Câu hỏi tình huống Pháp luật đại cương| Đại học Kinh tế Quốc Dân

Câu hỏi tình huống
Câu 1: Chi cục trưởng Chi cục Thuế quận H thành phố Hà Nội ra quyết định truy
thu của Công ty Tân Phát 100 triệu đồng tiền thuế giá trị gia tăng trong năm
2012. Công ty Tân Phát cho rằng quyết định trên là trái pháp luật, xâm phạm
quyền và lợi ích hợp pháp của mình nên đã làm đơn khiếu nại.
a. Trong trường hợp này, đơn khiếu nại của công ty Tân Phát phải gửi đến đâu? Vì sao?
b. Nếu cơ quan mà bạn cho là có thẩm quyền ở mục a đã giải quyết khiếu
nại mà công ty Tân Phát vẫn không đồng ý với cách giải quyết đó thì công ty này có
thể tiếp tục bảo vệ quyền lợi của mình bằng những thủ tục pháp lý gì? Vì sao? Trả lời:
a. Khi công ty Tân Phát cho rằng quyết định của Chi cục trưởng Chi cục Thuế
quận H là trái pháp luật, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của mình thì công ty
Tân Phát khiếu nại lần đầu đến chính Chi cục trưởng Chi cục Thuế quận H (căn cứ
vào điều 7 Luật khiếu nại 2011 về trình tự khiếu nại).
b. Chi cục trưởng Chi cục thuế là cấp tương đương với thủ trưởng cơ quan
thuộc sở(do Chi cục thuế là cơ quan trực thuộc Cục thuế - cơ quan tương đương với
sở). Như vậy thì thủ trưởng cấp trên trực tiếp của chi cục trưởng chi cục thuế quận
H là cục trưởng cục thuế thành phố Hà Nội. Khi công ty Tân Phát không đồng ý với
cách giải quyết của Chi cục trưởng Chi cục Thuế quận H sau khi đã khiếu nại lần
đầu, thì công ty Tân Phát có thể khiếu nại lần 2 đến cục trưởng cục thuế thành phố
Hà Nội (cục trưởng cục thuế thành phố Hà Nội sẽ giải quyết khiếu nại theo thẩm
quyền tại điều 20 Luật khiếu nại 2011) hoặc khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án
theo quy định của Luật tố tụng hành chính. Trường hợp công ty Tân Phát đã khiếu
nại lần 2 nhưng không đồng ý với quyết định giải quyết khiếu nại lần 2 hoặc hết
thời hạn quy định mà khiếu nại không được giải quyết thì có quyền khởi kiện vụ án
hành chính tại Tòa án theo quy định của Luật tố tụng hành chính (Căn cứ vào trình
tự giải quyết khiếu nại tại điều 7 Luật khiếu nại 2011).
Câu2: Anh A là lái xe của công ty cổ phần X. Trong khi đang chở hàng về công ty
theo yêu cầu nhiệm vụ công việc của mình, anh A đã gây ra 1 tai nạn giao thông
làm thiệt hại đến sức khỏe và tài sản của bà B , tổng giá trị thiệt hại là 120 triệu
đồng. Nguyên nhân của vụ tai nạn được xác định là do anh A điều khiển xe chạy quá tốc độ cho phép. Hãy cho biết:
Những loại trách nhiệm pháp lý nào được áp dụng trong trường hợp này? Chủ thể
bị áp dụng trách nhiệm pháp lý đó là ai? Vì sao? Trả lời:
Những loại trách nhiệm pháp lý được áp dụng:
- Trách nhiệm hành chính vì A đã vi phạm hành chính về giao thông đường bộ: điều
khiển xe chạy quá tốc độ cho phép dẫn đến gây tai nạn (Điểm b Khoản 7 Điều 6
Nghị định 46/2016/NĐ – CP xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông
đường bộ và đường sắt: “7. Phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với
người điều khiển xe thực hiện một trong các hành vi vi phạm sau đây:
a) Sử dụng chân chống hoặc vật khác quệt xuống đường khi xe đang chạy;
b) Không chú ý quan sát, điều khiển xe chạy quá tốc độ quy định gây tai nạn giao
thông; vượt xe hoặc chuyển làn đường trái quy định gây tai nạn giao thông;. .”)
Chủ thể bị áp dụng trách nhiệm hành chính là A.
- Trách nhiệm dân sự: Bồi thường thiệt hại do tài sản, sức khỏe bị xâm hại; chủ thể
bị áp dụng trách nhiệm dân sự là công ty cổ phần X vì theo Điều 600 Bộ Luật dân
sự 2015: “Cá nhân, pháp nhân phải bồi thường thiệt hại do người làm công, người
học nghề gây ra trong khi thực hiện công việc được giao và có quyền yêu cầu người
làm công, người học nghề có lỗi trong việc gây thiệt hại phải hoàn trả một khoản
tiền theo quy định của pháp luật.”
Câu 3: Ông Nguyễn Văn Nam là chủ sở hữu hợp pháp một ngôi nhà 120m2 đang
thương lượng vay 70 triệu đồng với thời hạn 3 năm của Ngân hàng thương mại
AC để chi phí cho con đi xuất khẩu lao động ở Hàn Quốc. Ngân hàng AC đồng ý
nhưng yêu cầu Ông Nam phải thực hiện biện pháp bảo đảm nghĩa vụ bằng tài sản.
Những biện pháp bảo đảm nghĩa vụ nào quy định trong Bộ luật dân sự 2015 có thể
được áp dụng trong trường hợp này và hãy giải thích khái quát quyền và nghĩa vụ
của Ông Nam trong mỗi biện pháp để giúp Ông có thể lựa chọn sử dụng. Trả lời:
Theo BLDS 2015: Các biện pháp bảo đảm nghĩa vụ được áp dụng trong trường hợp này là:
1. Cầm cố tài sản(Điều 309): a. Quyền của ông Nam
- Yêu cầu bên nhận cầm cố đình chỉ việc sử dụng tài sản cầm cố nếu do sử dụng
mà tài sản cầm cố có nguy cơ bị mất giá trị hoặc giảm sút giá trị.
- Yêu cầu bên nhận cầm cố trả lại tài sản cầm cố và giấy tờ liên quan khi nghĩa vụ
được bảo đảm bằng cầm cố chấm dứt.
- Yêu cầu bên giữ tài sản cầm cố bồi thường thiệt hại xảy ra đối với tài sản cầm cố.
Ngoài ra, ông còn có thể thỏa thuận với bên nhận cầm cố:
- Được bán tài sản cầm cố nếu bên nhận tài sản cầm cố đồng ý.
- Được thay tài sản cầm cố bằng 1 tài sản khác nếu bên nhận cầm cố đồng ý. b. Nghĩa vụ của ông Nam:
- Giao tài sản cầm cố cho bên nhận cầm cố theo đúng thỏa thuận.
- Báo cho bên nhận cầm cố về quyền của người thứ ba đối với tài sản cầm cố, nếu có.
- Thanh toán cho bên nhận cầm cố chi phí hợp lý để bảo quản tài sản cầm cố, trừ
trường hợp có thoả thuận khác.
2. Thế chấp tài sản (Điều 317) a. Quyền của ông Nam:
- Khai thác công dụng, hưởng hoa lợi, lợi tức từ tài sản thế chấp, trừ trường hợp hoa
lợi, lợi tức cũng là tài sản thế chấp theo thỏa thuận.
- Đầu tư để làm tăng giá trị của tài sản thế chấp.
- Nhận lại tài sản thế chấp do người thứ ba giữ và giấy tờ liên quan đến tài sản thế
chấp do bên nhận thế chấp giữ khi nghĩa vụ được bảo đảm bằng thế chấp chấm
dứt hoặc được thay thế bằng biện pháp bảo đảm khác.
- Được bán, thay thế, trao đổi tài sản thế chấp, nếu tài sản đó là hàng hóa luân
chuyển trong quá trình sản xuất, kinh doanh. Trong trường hợp này, quyền yêu cầu
bên mua thanh toán tiền, số tiền thu được, tài sản hình thành từ số tiền thu được,
tài sản được thay thế hoặc được trao đổi trở thành tài sản thế chấp.
- Trường hợp tài sản thế chấp là kho hàng thì bên thế chấp được quyền thay thế
hàng hóa trong kho, nhưng phải bảo đảm giá trị của hàng hóa trong kho đúng như thỏa thuận.
- Được bán, trao đổi, tặng cho tài sản thế chấp không phải là hàng hóa luân chuyển
trong quá trình sản xuất, kinh doanh, nếu được bên nhận thế chấp đồng ý hoặc theo quy định của luật.
- Được cho thuê, cho mượn tài sản thế chấp nhưng phải thông báo cho bên thuê,
bên mượn biết về việc tài sản cho thuê, cho mượn đang được dùng để thế chấp và
phải thông báo cho bên nhận thế chấp biết. b. Nghĩa vụ của ông Nam:
- Giao giấy tờ liên quan đến tài sản thế chấp trong trường hợp các bên có thỏa
thuận, trừ trường hợp luật có quy định khác.
- Bảo quản, giữ gìn tài sản thế chấp.
- Áp dụng các biện pháp cần thiết để khắc phục, kể cả phải ngừng việc khai thác
công dụng tài sản thế chấp nếu do việc khai thác đó mà tài sản thế chấp có nguy
cơ mất giá trị hoặc giảm sút giá trị.
- Khi tài sản thế chấp bị hư hỏng thì trong một thời gian hợp lý bên thế chấp phải
sửa chữa hoặc thay thế bằng tài sản khác có giá trị tương đương, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
- Cung cấp thông tin về thực trạng tài sản thế chấp cho bên nhận thế chấp.
- Giao tài sản thế chấp cho bên nhận thế chấp để xử lý khi thuộc một trong các
trường hợp xử lý tài sản bảo đảm quy định tại Điều 299 của Bộ luật dân sự 2015.
- Thông báo cho bên nhận thế chấp về các quyền của người thứ ba đối với tài sản thế chấp, nếu có;
- Không được bán, thay thế, trao đổi, tặng cho tài sản thế chấp, trừ trường hợp quy
định tại khoản 4 và khoản 5 Điều 321 của Bộ luật dân sự 2015.
Ngoài ra có thể áp dụng các biện pháp khác như: ký quỹ,…
Câu 4: Chiến sĩ cảnh sát giao thông đang làm nhiệm vụ đã phát hiện một hành vi
vi phạm luật an toàn giao thông trên đường phố. Chiến sĩ cảnh sát này sẽ phải
làm các thủ tục pháp lý như thế nào nếu cho rằng:
a. Hành vi vi phạm thuộc trường hợp phạt tiền 200.000 đồng?
b. Hành vi vi phạm thuộc trường hợp phạt tiền 500.000 đồng? Giải thích rõ vì sao? Trả lời:
Trong trường hợp này, chiến sỹ cảnh sát giao thông phải thực hiện theo
thẩm quyền của mình được quy định trong Điều 39 Luật xử lý vi phạm hành chính
2012: “a. Phạt cảnh cáo;
b. Phạt tiền đến 1% mức tiền phạt tối đa đối với lĩnh vực tương ứng tại Điều 24 của
Luật này nhưng không quá 500.000 đồng”
Với mức phạt tiền tối đa trong lĩnh vực giao thông đường bộ là 40.000.000 đồng
(Căn cứ theo Điểm b Khoản 1 Điều 24 Luật XLVPHC 2012). Như vậy, việc xử phạt ở cả
2 câu a và b đều đúng thẩm quyền của chiến sĩ cảnh sát giao thông.
a, Đối với hành vi vi phạm thuộc trường hợp phạt tiền 200.000 đồng:
Theo Khoản 1 Điều 56 Luật xử lý vi phạm hành chính 2012, trường hợp trên thuộc
trường hợp xử phạt hành chính không lập biên bản. Như vậy, căn cứ vào Điều 55,56
Luật XLVPHC 2012 thì các thủ tục pháp lý mà chiến sĩ cảnh sát phải thực hiện như sau:
- Buộc chấm dứt hành vi vi phạm hành chính được thực hiện bằng lời nói, còi, hiệu
lệnh, văn bản hoặc hình thức khác theo quy định của pháp luật.
- Ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính không lập biên bản: Quyết định xử
phạt vi phạm hành chính tại chỗ phải ghi rõ ngày, tháng, năm ra quyết định; họ,
tên, địa chỉ của cá nhân vi phạm hoặc tên, địa chỉ của tổ chức vi phạm; hành vi vi
phạm; địa điểm xảy ra vi phạm; chứng cứ và tình tiết liên quan đến việc giải quyết vi
phạm; họ, tên, chức vụ của người ra quyết định xử phạt; điều, khoản của văn bản
pháp luật được áp dụng. Trường hợp phạt tiền thì trong quyết định phải ghi rõ mức tiền phạt.
b, Đối với hành vi vi phạm thuộc trường hợp phạt tiền 500.000 đồng:
Theo Khoản 1 Điều 57 Luật XLVPHC 2012, trường hợp trên thuộc trường hợp xử phạt
hành chính có lập biên bản. Như vậy, căn cứ vào Điều 55,57,58 Luật XLVPHC 2012 thì
các thủ tục pháp lý mà chiến sĩ cảnh sát phải thực hiện như sau:
- Buộc chấm dứt hành vi vi phạm hành chính được thực hiện bằng lời nói, còi, hiệu
lệnh, văn bản hoặc hình thức khác theo quy định của pháp luật.
- Lập hồ sơ xử phạt vi phạm hành chính. Hồ sơ bao gồm biên bản vi phạm hành
chính, quyết định xử phạt hành chính, các tài liệu, giấy tờ có liên quan và phải được đánh bút lục.
Hồ sơ phải được lưu trữ theo quy định của pháp luật về lưu trữ.
Câu 5: Chủ tịch Uỷ ban nhân dân Quận H Thành phố Hà Nội ra quyết định buộc
Công ty PK đóng trên địa bàn quận phải tháo dỡ một công trình xây dựng nhà
làm việc vì đã vi phạm các quy tắc xây dựng hiện hành. Công ty PK phản đối
quyết định này và đã gửi đơn để yêu cầu xem xét lại.
a. Trong trường hợp này, đơn khiếu nại của công ty PK phải gửi đến cơ quan nhà
nước nào để đề nghị xem xét giải quyết? Vì sao?
b. Nếu cơ quan mà bạn cho là có thẩm quyền ở Mục a đã giải quyết mà Công ty PK
vẫn phản đối thì Công ty PK có thể tiếp tục gửi đơn đến các cơ quan Nhà nước nào, theo thủ tục gì? Vì sao? Trả lời:
a, Theo Đoạn 1 Khoản 1 Điều 7 Luật Khiếu nại 2011: “Khi có căn cứ cho rằng quyết
định hành chính, hành vi hành chính là trái pháp luật, xâm phạm trực tiếp đến
quyền, lợi ích hợp pháp của mình thì người khiếu nại khiếu nại lần đầu đến người
đã ra quyết định hành chính hoặc cơ quan có người có hành vi hành chính hoặc
khởi kiện vụ án hành chính.”. Nên trong trường hợp này, đơn khiếu nại của ông ty
PK phải gửi đến Chủ tịch Ủy ban nhân dân Quận H thành phố Hà Nội để đề nghị xem xét giải quyết.
b, Theo Đoạn 2 Khoản 1 Điều 7 Luật Khiếu nại 2011: “Trường hợp người khiếu nại
không đồng ý với quyết định giải quyết lần đầu hoặc quá thời hạn quy định mà
khiếu nại không được giải quyết thì có quyền khiếu nại lần hai đến Thủ trưởng cấp
trên trực tiếp của người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu hoặc khởi kiện
vụ án hành chính tại Tòa án theo quy định của Luật tố tụng hành chính.”
Như vậy, nếu Chủ tịch Ủy ban nhân dân Quận H đã giải quyết mà công ty PK vẫn
phản đối thì công ty PK có 2 lựa chọn như sau:
+ Gửi đơn khiếu nại lần 2 đến Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội. Vì Chủ
tịch UBND TP HN là Thủ trưởng cấp trên trực tiếp của Chủ tịch UBND Quận H và
theo Khoản 2 Điều 21 Luật Khiếu nại 2011, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có
thẩm quyền “giải quyết khiếu nại lần hai đối với quyết định hành chính, hành vi
hành chính của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện, Giám đốc sở và cấp tương
đương đã giải quyết lần đầu nhưng còn khiếu nại hoặc khiếu nại lần đầu đã hết
thời hạn nhưng chưa được giải quyết”.
+ Gửi đơn khởi kiện đến Tòa án nhân dân Thành phố Hà Nội theo thủ tục tố tụng
hành chính . Vì theo Khoản 1 Điều 103 Luật Tố tụng hành chính 2010: “Cá nhân, cơ
quan, tổ chức có quyền khởi kiện vụ án hành chính đối với quyết định hành chính,
hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc trong trường hợp không đồng
ý với quyết định đó hoặc đã khiếu nại với người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại,
nhưng hết thời hạn giải quyết khiếu nại theo quy định của pháp luật về khiếu nại
mà khiếu nại không được giải quyết hoặc đã giải quyết , nhưng không đồng ý với
việc giải quyết khiếu nại về quyết định, hành vi đó”.
Câu 6: Anh Nguyễn Văn T là công nhân làm việc tại phân xưởng hàn của Công ty
trách nhiệm hữu hạn PK. Trong khi làm việc do không thực hiện đúng quy trình
an toàn lao động mà Công ty đã quy định nên anh T đã để xảy ra một vụ cháy tại
xưởng sản xuất. Đám cháy đã lan sang cả 2 nhà dân xung quanh, tuy không có
thiệt hại về người nhưng thiệt hại về tài sản cho 2 nhà dân là 140 triệu đồng và
cho công ty là 18 triệu đồng .
a. Trong trường hợp này ai là người phải chịu trách nhiệm bồi thường đối với những
thiệt hại xảy ra cho các nhà dân xung quanh xưởng và cho công ty PK. Vì sao?
b. Trách nhiệm bồi thường trong trường hợp này thuộc những loại trách nhiệm pháp lý nào? Vì sao? Trả lời: a, Trong trường hợp này,
+ Đối với thiệt hại xảy ra cho các nhà dân xung quanh xưởng, theo Điều 600 BLDS
2015: “Cá nhân, pháp nhân phải bồi thường thiệt hại do người làm công, người học
nghề gây ra trong khi thực hiện công việc được giao và có quyền yêu cầu người làm
công, người học nghề có lỗi trong việc gây thiệt hại phải hoàn trả một khoản tiền
theo quy định của pháp luật”.
Như vậy, vì anh T là công nhân của công ty và để xảy ra vụ cháy khi đang thực hiện
công việc được công ty PK giao cho nên công ty PK phải bồi thường thiệt hại cho 2
nhà dân theo quy định của pháp luật để nhanh chóng khắc phục hậu quả của thiệt
hại. Sau đó, công ty PK có quyền yêu cầu anh T hoàn trả lại một khoản tiền theo
quy định của pháp luật.
+ Đối với thiệt hại cho công ty PK, theo Điều 360 BLDS 2015: “Trường hợp có thiệt
hại do vi phạm nghĩa vụ gây ra thì bên có nghĩa vụ phải bồi thường toàn bộ thiệt
hại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc luật có quy định khác”.
Anh T đã không thực hiện đúng quy trình an toàn lao động do công ty quy định tức
là vi phạm nghĩa vụ và gây ra thiệt hại đối với công ty PK nên anh T phải bồi thường
toàn bộ thiệt hại của công ty PK, trừ trường hợp 2 bên có thỏa thuận hoặc có luật khác quy định.
b, - Trách nhiệm bồi thường của công ty PK đối với 2 nhà dân xung quanh xưởng bị
thiệt hại là trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng.
Vì theo Khoản 1 Điều 584 BLDS 2015, căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt
hại ngoài hợp đồng là: “Người nào có hành vi xâm phạm tính mạng, sức khoẻ, danh
dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác của người khác mà gây
thiệt hại thì phải bồi thường, trừ trường hợp Bộ luật này, luật khác có liên quan quy
định khác”. Anh T trong quá trình thực hiện công việc của công ty PK đã gây ra
thiệt hại về tài sản cho 2 nhà dân xung quanh nên công ty PK phải chịu trách
nhiệm bồi thường thiệt hại cho 2 nhà dân theo quy định tại Điều 589 BLDS 2015.
-Trách nhiệm bồi thường thiệt hại của anh T với công ty PK là trách nhiệm dân sự do vi phạm nghĩa vụ.
Vì anh T đã không thực hiện đúng quy trình an toàn lao động mà công ty PK đề ra
và gây thiệt hại về tài sản cho công ty.
Câu 7: Điều 142 Khoản 1 Bộ luật Hình sự 1999 quy định về tội sử dụng trái phép tài sản như sau:
“Người nào vì vụ lợi mà sử dụng trái phép tài sản của người khác có giá trị từ
năm mươi triệu đồng trở lên gây hậu quả nghiêm trọng hoặc đã bị xử phạt hành
chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xoá án tích mà còn
vi phạm, thì bị phạt tiền từ năm triệu đồng đến năm mươi triệu đồng, cải tạo
không giam giữ đến hai năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến hai năm”.
a. Hãy xác định độ tuổi tối thiểu của một người phải chịu trách nhiệm hình sự khi
thực hiện một hành vi quy định tại Khoản 1 Điều 142 này. Vì sao?
b. Trong trường hợp Nguyễn Văn A đã 20 tuổi, vì vụ lợi mà sử dụng trái phép tài
sản của người khác có giá trị là 40 triệu đồng gây thiệt hại vật chất 120.000 đồng
và Nguyễn Văn A chưa bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này, cũng chưa
bị kết án về tội này thì Nguyễn Văn A sẽ phải chịu những loại trách nhiệm pháp lý nào? Vì sao? Trả lời:
a,Theo Điều 12.Tuổi chịu trách nhiệm hình sự (BLHS 1999)
“1.Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm
2.Người từ đủ 14 tuổi trở lên nhưng chưa đủ 16 tuổi phải chịu trách nhiệm về tội rất
nghiêm trọng do cố ý hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.”
Khung hình phạtcao nhất quy định tại Khoản 1 Điều 142 là 2 năm → Đây là tội
phạm ít nghiêm trọng theo quy định tại khoản 3 Điều 8 Bộ Luật hình sự 1999 → Vì
vậy, độ tuổi tối thiểu phải chịu trách nhiệm hình sự khi thực hiện một hành vi quy
định tại khoản 1 Điều 142 là đủ 16 tuổi.
b, Trong trường hợp Nguyễn Văn A đã 20 tuổi, vì vụ lợi mà sử dụng trái phép tài sản
của người khác có giá trị là 40 triệu đồng gây thiệt hại vật chất 120.000 đồng và
Nguyễn Văn A chưa bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này, cũng chưa bị kết
án về tội này thì Nguyễn Văn A sẽ phải chịu trách nhiệm pháp lý sau: TNHC và TNDS
+ TNHC vì hành vi của A chưa cấu thành tội phạm quy định tại khoản 1 Điều 142
BLHS vì giá trị tài sản ở đây là 40 triệu, hậu quả A gây ra là thiệt hại về vật chất 120
000 đồng (không nghiêm trọng) và A chưa bị xử phạt hành chính về hành vi này
cũng như chư bị kết án về tội này nên A không bị truy cứu TNHS.
+ TNDS: Hành vi của A gây ra thiệt hại cho người có tài sản là 120 000 đồng nên A
phải bồi thường thiệt hại cho người đó.
Câu 8: Đang chạy trên đường quốc lộ dọc theo đường sắt, Phạm Văn T là lái xe
của công ty cổ phần Minh Đức nhìn thấy có hai đứa trẻ đang mải mê thả diều và
chạy giữa hai đường ray tàu hỏa, dường như không nghe thấy những tiếng quát
gọi của rất nhiều người. Trong khi đó, đoàn tàu S2 đang đến rất gần và một vụ tai
nạn tưởng như chắc chắn sẽ xảy ra. Phạm Văn T vội lao vào và kịp đẩy mạnh hai
đứa trẻ bật ra khỏi đường ray, đúng lúc đoàn tàu vùn vụt lao qua. Thoát chết,
nhưng một cháu bị gẫy tay phải, còn cháu kia bị gẫy chân trái. Trong trường hợp
gây ra thương tích cho người khác như vậy, hành động của lái xe Phạm Văn T có
được coi là tình thế cấp thiết để được loại trừ trách nhiệm hình sự hay không? Vì sao? Trả lời:
Có vì theo Điều 23 BLHS 2015: Tình thế cấp thiết
“1. Tình thế cấp thiết là tình thế của người vì muốn tránh gây thiệt hại cho quyền, lợi
ích hợp pháp của mình, của người khác hoặc lợi ích của Nhà nước, của cơ quan, tổ
chức mà không còn cách nào khác là phải gây một thiệt hại nhỏ hơn thiệt hại cần ngăn ngừa.
Hành vi gây thiệt hại trong tình thế cấp thiết không phải là tội phạm.
2. Trong trường hợp thiệt hại gây ra rõ ràng vượt quá yêu cầu của tình thế cấp thiết,
thì người gây thiệt hại đó phải chịu trách nhiệm hình sự.”
Vì 2 em nhỏ chỉ bị gãy chân và tay nên có thể coi thiệt hại là nhỏ hơn so với việc có
thể mất mạng vì thế theo khoản 1 Điều 23 thì T được loại trừ trách nhiệm hình sự.
Câu 11: CQNN nhận được đơn phản ánh của một số người tiêu dùng về việc sau
khi sử dụng hoa quả mua tại cửa hàng H (có đăng ký kinh doanh do Phòng Đăng
ký kinh doanh Quận K, thành phố Hà Nội cấp) đã bị ngộ độc sau khi sử dụng làm
10 người phải đi cấp cứu tại bệnh viện. Những người này đã được xuất viện sau
24 giờ điều trị. Chủ cửa hàng cũng thừa nhận đã bán hàng cho những người này.
Qua điều tra và xét nghiệm tại chỗ, các cơ quan chuyên môn kết luận: Nguyên
nhân của vụ ngộ độc là do số hoa quả trên đã được chủ cửa hàng tẩm chất bảo
quản thực phẩm có chứa một hàm lượng độc tố đã bị cấm sử dụng.
a. Hành vi của chủ cửa hàng H có phải vi phạm pháp luật không? Loại gì? Vì sao?
b. Nếu hành vi trên là VPPL thì Cơ quan nhà nước nào có thẩm quyền xử lý vi
phạm pháp luật này? Vì sao?
c. Theo quy định của PL xử lý vi phạm hành chính thì chủ cửa hàng hoa quả có
thể bị áp dụng những hình thức xử lý như thế nào? Vì sao? Trả lời:
a. Hành vi của chủ cửa hàng là vi phạm pháp luật.
Loại: vi phạm pháp luật hành chính về an toàn thực phẩm
b. Hành vi trên là vi phạm pháp luật và cơ quan có thẩm quyền xử phạt là
kiểm sát viên thị trường hoặc đội trường Đội quản lý thị trường tùy theo mức độ vi
phạm vi hành vi vi phạm của chủ cửa hàng liên quan đến vệ sinh an toàn thực phẩm.
c. Theo quy định xử lý vi phạm hành chính thì chủ cửa hàng sẽ bị cảnh cáo về
hành vi tẩm hóa chất cấm theo điều 22 Luật xử lý vi phạm hành chính 2012, phạt
tiền theo khoản 1 điều 23 và khoản 3 điều 24 luật xử lý vi phạm hành chính 2012
đồng thời có hình phạt bổ sung là tịch thu lại số hoa quả bị tẩm hóa chất cấm để xử
lý tránh trường hợp cửa hàng tái phạm khiến những người khác bị ngộ độc.
Câu 12: Trong khi thi hành nhiệm vụ chiến sĩ cảnh sát đó phát hiện Nguyễn Văn H
điều khiển phương tiện giao thông vô ý đi vào đường cấm.
a. Hãy xác định các trường hợp H không phải chịu trách nhiệm hành chính, nêu căn cứ pháp lý?
b. Giả sử H khi đó 17 tuổi, điều khiển xe Dream thì H phải chịu trách nhiệm
hành chính với những hình thức xử lý như thế nào? Giải thích vì sao? Trả lời:
Căn cứ theo Điều 11 Luật xử lý vi phạm hành chính 2012 thì những trường hợp H
không xử phạt vi phạm hành chính là:
H thực hiện hành vi vi phạm hành chính trong tình thế cấp thiết;
H thực hiện hành vi vi phạm hành chính do phòng vệ chính đáng;
H thực hiện hành vi vi phạm hành chính do sự kiện bất ngờ;
H thực hiện hành vi vi phạm hành chính do sự kiện bất khả kháng;
H không có năng lực trách nhiệm hành chính; H chưa đủ tuổi bị xử phạt vi phạm
hành chính theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 5 của Luật này, tức là H phải dưới
16 tuổi (vì H thực hiện hành vi vi phạm hành chính do vô ý, không phải cố ý)
b. Giả sử khi đó H 17 tuổi, theo khoản 1 điều 5 Luật xử lý VPHC 2012, H bị xử
phạt hành chính về mọi vi phạm hành chính nếu không thuộc các trường hợp vi
phạm hành chính trong tình thế cấp thiết, do phòng vệ chính đáng, do sự kiện bất
ngờ hoặc do sự kiện bất khả kháng. H phải chịu cảnh cáo và phạt tiền vì vi phạm
luật giao thông do đi vào đường cấm và chưa đủ tuổi điều khiển xe moto, xe gắn máy.
Câu 13: Trong quá trình sản xuất kinh doanh công ty Đại Lợi đã vi phạm các quy
định pháp luật về bảo vệ môi trường: xả nước thải không qua xử lý ra ngoài môi
trường , làm ô nhiễm nguồn nước khiến các hộ gia đình trồng rau màu và nuôi
thả cá ở khu vực quanh nơi sản xuất của công ty Đại Lợi bị thiệt hại.
Hãy cho biết trong trường hợp này: công ty Đại Lợi sẽ phải gánh chịu những loại
trách nhiệm pháp lý nào? Vì sao? Trả lời:
Công ty Đại Lợi sẽ phải gánh chịu các loại trách nhiệm pháp lý là:
- Trách nhiệm hành chính theo Khoản 2 điều 1 nghị định 179/2013/ NĐ-CP QUY ĐỊNH
VỀ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG về
hành vi xả nước thải ra ngoài môi trường, gây ô nhiễm môi trường.
- Trách nhiệm dân sự về bồi thường thiệt hại theo Điều 172. Nghĩa vụ bảo vệ môi
trường: “Khi thực hiện quyền sở hữu, quyền khác đối với tài sản thì chủ thể phải
tuân theo quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường; nếu làm ô nhiễm môi
trường thì phải chấm dứt hành vi gây ô nhiễm, thực hiện các biện pháp để khắc
phục hậu quả và bồi thường thiệt hại.”
- Trách nhiệm hình sự theo khoản 5 Điều 235 BLHS 2015 Câu 14:
Tháng 10/2020, Ông A ký hợp đồng vay 1,5 tỷ tại ngân hàng X, thời hạn vay 1 năm,
lãi suất 9,2%/năm. Tháng 4/2021 ông A chết mà không để lại di chúc.
Được biết, ông A có vợ là B, có con là C, D, Có bố mẹ là G, H, Có hai người anh
ruột là K, N. Tài sản của ông A gồm có 1 ngôi nhà và 1 chiếc xe ô tô nhãn hiệu Toyota. Anh/Chị hãy:
1. Xác định các quan hệ pháp luật phát sinh từ tình huống?
2. Phân tích các yếu tố cấu thành quan hệ pháp luật đối với các quan hệ phát sinh từ tình huống? Gợi ý 1.
Quan hệ pháp luật phát sinh từ tình huống là quan hệ dân sự 2.
Thứ nhất, quan hệ dân sự về thừa kế •
Chủ thể: Bà B, hai người con C, D, bố mẹ ông A là G, H. Nếu như hai người
con của ông A đều đã đủ 18 tuổi và không bị mất/ hạn chế/ khó khăn trong nhận
thức và làm chủ hành vi thì lúc này, C, D, B, G, H có năng lực pháp luật vì họ không
bị Tòa án hạn chế hay tước đoạt năng lực pháp luật, có năng lực hành vi vì đã đủ
tuổi được tham gia vào quan hệ dân sự theo quy định của Bộ luật Dân sự và không
bị mắc các bệnh tâm thần. •
Khách thể: di sản của ông A (căn nhà và chiếc xe ô tô) • Nội dung
+ Nghĩa vụ: đối với những người hưởng thừa kế: thực hiện nghĩa vụ tài sản của
người chết (Khoản 1 Điều 615 BLDS)
+ Quyền: nhận hoặc từ chối tiếp nhận di sản (Điều 620 BLDS)
Thứ hai, quan hệ dân sự về việc thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại •
Chủ thể: Ngân hàng – những người thừa kế của ông A. Ngân hàng là pháp
nhân (Khoản 2 Điều 2 Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam 2010), Nếu như hai người
con của ông A đều đã đủ 18 tuổi và không bị mất/ hạn chế/ khó khăn trong nhận
thức và làm chủ hành vi thì lúc này, C, D, B, G, H có năng lực pháp luật vì họ không
bị Tòa án hạn chế hay tước đoạt năng lực pháp luật, có năng lực hành vi vì đã đủ
tuổi được tham gia vào quan hệ dân sự theo quy định của Bộ luật Dân sự và không
bị mắc các bệnh tâm thần. •
Khách thể: số tiền 1,5 tỷ và tiền lãi • Nội dung: + Đối với ngân hàng: •
Quyền: yêu cầu người thừa kế của người vay trả tiền. Trường hợp người thừa
kế cố ý không trả, bên cho vay có quyền khởi kiện tại Tòa án nhân dân cấp huyện nơi bị đơn cư trú. • Nghĩa vụ:
+ Đối với những người phải trả nợ: • Quyền •
Nghĩa vụ: trả tiền trong phạm vi di sản của người chết để lại, trừ trường hợp
trong hợp đồng vay tiền thỏa thuận nghĩa vụ trả tiền phải do chính người vay trả
hoặc có thỏa thuận khác. Tuy nhiên, Điều 620 Bộ luật Dân sự 2015 quy định người
thừa kế không được quyền từ chối nhận di sản trong trường hợp việc từ chối nhằm
trốn tránh việc thực hiện nghĩa vụ tài sản của mình đối với người khác Câu 15:
Tháng 4/2021 ông A tặng cho B 01 căn nhà trị giá 3 tỷ đồng và 01 xe ô tô tr giá
700 triệu đồng để nhận C (01 tuổi) là con của B làm con nuôi. A tiến hành đầy đủ
thủ tục nhận nuôi con nuôi tại uỷ ban nhân dân xã K, huyện M, nơi cư trú. Anh/Chị hãy cho biết:
1. Có những quan hệ pháp luật nào phát sinh từ tình huống?
2. Xác định tính chất của từng quan hệ pháp luật đó?
3. Phân tích các yếu tố cấu thành quan hệ pháp luật đối với các quan hệ phát sinh từ tình huống? GỢI Ý 1.
Những quan hệ pháp luật phát sinh là: quan hệ pháp luật cha mẹ và con
giữa ông A và C, quan hệ tài sản giữa ông A và B khi tặng cho tài sản, quan hệ hành
chính giữa ông A và UBND xã K khi làm thủ tục 2.
Tính chất của quan hệ hành chính: mệnh lệnh
Tính chất quan hệ dân sự (giữa A-B): thỏa thuận 3. a.
Thứ nhất, quan hệ giữa cha mẹ và con cái khi ông A nhận nuôi C b.
Thứ hai, quan hệ tài sản giữa ông A và B khi tặng cho tài sản • Chủ thể:
ông A - có năng lực pháp luật vì không bị Tòa án hạn chế hay tước đoạt năng lực
pháp luật; có năng lực hành vi vì đã đủ tuổi được tham gia vào quan hệ dân sự theo
quy định của Bộ luật Dân sự và không bị mắc các bệnh tâm thần.
=> Ông A có năng lực chủ thể đầy đủ.
B - có năng lực pháp luật vì không bị Tòa án hạn chế hay tước đoạt năng lực pháp
luật; có năng lực hành vi vì đã đủ tuổi được tham gia vào quan hệ dân sự theo quy
định của Bộ luật Dân sự và không bị mắc các bệnh tâm thần.
=> B có năng lực chủ thể đầy đủ. • Khách thể:
Ông A: quyền nhận con nuôi
B: tài sản gồm có 01 căn nhà trị giá 3 tỷ đồng và 01 xe ô tô tr giá 700 triệu đồng • Nội dung:
Ông A: Quyền: nhận C làm con nuôi
Nghĩa vụ: giao đầy đủ tài sản
B: Quyền: nhận tài sản được ông A cho tặng Nghĩa vụ c.
Thứ ba, quan hệ hành chính giữa ông A và UBND xã K khi làm thủ tục o Chủ thể:
ông A - có năng lực pháp luật vì không bị Tòa án hạn chế hay tước đoạt năng lực
pháp luật; có năng lực hành vi vì đã đủ tuổi được tham gia vào quan hệ dân sự theo
quy định của Bộ luật Dân sự và không bị mắc các bệnh tâm thần.
=> Ông A có năng lực chủ thể đầy đủ.
UBND xã K là cơ quan hành chính nhà nước, có năng lực pháp luật hành chính. •
Khách thể: thủ tục nhận con nuôi của ông A • Nội dung:
Ông A: Quyền: đăng ký, hoàn thành thủ tục giấy tờ về việc nhận con nuôi
Nghĩa vụ: làm đúng thủ tục, quy trình như quy định của pháp luật như UBND hướng dẫn, thông báo
UBND xã K: Quyền: yêu cầu ông A hoàn thành đúng quy trình, thủ tục, giấy tờ. .
Nghĩa vụ: Đối với chủ thể bắt buộc trong quan hệ pháp luật hành chính thì các
quyền đồng thời là các nghĩa vụ pháp lý, ngoài ra còn có nghĩa vụ đáp ứng quyền
được thông tin, yêu cầu bảo vệ của bên kia.
Câu 16: Hải quan sân bay N, thành phố H phát hiện và tạm giữ lô hàng trị giá 30
triệu đồng do không khai báo đầy đủ của bà A, là tiếp viên hàng không của hãng
VJ. Sau 10 ngày tạm giữ, Chi cục trưởng Chi cục Hải quan sân bay N, thuộc Cục
Hải quan thành phố H đã ra quyết định: “Tịch thu lô hàng, xử phạt 10 triệu đồng
đối với bà A. Bà A cho rằng quyết định trên của Chi cục trưởng Chi cục Hải quan
sân bay N là trái pháp luật, xâm phạm trực tiếp tới quyền và lợi ích chính đáng của mình.
Hỏi: Để bảo vệ quyền và lợi ích của mình, bà A có thể thực hiện những hành vi pháp lý nào?
Để bảo vệ quyền và lợi ích của mình bà A có thể thực hiện các hành vi pháp lý theo
trình tự sau đây quy định tại Điều 7, Luật khiếu nại 2011:
Khiếu nại lần đầu đến Chi Cục trưởng Cục Hải quan sân bay N hoặc khởi kiện vụ án
hành chính tại tòa án nhân dân cấp huyện của thành phố H, nơi Chi cục Hải quan sân bay N đặt trụ sở.
Khiếu nại lần lần hai đến Cục trưởng Cục Hải quan, thành phố H hoặc khởi kiện vụ
án hành chính tại tòa án nhân dân cấp huyện của thành phố H, nơi Chi cục Hải
quan sân bay N đặt trụ sở., nếu như không đồng ý với quyết định giải quyết khiếu
nại lần đầu hoặc quá thời hạn mà khiếu nại không được giải quyết.
Khởi kiện vụ án hành chính nếu như không đồng ý với quyết định giải quyết khiếu
nại lần hai hoặc quá thời hạn mà khiếu nại không được giải quyết.
Câu 17: Xác định loại sự kiện pháp lý và chủ thể của từng quan hệ pháp luật phát
sinh trong sự kiện sau đây:
Công ty cổ phần A ký hợp đồng tuyển dụng B làm lái xe chở hàng của công ty.
Trong một lần chở hàng về công ty, do không làm chủ được tốc độ, B đã gây ra
một tai nạn. Hậu quả là chị C bị thương nặng, được đưa vào bệnh viện Z cấp cứu
và điều trị, xe máy của chị C bị hư hỏng toàn bộ.
Các sự kiện pháp lý và quan hệ pháp luật có trong tình huống:
Sự kiện “Công ty Cổ phần A ký hợp đồng tuyển dụng B làm lái xe chở hàng” là hành
vi do sự kiện diễn ra dựa trên ý chí của các bên. Hành vi này làm phát sinh quan hệ
pháp luật về Hợp đồng lao động, mà hai bên chủ thể của quan hệ này là Công ty Cổ phần A và B.
Sự kiện “Trong một lần chở hàng về công ty, do không làm chủ được tốc độ, B đã
gây ra một tai nạn. Hậu quả là chị C bị thương nặng, được đưa vào bệnh viện Z cấp
cứu và điều trị, xe máy của chị C bị hư hỏng toàn bộ” có thể là sự biến nếu như sự
việc diễn ra nằm ngoài ý chí của B, do một lý do khách quan nào đó. Nó cũng có thể
là hành vi trong trường hợp B chạy quá tốc độ cho phép. Sự kiện này có thể làm phát sinh các quan hệ sau:
+ Quan hệ về bồi thường thiệt hại giữa Công ty cổ phần A và chị C. Sở dĩ một bên
chủ thể là Công ty cổ phần A (có tư cách pháp nhân) bởi B là người của công ty này,
gây tai nạn làm thiệt hại tài sản và sức khỏe của C, do đó Công ty A phải có trách
nhiệm bồi thường thiệt hại theo quy định tại Điều 597 của Bộ luật dân sự 2015
+ Quan hệ hoàn trả tiền bồi thường giữa Công ty A và B hại theo quy định tại Điều
597 của Bộ luật dân sự 2015
Câu 18: Hãy xác định quan hệ pháp luật, chủ thể của quan hệ pháp luật phát sinh từ sự kiện sau:
Sau bữa ăn trưa của công ty X, hơn 300 công nhân của công ty bị ngộ độc thức
ăn và được đưa vào bệnh viện cấp cứu. Được biết bữa ăn trưa của công ty X do
doanh nghiệp tư nhân Z chế biến theo hợp đồng dịch vụ giữa công ty X và DN tư
nhân Z. Sau khi kiểm tra các mẫu phần thức ăn của DN tư nhân Z, cơ quan y tế
đã phát hiện thực phẩm chế biến thức ăn của DN tư nhân Z không đạt tiêu
chuẩn chất lượng, có chứa hàm lượng thuốc bảo vệ thực vật quá 30 lần so với mức cho phép. Các quan hệ pháp luật:
- Quan hệ Hợp đồng lao động giữa công ty X và 300 công nhân
- Quan hệ hợp đồng dịch vụ giữa công ty X và doanh nghiệp tư nhân Z
- Quan hệ bồi thường thiệt hại giữa doanh nghiệp tư nhân Z với 300 công nhân của công ty X.
- Quan hệ xử lý hành chính hoặc hình sự về vệ sinh an toàn thực phẩm giữa doanh
nghiệp tư nhân Z với các cá nhân, cơ quan, tổ chức nhà nước có thẩm quyền, tùy
thuộc vào mức độ nghiêm trọng của hành vi.
Câu 19: Xác định loại chế tài và chủ thể có thẩm quyền áp dụng trong quan hệ
phát sinh từ sự kiện sau: Ông K là giám đốc kiêm chủ tịch hội đồng quản trị và là
đại diện pháp nhân của công ty cổ phần X. Ông K ra quyết định sa thải đối với
anh M do anh M nhiều lần vi phạm nội quy của công ty.
Vì anh M vi phạm nội quy của Công ty X được coi là vi phạm kỷ luật nên chế tài
tương ứng áp dụng trong trường hợp này là chế tài kỷ luật. Hơn nữa, hình thức sa
thải là một loại chế tài được quy định tại Bộ luật lao động 2012.
Chủ thể có thẩm quyền áp dụng là: Công ty Cổ phần X – trong đó, ông K là người đại diện.
Câu 20: Xác định quan hệ pháp luật và chủ thể của quan hệ pháp luật trong sự
kiện sau đây: A, 16 tuổi được bố mẹ mua cho một chiếc xe máy phân khối 50cm3,
trong một lần A tham gia giao thông đã va vào B gây tai nạn khiến B bị thương nặng phải cấp cứu.
Quan hệ pháp luật trong trường hợp này là:
- Quan hệ bồi thường thiệt hại giữa A và B hoặc giữa A và B cùng người đại diện
của B (cha mẹ B) vì A đã gây ra thiệt hại cho sức khỏe của B.
Do A đã 16 tuổi, thuộc trường hợp đủ 14 tuổi nhưng chưa đủ 18 tuổi nên theo quy
định tại Khoản 2, Điều 2, Bộ luật dân sự 2015, A phải bồi thường thiệt hại bằng tài
sản của mình, nếu không đủ tài sản để bồi thường thì cha, mẹ phải bồi thường
phần còn thiếu bằng tài sản của mình.
- Quan hệ hành chính giữa A và cơ quan nhà nước có thẩm quyền do A đã vi phạm
giao thông theo quy định của Luật giao thông đường bộ 2008: “Người từ đủ 16 tuổi
trở lên được lái xe gắn máy có dung tích dưới 50cm3. Mà trong trường hợp này xe
máy của A có phân khối 50cm3.
Câu 21: Công ty A chuyên về xuất nhập khẩu, đã bị Chi cục Hải quan cảng Đ
thành phố H ra quyết định xử phạt 50 triệu đồng về hành vi không khai báo hải
quan đối với một lô hàng nhập khẩu, đồng thời truy thu số thuế nhập khẩu đối
với lô hàng đó. Công ty A phán đối với quyết định trên và khởi kiện ra Toà án. Hãy
cho biết toà án có thẩm quyền thụ lí và giải quyết vấn đề này không? Nếu có thì
Tòa án nào có thẩm quyền?
Tòa án có thẩm quyền thụ lý và giải quyết vụ việc khiếu kiện quyết định hành chính
theo Khoản 1, Điều 30, Luật tố tụng hành chính 2015.
Tòa án có thẩm quyền giải quyết là tòa án cấp huyện tại thành phố H, nơi có cùng
địa giới hành chính với Chi cục Hải quan cảng Đ theo Khoản 1, Điều 31, Luật tố tụng hành chính 2015.
Câu 22: Xác định chủ thể của quan hệ pháp luật phát sinh trong trường hợp sau:
Anh A là nhân viên của công ty TNHH Y, được công ty Y giao nhiệm vụ đến nhận
hàng tại công ty X. Khi chờ nhận hàng tại kho của công ty X, A đã hút thuốc lá và
để tàn thuốc rơi xuống hàng giá. Do hàng hóa tại kho đều là những chất dễ cháy
nên hỏa hoạn đã xảy ra. Hậu quả: toàn bộ hàng hóa trong kho của công ty X trị
giá 50 tỉ đồng bị thiêu rụi. Công ty X yêu cầu bồi thường đối với thiệt hại đã xảy ra.
Chủ thể của quan hệ pháp luật trong trường hợp này là:
- Về quan hệ bồi thường thiệt hại: chủ thể của quan hệ này là công ty Y và công ty X
bởi thiệt hại là do người của công ty Y gây ra theo Điều 597, Bộ luật dân sự 2015.
Theo điều này, công ty Y cũng có thể yêu cầu anh A hoàn lại khoản thiệt hại mà
mình đã gây ra sau khi đã hoàn thành trách nhiệm bồi thường cho công ty X.
- Về quan hệ kỷ luật (nếu có): chủ thể của quan hệ này là anh A và công ty Y. Hành
động hút thuốc trong lúc làm việc dẫn đến thiệt hại có thể là hành vi vi phạm kỷ
luật của công ty Y. Do vậy, anh A phải chịu trách nhiệm trong trường hợp này theo
quy định của pháp luật lao động.
Câu 23: Ông A vay 300 triệu ngân hàng X để phục vụ mục đích kinh doanh. Do
không có tài sản bảo đảm, Ông A được một người bạn là ông B dùng nhà của B
để đảm bảo nghĩa vụ trả nợ của ông A. Hỏi hình thức bảo đảm nghĩa vụ nào xuất
hiện trong trường hợp này?
Hình thức đảm bảo thực hiện nghĩa vụ trong trường hợp này là Bảo lãnh vì theo
Khoản 1, Điều 335 của Bộ luật dân sự 2015: “Bảo lãnh là việc người thứ ba (bên bảo
lãnh) cam kết với bên có quyền (bên nhận bảo lãnh) sẽ thực hiện nghĩa vụ thay cho
bên có nghĩa vụ (bên được bảo lãnh), nếu khi đến thời hạn thực hiện nghĩa vụ mà
bên được bảo lãnh không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ.” Trong
trường hợp này, ông B là bên bảo lãnh dùng tài sản thuộc sở hữu của mình để đảm
bảo cho nghĩa vụ trả nợ của ông A (bên được bảo lãnh) đối với ngân hàng X (bên
nhận bảo lãnh). Đến hến thời hạn trả nợ cho ngân hàng mà ông A không thanh
toán được thì ông B phải chịu trách nhiệm thanh toán khoản nợ nêu trên.
Câu 24: Xác định quan hệ pháp luật và các yếu tố trong quan hệ pháp luật trong
tình huống sau đây: Anh A tham gia giao thông không đội mũ bảo hiểm, anh B là
cảnh sát giao thông đã phát hiện và lập biên bản xử phạt tại chỗ 150.000 đồng về hành vi này.
Quan hệ pháp luật trong trường hợp này là quan hệ pháp luật hành chính (cụ thể là
quan hệ pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính). Các yếu tố trong quan hệ pháp luật này là:
Chủ thể: anh A và nhà nước là, trong đó:
+ Anh A là người thực hiện hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông
đường bộ (giả sử anh A từ đủ 16 tuổi và không mắc các bệnh gây mất khả năng
nhận thức và điều khiển hành vi) nên phải chịu trách nhiệm hành chính là bị xử phạt 150.000 đồng.
+ Nhà nước giao việc thực hiện quyền lực cho anh B.
Khách thể: Là việc quản lý trật tự, an toàn giao thông.
Nội dung: Anh cảnh sát B có quyền xử phạt đối với anh A. Ngược lại, anh A có nghĩa
vụ phải nộp tiền phạt 150.000 đồng.
Câu 25: Xác định quan hệ pháp luật và mặt chủ quan của vi phạm pháp luật
trong sự kiện sau đây: Do mâu thuẫn thuẫn với B, A dùng mìn tự chế ném vào
nhà B, làm ba người bị thương phải đi cấp cứu, nhà B sập hoàn toàn.
Các loại trách nhiệm pháp lý có trong trường hợp này là:
Quan hệ bồi thường thiệt hại giữa anh A đối với anh B và gia đình anh B vì đã gây
thiệt hại về nhà và sức khỏe, tính mạng cho anh B và gia đình.
Quan hệ hành chính hoặc quan hệ hình sự giữa anh A và nhà nước, tùy thuộc vào
mức độ nghiêm trọng của hành vi.
Mặt chủ quan của vi phạm pháp luật bao gồm:
- Lỗi: Trong trường hợp này là lỗi cố ý do A đã nhận thức rõ hành vi của mình là
nguy hiểm, thấy trước được hậu quả nhưng vẫn muốn thực hiện và mong muốn hậu quả xảy ra.
- Động cơ: A có mâu thuẫn với B
- Mục đích: A muốn gây ra thương tích và thiệt hại cho B và gia đình B
Câu 26: Xác định loại sự kiện pháp lý và chủ thể của quan hệ pháp luật trong tình huống sau:
Anh T là nhân viên lái xe chở đá cho một nhà thầu xây dựng. Trong một lần làm
việc, do tránh hai bạn học sinh đi xe đạp điện trên làn đường của ô tô, anh T
đánh lái khiến xe bị đổ, đá trên xe rơi vào một chiếc ô tô 7 chỗ đang đỗ ở ven
đường, khiến xe này hư hỏng nặng. Chủ chiếc xe ô tô 7 chỗ đã yêu cầu bồi thường.
Sự kiện pháp lý trong tình huống là: “Trong một lần làm việc, do tránh hai bạn học
sinh đi xe điện trên làn đường của ô tô, anh T đánh lái khiến xe bị đổ, đá trên xe rơi
vào một chiếc ô tô 7 chỗ đang đỗ ở ven đường, khiến xe này hư hỏng nặng. Chủ
chiếc xe ô tô 7 chỗ đã yêu cầu bồi thường.”Đây là sự biến bởi hành vi gây ra thiệt hại
không phụ thuộc vào ý chí của anh T.
Như vậy, quan hệ pháp luật trong trường hợp này là quan hệ dân sự về bồi thường
thiệt hại. Chủ thể trong quan hệ này là chủ chiếc xe 7 chỗ và 2 bạn học sinh đi xe
đạp điện. Sở dĩ, anh T hay nhà thầu xây dựng không phải chịu trách nhiệm bồi
thường vì những lý do sau:
- Hành vi đi xe đạp điện trên làn đường của 2 bạn học sinh là vi phạm luật giao thông
- Hành vi gây thiệt hại của anh T là trong tình thế cấp thiết bởi anh T đã không còn
cách nào khác phải đánh lái để tránh 2 bạn học sinh. Nếu không kịp tránh, hậu quả
và thiệt hại sẽ còn nghiêm trọng hơn nhiều khi anh T đâm vào 2 bạn học sinh.
- Theo quy định tại Khoản 2, Điều 592: “Người gây ra tình thế cấp thiết dẫn đến thiệt
hại thì phải bồi thường cho người bị thiệt hại”. Do vậy, chủ thể gây ra tình thế cấp
thiết là 2 bạn học sinh phải bồi thường thiệt hại cho chủ xe 7 chỗ. Tùy thuộc vào độ
tuổi và khả năng nhận thức và điều khiển hành vi của 2 bạn học sinh mà năng lực
chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại là khác nhau theo Điều 586, Bộ luật dân sự 2015.
Câu 27: Công ty cổ phần A làm thủ tục và được Sở Kế hoạch và đầu tư tỉnh K cấp
giấy chứng nhận đăng kí kinh doanh vào tháng 10/2013. Tháng 12/2015 công ty
bắt đầu đi vào hoạt động và kí hợp đồng cung cấp hàng hóa thường xuyên cho
công ty trách nhiệm hữu hạn B. Tháng 8/2018, Sở Tài nguyên môi trường tỉnh K
xác định công ty K vi phạm quy định về xử lí chất thải gây ảnh hưởng tới sức
khỏe và tài sản của người dân nên đã đề nghị Ủy ban nhân dân tỉnh ra quyết
định đình chỉ hoạt động của công ty A cho tới khi công ty hoàn thiện được hệ
thống xử lý chất thải, xử phạt công ty 50 triệu đồng. Các hộ dân sống quanh khu
vực xưởng sản xuất của công ty A khởi kiện yêu cầu toà án buộc công ty A phải
bồi thường thiệt hại về sức khỏe và tài sản cho mình.
1. Anh chị hãy cho biết trong quan hệ pháp luật trên.
2. Có những hành vi vi phạm pháp luật nào xuất hiện?
3. Chỉ rõ cấu thành vi phạm pháp luật của hành vi đó.
1. Những quan hệ pháp luật là:
- Quan hệ hành chính giữa công ty A và Sở kế hoạch và đầu tư tỉnh K
- Quan hệ hợp đồng giữa công ty A và công ty trách nhiệm hữu hạn B
- Quan hệ hành chính giữa Ủy ban nhân dân tỉnh K và công ty A
- Quan hệ bồi thường giữa công ty A và các hộ dân bị ảnh hưởng
- Quan hệ pháp luật tố tụng dân sự giữa Tòa án và các hộ dân bị ảnh hưởng
2. Hành vi vi phạm pháp luật là: Công ty A vi phạm quy định về xử lí chất thải
làm ảnh hưởng sức khỏe và tài sản của người dân sống gần khu vực sản xuất của công ty A.
3. Cấu thành vi phạm pháp luật của hành vi là: - Mặt chủ quan:
+ Công ty A gây lỗi cố ý trực tiếp khi thực hiện hành vi trái pháp luật, nhận thức rõ
hành vi đó trái pháp luật, thấy trước hậu quả của hành vi nhưng vẫn làm
+ Động cơ: mong muốn thải chất thải mà không mất chi phí xử lí
+ Mục tiêu: xử lý chất thải nhanh gọn để không bị giảm lợi nhuận - Mặt khách quan:
+ Hành vi vi phạm: xả thải trái phép, vi phạm quy định về xử lí chất thải
+ Hậu quả: gây ảnh hưởng tới sức khỏe và tài sản của người dân
+ Mối quan hệ giữa hành vi-thực tế: hành vi xả thải đã trực tiếp gây ra hậu quả là
sức khỏe và tài sản người dân bị ảnh hưởng, thiệt hại
+ Hoàn cảnh: địa điểm là khu vực sản xuất và khu vực xung quanh đó
- Chủ thể: Công ty A có đầy đủ năng lực pháp lí, dựa theo khoản 2 Điều 111 Luật
doanh nghiệp 2020; điều 74, 75 BLDS 2015
- Khách thể: quan hệ giữa công ty A và người dân xung quanh khu vực sản xuất
của công ty A và hành vi vi phạm pháp luật đã gây ảnh hưởng đến tài sản và sức
khỏe của các hộ dân đó.
Câu 28: Câu 2: Gia đình bà A thuê công ty xây dựng B tiến hành thi công 1 căn
nhà tại số X, đường Y, phường K, quận Đ thành phố H. Khi tiến hành đổ móng à
thì đội quản lý xây dựng của phường K đã tiến hành kiểm tra điều kiện xây dựng.
Do gia đình bà A trình ra giấy phép xây dựng đã quá hạn, vì vậy, đội quản lý xây
dựng đã lập biên bản, Ủy ban nhân dân phường K ra quyết định đình chỉ việc thi
công công trình. Gia đình bà A phản đối quyết định trên của ủy ban nhân dân phường K.
a, Gia đình bà A có thể làm gì để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình?
b, Có những quan hệ pháp nào phát sinh từ tình huống?
c, Phân tích các yếu tố cấu thành của từng quan hệ pháp luật đó? Gợi ý: a,
- Theo quy định tại Điều 12 Nghị định số 180/2007/NĐ-CP thì trước khi Chủ tịch
UBND phường K ra quyết định đình chỉ thi công công trình xây dựng vi phạm về
điều kiện xây dựng đó là giấy phép xây dựng đã quá hạn phải được lập biên bản
ngừng thi công xây dựng, yêu cầu làm thủ tục xin cấp giấy phép xây dựng. Trường
hợp bà A không ngừng thi công theo yêu cầu của cán bộ quản lý xây dựng cấp
phường thì Chủ tịch UBND cấp phường mới ra quyết định đình chỉ thi công xây dựng. •
Như vậy, khi đội quản lý xây dựng vừa lập biên bản, UBND phường K đã ra
quyết định đình chỉ việc thi công công trình là sai định. Theo quy định của Thông
tư số 02/2014/TT-BXD quy định chi tiết hướng dẫn một số điều của Nghị định số
121/2013/NĐ-CP ngày 10 tháng 10 năm 2013 của Chính phủ: Trong thời hạn 24 giờ kể
từ khi lập biên bản, tổ chức, cá nhân vẫn tiếp tục thực hiện hành vi vi phạm thì
người có thẩm quyền quy định tại Điều 17, Điều 20 và Điều 21 Nghị định số
180/2007/NĐ-CP có trách nhiệm ban hành quyết định đình chỉ thi công xây dựng
công trình vi phạm theo Phụ lục II, Phụ lục III và Phụ lục IV ban hành kèm theo
Nghị định số 180/2007/NĐ-CP. Chỉ khi trong vòng 24h, gia đình bà A vẫn tiếp tục thi
công , UBND phường K mới có quyền ra quyết định. o
Để bảo vệ quyền và lợi ích của mình bà A có thể thực hiện các hành vi pháp
lý theo trình tự sau đây quy định tại Điều 7, Luật khiếu nại 2011:
+Khiếu nại lần đầu đến Chủ tịch UBND phường K để yêu cầu thu hồi quyết định.
+Khiếu nại lần lần hai chủ tịch UBND quận hoặc khởi kiện vụ án hành chính tại tòa
án nhân dân cấp quận của thành phố nếu như không đồng ý với quyết định giải
quyết khiếu nại lần đầu hoặc quá thời hạn mà khiếu nại không được giải quyết.
+Khởi kiện vụ án hành chính nếu như không đồng ý với quyết định giải quyết khiếu
nại lần hai hoặc quá thời hạn mà khiếu nại không được giải quyết. thì có quyền
khởi kiện ra tòa án thành phố H.
b, Các quan hệ pháp luật phát sinh ra từ tình huống •
Quan hệ pháp luật hành chính: bà A và UBND phường K •
Quan hệ pháp luật hợp đồng dân sự: bà A và công ty xây dựng B
c, Các yếu tố cấu thành quan hệ pháp luật. • Hành chính o
Chủ thể quan hệ pháp luật là cá nhân: bà A đã có đủ tư cách chủ thể. o
UBND là Uỷ ban nhân dân là cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương. o
khách thể: Trật tự quy luật hành chính nhà nước về xử phạt các hành vi vi phạm pháp luật o Nội dung: + Quyền:
UBND được phép kiểm tra, phạt hành chính theo quyền hạn mà luật đã quy định
tại luật tổ chức chính quyền địa phương 2015
Bà A đc quyền khiếu nại khi thấy quyết định là sai theo Điều 7, Luật khiếu nại 2011 + Nghĩa vụ
Bà có nghĩa vụ xin giấy phép xây dựng, trình giấy phép khi kiểm tra
UBND có nghĩa vụ phạt hành chính, xem xét, giải quyết khiếu nại nếu bà A muốn
khiếu nại theo điều 7 của luật khiếu nại 2011 • Dân sự o
Chủ thể của quan hệ pháp luật:
+Chủ thể quan hệ pháp luật là cá nhân: bà A đã có đủ tư cách chủ thể.
+ Chủ thể quan hệ pháp luật là tổ chức: công ty B có đủ năng lực pháp luật dân sự và năng lực hành vi. •
Khách thể của quan hệ pháp luật là hành vi và dịch vụ cụ thể dịch vụ thi công một căn nhà. •
Nội dung quan hệ pháp luật dân sự:
+ Quyền của chủ thể tham gia:
Bà A: Có quyền yêu cầu công ty B thực hiện theo yêu cầu của mình mà yêu cầu ấy
không trái quy định pháp luật, các thỏa thuận, điều khoản được qui định trong hợp đồng.
Công ty xây dựng B : Có quyền trong thỏa thuận tiền công, yêu cầu bà A phải trả
tiền cho công ty B theo đúng hợp đồng.
+ Nghĩa vụ của chủ thể tham gia:
Bà A phải có nghĩa vụ thanh toán đầy đủ cho công ty B theo đúng hợp đồng.
Công ty xây dựng B có nghĩa vụ, trách nhiệm thực hiện đúng như yêu cầu thỏa thuận trong hợp đồng