Đề kiểm tra Môn Lý luận và phương pháp dạy học đại học | Đại học Sư phạm Hà Nội 2

lOMoAR cPSD| 58794847 ĐỀ BÀI KIỂM TRA
CHUYÊN ĐỀ “LÝ LUẬN DẠY HỌC ĐẠI HỌC” MÃ CHUYÊN ĐỀ: LLDH
CHO LỚP NGHIỆP VỤ SƯ PHẠM GIẢNG VIÊN ĐẠI HỌC, CAO ĐẲNG Đề bài
Trình bày những hiểu biết của anh/chị về quan điểm “Dạy học lấy người học
làm trung tâm” và quan điểm của anh/chị trong việc triển khai thực tế công việc này hiện nay. Bài làm
I. Quan điểm chung về: Dạy học lấy người học làm trung tâm
Thuật ngữ "dạy học lấy người học làm trung tâm" (dạy học tập trung
vào người học) chỉ mới xuất hiện và được sử dụng phổ biến trong những
năm gần đây. Theo K.Barry và King (1993), đặt cơ sở cho dạy học lấy người
học làm trung tâm là những công trình của John Dewey (Experience and
education, 1938) và Carl Rogers (Freedom to learn, 1986). Các tác giả này để
cao nhu cầu, lợi ích của người học, đề xuất việc để cho người học lựa chọn
nội dung học tập, được tự lực tìm tòi nghiên cứu. Theo hướng đó, bên cạnh
xu hướng truyền thống thiết kế chương trình dạy học lấy logic nội dung
môn học và vai trò người dạy làm trung tâm đã xuất hiện xu hướng thiết kế
chương trình học tập lấy nhu cầu, lợi ích của người học làm trung tâm.
Từ lĩnh vực dạy học, tư tưởng lấy người học làm trung tâm được mở rộng
sang lĩnh vực giáo dục nói chung. Trong "thuật ngữ giáo dục người lớn" do Unesco
xuất bản năm 1979 bằng ba thứ tiếng Anh, Pháp, Tây Ban Nha đã dùng thuật ngữ
"giáo dục căn cứ vào người học", "giáo dục tập trung vào người học" với định nghĩa
là "sự giáo dục mà nội dung quá trình học tập và giảng dạy được xác định bởi nhu
cầu, mong muốn của người học và người học tham gia tích cực vào việc hình thành lOMoAR cPSD| 58794847
và kiểm soát, sự giáo dục này huy động những nguồn lực và kinh nghiệm của người học".
Ở Việt Nam hiện nay, dạy học lấy người học làm trung tâm chưa phải là đã
được mọi người chấp nhận và được quan niệm một cách thống nhất. Có người phản
đối vì cho rằng cách dịch thuật ngữ này sang tiếng Việt không thành công, có thể
gây ra sự hiểu lầm. Có người cho rằng lấy người học làm trung tâm là một lý thuyết
giáo dục đã lỗi thời, thậm chí đã bị bác bỏ tại chính nơi sản sinh ra nó,...
2. So sánh giữa phương thức: Dạy học lấy người học làm trung tâm – Dạy học lấy
người dạy làm trung tâm a. Mục tiêu: -
Trong Dạy học người dạy làm trung tâm, mục tiêu đề ra là người dạy truyền
đạtđúng, đủ kiến thức đến người học,tập trung chủ yếu đến người dạy. -
Trong Dạy học người học làm trung tâm, mục tiêu cần đạt ngoài lượng kiến
thứcđúng, đủ đến người học còn cần phát huy hứng thú, khả năng chủ động tích cực
trong việc lĩnh hội kiến thức của người học. Mục tiêu dạy học hướng đến sự đa dạng
trong khả năng tiếp thu của người học. b. Nội dung: -
Trong Dạy học người dạy làm trung tâm, nội dung giảng dạy thường cứng
nhắctheo chương trình của giáo trình. -
Trong Dạy học người học làm trung tâm, nội dung giảng dạy không chỉ
theophân phối chương trình mà còn chú trọng đến tính phù hợp với đối tượng, sự
sáng tạo và cảm hứng học tập.
c) Phương pháp dạy học -
Trong Dạy học người dạy làm trung tâm, phương pháp giảng đạy chủ yếu
làthuyết trình, với giáo án dạy học được thiết kế chung cho cả lớp, không có tính
phân hóa đối tượng. Người học tiếp thu kiến thức thụ động từ người dạy. lOMoAR cPSD| 58794847 -
Trong Dạy học người học làm trung tâm, phương pháp giảng dạy được áp
dụngda dạng, phong phú, phù hợp với các đối tượng khác nhau, khơi gợi được cảm
hứng học tập, tính tích cực chủ động của người học. Các phương pháp học tập
thường được áp dụng là: dạy học hợp tác, đạy học khám phá,….
đ) Hình thức tô chức -
Trong Dạy học người dạy làm trung tâm, người dạy và bảng đen là tâm
điểmchính của lớp học, các bàn học được xếp dài hướng về phía và bảng đen. -
Trong Dạy học người học làm trung tâm, hình thức tổ chức đa dạng và
phongphú, có thể là học tập nhóm, với các bàn học cá nhân quay vào nhau thành
từng nhóm, hoặc là các hình thức học tập trải nghiệm ngoài trời, học tập trong phòng thí nghiệm... e) Đánh giá -
Trong Dạy học người dạy làm trung tâm, sự đánh giá kết quả là hoàn
toànphụ thuộc vào người đạy. -
Trong Dạy học người học làm trung tâm, sự đánh giá kết quả có sự
thamgia của cả người học. Người học được khuyến khích tự đánh giá năng lực, đánh
giá năng lực những người học khác, và người dạy có vai trò hướng dẫn người học
trong. Giáo viên sẽ hướng dẫn các nhóm chấm chéo, giải đáp thắc trong 5 phút cuối,
giáo viên sẽ công bố các nhóm đạt kết quả cao và phần thưởng, cũng như nhắc nhở
các nhóm hoàn thành chưa tốt cần cố gắng hơn.
II. Một số nhận định về quan điểm: “Dạy học lấy người học làm trung tâm” 1.
“Dạy học lấy người học làm trung tâm” là một xu hướng tất yếu có tính
lịchsử : “Quá trình dạy học gồm hai mặt quan hệ hữu cơ: hoạt động dạy của giáo
viên và hoạt động học của học sinh. Trong lí luận dạy học có những quan niệm khác
nhau về vai trò của GV và vai trò của HS nhưng tựu chung lập trung vào vai trò hoạt lOMoAR cPSD| 58794847
động của GV (lấy GV làm trung tâm) hoặc tập trung vào vai trò hoạt động của HS (lấy HS làm trung tâm)
Những năm gần đây các tài liệu giáo dục và đạy học ở nước ngoài và trong
nước thường nói tới việc cần thiết phải chuyển từ dạy học giáo viên là trung tâm
sang dạy học học sinh là trung tâm. Đây là một xu hướng tất yếu có lí do lịch sử.
Trong lịch sử giáo dục ở thời kì chưa hình thành tổ chức nhà trường, một GV
thường đạy cho một nhóm nhỏ HS, có thể chênh nhiều về lứa tuổi và trình độ. Chẳng
hạn thày đồ Nho ở nước ta thời kì phong kiến dạy trong cùng một lớp từ đứa trẻ mới
bắt đâu học Tam tự kinh đến môn sinh đi thi tú tài cử nhân, trong kiểu dạy học này,
thầy đồ bắt buộc phải coi trọng trình độ, năng lực, tính cách của mỗi học trò và cũng
có điều kiện để thực hiện cách dạy thích hợp với mỗi HS, vai trò chủ động tích cực
của người học được đỗ cao, tuy nhiên năng suất dạy học quá thấp. Từ khi xuất hiện
tổ chức nhà trường với những lớp học có nhiều HS cùng lứa tuổi và trình độ tương
đối đồng đều thì GV khó có điều kiện chăm lo cho từng học sinh, giảng dạy cặn kẽ
cho từng em. Từ đó hình thành kiểu dạy học “thông báo đồng loạt”. GV quan tâm
trước hết đến việc hoàn thành trách nhiệm của mình là truyền đạt cho hết nội đung
quy định trong chương trình và SGK, cố gắng làm cho mọi HS trong lớp hiểu và
nhớ những lời thầy giảng. Cũng từ đó hình thành kiểu học thụ động, thiên về ghi
nhớ, ít chịu suy nghĩ. Tình trạng này ngày nay càng phố biến, đã hạn chế chất lượng,
hiệu quả đạy học, không đáp ứng được yêu cầu của xã hội đối với ấn phẩm của giáo
dục nhà trường. Để khắc phục tình trạng đó, người ta thấy cần phát huy tính tích cực
chủ động học tập của HS, thực hiện “dạy học phân hóa”, quan tâm đến nhu cầu khả
năng của mỗi cá nhân HS trong tập thể lớp. Các phương pháp “dạy học tích cực”,
“lấy người học làm trung tâm” đã ra đời trong bối cảnh đó. Nhìn theo quan điểm
lịch sử như đã phân tích ở trên thì đây là sự trả lại vị trí vốn có từ thủa ban đầu cho người học.
Trong quá trình giáo dục - dạy học, người học vừa là đối tượng vừa là chủ thể.
Thông qua quá trình dạy học dưới sự chỉ đạo của GV, người học phải tích cực chủ
động cải biến chính mình, không ai làm thay cho mình được. Nếu có một giai đoạn lOMoAR cPSD| 58794847
nào đó trong lịch sử giáo dục người ta đã không đặt đúng vị trí phải có của người
học thì nay phải đặt lại cho đúng với quy luật của quá trình giáo dục.” 2.
“Dạy học lấy người học làm trung tâm” phát huy năng lực của cả
ngườidạy và người học.
“Trong dạy học, HS là đối tượng trí tuệ của người thầy, nó còn là một sản
phẩm có chất lượng cao phù hợp cả thời đại. Cùng lúc đó, HS là chủ thể của hoạt
động học tập. Các em tiếp thu tri thức nhân loại để phát triển chính bản thân mình
trở thành chủ thể tích cực và sáng tạo. HS là chủ thể của chính mình. Vì vậy nhân
vật trung tâm này phải là một chủ thể có ý thức, có nhu cầu, có hứng thú, ham thích
học và tích cực trong hoạt động học tập, biết cách học để chiếm lĩnh khoa học.”
Thực hiện HSTT không những không hạ thấp vai trò của GV mà trái lại đòi
hỏi GV phải có trình độ cao hơn nhiều về phẩm chất và năng lực nghề nghiệp.
S.Rassekh (1987) viết: “Với sự tham gia tích cực của người học vào quá trình học
tập tự lực, với sự đề cao trí sáng tạo của mỗi người học thì sẽ khó mà duy trì mối
quan hệ đơn phương và độc đoán giữa thày và trò. Quyền lực của GV không còn
dựa trên sự thụ động của HS mà dựa trên năng lực của GV góp phần vào sự phát
triển tột đỉnh của học sinh. Một giáo viên sáng tạo là một giáo viên biết giúp đỡ học
sinh tiến bộ trên con đường tự học, giáo viên phải là người hướng dẫn, cố vấn hơn
là chỉ đóng vai trò công cụ truyền đạt tri thức.
* Vai trò, vị trí, nhiệm vụ của người học hiện nay
Từ nhận thức về bản chất và tâm quan trọng của phương thức “Dạy học lấy
người học làm trung tâm”, cũng như sự khác biệt của phương thức này với phương
thức cũ “Dạy học lấy người dạy làm trung tâm”, mỗi người học cần có hiểu biết rõ
ràng về vai trò, vị trí và nhiệm vụ mới của mình trong giai đoạn hiện nay.
Người học hiện nay giữ vai trò, vị trí chủ đạo trong quá trình học tập,và người dạy
chí giữ vai trò hướng dẫn. Do đó nhiệm vụ mỗi người học đó là phải phát huy tính lOMoAR cPSD| 58794847
tích cực, chủ động sáng tạo trong việc tiếp thu kiến thức, tiếp thu các phương thức
học tập mới, với rất nhiều kĩ năng quan trọng, như: - Kĩ năng hợp tác nhóm.
- Kĩ năng phát hiện tình huồng có vấn- Kĩ năng tư duy sáng tạo.
- Kĩ năng tự học, độc lập suy nghĩ,
Hơn nữa, vì đóng vai trò chủ đạo trong quá trình học tập, người học ngoài
việc chủ động tiếp thu kiến thức, cũng cần chủ động trong việc rèn luyện nhân cách,
để thích nghỉ với phương thức học tập tích cực. đa dạng, với rất nhiều kĩ năng quan trọng. như:
-Kĩ năng thuyết trình trước đám đông.
- Kĩ năng làm chủ cảm xúc. -Kĩ năng đặt mục tiêu -Kĩ năng lắng nghe
Tổng kết lại, người học hiện nay cần phải phát huy tính tích cực, chủ động,
sáng tạo trong việc học tập, cũng như rèn luyện nhân cách, để kịp thời đáp ứng sự
đổi mới trong phương thức dạy học.
IV. Công việc giảng dạy của các giáo viên tương lai
Để đáp ứng phương thức dạy học mới “Dạy học lấy người học làm trung tâm”
tương lai cần chủ động,chuẩn bị cho mình cách tư duy mới, và những phẩm chất và
năng lực phù hợp. Cách tư duy mới, đó là chuyển đổi từ cách truyền thụ áp đặt một
chiều, sang cách giảng dạy hướng đến nhằm phát huy tính tích cực, chủ động sáng
tạo của các em học sinh, cũng là sự chuyển đổi từ vai trò người dạy sang một người
hướng dẫn, một người cố vấn đầy tâm huyết, giúp đỡ các học sinh trong quá trình
tiếp thu trí thức và hoàn thiện nhân cách. lOMoAR cPSD| 58794847
Để đáp ứng sự đổi mới trong cách tư duy, mỗi giáo viên tương lai cần tích cực
trau dồi những phẩm chất đạo đức qúy giá của một giáo viên thời đại mới. Đó là sự
gương mẫu trong lỗi sống, tâm huyết trong giảng dạy, tích cực, chủ động trong quá
trình tự học, nâng cao trí thức và trau dồi đạo đức.
Về năng lực chuyên môn, mỗi giáo viên tương lai ngoài nắm vững phương
thức đạy học truyền thống, còn cần phải học hỏi, rèn luyện những phương pháp dạy
học phát huy được tính chủ động, sáng tạo của học sinh như: dạy học hợp tác, đạy
học khám phá, dạy học dự án.... Ngoài ra, mỗi giáo viên cũng cần phải thành thạo
kĩ năng máy tính, khả năng soạn và giảng đạy với giáo án điện tử, vì giáo án điện tử
nói riêng và công nghệ thông tin nói chung là những công cụ đắc lực đề truyền đạt
kiến thức đến học sinh một cách trực quan, sinh động, giúp khơi gợi hứng thú học
tập và tinh thần khám phá của học sinh
V. Vận dụng quan điểm trong thực tiễn dạy học ở các trường phổ thông hiện nay.
Em xin để xuất một hướng áp dụng quan điểm dạy học: “Dạy học lấy người
học làm trung tâm” trong công tác giảng dạy ở trường ĐH, CĐ hiện nay như sau:
Về công tác giảng dạy, các trường nên khuyến khích các giáo viên áp dụng
phương thức học tập hợp tác (học tập theo nhóm). Đây là phương thức học tập tiên
tiến giúp học sinh không những phát huy được tính chủ động, tích cực trong quá
trình học tập, mà còn giúp học sinh phát triển được kĩ năng hợp tác, giao tiếp tích
cực với giáo viên và các học sinh khác. Đây là một phương thức học tập tiêu biểu
cho quan diểm "Dạy học lấy người học làm trung tâm”. Dạy học hợp tác nên đi kèm
với hai phương tiện đắc lực đó là phiếu bài tập theo nhóm và giáo án điện tử. Kết
hợp hai yếu tố phiếu bài tập, giáo án điện tử và sự quản lí nhóm hiệu quả từ giáo
viên, sẽ giúp cho tiết dạy trở nên sôi nôi và háo hứng, học sinh trở nên tích cực và
chủ động trong quá trình khám phá trỉ thức, tương tác tích cực, và giáo viên thực sự
trở thành một người tư vấn, hỗ trợ đắc lực cho học sinh trong quá trình khám phá trí thức.