Chủ nghĩa Mác – Lênin là một thể thống nhất thế giới quan môn Chủ nghĩa xã hội và khoa học | Trường đại học kinh doanh và công nghệ Hà Nội

lOMoAR cPSD| 48541417 3 LâI Mä ĐẦU
Chủ nghĩa Mác – Lênin là một thể thống nhất thế giới quan, phương pháp
luận và hệ tư tưáng của giai cấp công nhân và quần chúng lao động trong cuộc
đấu tranh chống chủ nghĩa tư bản về xây dựng chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa
cộng sản. Những quy luật chung nhất của sự vận động, phát triển của tự nhiên, xã
hội và tư duy là đối tượng nghiên cứu của triết học Mác – Lênin. Trong hệ
thống nghiên cứu đó, có quan điểm về sự quan hệ biện chứng giữa tồn tại xã
hội và ý thức xã hội. 6
hợp với nền tri thức hiện đại của con người để đem lại bước tiến mới cho nhiều
ngành kinh tế (từ nông nghiệp đến dịch vụ thương mại,…).
1.2. Khái niệm của ý thức xã hội
Ý thức xã hội là toàn bộ đßi sống tinh thần của xã hội bao gồm những tư
tưáng, quan điểm, tình cảm, tâm trạng, thói quen, truyền thống … nảy sinh từ
tồn tại xã hội và phản ánh tồn tại xã hội trong từng giai đoạn phát triển nhất định.
Từ đây, ta nhận thấy được sự khác nhau tương đối giữa ý thức xã hội và ý
thức cá nhân. Ý thức cá nhân là thế giới tinh thần của những con ngưßi riêng
biệt, cụ thể. Ý thức của các cá nhân đều phản ánh tồn tại xã hội với những mức
độ khác nhau do đó nó hiển nhiên là mang tính xã hội. Song ý thức cá nhân
không phải bao giß cũng thể hiện quan điểm, tư tưáng, tình cảm phổ biến của
một cộng đồng, một tập đoàn xã hội, một thßi đại xã hội nhất định. Ý thức xã
hội và ý thức cá nhân tồn tại trong mối liên hệ hữu cơ, biện chứng với nhau,
thâm nhập vào nhau và làm phong phú cho nhau. Ví dụ:
Ý thức xã hội: Truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam Ý thức cá nhân: Sự
gần gũi gắn bó, lòng yêu quê hương, đất nước của mỗi cá nhân, công dân Việt.
Kết cấu của ý thức xã hội có thể chia theo những cách sau: Theo trình độ phản
ánh của ý thức xã hội đối với tồn tại xã hội có thể phân biệt ý thức xã hội thông
thưßng và ý thức lý luận. +
Ý thÿc xã hßi thông th°ãng là toàn bộ những tri thức, những quan lOMoAR cPSD| 48541417
niệm… được hình thành trực tiếp từ hoạt động thực tiễn hàng ngày. 8
bao giß cũng là tư tưáng của giai cấp thống trị về kinh tế và chính trị á thßi đại đó.
Ví dụ: Chủ nghĩa Mác – Lênin là hệ tư tưởng khoa học và cách mạng của giai
cấp công nhân, ngọn cờ giải phóng của quần chúng bị áp bức, bóc lột. Hiện nay
các thế lực thù địch đang không ngừng tấn công vào chủ nghĩa Mác – Lênin,
muốn phủ nhận, xóa bỏ nó.
II. MỐI QUAN HÞ BIÞN CHþNG GIỮA TỒN TẠI XÃ HÞI VÀ Ý THþC XÃ HÞI
2.1. Vai trò quyết định của tồn tại xã hội đối với ý thức xã hội Tồn tại xã hội sinh
ra ý thức xã hội và quy định nội dung, bản chất, xu
hướng vận động của ý thức xã hội mà ý thức xã hội là sự phản ánh cái logic
khách quan của tồn tại xã hội, phụ thuộc vào tồn tại xã hội. Tồn tại xã hội như
thế nào thì ý thức xã hội như thế ấy.
Mỗi khi tồn tại xã hội (nhất là phương thức sản xuất) biến đổi thì những tư
tưáng và lý luận xã hội, những quan điểm về chính trị, pháp quyền, triết học, đạo
đức... sớm muộn cũng bị biến đổi theo. Chính vì thế, chúng ta không thể tìm
nguồn gốc của tư tưáng, lý luận trong đầu óc con ngưßi, mà phải tìm á điều kiện vật chất xã hội.
Ví dụ: Trong xã hội nguyên thuỷ, do trình độ của lực lượng sản xuất còn hết sức
thấp kém, mọi người còn làm chung, hưởng chung nên chưa có tư tưởng tư hữu
xuất hiện. Nhưng khi chế độ công xã nguyên
thuỷ tan rã, quan hệ sản xuất chiếm hữu nô lệ ra đời, xã hội phân chia giàu
nghèo, bóc lột và bị bóc lột thì ý thức con người biến đổi căn bản; nảy sinh và
phát triển, tư tưởng tư hữu, ăn bám, bóc lột, chủ nghĩa cá nhân, tư tưởng chủ nô 10
Thứ nhất, do sự tác động mạnh mẽ và nhiều mặt trong hoạt động thực
tiễn của con ngưßi khiến cho tồn tại xã hội diễn ra với tốc độ nhanh hơn khả
ản ánh của ý thức xã hội.
Thứ hai, do sức mạnh của thói quen, tập quán, truyền thống và do cả tính
bảo thủ của hình thái ý thức xã hội. Và những điều kiện tồn tại xã hội mới
cũng chưa đủ để làm cho những thói quen, tập quán và truyền thống cũ hoàn toàn biến mất đi. lOMoAR cPSD| 48541417
Ví dụ: Sự xuất hiện của Covid 19 đã khiến cho cả thế giới ý thức hơn về lợi ích
của việc tiêm phòng vaccine, nhưng trên thế giới, nhất là ở các quốc gia phương
Tây, số lượng người từ chối tiêm ngừa vaccine chiếm tỷ lệ khá cao bởi họ còn
nghi hoặc về chất lượng ,sự an toàn của vaccine, sự rủi ro về sức khỏe, tính
mạng và sự thiếu thông tin về vaccine. 8
bao giß cũng là tư tưáng của giai cấp thống trị về kinh tế và chính trị á thßi đại đó.
Ví dụ: Chủ nghĩa Mác – Lênin là hệ tư tưởng khoa học và cách mạng của giai
cấp công nhân, ngọn cờ giải phóng của quần chúng bị áp bức, bóc lột. Hiện nay
các thế lực thù địch đang không ngừng tấn công vào chủ nghĩa Mác – Lênin,
muốn phủ nhận, xóa bỏ nó.
II. MỐI QUAN HÞ BIÞN CHþNG GIỮA TỒN TẠI XÃ HÞI VÀ Ý THþC XÃ HÞI
2.1. Vai trò quyết định của tồn tại xã hội đối với ý thức xã hội Tồn tại xã hội sinh
ra ý thức xã hội và quy định nội dung, bản chất, xu
hướng vận động của ý thức xã hội mà ý thức xã hội là sự phản ánh cái logic
khách quan của tồn tại xã hội, phụ thuộc vào tồn tại xã hội. Tồn tại xã hội như
thế nào thì ý thức xã hội như thế ấy.
Mỗi khi tồn tại xã hội (nhất là phương thức sản xuất) biến đổi thì những tư
tưáng và lý luận xã hội, những quan điểm về chính trị, pháp quyền, triết học, đạo
đức... sớm muộn cũng bị biến đổi theo. Chính vì thế, chúng ta không thể tìm
nguồn gốc của tư tưáng, lý luận trong đầu óc con ngưßi, mà phải tìm á điều kiện vật chất xã hội.
Ví dụ: Trong xã hội nguyên thuỷ, do trình độ của lực lượng sản xuất còn hết sức
thấp kém, mọi người còn làm chung, hưởng chung nên chưa có tư tưởng tư hữu
xuất hiện. Nhưng khi chế độ công xã nguyên
thuỷ tan rã, quan hệ sản xuất chiếm hữu nô lệ ra đời, xã hội phân chia giàu
nghèo, bóc lột và bị bóc lột thì ý thức con người biến đổi căn bản; nảy sinh và
phát triển, tư tưởng tư hữu, ăn bám, bóc lột, chủ nghĩa cá nhân, tư tưởng chủ nô ra đời. 10
Thứ nhất, do sự tác động mạnh mẽ và nhiều mặt trong hoạt động thực lOMoAR cPSD| 48541417
tiễn của con ngưßi khiến cho tồn tại xã hội diễn ra với tốc độ nhanh hơn khả
ản ánh của ý thức xã hội.
Thứ hai, do sức mạnh của thói quen, tập quán, truyền thống và do cả tính
bảo thủ của hình thái ý thức xã hội. Và những điều kiện tồn tại xã hội mới
cũng chưa đủ để làm cho những thói quen, tập quán và truyền thống cũ hoàn toàn biến mất đi.
Ví dụ: Sự xuất hiện của Covid 19 đã khiến cho cả thế giới ý thức hơn về lợi ích
của việc tiêm phòng vaccine, nhưng trên thế giới, nhất là ở các quốc gia phương
Tây, số lượng người từ chối tiêm ngừa vaccine chiếm tỷ lệ khá cao bởi họ còn
nghi hoặc về chất lượng ,sự an toàn của vaccine, sự rủi ro về sức khỏe, tính
mạng và sự thiếu thông tin về vaccine 10
Thứ nhất, do sự tác động mạnh mẽ và nhiều mặt trong hoạt động thực
tiễn của con ngưßi khiến cho tồn tại xã hội diễn ra với tốc độ nhanh hơn khả
ản ánh của ý thức xã hội.
Thứ hai, do sức mạnh của thói quen, tập quán, truyền thống và do cả tính
bảo thủ của hình thái ý thức xã hội. Và những điều kiện tồn tại xã hội mới
cũng chưa đủ để làm cho những thói quen, tập quán và truyền thống cũ hoàn toàn biến mất đi.
Ví dụ: Sự xuất hiện của Covid 19 đã khiến cho cả thế giới ý thức hơn về lợi ích
của việc tiêm phòng vaccine, nhưng trên thế giới, nhất là ở các quốc gia phương
Tây, số lượng người từ chối tiêm ngừa vaccine chiếm tỷ lệ khá cao bởi họ còn
nghi hoặc về chất lượng ,sự an toàn của vaccine, sự rủi ro về sức khỏe, tính
mạng và sự thiếu thông tin về vaccine. Hình 2.2
(Theo Imperial College London YouGov Covid 19 Behaviour Tracker Data Hub)
Thứ ba, ý thức xã hội thưßng gắn liền với lợi ích của những tập đoàn
ngưßi, của các giai cấp nào đó trong xã hội. Các tập đoàn hay giai cấp lạc hậu
này thưßng níu kéo, bám chặt vào những tư tưáng lạc hậu để bảo vệ và duy trì
quyền lợi ích kỷ của họ, để chống lại các lực lượng tiến bộ trong xã hội.