CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ NHÀ NƯỚC | Bài giảng Pháp Luật Đại Cương

10/2/2023 NỘI DUNG MÔN HỌC
Chương 1: Những vấn đề lý luận cơ bản về Nhà nước
Chương 2: Nhà nước CHXHCN Việt Nam
Chương 3: Khái niệm, đặc trưng và
nguồn của pháp luật
Chương 4: Quy phạm pháp luật NỘI DUNG MÔN HỌC
Chương 5: Quan hệ pháp luật
Chương 6: Thực hiện pháp luật, vi phạm
pháp luật và trách nhiệm pháp lý
Chương 7: Một số ngành luật cơ bản
trong hệ thống pháp luật Việt Nam 1 10/2/2023
CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ
LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ NHÀ NƯỚC
1.1. Khái niệm và đặc trưng của nhà nước
1.2. Nguồn gốc nhà nước
1.3. Bản chất của nhà nước
1.4. Chức năng của nhà nước
1.5. Hình thức nhà nước
1.1. KHÁI NIỆM VÀ ĐẶC TRƯNG CỦA NHÀ NƯỚC Khái niệm
Nhà nước là một tổ chức của xã hội được lập
ra để quản lý và duy trì trật tự xã hội bằng cách
thiết lập quyền lực công cộng đặc biệt, phục vụ
lợi ích và thực hiện lợi ích vừa của giai cấp
thống trị, vừa của toàn xã hội. 2 10/2/2023
1.1. KHÁI NIỆM VÀ ĐẶC TRƯNG CỦA NHÀ NƯỚC Đặc trưng QUẢN THIẾT CÓ LÝ DÂN CƯ LẬP CHỦ THEO QUYỀN ĐẶT BAN QUYỀN CÁC LỰC RA HÀNH QUỐC ĐƠN VỊ CÔNG THUẾ HÀNH PHÁP GIA CỘNG VÀ CHÍNH ĐẶC LUẬT THU LÃNH BIỆT THUẾ THỔ
1.2. NGUỒN GỐC NHÀ NƯỚC  THUYẾT THẦN QUYỀN  THUYẾT GIA TRƯỞNG
 THUYẾT KHẾ ƯỚC XÃ HỘI  THUYẾT BẠO LỰC  THUYẾT TÂM LÝ
 HỌC THUYẾT CN MÁC-LÊNIN 3 10/2/2023 THUYẾT THẦN QUYỀN - Thượng đế tạo ra NN
- NN là lực lượng siêu nhiên
- Quyền lực NN là vĩnh cửu THUYẾT GIA TRƯỞNG
- NN ra đời là sản phẩm của sự
phát triển gia đình và quyền gia trưởng.
- Quyền lực của nhà nước về cơ
bản giống như quyền lực của
người đứng đầu trong gia đình 4 10/2/2023 THUYẾT KHẾ ƯỚC XÃ HỘI
- NN ra đời là sản phẩm của hợp
đồng được ký kết giữa những
con người sống trong trạng
thái tự nhiên không có NN
- NN đại diện và bảo vệ lợi ích
của tất cả các thành viên trong xã hội THUYẾT BẠO LỰC
- NN ra đời là sản phẩm của việc sử
dụng bạo lực của thị tộc này đối với thị tộc khác
- Thị tộc chiến thắng đã nghĩ ra bộ
máy NN để trấn áp thị tộc chiến bại 5 10/2/2023 THUYẾT TÂM LÝ
- Nhu cầu về tâm lý của con người
nguyên thủy luôn muốn phụ thuộc
vào các thủ lĩnh, giáo sĩ
- NN là tổ chức của những siêu nhân
có sứ mạng lãnh đạo xã hội và
được những người nguyên thủy sùng kính.
Học thuyết của chủ nghĩa Mác–Lênin
Xã hội nguyên thuỷ và tổ chức thị tộc, bộ lạc Thị tộc Quyền lực quản lý Tộc trưởng Bào tộc Bộ lạc Thủ lĩnh 6 10/2/2023
Các nguyên nhân dẫn đến sự ra đời của nhà nước
theo quan điểm của CN Mác - Lênin
Chăn nuôi tách khỏi trồng trọt
Chế độ tư hữu xuất hiện – xuất hiện nô
lệ - hôn nhân 1 vợ 1 chồng
Thủ công nghiệp tách khỏi nông nghiệp
Nô lệ ngày càng nhiều, năng suất lao động
tăng cao  phân biệt giàu nghèo, giai cấp
Thương nghiệp xuất hiện
Xuất hiện đồng tiền - nạn cho vay nặng lãi -
quyền tư hữu ruộng đất; chế độ cầm cố  của
cải tích tụ, tập trung vào 1 số ít người - phân
hoá chủ nô, nô lệ càng thêm sâu sắc
Học thuyết CN Mác – Lênin
Quá trình hình thành nhà nước Sản Phân Đấu xuất Tư hữu hóa tranh Nhà phát xuất giai giai nước triển hiện cấp cấp ra đời 7 10/2/2023
Tiền đề ra đời của nhà nước
Tiền đề ra đời của nhà nước Tiền đề kinh tế Tiền đề xã hội
Chế độ tư hữu về tài sản
Sự phân hoá xã hội thành các giai cấp
đối kháng và mâu thuẫn giữa các giai
cấp ngày càng gay gắt và gay gắt đến
mức không thể điều hoà được nữa
Quan điểm của Chủ nghĩa Mác-lênin về nguồn gốc nhà nước
NN và PL không phải là những hiện tượng
XH vĩnh cửu, bất biến mà chúng nảy sinh từ XH loài người
NN và PL chỉ xuất hiện khi XH loài người
đã phát triển đến một trình độ nhất định
và sẽ tiêu vong khi những điều kiện khách
quan cho sự tồn tại của nó mất đi. 8 10/2/2023
Nguồn gốc của một số nhà nước đặc thù Nhà nước Giécmanh
Thông qua các cuộc chiến tranh xâm lược,
cai trị (chiến thắng đế chế La Mã cổ đại) –
nhu cầu cai trị vùng đất mới Nhà nước Roma
Sự thúc đẩy của các cuộc đấu tranh giữa giới
bình dân (plebêi) và giới quý tộc thị tộc La Mã
Nhà nước ở các quốc gia phương đông
(Trung Quốc, Ai Cập, Ấn Độ Cổ đại,…)
Thông qua hoạt động xây dựng và bảo vệ các
công trình trị thủy, thủy lợi, chống ngoại xâm
1.3. BẢN CHẤT CỦA NN TÍNH GIAI CẤP
-Nhà nước là sản phẩm của xã hội có giai T cấp
- Nhà nước là bộ máy trấn áp đặc biệt của CHẤ
giai cấp này đối với giai cấp khác BẢN TÍNH XÃ HỘI
Nhà nước phải phục vụ những nhu cầu
mang tính chất công cho xã hội và bảo vệ
lợi ích chung của xã hội 9 10/2/2023
1.4. CHỨC NĂNG CỦA NN ĐỐI NỘI
Những mặt hoạt động của nhà
nước trong nội bộ quốc gia CHỨC NĂNG ĐỐI NGOẠI
Quan hệ với các quốc gia, vùng
lãnh thổ và dân tộc và những chủ thể khác trên thế giới
1.4. CHỨC NĂNG CỦA NN  Chức năng kinh tế  Chức năng xã hội
 Chức năng đảm bảo sự ổn
Chức năng đối nội định, an ninh chính trị
 Chức năng bảo vệ pháp luật  Bảo vệ tổ quốc
 Thiết lập củng cố phát triển quan hệ đối ngoại
Chức năng đối ngoại Tham gia bảo vệ hoà bình và tiến bộ thế giới 10 10/2/2023
Hình thức thực hiện chức năng nhà nước Hình thức Cơ quan Xây dựng pháp luật Lập pháp
Tổ chức thực hiện pháp luật Hành pháp Bảo vệ pháp luật Tư pháp
Thông qua các hoạt động giáo dục,
thuyết phục, cưỡng chế hoặc kết hợp
1.5. HÌNH THỨC NHÀ NƯỚC
HÌNH THỨC NHÀ NƯỚC
Là cách thức tổ chức quyền lực
NN và những phương pháp để
thực hiện quyền lực NN. HÌNH THỨ HÌNH C HÌNH TH HÌNH ỨC CHẾ ĐỘ CHÍNH THỂ CẤU TRÚC CHÍNH TRỊ 11 10/2/2023
1.5. HÌNH THỨC NHÀ NƯỚC
Hình thức chính thể TỔNG
Là cách tổ chức và trình tự để lập ra các cơ THỐNG
quan tối cao của NN và xác lập những mối
quan hệ cơ bản của các cơ quan đó. ĐẠI NGHỊ CHÍNH THỂ CHÍNH THỂ QUÂN CHỦ CỘNG HÒA HỖN HỢP TƯ SẢN TUYỆT HẠN QUÝ DÂN ĐỐI CHẾ TỘC CHỦ NHÂN DÂN
Chính thể quân chủ
Quyền lực NN tập trung toàn
bộ hay một phần trong tay
người đứng đầu NN (vua).
Quyền lực NN được chuyển
giao theo nguyên tắc thừa kế.
Quyền lực tối cao không xác định thời hạn. 12 10/2/2023
Chính thể quân chủ Quân chủ tuyệt đối
•Oman, Brunei, Vatican, Eswatini,…
Quân chủ hạn chế (quân chủ đại nghị hay quân chủ lập hiến)
•Thụy Điển, Anh, Canada, Bỉ, Đan Mạch, Tây Ban
Nha, Luxemburg, Nhật Bản, New Zealand,…
Chính thể cộng hòa
Quyền lực cao nhất thuộc về cơ quan
đại diện của nhân dân  thông qua bầu cử. Gồm hai loại:  Cộng hòa quý tộc  Cộng hòa dân chủ •Cộng hòa đại nghị •Cộng hòa tổng thống •Cộng hòa hỗn hợp 13 10/2/2023
1.5. HÌNH THỨC NHÀ NƯỚC
HÌNH THỨC CẤU TRÚC NHÀ NƯỚC
Là sự cấu tạo của NN thành các đơn vị hành chính lãnh thổ
và xác lập mối quan hệ giữa các cấp chính quyền nhà nước với nhau.
NHÀ NƯỚC ĐƠN NHẤT NHÀ NƯỚC LIÊN BANG (VD: Việt Nam, Trung
(Đức, Mỹ, Brazil, Thụy Sĩ,
Quốc, Lào, Ai Cập, Nga,…) Pháp,...) Tiêu chí
Nhà nước đơn nhất Nhà nước liên bang Lãnh thổ Toàn vẹn thống nhất Hợp thành từ 2 hoặc nhiều nhà nước thành viên
Chủ quyền Chung, chỉ có 1 chủ thể duy Vừa có chủ quyền
nhất có quyền quyết định những quốc gia của Nhà
vấn đề đối nội & đối ngoại của nước Liên bang vừa đất nước có chủ quyền của Nhà nước thành viên
Quốc tịch Một quốc tịch Hai chế độ quốc tịch
Hệ thống Hệ thống cơ quan quyền lực và Có 2 hệ thống cơ CQNN
quản lý chung, thống nhất từ TW quan nhà nước: Bang đến địa phương và Liên Bang
Hệ thống Thống nhất, chung Hai hệ thống: Liên pháp luật bang và Bang 14 10/2/2023
1.5. HÌNH THỨC NHÀ NƯỚC
CHẾ ĐỘ CHÍNH TRỊ
Là tổng thể các phương pháp, cách thức
mà NN sử dụng để thực hiện quyền lực NN PP DÂN CHỦ PP PHẢN DÂN CHỦ Lập pháp: QC tuyệt đối Nghị viện (Vua) QC nhị nguyên Hành pháp: Vua Tư pháp: Quân chủ Tòa án Lập pháp: Hình thức QC hạn Nghị viện chính thể chế/lập hiến Hành pháp: Chính phủ QC đại nghị Tư pháp: CH quý tộc Tòa án Lập pháp: Nghị viện Hành pháp: CH tổng Cộng hòa thống Tổng thống HÌNH Tư pháp: THỨC NHÀ Tòa án NƯỚC Lập pháp: Nghị viện Đơn nhất giản CH đại nghị
Hành pháp: Chính phủ đơn (thủ tướng) Đơn nhất Tư pháp: Tòa án Hình thức Đơn nhất cấu trúc phức tạp Lập pháp: Nghị viện Liên bang CH hỗn hợp
Hành pháp: Chính phủ
(Tổng thống và Thủ tướng) Chế độ Dân chủ chính trị Tư pháp: Phản dân chủ Tòa án 15