Đề cương môn Luật hiến pháp - Trường Đại học lao động -  xã hội.

LUẬT HIẾN PHÁP Chương 5:
Câu 34, vấn đề 14: Căn cứ vào hiến pháp và pháp luật Việt Nam hiện
hành: Nêu vấn đề cốt lõi của môi trường Việt Nam. Trả lời:
Vấn đề cốt lõi của môi trường Việt Nam.
-Thực trạng môi trường của Việt Nam hiện nay:
+ Thiên nhiên nước ta ngoài bị ảnh hưởng tác động của chiến tranh trước đây,
hiện nay còn bị phá hoại bởi các hoạt động thiếu ý thức, thái độ tủy tiện không
có trách nhiệm, thiếu kế hoạch trong việc khai thác và sử dụng các nguồn tài
nguyên thiên nhiên. Theo thống kê trước năm 1945, rừng bao phủ chiếm tỉ lệ
43,8%, hiện nay chỉ còn hơn 28% (tức là dưới mức báo động 30%). Diện tích
đất trồng trọt đang bị sói mòn tăng mạnh lên khoảng 13,4 triệu ha. Nguyên
nhân chính của tình trạng này là do du canh du cư, khai thác gỗ vô tội vạ, mở
mang giao thông , xây dựng thủy điện …chưa theo quy hoạch thống nhất. Vấn
đề quy hoạch sử dụng đất chưa hợp lý, đang làm lãng phí nguồn tài nguyên quý
giá này của đất nước.
+ Tình trạng ô nhiễm môi trường sinh thái gia tăng đang là vấn đề nan giải hiện
nay. Nhiều nhà máy xả ra chất thải công nghiệp, sinh hoạt, chất độc hại của quá
trình sản xuất không được xử lý nghiêm túc mà đưa trực tiếp vào môi trường,
gây tình trạng ô nhiễm môi trường sinh thái, gây bệnh tật cho người dân. Theo
thống kê của Bộ tài nguyên Môi trường, hiện nay cả nước có hơn 5400 làng
nghề, riêng Hà Nội có hơn 1350 làng nghề, tuy nhiên 95% hoạt động sản xuất
gây ô nhiễm môi trường, hơn 50% gây ô nhiễm nghiêm trọng. Đây là những
doanh nghiệp, cơ sở sản xuất quy mô nhỏ, công nghệ nhìn chung lạc hậu, chưa
đầu tư thích đáng vào xử lý ô nhiễm môi trường, chất thải.
+ Nồng độ bụi ở đô thị vượt quá nhiều lần chỉ tiêu cho phép. Nồng độ khí thải
CO2 nhất là ở các thành phố lớn, khu công nghiệp vượt tiêu chuẩn cho phép từ
1,5 đến 2,5 lần. Ngoài ra, ô nhiễm tiếng ồn cũng là vấn đề nan giải đối với các khu dân cư.
+ Bên cạnh đó, vấn đề khai thác mỏ, vật liệu xây dựng, vàng đá quý… chính
thức và tự do cũng đã và đang làm hủy hoại môi trường sinh thái. Việc sử dụng
mìn khai thác ở nhiều lĩnh vực đang làm phá hoại sự cân bằng về hệ sinh thái môi trường.
-Trước những thực trạng đó thì Đảng và nhà nước ta đã có chính sách phù hợp
về vấn đề môi trường như sau:
Hiến pháp năm 2013 đã dành một điều trong Hiến pháp cho chính sách bảo vệ
môi trường. Lần đầu tiên tại Điều 63 Hiến pháp đã quy định: “Nhà nước có
chính sách bảo vệ môi trường; quản lí, sử dụng hiệu quả, bền vững các nguồn
tài nguyên thiên nhiên; bảo tồn thiên nhiên, đa dạng sinh học; chủ động phòng,
chống thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu. Nhà nước khuyến khích mọi hoạt
động bảo vệ môi trường, phát triển, sử dụng năng lượng mới, năng lượng tái
tạo” (khoản 1 và khoản 2 Điều 63). Lần đầu tiên trong đạo luật cơ bản của nhà
nước đã hiến định chế tài trừng phạt các hành vi làm ô nhiễm hoặc làm ảnh
hưởng không tốt đến môi trường: “Tổ chức, cá nhân gây ô nhiễm môi trường,
làm suy kiệt tài nguyên thiên nhiên và suy giảm đa dạng sinh học phải bị xử lí
nghiêm và có trách nhiệm khắc phục, bồi thường thiệt hại” (khoản 3 Điều 63).
Một số thành tựu và tồn tại cơ bản của Việt Nam trên lĩnh vực môi trường năm 2023. * Thành Tựu:
- Ngày 14/2/2023, Bộ trưởng Bộ TN&MT ban hành Quyết định số 252/QĐ-
BTNMT thành lập Hội đồng EPR quốc gia nhằm thực hiện quy định tại Nghị
định 08/2022/NĐ-CP của Chính phủ về quy định chi tiết một số điều của Luật
Bảo vệ môi trường: Theo Quyết định, Hội đồng EPR quốc gia có nhiệm vụ
chính là tư vấn, giúp Bộ trưởng Bộ TN&MT quản lý, giám sát, hỗ trợ việc thực
hiện trách nhiệm tái chế sản phẩm, bao bì và trách nhiệm thu gom, xử lý chất
thải của nhà sản xuất, nhập khẩu theo quy định của pháp luật. Đồng thời, tư
vấn, giúp Bộ trưởng quản lý, sử dụng tiền đóng góp tài chính để hỗ trợ tái chế
sản phẩm, bao bì, thu gom, xử lý chất thải của nhà sản xuất, nhập khẩu.
- Ngày Môi trường thế giới 2023: Nỗ lực toàn cầu đánh bại ô nhiễm rác thải nhựa
+ Ngày Môi trường thế giới năm 2023 (ngày 5/6) được chương trình Môi
trường Liên hợp quốc (UNEP) phát động với chủ đề “Giải pháp cho ô nhiễm
nhựa”, trong đó tập trung thực hiện chiến dịch “Chống ô nhiễm nhựa”.
+ Tại Lễ phát động quốc gia tuần lễ Biển và hải đảo Việt Nam, tháng hành động
vì môi trường hưởng ứng ngày Môi trường thế giới (5/6), ngày Đại dương thế
giới (8/6) tại Nghệ An, Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh
kêu gọi các Bộ, ngành, cơ quan đoàn thể ở Trung ương, chính quyền địa
phương, các tổ chức, cá nhân và doanh nghiệp hãy có những hành động thiết
thực để giải quyết vấn đề ô nhiễm chất thải nhựa, góp phần bảo vệ môi trường,
bảo vệ biển và đại dương; khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên biển và hải đảo.
- Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành Hướng dẫn kỹ thuật về phân loại chất
thải rắn sinh hoạt tại Công văn số 9368/BTNMT-KSONMT về việc hướng dẫn
kỹ thuật về phân loại chất thải rắn sinh hoạt.
- Chính phủ vừa duyệt Đề án "Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa
chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến
năm 2030". Mục tiêu chung của đề án là hình thành 1 triệu ha vùng chuyên
canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tổ chức lại hệ thống sản xuất
theo chuỗi giá trị, phát triển bền vững của ngành lúa gạo, nâng cao hiệu quả sản
xuất kinh doanh, bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu và giảm phát thải khí nhà kính.
- Tại kỳ họp 6, Quốc hội khóa XV, Quốc hội đã chính thức thông qua dự án
Luật Tài nguyên nước (sửa đổi).
Luật quy định 10 hành vi bị nghiêm cấm đó là: Đổ chất thải, rác thải, đổ hoặc
làm rò rỉ các chất độc hại, xả khí thải độc hại vào nguồn nước. Xả nước thải vào
nguồn nước dưới đất; xả nước thải chưa được xử lý đạt quy chuẩn kỹ thuật môi
trường về nước thải vào nguồn nước mặt, nước biển. Xả nước thải, đưa các chất
thải vào vùng bảo hộ vệ sinh khu vực lấy nước sinh hoạt. Thăm dò, khai thác,
sử dụng tài nguyên nước, hành nghề khoan nước dưới đất trái phép. Các hành
vi: Lấn, lấp sông, suối, kênh, mương, rạch cũng bị nghiêm cấm.
- Bộ Xây dựng đề nghị Chính phủ xây dựng Luật Cấp, thoát nước nhằm tăng
cường công tác quản lý nhà nước về cấp, thoát nước và bảo đảm quyền được
tiếp cận nguồn nước sạch của người dân, quyền xả thải có kiểm soát.
- Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 65/2023/TT-BTC trong đó quy định
mức thu, chế độ thu, nộp, quản lý và sử dụng phí khai thác và sử dụng dữ liệu
về môi trường. Hiệu lực từ ngày 15 tháng 12 năm 2023. * Tồn tại:
- công tác quản lý rác thải sinh hoạt còn nhiều yếu kém, phần lớn được xử lý
theo hình thức chôn lấp.
- Các quy định của Luật chưa tạo ra hành lang pháp lý và môi trường thuận lợi
để khuyến khích sản xuất, tiêu thụ bền vững, phát triển dịch vụ môi trường, sản
phẩm, hàng hoá thân thiện với môi trường, khuyến khích xã hội hóa trong một số hoạt động BVMT.
- Nội dung, trách nhiệm, phân công, phân cấp quản lý nhà nước về BVMT chưa
hợp lý, vẫn còn thiếu thống nhất, chồng chéo, mâu thuẫn, chưa đi đôi với tăng
cường năng lực, phân định rõ trách nhiệm (một việc vẫn giao cho nhiều cơ quan
chủ trì)nhất là đối với việc quản lý rác thải đô thị, nông thôn, ứng phó, khắc
phục hậu quả sự cố môi trường. Các quy định của pháp luật mới chỉ chú trọng
trách nhiệm từ phía Nhà nước, thiếu cơ chế phù hợp để phát huy hiệu quả sự
tham gia của toàn xã hội, từng doanh nghiệp và người dân trong công tác BVMT.
Ví dụ 1: Việc triển khai phân loại rác thải sinh hoạt từ trước đến nay gặp
nhiều khó khăn. Do đó Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành Hướng dẫn kỹ
thuật về phân loại chất thải rắn sinh hoạt.
Thực hiện Khoản 5 Điều 79 Luật Bảo vệ môi trường số 72/2020/QH14 được
Quốc hội thông qua ngày 17/11/2023, Bộ Tài nguyên và môi trường đã ban
hành Hướng dẫn kỹ thuật về phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại Công văn
9368/BTNMT-KSONMT. Việc hướng dẫn kỹ thuật về phân loại chất thải rắn
sinh hoạt đưa ra nhận diện tối đa chủng loại chất thải rắn sinh hoạt phát sinh từ
hộ gia đình, cá nhân và phân loại thành 3 nhóm chính theo đúng quy định tại
Khoản 1 Điều 75 Luật Bảo vệ môi trường gồm: (1) Chất thải rắn có khả năng
tái sử dụng, tái chế (giấy thải, nhựa thải, kim loại thải, thuỷ tinh thải, vải đồ da,
đồ gỗ, cao su, thiết bị điện tử); (2) Chất thải thực phẩm (thức ăn thừa, thực
phẩm hết hạn sử dụng, các loại rau, củ, quả, trái cây và các phần thái bỏ đi sau
sơ chế, các sản phẩm bỏ đi từ thịt gia súc, gia cầm, thuỷ sản, hải sản); (3) Chất
thải rắn sinh hoạt khác (chất thải nguy hại, chất thải cồng kềnh, chất thải khác
còn lại). Trong các nhóm chất thải sẽ phân loại thành nhiều loại chất thải khác
và có kỹ thuật xử lý rác thải khác nhau.
Ví dụ 2: Vụ xả nươc thải của Công ty Vedan không qua xử lý ra sông Thị Vải ở Đồng Nai
Theo Luật Bảo vệ môi trường số 72/2020/QH14 quy định về hệ thống xử lý
nước thải phải đảm bảo có công nghệ xả nước thải phù hợp, công suất hệ thống
phải phù hợp với lượng nước thải tối đa, xử lý nước thải đúng trình tự và bảo vệ
môi trường, có các biện pháp cảnh báo và ứng phó với sự cố. Khi xử lý rác thải
phải riêng biệt với hệ thống thoát nước mưa. Thu gom, xử lý nước thải đúng
yêu cầu, trình tự, đáp ứng yêu cầu bảo vệ môi trường trước khi xả vào nguồn tiếp nhận.
Document Outline

• Chương 5:
• Trả lời: