Đề cương lịch sử Đảng: chương 1| Học viện tài chính
Từ cuối thế kỷ XIX, chủ nghĩa tư bản chuyển từ giai đoạn tự do cạnh tranh sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa, đẩy mạnh xâm lược, áp bức các dân tộc thuộc địa làm cho mâu thuẫn giữa quần chúng bị áp bức với đế quốc thực dân ngày càng gay gắt. Tài liệu giúp bạn tham khảo, ôn tập và đạt kết quả cao. Mời đọc đón xem!
Môn: Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam(VPP0403)
Trường: Học viện Tài chính
Thông tin:
Tác giả:
Tài liệu liên quan:
Preview text:
lOMoAR cPSD| 48632119 Chương 1
ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM RA ĐỜI VÀ LÃNH ĐẠO ĐẤU TRANH
GIÀNH CHÍNH QUYỀN (1930-1945)
I. ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM RA ĐỜI VÀ CƯƠNG LĨNH CHÍNH TRỊ ĐẦU
TIÊN CỦA ĐẢNG (THÁNG 2-1930)
1. Hoàn cảnh lịch sử
1.1. Tình hình thế giới
Từ cuối thế kỷ XIX, chủ nghĩa tư bản chuyển từ giai đoạn tự do cạnh tranh sang giai đoạn
đế quốc chủ nghĩa, đẩy mạnh xâm lược, áp bức các dân tộc thuộc địa làm cho mâu thuẫn giữa
quần chúng bị áp bức với đế quốc thực dân ngày càng găy gắt Phong trào đấu tranh chống
chủ nghĩa đế quốc, chủ nghĩa thực dân ngày càng dâng cao ở hầu khắp các châu lục.
Trong bối cảnh đó, chủ nghĩa Mác-Lênin - học thuyết cách mạng và khoa học ra đời và
phát triển đã trang bị cho phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, quần chúng bị áp bức con
đường và biện pháp đấu tranh đúng đắn.
Thắng lợi của cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 đã biến CNXH khoa học từ lý luận
thành hiện thực – tác động sâu sắc đến tình hình thế giới. Năm 1919, Quốc tế cộng sản thành
lập trở thành bộ tham mưu chiến đấu, đã lãnh đạo phong trào công nhân, ủng hộ phong trào
đấu tranh giải phóng dân tộc trên thế giới, trong đó có Việt Nam.
1.2. Tình hình Việt Nam
* Sự chuyển biến của xã hội Việt Nam dưới sự thống trị của thực dân Pháp
Ngày 1.9.1858, thực dân Pháp nổ súng xâm lược Việt Nam. Triều đình nhà Nguyễn đã từng
bước thỏa hiệp, đầu hàng thực dân Pháp. Với hiệp ước Patơnốt ký ngày 6/6/1884 giữa triều
đình nhà Nguyễn với thực dân Pháp, Việt Nam trở thành thuộc địa của thực dân Pháp. Từ đây,
thực dân Pháp đặt ách cai trị thực dân lên đất nước ta, làm cho tình hình kinh tế, xã hội nước
ta chuyển biến sâu sắc.
- Về chính trị: Thực dân Pháp đã thiết lập ở Việt Nam chính sách cai trị điển hình
của chủ nghĩa thực dân cũ. Dưới chế độ cai trị của thực dân Pháp, người Việt Nam
mất hết quyền tự do dân chủ, đất nước mất độc lập.
- Về kinh tế:Thực dân Pháp đẩy mạnh khai thác thuộc địa nhằm cướp đoạt tài
nguyên thiên nhiên của đất nước, độc quyền về thị trường và các ngành kinh tế. Để
thực hiện mục đích trên, chính sách bao trùm của thực dân Pháp là duy trì quan hệ
sản xuất phong kiến đã lỗi thời kết hợp với việc thiết lập một cách hạn chế phương
thức sản xuất tư bản chủ nghĩa.
Hậu quả của những chính sách trên là nền kinh tế Việt Nam vẫn ở trong tình trạnh què
quặt, lạc hậu, phụ thuộc chặt chẽ vào kinh tế Pháp. 1 lOMoAR cPSD| 48632119
- Về văn hoá –xã hội: Thực dân Pháp thực hiện “chính sách ngu dân để dễ cai
trị”, như đầu độc nhân dân ta bằng rượu cồn, thuốc phiện, lập nhà tù nhiều hơn trường
học, khuyến khích các hủ tục lạc hậu, mê tín dị đoan. Hậu quả là có tới 95% dân số
nước ta không biết chữ, các tệ nạn xã hội phổ biến.
Đặc biệt, các chính sách cai trị của thực dân Pháp đã làm cho xã hội Việt Nam có sự chuyển
biến sâu sắc. Các giai cấp cũ là địa chủ phong kiến và nông dân bị phân hóa, các giai cấp mới,
tầng lớp mới là tư sản, tiểu tư sản, công nhân xuất hiện với địa vị kinh tế khác nhau do đó cũng
có thái độ chính trị khác nhau đối với vận mệnh của dân tộc.
+ Giai cấp địa chủ phong kiến: Một bộ phận địa chủ cấu kết với thực dân, làm tay sai cho
thực dân trở thành đối tượng của cách mạng; một bộ phận nêu cao tinh thần dân tộc lãnh đạo
phong trào đấu tranh chống Pháp, bảo vệ chế độ phong kiến; một bộ phận chuyển sang kinh doanh theo lối tư bản.
+ Giai cấp nông dân: Là lực lượng đông đảo chiếm 90% dân số, đời sống bần cùng không
lối thoát. Vì vậy, họ rất hăng hái cách mạng và trở thành động lực chính của cách mạng, là bạn
đồng minh tin cậy nhất của giai cấp công nhân.
+ Giai cấp công nhân: Giai cấp công nhân Việt Nam ra đời trong quá trình khai thác thuộc
địa của thực dân Pháp, mang những đặc điểm chung của giai cấp công nhân thế giới: đại diện
cho một phương thức sản xuất tiên tiến, sống tập trung ở các trung tâm kinh tế, có ý thức tổ
chức kỷ luật và đoàn kết cao, có tinh thần cách mạng triệt để. Bên cạnh những đặc điểm chung
đó, công nhân Việt Nam còn có những đặc điểm riêng do quá trình hình thành và điều kiện cụ
thể của đất nước tạo nên: chịu 3 tầng áp bức bóc lột, phần lớn xuất thân trực tiếp từ nông dân,
có tinh thần yêu nước sâu sắc, GCCN ra đời khi cách mạng tháng Mười thành công nên tiếp
thu ngay kinh nghiệm cách mạng tháng Mười và lý luận chủ nghĩa Mác-Lênin trở thành giai cấp độc lập.
+ Giai cấp tư sản: Giai cấp tư sản ra đời trong cuộc khai thác thuộc địa lần thứ hai và phân
hoá thành 2 bộ phận: Một bộ phận quyền lợi gắn bó chặt chẽ với thực dân Pháp, phản bội lại
quyền lợi của dân tộc nên là đối tượng của cuộc cách mạng (tư sản mại bản); Một bộ phận có
xu hướng kinh doanh độc lập, có tinh thần dân tộc dân chủ (tư sản dân tộc) song ra đời muộn,
thế lực kinh tế nhỏ yếu, bạc nhược về chính trị, do vậy tư sản Việt Nam không thể lãnh đạo
được cách mạng mà chỉ tham gia đấu tranh trong những điều kiện nhất định.
+ Tầng lớp tiểu tiểu tư sản: Tầng lớp tiểu tư sản ra đời trong quá trình khai thác thuộc địa
của thực dân Pháp, thành phần rất đông đảo: tiểu thương, tiểu chủ, học sinh, sinh viên, trí thức,
công chức. Do địa vị kinh tế bấp bênh, lại bị thực dân Pháp chèn ép nên tư tưởng hay ngả
nghiêng dao động. Tiểu tư sản Việt Nam rất hăng hái và nhiệt tình cách mạng nhất là tầng lớp
trí thức rất nhạy cảm với thời cuộc. Bộ phận này nhanh chóng tiếp thu những luồng tư tưởng 2 lOMoAR cPSD| 48632119
tiến bộ của thời đại châm ngòi cho các cuộc đấu tranh mang nội dung dân tộc dân chủ vào đầu thế kỷ XX.
Đánh giá về đặc điểm xã hội Việt Nam dưới ách cai trị của thực dân Pháp và yêu
cầu, nhiệm vụ của cách mạng Việt Nam:
Do chính sách cai trị của thực dân Pháp về kinh tế chính trị văn hóa, xã hội Việt Nam có
sự chuyển biến sâu sắc. Bên cạnh mâu thuẫn giữa nhân dân ta (chủ yếu là nông dân) với địa
chủ phong kiến (mâu thuẫn giai cấp) thì mâu thuẫn giữa toàn thể dân tộc Việt Nam với đế quốc
thực dân Pháp (mâu thuẫn dân tộc) trở thành mâu thuẫn chủ yếu và ngày càng găy gắt; Xã hội
Việt Nam chuyển từ xã hội phong kiến thành xã hội thuộc địa nửa phong kiến.
Từ tính chất xã hội và các mâu thuẫn trong xã hội Việt Nam , nhiệm vụ của cách mạng Việt
Nam đặt ra là đánh đổ đế quốc – thực dân Pháp giành độc lập dân tộc và đánh đổ phong kiến
giành ruộng đất cho dân cày.
* Sự khủng hoảng về giai cấp lãnh đạo và đường lối cứu nước ở Việt Nam những
năm cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX
Ngay từ khi thực dân Pháp nổ súng xâm lược nước ta, nhân dân ta người trước ngã, người
sau tiếp tục vùng dậy chống Pháp. Các phong trào đấu tranh diễn ra liên tục, rộng khắp.
Các phong trào đấu tranh điển hình theo hệ tư tưởng phong kiến phải kể tới phong trào Cần
Vương (1885-1896) do vua Hàm Nghi và Tôn Thất Thuyết khởi xướng; phong trào nông dân
Yên Thế (Bắc Giang) do thủ lĩnh nông dân Hoàng Hoa Thám lãnh đạo. Các phong trào này
cuối cùng đều bị thực dân Pháp dập tắt.
Đầu thế kỷ XX, nhiều nhà yêu nước Việt Nam đã tiếp thu trào lưu dân chủ tư sản khởi
xướng các phong trào đấu tranh mang nội dung dân chủ tư sản. Tiêu biểu cho khuynh hướng
này là xu hướng bạo động của Phan Bội Châu và xu hướng cải cách của Phan Châu Trinh và
sau đó là phong trào đấu tranh của tiểu tư sản trí thức Việt Nam của tổ chức Việt Nam Quốc
dân đảng (12/1927-2/1930). Các phong trào này cuối cùng đều bị thực dân Pháp đàn áp.
Các phong trào đấu tranh nói trên thể hiện tinh thần đấu tranh bền bỉ, kiên cường và bất
khuất của nhân dân ta nhưng đều thất bại. Sự thất bại ấy là do thiếu thiếu một giai cấp tiên tiến
lãnh đạo và đường lối cứu nước đúng đắn, phù hợp với yêu cầu của lịch sử xã hội Việt Nam
và xu thế của thời đại. Nhiệm vụ lịch sử cấp thiết đặt ra cho cách mạng Việt Nam là cần phải
có một tổ chức cách mạng tiên phong và phải có đường lối cứu nước đúng đắn để giải phóng
dân tộc khỏi ách áp bức thống trị của thực dân xâm lược.
2. Nguyễn Ái Quốc chuẩn bị các điều kiện thành lập Đảng
2.1. Nguyễn Ái Quốc tìm đường cứu nước (1911-1920)
Ngày 5-6-1911, với tên gọi Nguyễn Văn Ba, Người đã ra đi tìm đường cứu nước cho dân
tộc với một hướng đi và cách đi khác. 3 lOMoAR cPSD| 48632119
Từ năm 1911 đến 1917, Người đã đi qua nhiều nơi, làm nhiều việc và nhiều nghề để kiếm
sống như một người lao động bình thường. Trải qua quá trình phân tích, khảo sát thế giới
Người rút ra kết luận: “Trên thế giới chỉ có 2 hạng người, người đi bóc lột và người bị bóc lột”.
Năm 1917, cách mạng tháng Mười Nga thành công, Người hướng về cách mạng tháng
Mười Nga với một sự nhạy cảm chính trị đặc biệt và một tình cảm sâu sắc.
Năm 1919, Nguyễn Ái Quốc gia nhập Đảng Xã hội Pháp. Cũng năm này, Người gửi tới
Hội nghị Vecxai bản yêu sách 8 điểm đòi các quyền tự do, dân chủ và bình đẳng của dân tộc
Việt Nam nhưng bị từ chối. Từ đó Người khẳng định: Sự nghiệp cách mạng của mình phải do
mình quyết định và phải dựa vào lực lượng của chính mình.
Tháng 3-1919, Quốc tế cộng sản thành lập, ủng hộ phong trào giải phóng dân tộc, Người
hướng về Quốc tế cộng sản với một niềm tin sâu sắc.
Tháng 7-1920, Người được đọc “Sơ thảo lần thứ nhất luận cương các vấn đề dân tộc và
thuộc địa” do Lênin viết đăng trên báo Nhân đạo, Người đã tiếp thu Luận cương và khẳng định
đây chính là con đường giải phóng cho dân tộc.
Tháng 12-1920, tại Đại hội Tua của Đảng Xã hội Pháp, Người đã bỏ phiếu tán thành Quốc
tế III và tham gia sáng lập Đảng cộng sản Pháp.
Sự kiện này đánh dấu bước chuyển căn bản về lập trường tư tưởng chính trị của Nguyễn
Ái Quốc; từ một người yêu nước trở thành người cộng sản. Sự kiện trên cũng mở đường cho
việc giải quyết cuộc khủng hoảng về đường lối cứu nước và giai cấp lãnh đạo ở nước ta những
năm cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX.
I.2. Nguyễn Ái Quốc chuẩn bị các điều kiện (chính trị, tư tưởng, tổ chức) thành lập Đảng
Chuẩn bị về tư tưởng, chính trị là quá trình Nguyễn Ái Quốc truyền bá chủ nghĩa Mác
Lênin vào Việt Nam bằng nhiều hình thức phong phú (sách, báo), đồng thời xây dựng hệ thống
quan điểm về chiến lược, sách lược cho cách mạng Việt Nam.
- Về tư tưởng:
Vào giữa năm 1921, Nguyễn Ái Quốc cùng với một số nhà cách mạng của các nước thành
lập Hội liên hiệp các dân tộc thuộc địa, tham gia Ban nghiên cứu thuộc địa (thành lập năm
1922) và là trưởng tiểu ban nghiên cứu về Đông Dương.
Người sáng lập và kiêm chủ bút tờ báo Người cùng khổ; viÕt bµi cho b¸o Nh©n ®¹o, §êi
sèng c«ng nh©n… Người b¾t ®Çu viÕt t¸c phÈm “B¶n ¸n chÕ ®é thùc d©n Ph¸p” vµ ®ưîc xuÊt
b¶n t¹i Ph¸p vµo n¨m 1925. Bên cạnh đó, Ngưêi tÝch cùc tæ chøc c¸c buæi diÔn thuyÕt, tÝch
cùc ho¹t ®éng trong phong trµo c«ng nh©n Ph¸p, tranh thñ sù ñng hé cña §¶ng céng s¶n Ph¸p
vµ nh©n d©n Ph¸p ®èi víi c¸ch m¹ng ViÖt Nam.
Năm 1927, Nguyễn Ái Quốc khẳng định: “Đảng muốn vững phải có chủ nghĩa làm cốt,
trong Đảng ai cũng phải hiểu, ai cũng phải theo chủ nghĩa ấy”. Do đó phải tích cực truyền bs 4 lOMoAR cPSD| 48632119
tư tưởng vô sản, lý luận chủ nghĩa Mác-Lenin vào phong trào công nhân và phong trào yêu nước Việt Nam. Ý nghĩa:
Các hoạt động trên của Người đã tích cực tố cáo tội ác của chủ nghĩa thực dân nói chung
và thực dân Pháp nói riêng với nhân dân các nước thuộc địa; thức tỉnh nhân dân bị áp bức
đứng lên giải phóng mình thoát khỏi sự thống trị của chủ nghĩa đế quốc, chủ nghĩa thực dân;
tích cực tuyên truyền tư tưởng Mác-Lenin, xây dựng mối quan hệ gắn bó giữa những người
cộng sản và nhân dân lao động Pháp với các nước thuộc địa, phụ thuộc.
- Về chính trị:
Xuất phát từ thực tiễn cách mạng thế giới và đặc điểm của các phong trào đấu tranh giải
phóng dân tộc ở các nước thuộc địa, kế thừa quan điểm của Leenin về cách mạng giải phóng
dân tộc, Nguyễn Ái Quốc đã từng bước xây dựng hệ thống quan điểm c¬ b¶n vÒ chiÕn lưîc
s¸ch lưîc cho c¸ch m¹ng ViÖt Nam. Các quan điểm trên được thể hiện trong tác phẩm Đường
Kach mệnh và được xuất bản năm 1927. Đây là sự chuẩn bị quan trọng về chính trị cho sự
thành lập Đảng cộng sản Việt Nam sau này:
(1) VÒ kÎ thï: T¸c phÈm v¹ch râ chñ nghÜa thùc d©n, chñ nghÜa ®Õ quèc lµ kÎ thï chung
cña c¸c d©n téc bÞ ¸p bøc. §èi víi c¸ch m¹ng ViÖt Nam th× chñ nghÜa thùc d©n Ph¸p vµ ®Þa
chñ phong kiÕn lµ ®èi tîng ®Êu tranh.
(2) T tëng chiÕn lîc c¸ch m¹ng ViÖt Nam: lµ ®i tõ gi¶i phãng d©n téc tiÕn tíi gi¶i phãng giai
cÊp. Trong ®ã Người nhÊn m¹nh tíi tÝnh chÊt, nhiÖm vô gi¶i phãng d©n téc cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam.
(3) Về mối quan hệ giữa cách mạng Việt Nam với cách mạng thế giới và cách mạng chính quốc:
Cách mạng giải phóng dân tộc là một bộ phận của cách mạng vô sản thế giới; cách mạng
giải phóng dân tộc ở thuộc địa có mối quan hệ chặt chẽ với cách mạng vô sản ở chính quốc
thúc đẩy nhau cùng phát triển, nhưng cách mạng ở thuộc địa có thể thành công trước cách mạng ở chính quốc.
(4) VÒ lùc lîng c¸ch m¹ng: C«ng n«ng lµ gèc c¸ch m¹ng, cßn häc trß, nhµ bu«n vµ ®iÒn chñ
nhá…lµ bÇu b¹n c¸ch m¹ng cña c«ng n«ng; Cách mạng là sự nghiệp chung của cả dân chúng
chứ không phải việc của một hai người”. V× vËy ph¶i kªu gäi sù ®ång t©m hiÖp lùc lµm c¸ch
m¹ng, ®ång thêi ph¶i tæ chøc, gi¸c ngé vµ gi¸o dôc hä phôc vô nhiÖm vô cña c¸ch m¹ng.
(5) T¸c phÈm kh¼ng ®Þnh: c¸ch m¹ng muèn thµnh c«ng ph¶i cã §¶ng l·nh ®¹o. §¶ng ph¶i
lÊy chñ nghÜa M¸c-Lªnin lµm nÒn t¶ng t tëng vµ kim chØ nam cho hµnh ®éng. Người khẳng 5 lOMoAR cPSD| 48632119
định “B©y giê häc thuyÕt nhiÒu, chñ nghÜa nhiÒu, nhng chñ nghÜa ch©n chÝnh nhÊt, ch¾c
ch¾n nhÊt, c¸ch m¹ng nhÊt lµ chñ nghÜa Lªnin”.
- Về tổ chức:
Quá trình chuẩn bị về tổ chức cho việc thành lập Đảng Cộng sản ở Việt Nam của Nguyễn
Ái Quốc được thể hiện ở các hoạt động chủ yếu sau:
Th¸ng 11 n¨m 1924, NguyÔn ¸i Quèc rêi Liªn X« vÒ Qu¶ng Ch©u,
Trung Quèc nh»m tËp hîp nh÷ng ngưêi yªu nưíc ViÖt Nam ®ang ho¹t
®éng t¹i ®©y nh»m gi¸o dôc, truyÒn b¸ cho hä lý luËn chñ nghÜa M¸c-
Lenin, chuẩn bị cho việc thành lập chính đảng của giai cấp công nhân.
T¹i Qu¶ng Ch©u, Ngưêi quyÕt ®Þnh c¶i tæ “T©m t©m x·”, chän mét sè ngưêi h¨ng h¸i
nhÊt, tiªn tiÕn nhÊt lËp ra nhãm “Céng s¶n ®oµn” vµo th¸ng 2/1925. §Õn th¸ng 6/1925, Ngưêi
thµnh lËp “Héi ViÖt Nam c¸ch m¹ng thanh niªn” vµ cho xuÊt b¶n tê b¸o Thanh niªn, c¬ quan
ng«n luËn cña Héi. §©y lµ tæ chøc tiÒn th©n, qu¸ ®é, lµ sù chuÈn bÞ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh
cho sù ra ®êi cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam.
Mét trong nh÷ng ho¹t ®éng quan träng cña Ngưêi t¹i Qu¶ng Ch©u lµ më c¸c khãa huÊn
luËn chÝnh trÞ ng¾n ngµy ®Ò ®µo t¹o, båi dưìng c¸n bé c¸ch m¹ng về con đường cách mệnh, lý tưởng XHCN.
Nh÷ng bµi gi¶ng cña Ngưêi sau ®ã ®ưîc xuÊt b¶n thµnh s¸ch “Đường
Kach mệnh” vào năm 1927 vạch rõ phương hướng chiến lược, sách lược cho cách mạng
Việt Nam. Phần lớn những học viên này sau đó được đưa về nước phát triển cơ sở của Hội Việt
Nam cách mạng Thanh niên ở trong nước, thúc đẩy phong trào công nhân và phong trào yêu
nước Việt Nam theo khuynh hướng cách mạng vô sản.
3. Thành lập Đảng cộng sản Việt Nam và Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng 3.1.
Các tổ chức cộng sản ra đời
Nhê ho¹t ®éng cña phong trµo “v« s¶n hãa” do Héi ViÖt Nam c¸ch m¹ng thanh niªn chñ
trư¬ng thùc hiÖn trong nh÷ng n¨m 1928-1929, chñ nghÜa M¸c-Lªnin ®· ®ưîc truyÒn b¸ s©u
réng vµo phong trµo c«ng nh©n vµ phong trµo yªu nưíc lµm cho phong trµo ®Êu tranh cña
nh©n d©n ta trưëng thµnh h¬n trong thùc tiÔn và phát triển theo khuynh hướng cách mạng vô sản.
Sự phát triển mạnh mẽ của phong trào cách mạng Việt Nam trong những năm 1928-1929
đã dẫn tới sự ra đời của các tổ chức cộng sản: §«ng Dư¬ng céng s¶n §¶ng, An Nam céng s¶n
§¶ng vµ §«ng Dư¬ng céng s¶n liªn ®oµn..là cơ sở cho sự ra đời của Đảng cộng sản Việt Nam. vào nửa sau năm 1929. 6 lOMoAR cPSD| 48632119
Sự ra đời của các tổ chức cộng sản đã đáp ứng xu thế phát triển tất yếu của cách mạng Việt
Nam. Việc thống nhất các tổ chức cộng sản thành một Đảng duy nhất đã trở thành một yêu cầu
bức thiết lúc này.Dưới sự chỉ đạo của Quốc tế cộng sản Nguyễn Ái Quốc đã từ Thái Lan trở
lại Hồng Kông để thống nhất các tổ chức cộng sản lại thành một đảng duy nhất.
3.2. Hội nghị thành lập Đảng cộng sản Việt Nam
Hội nghị diễn ra từ ngày 6-1 đến 7-2-1930 tại Hương Cảng (Trung Quốc) với sự có mặt
của đại biểu An Nam cộng sản Đảng và đại biểu Đông Dương cộng sản Đảng dưới sự chủ trì của Nguyễn Ái Quốc.
Hội nghị đã thống nhất lấy tên Đảng là Đảng cộng sản Việt Nam; thông qua Chính cương
vắn, Sách lược vắn tắt, Điều lệ vắn tắt và Chương trình tóm tắt do Nguyễn Ái Quốc soạn thảo.
Hội nghị bầu Ban chấp hành Trung ương lâm thời của Đảng, quyết định chủ trương xây dựng
hệ thống cơ sở Đảng từ Trung ương đến cơ sở trong khắp cả nước.
Ngày 24 tháng 2/1930, Đông Dương cộng sản liên đoàn xin gia nhập Đảng cộng sản Việt Nam.
3.3. Nội dung cơ bản của Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng
Chính cương vắn tắt, Sách lược vắn tắt, Chương trình tóm tắt và Điều lệ vắn tắt do Nguyễn
ái Quốc soạn thảo được thông qua trong hội nghị thành lập Đảng đã phản ánh những tư tưởng
cơ bản mà Nguyễn ái Quốc đã được trình bày trong tác phẩm Đường kách mệnh. Những văn
kiện đó hợp thành cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng. -
Mục tiêu chiến lược của cách mạng Việt Nam: Cách mạng Việt Nam là
một cuộc cách mạng tư sản dân quyền cách mạng và thổ địa cách mạng để đi tới xã hội cộng sản. -
Nhiệm vụ chủ yếu trước mắt của cách mạng Việt Nam: Cương lĩnh xác
định chống đế quốc và chống phong kiến là nhiệm vụ cơ bản để giành độc lập dân
tộc ruộng đất cho dân cày (nội dung dân tộc và dân chủ), trong đó chống đế quốc
giành độc lập cho dân tộc đặc đặt ở vị trí hàng đầu.
Nhiệm vụ trên được thể hiện cụ thể trên các phương diện sau:
Chính trị : Đánh đổ đế quốc và phong kiến giành độc lập, thành lập chính phủ công
nông binh và tổ chức ra quân đội công nông.
Kinh tế : Tịch thu toàn bộ sản nghiệp và ruộng đất của đế quốc giao cho chính phủ công
nông binh, chia cho dân cày nghèo, tích cực mở mang phát triển triển kinh tế…
Văn hoá-xã hội : Được tự do tổ chức, nam nữ bình quyền, phổ thông giáo dục… -
Xác định lực lượng cách mạng: Công nhân, nông dân, tiểu tư sản, tư sản
dân tộc và địa chủ yêu nước. 7 lOMoAR cPSD| 48632119 -
Phương pháp tiến hành cách mạng giải phóng dân tộc: Cương lĩnh
khẳng định phải tiến hành cách mạng bằng con đường bạo lực cách mạng của quần
chúng, phải có sách lược để xây dựng, tập hợp quần chúng vào con đường đấu tranh cách mạng. -
Xác định tinh thần đoàn kết quốc tế: Cương lĩnh khẳng định CMVN là
một bộ phận của cách mạng thế giới vì vậy phải đoàn kết chặt chẽ với các dân tộc
bị áp bức và vô sản thế giới nhất là giai cấp vô sản Pháp. -
Xác định vai trò lãnh đạo của Đảng: Đảng là đội tiên phong của giai cấp
công nhân, là lực lượng lãnh đạo cách mạng. Đảng phải lấy chủ nghĩa Mác-Lênin
làm nền tảng tư tưởng và phải liên hệ mật thiết với quần chúng.
Ý nghĩa của Cương lĩnh:
C¬ng lÜnh phản ánh súc tích các luận ®iÓm cơ bản của Nguyễn Ái Quốc trong t¸c phÈm
“§êng k¸ch mÖnh” vµ v¹ch ra ®êng lèi chiến lược, sách lược ®óng ®¾n, s¸ng t¹o cho c¸ch m¹ng
ViÖt Nam mµ kh«ng chÞu quan ®iÓm “t¶ khuynh” cña Quèc tÕ céng s¶n. Cương lĩnh mang
tính khoa học sâu sắc vµ c¸ch m¹ng triÖt ®Ó. Nã võa mang ®Ëm tÝnh d©n téc l¹i võa hài hòa vÒ quan ®iÓm giai cÊp.
Sự ra đời của Đảng cộng sản Việt Nam với đường lối cách mạng đúng đắn trong Cương
lĩnh chính trị đầu tiên mở đầu cho những thắng lợi của cách mạng Việt Nam sau này.
4. Ý nghĩa lịch sử sự kiện thành lập Đảng cộng sản Việt Nam
Đảng cộng sản Việt Nam ra đời đã chấm dứt sự khủng hoảng, bế tắc về đường lối cứu nước,
đưa cách mạng Việt Nam sang một bước ngoặt lịch sử vĩ đại: cách mạng Việt Nam trở thành
một bộ phận khăng khít của cách mạng vô sản thế giới. Đó là sự chuẩn bị tích cực chuẩn bị về
tư tưởng, chính trị và tổ chức của Nguyễn Ái Quốc và các đồng chí tiền bối trong cuộc đấu
tranh chống tư tưởng tư sản, chủ nghĩa thoả hiệp, sự đàn áp, khủng bố và lừa bịp của thực dân.
Đảng ra đời là một tất yếu khách quan lịch sử, là sản phẩm của cuộc đấu tranh dân tộc và
đấu tranh giai cấp ở nước ta, là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa 3 nhân tố: phong trào công nhân,
phong trào yêu nước và chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Đó chính là sự phát
triển đỉnh cao, thống nhất của phong trào công nhân và phong trào yêu nước được soi sáng bởi
chủ nghĩa Mác-Lenin. Nó chứng tỏ giai cấp công nhân đã trưởng thành và đủ sức lãnh đạo cách mạng.
Sự ra đời của Đảng với Cương lĩnh đúng đắn đã khẳng định lần đầu tiên cách amngj Viêt 8 lOMoAR cPSD| 48632119
Nam có một bản Cương lĩnh chính trị phản ánh được quy luật khách quan của lịch sử Việt
Nam, phù hợp với xu thế của thời đại, định hướng chiến lược đúng đắn cho tiến trình phát triển của cách mạng Việt Nam
Đảng cộng sản Việt Nam ra đời với Cương lĩnh đúng đắn đã khẳng định sự lựa chọn con
đường cách mạng cho dân tộc Việt Nam – con đường cách mạng vô sản. Đây là con đường
duy nhất đúng đắn để giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con người, phù hợp với xu thế thời đại.
Sự ra đời của Đảng là bước chuẩn bị đầu tiên nhưng quyết định tới những thắng lợi của
cách mạng Việt Nam sau này. Thực tế lịch sử cách mạng Việt Nam đó chứng minh điều đó.
II. ĐẢNG LÃNH ĐẠO QUÁ TRÌNH ĐẤU TRANH GIÀNH CHÍNH QUYỀN (1930- 1945)
1. Phong trào cách mạng 1930-1931 và khôi phục phong trào 1932-1935
1.1. Phong trào cách mạng năm 1930-1931 và Luận cương chính trị (10-1930)
* Phong trào cách mạng năm 1930-1931 - Nguyên nhân phong trào:
+ Trong khi Liªn X« ®ang x©y dùng chñ nghÜa x· héi thu ®îc nh÷ng th¾ng lîi quan träng th×
chñ nghÜa t b¶n l©m vµo cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ trÇm träng tõ 1929 ®Õn 1933. M©u
thuÉn trong lßng c¸c níc t b¶n chñ nghÜa ngµy cµng trë nªn g¨y g¾t Phong trào CM thế giới
dâng cao §iÒu nµy t¸c ®éng trùc tiÕp tíi phong trµo c¸ch m¹ng níc ta.
+ Do hËu qu¶ cña viÖc khai th¸c thuéc ®Þa cña thùc d©n Ph¸p cïng t¸c ®éng tiªu cùc cña
cuéc khñng ho¶ng trong thÕ giíi t b¶n 1929-1923, thªm vµo ®ã thiªn tai x¶y ra liªn miªn nªn
nÒn kinh tÕ ®×nh ®èn suy sôp; ®êi sèng c¸c tÇng líp, giai cÊp ®Òu cïng cùc. M©u thuÉn x· héi
ë níc ta ngµy mét lªn cao.
+ Sau cuéc khëi nghÜa yªn B¸i, thùc d©n Ph¸p t¨ng cêng ®µn ¸p vµ “khñng bè tr¾ng (khñng
bè mét c¸ch cùc kú d· man vµ tµn ¸c cuéc c¸ch m¹ng) phong trµo c¸ch m¹ng lµm cho ®êi sèng
chÝnh trÞ hÕt søc c¨ng th¼ng vµ ngét ng¹t .
+ Trong bèi c¶nh ®ã, §¶ng céng s¶n ViÖt Nam ra ®êi cã ®êng lèi chÝnh trÞ ®óng ®¾n nªn
nhanh chãng ph¸t ®éng ®îc phong trµo ®Êu tranh réng kh¾p trªn c¶ níc. §¶ng võa ra ®êi lµ
yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Èy phong trµo lªn cao trµo
- DiÔn biÕn phong trµo:
Cao trµo 1930-1931 lµ cuéc ®ä søc quyÕt liÖt ®Çu tiªn gi÷a nh©n d©n ta díi sù l·nh ®¹o
cña §¶ng víi chÝnh quyÒn ®Þch. Cao trµo ®· diÔn ra s«i næi, m¹nh mÏ trong c¶ níc.
+ Tõ th¸ng 2 ®Õn th¸ng 4-1930: phong trµo diÔn ra s«i sôc trªn toµn quèc song m¹nh nhÊt
ë B¾c Kú. Môc tiªu cña phong trµo chñ yÕu ®ßi quyÒn lîi kinh tÕ.
+ Tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 8-1930, phong trµo ph¸t triÓn m¹nh h¬n n÷a, träng t©m phong
trµo chuyÓn vÒ miÒn Trung. Môc tiªu cña phong trµo ®· kÕt hîp c¶ ®Êu tranh kinh tÕ vµ ®Êu tranh chÝnh trÞ. 9 lOMoAR cPSD| 48632119
+ Tõ th¸ng 9 trë ®i phong trµo bèc cao h¬n n÷a mµ ®Ønh cao lµ ë NghÖ An - Hµ TÜnh dÉn
tíi sù ra ®êi cña c¸c X« ViÕt.
Díi chÝnh quyÒn X« ViÕt nh©n d©n ta ®îc hëng nh÷ng quyÒn lîi quan träng vÒ kinh tÕ,
chÝnh trÞ, v¨n ho¸, x· héi. MÆc dï cßn s¬ khai, nhng X« ViÕt NghÖ TÜnh lµ mét kiÓu nhµ níc
míi cña c«ng n«ng. V× ra ®êi khi thêi c¬ cha chÝn muåi nªn c¸c X« ViÕt bÞ ®µn ¸p ®Ém m¸u vµ
cuèi cïng bÞ tan r·. Tõ ®Çu n¨m 1931 cao trµo l©m vµo tho¸i trµo.
- ý nghÜa lÞch sö vµ bµi häc kinh nghiÖm cña phong trµo 1930-1931 + Ý nghÜa lÞch sö:
Qua phong trào, §¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh ®îc quyÒn l·nh ®¹o vµ n¨ng lùc l·nh ®¹o cña m×nh.
Cũng tõ trong phong trµo khèi liªn minh c«ng n«ng ®· ra ®êi, søc m¹nh long trêi lë ®Êt cña c«ng
n«ng ®îc kh¼ng ®Þnh trªn thùc tÕ. + Kinh nghiÖm lÞch sö:
Thùc tÕ phong trµo 1930-1931 ®· ®Ó l¹i cho §¶ng ta nhiÒu kinh nghiÖm quý b¸u. Bµi häc
kÕt hîp nhiÖm vô chèng ®Õ quèc vµ phong kiÕn; ®éc lËp d©n téc vµ ngêi cµy cã ruéng; Bµi
häc vÒ x©y dùng khèi liªn minh lµm nÒn t¶ng ®Ó më réng mÆt trËn d©n téc thèng nhÊt; Bµi
häc vÒ viÖc vËn dông linh ho¹t, s¸ng t¹o c¸c h×nh thøc, ph¬ng ph¸p c¸ch m¹ng; Bµi häc vÒ x©y
dùng §¶ng ë mét níc thuéc ®Þa… Đây lµ cuéc tæng diÔn tËp ®Çu tiªn cña c¸ch m¹ng ViÖt
Nam vµ lµ sù chuÈn bÞ cho th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng th¸ng T¸m sau nµy.
* Luận cương chính trị của Đảng cộng sản Đông Dương, tháng 10-1930
Luận cương chính trị do đồng chí Trần Phú soạn thảo được thông qua tại Hội nghị Ban
chấp hành Trung ương Đảng họp từ ngày 14 đến ngày 30 tháng 10-1930 tại Hương Cảng (Trung Quốc)
- Những nội dung cơ bản của Luận cương:
+ Luận cương xác định mâu thuẫn giai cấp ngày càng diễn ra trong xã hội Đông Dương
là: Một bên là thợ thuyền, dân cày, các phần tử lao khổ; một bên là địa chủ phong kiến, tư bản
và đế quốc chủ nghĩa.
+ Luận cương xác định phương hướng chiến lược của cách mạng Đông Dương: Làm cách
mạng tư sản dân quyền (có tính chất thổ địa và phản đế) rồi tiến thẳng lên XHCN bỏ qua thời kỳ phát triển TBCN.
+Luận cương xác định nhiệm vụ cốt yếu của cuộc CM tư sản dân quyền: Đánh đổ các di
tích phong kiến, thực hành cách mạng thổ địa triệt để, đem lại ruộng đất cho dân cày; Đánh đổ
đế quốc Pháp giành độc lập hoàn toàn cho Đông Dương. Hai nhiệm vụ này có quan hệ mật
thiết với nhau, nhưng “vấn đề thổ địa là cái cốt của cách mạng tư sản dân quyền”.
+ Luận cương xác định lực lượng cách mạng: Công nhân, nông dân là động lực của cách
mạng. Công nhân là giai cấp lãnh đạo cách mạng thông qua đội tham mưu là Đảng cộng sản. 10 lOMoAR cPSD| 48632119
+ Luận cương xác định vai trò của Đảng cộng sản: Đảng là điều kiện cốt yếu đảm bảo
thắng lợi cho cách mạng Đông Dương. Đảng phải có đường lối chính trị đúng đắn, có kỷ luật
tập trung, mật thiết liên lạc với quần chúng, trải qua đấu tranh mà trưởng thành.
+ Luận cương xác định phương pháp cách mạng: Để đạt được mục đích cơ bản của cuộc
cách mạng, Đảng phải lãnh đạo quần chúng đánh đổ chính phủ của địch thông qua con đường võ trang bạo động.
+ Luận cương xác định mối quan hệ giữa các mạng Đông Dương với cách mạng thế giới:
cách mạng Đông Dương là một bộ phận của cách mạng thế giới. Vì vậy, phải đoàn kết với vô
sản thế giới, trước hết là vô sản Pháp, đồng thời phải đoàn kết với phong trào đấu tranh và giải
phóng dân tộc ở các nước thuộc địa và phụ thuộc.
- Đánh giá Luận cương:
+ Ưu điểm: Luận cương chính trị tháng 10-1930 đã khẳng định lại nhiều vấn đề mà Chính
cương vắn tắt, Sách lược vắn tắt đã trình bày như mục đích, tính chất cách mạng Đông Dương;
lực lượng cách mạng, lãnh đạo cách mạng và mối quan hệ giữa cách mạng Việt Nam với cách mạng thế giới.
+ Luận cương vẫn còn những hạn chế: (1) Chưa xác định rõ mâu thuẫn cơ bản và mâu
thuẫn chủ yếu của xã hội Đông Dương nên tư tưởng chiến lược của Luận cương nặng về đấu
tranh giai cấp, về vấn đề cách mạng ruộng đất mà không đưa vấn đề dân tộc lên hàng đầu.
(2)Đánh giá chưa đúng khả năng cách mạng của giai cấp tiểu tư sản, mặt tích cực của bộ phận
tư sản dân tộc, chưa lôi kéo được bộ phận trung – tiểu địa chủ yêu nước trong cuộc cách mạng giải phóng dân tộc.
+ Nguyên nhân hạn chế: (1)Luận cương chưa tìm ra và nắm vững đặc điểm của xó hội
thuộc địa nửa phong kiến Việt Nam. (2) Còn nhận thức giáo điều về vấn đề dân tộc, giai cấp,
lại chịu ảnh hưởng bởi quan điểm “tả khuynh trong Quốc tế cộng sản lúc bấy giờ.
Những hạn chế trên được Đảng ta khắc phục dần trong quá trình lãnh đạo cách mạng.
1.2. Cuộc đấu tranh khôi phục tổ chức và phong trào cách mạng, Đại hội Đảng lần thứ nhất (3-1935)
* T×nh h×nh c¸ch m¹ng ViÖt Nam sau cao trµo 1930-1931:
Sau cao trµo 1930-1931, thùc d©n Ph¸p tiÕn hµnh khñng bè tr¾ng phong trµo c¸ch m¹ng,
c¸c c¬ së §¶ng bÞ vì lë, tæn thÊt rÊt lín.
* Sù l·nh ®¹o cña §¶ng nhằm khôi phục phong trào:
MÆc bi địch đàn áp khốc liệt nhưng, nh÷ng ®¶ng viªn vÉn kiªn trung, b¸m trô quÇn chóng
®Ó b¶o vÖ ®êng lèi cña §¶ng, ch¾p nèi g©y dùng l¹i c¬ së c¸ch m¹ng. §¶ng lu«n theo dâi s¸t
sao diÔn biÕn cña phong trµo vµ cã nh÷ng chØ ®¹o kÞp thêi:
+ Tháng 1-1931, Ban Thường vụ TW đã ra “Thông cáo về việc đế quốc Pháp buộc dân
cày ra đầu thú” vạch rõ thủ đoạn của kẻ thù và hướng dẫn quần chúng đấu tranh. 11 lOMoAR cPSD| 48632119
+ Tháng 5-1931, Thường vụ TW Đảng đã ra chỉ thị phê phán sai lầm của xứ ủy Trung Kỳ
khi chủ trương “trí, phú, địa hào đào tận gốc, trốc tận rễ” (phª ph¸n biÓu hiÖn cña quan ®iÓm
t¶ khuynh cña xø uû Trung kú).
+ T¨ng cêng ph¸t triÓn §¶ng, tuyªn truyÒn b¶o vÖ uy tÝn cña §¶ng vµ
¶nh hëng cña c¸c X« ViÕt c«ng n«ng, thµnh lËp “Héi ph¶n ®Õ ®ång minh 18-11-1930”, thµnh lËp ®éi tù vÖ ®á…
+ N¨m 6- 1932 ban l·nh ®¹o cña §¶ng ë h¶i ngo¹i ®îc thµnh lËp, công bố Ch¬ng tr×nh hµnh
®éng của Đảng cộng sản Đông Dương” nh»m tõng bíc kh«i phôc phong trµo c¸ch m¹ng trong c¶ níc.
KÕt qu¶ là tõ cuối n¨m 1934 đến đầu năm, phong trµo c¸ch m¹ng cña quÇn chóng trong
c¶ níc dÇn dÇn ®îc håi phôc víi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. C¸c c¬ së §¶ng ®îc nèi l¹i, c¸c c¬ së
quÇn chóng ®îc g©y dùng, c¸c phong trµo ®Êu tranh nhÊt lµ cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n ®· ho¹t ®éng trë l¹i.
* Đại hội Đảng lần thứ nhất (3-1935)
- Thêi gian : §¹i héi häp tõ 27-31/3/1935 t¹i Ma Cao (Trung Quèc) víi sù cã mÆt cña 13
®¹i biÓu ®¹i diÖn cho 600 ®¶ng viªn ë trong níc vµ ngoµi níc.
- Néi dung §¹i héi:
+ §¹i héi ®· ®¸nh gi¸ cao phong trµo c¸ch m¹ng trong h¬n 4 n¨m kh«i phôc, ®ång thêi biÓu
d¬ng tinh thÇn ®Êu tranh kiªn cêng cña c¸c tæ chøc ®¶ng vµ phong trµo quÇn chóng. + §¹i héi
nªu bËt 3 nhiÖm vô tríc m¾t: (1)
Cñng cè vµ ph¸t triÓn §¶ng. (2)
§Èy m¹nh cuéc vËn ®éng thu phôc quÇn chóng. (3)
Më réng tuyªn truyÒn chèng chiÕn tranh ®Õ quèc, ñng hé Liªn X«vµ c¸ch m¹ng Trung Quèc .
+ §¹i héi th«ng qua NghÞ quyÕt chÝnh trÞ, ®iÒu lÖ §¶ng vµ bÇu BCH Trung ¬ng míi cña
§¶ng do ®ång chÝ Lª Hång Phong lµm Tæng BÝ th.
- ý nghÜa §¹i héi :
Đại hội đ¸nh dÊu th¾ng lîi cña cuéc ®Êu tranh gi÷ g×n vµ kh«i phôc phong trµo c¸ch m¹ng;
thÓ hiÖn b¶n lÜnnh chÝnh trÞ v÷ng vµng cña §¶ng ta, cña ®éi ngò §¶ng viªn kiªn trung. Nhê
®ã c¸c tæ chøc §¶ng, phong trµo c¸ch m¹ng cña quÇn chóng dï gÆp ph¶i sù khñng bè khèc liÖt
cña kÎ thï vÉn ®øng v÷ng vµ kh«i phôc. §¶ng ta ®· rót ra ®îc nhiÒu bµi häc kinh nghiÖm quý
b¸u trong qu¸ tr×nh l·nh ®¹o c¸ch m¹ng.
Tuy nhiên Đại hội vẫn chưa đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu và tập trung
được lực lượng của toàn dân tộc
2. Phong trào dân chủ 1936-1939 12 lOMoAR cPSD| 48632119
2.1. Điều kiện lịch sử và chủ trương của Đảng *
Điều kiện lịch sử:
- Tình hình thế giới
+ Chủ nghĩa phát xít ra đời và chiến tranh thế giới đe dọa nghiêm trọng hòa bình và an ninh quốc tế.
+ Trước tình hình đó, Đại hội lần thứ VII của Quốc tế Cộng sản đã họp và chỉ ra kẻ thù
chính của cách mạng thế giới, đề ra nhiệm vụ trước mắt và kêu gọi thành lập Mặt trận nhân
dân rộng lớn để chống chủ nghĩa phát xít.
+ Trong thời gian này, các đảng cộng sản ra sức phấn đấu thành lập Mặt trận nhân dân
chống chủ nghĩa phát xít. Ở nước Pháp, các nhóm phát xít ra đời và chống phá cách mạng
quyết liệt nhưng không nắm được chính quyền. Chính phủ dân chủ tư sản ra đời là điều kiện
thuận lợi cho cách mạng. Chính phủ mới được thành lập đã thi hành nhiều chính sách có lợi
cho các nước thuộc địa trong đó có nhân dân các nước Đông Dương.
- Tình hình trong nước:
+ Cuộc khủng hoảng kinh tế 1929-1933, tác động sâu sắc đến tình hình nước Pháp. Do vậy,
ở Đông Dương thực dân Pháp ra sức vơ vét, bóc lột và khủng bố phong trào cách mạng, mâu
thuẫn xã hội ngày càng sâu sắc. Việc cải thiện đời sống và cải cách dân chủ là một yêu cầu cấp
thiết đối với các tầng lớp xã hội.
+ Mặt khác phong trào cách mạng nước ta lúc này đã từng bước phục hồi, Đảng ta đã được
gây dựng lại từ Trung ương đến cơ sở, sẵn sàng bước vào cuộc đấu tranh mới. * Chủ trương của Đảng:
Căn cứ vào những thay đổi của tình hình quốc tế và trong nước, Đảng ta đã chuyển hướng
chỉ đạo sách lược cách mạng thông qua hội nghị TW lần thứ 2 tháng 7 /1936 tại Thượng Hải
Trung Quốc dưới sự chủ trì của Lê Hồng Phong và Hà Huy Tập. Xuất phát từ tình hình Đông
Dương và thế giới, vận dụng Nghị quyết Đại hội VII Quốc tế Cộng sản, Hội nghị đã đề ra chủ
trương, đường lối cho giai đoạn cách mạng mới. Nội dung cơ bản của hội nghị là:
+ Xác định kẻ thù: Kẻ thù trước mắt của nhân dân Đông Dương là bọn phản động thuộc địa và tay sai.
+ Nhiệm vụ trước mắt và mục tiêu đấu tranh: Chống phát xít, chống chiến tranh đế quốc,
bọn phản động thuộc địa và tay sai đòi tự do, dân chủ, cơm áo và hòa bình (quyền dân chủ đơn sơ)dân sinh/
+ Về công tác mặt trận: Đảng chủ trương thành lập Mặt trận nhân dân phản đế Đông Dương
bao gồm các giai cấp, đảng phái, các đoàn thể chính trị, tín ngưỡng tôn giáo khác nhau trên
toàn cõi Đông Dương để thực hiện nhiệm vụ, mục tiêu trên. Đến tháng 3-1938, mặt trận này
đổi tên thành Mặt trận Dân chủ Đông Dương..
+ Về đoàn kết quốc tế: Phải đoàn kết chặt chẽ với giai cấp công nhân và Đảng cộng sản
Pháp, nêu cao khẩu hiệu ủng hộ “Chính phủ Mặt trận nhân dân Pháp” để chống kẻ thủ chung
là bọn phát xít ở Pháp và bọn phản động thuộc địa. 13 lOMoAR cPSD| 48632119
+ Về hình thức tổ chức và phương pháp đấu tranh: Chuyển từ đấu tranh bí mật, bất hợp
pháp là chủ yếu sang đấu tranh công khai, nửa công khai, hợp pháp, nửa hợp pháp.
+ Nhận thức mới của Đảng về mối quan hệ giữa vấn đề dân tộc và dân chủ.
Chủ trương và nhận thức của Đảng về vấn đề dân tộc và dân chủ trong giai đoạn này tiếp
tục được cụ thể hoá và bổ sung qua các hội nghị TW tháng 3-1937, tháng 9-1937, tháng
31938;Văn kiện “Chung quanh vấn đề chiến sách mới” công bố tháng 10/1936; “Tuyên ngôn
của Đảng cộng sản Đông Dương đối với thời cuộc” (3/1939); Tác phẩm “Tự chỉ trích” do
đồng chí Nguyễn Văn Cừ viết (7/1939)
Điểm mới trong nhận thức của Đảng về mối quan hệ giữa vấn đề dân tộc và dân chủ được
thể hiện ở chỗ: tùy vào hoàn cảnh cụ thể mà đặt vấn đề thực hiện nhiệm vụ dân tộc hay vấn đề dân chủ trước.
2.2. Diễn biến phong trào đấu tranh đòi tự do, dân chủ, cơm áo và hoàn bình
- Díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, phong trµo ®Êu tranh c«ng khai ®ßi d©nsinh d©n chñ cña
quÇn chóng diÔn ra s«i næi nh phong trµo §«ng D¬ng ®¹i héi, phong trµo ®ãn ríc Brivie vµ G«®a.
- Phong trµo ®Êu tranh trªn mÆt trËn b¸o chÝ còng rÊt quyÕt liÖtnh»m tuyªn truyÒn
®êng lèi cña §¶ng, chñ nghÜa M¸c Lªnin, chèng l¹i bän Tr«xkit.
- Phong trµo ®Êu tranh nghÞ trêng còng ®îc §¶ng ta hÕt søc tranh thñnh»m më réng
¶nh hëng cña m×nh khi tham gia vµo c¸c c¬ quan d©n biÓu, héi ®ång qu¶n h¹t.
- Phong trµo ®Êu tranh cña c¸c giai cÊp, tÇng líp cã nh÷ng møc ®é vµh×nh thøc kh¸c nhau
còng rÊt s«i næi, nh phong trµo ®Êu tranh cña c«ng nh©n má Qu¶ng Ninh (23-11-1936),
phong trµo ®Êu tranh cña n«ng d©n ngo¹i thµnh Hµ Néi, tiªu biÓu lµ phong trµo ®Êu tranh
cña quÇn chóng t¹i khu §Êu X¶o, Hµ Néi vµo ngµy 1-5-1938.
2.3. Ý nghÜa kinh nghiÖm lÞch sö cña phong trµo d©n sinh d©n chñ 1936 - 1939
- Ý nghĩa phong trào:
+ Qua phong trµo, §¶ng ta mét lÇn n÷a kh¶ng ®Þnh n¨ng lùc l·nh ®¹o, sù s¸ng t¹o cña m×nh
trong chØ ®¹o c¸ch m¹ng. §êng lèi ®óng ®¾n cña §¶ng mét lÇn n÷a ®îc kh¼ng ®Þnh trªn thùc tÕ.
+ Qua phong trµo, quÇn chóng nh©n d©n ®îc gi¸o dôc, rÌn luyÖn, ®îc gi¸c ngé, ®îc tËp dît
®Êu tranh vµ ®îc tËp hîp thµnh ®éi qu©n chÝnh trÞ hïng hËu. C¸c tæ chøc quÇn chóng ®îc t¨ng
cêng, ph¸t triÓn. Khèi liªn minh c«ng-n«ng ®îc cñng cè ngµy cµng chÆt chÏ.
+ Phong trµo cßn ®µo t¹o cho c¸ch mét ®éi ngò c¸ch m¹ng, trëng thµnh vÒ lý luËn vµ dÇy d¹n trong ®Êu tranh.
Víi nh÷ng ý nghÜa ®ã, phong trµo c¸ch m¹ng 1936 - 1939 thùc sù lµ cuéc tæng diÔn tËp
lÇn 2 cho c¸ch m¹ng th¸ng T¸m -1945. 14 lOMoAR cPSD| 48632119 - Kinh nghiÖm lÞch sö:
+ Gi¶i quyÕt ®óng ®¾n mèi quan hÖ gi÷a nhiÖm vô, môc tiªu c¸ch m¹ng tríc m¾t víi nhiÖm
vô, môc tiªu l©u dµi; g¾n liÒn nhiÖm vô, môc tiªu CMVN víi c¸ch m¹ng thÕ giíi.
+ Bµi häc vÒ c«ng t¸c tæ chøc, tËp hîp lùc lîng, gi¸o dôc quÇn chóng trong qu¸ tr×nh ®Êu tranh c¸ch m¹ng.
+ Bµi häc vÒ vÊn ®Ò ph¬ng ph¸p c¸ch m¹ng, gi¶i quyÕt ®óng ®¾n vµ vËn dông hîp lý c¸c
h×nh thøc vµ ph¬ng ph¸p ®Êu tranh trong mçi giai ®o¹n c¸ch m¹ng. Nhận xét:
§¶ng ta võa míi tr¶i qua thêi kú bÞ ®Þch khñng bè khèc liÖt, hÖ thèng tæ chøc võa míi ®îc
kh«i phôc, nh©n d©n ta vÉn ®ang bÞ ®µn ¸p, bãc lét tµn b¹o kh«ng cã mét chót d©n chñ nµo.
VËy mµ víi nghÖ thuËt chØ ®¹o vµ tæ chøc cña m×nh, §¶ng ®· ph¸t ®éng ®îc mét phong trµo
c¸ch m¹ng quÇn chóng s«i næi víi nhiÒu h×nh thøc ®Êu tranh phong phó lµ mét sù kiÖn hiÕm cã ë mét xø thuéc ®Þa.
3. Phong trào giải phóng dân tộc 1939-1945 3.1. Bối
cảnh lịch sử và chủ trương chiến lược mới của Đảng * Bối cảnh lịch sử:
- Tình hình thế giới:
+ Tháng 9-1939, chiến tranh thế giới lần thứ hai bùng nổ, phát xít Đức nhanh chóng thôn
tính được một loạt các nước Châu Âu. Tháng 6-1940, nước Pháp bị phát xít Đức chiếm đóng.
Ngày 22-6-1941, phát xít Đức tấn công Liên Xô. Liên Xô chính thức tham gia chiến tranh thế giới thứ hai.
+ Từ giữa năm 1941, tình hình thế giới tiếp tục có nhiều biến chuyển, tháng 12-1941 chiến
tranh Thái Bình Dương bùng nổ. Phát xít Nhật đã đánh chiếm nhiều thuôc địa của Mỹ và Anh
cả trên biển và đất liền.
- Tình hình trong nước:
+ Ngay khi chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ, Chính phủ Pháp đã thi hành hàng loạt
chính sách phản động. Mặt trận nhân dân Pháp tan vỡ. Ở Đông Dương, thực dân Pháp đẩy
mạnh đàn áp phong trào cách mạng, thực hành chính sách phản động thời chiến. Đảng cộng
sản Đông Dương bị đặt ngoài vòng pháp luật.
+ Tháng 9-1940, quân phiệt Nhật vào Đông Dương, thực dân Pháp đầu hàng và cấu kết với
Nhật cùng thống trị và bóc lột nhân dân Đông Dương, làm cho nhân dân Đông dương ở vào
cảnh “một cổ hai tròng”.
Sù cÊu kÕt gi÷a ph¸t xÝt NhËt vµ thùc d©n Ph¸p thèng trÞ nh©n d©n ta lµm cho toàn
thÓ d©n téc ta nhÊt lµ nh©n d©n lao ®éng v« cïng khèn khæ. M©u thuÉn gi÷a d©n téc ta
víi ®Õ quèc ph¸t xÝt Ph¸p - NhËt v« cïng s©u s¾c. §«ng D¬ng ®ang tiÕn tíi mét cuéc c¸ch m¹ng d©n téc gi¶i phãng .
* Chủ trương chiến lược mới của Đảng 15 lOMoAR cPSD| 48632119
Sù chuyÓn híng chØ ®¹o chiÕn lîc c¸ch m¹ng ViÖt Nam ®îc thÓ hiÖn th«ng qua Héi nghÞ
TW 6 (11-1939 ), ®îc kh¼ng ®Þnh vµ bæ sung trong Héi nghÞ TW 7 (11-1940 ) vµ ®îc hoµn
chØnh trong Héi nghÞ TW lÇn 8 (5-
1941) díc sù chñ tr× cña NguyÔn ¸i Quèc
HỘI NGHỊ TRUNG ƯƠNG 6 11-1939
Ngay khi chiÕn tranh thÕ giíi thø hai bïng næ, §¶ng ta ®· rót vµo ho¹t ®éng bÝ mËt, chuyÓn
träng t©m c«ng t¸c vÒ n«ng th«n vµ ®Ò ra ®êng lèi chiÕn lîc c¸ch m¹ng cho thêi kú míi. Héi
nghÞ TW 6 (11-1939) më ®Çu cho sù chuyÓn híng häp ë Hoãc M«n (Gia §Þnh) do ®ång chÝ NguyÔn V¨n Cõ chñ tr×.
- Héi nghÞ nhËn ®Þnh t×nh h×nh: Trong ®iÒu kiÖn lÞch sö míi, gi¶i phãng d©n téc lµ nhiÖm
vô hµng ®Çu vµ cÊp b¸ch nhÊt cña c¸ch m¹ng §«ng D¬ng: “Bíc ®êng sinh tån cña c¸c d©n téc §«ng
D¬ng kh«ng cã con ®êng nµo kh¸c lµ con ®êng ®¸nh ®æ ®Õ quèc Ph¸p, chèng tÊt c¶ ¸ch ngo¹i x©m,
v« luËn da tr¾ng hay da vµng ®Ó giµnh lÊy gi¶i phãng d©n téc”.=> Như vậy, hội nghị đặt vấn đề
dân tộc giải phóng lên hàng đầu.
- Héi nghÞ nªu lªn nh÷ng nhiÖm vô cô thÓ:
+ TËp hîp mäi lùc lîng chèng ®Õ quèc vµ tay sai, giµnh ®éc lËp hoµn toµn cho c¸c d©n téc §«ng D¬ng.
+ ChuÈn bÞ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕn tíi lµm cuéc c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc.
+ Héi nghÞ chñ tr¬ng ®em khÈu hiÖu thµnh lËp “ChÝnh phñ liªn bang céng hoµ d©n chñ §«ng
D¬ng” thay cho khÈu hiÖu thµnh lËp “ChÝnh quyÒn c«ng n«ng”.
- Héi nghÞ chñ tr¬ng thµnh lËp MÆt trËn d©n téc thèng nhÊt ph¶n ®Õ §«ng D¬ng thay
cho mÆt trËn d©n chñ §«ng D¬ng. MÆt trËn tËp hîp mäi lùc lîng yªu níc ®Ó gi¶i phãng d©n téc.
Héi nghÞ lÇn 6 cña BCH TW §¶ng ®¸nh dÊu sù thay ®æi c¬ b¶n vÒ chiÕn lîc c¸ch m¹ng vµ më
ra thêi kú ®Êu tranh míi, thêi kú trùc tiÕp xóc tiÕn chuÈn bÞ lùc lîng ®Ó khëi nghÜa vò trang giµnh
chÝnh quyÒn vÒ tay nh©n d©n.
HỘI NGHỊ TRUNG ƯƠNG 7 11-1940
Th¸ng 6-1940, NhËt nh¶y vµo §«ng d¬ng, thùc d©n Ph¸p ®Çu hµng vµ c©u kÕt víi NhËt thèng
trÞ nh©n d©n §«ng D¬ng. Th¸ng 11-1940, Héi nghÞ lÇn thø 7 cña BCH TW §¶ng ®· häp t¹i §×nh
B¶ng (Tõ S¬n, B¾c Ninh) do ®ång chÝ Trêng Chinh chñ tr×.
- Héi nghÞ kh¼ng ®Þnh nhiÖm vô tríc m¾t cña §¶ng ta lµ chuÈn bÞ l·nh®¹o cuéc vâ trang
b¹o ®éng giµnh lÊy quyÒn tù do, ®éc lËp.
- Héi nghÞ quyÕt ®Þnh duy tr× vµ cñng cè ®éi du kÝch B¾c S¬n: KhiNhËt vµo §«ng D¬ng,
qu©n Ph¸p ë L¹ng S¬n rót ch¹y qua ®êng B¾c S¬n – Th¸i Nguyªn, bÞ nh©n d©n B¾c S¬n chÆn
®¸nh vµ chiÕm ®ån Má Nhµi. Cuéc khëi nghÜa tuy kh«ng ph¸t triÓn réng r·i nhng cã tiÕng vang
lín. Nã thøc tØnh ®ång bµo c¶ níc vµ thóc ®Èy phong trµo tõ ®Êu tranh chÝnh trÞ chuyÓn dÇn 16 lOMoAR cPSD| 48632119
sang kÕt hîp ®Êu tranh vò trang, chuÈn bÞ cho tæng khëi nghÜa giµnh chÝnh quúªn. Lùc lîng cña
cuéc khëi nghÜa ®îc duy tr×, cñng cè, thµnh ®éi du kÝch B¾c S¬n.
- Ho·n cuéc khëi nghÜa Nam Kú ®Ó b¶o toµn lùc lîng: Lóc nµy trung ¬ng®· biÕt cuéc khëi
nghÜa Nam Kú chuÈn bÞ næ ra, nhng xÐt thÊy kh«ng cã kh¶ n¨ng th¾ng lîi. Héi nghÞ ®· quyÕt
®Þnh ®×nh chØ cuéc khëi nghÜa ®Ó b¶o toµn lùc lîng. Tuy nhiªn, do liªn l¹c ®Õn muén, cuéc khëi
nghÜa ®· næ ra vµo ®ªm 23-11-1940 vµ ®· bÞ ®µn ¸p ®Ém m¸u.
Tuy nhiên, Hội nghị TW 7 cho rằng “ Mặc dù lúc này khẩu hiệu cách mạng phản đế - cách
mạng giải phóng dân tộc cao hơn và thiết dụng hơn song nếu không làm được cách thổ địa thì
cách mạng phản đế khó thành công. Tình thế hiện tại không thay đổi gì tính chất cơ bản của cuộc
cách mạng tư sản dân quyền Đông Dương” Như vậy, Đảng vẫn còn trăn trở, chưa thật dứt khoát
với chủ trương đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu được đề ra trong Hội nghị TW tháng 11-1939.
HỘI NGHỊ TRUNG ƯƠNG 8 05-1941
Héi nghÞ Trung ¬ng lÇn thø 8 (5-1941) häp t¹i P¸c Bã (Cao B»ng), tiÕp tôc hoµn thiÖn ®êng
lèi gi¶i phãng d©n téc cña §¶ng. Hội nghị này gắn liền với vai trò của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc.
Hội nghị quyết định những nội dung quan trọng sau đây:
- Một là, hội nghị hết sức nhấn mạnh mâu thuẫn chủ yếu đòi hỏi phải được giải quyết
cấpbách là mâu thuẫn giữa dân tộc Việt Nam với đế quốc phát xít Pháp-Nhật.
- Hai là, khẳng định dứt khoát chủ trương “phải thay đổi chiến lược” cách mạng:
Chuyểntừ cuộc cách mạng thực hiện 2 nhiệm vụ phản đế và điền địa, mà là một cuộc cách
mạng chỉ thực hiện 1 nhiệm vụ cấp bách là giải phóng dân tộc.
Hội nghị giải thích: “Cuộc cách mạng ở Đông Dương hiện tại không phải là một cuộc
cách mạng tư sản dân quyền, cuộc cách mạng phải giải quyết 2 vấn đề: phản đế và điền địa
nữa, mà là một cuộc cách mạng chỉ phải giải quyết 1 vấn đề cần kíp dân tộc giải phóng”
Khẩu hiệu đấu tranh là: tạm gác lại khẩu hiệu đánh đổ địa chủ, chia ruộng đất cho dân cày”
thay bằng khẩu hiệu tịch thu ruộng đất của đế quốc Việt gian chia cho dân cày nghèo, chia lại
ruộng đất công cho công bằng, giảm tô, giảm tức.
- Ba là, Hội nghị chñ tr¬ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò d©n téc trong ph¹m vi mçi níc §«ng D¬ng,
t«n träng quyÒn tù quyÕt cña c¸c d©n téc.
- Bốn là, Đảng chủ trương tập hợp rộng rãi mọi lực lượng của dân tộc. Để thực hiện được
nhiệm vụ trên, “ViÖt Nam ®éc lËp ®ång minh” được thành lập gäi t¾t lµ “MÆt trËn ViÖt Minh”
quy tụ mọi lực lượng yêu nước. C¸c ®oµn thÓ trong mÆt trËn ®Òu mang tªn cøu quèc.
- Thứ năm, Hội nghị chủ trương, sau khi cách mạng thành công sẽ thành lập nước
ViệtNam dân chủ cộng hòa theo tinh thần tân dân chủ, một nhà nước của chung cả toàn thể dân tộc. 17 lOMoAR cPSD| 48632119
- Thứ sáu, Đảng quyết định xúc tiến chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang là nhiệm vụ trung
tâm của toàn Đảng và toàn dân ta trong giai đoạn hiện tại.
§¶ng chñ tr¬ng sö dông b¹o lùc c¸ch m¹ng cña quÇn chóng víi hai lùc lîng: lùc lîng chÝnh trÞ
vµ lùc lîng vò trang, kÕt hîp hai h×nh thøc ®Êu tranh: ®Êu tranh chÝnh trÞ víi ®Êu tranh vò
trang tiÕn lªn khëi nghÜa vò trang giµnh chÝnh quyÒn khi thêi c¬ ®Õn .
Hội nghị còn dựa đoán thời cơ tiến hành Tổng khởi nghĩa giành chính quyền.
Ý nghĩa Hội nghị TW lần thứ 8:
- Hội nghị TW lần thứ 8 đã hoàn chỉnh chủ trương chiến lược được Đảng đề ra từ Hộinghị
TW tháng 11-1939 với nhiệm vụ trọng tâm lúc này là đặt vấn đề dân tộc lên hàng đầu, thể hiện
sự nhạy bén sáng suốt của Đảng, là sự kế tục quan điểm Hồ Chí Minh về giải phóng dân tộc ở
một nước thuộc địa, khắc phục được hạn chế của Luận cương chính trị
- Đường lối giương cao ngọn cờ giải phóng dân tộc đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc
lênhàng đầu, đáp ứng được yêu cầu bức thiết của CMVN và nguyện vọng chân chính của toàn
thể dân tộc đó phỏt huy được sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân, là cơ sở cho thắng lợi
của Cách mạng tháng 8-1945.
- Nhờ có đường lối đúng đắn trên đây, từ 1941-1944, trong khi vừa đấu tranh chống
Pháp– Nhật, công tác xây dựng chuẩn bị lực lượng, chuẩn bị căn cứa địa được đẩy mạnh,
quần chúng được rèn luyện tập dượt đấu tranh, thực hiện tốt 10 chương trình của Mặt trận Việt
Minh. Đây là những điều kiện và tiền đề cần thiết cho thắng lợi của cách mạng sau này.
3.2. Phong trào chống Pháp-Nhật, đẩy mạnh chuẩn bị lực lượng cho cuộc khởi nghĩa vũ trang
* §¶ng l·nh ®¹o phong trµo chèng Ph¸p - NhËt (1940 - 3.1945) - Tõ 1940-1943 - Tõ 1943-1945 *
Qu¸ tr×nh chuÈn bÞ lùc lîng tiÕn tíi khëi nghÜa vò trang giµnh chÝnh quyÒn
3.3. Chủ trương phát động Cao trào kháng Nhật và Tổng khởi nghĩa giành chính quyền. *
Cao trào kháng Nhật cứu nước- Hoàn cảnh lịch sử:
+ Vào cuối năm 1944 đầu năm 1945, chiến tranh thế giới thứ II bước vào giai đoạn cuối
mà sự thắng lợi tất yếu thuộc về phe đồng minh.
+ Đông Dương giữ vị trí đặc biệt quan trọng và sự chiếm đóng của Nhật ở đây đang bị đe
doạ nghiêm trọng. Nhật nắm được tình hình và tiến hành đảo chính Pháp trên toàn cõi Đông Dương vào đêm 9-3-1945.
- Đảng phát động cao trào kháng Nhật cứu nước
Dự đoán trước tình hình Nhật sắp đảo chính Pháp, Tổng Bí thư Trường Chinh đã triệu tập 18 lOMoAR cPSD| 48632119
Hội nghị Thường vụ Trung ương mở rộng tại Đình Bảng (Từ Sơn, Bắc Ninh) ngay trước lúc
Nhật nổ súng. Tiếp đó, ngày 12-3-1945 Đảng ra chỉ thị “Nhật - Pháp bắn nhau và hành động
của chúng ta”. Nội dung của bản chỉ thị:
+ Đảng nhận định tình hình: Cuộc đảo chính của Nhật lật đổ Pháp ở Đông Dương đã tạo
ra tình hình khủng hoảng chính trị sâu sắc, những điều kiện khởi nghĩa chưa thực sự chín muồi
nhưng cơ hội tốt cho khởi nghĩa đang đến.
+ Xác định kẻ thù: Chỉ thị xác định sau khi Nhật đảo chính Pháp thì phát xít Nhật là kẻ thù
chính, chủ yếu trước mắt của nhân dân Đông Dương. Do vậy khẩu hiệu đấu tranh lúc này là
“Đánh đuổi phát xít Nhật”.
+ Chỉ thị đề ra các nhiệm vụ trước mắt:
(1) Đảng phát động một cao trào kháng Nhật cứu nước làm tiền đề cho cuộc tổng khởinghĩa
và sẵn sàng chuyển qua hình thức tổng khởi nghĩa một khi có điều kiện .
(2) Chỉ thị chuyển hướng công tác tuyên truyền và đấu tranh, đẩy mạnh phong trào cả
ởthành thị và nông thôn.
(3) Tích cực chuẩn bị mọi mặt tiến tới khởi nghĩa vũ trang với phương châm đấu tranhlúc
này là: phát động chiến tranh du kích, giải phóng từng vùng, mở rộng căn cứ địa cách mạng.
+ Chỉ thị còn dự kiến thời cơ tổng khởi nghĩa.
Bản chỉ thị sự mau lẹ, kịp thời, sáng tạo của Đảng. Nó soi sáng cho toàn dân về mục tiêu,
nội dung, phương pháp đấu tranh trong thời kỳ tiền khởi nghĩa chuyển lên tổng khởi nghĩa.
- Diễn biến, kết quả:
Từ giữa tháng 3-1945 trở đi, cao trào kháng Nhật diễn ra sôi nổi khắp cả nước với nội dung
đấu tranh phong phú và các hình thức đấu tranh hết sức đa dạng:
+ Các cuộc khởi nghĩa từng phần diễn ra ở nhiều địa phương trong cả nước dẫn tới sự thành
lập chính quyền ở từng địa phương.
+ Từ trong cao trào, Việt Nam giải phóng quân ra đời.
+ Cũng từ trong cao trào, khu giải phóng Việt Bắc ra đời (tháng 6-1945).
+ Phong trào “phá kho thóc” của Nhật diễn ra hết sức sôi nổi. - Ý nghĩa:
+ Cao trµo kh¸ng NhËt cøu níc kh«ng nh÷ng ®éng viªn ®îc tÊt c¶ nh©n d©n lao ®éng mµ
cßn l«i kÐo ®îc c¶ t s¶n d©n téc vµ mét sè ®Þa chñ nhá. Bän tay sai NhËt hoang mang dao
®éng. Các tổ chức cứu quốc cũng được thành lập khắp nơi, quần chúng nô nức tự vũ trang,
không khí sửa soạn tiến nhanh tới khởi nghĩa sôi sục trong cả nước.
+ Cao trào kháng Nhật cứu nước thực sự là một cuộc khởi nghĩa từng phần và chiến tranh
du kích cục bộ ở từng địa phương khi có điều kiện. Đây là sự chuẩn bị vô cùng quan trọng cho 19 lOMoAR cPSD| 48632119
Tổng khởi nghĩa giành chính quyền sắp tới. *Tổng khởi nghĩa giành chính quyền (giảng) - Hoàn cảnh lịch sử:
+ Chiến tranh thế giới thứ hai đi đến kết thúc. Ngày 14-8-1945, Nhật Hoàng đầu hàng quân
đồng minh vô điều kiện. Quân Nhật ở Đông Dương hoang mang rã rời, trong khi đó lực lượng
các nước Đồng minh chưa kịp đưa quân vào Đông Dương.
+ ở trong nước, quần chúng đã được tập hợp thành đội quân chính trị hùng hậu, được rèn
luyện qua đấu tranh đặc biệt qua cao trào kháng Nhật cứu nước, lúc này đã sẵn sàng hy sinh
với quyết tâm cao nhất để giành độc lập; các lực lượng trung gian đang ngả dần về phe cách
mạng. Đảng cộng sản Đông Dương đã chuẩn bị chu đáo về mọi mặt, sẵn sàng lãnh đạo quần chúng giành chính quyền.
Thời cơ giành chính quyền đã chín muồi nhưng chỉ tồn tại trong thời gian từ khi Nhật
tuyên bố đầu hàng quân Đồng minh đến trước khi quân Đồng minh tiến vào Đông Dương
(vào khoảng nửa cuối tháng Tám năm 1945)
- Đảng quyết định phát động Tổng khởi nghĩa
+ Trước chuyển biến nhanh chóng của tỡnh hỡnh, ngày 13-8-1945, Hội nghị toàn quốc của
Đảng đã họp và quyết định: Phát động tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước từ tay
phát xít Nhật trước khi quân Đồng minh vào Đông Dương với nguyên tắc chỉ đạo khởi nghĩa
là “tập trung, thống nhất và kịp thời”. Hội nghị chỉ rừ khẩu hiệu đấu tranh, quyết định những
vấn đề đối nội và đối ngoại của nước Việt Nam dân chủ Cộng hoà sau khi Cách mạng thành công.
+ Ngày 16 và 17 tháng 8-1945, Đại hội Quốc dân Tân Trào được triệu tập dưới sự chủ trì
của Hồ Chí Minh. Đại hội thông qua nghị quyết về tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong
cả nước, đồng thời quyết định quốc kỳ, quốc ca và bầu ra Uỷ ban dân tộc giải phóng toàn quốc
do Hồ Chí Minh đứng đầu. Khi cần thiết uỷ ban này sẽ chuyển thành Chính phủ lâm thời của
nước Việt Nam dân chủ Cộng hòa.
Những quyết định trên đây của Hội nghị toàn quốc và Đại hội Quốc dân Tân Trào là những
quyết định lịch sử, thể hiện sự dũng cảm, quyết tâm cao và sự thống nhất trong Đảng và quần
chúng, đưa đến sự thắng lợi của Cách mạng tháng 8-1945. - DiÔn biÕn, kết quả Tæng khëi nghÜa th¸ng 8-1945
Hëng øng chñ tr¬ng Tæng khëi nghÜa cña §¶ng vµ lêi hiÖu triÖu cña Hå ChÝ Minh, nh©n
d©n c¶ níc triÖu ngêi nh mét nhÊt tÒ næi dËy, víi tinh thÇn c¸ch m¹ng tiÕn c«ng liªn tôc vµ
dòng c¶m, víi ý chÝ dï cã hy sinh ®Õn ®©u, dï ph¶i ®èt ch¸y c¶ d·y Trêng S¬n còng kiªn quyÕt giµnh cho ®îc ®éc lËp.
Ngµy 14-8-1945, gi¶i phãng qu©n tiÕn c«ng c¸c ®ån nhËt ë B¾c C¹n, Th¸i Nguyªn, Tuyªn Quang, Yªn B¸i…
- Ngµy 19-8-1945, Tæng khëi nghÜa ë Hµ Néi, h¬n mét v¹n NhËt ë HµNéi tª liÖt kh«ng
d¸m chèng cù, chÝnh quyÒn vÒ tay nh©n d©n. 20