Đề cương môn Chủ nghĩa xã hội khoa học  - trường đại học kinh tế Quốc dân.

Họ và tên sinh viên: Nguyễn Ngọc Huyền Mã sinh viên: 11230546
Lớp chuyên ngành: Digital Marketing CLC 65A
Đề số 5: Phân tích mối quan hệ giữa dân tộc và tôn giáo ở Việt Nam và ảnh hưởng
của mối quan hệ đó đến sự ổn định chính trị - xã hội của đất nước, đến độc lập, chủ
quyền của tổ quốc? Trách nhiệm của mỗi cá nhân đối với vấn đê dân tộc và vấn đề
tôn giáo ở nước ta hiện nay? Bài làm
Trong các mối quan hệ xã hội, quan hệ dân tộc và tôn giáo là vấn đề hết sức phức
tạp, việc giải quyết mối quan hệ này có ảnh hưởng lớn đến sự ổn định chính trị - xã hội
và sự phát triển bền vững của các dân tộc, quốc gia, nhất là các quốc gia đa dân tộc, đa tôn giáo như Việt Nam.
*Mối quan hệ giữa dân tộc và tôn giáo ở Việt Nam
Thứ nhất, Việt Nam là 1 quốc gia đa dân tộc, đa tôn giáo; quan hệ dân tộc và tôn
giáo được thiết lập và củng cố trên cơ sở cộng đồng quốc gia - dân tộc thống nhất. Việt
Nam hiện nay có 54 dân tộc anh em, với khoảng 24 triệu tín đồ thuộc các tôn giáo khác
nhau. Các tôn giáo Việt Nam có truyền thống gắn bó chặt chẽ với dân tộc, đồng hành
cùng dân tộc, gắn đạo với đời. Mọi công dân Việt Nam không phân biệt tín ngưỡng, tôn
giáo, dân tộc đều đoàn kết ý thức rõ về cội nguồn, về quốc gia – dân tộc thống nhất cùng
nhau chung sức xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Sinh thời, khi đề cập về mối quan hệ giữa dân tộc và tôn giáo, Chủ tịch Hồ Chí
Minh đã nhấn mạnh: “Chỉ khi nào dân tộc được giải phóng, đất nước được độc lập thì
tôn giáo mới được tự do, có điều kiện để phát triển.” Dân tộc và tôn giáo luôn được
Người xem xét, giải quyết trên tinh thần đại đoàn kết toàn dân tộc để tạo thành sức mạnh
tổng hợp đánh đuổi thực dân, đế quốc và kiến thiết đất nước.
Trong bối cảnh nhiều nước, nhiều nơi trên thế giới nổi lên xu hướng xung đột dân
tộc, tôn giáo gây mất ổn định chính trị - xã hội, thậm chí dẫn đến chiến tranh thì ở Việt
Nam, dưới sự lãnh đạo của Đảng, quan hệ dân tộc và tôn giáo luôn được coi trọng và
nhìn chung được giải quyết khá tốt, không dẫn đến xung đột lớn trong nội bộ quốc gia.
Thứ hai, quan hệ dân tộc và tôn giáo ở Việt Nam chịu sự chi phối bởi tín ngưỡng
truyền thống. Ở Việt Nam, tín ngưỡng truyền thống thể hiện ở nhiều cấp độ, trên phạm vi
cả nước, diễn ra trong mọi gia đình, mọi dòng họ không phân biệt dân tộc, tôn giáo.
Trong đó, các tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, thờ anh hùng dân tộc, những người có công
với dân, với nước có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong đời sống tâm linh người Việt.
Ở cấp độ gia đình, thờ cúng tổ tiên là hoạt động phổ biến, thậm chí trở thành truyền
thống, nét đẹp văn hóa của mỗi gia đình, dòng họ; đồng thời là sợi dây kết dính các thành
viên trong dòng họ, dòng tộc, kể cả họ có thể sinh sống ở mọi miền của đất nước.
Ở cấp độ làng xã, hầu hết các làng xã của người Việt đều thờ cúng Thành hoàng
làng, Thần Làng rất đa dạng. Chính hoạt động tín ngưỡng này trở thành sợi dây gắn kết
chặt chẽ các thành viên trong gia đình với làng xã, gắn kết các làng xã với nhau và với
triều đình trung ương – đại diện cho cộng đồng quốc gia dân tộc thống nhất.
Ví dụ, truyền thống thờ cúng Thần Nông ở các làng nông nghiệp. Nhiều làng nông
nghiệp thờ Thần Nông, vị thần nông nghiệp, để cầu mong mùa màng bội thu. Các nghi lễ
cúng Thần Nông thường diễn ra vào dịp đầu năm hoặc trong các lễ hội nông nghiệp như
lễ hội xuống đồng. Những nghi lễ này không chỉ có ý nghĩa tâm linh mà còn là dịp để
cộng đồng làng xã gắn kết, chia sẻ kinh nghiệm và cầu mong sự phồn thịnh.
Ở cấp độ quốc gia, đỉnh cao của sự hội tụ đoàn kết thống nhất cộng đồng dân tộc
của người Việt Nam được biểu hiện dưới dạng tín ngưỡng, tôn giáo. Đó là người Việt
Nam dù sinh sống ở bất cứ nơi đâu trên mọi miền của Tổ quốc hay định cư ở nước ngoài
dù có khác nhau về ngôn ngữ, về tín ngưỡng, tôn giáo, thế hệ,… thì đều hướng về cội
nguồn dân tộc chung – nơi các Vua Hùng đã có công dựng nước – thực hiện các nghi lễ
tế tự, thờ cúng thể hiện lòng tôn kính, niềm tự hào dân tộc về con Lạc cháu Hồng, về
nghĩa “đồng bào” đoàn kết gắn bó chặt chẽ trong cộng đồng quốc gia – dân tộc thống nhất.
Chính tín ngưỡng truyền thống đã làm nền nét đặc thù trong quan hệ dân tộc và tôn
giáo ở Việt Nam, thậm chí, nó còn chi phối mạnh mẽ làm biến đổi các nền văn hóa, hay
tôn giáo bên ngoài khi du nhập vào Việt Nam. Sự biến đổi của Nho giáo, Phật giáo, Đạo
giáo, Công giáo khi vào Việt Nam là những ví dụ điển hình.
Thứ ba, các hiện tượng tôn giáo mới có xu hướng phát triển mạnh làm ảnh hưởng
đến đời sống cộng đồng và khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
Từ khi đất nước thực hiện đường lối đổi mới toàn diện, kinh tế thị trường, toàn cầu
hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng thì đời sống tín ngưỡng, tôn giáo của người Việt Nam
phát triển, trong đó xuất hiện một số hiện tượng tôn giáo mới như Long hoa Di Lặc, Tin
Lành Vàng Chứ, Thanh Hải vô thượng sư, Tiên Rồng…, các tổ chức đội lốt tôn giáo như
Tin lành Đề Ga, Hà Mòn ở Tây Nguyên. Một số nhóm đã lợi dụng niềm tin tôn giáo để
tuyên truyền những nội dung gây hoang mang trong quần chúng, hay thực hành những
nghi lễ phản văn hóa, truyền đạo trái phép, phát tán các tài liệu có nội dung xuyên tạc
đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước, làm phương hại đến mối quan hệ dân tộc và
tôn giáo, làm ảnh hưởng đến khối đai đoàn kết dân tộc, tác động tiêu cực đến tình hình an
ninh chính trị, trật tự xã hôi ở nhiều vùng dân tộc.
Vì vậy, các hiện tượng tôn giáo mới phát triển mạnh hiện nay cần phải được quản lý
tốt nhằm đảm bảo sự ổn định chính trị quốc gia và đảm bảo giải quyết tốt mối quan hệ
dân tộc và tôn giáo ở nước ta.
*Mối quan hệ giữa dân tộc và tôn giáo ở Việt Nam có lịch sử lâu đời và có ảnh
hưởng to lớn đến sự ổn định chính trị - xã hội của đất nước, đến độc lập, chủ quyền của Tổ quốc.
Ảnh hưởng tích cực:
- Tôn giáo là một trong những yếu tố quan trọng góp phần củng cố khối đại đoàn
kết dân tộc. Các giá trị đạo đức, truyền thống tốt đẹp của các tôn giáo đã hun đúc nên tinh
thần yêu nước, thương nòi, ý thức cộng đồng trong mỗi người dân. Điều này góp phần
tạo nên sức mạnh đoàn kết, thống nhất để bảo vệ và xây dựng đất nước.
Ví dụ, đại đoàn kết dân tộc trong các cuộc kháng chiến: Trong lịch sử dựng nước và
giữ nước của dân tộc, các dân tộc, tôn giáo đã đoàn kết, đồng lòng chung sức đánh giặc
ngoại xâm. Nhiều vị anh hùng dân tộc, lãnh tụ cách mạng xuất thân từ các tôn giáo khác
nhau đã cống hiến to lớn cho sự nghiệp giải phóng dân tộc.
- Mỗi dân tộc, mỗi tôn giáo đều có những nét văn hóa riêng biệt, độc đáo. Việc bảo
tồn và phát huy những giá trị văn hóa tốt đẹp của các dân tộc, tôn giáo góp phần làm
phong phú thêm bản sắc văn hóa Việt Nam, đồng thời thu hút du khách quốc tế, thúc đẩy
phát triển kinh tế - xã hội, khẳng định vị thế Việt Nam trên trường quốc tế.
- Một quốc gia có sự hài hòa giữa các dân tộc và tôn giáo sẽ có điều kiện tốt để phát
triển kinh tế - xã hội bền vững. Sự hợp tác giữa các nhóm dân tộc và tôn giáo có thể thúc
đẩy sự sáng tạo và phát triển trong nhiều lĩnh vực.
- Các tôn giáo ở Việt Nam đều đề cao giá trị hòa bình, yêu thương con người. Các
hoạt động của các tổ chức tôn giáo góp phần giáo dục đạo đức cho con người, hóa giải
mâu thuẫn, xây dựng đời sống cộng đồng văn minh, lành mạnh.
Ảnh hưởng tiêu cực:
- Nếu không được quản lý tốt, mối quan hệ giữa dân tộc và tôn giáo có thể bị lợi
dụng bởi các thế lực bên ngoài để chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc nhằm can thiệp vào
công việc nội bộ quốc gia. Một số thế lực thù địch có thể kích động mâu thuẫn, gieo rắc
thù hận giữa các dân tộc, tôn giáo, gây mất ổn định chính trị - xã hội. Điều này có thể làm
suy yếu chủ quyền quốc gia và tạo ra những nguy cơ đối với sự độc lập của đất nước.
- Một số phần tử xấu có thể lợi dụng tôn giáo để tuyên truyền những hoạt động trái
pháp luật, chống phá Đảng, Nhà nước, gây mất an ninh trật tự.
- Một số hủ tục, mê tín dị đoan trong các hoạt động tôn giáo gây lãng phí thời gian,
tiền bạc, chất lượng cuộc sống của người dân, đồng thời có thể cản trở sự phát triển kinh
tế - xã hội, kìm hãm sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật.
*Trách nhiệm của mỗi cá nhân đối với vấn đê dân tộc và vấn đề tôn giáo ở nước ta hiện nay
- Mỗi cá nhân cần nâng cao nhận thức về mối quan hệ giữa dân tộc và tôn giáo: Tìm
hiểu và học tập về lịch sử, văn hóa, truyền thống của các dân tộc, tôn giáo ở Việt Nam;
Nâng cao nhận thức về mối quan hệ gắn bó mật thiết giữa dân tộc và tôn giáo trong đời
sống xã hội; Hiểu rõ chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về dân tộc, tôn giáo.
- Mỗi cá nhân cần tôn trọng sự đa dạng văn hóa, phong tục, tập quán của mọi dân
tộc và tôn giáo; Không phân biệt đối xử với bất kỳ ai vì lý do dân tộc, tôn giáo; Tôn trọng
quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của người khác, kể cả những người có niềm tin khác với
mình; Góp phần xây dựng môi trường sống hòa bình, thân thiện giữa các dân tộc, tôn
giáo; Đồng thời, đứng lên bảo vệ quyền lợi của các dân tộc và tôn giáo thiểu số, ủng hộ
các chính sách và biện pháp bảo vệ quyền tự do tôn giáo và quyền lợi của các dân tộc thiểu số.
- Nâng cao cảnh giác trước các hoạt động tuyên truyền, kích động thù hận, chia rẽ
giữa các dân tộc, tôn giáo; Tố giác các hành vi vi phạm pháp luật về dân tộc, tôn giáo cho
cơ quan chức năng; Tham gia vào các hoạt động bảo vệ an ninh trật tự, giữ gìn sự bình yên cho cộng đồng.
- Mỗi cá nhân cũng cần rèn luyện đạo đức, lối sống văn minh, lành mạnh; Tham gia
các hoạt động xã hội, cộng đồng để tăng cường giao lưu, đoàn kết giữa các dân tộc, tôn
giáo; Góp phần xây dựng môi trường sống hòa bình, an toàn, thân thiện cho cộng đồng.
- Đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước thông qua việc nỗ lực học
hỏi, sáng tạo, phát triển tri thức cá nhân, trau dồi kiến thức kĩ năng, sống có lý tưởng,
hoài bão, góp phần xây dựng một quốc gia vững mạnh và phát triển.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2019). Giáo trình Chủ nghĩa xã hội khoa học (Dành cho
bậc đại học – Không chuyên lý luận chính trị)
2. GVC, TS. Nguyễn Thị Thu, VỀ QUAN HỆ GIỮA DÂN TỘC VÀ TÔN GIÁO Ở
VIỆT NAM HIỆN NAY, VỀ QUAN HỆ GIỮA DÂN TỘC VÀ TÔN GIÁO Ở VIỆT NAM HIỆN NAY