Đề cương môn Luật hiến pháp - Trường Đại học lao động -  xã hội.

LUẬT HIẾN PHÁP
Giáo trình: Trường ĐH Luật HN, Giáo trình Luật Hiến pháp VN, NXB Tư pháp, 2020.
TLTK: Trường ĐH Luật HN, Giáo trình Luật Hiến pháp nước ngoài, NXB Tư pháp, 2020.
Trường ĐH Luật HN, Giáo trình Lịch sử NN & PL, NXB Tư pháp, 2020.
Tài liệu môn học: VBQPPL
Hiến pháp VN các năm 1946, 1959, 1980, 1992 và 2013
Luật tổ chức Quốc hội năm 2014
Luật bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND 2015
Luật tổ chức Chính phủ năm 2015
Luật tổ chức chính quyền địa phương 2015, sửa đổi bổ sung 2019
Luật tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014
Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2014
Luật Mặt trận tổ quốc Việt Nam 2015
Luật trưng cầu dân ý 2015
Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2015
Luật quốc tịch Việt Nam 2028 (sửa đổi năm 2014) Luật thanh tra 2010 Luật khiếu nại 2011 Luật tố cáo 2018
Luật căn cước công dân 2014
Luật cư trú 2006 (sửa đổi 2013) Luật hộ tịch 2014 1. Đối tượng
1.1 Đối tượng điều chỉnh và phương pháp điều chỉnh của LHP Khái niệm LHP:
Đối tượng điều chỉnh: (quyền lực nhà nước xuất phát từ đâu, cơ sở xã hội là liên minh công nông và .. tri thức
Phương pháp điều chỉnh: LHP chủ yếu sử dụng hai PP:
- PP bắt buộc, quyền uy:
- PP định hướng bằng các nguyên tắc:
☹ Quyền lực nhà nước thuộc về ND, Do Đảng lãnh đạo
Rường cột: mqh nhà nước và nhân dân
Tổ chức quyền lực nhà nước, mqh nhà nước và nhân dân Đặc trưng thứ 2 là
Phương pháp bắt buộc quyền uy: NN có quyền yêu cầu ☹
Phương pháp định hướng: đưa ra nguyên tắc, hoặc quy định nội dung
1.2 Quy phạm pháp luật và quan hệ PL của LHP
Quy phạm pháp luật: trao quyền, cấm đoán Quy phạm PL chủ thể QHPL
Được cấu thành từ: Quan hệ XH Quan hệ pháp luật khách thể QHPL Sự kiện pháp lý
nội dung QGPL: Quyền chủ thể Nghĩa vụ pháp lý Các loại khách thể LHP:
Lãnh thổ quốc gia và các địa phương
Những giá trị vật chất như: Đất đai, rừng núi, sông hồ, nước,..
Những lợi ích tinh thần cá nhân như danh dự, nhân phẩm, sự tín ngưỡng,..
Hành vi của con người hoặc các tổ chức như lao động, học tập, báo cáo công tác, trình dự án luật và ngân sách... Tìm hiểu:
- Hiến pháp Hoa Kỳ, quá trình ban hành và sửa đổi
+ Quá trình ban hành Hiến pháp Hoa Kỳ:
Hiến pháp Hoa Kỳ được soạn thảo vào năm 1787 tại Hội nghị Lập hiến ở Philadelphia, Pennsylvania. Sau khi
được các đại biểu thông qua, Hiến pháp được gửi đến các tiểu bang để phê chuẩn. Quá trình phê chuẩn diễn ra từ
năm 1787 đến năm 1790, và Hiến pháp chính thức có hiệu lực vào ngày 4 tháng 3 năm 1789.
+ Quá trình sửa đổi Hiến pháp Hoa Kỳ
Hiến pháp Hoa Kỳ có quy định về việc sửa đổi. Quá trình sửa đổi Hiến pháp bao gồm hai giai đoạn:
Đề xuất sửa đổi: Sửa đổi có thể được đề xuất bởi hai phần ba số thành viên của cả hai viện Quốc hội, hoặc
bởi một hội nghị lập hiến do hai phần ba số tiểu bang yêu cầu.
Phê chuẩn sửa đổi: Sửa đổi phải được phê chuẩn bởi ba phần tư số tiểu bang, thông qua cơ quan lập pháp
hoặc hội nghị phê chuẩn của tiểu bang.
+ Đặc điểm của Hiến pháp Hoa Kỳ còn gọi là nguyên tắc cơ bản
Tính tối cao: Hiến pháp là luật tối cao của đất nước, và mọi законы và hành động của chính phủ phải tuân theo Hiến pháp.
Phân chia quyền lực: Hiến pháp phân chia quyền lực giữa ba nhánh của chính phủ: lập pháp (Quốc hội), hành
pháp (Tổng thống) và tư pháp (Tòa án Tối cao).
Kiểm tra và cân bằng: Hiến pháp thiết lập hệ thống kiểm tra và cân bằng giữa ba nhánh của chính phủ để ngăn chặn sự lạm quyền.
Bảo vệ quyền con người: Hiến pháp bảo vệ các quyền tự do cơ bản của công dân, bao gồm tự do ngôn luận, tự
do báo chí, tự do tôn giáo và quyền được xét xử công bằng.
- Nội dung của Hiến pháp Hoa Kỳ
Hiến pháp Hoa Kỳ là văn kiện pháp lý nền tảng của chính phủ liên bang Hoa Kỳ. Nó thiết lập ba ngành chính
của chính phủ liên bang: lập pháp, hành pháp và tư pháp, đồng thời phân định thẩm quyền giữa chúng và các
bang. Hiến pháp cũng bảo vệ các quyền cơ bản của công dân.
+Hiến pháp Hoa Kỳ bao gồm 7 điều khoản và 27 tu chính án.
7 điều khoản:
Điều khoản I: Quy định về ngành lập pháp, tức Quốc hội, bao gồm Hạ viện và Thượng viện.
Điều khoản II: Quy định về ngành hành pháp, tức Tổng thống và các cơ quan hành pháp liên bang.
Điều khoản III: Quy định về ngành tư pháp, tức Tòa án Tối cao và các tòa án liên bang khác.
Điều khoản IV: Quy định về quan hệ giữa các bang và giữa bang với chính phủ liên bang.
Điều khoản V: Quy định về quy trình sửa đổi Hiến pháp.
Điều khoản VI: Tuyên bố Hiến pháp là luật tối cao của đất nước.
Điều khoản VII: Quy định về quy trình phê chuẩn Hiến pháp.
27 tu chính án:
10 tu chính án đầu tiên (Bill of Rights): Bảo vệ các quyền tự do cơ bản của công dân, như tự do ngôn luận, tự do
báo chí, tự do tôn giáo, quyền hội họp, quyền được xét xử công bằng, v.v.
17 tu chính án còn lại: Sửa đổi hoặc bổ sung các điều khoản của Hiến pháp, liên quan đến nhiều vấn đề khác
nhau như bãi bỏ chế độ nô lệ, quyền bầu cử, thuế,..
Một số tu chính án quan trọng nhất bao gồm:
Tu chính án thứ nhất: Bảo vệ quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do tôn giáo và quyền hội họp.
Tu chính án thứ hai: Bảo vệ quyền sở hữu và mang vũ khí.
Tu chính án thứ tư: Bảo vệ quyền không bị khám xét và bắt giữ vô cớ.
Tu chính án thứ năm: Bảo vệ quyền không bị buộc tội hai lần cho cùng một hành vi phạm tội và quyền không tự buộc tội.
Tu chính án thứ sáu: Bảo vệ quyền được xét xử công bằng và nhanh chóng.
Tu chính án thứ mười ba: Bãi bỏ chế độ nô lệ.
Tu chính án thứ mười bốn: Đảm bảo quyền công dân cho tất cả những người sinh ra hoặc nhập tịch tại Hoa Kỳ.
Tu chính án thứ mười lăm: Đảm bảo quyền bầu cử cho tất cả công dân nam giới không phân biệt chủng tộc.
(Tu chính án thứ 15 của Hiến pháp Hoa Kỳ quy định rằng quyền bầu cử của công dân Hoa Kỳ sẽ không bị từ
chối hoặc hạn chế bởi Hoa Kỳ hoặc bất kỳ tiểu bang nào vì lý do chủng tộc, màu da hoặc tình trạng nô lệ trước
đó. Nội dung chính của Tu chính án 15 là:
Đảm bảo quyền bầu cử không phân biệt chủng tộc: Tu chính án này cấm các chính phủ liên bang và tiểu bang
tước quyền bầu cử của công dân dựa trên chủng tộc, màu da hoặc tình trạng nô lệ trước đó.
Mở rộng quyền bầu cử: Tu chính án 15 mở rộng quyền bầu cử cho nam giới người Mỹ gốc Phi, những người
trước đây không được phép bỏ phiếu do phân biệt chủng tộc.
Nội hàm của không phân biệt chủng tộc là nguyên tắc, bao gồm những nội dung chính sau:
Bình đẳng trước pháp luật: Mọi người đều bình đẳng trước pháp luật và có quyền được pháp luật bảo vệ như
nhau, không phân biệt chủng tộc, màu da, nguồn gốc dân tộc hay quốc gia.
Không phân biệt đối xử: Không ai bị phân biệt đối xử dựa trên chủng tộc, màu da, nguồn gốc dân tộc hay quốc
gia trong bất kỳ lĩnh vực nào của đời sống xã hội, bao gồm chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa và giáo dục.
Tôn trọng sự đa dạng: Sự đa dạng về chủng tộc và văn hóa cần được tôn trọng và bảo vệ. Các biện pháp cần
được thực hiện để thúc đẩy sự hiểu biết và tôn trọng lẫn nhau giữa các nhóm chủng tộc khác nhau.
Khắc phục bất bình đẳng: Các biện pháp đặc biệt có thể được áp dụng để khắc phục tình trạng bất bình đẳng do
phân biệt chủng tộc trong quá khứ gây ra.
Ngăn chặn phân biệt chủng tộc: Các hành vi phân biệt chủng tộc cần bị nghiêm cấm và trừng trị theo pháp luật.)
Tu chính án thứ mười chín: Cho phép phụ nữ quyền bầu cử.
- Tu chính án- quy trình ban hành và thủ tục sửa đổi tu chính án
+Tu chính án có thể là:
Một văn bản sửa đổi bổ sung cho một khế ước, luật hoặc đạo luật.
Tu chính hiến pháp là một văn bản sửa đổi bổ sung cho một hiến pháp.
+ Quy trình sửa đổi Hiến pháp Hoa Kỳ được quy định tại Điều V của Hiến pháp.
Có hai cách để đề xuất sửa đổi:
*Đề xuất bởi Quốc hội: Hai phần ba số thành viên của cả hai viện Quốc hội (Thượng viện và Hạ viện) có thể đề xuất sửa đổi.
*Đề xuất bởi Hội nghị Lập hiến: Hai phần ba số tiểu bang có thể yêu cầu Quốc hội triệu tập một Hội nghị Lập
hiến để đề xuất sửa đổi.
Sau khi được đề xuất, tu chính án phải được phê chuẩn bởi ba phần tư số tiểu bang.
Có hai cách để phê chuẩn:
*Phê chuẩn bởi cơ quan lập pháp tiểu bang: Ba phần tư số cơ quan lập pháp tiểu bang phải phê chuẩn tu chính án.
*Phê chuẩn bởi Hội nghị phê chuẩn tiểu bang: Ba phần tư số hội nghị phê chuẩn tiểu bang phải phê chuẩn tu chính án.
+ Thủ tục sửa đổi tu chính án Hiến pháp Hoa Kỳ rất phức tạp và đòi hỏi sự đồng thuận rộng rãi. Điều này nhằm
đảm bảo rằng Hiến pháp không bị sửa đổi một cách tùy tiện. Các bước sửa đổi Tu chính án:
Đề xuất: Tu chính án được đề xuất bởi Quốc hội hoặc Hội nghị Lập hiến.
Phê chuẩn: Tu chính án được phê chuẩn bởi ba phần tư số tiểu bang.
Công bố: Tu chính án được công bố và trở thành một phần của Hiến pháp.
Ví dụ về Tu chính án: Hiến pháp Hoa Kỳ đã được sửa đổi 27 lần kể từ khi được thông qua vào năm 1789. Một số
tu chính án quan trọng bao gồm:
Tu chính án thứ nhất: Bảo vệ quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do tôn giáo và quyền hội họp.
Tu chính án thứ mười ba: Bãi bỏ chế độ nô lệ.
Tu chính án thứ mười chín: Cho phép phụ nữ quyền bầu cử.
- Hiến pháp 1946 của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa
- Sự phát triển của Hiến pháp Việt Nam từ 1946 đến nay
- Sự ra đời của Hiến pháp 2013, bối cảnh và nội dung