lOMoARcPSD|46342985 lOMoARcPSD|46342985 1. Công nghiệp hóa
Khái niệm:Công nghiệp hóa là quá trình chuyển đổi nền kinh tế từ chủ yếu dựa
vào nông nghiệp sang sản xuất công nghiệp. Điều này bao gồm việc phát triển các
ngành công nghiệp, tăng cường sản xuất hàng hóa và dịch vụ, và tạo ra nhiều cơ
hội việc làm trong lĩnh vực công nghiệp. Đặc điểm:
- Tăng trưởng sản xuất công nghiệp: Sự gia tăng tỷ trọng ngành công nghiệp
trong GDP và tổng giá trị sản xuất.
- Chuyển dịch cơ cấu kinh tế: Giảm tỷ trọng nông nghiệp và tăng tỷ trọng
công nghiệp trong cơ cấu kinh tế.
- Đầu tư vào công nghệ: Áp dụng công nghệ mới, máy móc hiện đại để nâng cao năng suất lao động.
- Tạo ra việc làm:Tạo ra nhiều cơ hội việc làm trong các ngành công nghiệp, từ
sản xuất đến dịch vụ liên quan.
- Phát triển hạ tầng: Cần thiết phải xây dựng và cải thiện hạ tầng giao thông,
điện, nước để hỗ trợ cho sự phát triển công nghiệp.
2. Hiện đại hóa
Khái niệm:Hiện đại hóa là quá trình cải cách và đổi mới các lĩnh vực kinh tế, xã
hội, văn hóa và chính trị để phù hợp với xu hướng phát triển hiện đại, thường gắn
liền với việc áp dụng công nghệ tiên tiến và cải cách thể chế. Đặc điểm:
- Cải cách thể chế:Đổi mới hệ thống chính trị, pháp luật và quản lý để tạo điều
kiện thuận lợi cho phát triển.
- Áp dụng công nghệ mới: Sử dụng công nghệ hiện đại trong sản xuất, quản lý
và dịch vụ để nâng cao hiệu quả.
- Nâng cao chất lượng cuộc sống: Cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của
người dân thông qua giáo dục, y tế và các dịch vụ xã hội.
- Thúc đẩy đổi mới sáng tạo:Khuyến khích nghiên cứu và phát triển, khởi nghiệp
và đổi mới sáng tạo trong các lĩnh vực kinh tế và xã hội.
- Tích cực hội nhập quốc tế:Mở rộng quan hệ thương mại, đầu tư và hợp tác quốc
tế để học hỏi và áp dụng các mô hình phát triển tiên tiến.
1.1 MÔ HÌNH CÔNG NGHIỆP HOÁ CỔ ĐIỂN
1. Đặc điểm chính
- **Chuyển đổi cơ cấu kinh tế**: Quá trình công nghiệp hóa thường bắt đầu bằng
việc giảm tỷ trọng của nông nghiệp trong GDP và tăng tỷ trọng của công nghiệp và dịch vụ.
- **Tăng cường sản xuất công nghiệp**: Sự phát triển của các nhà máy, xí
nghiệp, và công nghệ sản xuất mới như máy móc, dây chuyền sản xuất. lOMoARcPSD|46342985
- **Di cư lao động**: Nhiều người từ nông thôn di cư vào thành phố để tìm kiếm
việc làm trong các ngành công nghiệp.
- **Tăng trưởng dân số**: Công nghiệp hóa thường đi kèm với sự gia tăng dân
số do cải thiện điều kiện sống và y tế.
2. Các giai đoạn của công nghiệp hóa cổ điển
- **Giai đoạn đầu**: Thường bắt đầu từ việc phát triển các ngành công nghiệp
nhẹ như dệt may, thực phẩm, và chế biến.
- **Giai đoạn giữa**: Sự phát triển của các ngành công nghiệp nặng như thép, hóa chất, và cơ khí.
- **Giai đoạn cuối**: Tập trung vào công nghệ cao và dịch vụ, với sự chuyển mình
từ sản xuất sang các ngành dịch vụ và công nghệ thông tin.
3. Các yếu tố thúc đẩy
- **Cách mạng công nghiệp**: Bắt đầu từ Anh vào cuối thế kỷ 18, với sự phát
triển của máy móc và công nghệ mới.
- **Đầu tư nước ngoài**: Nhiều quốc gia đã thu hút đầu tư nước ngoài để phát
triển cơ sở hạ tầng và công nghiệp.
- **Chính sách của chính phủ**: Các chính sách khuyến khích phát triển
công nghiệp, như thuế ưu đãi, hỗ trợ tài chính và đào tạo lao động.
5. Ví dụ điển hình
- Anh: Là quốc gia đầu tiên trải qua công nghiệp hóa, với sự phát triển mạnh mẽ
của ngành dệt may và chế tạo.
- Mỹ: Công nghiệp hóa diễn ra mạnh mẽ vào cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20, với
sự phát triển của ngành ô tô và điện tử.
- Nhật Bản: Sau Meiji Restoration (1868), Nhật Bản đã áp dụng các mô hình
công nghiệp hóa để hiện đại hóa đất nước.
1.2 MÔ HÌNH CÔNG NGHIỆP HOÁ KIỂU LIÊN XÔ
-Mô hình này bắt đầu từ đầu những năm 1930 ở Liên Xô sau đó được áp dụng cho
các nước xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu sau năm 1945 và một số nước đang phát lOMoARcPSD|46342985
triển đi theo con đường xã hội chủ nghĩa, trong đó có Việt Nam vào những năm 1960
=> tạo điều kiện cho các nước theo mô hình này xây dựng được một hệ thống cơ
sở vật chất kỹ thuật to lớn
1.3 MÔ HÌNH CÔNG NGHIỆP HOÁ CỦA NHẬT BẢN VÀ CÔNG NGHIỆP MỚI (NICs)
Nhật Bản và các nước NICs đã tiến hành công nghiệp hóa theo con đường mới đó
là thực hiện chiến lược công nghiệp hóa rút ngắn, đẩy mạnh xuất khẩu, phát triển
sản xuất trong nước thay thế hàng nhập khẩu, thông qua việc tận dụng lợi thế về
khoa học, công nghệ các nước đi trước. Có 3 con đường để tiếp thu KHCN của
các nước đi trước để tiến hành công nghiệp hóa đó là:
Một là, thông qua đầu tư nghiên cứu, chế tạo và hoàn thiện dần dần trình độ
công nghệ từ thấp đến cao
Hai là, tiếp nhận sự chuyển giao công nghệ từ các nước tiên tiến hơn
Ba là , xây dựng chiến lược phát triển khoa học, công nghệ nhiều tầng kết hợp
cả công nghệ truyền thống và công nghệ hiện đại . Kết hợp vừa nghiên cứu chế
tạo vừa tiếp nhận chuyển giao công nghệ từ các nước phát triển hơn
⇒ sử dụng con đường thứ 3 cùng với những chính sách đúng đắn và hiệu quả đã
thực hiện công nghiệp hoá thành công và mau chóng gia nhập vào các nhóm
nước công nghiệp phát triển