Chương 3: Khái niệm và Bản chất của Giá trị Thặng Dư | Kinh tế chính trị Mác - Lênin | Đại học Tôn Đức Thắng
Vấn đề 1: Khái niệm giá trị thặng dư • Từ khóa: Giá trị thặng dư • Câu hỏi ngắn: Giá trị thặng dư là gì theo lý luận của C.Mác? • Giải đáp ngắn: Giá trị thặng dư là phần giá trị mới do người lao động tạo ra, vượt quá giá trị sức lao động của họ. • Giải thích ngắn: Giá trị thặng dư là kết quả của quá trình lao động không công mà người công nhân thực hiện cho nhà tư bản, do sức lao động là loại hàng hóa đặc biệt. Tài liệu được sưu tầm và soạn thảo dưới dạng file PDF để gửi tới các bạn cùng tham khảo, ôn tập đầy đủ kiến thức, chuẩn bị cho các buổi học thật tốt. Mời bạn đọc đón xem!
Môn: Kinh tế chính trị Mác - Lênin (306103) 252 tài liệu
Trường: Đại học Tôn Đức Thắng 4.2 K tài liệu
Tác giả:
Preview text:
Vấn đề 1: Khái niệm giá trị thặng dư •
Từ khóa: Giá trị thặng dư •
Câu hỏi ngắn: Giá trị t ặ
h ng dư là gì theo lý luận của C.Mác? •
Giải đáp ngắn: Giá trị t ặ
h ng dư là phần giá trị mới do người lao động tạo
ra, vượt quá giá trị sức lao động của họ. •
Giải thích ngắn: Giá trị t ặ
h ng dư là kết quả của quá trình lao động không
công mà người công nhân thực hiện cho nhà tư bản, do sức lao động là loại hàng hóa đặc biệt.
Vấn đề 2: Hàng hóa sức lao động •
Từ khóa: Hàng hóa sức lao động •
Câu hỏi ngắn: Hàng hóa sức lao động có những thuộc tính gì? •
Giải đáp ngắn: Hàng hóa sức lao động có hai thuộc tính: giá trị và giá trị sử dụng. •
Giải thích ngắn: Giá trị của sức lao động được quyết định bởi chi phí để
duy trì và tái sản xuất nó, còn giá trị sử dụng tạo ra giá trị mới khi được sử
dụng trong quá trình lao động.
Vấn đề 3: Công thức chung của tư bản •
Từ khóa: Công thức chung của tư bản •
Câu hỏi ngắn: Công thức chung của tư bản là gì? •
Giải đáp ngắn: Công thức chung của tư bản là T-H-T’. •
Giải thích ngắn: Tư bản vận động theo công thức này, trong đó nhà tư bản
ứng ra tiền (T) mua hàng hóa (H), sau đó bán hàng hóa để thu về tiền lớn hơn (T’).
Vấn đề 4: Giá trị thặng dư tuyệt đối •
Từ khóa: Giá trị thặng dư tuyệt đối •
Câu hỏi ngắn: Giá trị t ặ
h ng dư tuyệt đối được tạo ra như thế nào? •
Giải đáp ngắn: Giá trị t ặ
h ng dư tuyệt đối được tạo ra bằng cách kéo dài ngày lao động. •
Giải thích ngắn: Khi nhà tư bản kéo dài thời gian làm việc của công nhân
mà không thay đổi các điều kiện khác, họ thu được giá trị t ặ h ng dư tuyệt đối.
Vấn đề 5: Giá trị thặng dư tương đối •
Từ khóa: Giá trị thặng dư tương đối •
Câu hỏi ngắn: Làm thế nào để sản xuất giá trị thặng dư tương đối? •
Giải đáp ngắn: Giá trị t ặ
h ng dư tương đối được tạo ra bằng cách rút ngắn
thời gian lao động tất yếu. •
Giải thích ngắn: Nhà tư bản tăng năng suất lao động, giảm chi phí tái sản
xuất sức lao động, từ đó rút ngắn thời gian cần để bù đắp giá trị sức lao động.
Vấn đề 6: Tư bản bất biến •
Từ khóa: Tư bản bất biến •
Câu hỏi ngắn: Tư bản bất biến là gì? •
Giải đáp ngắn: Tư bản bất biến là phần tư bản không thay đổi về giá trị
trong quá trình sản xuất. •
Giải thích ngắn: Giá trị của tư bản bất biến, như máy móc và nguyên liệu,
được chuyển vào sản phẩm mà không tạo thêm giá trị t ặ h ng dư.
Vấn đề 7: Tư bản khả biến •
Từ khóa: Tư bản khả biến •
Câu hỏi ngắn: Tư bản khả biến khác tư bản bất biến như thế nào? •
Giải đáp ngắn: Tư bản khả biến là phần tư bản dùng để mua sức lao động,
có khả năng tăng giá trị trong quá trình sản xuất. •
Giải thích ngắn: Sức lao động tạo ra giá trị mới lớn hơn chi phí bỏ ra để
mua nó, trong khi tư bản bất biến chỉ bảo tồn giá trị.
Vấn đề 8: Tỷ suất giá trị t ặ h ng dư • Từ khóa: Tỷ s ấ u t giá trị thặng dư • Câu hỏi ngắn: Tỷ s ấ
u t giá trị thặng dư được tính như thế nào? •
Giải đáp ngắn: Tỷ suất giá trị thặng dư = (giá trị t ặ h ng dư / tư bản khả biến) x 100%. •
Giải thích ngắn: Tỷ suất giá trị thặng dư phản ánh mức độ bóc lột sức lao
động, là thước đo về tỷ lệ giữa giá trị t ặ
h ng dư và tư bản khả biến.
Vấn đề 9: Tích lũy tư bản •
Từ khóa: Tích lũy tư bản •
Câu hỏi ngắn: Tích lũy tư bản là gì? •
Giải đáp ngắn: Tích lũy tư bản là quá trình chuyển hóa giá trị thặng dư thành tư bản phụ thêm. •
Giải thích ngắn: Nhà tư bản không sử dụng hết giá trị thặng dư cho tiêu
dùng cá nhân mà tái đầu tư để mở rộng sản xuất.
Vấn đề 10: Chi phí sản xuất tư bản chủ nghĩa •
Từ khóa: Chi phí sản xuất •
Câu hỏi ngắn: Chi phí sản xuất tư bản chủ nghĩa là gì? •
Giải đáp ngắn: Chi phí sản xuất là phần giá trị của hàng hóa bù lại chi phí
tư liệu sản xuất và sức lao động đã tiêu hao. •
Giải thích ngắn: Chi phí sản xuất phản ánh số t ề
i n nhà tư bản ứng ra để
sản xuất hàng hóa, không bao gồm giá trị t ặ h ng dư.
Vấn đề 11: Lợi nhuận • Từ khóa: Lợi nhuận •
Câu hỏi ngắn: Lợi nhuận trong tư bản chủ nghĩa là gì? •
Giải đáp ngắn: Lợi nhuận là phần chênh lệch giữa giá trị hàng hóa bán ra và chi phí sản xuất. •
Giải thích ngắn: Lợi nhuận thực chất là giá trị t ặ
h ng dư nhưng được biểu
hiện dưới hình thái khác, do nhà tư bản nắm giữ.
Vấn đề 12: Tỷ suất lợi nhuận • Từ khóa: Tỷ s ấ u t lợi nhuận • Câu hỏi ngắn: Tỷ s ấ
u t lợi nhuận được tính như thế nào? •
Giải đáp ngắn: Tỷ suất lợi nhuận = (lợi nhuận / tổng tư bản ứng trước) x 100%. •
Giải thích ngắn: Tỷ suất lợi nhuận phản ánh mức độ sinh lợi của tư bản
ứng trước trong quá trình sản xuất và kinh doanh.
Vấn đề 13: Tiền công • Từ khóa: Tiền công •
Câu hỏi ngắn: Tiền công là gì trong lý thuyết của C.Mác? •
Giải đáp ngắn: Tiền công là giá cả của hàng hóa sức lao động, nhưng thực
chất là một phần của giá trị mới do công nhân tạo ra. •
Giải thích ngắn: Tiền công phản ánh sự trao đổi giữa sức lao động và tiền
lương, nhưng thực chất là công nhân tự trả công cho mình qua lao động.
Vấn đề 14: Giá trị t ặ h ng dư siêu ngạch •
Từ khóa: Giá trị thặng dư siêu ngạch •
Câu hỏi ngắn: Giá trị t ặ
h ng dư siêu ngạch là gì? •
Giải đáp ngắn: Giá trị thặng dư siêu ngạch là phần giá trị thặng dư mà nhà
tư bản thu được nhờ cải tiến kỹ th ậ
u t, làm cho chi phí sản xuất thấp hơn
giá trị xã hội của hàng hóa. •
Giải thích ngắn: Giá trị thặng dư siêu ngạch xuất hiện khi một số nhà tư
bản cải tiến sản xuất, tạo ra hàng hóa với giá trị cá biệt thấp hơn giá trị xã hội.
Vấn đề 15: Lợi nhuận bình quân •
Từ khóa: Lợi nhuận bình quân •
Câu hỏi ngắn: Lợi nhuận bình quân hình thành như thế nào? •
Giải đáp ngắn: Lợi nhuận bình quân hình thành từ sự cạnh tranh giữa các
ngành, khi tư bản di chuyển tự do giữa các ngành sản xuất khác nhau. •
Giải thích ngắn: Lợi nhuận bình quân phản ánh sự cân bằng lợi nhuận
giữa các ngành khác nhau, nhằm thu hút tư bản vào những lĩnh vực có lợi nhất.
Vấn đề 16: Chu chuyển của tư bản •
Từ khóa: Chu chuyển của tư bản •
Câu hỏi ngắn: Chu chuyển của tư bản là gì? •
Giải đáp ngắn: Chu chuyển tư bản là quá trình tư bản trải qua các giai
đoạn sản xuất, lưu thông và quay trở về dưới hình thái ban đầu. •
Giải thích ngắn: Chu chuyển của tư bản phản ánh quá trình lặp lại của tư bản, từ t ề
i n tệ sang sản xuất rồi quay lại tiền tệ kèm theo giá trị t ặ h ng dư.
Vấn đề 17: Tư bản cố định •
Từ khóa: Tư bản cố định •
Câu hỏi ngắn: Tư bản cố định là gì? •
Giải đáp ngắn: Tư bản cố định là bộ phận tư bản tồn tại dưới hình thức
máy móc, thiết bị, và giá trị của nó được chuyển dần dần vào sản phẩm. •
Giải thích ngắn: Tư bản cố định chỉ tham gia vào quá trình sản xuất một
phần giá trị mỗi lần, thông qua hao mòn hữu hình và vô hình.
Vấn đề 18: Tư bản lưu động •
Từ khóa: Tư bản lưu động •
Câu hỏi ngắn: Tư bản lưu động là gì? •
Giải đáp ngắn: Tư bản lưu động là bộ phận tư bản được tiêu dùng hoàn
toàn trong mỗi chu kỳ sản xuất, như nguyên liệu và sức lao động. •
Giải thích ngắn: Tư bản lưu động chuyển toàn bộ giá trị của nó vào sản
phẩm trong mỗi chu kỳ sản xuất và phải được tái tạo lại liên tục.
Vấn đề 19: Tỷ suất giá trị thặng dư • Từ khóa: Tỷ s ấ u t giá trị thặng dư • Câu hỏi ngắn: Tỷ s ấ
u t giá trị thặng dư có ý nghĩa gì? •
Giải đáp ngắn: Tỷ suất giá trị thặng dư phản ánh mức độ khai thác lao
động của nhà tư bản đối với công nhân. •
Giải thích ngắn: Tỷ suất này càng cao thì mức độ bóc lột sức lao động của
công nhân càng lớn, thể h ệ
i n lợi ích của nhà tư bản.
Vấn đề 20: Tư bản tích lũy •
Từ khóa: Tư bản tích lũy •
Câu hỏi ngắn: Tích lũy tư bản được thực hiện như thế nào? •
Giải đáp ngắn: Tích lũy tư bản được thực hiện bằng cách nhà tư bản không tiêu hết giá trị t ặ
h ng dư mà tái đầu tư để mở rộng sản xuất. •
Giải thích ngắn: Quá trình này làm cho tư bản tăng lên về lượng và mở
rộng quy mô sản xuất trong nền kinh tế t ị h trường.
Vấn đề 21: Hao mòn tư bản cố định •
Từ khóa: Hao mòn tư bản cố định •
Câu hỏi ngắn: Hao mòn tư bản cố định bao gồm những gì? •
Giải đáp ngắn: Hao mòn tư bản cố định bao gồm hao mòn hữu hình và hao mòn vô hình. •
Giải thích ngắn: Hao mòn hữu hình là do sử dụng máy móc, còn hao mòn
vô hình là do máy móc lạc hậu so với công nghệ mới.
Vấn đề 22: Thời gian lao động tất yếu •
Từ khóa: Thời gian lao động tất yếu •
Câu hỏi ngắn: Thời gian lao động tất yếu là gì? •
Giải đáp ngắn: Thời gian lao động tất yếu là thời gian người lao động làm
việc để tạo ra giá trị đủ bù đắp cho sức lao động của mình. • Giải thích ngắn: T ời
h gian này là phần lao động được trả công, nhằm bù
đắp giá trị sức lao động, sau đó là lao động không công.
Vấn đề 23: Thời gian lao động thặng dư •
Từ khóa: Thời gian lao động thặng dư •
Câu hỏi ngắn: Thời gian lao động thặng dư là gì? •
Giải đáp ngắn: Thời gian lao động thặng dư là thời gian mà người lao
động làm việc sau khi đã bù đắp giá trị sức lao động. • Giải thích ngắn: T ời
h gian này công nhân tạo ra giá trị t ặ h ng dư cho nhà
tư bản mà không được trả công.
Vấn đề 24: Lợi tức • Từ khóa: Lợi tức •
Câu hỏi ngắn: Lợi tức là gì? •
Giải đáp ngắn: Lợi tức là một phần của lợi nhuận bình quân mà người đi
vay phải trả cho người cho vay tiền. •
Giải thích ngắn: Lợi tức phản ánh mối quan hệ giữa người cho vay và
người đi vay trong nền kinh tế t ị
h trường, nhưng thực chất là phần giá trị thặng dư.
Vấn đề 25: Tỷ suất lợi tức • Từ khóa: Tỷ s ấ u t lợi tức • Câu hỏi ngắn: Tỷ s ấ
u t lợi tức được tính như thế nào? •
Giải đáp ngắn: Tỷ s ấ
u t lợi tức = (lợi tức / tư bản cho vay) x 100%. •
Giải thích ngắn: Tỷ suất lợi tức phản ánh mức lợi nhuận mà người cho
vay thu được từ việc cho vay tư bản.
Vấn đề 26: Tư bản cho vay • Từ khóa: Tư bản cho vay •
Câu hỏi ngắn: Tư bản cho vay có đặc điểm gì? •
Giải đáp ngắn: Tư bản cho vay là tư bản được cho người khác sử dụng
trong một thời gian nhất định và người đi vay phải trả lợi tức. •
Giải thích ngắn: Tư bản cho vay không mất giá trị sử dụng sau khi cho
vay mà có thể bảo tồn và thậm chí tăng thêm.
Vấn đề 27: Tư bản phiến diện •
Từ khóa: Tư bản phiến diện •
Câu hỏi ngắn: Tư bản phiến diện là gì? •
Giải đáp ngắn: Tư bản phiến diện là tư bản chỉ tồn tại dưới hình thức tiền tệ, ạ
t o ảo tưởng là tiền đẻ ra tiền mà không qua sản xuất. •
Giải thích ngắn: Đây là hình thái tư bản không phản ánh trực tiếp quá
trình sản xuất giá trị t ặ
h ng dư mà qua việc cho vay thu lợi.
Vấn đề 28: Địa tô tư bản chủ nghĩa •
Từ khóa: Địa tô tư bản chủ nghĩa •
Câu hỏi ngắn: Địa tô tư bản chủ nghĩa là gì? •
Giải đáp ngắn: Địa tô tư bản chủ nghĩa là phần giá trị t ặ h ng dư mà nhà tư
bản kinh doanh nông nghiệp phải trả cho địa chủ khi thuê đất. •
Giải thích ngắn: Đây là giá trị thu được từ việc sử dụng đất đai, là phần giá trị t ặ
h ng dư dôi ra ngoài lợi nhuận bình quân.
Vấn đề 29: Địa tô chênh lệch I •
Từ khóa: Địa tô chênh lệch I •
Câu hỏi ngắn: Địa tô chênh lệch I là gì? •
Giải đáp ngắn: Địa tô chênh lệch I là địa tô mà địa chủ thu được nhờ có
những mảnh đất màu mỡ và điều kiện tự nhiên thuận lợi. •
Giải thích ngắn: Đây là phần giá trị t ặ
h ng dư mà nhà tư bản phải trả thêm
do sự khác biệt về chất lượng đất đai.
Vấn đề 30: Địa tô chênh lệch II •
Từ khóa: Địa tô chênh lệch II •
Câu hỏi ngắn: Địa tô chênh lệch II là gì? •
Giải đáp ngắn: Địa tô chênh lệch II là địa tô mà địa chủ thu được do đất
đai được đầu tư thâm canh, làm tăng độ màu mỡ của đất. •
Giải thích ngắn: Đây là phần giá trị t ặ
h ng dư dôi ra từ việc cải tạo đất đai và làm tăng năng suất.
Vấn đề 31: Địa tô tuyệt đối •
Từ khóa: Địa tô tuyệt đối •
Câu hỏi ngắn: Địa tô tuyệt đối là gì? •
Giải đáp ngắn: Địa tô tuyệt đối là địa tô mà địa chủ thu được trên mọi
mảnh đất, không kể độ màu mỡ hay mức đầu tư. •
Giải thích ngắn: Đây là phần giá trị t ặ
h ng dư dôi ra ngoài lợi nhuận bình
quân mà nhà tư bản kinh doanh nông nghiệp phải trả.
Vấn đề 32: Giá trị hàng hóa •
Từ khóa: Giá trị hàng hóa •
Câu hỏi ngắn: Giá trị hàng hóa được tính như thế nào? •
Giải đáp ngắn: Giá trị hàng hóa = c + (v + m). •
Giải thích ngắn: Giá trị của hàng hóa bao gồm tư bản bất biến, tư bản khả
biến và giá trị thặng dư do lao động tạo ra.
Vấn đề 33: Lợi nhuận thương nghiệp •
Từ khóa: Lợi nhuận thương nghiệp •
Câu hỏi ngắn: Lợi nhuận thương nghiệp là gì? •
Giải đáp ngắn: Lợi nhuận thương nghiệp là phần chênh lệch giữa giá mua
và giá bán hàng hóa của nhà tư bản thương nghiệp. •
Giải thích ngắn: Đây là phần giá trị thặng dư mà nhà tư bản thương nghiệp
thu được nhờ mua hàng hóa từ nhà sản xuất và bán ra với giá cao hơn.
Vấn đề 34: Giá cả sản xuất •
Từ khóa: Giá cả sản xuất •
Câu hỏi ngắn: Giá cả sản xuất là gì? •
Giải đáp ngắn: Giá cả sản xuất = chi phí sản xuất + lợi nhuận bình quân. •
Giải thích ngắn: Giá cả sản xuất là mức giá mà nhà tư bản bán hàng hóa
để thu hồi chi phí và lợi nhuận bình quân, phản ánh cơ chế cạnh tranh giữa các ngành.
Vấn đề 35: Cấu tạo hữu cơ của tư bản •
Từ khóa: Cấu tạo hữu cơ của tư bản •
Câu hỏi ngắn: Cấu tạo hữu cơ của tư bản là gì? •
Giải đáp ngắn: Cấu tạo hữu cơ của tư bản là tỷ lệ giữa tư bản bất biến và
tư bản khả biến trong quá trình sản xuất. •
Giải thích ngắn: Tỷ lệ này phản ánh sự phân bố giữa tư liệu sản xuất và
sức lao động trong sản xuất và có xu hướng tăng lên theo thời gian.
Vấn đề 36: Tập trung tư bản •
Từ khóa: Tập trung tư bản •
Câu hỏi ngắn: Tập trung tư bản là gì? •
Giải đáp ngắn: Tập trung tư bản là quá trình hợp nhất các tư bản nhỏ lẻ
thành một tư bản lớn hơn, không làm tăng tổng tư bản xã hội. •
Giải thích ngắn: Đây là kết quả của sự sát nhập giữa các tư bản cá biệt
trong nền kinh tế thị trường, giúp tăng quy mô và hiệu quả sản xuất.
Vấn đề 37: Tích tụ tư bản •
Từ khóa: Tích tụ tư bản •
Câu hỏi ngắn: Tích tụ tư bản là gì? •
Giải đáp ngắn: Tích tụ tư bản là quá trình mà giá trị thặng dư được chuyển
hóa thành tư bản phụ thêm để mở rộng sản xuất. •
Giải thích ngắn: Đây là hình thức tăng trưởng tư bản thông qua tích lũy giá trị t ặ
h ng dư, làm tăng quy mô của tư bản xã hội.
Vấn đề 38: Quá trình sản xuất giá trị thặng dư •
Từ khóa: Sản xuất giá trị thặng dư •
Câu hỏi ngắn: Quá trình sản xuất giá trị t ặ
h ng dư diễn ra như thế nào? •
Giải đáp ngắn: Quá trình sản xuất giá trị thặng dư là quá trình lao động
tạo ra giá trị lớn hơn giá trị sức lao động. •
Giải thích ngắn: Công nhân phải lao động quá thời gian tất yếu để tạo ra giá trị t ặ
h ng dư cho nhà tư bản, phần này là lợi ích của nhà tư bản.
Vấn đề 39: Nguồn gốc của giá trị thặng dư • Từ khóa: Ng ồ u n gốc giá trị t ặ h ng dư •
Câu hỏi ngắn: Giá trị t ặ
h ng dư có nguồn gốc từ đâu? •
Giải đáp ngắn: Giá trị thặng dư có nguồn gốc từ lao động không công của
công nhân sau khi họ đã tạo ra giá trị đủ bù đắp cho sức lao động của mình. •
Giải thích ngắn: Lao động thặng dư, tức phần lao động không công, là
nguồn tạo ra giá trị thặng dư mà nhà tư bản thu về.
Vấn đề 40: Bản chất của giá trị thặng dư •
Từ khóa: Bản chất giá trị thặng dư •
Câu hỏi ngắn: Bản chất của giá trị t ặ h ng dư là gì? •
Giải đáp ngắn: Bản chất của giá trị t ặ
h ng dư là phần giá trị mới dôi ra
ngoài giá trị sức lao động do người công nhân tạo ra cho nhà tư bản. •
Giải thích ngắn: Giá trị thặng dư là biểu hiện cụ thể của sự khai thác sức
lao động của công nhân trong nền kinh tế tư bản chủ nghĩa.