Đề cương môn Luật hiến pháp - Trường Đại học lao động -  xã hội

VĐ 17: Hãy phân tích các nguyên tắc bầu cử ĐB (QH,HĐND). Biểu hiện
trên thực tế như nào ?
Theo Điều 7 của Hiến pháp năm 2013 và Điều 1 của Luật Bầu cử đại biểu Quốc
hội và đại biểu Hội đồng nhân dân, việc bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội
đồng nhân dân được tiến hành theo 4 nguyên tắc sau đây: Nguyên tắc phổ thông;
nguyên tắc bình đẳng; nguyên tắc trực tiếp; nguyên tắc bỏ phiếu kín.
Nguyên tắc phổ thông: Cuộc bầu cử phải có phạm vi đông đảo nhất người
dân tham gia và nhà nước có trách nhiệm đảm bảo điều đó.
-Yêu cầu của nguyên tắc này là Nhà nước phải bảo đảm để cuộc bầu cử thực sự trở
thành một cuộc sinh hoạt chính trị rộng lớn, tạo điều kiện thuận lợi để công dân
thực hiện quyền bầu cử của mình
- Bảo đảm tính dân chủ, công khai và sự tham gia rộng rãi của các tầng lớp nhân
dân trong bầu cử không phân biệt dân tộc, giới tính, thành phần xã hội, tín ngưỡng,
tôn giáo, trình độ văn hóa, nghề nghiệp, đủ 18 tuổi trở lên đều có quyền tham gia
bầu cử và đủ 21 tuổi trở lên đều có quyền ứng cử đại biểu Quốc hội, ứng cử đại
biểu Hội đồng nhân dân theo quy định của pháp luật (Điều 27 Hiến pháp 2013)
(trừ những người bị tước quyền bầu cử theo bản án, quyết định của Toà án đã có
hiệu lực pháp luật hoặc người bị kết án tử hình đang trong thời gian thi hành án,
người đang chấp hành hình phạt tù mà không được hưởng án treo, người mất năng lực hành vi dân sự).
Nguyên tắc bình đẳng: Sự bình đẳng giữa các cử tri và sự bình đẳng giữa
các ứng cử viên trong một cuộc bầu cử.
Bình đẳng trong bầu cử là một nguyên tắc nhằm bảo đảm tính khách quan, không
thiên vị để mọi công dân đều có khả năng như nhau tham gia bầu cử, nghiêm cấm
mọi sự phân biệt dưới bất cứ hình thức nào.
Nguyên tắc bình đẳng được pháp luật quy định trong việc thực hiện quyền bầu cử
và ứng cử của công dân, thể hiện ở các mặt như sau:
- Mỗi công dân chỉ được ghi tên vào một danh sách cử tri ở nơi mình thường trú hoặc tạm trú;
- Mỗi người chỉ được ghi tên ứng cử ở một đơn vị bầu cử;
- Mỗi cử tri chỉ được bỏ một phiếu bầu;
- Giá trị phiếu bầu của mọi cử tri như nhau mà không có sự phân biệt.
Nguyên tắc bình đẳng còn đòi hỏi phải có sự phân bổ hợp lý cơ cấu, thành phần,
số lượng người được giới thiệu ứng cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân
dân các cấp, số đại biểu được bầu ở từng địa phương, bảo đảm tiếng nói đại diện
của các vùng, miền, địa phương, các tầng lớp xã hội, các dân tộc thiểu số và phụ
nữ phải có tỷ lệ đại biểu thích đáng trong Quốc hội, Hội đồng nhân dân.
Nguyên tắc trực tiếp: Cử tri chọn ai thì bỏ phiếu thẳng cho người đó; đây là
sự trực tiếp về mặt ý chí
Bầu cử trực tiếp có nghĩa là cử tri trực tiếp thể hiện ý chí của mình qua lá
phiếu, cử tri trực tiếp bầu ra đại biểu của mình, không qua một cấp đại diện cử tri
nào. Nguyên tắc bầu cử trực tiếp đòi hỏi cử tri không được nhờ người bầu hộ, bầu
thay. Cử tri tự bỏ lá phiếu bầu vào hòm phiếu.
Trường hợp cử tri không thể tự viết phiếu bầu thì nhờ người khác viết hộ,
nhưng phải tự mình bỏ phiếu; người viết hộ phải bảo đảm bí mật phiếu bầu của cử
tri; nếu cử tri, vì tàn tật không tự bỏ phiếu được thì nhờ người khác bỏ phiếu vào
hòm phiếu (khoản 3 Điều 69 Luật bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng
nhân dân năm 2015)
Trường hợp cử tri ốm đau, già yếu, tàn tật không thể đến phòng bỏ phiếu
được thì tổ bầu cử mang hòm phiếu phụ và phiếu bầu đến nơi ở của cử tri để cử tri
nhận phiếu bầu và thực hiện các thủ tục bỏ phiếu (khoản 4 Điều 69 Luật bầu cử
đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân năm 2015)
Nguyên tắc bỏ phiếu kín: Không ai được biết nội dung phiếu bầu của cử tri.
Mục đích của nguyên tắc này là nhằm đảm bảo tự do đầy đủ sự thể hiện ý chí của cử tri.
Theo nguyên tắc này, cử tri bầu ai, không bầu ai đều được bảo đảm bí mật.
Khi cử tri viết phiếu bầu không ai được đến gần, kể cả cán bộ, nhân viên các tổ
chức phụ trách bầu cử; không ai được biết và can thiệp vào việc viết phiếu bầu của
cử tri. Cử tri viết phiếu bầu trong buồng kín và bỏ phiếu vào hòm phiếu.
Khi cử tri viết phiếu bầu, không ai được xem, kể cả thành viên Tổ bầu cử
(khoản 5 Điều 69 Luật bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân năm 2015)
Biểu hiện trên thực tế
Cuộc bầu cử ĐBQH khóa XV và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021 – 2026
tại tỉnh Hòa Bình đã thành công tốt đẹp.
Theo báo cáo của UBBC tỉnh Hòa Bình, tính đến nay, cuộc bầu cử ĐBQH khoá
XV và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026 trên địa bàn tỉnh diễn ra dân
chủ, đúng luật, an toàn, tiết kiệm, bầu đủ số lượng, đảm bảo cơ cấu. Ngày bầu cử
đã thực sự trở thành ngày hội của toàn dân với tỷ lệ cử tri đi bầu đạt 99,04%. Có 5
huyện đạt tỷ lệ cử tri đi bầu 100%; có 4 huyện, thành phố tỷ lệ cử tri đi bầu đạt trên
99%. Các cử tri đã bầu đủ 6/6 ĐBQH; 58/58 đại biểu HĐND tỉnh khóa XVII;
333/333 đại biểu HĐND cấp huyện và 3.305/3322 đại biểu HĐND cấp xã. Chất
lượng đại biểu HĐND các cấp trên địa bàn tỉnh cao hơn so với các nhiệm kỳ trước,
thể hiện qua tỷ lệ đại biểu trúng cử có trình độ đại học và sau đại học cao hơn
nhiều so với nhiệm kỳ trước.
Cử tri tỉnh Bắc Giang nô nức thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình trong điều
kiện đảm bảo an toàn phòng, chống COVID-19.
Theo báo cáo tổng kết công tác bầu cử của UBBC tỉnh Bắc Giang, trước diễn biến
phức tạp, khó lường của dịch COVID-19, song cuộc bầu cử ĐBQH khóa XV và
đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021-2026 trên địa bàn tỉnh đã thành công tốt
đẹp. Cuộc bầu cử tạo không khí thi đua sôi nổi, được Nhân dân nhiệt tình ủng hộ,
tỷ lệ cử tri đi bầu cử đạt 99%.
Theo UBBC tỉnh Bắc Giang, kết quả đã bầu đủ 09 ĐBQH khóa XV, 75 đại biểu
HĐND tỉnh, 348 đại biểu HĐND cấp huyện, 5.003 đại biểu HĐND cấp xã. Cuộc
bầu cử đảm bảo dân chủ, kỷ cương, an toàn, đúng luật; đảm bảo mục tiêu kế hoạch
đề ra, thành phần, cơ cấu đại biểu phù hợp với dự kiến; tỷ lệ đại biểu nữ, người dân
tộc thiểu số, trẻ tuổi, tái cử, trình độ trên đại học cao hơn so với nhiệm kỳ trước.
Hà Nội: Khai trừ khỏi Đảng hai cá nhân vi phạm pháp luật về bầu cử
Đơn vị bầu cử số 4 - Khu vực bầu cử lại đại biểu HĐND xã Tráng Việt nhiệm kỳ 2021-2026.
Ngày 3/6, Ủy ban Bầu cử huyện Mê Linh, thành phố Hà Nội đã có Báo cáo số
229/BC-UBBC về việc xử lý vi phạm trong công tác bầu cử đại biểu các cấp nhiệm
kỳ 2021-2026 tại Tổ bầu cử số 4 xã Tráng Việt.
Theo đó, ngày 23/5/2021, sau khi kết thúc bỏ phiếu, Tổ bầu cử số 4, xã Tráng Việt
đã mở hòm phiếu để kiểm tra phiếu bầu. Qua kiểm đếm phiếu bầu cho thấy, số
phiếu bầu đại biểu HĐND xã Tráng Việt thu về là 1.303 phiếu. Con số này lớn hơn
số phiếu được phát ra trước đó là 1.228 phiếu.
Kết quả điều tra của Ủy ban Bầu cử xã Tráng Việt chỉ ra: Ông Nguyễn Xuân Hùng,
Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy, Chủ tịch HĐND đồng thời là Chủ tịch Ủy ban
Bầu cử xã Tráng Việt (là ứng cử viên đại biểu HĐND xã tại Đơn vị bầu cử số 4 xã
Tráng Việt) đã lợi dụng chức vụ của mình, đặt vấn đề với ông Nguyễn Hữu Hoàn,
Tổ trưởng Tổ bầu cử số 4 lấy một số phiếu bầu đại biểu HĐND cấp xã mang về
nhà, gạch tên những ứng cử viên khác, chỉ để lại tên mình trên phiếu bầu và nhờ
người bỏ phiếu hộ. Hành động sai phạm này dẫn đến việc thừa 75 phiếu bầu đại
biểu HĐND xã Tráng Việt tại Đơn vị bầu cử số 4.
Sáng 3/6, Ban Thường vụ Huyện ủy Mê Linh đã họp và quyết định xử lý kỷ luật
bằng hình thức khai trừ ra khỏi Đảng đối với các ông: Nguyễn Xuân Hùng và
Nguyễn Hữu Hoàn. Đồng thời, Huyện ủy chỉ đạo Ủy ban Bầu cử xã Tráng Việt
xóa tên ứng cử viên Nguyễn Xuân Hùng khỏi danh sách chính thức ứng cử đại
biểu HĐND xã Tráng Việt nhiệm kỳ 2021-2026.
Theo chỉ đạo của Ủy ban Bầu cử huyện Mê Linh, ngày 6/62021, Ủy ban Bầu cử xã
Tráng Việt sẽ tiến hành bầu cử lại tại Tổ bầu cử số 4. Đến nay, công tác chuẩn bị
cho ngày bầu cử lại đã được hoàn tất.