Chuyên đề “Nhà sàn Bác Hồ; nhà 54” và lối sống giản dị của chủ tịch Hồ Chí Minh | Môn Tư tưởng Hồ Chí Minh - Đại học Bách Khoa Hà Nội

lOMoAR cPSD| 61601688
ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI TRƯỜNG KINH TẾ
TIỂU LUẬN HỌC PHẦN
Tư Tưởng Hồ Chí Minh
Chuyên đề “Nhà sàn Bác Hồ; nhà 54” và lối sống giản dị của
chủ tịch Hồ Chí Minh.
Họ và tên: Vũ Thị Minh Huế
Email: Hue.vtm222982@sis.hust.edu.vn MSSV: 20222982 Mã lớp BT: 159001
Người hướng dẫn Th.S. Nguyễn Thị Thu Hà
Khoa Lý luận chính trị lOMoAR cPSD| 61601688 LỜI CẢM ƠN
Đầu tiên, chúng em xin gửi lời cảm ơn đến khoa Lý luận chính trị vì đã đưa bộ môn Mô
phỏng hoạt động kinh doanh vào chương trình giảng dạy. Môn học này thực sự bổ ích,
giúp chúng em tiếp cận nhiều kiến thức quan trọng về những tư tưởng của Hồ Chủ tịch,
lối sống, tư duy của người
Chúng em cũng xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Th.S. Nguyễn Thị Thu Hà, người đã
dành thời gian và tâm huyết để giảng dạy bộ môn này. Cô không chỉ truyền đạt kiến thức
về môn học mà còn giúp chúng em nhận thức rõ tầm quan trọng của nó trong thực tế,
đưa ra góc nhìn và tư tưởng của chủ tịnh sinh thời . Thông qua việc tham gia thực tế
chúng em đã học được nhiều điều và có những trải nghiệm đáng nhớ.
Sự hướng dẫn tận tâm của cô đã giúp môn học trở nên dễ hiểu và dễ áp dụng, với những
buổi thực tế. Chúng em cũng rất trân trọng sự hỗ trợ và động viên của cô trong suốt quá
trình học. Những chia sẻ của cô không chỉ giúp chúng em hiểu sâu hơn về môn học, mà
còn truyền cảm hứng để phát triển trong lĩnh vực này.
Cuối cùng, chúng em xin chúc cô sức khỏe và thành công, hy vọng cô sẽ tiếp tục lan tỏa
đam mê và kiến thức đến các thế hệ sinh viên tiếp theo. Một lần nữa, chúng em chân thành cảm ơn cô. Trân trọng, lOMoAR cPSD| 61601688 Mục lục
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... 2
1. Phần mở đầu ............................................................................................................. 4
Phương pháp thực hiện:....................................................................................... 4
Kết cấu nội dung gồm 3 chương chính: .............................................................. 4
Chương 1: Nhà 54 – Biểu tượng của sự thanh bạch và tiết kiệm ............................ 5
Chương 2: Nhà sàn – Không gian sống mộc mạc, gần gũi của Bác ......................... 7
Chương 3: Lối sống giản dị của Chủ tịch Hồ Chí Minh và bài học rút ra ............. 8
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................... 14 lOMoAR cPSD| 61601688 1. Phần mở đầu
Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ được biết đến là vị lãnh tụ vĩ đại, người sáng lập và
lãnh đạo thành công cách mạng Việt Nam, mà còn là tấm gương mẫu mực về đạo đức,
lối sống và nhân cách. Trong số những giá trị đạo đức quý báu mà Bác để lại cho các
thế hệ sau, lối sống giản dị là một trong những biểu hiện đặc sắc nhất. Lối sống ấy thể
hiện một cách rõ nét và sinh động thông qua hai địa điểm gắn bó sâu sắc với cuộc sống
đời thường của Người: nhà 54 và nhà sàn trong khu Phủ Chủ tịch.
Bài thu hoạch này nhằm tìm hiểu và phân tích: •
Ý nghĩa biểu tượng của nhà 54 và nhà sàn đối với lối sống của Bác Hồ; •
Cách lối sống giản dị của Bác thể hiện qua sinh hoạt thường ngày; •
Những bài học thiết thực rút ra từ lối sống ấy trong bối cảnh hiện nay.
Phương pháp thực hiện: •
Thu thập và tổng hợp tư liệu từ sách báo, tài liệu lịch sử, trang thông tin chính thống; •
Phân tích, đối chiếu và khái quát nội dung.
Kết cấu nội dung gồm 3 chương chính: •
Chương 1: Nhà 54 – Biểu tượng của sự thanh bạch và tiết kiệm •
Chương 2: Nhà sàn – Không gian sống mộc mạc, gần gũi của Bác •
Chương 3: Lối sống giản dị của Chủ tịch Hồ Chí Minh và bài học rút ra lOMoAR cPSD| 61601688
Chương 1: Nhà 54 – Biểu tượng của sự thanh bạch và tiết kiệm
Nhà 54 là nơi ở đầu tiên của Chủ tịch Hồ Chí Minh sau khi kháng chiến chống Pháp kết
thúc thắng lợi và Thủ đô Hà Nội được giải phóng (1954). Không đơn thuần là một nơi
cư trú tạm thời, nhà 54 đã trở thành một không gian mang đậm dấu ấn đạo đức, thể hiện
rõ nét phong cách sống giản dị, tiết kiệm và gần gũi của Bác Hồ trong thời kỳ đầu xây
dựng chế độ mới. Từ nơi ở nhỏ bé ấy, ta có thể thấy được sự đối lập hoàn toàn với những
hình ảnh xa hoa thường thấy của các nguyên thủ quốc gia, thể hiện sâu sắc tư tưởng sống
"vì dân, vì nước, không vì mình" của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Ngôi nhà số 54 nằm trong khuôn viên Phủ Chủ tịch – trước đây là Phủ Toàn quyền
Đông Dương. Khi trở lại Hà Nội, dù được đề nghị sống trong các biệt thự sang trọng,
Bác Hồ đã lựa chọn sống trong ngôi nhà cũ của một nhân viên phục vụ người Pháp –
một căn nhà nhỏ, hai gian, lợp ngói, tường sơn vàng, không có tiện nghi hiện đại. Điều
đó thể hiện rõ quan điểm sống thanh bạch, không cầu kỳ vật chất của Người.
Chủ tịch Hồ Chí Minh sống và làm việc tại ngôi nhà này từ tháng 12 năm 1954, vì vậy
ngôi nhà có tên là “Nhà 54”. Người ở và làm việc tại ngôi nhà này gần 4 năm từ 1954
đến giữa tháng 5 năm 1958. Sau đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh chuyển sang ở ngôi nhà sàn
được xây dựng trong khu vườn Phủ Chủ tịch phía bên kia bờ ao, nhưng hàng ngày Người
vẫn trở về nơi đây để dùng cơm và khám sức khoẻ định kỳ. Bởi vậy Nhà 54 là nơi gắn
bó với cuộc sống đời thường của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong suốt 15 năm cuối cùng của cuộc đời.
Trong thời gian ở và làm việc ở Nhà 54, Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng Trung ương
Đảng, Bộ Chính trị xây dựng đường lối chiến lược, sách lược cơ bản cho cách mạng
Việt Nam, lãnh đạo nhân dân Việt Nam hoàn thành thắng lợi công cuộc hàn gắn vết
thương chiến tranh, khôi phục kinh tế và xây dựng những cơ sở vật chất đầu tiên cho sự
nghiệp xây dựng đất nước, đưa miền Bắc tiến lên chủ nghĩa xã hội. Trong thời gian này
(từ năm 1954 đến năm 1958), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dẫn đầu nhiều đoàn đại biểu
Đảng, Chính phủ ta đi thăm chính thức 15 nước anh em ở châu Âu và châu á. Những
chuyến đi đó đã góp phần tích cực vào việc xây dựng và phát triển mối quan hệ hữu nghị
giữa Việt Nam với các nước trên thế giới, nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc
tế, đồng thời tranh thủ sự ủng hộ của nhân dân thế giới đối với cách mạng Việt Nam.
Nhà 54 có ba phòng, phía giáp ao là phòng làm việc và cũng là nơi Người tiếp khách, ở
giữa là phòng ăn, cuối cùng là phòng ngủ. Mọi đồ dùng sinh hoạt của Người cùng với
tài liệu sách báo Người đang đọc, những món quà lưu niệm bạn bè quốc tế tặng Chủ tịch lOMoAR cPSD| 61601688
Hồ Chí Minh vẫn được giữ nguyên, xếp đặt gọn gàng, hợp lý, khoa học như những ngày cuối cùng của Người.
Tại phòng ăn của Chủ tịch Hồ Chí Minh hiện đang trưng bày một bộ đồ ăn hàng ngày
của Người. Bữa cơm hàng ngày của Người chỉ vài ba món. Khi mời khách dùng cơm
thân mật. Người thường nhắc các đồng chí phục vụ nấu món ăn phù hợp khẩu vị của
khách để mọi người ngon miệng.
Bữa ăn hàng ngày của Bác trong nhà 54 cũng rất đạm bạc: chỉ có cơm trắng, rau luộc,
cá kho, cà muối. Người thường tự rửa bát, dọn bàn sau mỗi bữa ăn. Dù là Chủ tịch nước,
Bác vẫn luôn duy trì nếp sống tự lập, không ỷ lại vào người phục vụ. Bác rất nghiêm
khắc trong việc tiết kiệm: không để điện sáng khi không sử dụng, tiết kiệm từng tờ giấy,
thậm chí còn viết ở cả mặt sau giấy cũ.
Trong phòng ngủ, đồ dùng sinh hoạt của Chủ tịch Hồ Chí Minh đơn giản, như mọi người
dân bình thường: một bộ bàn ghế để Người đọc sách ban đêm, một chiếc giường nhỏ
đơn giản không kiểu cách, cầu kỳ, chiếc tủ đựng quần áo. Trong tủ chỉ có vài ba bộ quần
áo Người mặc hàng ngày và bộ quần áo kaki Người dùng khi tiếp khách hoặc đi công tác…
Tổng số tài liệu hiện vật ở trong nhà 54 gần 400 đơn vị, riêng hiện vật thuộc chất liệu
giấy đã có hơn 300 đơn vị.
Ngôi nhà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sống trong những năm đầu về thủ đô Hà Nội là minh
chứng cuộc sống giản dị, gần gũi gắn bó với nhân dân của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Người
chia sẻ với nhân dân những vất vả, khó khăn, đồng cam cộng khổ và động viên nhân
dân, cùng nhân dân vượt qua những thách thức lớn của thời kỳ miền Bắc quá độ lên chủ
nghĩa xã hội trên một nền tảng kinh tế, xã hội vô cùng nghèo nàn, lạc hậu, bị chiến tranh
tàn phá nặng nề. Nhũng hoạt động của Người ở ngôi nhà nhỏ này đã phản ánh phong
cách sống, tinh thần quyết tâm phấn đấu vì cuộc sống ấm no, hạnh phúc của nhân dân,
vì tương lai của đất nước trên chặng đường phát triển mới của lịch sử dân tộc.
Ngoài ra, trong thời gian sống tại đây, Bác vẫn đều đặn làm việc từ sáng sớm đến đêm
khuya. Mỗi sáng, Bác dậy sớm tập thể dục, đi bộ quanh vườn, sau đó đọc báo và làm
việc. Cuộc sống tuy giản dị nhưng vẫn luôn nghiêm túc, khoa học và hiệu quả.
Sự lựa chọn sống tại nhà 54 thay vì biệt thự đã tạo ra một hình ảnh vô cùng sâu sắc và
cảm động trong lòng nhân dân và cán bộ. Đó là hình ảnh một vị lãnh tụ hết mực khiêm
nhường, gắn bó với đời sống nhân dân và không bao giờ tách mình ra khỏi quần chúng lao động. lOMoAR cPSD| 61601688
Chương 2: Nhà sàn – Không gian sống mộc mạc, gần gũi của Bác
Sau vài năm sống tại nhà 54, Chủ tịch Hồ Chí Minh chuyển sang sống tại một ngôi nhà
sàn được xây dựng trong khuôn viên Phủ Chủ tịch. Ngôi nhà không chỉ mang đặc trưng
văn hóa dân tộc, mà còn phản ánh sâu sắc quan điểm sống của Bác.
Sau gần bốn năm tiến hành công cuộc khôi phục kinh tế, hàn gắn vết thương chiến tranh,
ở miền Bắc Việt Nam cơ sở vật chất của xã hội bước đầu được củng cố và phát triển,
đời sống nhân dân đã phần nào được nâng cao, Trung ương Đảng, Bộ Chính trị mong
muốn xây dựng một ngôi nhà mới để Chủ tịch Hồ Chí Minh có nơi ở, làm việc được tốt
hơn. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đồng ý với ý định này của Trung ương sau buổi gặp mặt
đại biểu các dân tộc thiểu số Việt Bắc tại Phủ Chủ tịch và sau chuyến đi thăm một số nơi
của tỉnh Thái Nguyên. Người nói với anh em: Trung ương đề nghị xây cho Bác một ngôi
nhà mới, Bác nghĩ: nên làm một căn nhà nho nhỏ ở phía bên kia bờ ao theo kiểu nhà
đồng bào dân tộc ở Việt Bắc, giống như ngôi nhà Bác đã từng ở trong những năm kháng
chiến chống thực dân Pháp.
Kiến trúc sư Nguyễn Văn Ninh, người có vinh dự được giao nhiệm vụ thiết kế và thi
công nhà sàn Bác Hồ đã kể lại như sau:
Trong thời gian Bác đi công tác vắng, đơn vị chúng tôi được giao nhiệm vụ thi công xây
dựng Nhà sàn của Bác. Bằng mọi cách, ngôi nhà phải được xây cất xong trước ngày Bác
về. Chúng tôi thi nhau làm. Quả nhiên, trước hôm Bác về, mọi việc đều đâu vào đấy.
Nhìn ngôi Nhà sàn hai gian thoáng đãng, tầng dưới bốn phía để trống, tầng trên chia làm
hai phòng, một phòng Bác ở, một phòng Bác làm việc, xung quanh là hành lang rộng có
mành che, chúng tôi vừa mừng, vừa hồi hộp. Không biết việc làm của chúng tôi có vừa
lòng Bác không? Chúng tôi chỉ mong Bác về để được trực tiếp nghe ý kiến Bác. Như
đọc được ý nghĩ của chúng tôi, quả nhiên hôm sau, Bác tổ chức một bữa tiệc liên hoan
ngay tại ngôi nhà chúng tôi vừa dựng. Không khí buổi liên hoan sao vừa thiêng liêng
vừa đầm ấm lạ lùng. Đó là hình ảnh của một người cha hiền dịu trong gia đình và đàn
con xúm xít chung quanh. Sau khi phát huy hiệu của Bác cho từng anh em chúng tôi, Bác khen:
– Các chú làm như thế là nhanh, tốt, đảm bảo thời gian nhưng còn một khuyết điểm.
Các chú có biết khuyết điểm gì không?
Anh em chúng tôi đưa mắt nhìn nhau lo lắng. Tôi giơ tay xin Bác cho nói: Thưa Bác, so
với ý Bác dặn thì có tốn kém hơn đôi chút ạ.
Bác cười chòm râu bạc rung nhè nhẹ: – Chú nói đúng.
Tôi vội đỡ lời: Thưa Bác làm nhà để Bác ở, chúng cháu ai cũng cố gắng làm tốt, làm
đẹp. Trong phần việc của mình mỗi người thêm thắt một ít, cộng lại tốn kém hơn đôi
chút, nhưng chúng cháu muốn Bác ở nhà đẹp hơn, tốt hơn.
Nghe tôi nói xong, Bác chỉ lên nhà bảo:
– Nước ta còn chưa giàu, dân ta còn khổ, chưa đủ nhà ở. Bác ở như thế này là tốt lắm
rồi, các chú không phải lo cho Bác. lOMoAR cPSD| 61601688
Hôm đó là ngày 18-5-1958. Và kể từ hôm đó, Bác chính thức dọn từ ngôi nhà nhỏ bên kia hồ sang ở Nhà sàn.
Trước khi thiết kế ngôi Nhà sàn gỗ của Bác tại Phủ Chủ tịch (tầng trên có hai phòng,
một phòng Bác dùng làm việc, một phòng nghỉ. Còn tầng dưới là nơi Bác họp và tiếp khách). Bác có ý kiến:
– Khách của Bác có nhiều, có lúc Bác phải tiếp đông các cháu, vì vậy các chú thiết kế
cho Bác một hàng ghế bằng xi măng bao quanh.
Vâng lời Bác, các đồng chí đã thiết kế hàng ghế đó. Mỗi lần các cháu đến, các cháu đều
quây quần bên Bác và được Bác chia bánh kẹo cho.
Một hôm, Bác nói với đồng chí giúp việc:
– Chú xem, khách “tí hon” của Bác khá nhiều, để các cháu vui thì phải có cảnh cho các
cháu xem, chú gắng kiếm một cái bể về để nuôi cá vàng làm cảnh cho các cháu. Vâng
lời Bác, đồng chí giúp việc đi tìm mua một bể nuôi cá đặt tại hành lang của tầng dưới
ngôi Nhà sàn và thả ba con cá vàng rất đẹp.
Hằng ngày, sau giờ làm việc, Bác thường cho cá vàng ăn. Người để dành những mẩu
bánh mỳ làm thức ăn cho cá. Được Bác chăm sóc, ba con cá vàng ngày một lớn và phát triển.
Mùa đông trời lạnh, Bác nói:
– Cá cũng như người, mùa đông phải giữ nhiệt độ đủ ấm. Chú nên làm một chiếc nắp
đậy bể cá để bảo đảm độ ấm cho cá.
Khách đến thăm nhà Bác, nhất là khách “tí hon” rất thích thú đứng ngắm bể cá vàng.
Những con cá màu sắc thật sặc sỡ, tung tăng, lấp lánh, bơi lặn trong bể nước
Kết luận chương
Ngôi nhà sàn không chỉ là nơi ở mà còn là biểu tượng cho sự giản dị, gần gũi với nhân
dân và lòng yêu thiên nhiên, yêu lao động của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Chương 3: Lối sống giản dị của Chủ tịch Hồ Chí Minh và bài học rút ra
Từ hai ngôi nhà nhỏ bé, ta có thể nhận diện rõ lối sống của một vị lãnh tụ luôn đặt lợi
ích quốc gia lên trên lợi ích cá nhân. Lối sống giản dị của Chủ tịch Hồ Chí Minh không
chỉ phản ánh bản lĩnh đạo đức mà còn là di sản tư tưởng quý báu cho các thế hệ sau.
Bác ăn uống đạm bạc, mặc quần áo kaki đã bạc màu, đi dép cao su, và luôn sống trong
điều kiện vật chất khiêm tốn. Người dạy rằng "cần, kiệm, liêm, chính" là nền tảng đạo
đức của người cán bộ.
Lối sống giản dị ấy mang ý nghĩa sâu sắc trong bối cảnh xã hội hiện đại, khi chủ nghĩa
vật chất có nguy cơ lấn át các giá trị đạo đức. Việc học tập và làm theo lối sống của Bác
giúp mỗi cá nhân, đặc biệt là cán bộ, đảng viên, rèn luyện tư duy tiết kiệm, tinh thần
phục vụ và bản lĩnh chính trị vững vàng. Câu chuyện về lối sống tiết kiệm của bác lOMoAR cPSD| 61601688
Năm 1927, trong cuốn Đường cách mệnh, phần mở đầu nói về tư cách của người cách
mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết: “Tự mình phải cần, kiệm”.
Cần, kiệm phải là đức tính đầu tiên của người cách mạng, đối lập với nó là lãng phí.
Người cho rằng, lãng phí là một căn bệnh, là tội lỗi với Đảng, với Nhà nước và nhân
dân. Sự lãng phí gây ra rất nhiều tác hại trước mắt và hậu quả lâu dài. Hồ Chí Minh coi
tiết kiệm là biện pháp quan trọng để tích lũy vốn, để sản xuất kinh doanh có hiệu quả.
Đặc biệt trong điều kiện còn nhiều khó khăn, chỉ có đẩy mạnh sản xuất, thực hành tiết
kiệm, thì đất nước mới phát triển ổn định, nhân dân mới có cuộc sống ấm no, hạnh phúc.
Người khẳng định: “Một dân tộc biết cần, kiệm, biết liêm, là một dân tộc giàu về vật
chất, mạnh về tinh thần, là một dân tộc văn minh tiến bộ”(1).
Người đề ra cần, kiệm, liêm, chính là nhằm mục đích cao cả “lợi cho nước cho dân”,
hoàn toàn khác với chữ cần, kiệm, liêm, chính dưới chế độ cũ. Người nói: “Bọn phong
kiến ngày xưa nêu ra cần, kiệm, liêm, chính, nhưng không bao giờ làm mà lại bắt nhân
dân phải tuân theo để phụng sự quyền lợi cho chúng. Ngày nay ta đề ra cần, kiệm, liêm,
chính cho cán bộ thực hiện, làm gương cho nhân dân theo để lợi cho nước cho dân”(2).
Bốn chữ cần, kiệm, liêm, chính, hiểu một cách đơn giản không khó, nhưng hiểu cho đầy
đủ và đúng thì không dễ, đặc biệt là chữ kiệm.
Theo Bác, “Kiệm” là tiết kiệm, không xa xỉ, hoang phí, bừa bãi. Người còn chỉ rõ, kiệm
và cần phải đi đôi với nhau, nó như hai chân của một con người vậy. Người đã từng phân
tích rằng, cần mà không kiệm thì “làm chừng nào xào chừng ấy”, nó như cái thùng
không đáy, nước đổ chừng nào, chảy ra hết chừng ấy, không lại hoàn không. Mặt khác,
kiệm mà không cần thì không tăng thêm, không phát triển và sẽ dẫn tới thoái bộ, thụt lùi.
Theo Người, tiết kiệm không phải là bủn xỉn, mà những việc ích lợi cho đồng bào, cho
Tổ quốc, thì bao nhiêu công, tốn bao nhiêu của cũng vui lòng.
Người luôn khẳng định, tiết kiệm là tích cực, là góp phần tiến lên, góp phần phát triển.
Bàn về tiết kiệm để đẩy mạnh tăng gia sản xuất, Người đã nhấn mạnh: “Tiết kiệm không
phải là ép bộ đội, cán bộ và nhân dân nhịn ăn, nhịn mặc. Trái lại, tiết kiệm cốt để giúp
vào tăng gia sản xuất, mà tăng gia sản xuất là để dần dần nâng cao mức sống của bộ đội,
cán bộ và nhân dân. Nói theo lối khoa học, thì tiết kiệm là tích cực, chứ không phải là tiêu cực”.
Về nội dung tiết kiệm, Người xác định nó được thể hiện ở các vấn đề chủ yếu sau: –
Một là, tiết kiệm sức lao động. Theo Người, có nhiều biện pháp để tiết kiệm sức
lao động, nhưng quan trọng nhất là phải biết tổ chức sắp xếp lực lượng cho khéo, phải
nâng cao năng suất lao động, phải phấn đấu để “1 người làm bằng 2, 3 người”. –
Hai là, tiết kiệm thời giờ. Đây là nội dung tiết kiệm rất quan trọng, nhưng nhiều
người lại thường xem nhẹ, bỏ qua. Để mọi người thấu hiểu vấn đề này, Bác đã khẳng lOMoAR cPSD| 61601688
định rằng, thời giờ là tiền bạc. Và, Người đã có lời dạy rất sâu sắc: “Ai đưa vàng bạc
vứt đi, là người điên rồ. Thì ai đưa thời giờ vứt đi, là người ngu dại”. Người luôn nhắc
nhở cán bộ và nhân dân phải biết tiết kiệm thời giờ cho mình và tiết kiệm thời giờ cho người khác. –
Ba là, tiết kiệm tiền của. Theo Bác, tiết kiệm tiền của có quan hệ mật thiết với
tiết kiệm sức lao động và tiết kiệm thời gian. Người luôn yêu cầu tất cả các cơ quan,
đơn vị, địa phương, tất cả cán bộ, đảng viên phải hết sức chú ý tiết kiệm tiền của của
Nhà nước, của nhân dân và của chính mình.
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nêu cao tinh thần gương mẫu, Người là tấm gương
sáng ngời về lối sống giản dị, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Theo Người: “Quần
chúng chỉ quý mến những người có tư cách, đạo đức. Muốn hướng dẫn nhân dân, mình
phải làm mực thước cho người ta bắt chước… Hô hào dân tiết kiệm, mình phải tiết kiệm
trước đã. Đồng chí ta phải học lấy bốn đức cách mạng: cần, kiệm, liêm, chính”(3).
Đức tính đó không chỉ thể hiện qua những bài viết, bài nói chuyện mà còn được biểu
hiện qua những việc làm đời thường hằng ngày của Người. Người không chỉ kêu gọi
mọi người tiết kiệm mà bản thân Người luôn ý thức và tự giác tiết kiệm vì mọi người,
vì nhân dân, vì một xã hội ấm no hạnh phúc.
Tiết kiệm sức lao động
Tháng 12/1957, đang giữa mùa đông, nhân chuyến thăm Trung Quốc, Bác thấy có một
loại cây lá vẫn xanh tốt trong khi nhiều loại cây khác đều rụng lá. Khi hỏi cán bộ địa
phương và được biết đó là một loại cây có sức sống tốt, bốn mùa cây đều xanh tươi và
ít rụng lá, tên khoa học là Syringapekinen Sisrup (tên gọi ở ta là cây săng xanh).
Bác đề nghị xin bạn một cây. Khi về nước, Bác đã cho trồng thử bên Nhà 54 trong khu
Phủ Chủ tịch ở cạnh ao cá, Người nói với anh em làm vườn: “Đây là loại cây có sức
sống tốt, mùa đông ít rụng lá, các chú chăm sóc thử xem. Nếu cây chịu được khí hậu
nước ta và phát triển tốt thì sau này nhân giống trồng trên các đường phố, để mùa đông
các cô, các chú công nhân quét đường đỡ tốn công sức, đỡ vất vả, khó nhọc”.
Năm 1958, Người chuyển sang sống và làm việc tại ngôi Nhà sàn, hàng ngày, đều đặn
Bác đi bộ từ Nhà sàn sang nhà 54 để dùng cơm. Những hôm thời tiết xấu, mưa to ngập
cả đường đi. Các đồng chí phục vụ xin phép Bác được mang cơm sang Nhà sàn để Bác
khỏi đi lại vất vả. Bác nói: “Thế chú muốn một mình Bác vất vả hay muốn để nhiều
người vất vả vì một mình Bác?”. Lời Bác nhẹ nhàng nhưng cương quyết. Hết giờ làm
việc, mưa vẫn tầm tã, Bác xếp sắp tài liệu gọn gàng rồi xắn cao quần, tay cầm ô, tay
chống gậy, lần từng bước qua con đường vòng ao cá nước chảy xiết sang nhà ăn dùng
bữa trưa như thường lệ. Mỗi khi xong bữa, Người cũng tự tay xếp bát đĩa gọn ghẽ để
bớt phần công việc cho các đồng chí phục vụ. Tiết kiệm thời gian lOMoAR cPSD| 61601688
Trong sinh hoạt hàng ngày, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đặt cho mình một kỷ luật chặt
chẽ, vì thế mà Bác luôn sắp xếp thời gian tiến hành mọi việc thật hợp lý, sao cho ít tốn
thời giờ mà lại đạt được hiệu quả cao nhất. Tiết kiệm thời gian của Bác không chỉ là tiết
kiệm cho mình trong các cuộc họp, gặp mặt… mà còn không để lãng phí thời gian cho mọi người.
Năm 1945, mở đầu bài nói chuyện tại lễ tốt nghiệp khoá V Trường Huấn luyện cán bộ
Việt Nam, Người thẳng thắn góp ý việc giấy mời ghi 8 giờ bắt đầu nhưng giờ đã 8 giờ
10 phút rồi mà nhiều người chưa đến. Người khuyên anh em phải làm việc cho đúng giờ
vì thời gian rất quý báu.
Bác quý thời gian của mình bao nhiêu thì cũng quý thời gian của người khác bấy nhiêu,
vì vậy thường không bao giờ để bất cứ ai phải đợi mình.
Năm 1953, Bác quyết định đến thăm lớp chỉnh huấn của anh chị em trí thức, lúc đó đang
bước vào cuộc đấu tranh tư tưởng gay go. Tin vui đến làm náo nức cả lớp học, mọi người hồi hộp chờ đợi.
Bỗng chuyển trời đột ngột, mây đen ùn ùn kéo tới, rồi một cơn mưa dồn dập, xối xả, tối
đất, tối trời, hai ba tiếng đồng hồ không dứt. Ai cũng xuýt xoa, tiếc rẻ: Mưa thế này, Bác
đến sao được nữa, trời hại quá.
Giữa lúc trời đang trút nước, lòng người đang thất vọng, thì từ ngoài hiên lớp học có
tiếng rì rào, rồi bật lên thành tiếng reo át cả tiếng mưa ngàn, suối lũ: – Bác đến rồi, anh em ơi! Bác đến rồi!
Trong chiếc áo mưa ướt sũng nước, quần sắn đến quá đầu gối, đầu đội nón, Bác hiện ra
giữa niềm ngạc nhiên, hân hoan và sung sướng của tất cả mọi người.
Về sau, anh em được biết: Giữa lúc Bác chuẩn bị đến thăm lớp thì trời đổ mưa to. Các
đồng chí làm việc bên cạnh Bác đề nghị Bác cho báo hoãn đến một buổi khác. Có đồng
chí đề nghị tập trung lớp học ở một địa điểm gần nơi ở của Bác…
Nhưng Bác không đồng ý và nói rằng đã hẹn thì phải đến, đến cho đúng giờ. Thà chỉ
một mình Bác và một vài chú nữa chịu ướt còn hơn để cả lớp học phải chờ uổng công.
Có thể nói, câu chuyện về tiết kiệm thời gian, về thói quen đúng giờ của Chủ tịch Hồ
Chí Minh là bài học đạo đức có ý nghĩa sâu sắc về tôn trọng chính mình và sự tôn trọng
giữa con người với con người trong công việc cũng như trong cuộc sống thường ngày.
Câu chuyện đã làm sáng rõ chân dung của Bác: Giản dị, phong cách làm việc mẫu mực,
suốt đời chỉ lo cho nước, cho dân, có quên chỉ quên mình.
Tiết kiệm tiền của dân
Bác nói: “Cơm chúng ta ăn, áo chúng ta mặc, vật liệu chúng ta dùng, đều do mồ hôi
nước mắt của nhân dân mà ra. Vì vậy, chúng ta phải đền bù xứng đáng cho nhân dân. lOMoAR cPSD| 61601688
Muốn làm được như vậy, chúng ta phải cố gắng thực hiện, cần, kiệm, liêm, chính”(4).
Năm 1954, từ Việt Bắc trở về Hà Nội, từ chối không ở ngôi nhà của toàn quyền Đông
Dương, Bác chọn cho mình ngôi nhà cấp bốn của người thợ điện để ở. Mùa hè năm
1958, Kiến trúc sư Nguyễn Văn Ninh, Cục trưởng Cục thiết kế Dân dụng, Bộ Kiến trúc
được giao thiết kế ngôi nhà sàn cho Bác, đơn sơ, giản dị như lời Bác nói: Chú xem nên
làm thế nào thật đơn giản, chỉ cần một phòng ngủ và một phòng làm việc nhỏ thôi, không cao lắm, không cầu kỳ.
Bác tiết kiệm đến những thứ nhỏ như tờ giấy: “Giấy bút, vật liệu đều tốn tiền của Chính
phủ, tức là của dân; ta cần phải tiết kiệm. Nếu một miếng giấy nhỏ đủ viết, thì chớ dùng
một tờ to. Một cái phong bì có thể dùng hai ba lần”(5). Hàng ngày các văn bản Bác đều
viết ở mặt sau của bản tin Thông tấn xã Việt Nam; còn phong bì Bác đều dùng lại phong
bì của các nơi gửi tới đến 2, 3 lần. Làm được những việc nhỏ thì sẽ thành cái to như Bác
đã chỉ rõ: nơi nào cũng tiết kiệm một chút, thì trong một năm đỡ được hàng vạn tấn giấy,
tức là hàng triệu đồng bạc. Nhờ tiết kiệm… mà lợi cho dân rất nhiều.
Một lần Bác đọc trên báo Hà Nội mới có tin ở Hợp tác xã thủ công Ngũ Xã, Hà Nội
chuẩn bị đúc tượng đồng bán thân Bác, Bác nói ngay với các đồng chí Văn phòng yêu
cầu dừng việc đó lại và dùng số tiền ấy xây thêm một phòng học cho các cháu học sinh.
Là một vị Chủ tịch nước nhưng quần áo của Bác cũng chỉ có vài bộ may cùng kiểu. Bữa
ăn hàng ngày của Người cũng hết sức giản dị. Bác yêu cầu bữa ăn chỉ vừa đủ, tránh lãng phí.
Năm 1957, Bác sang thăm một số nước Đông Âu. Sau buổi tiệc do Đại sứ quán Việt
Nam tổ chức để Bác chiêu đãi các vị lãnh đạo Ba Lan, Bác hài lòng khen anh em tổ chức
tiết kiệm và trang trọng, các món ăn không thừa, không thiếu, Người nói: “Ăn uống lãng
phí, Bác xót xa lắm, vì đây là tiền bạc của Nhà nước, của nhân dân. Bà con ta ở trong
nước làm đổ mồ hôi, sôi nước mắt, mới có mà ăn. Vì vậy để lãng phí, xa hoa là có tội với nhân dân”.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy rằng: Nếu đua về sự xa hoa với người thì bao giờ ta cũng
thua nhưng nếu đua về sự cần kiệm thì ta nhất định thắng. Tuy nhiên, quan điểm “Tiết
kiệm” của Bác không phải là hà tiện, lúc nào cũng bo bo giữ cho riêng mình, mà với
Người “việc gì nên làm thì tốn kém bao nhiêu cũng làm, việc gì không đáng làm thì chỉ 1 xu cũng không làm”.
Mùa hè năm 1967, khi thấy thời tiết nóng bức, nắng chói chang, Bác nói với các đồng
chí Văn phòng ra quầy tiết kiệm, rút hết số tiền còn trong sổ đem sang Bộ Quốc phòng,
nói là Bác gửi tặng bộ đội phòng không để mua nước ngọt cho em chiến sĩ trực phòng
không uống (với số tiền đó đủ mua nước uống cho bộ đội phòng không không quân miền
Bắc trong vòng một tuần).
Vào dịp Quốc khánh 2/9 hàng năm, Bác vẫn cho các đồng chí lãnh đạo tổ chức bắn pháo
hoa chào mừng, kỷ niệm ngày lễ dù Bác biết rằng việc làm này rất tốn kém. Ngày lOMoAR cPSD| 61601688
31/8/1969, tình hình sức khỏe của Bác rất xấu, các đồng chí tổ chức xin phép ngày lễ
2/9 tới sẽ không bắn pháo hoa, nhưng Bác không đồng ý vì Bác tâm niệm “bắn pháo hoa
để nhân dân vui”, Bác hiểu ngày Quốc khánh trọng đại là thành quả của nhân dân. Làm
lễ lớn để kỷ niệm cũng chính là cổ vũ tinh thần, giúp nhân dân hăng hái học tập, sản
xuất và chiến đấu, xây dựng đất nước. Và đến khi đặt bút căn dặn lại một chút “việc
riêng” trong Di chúc, Người viết: “Sau khi tôi qua đời, chớ nên tổ chức điếu phúng linh
đình, để khỏi lãng phí thời giờ và tiền bạc của nhân dân”.
Đi đôi với thực hành tiết kiệm là chống lãng phí, xa xỉ. Lãng phí được Chủ tịch Hồ Chí
Minh chỉ rõ là tiêu dùng bữa bãi; lãng phí tập trung vào 3 loại: lãng phí lao động, lãng
phí thời gian, lãng phí tiền của của nhân dân, đất nước. Bác nhiều lần nhấn mạnh: tham
ô, lãng phí và quan liêu là một thứ “giặc nội xâm”, là kẻ thù của đạo đức cách mạng, của xã hội chủ nghĩa.
Cho nên chúng ta phải kiên quyết chống nạn lãng phí ở các cơ quan và trong sinh hoạt
của chúng ta. Chống cách tiêu dùng bừa bãi tiền của của nhân dân và vốn liếng của Chính phủ.
Hiện nay có những cuộc khai hội, những lễ kỷ niệm, những đám yến tiệc tốn hàng vạn,
hàng chục vạn cần phải chấm dứt nạn phô trương ấy, lãng phí ấy. Lãng phí không phải
chỉ là tiêu tốn tiền của, mồ hôi nước mắt của nhân dân, mà nguy hiểm hơn, từ hoang phí
xa xỉ sẽ dẫn đến tham ô, nhũng nhiễu, mất tư cách, đạo đức của người cán bộ, đảng viên,
gây mất lòng tin trong nhân dân, từ đó sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến công cuộc xây dựng
và phát triển đất nước.
Như vậy, tiết kiệm của Nhà nước nghĩa là tiết kiệm cho dân. Để có thể tiết kiệm, chống
lãng phí, cán bộ, đảng viên cũng cần rèn luyện phẩm chất đạo đức, tác phong làm việc,
từ đó tạo ra sự tin tưởng, đồng thuận trong dân, tạo ảnh hưởng tích cực đến công tác xây
dựng và phát triển đất nước. Chủ tịch Hồ Chí Minh tiết kiệm không chỉ xuất phát từ
hoàn cảnh cụ thể của đất nước, mà còn từ tấm lòng yêu thương dân tha thiết. Điều này
không chỉ cần thiết trong thời kỳ đất nước còn chiến tranh, mà còn có giá trị thực tế đối
với giai đoạn hiện nay, khi kinh tế đã phát triển hơn, đời sống của nhân dân lao động dần được cải thiện.
Những lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh và tấm gương sáng ngời của Bác về thực hành
tiết kiệm chống lãng phí đến nay vẫn còn nguyên giá trị và là những bài học lớn vô cùng
quý giá cho mọi thế hệ người Việt Nam noi theo.
Kết luận chương
Lối sống giản dị của Chủ tịch Hồ Chí Minh là một tấm gương sáng về đạo đức cách
mạng, lòng yêu nước và trách nhiệm với nhân dân. Đó là bài học quý giá cần được học
tập và lan tỏa rộng rãi trong xã hội ngày nay. lOMoAR cPSD| 61601688
3. Phần kết luận
Bài thu hoạch đã làm rõ những biểu hiện của lối sống giản dị của Chủ tịch Hồ Chí Minh
thông qua hai địa điểm quan trọng là nhà số 54 và nhà sàn trong khu Phủ Chủ tịch. Từ
hai không gian sống ấy và những câu chuyện bên lề, ta có thể cảm nhận được sâu sắc sự
thanh cao, tiết kiệm và đạo đức cách mạng của Bác – một tấm gương mẫu mực về nhân cách sống.
Tuy nhiên, bài viết mới chỉ tập trung vào khía cạnh đời sống vật chất mà chưa khai thác
hết chiều sâu tư tưởng trong lối sống tinh thần và cách làm việc của Bác. Trong tương
lai, cần tiếp tục nghiên cứu mở rộng thêm về phong cách lãnh đạo, thái độ với cán bộ và
nhân dân, cũng như cách Bác Hồ kết hợp giữa giản dị và hiệu quả công việc.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
(1). Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb.Chính trị quốc gia, H.2011, t.6, tr.128.
(2). Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb.Chính trị quốc gia, H.2011, t.7, tr.220.
(3). Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb.Chính trị quốc gia, H.2011, t.6, tr.16.
(4). Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb.Chính trị quốc gia, H.2011, t.9, tr.145.
(5). Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb.Chính trị quốc gia, H.2011, t.5, tr.122-123.