Mở đầu trang 60 Bài 12 KHTN lớp 7
Trong lịch sử, khi phương tiện truyền thông còn chưa phát triển, để phát hiện
quân địch đang di chuyển bằng ngựa người ta lại áp tai xuống đất và có thể
nghe được tiếng vó ngựa cách xa vài kilômét. Tại sao?
Hướng dẫn trả lời câu hỏi
Vì âm có thể truyền trong chất rắn (mặt đất) và vận tốc truyền âm trong chất
rắn lớn hơn trong chất khí nên khi áp tai xuống đất ta có thể nghe được tiếng
vó ngựa cách xa vài kilômét mà tai đặt trong không khí có thể không nghe được.
I. Dao động và sóng
Câu hỏi: trang 60 KHTN 7 Kết nối tri thức
Tìm thêm ví dụ về dao động.
Hướng dẫn trả lời câu hỏi Đánh trống
Chơi đàn ghi ta, khi gảy đàn, dây đàn dao động.
Câu hỏi: trang 61 KHTN 7 Kết nối tri thức
Hãy tìm thêm ví dụ về sự truyền dao động tạo thành sóng.
Hướng dẫn trả lời câu hỏi
Câu cá, giật mạnh cần câu, ta thấy mặt nước cũng dao động theo. Dao động
này được lan truyền trên mặt nước tạo thành sóng. II. Nguồn âm
Hoạt động: trang 61 KHTN 7 Kết nối tri thức
Hãy thực hiện thí nghiệm đơn giản sau đây: gảy đàn (Hình 12.4b), gõ vào âm
thoa (Hình 12.4d) để chứng tỏ âm truyền được trong không khí.
Hướng dẫn trả lời câu hỏi
- Khi gảy đàn, tai ta nghe được âm thanh do dây đàn phát ra, chứng tỏ âm
thanh từ dây đàn đã truyền qua không khí tới tai chúng ta.
- Khi gõ vào âm thoa, tai ta nghe được âm thanh do âm thoa phát ra, chứng tỏ
âm thanh từ âm thoa đã truyền qua không khí tới tai chúng ta.
Câu hỏi: trang 61 KHTN 7 Kết nối tri thức
Tìm thêm ví dụ về vật dao động phát ra âm thanh.
Hướng dẫn trả lời câu hỏi
Khi chúng ta nói chuyện với, dây thanh quản dao động phát ra âm thanh
Khi dùng thìa gõ nhẹ vào thành cốc thủy tinh mỏng, thành cốc dao động phát ra âm thanh. Chuông cửa nhà Đồng hồ báo thức III. Sóng âm
Câu hỏi: trang 62 KHTN 7 Kết nối tri thức
Tìm thêm ví dụ cho thấy sóng âm truyền từ nguồn âm theo mọi phương ra môi trường.
Hướng dẫn trả lời câu hỏi
Cô giáo giảng bài trên lớp, các bạn học sinh đều có thể nghe thấy tiếng cô
giáo giảng dù ngồi ở bất cứ vị trí nào trong lớp.
Tiếng trống hết giờ, toàn bộ học sinh trong trường đều có thể nghe thấy
IV. Các môi trường truyền âm
Câu hỏi: trang 62 KHTN 7 Kết nối tri thức
Trong Hình 12.6, khi bạn A úp ốc vào tai thì nghe được tiếng bạn B nói, nhưng
nếu bạn A đưa cốc ra xa tai thì không nghe được tiếng bạn B nói. Hiện tượng
này chứng tỏ điều gì; có thể rút ra nhận xét gì về môi trường truyền âm?
Hướng dẫn trả lời câu hỏi
Hiện tượng: Âm đã truyền từ miệng bạn này đến tai bạn kia qua môi trường khí và rắn (sợi chỉ)
=> Hiện tượng này chứng tỏ âm truyền được qua chất rắn.
Nhận xét: chất rắn là môi trường truyền âm.
Hoạt động: trang 62 KHTN 7 Kết nối tri thức
Trong thí nghiệm mô tả ở Hình 12.7 khi nhúng hộp đựng đồng hồ báo thức đang kêu
Hướng dẫn trả lời câu hỏi
Khi nhúng hộp đựng đồng hồ báo thức đang kêu vào nước thì có nghe thấy tiếng chuông báo thức.
Vì nguồn âm đặt trong cốc chứa không khí và bịt kín miệng cốc bằng miếng
nilông, cốc đặt trong chất lỏng (nước).
Vậy âm phát ra từ nguồn âm truyền trong không khí trong cốc, truyền sang
nước rồi truyền qua không khí ngoài hồ nước đến tai.
Câu hỏi: trang 63 KHTN 7 Kết nối tri thức
1. Tìm thêm ví dụ về âm truyền trong chất khí, chất rắn và chất lỏng
2. Hãy trả lời câu hỏi nêu ra ở phần mở đầu của bài (Trong lịch sử, khi phương
tiện truyền thông chưa phát triển, để phát hiện quân địch di chuyển bằng ngựa
người ta lại áp tai xuống đất và có thể nghe được cả tiếng vó ngựa cách xa vài kilomet. Tại sao?)
Hướng dẫn trả lời câu hỏi 1.
● Âm truyền trong chất khí:
Hai người có thể nói chuyện với nhau là do âm đã truyền trong không khí đến tai người kia.
● Âm truyền trong chất rắn
Dùng đầu bút gõ xuống mặt bàn, bạn áp tai vào bàn nghe được âm thanh do âm truyền trong gỗ.
Tiếng ngựa chạy từ rất xa, bạn có thể nghe âm phát ra do bước chân ngựa chạm đất
● Âm truyền trong chất lỏng
Người nuôi cá chỉ cần vỗ tay để tạo ra âm thanh quen thuộc đàn cá sẽ bơi đến.
Đó là cá có thể nghe được âm thanh do người vỗ tay phát ra truyền qua không
khí, qua nước và bơi lại gần.
2. Vì âm có thể truyền trong chất rắn (mặt đất) và vận tốc truyền âm trong chất
rắn lớn hơn trong chất khí nên khi áp tai xuống đất ta có thể nghe được tiếng
vó ngựa cách xa vài kilômét mà tai đặt trong không khí có thể không nghe được.
Em có thể trang 63 KHTN lớp 7 KNTT
Giải thích được việc không nghe được âm thanh của chuông đồng hồ khi để
trong bình chân không (Hình 12.8).
Hướng dẫn trả lời câu hỏi
- Sở dĩ âm truyền được trong chất khí, lỏng, rắn vì khi nguồn âm dao động, nó
làm cho các hạt cấu tạo nên chất khí, chất lỏng hay chất rắn ở gần nó cũng
dao động theo. Dao động của các hạt này lại truyền cho các hạt bên cạnh, cứ
như thế, âm truyền đến tai ta làm cho màng nhĩ dao động nên ta nghe được âm.
- Môi trường chân không không truyền âm vì nó không có các hạt vật chất. Vì
vậy nó không có phần tử dao động nên không truyền được âm.