Đề cương mônThương mại điện tử - Trường Đại học lao động - xã hội.

THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ
PHẦN 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT
1.2. Vấn đề pháp lý liên quan trong Thương mại điện tử
1.1.1. Vấn đề về quyền Sở hữu trí tuệ
Việc xuất hiện internet đặt ra hàng loạt vấn đề mới liên quan tới các quy định
pháp lý về bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ: Thương hiệu, bản quyền tác giả tác
phẩm, bằng phát minh sáng chế,…
Loại tài sản cần được bảo vệ trên Thương mại điện tử:
• Bản quyền (Copyrights)
- Một bản quyền là 1 văn bản được công nhận cấp cho chủ ở hữu của
tác phẩm đó và có quyền
- Sao chép 1 phần hoặc toàn bộ sản phẩm
- Phân phối, thể hiện, trình diễn sản phẩm dưới bất kì dạng nào, kể cả trên internet
• Nhãn hiệu thương mại (Trademarks) và tên miền (Domain names)
- Nhãn hiệu là biểu tượng được công ty sử dụng để phân biệt với hàng
hoá dịch vụ của đơn vị khác
- Trên internet, nhãn hiệu và tên thương mại đã đăng ký có quyền bảo hộ
Dụng ý xấu có thể được thực hiện thông qua việc đăng ký, buôn bán hoặc sử
dụng tên miền giống hệt hoặc dễ nhầm lẫn với một thương hiệu nổi tiếng nhằm
mục đích sinh lợi bất hợp pháp hoặc cạnh tranh không lành mạnh
VD: Một vụ kiện xảy ra được cho là hi hữu nhưng lại đang là vấn nạn không hề
mới về vi phạm sở hữu trí tuệ của chủ sàn TMĐT. First News – Trí Việt đã
chính thức khởi kiện Lazada – một trang TMĐT khá hút khách hiện nay, hành vi
tiếp tay tiêu thụ hàng giả, sách giả, vi phạm pháp luật Việt Nam. Có rất nhiều
đầu sách cũng được phát hiện là sách giả, không được in ấn, phát hành hợp pháp
và vi phạm nghiêm trọng bản quyền, quyền tác giả mà First News – Trí Việt đang sở hữu.
⇨ Hiện tại WIPO đã phát triển hệ thống giải quyết tranh chấp trực tuyến để
cung cấp các biện pháp giải quyết tranh chấp trung lập, nhanh chóng và rẻ
tiền cho các tranh chấp về quyền sử hữu trí tuệ phát sinh trong thương mại điện tử.
1.2.2. Vấn đề về bảo vệ thông tin cá nhân và thư rác: • Quyền riêng tư:
- Thông tin cá nhân từng người dùng internet dễ bị tiết lộ khi khai báo
qua mạng. Một cách vô tình hay cố ý, người dùng đang cung cấp
thông tin cá nhân cho các đối tượng khác và không đảm bảo thông tin
được xử và sử dụng với mục đích mong muốn của chủ nhân • Thư rác:
- Bảo vệ thông tin cá nhân, tin nhắn rác, spam. Tuy nhiên, thực tế hoạt
động này vẫn diễn ra liên tục và thường xuyên. Đây là vấn đề đạo đức
trong Thương mại điện tử và các nhân viên CNTT cần hiểu và ý thức,
phẩm chất nhằm bảo vệ dữ liệu doanh nghiệp.
Trong những năm gần đây, người sử dụng internet rất lo lắng trong việc thập và
sử dụng những thông tin cá nhân của mình, kể cả sử dụng cho mục đích thương mại.
+ Sử dụng thông tin cá nhân: thẻ thanh toán, địa chỉ cá nhân, tài khoản ngân
hàng để phục vụ cho các hoạt động gian lận là vấn đề gây nhức nhối.
+ Thu thập số điện thoại hoặc email và phục vụ cho vấn đề marketing từ xa
qua điện thoại hay gửi email
⇨ Ảnh hưởng đến việc thu hút khách hàng sử dụng internet tham gia vào các
giao dịch điện tử và thương mại quốc tế
Việc giải quyết các trở ngại pháp lý liên quan đến bảo vệ thông tin cá nhân gặp
nhiều khó khăn do có sự khác biệt về luật pháp các nước
VD: Ở Mỹ, bệnh án và thông tin tài chính cá nhân được một bên thứ ba sử dụng.
Trái ngược với Mỹ, ở Châu Âu bảo vệ bí mật cá nhân là ưu tiên số một và các
yêu cầu pháp lý về bảo vệ thông tin cá nhân khắc khe hơn.
=> OECD đã đề xuất các hướng dẫn quy định trách nhiệm bảo vệ an toàn, an
ninh và bí mật riêng tư cho các cơ quan cung cấp dịch vụ và cho tất cả các
người tham gia giao dịch và chống lại tội phạm xâm nhập mạng bất hợp pháp
1.2.3. Vấn đề về thuế:
Những vấn đề gây khó khăn cho việc quản lý và thu thuế:
- Khó khăn phân biệt biên giới địa lý
- Một số mặt hàng đặc biệt là sản phẩm số hoá được bán thông qua TMDT
- Bản chất là các hoạt động thương mại tuy nhiên những người bán hàng
không trung thực khai báo, kê khai thuế thì người kiểm tra khó nhận
biết được lượng hàng hoá thông qua internet.
Cần phải xây dựng một khung pháp lý về thuế để đảm bảo bình đẳng về nghĩa
vụ thuế và các bên tham gia vào thương mại điện tử có thể dự đoán được mức
thuế và chi phí phải trả cho các hàng hoá khi trao đổi thông qua giao dịch điện
tử, đặc biệt là internet.
VD: Cơ quan thuế tại Đức đã sử dụng công cụ Xpider để phát hiện các webistes
của các tổ chức, cá nhân có hoạt động kinh doanh TMĐT; nhận diện các hoạt
động TMĐT chưa thuộc phạm vi điều chỉnh của pháp luật thuế.
Tại Nhật Bản, do các giao dịch TMĐT đều có đặc điểm là tính nặc danh
cao, dễ dàng thực hiện, phạm vi rộng, dữ liệu được mã hóa dưới định dạng số và
được bảo mật, nên cơ quan thuế đã yêu cầu các ngân hàng cung cấp số tài khoản
được sử dụng để thanh toán các giao dịch TMĐT
⇨ Trong thời gian trước mắt, để khuyến khích thương mại điện tử, các nước
trong WTO thống nhất về mặt nguyên tắc là sẽ không đánh thuế quan các
sản phẩm giao dịch và phân phối qua mạng
1.2.4. Vấn đề bảo vệ người tiêu dùng:
Chính vì hầu hết các giao dịch điện tử được thực hiện mà không cần phải có sự
gặp mặt rực tiếp giữa người mua và người bán nên dẫn đến nhiều rui ro mà
khách hàng dễ gặp phải: mua hàng giả, hàng kém chất lượng,… => Khách hàng
mang tâm lý e ngại khi mua hàng trực tuyến.
⇨ Cần có văn bản pháp lý quy định trách nhiệm đảm bảo chất lượng hàng hoá
đúng với quảng cáo để đảm quyền lợi của người tiêu dùng. Gồm có 8 quyền: - Quyền được an toàn - Quyền lựa chọn - Quyền thông tin - Quyền lắng nghe
- Quyền tham gia xây dựng chính sách
- Quyền được bồi thường - Quyền khiếu nại - Quyền được tư vấn Và có 4 nghĩa vụ:
- Kiểm tra hàng hoá trước khi nhận
- Tiêu dùng hàng hoá, dịch vụ có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, không tổn
hại đến môi trường, thuần phong mỹ tục
- Thực hiện đầy đủ, chính xác hướng dẫn sử dụng hàng hoá, dịch vụ
- Thông tin cho cơ quan chức năng những hành vi vi phạm quyền lợi người tiêu dùng
PHẦN III: ĐỀ XUẤT NHẬN ĐỊNH 3.1. Thành tựu
- Các văn bản pháp luật như Nghị định số 52/2013/NĐ-CP về thương mại điện
tử (được sửa đổi, bổ sung tại Nghị định số 85/2021/NĐ-CP), Luật Giao dịch
điện tử, Luật Quảng cáo, Luật An ninh mạng và các Nghị định hướng dẫn thi
hành đã giúp xác định rõ quyền lợi và nghĩa vụ của các bên tham gia hoạt động
thương mại điện tử, qua đó tạo ra một khuôn khổ pháp lý rõ ràng và minh bạch,
bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và khuyến khích các doanh nghiệp tham gia vào lĩnh vực này.
- Chính phủ cũng đã triển khai các chương trình, đề án cụ thể, như “Chuyển đổi
số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”, để thúc đẩy ứng dụng
công nghệ số trong thương mại điện tử.
- Chính phủ đã ban hành các quy định bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, đảm
bảo tính minh bạch và an toàn trong giao dịch trực tuyến, tạo ra niềm tin cho
người tiêu dùng khi tham gia vào các hoạt động thương mại điện tử. 3.2. Hạn chế
- Hạn chế trong khuôn khổ pháp lý và thực thi pháp luật: Các văn bản pháp lý
hiện hành và Luật Giao dịch điện tử, Luật Quảng cáo, Luật An ninh mạng… vẫn
chưa theo kịp sự phát triển nhanh chóng của các mô hình thương mại điện tử và
các công nghệ mới như thanh toán điện tử, bảo mật dữ liệu và thương mại qua
các nền tảng mạng xã hội. Việc áp dụng các quy định pháp lý này còn thiếu tính
đồng bộ và chưa có quy định cụ thể đối với các hình thức kinh doanh thương
mại điện tử mới. Một số người tiêu dùng vẫn còn gặp khó khăn trong việc khiếu
nại và bảo vệ quyền lợi khi tham gia giao dịch thương mại điện tử.
- Vấn đề liên quan đến bảo mật thông tin và an ninh mạng: Mặc dù Chính phủ
và các doanh nghiệp thương mại điện tử đã đầu tư vào các công nghệ bảo mật và
xây dựng các hệ thống bảo vệ thông tin người dùng, nhưng các sự cố rò rỉ thông
tin, lừa đảo qua mạng và các hành vi gian lận trong thương mại điện tử vẫn diễn
ra khá phổ biến.
- Lợi dụng kẽ hở pháp luật để trốn thuế: Một trong những hình thức phổ biến
là các đơn vị bán hàng cá nhân hoặc doanh nghiệp nhỏ chỉ thực hiện các giao
dịch dưới danh nghĩa cá nhân và không kê khai đầy đủ doanh thu khi bán hàng
trên các nền tảng thương mại điện tử. Việc trốn thuế gây bất lợi cho các doanh
nghiệp tuân thủ đúng quy định pháp luật và dẫn đến thất thu ngân sách nhà nước. 3.3. Nguyên nhân
- Xuất phát từ việc người bán hàng cung cấp thông tin sai lệch, không minh bạch
về sản phẩm; lừa đảo trực tuyến và thiếu các biện pháp bảo mật thông tin cá
nhân; sự lỏng lẻo trong việc bảo mật thông tin và thiếu sự đồng bộ trong các quy
định pháp luật giữa các quốc gia, gây khó khăn trong việc giải quyết tranh chấp
và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 3.4. Giải pháp
- Xây dựng luật chuyên biệt cho thương mại điện tử, tạo nền tảng pháp lý
vững chắc cho lĩnh vực này: Quy định rõ về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng,
bảo mật thông tin, thuế và các quy định về giao dịch xuyên biên giới. Đồng thời,
xây dựng cơ chế giám sát, theo dõi và áp dụng các biện pháp xử lý mạnh mẽ để
tránh tình trạng trốn thuế hoặc giảm thiểu nghĩa vụ thuế một cách bất hợp pháp.
- Tăng cường bảo vệ dữ liệu cá nhân, đảm bảo an toàn thông tin trong giao
dịch trực tuyến: Các doanh nghiệp, cá nhân cũng cần áp dụng các công nghệ
bảo mật hiện đại để bảo vệ dữ liệu khách hàng và ngăn chặn các rủi ro liên quan đến an ninh mạng.
- Tăng cường hợp tác quốc tế trong quản lý thương mại điện tử xuyên biên
giới: Điều này đòi hỏi các cơ quan quản lý của Việt Nam phải ký kết thỏa thuận
hợp tác với các quốc gia có các sàn thương mại điện tử lớn như Amazon,
Alibaba, nhằm đảm bảo các giao dịch xuyên biên giới được thực hiện đúng quy
định, đặc biệt là về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và nghĩa vụ thuế.
Document Outline

• 1.1.1. Vấn đề về quyền Sở hữu trí tuệ
• 1.2.2. Vấn đề về bảo vệ thông tin cá nhân và thư rác:
• 1.2.3. Vấn đề về thuế:
• 1.2.4. Vấn đề bảo vệ người tiêu dùng: