Chương 5 - Môn Kinh tế vĩ mô - Đại Học Kinh Tế - Đại học Đà Nẵng
Tiền là tất cả tài sản ở trong nền kinh tế mà mọi người thường sử dụng để mua hàng hóa và dịch vụ của người khác. Tiền mặt ở trong ví của bạn là tiền bởi vì bạn có thể dùng nó để mua một bữa ăn ở nhà hàng. Ngược lại, nếu ngẫu nhiên sở hữu phần lớn Công ty Microsoft như Bill Gates, bạn sẽ là người giàu có, nhưng tài sản này không được coi là một loại tiền. Bạn không thể mua một bữa ăn hay chiếc áo sơ mi bằng số của cải như vậy nếu như trước đó không đổi ra tiền mặt. Tài liệu giúp bạn tham khảo ôn tập và đạt kết quả cao. Mời bạn đọc đón xem!
Preview text:
lOMoARcPSD| 49221369
CHƯƠNG 6: HỆ THỐNG TIỀN TỆ 1.Tiền tệ a. Khái niệm
Tiền là tất cả tài sản ở trong nền kinh tế mà mọi người thường sử dụng để mua hàng
hóa và dịch vụ của người khác. Tiền mặt ở trong ví của bạn là tiền bởi vì bạn có thể
dùng nó để mua một bữa ăn ở nhà hàng. Ngược lại, nếu ngẫu nhiên sở hữu phần lớn
Công ty Microsoft như Bill Gates, bạn sẽ là người giàu có, nhưng tài sản này không
được coi là một loại tiền. Bạn không thể mua một bữa ăn hay chiếc áo sơ mi bằng số
của cải như vậy nếu như trước đó không đổi ra tiền mặt. b. Chức năng
Trong nền kinh tế, tiền có ba chức năng: đó là phương tiện trao đổi, đơn vị hạch
toán và phương tiện cất giữ giá trị. Ba chức năng này làm cho tiền khác với các
tài sản khác, như cổ phiếu, trái phiếu, bất động sản, tác phẩm nghệ thuật và ngay cả thẻ chơi bóng chày.
-Phương tiện trao đổi là một ví dụ mà người mua trao cho người bán khi mua hàng và dịch vụ.
-Đơn vị hạch toán có nghĩa tiền là thước đo mà mọi người sử dụng để ghi giá và các khoản nợ.
-Phương tiện cất trữ giá trị là một thứ mà mọi người sử dụng để chuyển sức mua
từ hiện tại tới tương lai.
Vì tiền là phương tiện trao đổi của nền kinh tế, nên nó là tài sản có khả năng thanh
toán caonhất. Các tài sản khác nhau có khả năng thanh toán rất khác nhau.
2. Các hình thái tiền tệ
- Khi tồn tại dưới hinh thức một hàng hóa có giá trị cố hữu, tiền được gọi là tiền hàng hóa.
Một ví dụ về tiền hàng hóa là vàng. Vàng có giá trị cố hữu bởi vì nó được sử dụng trong
công nghiệp và chế tạo đồ trang sức.
-Khi tiền không có giá trị cố hữu, nó được gọi tiền pháp định. Khái niệm pháp
định đơn giản chỉ là một pháp lệnh hay nghị định và tiền pháp định là loại tiền
được tạo ra nhờ một nghị định của chính phủ.
3. Khối lượng tiền -
Lượng tiền lưu thông trong nền kinh tế - được gọi là khối lượng tiền tệ - có
tácđộng mạnh đến nhiều biến số kinh tế.
-Loại tài sản rõ ràng nhất cần đưa vào khối lượng tiền tệ là tiền mặt – bao gồm
các đồng tiền giấy và tiền xu trong tay công chúng. Tiền mặt rõ ràng được chấp nhận
làm phương tiện trao đổi một cách rộng rãi nhất trong nền kinh tế. Như vậy, tiền mặt
là một bộ phận của khối lượn tiền tệ. lOMoARcPSD| 49221369 -
Tuy nhiên, tiền mặt không phải là tài sản duy nhất mà bạn có thể sử dụng để
mua hàng hóa và dịch vụ. Có nhiều cửa hàng chấp nhận séc cá nhân. Tài sản mà bạn
nắm giữ dưới dạng tài khoản viết séc cũng dễ dàng sử dụng trong việc mua hàng hóa
và dịch vụ như những tài sản mà bạn cất trong ví. Vì vậy để tính khối lượng tiền tệ,
bạn phải tính cả các tài khoản tiền gửi không kỳ hạn – đó là những tài khoản ngân
hàng mà người gửi có thể sử dụng theo nhu cầu, đơn giản bằng cách viết séc.
Tuy nhiên, người gửi tiền tại các ngân hàng thường không thể phát hành sec
vào số dư tài khoản tiết kiệm, nhưng họ có thể dễ dàng chuyển những khoản tiết
kiệm này thành tài khoản viết séc. Ngoài ra, những người gửi tiền tại quỹ hỗ
tương trên thị trường tiền tệ có thể viết séc vào số dư của họ. Chính vì vậy, khi
xác định các bộ phận của khối lượng tiền tệ của Mỹ, chúng ta phải tính đến các khoản này. Khối lượng tiền Năm 1998 Bao gồm M1 1.092 ( Tỷ đô la) Tiền mặt Séc du lịch
Tiền gửi không kì hạn Các
tài khoản có thể viết séc khác M2 4.412 ( Tỷ đô la) Mọi thứ trong M1 Tiền gửi tiết kiệm Tiền gửi nắn hạn
Qũy hỗ trợ trên thị trường tiền tệ
Trong nền kinh tế phức tạp hiện nay, chúng ta không thể phân biệt rõ ràng đâu
là tài sản được gọi là tiền và đâu là tài sản không phải tiền. Tiền xu trong ví chúng
ta là một phần của khối lượng tiền tệ và tòa thị chính New York rõ ràng không
phải là tiền, nhưng có rất nhiều tài sản nằm giữa hai thái cực này mà chúng ta khó
phân biệt rõ ràng. Chính vì thế, khối lượng tiền tệ ở Mỹ đươc tính theo nhiều cách
khác nhau. Bảng 27.1 minh họa cho hai cách tính quan trọng nhất là khối lượng
tiền tệ M1 và M2. Mỗi cách tính sử dụng những tiêu chuẩn tương đối khác nhau
để phân biệt tài sản là tiền và tài sản không phải tiền.
4.Ngân hàng trung ương: a. Khái niệm : •
Là cơ quan quản lý nhà nước về tiền tệ •
Điều hành chính sách tiền tệ trong nề kinh tế. •
Ở Việt Nam thì đóng vai trò là một ngân hàng trung ương. b. Nhiệm vụ: Có 2 nhiệm vụ •
Nhiệm vụ 1:Điều tiết các hoạt động ngân hàng và đảm bảo sự lành mạnh của
hệ thống ngân hàng. Biện pháp thực hiện:
+ Giám sát tình hình tài chính của các ngân hàng. lOMoARcPSD| 49221369
+ Tao môi trường thuận lợi cho các dao dịch ngân hàng bằng thanh toán liên ngân hàng.
+ Tạo điều kiện cho các ngân hàng thương mại vay khi có nhu cầu •
Nhiệm vụ 2: Kiểm soát lượng tiền cung ứng thông qua nghiệp vụ thị trường
mở, các quy định về tye lệ dự trữ bắt buộc , lãi suất chiếc khấu.
5.Ngân hàng thương mại và quá tình tạo tiền gửi:
-Là một đơn vị kinh doanh tiền tệ hoạt động theo phương châm “đi vay để cho vay”
- Nguyên tắt hoạt động: Trong mỗi thời kỳ ngân hàng thương mại giữ lại 1 phần số
vốn huy động được phần còn lại cho vay. a. Hoạt động ngân hàng dự trữ 100%: -
Nếu không có ngân hàng trong nền kinh tế thì cung tiền bằng lượng tiền mặt vì không có tiền gửi. -
Nếu ngân hàng được mở thì nó chỉ nhận tiền gửi mà không cho vay.Mục đích
là cung cấp nơi an toàn để mọi người gửi tiền. Những khoản tiền gửi mà ngân hàng
nhận được nhưng không cho vay được gọi là dự trữ. -
Trong điều kiện này các ngân hàng không có vai trò gì trog việc thay đổi lượng cung tiền.
b. Hoạt động ngân hàng dự trữ một phần: -
Là một hệ thống ngân hàng mà ở đó các ngân hàng chỉ nắm giữ một phần nhỏ
tiền gửi dưới dạng dự trữ -
Tỷ phầncủa tiền gửi mà ngân hàng giữ dứi dạng dự trữ được gọi là tỷ lệ dự trữ. Cách tạo ra tiền
Giả sử một người người gửi 100$ vào ngân hàng thứ nhất. Ngân hàng thứ nhất sẽ dự
trữ 10$ còn dư 90$ sẽ cho vay.
Người được vay 90$ từ ngân hàng thứ nhất sẽ gửi vào ngân hàng thứ 2 thì ngân hàng
thứ 2 sẽ dự rữ 9$ và cho vay 81$
Người cho được vay 81 từ ngân hàng thứ 2 sẽ gửi vào ngân hàng thứ 3 và ngân hàng
này sẽ dự trữ 8,1$ và cho vay 72,9$
Quá trình tạo tiền sẽ tiếp tục diễn ra như vậy. Với 100$ đưa vào hệ thống ngân hàng,
kết quả tiền gửi tăng thêm là: D= 100+90+81+729
=100(1+0,9+0,92+0,93+.....+0,9(n-1))
=100(1/(1- 0,9))= (1/0,1) 100=1000
6.Số nhân tiền( mM):
- Số nhân tiền (còn được gọi là số nhân tín dụng ) là một hệ số phản ánh khối lượng
tiền(Ms) được sinh ra từ một đơn vị tiền cơ sở(B).nó chính là tỷ lệ giữa mức cung
tiền và lượng tiền cơ sở. mM= MsB hay Ms=mM.B Công thức tính: mM = MsB lOMoARcPSD| 49221369 mM= (Cu+D)(Cu+R)(+)(+) = Cu+DDCu+RD++ mM= s+1s+ra+1+ Trong đó:
m : là số nhân tiền tệ Ms M :
là tổng lượng cung tiền
B: là lượng tiền cơ sở
D: lượng tiền gửi vào ngân hàng
Cu: Lượng tiền mặt lưu hành ngoài ngan hàng R:
lượng tiền dự trữ trong ngân hàng; s= CuD
: Tỷ lệ tiền mặt trong lưu thông so với tiền gửi ra= RD = r
: Tỷ lệ dự trữ thực tế của hệ thống ngân hàng. b+ro Nhận xét: s=0 ; ra=rb thì mM= 1rb1
mM nghịch biến với ra và s vì ngân hàng thương mại chỉ phải dự trữ tài khoản của họ
ở ngân hàng trung uwng một phần số tiền gửi vào ngân hàng của họ nên R< D nên 0<
r <1 do đó m >1 nên B tăng bao nhiêu thì Ms sẽ tăng nhiều hơn thế. a M
7. Một số công cụ kiểm soát cung tiền của Ngân hàng Trung ương 3.1. Thị trường mở
Thị trường mở (OMO) là nơi NHTW sử dụng nghiệp vụ mua các giấy tờ có giá
(GTCG) với các NHTM nhằm đưa tiền ra lưu thông hoặc bán GTCG hút tiền về. Các tác động:
- NHTW mua TP: NHTW tung một lượng tiền cơ sở ra bên ngoài B tăng nên tiền
giaodịch cũng tăng theo MS tăng (MS = m M ×B)
- NHTW bán TP: NHTW thu một lượng tiền cơ sở về B giảm MS giảm
Phương thức mua bán trên thị trường mở
-Dự báo thấy cung tiền tệ cần được tiếp tục điều chỉnh thì NHTW ngay lập tức
-Nếu dấu hiệu yêu cầu chỉ cần tạm thời thay đổi dự trữ tiền tệ hoặc dự trữ trong
thời gian tới là thiếu ổn định thì NHTW thực hiện các giao dịch tác động lên cung
tiền tệ bằng các hợp đồng mua lại
Hai hình thức giao dịch chủ yếu lOMoARcPSD| 49221369
-Mua - bán hẳn : là việc mua bán và chuyển giao quyền sở hữu giấy tờ có giá từ
bên bán cho bên mua và không kèm theo thoả thuận mua, bán lại. -Mua bán có
kỳ hạn(giao dịch có thời hạn): là việc bên bán bán và chuyển giao giấy tờ có
giá cho bên mua đồng thời cam kết mua lại và nhận lại quyền sở hữu giấy tờ có
giá đó sau thời gian nhất định. Gồm 2 hình thức + Hợp đồng mua lại +Bán- mua đảo ngược
Phương thức đấu thầu trên thị trường mở
-Phương thức đấu thầu khối lượng Là việc xác định khối lượng trúng thầu của các tổ
chức tín dụng tham gia nghiệp vụ TTM trên cơ sở khối lượng dự thầu của các tổ chức
tín dụng, khối lượng giấy tờ có giá mua hoặc bán và lãi suất do NHTW + NHTW
thông báo cho các TCTD mức lãi suất và khối lượng các loại giấy tờ có giá cần mua
hoặc cần bán (NHTW có thể không thông báo khối lượng cần mua hoặc cần bán).
+ Các đơn vị thành viên tham gia dự thầu khối lượng các loại giấy tờ cần mua hoặc
cần bán theo mức lãi suất do NHTW công bố
-Phương thức đấu thầu lãi suất Là việc xác định lãi suất trúng thầu của các TCTD
tham gia NVTTM trên cơ sở khối lượng dự thầu của các TCTD, khối lượng giấy tờ
có giá mà NHTW cần mua hoặc cần bán.
+ NHTW có thể công bố hoặc không công bố khối lượng giấy tờ có giá cần mua hoặc cần bán.
+ Các đơn vị thành viên dự thầu theo mức lãi suất và khối lượng giấy tờ có giá
cần mua hoặc cần bán ứng với mức lãi suất đó.
+ Lãi suất trúng thầu là lãi suất dự thầu cao nhất (trường hợp NHTW bán) và lãi suất
dự thầu thấp nhất (trường hợp NHTW mua) mà tại đó đạt được khối lượng giấy tờ có
giá NHTW cần mua hoặc cần bán.Có 2 hình thức là đáu thầu lãi suất và đấu thầu riêng lẻ
3.2Tỷ lệ dự trữ bắt buộc: •
Ảnh hưởng đến lượng tiền mà hệ thống ngân hàng có thể tạo ra từ mỗi đồng dự trữ. • Tác động của rb: Khi ¯ rb ® mM ® MS Khi rb ® mM ¯ ® MS ¯ •
Dự trữ bắt buộc: Rb = rb.D •
các NHTW rất ít khi thay đổi tỷ lệ dự trữ bắt buộc vì sự thay đổi có thể làm
gián đoạn hoạt động kinh doanh của ngành ngân hàng. Lãi suất chiết khấu:
Mức lãi suất NHTW đặt ra áp dụng cho NHTM khi các NH này vay tiền từ NHTW. Các tác động:
Khi id < io (lãi suất cân bằng thị trường): các NHTM vay tiền từ NHTW nhiều hơn MS tăng.
Khi id > io: các NHTM ít vay tiền từ NHTW MS giảm. •
Khi NHTW quy định giảm r , các NHTM cho vay nhiều hơn, giao dịch nhiều b hơn ® MS tăng. lOMoARcPSD| 49221369 •
Khi NHTW quy định tăng rb, các NHTM ít giao dịch hơn ® MS giảm.