, khi người sử dụng cảm thấy lạc
nhìn thấy nhưng người sử dụng có kinh
khoản, Số tiền.Lớp này có chức năng
các nhóm chủ thể trong
lối khi đang duyệt một trang web và gặp
nghiệm có thể sử dụng để thực hiện các
Hành động 2: Tìm kiếm biểu tượng cân
trừ tiền nếu giao dịch thành công.
các trang lạ, nếu trang web được thiết nhiệm vụ nhanh hơn.
chỉnh giữa văn bản trên thanh công cụ
và click chuột để cân chỉnh đoạn văn
hệ thống bán vé này theo mô hình
kế tốt thì phải cung cấp các liên kết tới
bản đang được chọn (đoạn văn bản
+Biên lai Giao dịch : mã giao dịch,số USTM/CUSTOM.
các trang trước đó hoặc trang chủ Ví dụ: được cân chỉnh giữa)
tiền rút, tên chủ thẻ, ngày giờ giao Trả lời :
dịch,số tiền rút.In ra thông tin của việc
- Nhóm thứ nhất: nhân viên đại lý bán
4.Tính nhất quán và các tiêu chuẩn:
9.Tính thẩm mỹ và tính tối giản: rút tiền. vé, nhân viên bán vé
Tránh sử dụng các thông tin không liên Hành động 1:
-Tránh để người sử dụng phải băn quan hoặc hiếm khi cần.
+Tiền rút:số tiền rút trong lớp này sẽ có
-Nhóm thứ hai: các khách hàng, nhân
khoăn về việc các từ ngữ, các tình -
Rê con trỏ chuột và bôi
chức năng kiểm tra số tiền dư trong tài viên quản lý
huống hoặc các hành động khác nhau Ví dụ:
đen liên quan đến Vùng cảm nhận đầu
khoản để quyết định xem có thực hiện
tham chiếu đến cùng một thứ vào
được giao dịch rút tiền hay không.
-Nhóm thứ ba: các đối thủ cạnh tranh,
(10) Trợ giúp và tài liệu: Cung cấp
các cơ quan hàng không dân dụng,
- Sự nhất quán trong việc các trang màn
các thông tin có thể tìm kiếm dẽ dàng -
Đoạn văn bản bị bôi đen -Tính dùng được:
liên quan đến vùng bộ nhớ làm việc
những người bạn du lịch của khách
hình được sắp xếp và các đặc điểm
và cung cấp các trợ giúp với các bước
trừu tượng. Bộ nhớ sẽ nhớ là đã chọn hàng, các cổ đông
đượcđịnh vị trên màn hình
cụ thể có thể dễ dàng làm theo một đoạn văn bản.
+Giao diện thân thiện, dễ sử dụng : có
nhiều nhất 6 chức năng lựa chọn số tiền
-Nhóm thứ tư: nhóm thiết kế, nhân viên
Ví dụ, thay đổi một đoạn văn bản từ Hành động 2:
rút, ít những thao táo phụ. phòng IT
normal sang italic trong Microsoft C
âu hỏi 4.2 : Cho chuỗi các hành động
Word liên quan đến các bước sau:
sau, modules nào trong mô hình -
Tìm kiếm biểu tượng cân
+Thời gian để load không vượt quá 2s. Câu hỏi 4.1:
Simplex One liên quan đến quá trình
chỉnh giữa văn bản trên thanh công cụ
- Đưa con trỏ chuột đến điểm bắt đầu
nhận thức và liên quan thế nào?
liên quan đến vùng lưu trữ kết hợp lâu
+Hiệu quả hoạt động trên 96%
dài. Bộ nhớ cần phải nhớ là biểu tượng
Trình bày phương pháp đánh giá của
hoặc cuối của đoạn văn bản
Mô tả hoạt động: Cắt một đoạn văn bản
cân chỉnh là như thế nào.
Neilsen và cho ví dụ về từng luật trong
trong một tài liệu MS Word
+Hệ thống hoạt động 24/24h phương pháp này.
- Kéo con trỏ chuột sao cho đoạn văn Chuỗi các hành động: -
Click chuột để cân chỉnh
bản được làm nổi bật lên
Hành động 1: Rê con trỏ chuột để lựa
đoạn văn bản đang được họn liên quan
+Tính an toàn ,bảo mật của hệ thống Trả lời :
chọn đoạn văn bản (đoạn văn bản bị bôi
đến vùng cảm nhận đầu vào.
đảm bảo: không bị ăn cắp mật khẩu, tài
- Di chuyển con trỏ chuột tới nút trên đen khi được chọn) khoản.
Ý tưởng chính của phương pháp là
thanh nhiệm vụ hoặc trình đơn biểu
Hành động 2: Tìm kiếm biểu tượng cắt -
Đoạn văn bản được cân
nhiều người đánh giá độc lập cùng tiến diễn chức năng italic.
đoạn văn bản trên thanh công cụ và
chỉnh liên quan đến vùng đáp ứng đầu
hành trên một hệ thống để nêu lên tính
Câu hỏi 4.5: Xây dựng HTA cho kịch
click chuột để cắt đoạn văn bản đang ra. dùng được.
bản mô tả ở dưới đây: A thường đi
- Click chuột vào nút hoặc trình đơn:
được chọn (đoạn văn bản biến mất)
xem phim ở rạp. Khi định đi xem
Đoạn văn bản sẽ thay đổi Trả lời
Câu hỏi 4.4:Bên dưới là HTA của kịch
phim, A thường tìm xem có phim hay
*10khía cạnh cần kiểm tra theo
bản của một người rút tiền ở máy ATM.
Modules trong mô hình Simplex One
nào đang chiếu ở rạp nào. Để tìm Nielsen:
Dựa trên HTA, xây dựng các đặc tả yêu
Khi người sử dụng đã thử thực hiện
liên quan đến quá trình nhận thức:
cầu cho hệ thống máy rút tiền ATM.
phim, A thường tìm theo các thể loại
hoạt động nêu trong ví dụ trên, họ sẽ
phim tùy thuộc vào sở thích hôm đó ví
1.Khả năng nhìn thấy được các trạng 0. Rút tiền ở máy ATM
biết cách làm việc tương tự lần sau • Vùng lưu trữ đầu vào:
dụ: phim tình cảm, phim hành động,
thái của hệ thống
Người dùng có thể nhìn thấy vị trí con
phim kinh dị, phim dã sử, phim trong
trỏ chuột, nhận biết biểu tượng cắt đợn
Kiểm tra xem máy có hoạt động không
5.Phòng ngừa lỗi: Phòng ngừa các lỗi
văn bản trên thanh công cụ, nhận biết
nước, phim nước ngoài. Khi tìm được
- Luôn luôn cho phép người sử dụng
xảy ra ngay ở những nơi có thể
đoạn văn bản được bôi đen hay chưa và
phim ưa thích thì A thường chọn mua
thấy được những gì đang diễn ra trong
1.1 Nhìn đèn chỉ thị trạng thái
đoạn văn bản còn hay đã biến mất.
vé bằng nhiều cách khác nhau tùy
hệ thống bằng cách cung cấp các phản
Ví dụ, chúng ta thỉnh thoảng phạm phải
thuộc vào điều kiện cụ thể: đến rạp
hồi thích hợp ở những thời điểm hợp lý.
1.2 Nhìn đèn chỉ thị card
các lỗi chính tả và lỗi đánh máy khi • Vùng bộ nhớ làm việc
mua vé, mua qua mạng, trả tiền mặt
nhập các đoạn văn bản và cho dù chúng
trừu tượng (bộ nhớ ngắn hạn): khả năng
hoặc bằng thẻ. Sau đó A sẽ chọn vị trí
- Đầu ra phản hồi từ hệ thống phải đúng
ta có là chuyên gia trong lĩnh vực soạn
ghi nhớ vị trí thanh công cj và biểu 2 Đưa thẻ vào chỗ ngồi.
thời điểm, nhìn thấy được và có ý
thảo văn bản thì các lỗi trên vẫn xảy ra.
tượng cắt đoạn văn bản trên thanh công nghĩa. cụ.
Do đó, một thiết kế tốt sẽ tối thiểu hóa 3 Nhập môn PIN BL:
hoạt động nhập đoạn văn bản và nếu có
Ví dụ như là một thông điệp thông báo
thể thì ràng buộc và hạn chế việc nhập •
Vùng lưu trữ đầu ra: yêu
4 Khởi tạo giao dich rút tiền
cầu là đoạn văn bản bị cắt đi biến mất
0.Mục đích là đi xem phim ở rạp
tới người sử dụng là tệp tin đang được
văn bản vào một tập các đoạn soạn sẵn
khỏi văn bản để người dùng nhận thấy
in khi người sử dụng chọn chức năng in
công việc đã hoàn tất, có thể ngừng hoạt
4.1 Lựa chọn chức năng rút tiền
1. A tìm phim hay đang chiếu ở rạp ấn
6.Giúp người sử dụng nhận biết,
động hoặc thực hiện các hoat động
chẩn đoán và khôi phục khi xảy ra khác.
4.2 Nhập số lượng tiền cần rút 1.1.Tìm phim tình cảm
2.Sự tương đồng giữa hệ thống và lỗi: thế giới thực •
Vùng lưu trữ kết hợp dài 5 Hoàn thành giao dịch 1.2.Tìm phim hành động
-Sử dụng ngôn ngữ trong sáng để miêu
hạn (bộ nhớ dài hạn): việc người sử
dụng có thể suy ra được biểu tượng cắt
- ngôn ngữ của người sử dụng, sử dụng
tả bản chất của vấn đề và đề xuất
đoạn văn bản từ những hiểu biết và kinh 5.1 Rút thẻ 1.3,Tìm phaim kinh dị
các từ, cụm từ và khái niệm quen thuộc
phương pháp giải quyết lỗi
nghiệm của mình(là ta sẽ dùng vật gì để
với người sử dụng thay vì các thuật ngữ
cắt trong thực tế - cái kéo) 5.2 Cầm tiền hướng hệ thống. 1.4.Tìm phim dã sử
ví dụ: khi bạn nhập thông tin vào một
trang web và nhấn nút để gửi đi, nếu có •
Vùng các chức năng thực BL:
- Hệ thống phải có giao diện và hành xử
lỗi trong quá trình nhập thông tin thay
thi (hệ thống xử lý): khả năng người sử 1.5.Tìm phim trong nước
theo cách quen thuộc với người sử dụng
vì chỉ đưa ra thông báo thông tin không
dụng có thể thực thi công việc cắt đoạn
chính xác hệ thống sẽ chỉ rõ vị trí thông
văn bản là những ai, hệ thống cần phản -Chức năng : 1.6.Tìm phim nước ngoài
hồi lại ngay tức thì việc văn bản bị mất
Ví dụ: người sử dụng đang tìm cách vẽ
tin sai (vd bằng cách bôi đỏ vị trí sai)
sau khi bấm chọn biểu tượng cắt hay
một biểu đồ sẽ có hiểu biết về thao tác
+Thông báo được tình trạng của máy
đoạn văn bản sẽ lập tức bị bôi đen khi
2.A chọn phương thức mua vé
vẽ với bút chì và tẩy trên thanh công cụ được chọn.
ATM xem có thực hiện giao dịch được 6 2.1.Đến rạp mua vé
IF: Đích không hiện trên màn hình
+Điền mã số vào trong ô điền
nhưng khoảng cách lớn và mô tả nhiệm 2.2.Mua vé qua mạng
vụ có chứa xâu tìm kiếm cần tìm THEN +Chọn Down Di chuyển bằng hàm 2.3.Trả tiền mặt
+Bản nhạc chuông sẽ được down về Goal: Chèn từ vào máy tính 2.4.Trả tiền bằng thẻ
IF: kiểu chèn THEN Chèn từ vào câu *Đặt câu hỏi :
3.A chọn vị trí chỗ ngồi
IF: kiểu thay thế THEN Bấm insert
-Sau khi hành động tiến hành người
Câu hỏi 4.6: Xây dựng HTA cho kịch Chèn từ vào câu.
dùng sẽ hiểu phản hồi của hệ thống như
bản mô tả ở dưới đây: Chị B có một thế nào ?
giá đựng các catalogues ở góc bếp. Kết thúc!
Khi chị nấu ăn tối, chị ta thường lật
+Ngay sau khi thực hiện, hệ thống sẽ
các catalogues để xem có gì mới, có
Câu hỏi 4.8: Anh chị được yêu cầu
hiện ra các hướng dẫn chọn mua cụ thể
hàng khuyến mại hoặc có thứ mà chị B
thiết kế một trang web cho một công
từ đó người dùng có thể thao tác với
thích hay không. Buổ tối chị ta thường
ty. Người sử dụng có thể tìm và mua
điện thoại hoặc máy tính của mình.
lấy vài cuốn catalogues để xem khi gia
một bản nhạc chuông cho điện thoại
đình chị xem ti vi. Thỉnh thoảng chị B
di động của họ. Giải thích ngắn gọn
lấy vài cuốn để đọc trước khi đi ngủ.
cách anh/chị sẽ kiểm tra đánh giá
Thông thường cô thường xem qua các
thiết kế của anh/chị khi ngày bàn
hình và chỉ đọc mô tả về sản phẩm khi
giao sắp đến gần.
chị thấy thích sản phẩm. Khi chị thấy
thích một sản phẩm nào đó thì đánh
BL: Thiết kế giao diện Tìm và Mua một
dấu bằng gấp nếp trang, khoanh tròn bản nhạc chuông.
hình vẽ hoặc đánh dấu trang với tờ
giấy dính ghi chú. Chị sẽ giữ
H1: Giao diện tìm kiếm và mua nhạc
catalogues cho đến khi mua sản phẩm chính BL:
H2: Giao diện hướng dẫn để có thể
dow trực tiếp nhạc về điện thoại di động
0.Mục đích xem thông tin trong catalogues
H3: Giao diện hướng dẫn chọn down gián tiếp qua PC
1.Lật các catalogues khi nấu ăn tối
*Giao diện chính cung cấp cho người 1.1.Xem có gì mới dùng 2 chức năng :
1.2.Xem có hàng khuyến mại -Tìm kiếm bài hát
1.3.Xem có thứ mà chị B thích hay -Mua bài hát đang nghe không
*Đặc tả theo yêu cầu của người dùng :
2.Lấy vài cuốn catalogues để xem vào
buổi tối khi gia đình chị xem ti vi
-Yêu cầu tìm kiếm bài hát :
3.Lấy vài cuốn catalogues để đọc thỉnh
`B1: Gõ tên bài hát vào trong thanh ghi
thoảng trước khi chị đi ngủ
chữ trên giao diện tìm kiếm 3.1.Xem qua các hình B2: Nhấn nút tìm kiếm
3.2.Đọc mô tả về sản phẩm khi thích
-Yêu cầu mua bài hát : có 2 cách để sản phẩm mua bài hát :
3.2.1.Đánh dấu bằng gấp nếp ngang
Mua trực tiếp qua điện thoại 3.2.2.Khoanh tròn hình vẽ
+Chọn vào nút Điện thoại : Tải trực tiếp về điện thoại
Câu hỏi 4.7: Xây dựng mô hình
GOMS cho nhiệm vụ chèn thêm một
+Một cửa sổ (H2) hướng dẫn nhỏ sẽ
từ trong một câu của một văn bản
hiện ra hướng dẫn hướng dẫn cho người
đang được soạn thảo trong Microsoft
dùng các down trực tiếp về điện thoại. Word. Mua gián tiếp qua PC
Goal : chèn một từ vào trong câu trong MS - Word
+Chọn vào nút Máy tính : Tải trực tiếp về máy tính
Goal: Xác định vị trị cần chèn
+Một cửa sổ (H3) hướng dẫn nhỏ sẽ
IF: Đích hiện trên màn hình THEN di
hiện ra hướng dẫn hướng dẫn cho người
chuyển bằng phím lên xuống lên xuống
dùng các down trực tiếp về điện thoại.
IF: Đích không hiện trên màn hình
+Bước tiếp theo phải soạn tin theo cấu
nhưng khoảng cách ngắn THEN Di
trúc cú pháp trong hướng dẫn
chuyển bằng bàn phím cuộn
+Nhận tin nhắn trả về từ tổng đài, trong đó có mã số 7
Document Outline
- Câu hỏi 1.10:
- Câu hỏi 2.11: