Giáo án điện tử Lịch sử 8 Bài 3 Chân trời sáng tạo: Tình hình Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ XVI đến thế kỉ XIX

BÀI 3:
TÌNH HÌNH ĐÔNG NAM Á TỪ NỬA
SAU THẾ KỈ XVI ĐẾN THẾ KỈ XIX.
1.Quá trình xâm nhập của tư bản phương Tây vào các nước Đông Nam Á Câu hỏi trang 20
: Dựa vào thông tin trong bài em hãy trình bày những nét chính trong quá trình thực d
ân phương Tây xâm lược các nước Đông Nam Á từ thế kỉ XVI đến thế kỉ XIX
- Do Đông Nam Á có vị trí địa lí quan trọng, lại giàu tài
nguyên khoáng sản nên sớm trở thành mục tiêu xâm lược
của các nước tư bản phương Tây.
- Năm 1511, Bồ Đào Nha đánh chiếm vương quốc Ma-lắc-ca.
Sự kiện này đã mở đầu quá trình xâm chiếm, áp đặt sự thống
trị, biến các nước Đông Nam Á thành thuộc địa của thực dân phương Tây.
- Trong các thế kỉ XVI - XIX, bằng nhiều cách thức và thủ đoạn khác nhau,
thực dân phương Tây đã từng bước xâm chiếm gần hết các quốc gia trong khu vực:
+ Hà Lan cai trị In-đô-nê-xi-a (Indonesia);
+ Anh chiếm toàn bộ bán đảo Ma-lay-a (Malaya), phía Bắc đảo Booc-nê-ô
(Borneo) và Mi-an-ma (Myanmar)
+ Pháp đặt ách đô hộ lên ba nước Đông Dương.
+ Tây Ban Nha, sau đó là Mỹ chiếm Phi-líp-pin (Philippines).
- Xiêm là nước duy nhất ở Đông Nam Á giữ được độc lập, do tiến hành canh tân
đất nước và chính sách ngoại giao khôn khéo. Câu hỏi trang 20
: Tại sao Ma-lắc-ca (Malacca) lại trở thành mục tiêu đầu
tiên của chủ nghĩa thực dân phương Tây?
• Ma-lắc-ca trở thành mục tiêu đầu tiên của chủ
nghĩa thực dân phương Tây, vì: Ma-lắc-ca có vị trí
địa lí chiến lược quan trọng, là cửa ngõ đi từ Ấn
Độ Dương vào vùng Biển Đông; án ngữ ở vị trí
giao lưu của nhiều tuyến đường thương mại quốc tế
2. Tình hình chính trị, kinh t ,
ế văn hóa- xã h i ộ c a ủ các nư c
ớ Đông Nam Á dư i ớ ách đô h ộ c a ủ th c ự dân phư ng ơ Tây
HS HOẠT ĐỘNG NHÓM ( M I T Ỗ L Ổ À 1 NHÓM, TH C Ự HI N Ệ TRONG VÒNG 5
PHÚT ĐỂ HOÀN THÀNH YÊU C U Ầ ) NH N ÓM 2: VỀ V NH N ÓM 1: VỀ 1: V Ề TÌN TÌ H N HÌN Ì H N TÌN TÌ H N HÌNH N KINH N TẾ CH C ÍNH N TR T Ị R NH N ÓM 3: VỀ 3: V Ề NH N ÓM 4: VỀ V Ề TÌ T NH N HÌNH N TÌ T NH N HÌNH N VĂ V N Ă N H ÓA XÃ X H Ã ỘI I Câu hỏi trang 21
: Nêu những nét chính về tình hình chính trị Đông Nam Á dưới ách đô hộ của thực dân phương Tây.
- Trong quá trình đô hộ Đông Nam Á. Các nước thực dân phương Tây đã thi hành nhiều
chính sách cai trị thâm độc trên lĩnh vực chính trị, như:
+ “Chia để trị” (chia một nước hoặc một vùng thuộc địa thành các đơn vị hành chính với
những chính sách cai trị khác nhau)
+ Mua chuộc, khống chế bộ phận phong kiến đầu hàng.
+ Cử quan chức thực dân cai trị trực tiếp ở trung ương và người bản xứ chỉ nắm quyền cai
quản ở địa phương.
- Chính sách cai trị của thực dân phương Tây đã đưa đến nhiều chuyển biến ở Đông Nam Á, như:
+ Ở các quốc gia, triều đình phong kiến đã đầu hàng, phụ thuộc vào chính quyền thực dân.
+ Sự chia rẽ dân tộc, tôn giáo trong nội bộ từng nước và tạo nên khoảng cách giữa các
quốc gia trong khu vực.
Câu hỏi trang 22 : Hình 3.5 và hình 3,6 cho em biết những
ngành kinh tế nào được chính quyền thuộc địa chú trọng phát triển?
Hình 3.5 và 3.6 cho thấy, trong quá trình đô hộ Đông Nam Á,
các nước thực dân phương Tây chú trọng đến các hoạt động:
cướp đoạt ruộng đất để lập đồn điền trồng cây công nghiệp
và khai thác tài nguyên khoáng sản. Câu hỏi trang 22
: Theo em, chính sách cướp đoạt ruộng đất, “cưỡng bức trồng trọt” của
chính quyền thực dân gây ra hậu quả gì cho người dân thuộc địa?
Chính sách cướp đoạt ruộng đất, “cưỡng bức trồng trọt” của chính
quyền thực dân đã khiến cho:
+ Nông dân ở các nước Đông Nam Á không có ruộng đất để trồng
trọt, lâm vào cảnh đói khổ, bần cùng hóa.
+ Mặt khác, do bị mất ruộng đất, bị tước đoạt tư liệu sản xuất, nên
người nông dân buộc phải bán sức lao động của mình, tới làm thuê
trong các đồn điền, hầm mỏ hay nhà máy, xí nghiệp,… từ đó, dần
hình thành nên đội ngũ công nhân. Câu hỏi trang 23
: Trình bày những nét chính về tình hình xã hội Đông Nam Á thời thực dân đô hộ
Nét chính về tình hình xã hội
+ Chủ nghĩa thực dân phương Tây xâm nhập vào Đông Nam Á đã
phá vỡ trật tự xã hội truyền thống. Một nền thống trị mới, mang
đậm màu sắc kì thị chủng tộc và “ngu dân” được áp đặt.
+ Kết cấu xã hội ở các nước Đông Nam Á có sự thay đổi. Các giai
cấp, tầng lớp cũ bị phân hóa; một số lực lượng xã hội mới đã xuất
hiện, như: tư sản dân tộc; trí thức, tiểu tư sản; công nhân,…
Câu hỏi trang 23: Những chi tiết nào trong hình 3.8 thể hiện những tầng lớp
khác nhau trong xã hội và sự hiện diện của văn hóa phương Tây ở thành thị?
Những chi tiết trong hình 3.8 thể hiện sự khác biệt giữa các tầng lớp xã hội và sự hiện diện của văn hóa phương Tây là:
+ Các công trình theo phong cách kiến trúc phương Tây. + Tàu hỏa + Xe đạp.
+ Người đàn ông ăn mặc sang trọng, đeo trang sức ngồi trên xe ngựa có phu xe.
3. Cuộc đấu tranh chống ách đô hộ của thực dân phương Tây ở Đông Nam Á
từ cuối thế kỉ XVI đến thế kỉ XIX Câu hỏi trang 24
: Cuộc đấu tranh chống lại ách đô hộ của thực dân phương Tây đã diễn ra như thế nào ở Đôn g Nam Á?
- Nguyên nhân bùng nổ: mâu thuẫn dân tộc sâu sắc giữa nhân dân Đông Nam Á với thực dân phương Tây.
- Mục đích: chống lại ách cai trị bất công của chế độ thực dân, giành lại nền độc lập
- Thời điểm và hình thức đấu tranh không giống nhau giữa các nước.
- Cuộc đấu tranh tiêu biểu:
+ Cuộc đấu tranh của nhân dân trên quần đảo Ban-da (In-đô-nê-xi-a, thế kỉ XVII)
+ Khởi nghĩa của Hoàng tử Đi-pô-nê-gô-rô ở Gia-va (In-đô-nê-xi-a, thế kỉ XIX)
+ Các cuộc đấu tranh chống Pháp của nhân dân Việt Nam (1858 - 1884)
+ Các cuộc đấu tranh chống Anh của nhân dân Mi-an-ma (1824 - 1885).
- Kết quả: thất bại, bị thực dân phương Tây đàn áp.
Câu hỏi trang 24: Dựa vào tư liệu 3.9 và 3.10, em có nhận xét gì về tinh thần đấu tranh
của người dân In-đô-nê-xi-a chống lại ách đô hộ của thực dân Hà Lan?
Nhận xét: nhân dân In-đô-nê-xi-a đã thể hiện tinh thần yêu nước, dũng cảm, kiên cường và
bất khuất trong cuộc đấu tranh chống lại ách đô hộ của thực dân Hà Lan.
Luyện tập 1 trang 25: Hoàn thành bảng thống kê các thuộc địa của thực dưới phương Tây
ở khu vực Đông Nam Á đền cuối thế kỉ XIX theo mẫu dưới đây: Thực dân cai trị Hà Lan Anh Pháp Tây Ban Nha Các thuộc địa ? ? ? ? Thực dân cai trị Hà Lan Anh Pháp Tây Ban Nha Các thuộc địa In-đô-nê-xi-a Miến Điện; Việt Nam; Phi-líp-pin Mã Lai Lào; Campuchia
Luyện tập 2 trang 25: Hoàn thành bảng tóm tắt về tình hình chính trị, kinh tế, xã hội
và văn hóa của các nước Đông Nam Á dưới ách đô hộ của thực dân phương Tây theo mẫu dưới đây: Tình hình Tình hình Tình hình Tình hình chính trị kinh tế xã hội văn hóa
- Triều đình phong kiến - Chính quyền thực dân thực hiện “cướp - Trật tự xã hội truyền thống bị - Văn hóa phương Tây du nhập
đã đầu hàng, phụ thuộc đoạt ruộng đất để lập đồn điền”; đẩy phá vỡ. vào Đông Nam Á.
vào chính quyền Tìn t h h ự h c ình
mcạhnín h hk t
h raịi thác khToìn á h ng hìn sả h n ; kin mởh tế mang Tình hình xã hội Tình hình văn hóa
- Kết cấu xã hội có sự thay đổi: gc dân. giao thông vận tải.
cũ phân hóa; xuất hiện những lực
- Sự chia rẽ dân tộc, tôn - Kinh tế Đông Nam Á chuyển biến cục lượng xã hội mới.
giáo trong nội bộ từng bộ, thiếu cân đối…
nước và tạo nên khoảng cách giữa các quốc gia trong khu vực.
Luyện tập 3 trang 25: Em có nhận xét gì về hình thức đấu tranh
và lực lượng tham gia trong phong trào của tranh chống ách đô
hộ của thực dân phương Tây ở Đông Nam Á? - Nhận xét:
+ Trong các thế kỉ XVI - XIX, phong trào đấu tranh chống ách
đô hộ của thực dân phương Tây ở các nước Đông Nam Á đã lôi
cuốn đông đảo các tầng lớp nhân dân tham gia, trong đó, đông
đảo nhất là nông dân.
+ Hình thức đấu tranh của nhân dân Đông Nam Á rất phong
phú, đa dạng, nhưng đấu tranh vũ trang là hình thức phổ biến nhất.
Vận dụng 4 trang 25: Tìm hiểu thêm về một người anh hùng
dân tộc của các nước Đông Nam Á trong thời kì chống lại
ách đô hộ của thực dân phương Tây: Viết một đoạn văn
khoảng 150 chữ giới thiệu về người anh hùng đó. V N Ậ N D N Ụ G N
GỢI Ý TRẢ LỜI
- Nếu không đồng tình, HS đưa 1 số tư liệu để chứng minh:
+ Tư liệu 1. “Chính quyền thực dân bán rượu ở khắp nơi, đại
lí rượu và thuốc phiện nhiều hơn trường học, trong 1000 làng
chỉ có 10 trường học, nhưng đại lí rượu và thuốc phiện lại
nhiều gấp 150 lần trường học” (trích Hồ Chí Minh Toàn tập,
tập 2, NXH Chính trị Quốc gia – Sự thật, Hà Nội, 1995, trang 38). CHÀO TẠM BIỆT CÁC EM!
Document Outline

• PowerPoint Presentation
• 1.Quá trình xâm nhập của tư bản phương Tây vào các nước Đông Nam Á
• Slide 3
• Câu hỏi trang 20: Tại sao Ma-lắc-ca (Malacca) lại trở thành mục tiêu đầu tiên của chủ nghĩa thực dân phương Tây?
• Slide 5
• Slide 6
• Slide 7
• Slide 8
• Slide 9
• Slide 10
• Slide 11
• Slide 12
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Slide 16
• Slide 17
• Slide 18
• Slide 19
• Slide 20
• Slide 21