Giải Địa 10 Bài 30: Tổ chức lãnh thổ công nghiệp KNTT
Mở đầu trang 86 SGK Địa 10 KNTT
Tổ chức lãnh thổ công nghiệp là gì? Tổ chức lãnh thổ công nghiệp có các hình thức
nào? Mỗi hình thức có đặc điểm và vai trò ra sao? Lời giải
- Tổ chức lãnh thổ công nghiệp là việc bố trí, sắp xếp các hình thức tổ chức lãnh thổ
công nghiệp để tạo nên các không gian lãnh thổ công nghiệp các cấp khác nhau.
- Các hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp: điểm công nghiệp, khu công nghiệp,
trung tâm công nghiệp, vùng công nghiệp.
- Mỗi hình thức có đặc điểm và vai trò khác nhau đối với sự phát triển kinh tế, xã hội ở mỗi quốc gia.
1. Quan niệm và vai trò
Câu hỏi trang 86 SGK Địa 10 KNTT
Dựa vào thông tin trong mục 1, hãy trình bày quan niệm và vai trò của tổ chức lãnh thổ công nghiệp. Lời giải
- Quan niệm: Tổ chức lãnh thổ công nghiệp là việc bố trí, sắp xếp các hình thức tổ
chức lãnh thổ công nghiệp để tạo nên các không gian lãnh thổ công nghiệp các cấp khác nhau. - Vai trò:
+ Sử dụng hợp lí các điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên, điều kiện kinh tế
- xã hội nhằm đạt hiệu quả cao nhất về kinh tế - xã hội và môi trường.
+ Phát huy sức mạnh tổng hợp của đất nước.
+ Thu hút nguồn lực từ bên ngoài.
2. Một số hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp
Câu hỏi trang 87 SGK Địa 10 KNTT
Dựa vào thông tin trong bảng 30, hãy phân biệt vai trò, đặc điểm của điểm công
nghiệp, khu công nghiệp và trung tâm công nghiệp. Lời giải
Các hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp trên thế giới khá đa dạng và phong phú,
phổ biến là: điểm công nghiệp, khu công nghiệp tập trung và trung tâm công nghiệp. Tiêu chí Đặc điểm Vai trò Điểm
- Hình thức tổ chức lãnh thổ công
- Góp phần vào quá trình công
nghiệp đơn giản nhất, đồng nhất với
công nghiệp hoá, tiêu thụ sản nghiệp một điểm dân cư.
phẩm và nâng cao giá trị của sản phẩm nông nghiệp.
- Gồm một số xí nghiệp phân bố gần
nguồn nguyên, nhiên liệu (hoặc vùng
- Tạo việc làm, đóng góp vào
nông sản) với chức năng khai thác hay
nguồn thu của địa phương. sơ chế nguyên liệu.
- Không có (hoặc có rất ít) mối liên hệ giữa các xí nghiệp.
- Hoạt động sản xuất đa dạng và linh
hoạt, dễ ứng phó với các sự cố và dễ
thay đổi thiết bị, không làm ảnh hưởng
đến các xí nghiệp khác. Khu công
- Tập trung tương đối nhiều xí nghiệp
- Hình thức quan trọng và nghiệp
với khả năng hợp tác sản xuất cao trên
phổ biến ở các nước đang
một khu vực có ranh giới xác định,
phát triển trong quá trình
không có dân cư sinh sống, cùng sử công nghiệp hoá.
dụng cơ sở hạ tầng sản xuất và xã hội.
- Đóng góp lớn vào giá trị
- Sản xuất các sản phẩm vừa để tiêu thụ
xuất khẩu của nền kinh tế.
trong nước vừa đế xuất khẩu.
- Tạo ra hệ thống cơ sở hạ
- Các xí nghiệp nằm trong khu công
tầng đồng bộ, có giá trị lâu
nghiệp được hưởng quy chế ưu đãi dài. riêng.
- Góp phần giải quyết việc
làm, đào tạo nguồn nhân lực và nâng cao thu nhập cho người lao động. - Góp phần bảo vệ môi trường. Trung tâm
- Gắn với các đô thị vừa và lớn, có vị trí
- Có vị trí quan trọng trong công địa lí thuận lợi.
nền kinh tế, chiếm tỉ trọng nghiệp
đáng kể trong giá trị sản xuất
- Bao gồm các khu công nghiệp, điểm và GDP của vùng và cả
công nghiệp và các xí nghiệp công nước.
nghiệp có mối liên hệ chặt chẽ về quy
trình công nghệ, hỗ trợ nhau trong sản
- Là hạt nhân tạo vùng kinh xuất.
tế, có sức lan tỏa rộng.
- Có các xí nghiệp hạt nhân và các xí
- Là nơi đón đầu công nghệ nghiệp bổ trợ.
mới và tạo ra những đột phá trong sản xuất.
- Có dân cư sinh sống và có cơ sở vật
chất - kĩ thuật, cơ sở hạ tầng hoàn thiện.
- Có nguồn lao động dồi dào với trình độ tay nghề cao.
Luyện tập trang 87 SGK Địa 10 KNTT
Hãy lập sơ đồ khái quát về đặc điểm của các hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp. Lời giải
Sơ đồ khái quát về đặc điểm của các hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp
Vận dụng trang 87 SGK Địa 10 KNTT
Tìm hiểu về một khu công nghiệp lớn ở Việt Nam (tên, vị trí, lĩnh vực sản xuất chủ yêu, vai trò,...). Lời giải
- Học sinh tìm hiểu thông tin qua sách, báo hoặc internet.
- Ví dụ: Khu công nghiệp Bắc Thăng Long, Hà Nội
Khu công nghiệp Thăng Long là dự án khu công nghiệp tập trung đầu tiên của Việt
Nam. Được xây dựng vào cuối thế kỷ XX, hoàn thành vào năm 1997, KCN có quy
mô 300 ha tại huyện Đông Anh, Hà Nội.
Dự án là sản phẩm hoàn chỉnh của Công ty TNHH KCN Thăng Long, do Trung tâm
Phát triển vùng SENA (Việt Nam) lập quy hoạch phát triển. KCN tập trung các
doanh nghiệp FDI (Foreign Direct Investment) từ Nhật Bản, đầu tư dài hạn vào Việt
Nam, số vốn đầu tư lên đến 660 triệu USD.
Các doanh nghiệp FDI quy tụ tại dự án Bắc Thăng Long chủ yếu thuộc các ngành
điện tử, máy tính, tàu thuỷ, xe máy, ô tô,… Điển hình nhất là các doanh nghiệp, tập
đoàn lớn như Canon, Panasonic, Mitsubishi,…
Các khu công nghiệp này có vai trò dẫn dắt sự phát triển công nghiệp quốc gia đồng
thời hình thành các khu công nghiệp có quy mô hợp lý để tạo điều kiện phát triển
công nghiệp, nhằm chuyển dịch cơ cấu kinh tế tại những địa phương có tỷ trọng
công nghiệp trong GDP thấp. Đưa tỷ lệ đóng góp của các khu công nghiệp vào tổng
giá trị sản xuất công nghiệp và tỷ lệ xuất khẩu hàng công nghiệp của các khu công nghiệp tăng.